2. Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Transcript

1 3 o Πανελλήνιο Συνέδριο Αντισεισµικής Μηχανικής & Τεχνικής Σεισµολογίας 5 7 Νοεµβρίου, 2008 Άρθρο 2075 Πορεία Υπηρεσίας Αποκατάστασης Σεισµοπλήκτων Β. Ελλάδας (Υ.Α.Σ.Β.Ε.): Εµπειρίες 30 χρόνων από σεισµούς Agency for the Restoration of Earthquake Damage in Northern Greece (YASVE): 30 years experience with earthquakes Κλαίρη ΜΟΥΣΤΕΡΑΚΗ 1 Στέφανος ΣΥΜΕΩΝΙ ΗΣ 2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισµοπλήκτων Βορείου Ελλάδας δηµιουργήθηκε στην Θεσσαλονίκη αµέσως µετά τον σεισµό της Βόλβης της 20 ης Ιουνίου Στους νοµούς Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Σερρών, Χαλκιδικής έγινε καταγραφή ζηµιών και αποκατάσταση τους µε επισκευή ή ανακατασκευή και χορήγηση στεγαστικής συνδροµής. Αναφέρονται εµπειρίες από άλλους σεισµούς Η Υπηρεσία ανέλαβε την εκπόνηση µελετών επισκευής πολλών δηµοσίων κτιρίων και την υλοποίησή τους, προχωρώντας σε δηµοπράτηση και επίβλεψη των έργων. Το Τµήµα Αποκατάστασης Μνηµείων της Υ.Α.Σ.Β.Ε. συνέβαλε στην επισκευή και συντήρηση µνηµείων. Στην εργασία επιχειρείται µια συνοπτική αποτίµηση του έργου της Υ.Α.Σ.Β.Ε Συνοψίζεται η σταδιακή εξέλιξή της από την ίδρυσή της ως φορέα αποκατάστασης σεισµοπλήκτων µέχρι σήµερα που το αντικείµενό περιλαµβάνει και άλλες καταστροφές εκτός των σεισµών, όπως πληµµύρες και πυρκαγιές. Η σύντοµη αποτίµηση του τριαντάχρονου έργου της Υ.Α.Σ.Β.Ε. δείχνει ότι διαθέτει σηµαντικά στοιχεία και δεδοµένα που πρέπει να κωδικοποιηθούν και εµπειρίες που µπορεί να αξιοποιηθούν για να συµβάλλουν σε βελτίωση των πολιτικών προστασίας από καταστροφές. ABSTRACT: The Agency for the Restoration of Earthquake Damage in Northern Greece (YASVE) was established in Thessaloniki immediately after the Volvi Lake Earthquake on June 20, 1978.Damage was recorded in the Prefectures of Thessaloniki, Kilkis, Serres, Halkidiki and restored through repair or reconstruction works and provision of housing allowances. Reference is also made to experiences from other earthquakes. The Agency undertook studies for the repair of numerous public buildings and implemented them by proceeding to tender and supervise relevant projects. The YASVE Department of Monument Restoration has been involved in the repair and conservation of monuments. The paper attempts to present an overall evaluation of YASVE work; it presents the progressive development of the agency from its establishment as a body responsible for 1 Πολιτικός µηχανικός Α.Π.Θ., Προϊσταµένη Τµ. Αποκατάστασης Ζηµιών Αναπληρώτρια ιευθύντρια Υ.Α.Σ.Β.Ε., cmous@tee.gr 2 Πληροφορική Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων cs071407@cs.uoi.gr 1

2 restoring earthquake damage to date, when its objects include handling other disaster damage, such as that caused by flood or fire. The brief evaluation of the 30 year course of YASVE shows that the agency has accumulated a significant volume of data and information which should be codified and experiences that, if used, can contribute towards improving policies for protection from disasters. 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ελλάδα είναι µια χώρα σεισµογενής. Μετά τους σεισµούς στο Ιόνιο και τους σεισµούς στο Νοµό Μαγνησίας οι οποίοι επηρέασαν τον τρόπο ανοικοδόµησης ιδιαίτερα στις σεισµόπληκτες περιοχές ο σεισµός της Θεσσαλονίκης κατέδειξε την αναγκαιότητα ενός νέου Αντισεισµικού Κανονισµού, την έκδοση οδηγιών και αποφάσεων για τεχνική και οικονοµική υποστήριξη των σεισµόπληκτων, την δηµιουργία πλαισίου που εφαρµόστηκε σε αυτόν και σε επόµενους σεισµούς. Είναι δύσκολο να συµπυκνωθούν οι εµπειρίες τριάντα χρόνων στην αντιµετώπιση προβληµάτων από σεισµούς και στην αποκατάσταση ζηµιών. Στην εισήγηση επιχειρείται µια γενική παρουσίαση των κυριότερων γεγονότων που συνέβαλλαν στην σύσταση της Υπηρεσίας Αποκατάστασης Σεισµοπλήκτων Βορείου Ελλάδας και την πορεία της. Συνοπτικά παρουσιάζεται το νοµικό πλαίσιο σύστασης και λειτουργίας της Υ.Α.Σ.Β.Ε., η αρχική λειτουργία της µε τις διαφορές και τις εργασίες των τµηµάτων της, η αξιοσηµείωτη πορεία της µε µελέτες και έργα, η ενασχόληση στην συνέχεια µε αποκατάσταση και από άλλες θεοµηνίες εκτός των σεισµών, όπως πυρκαγιές,πληµµύρες, κατολισθήσεις. Γίνεται σύγκριση στην αντιµετώπιση διαφόρων συµβάντων. 2.1 Αρχικές εικόνες 2. Ο ΣΕΙΣΜΟΣ 1978 Την 20 Η Ιουνίου 1978 το βράδυ (1104) έγινε σεισµός µεγέθους 6,5 µε επίκεντρο περιοχή ανάµεσα στις λίµνες Βόλβη και Λαγκαδά του Ν. Θεσσαλονίκης ( Παπαζάχος Β.). Είναι ο πρώτος µεγάλος σεισµός µε εκτεταµένες ζηµιές και ιδιαίτερα ο πρώτος που χτύπησε µεγάλο αστικό κέντρο την Θεσσαλονίκη. Προκλήθηκαν ζηµιές στην πόλη της Θεσσαλονίκης, στον Νοµό Θεσσαλονίκης και στους Νοµούς Κιλκίς, Σερρών και Χαλκιδικής. Εκείνο το βράδυ, για όποιον το έζησε, η Θεσσαλονίκη ήταν η εικόνα µιας πόλης µε το µεγαλύτερο µέρος του πληθυσµού της στα πάρκα και τα ελεύθερα οικόπεδα, µε τους δρόµους λίγη ώρα µετά τον σεισµό µπλοκαρισµένους. Στο κέντρο της πόλης είχε καταρρεύσει 8ροφη οικοδοµή στην περιοχή Ιπποδροµίου, ο τελευταίος όροφος του ξενοδοχείου <Αίγυπτος> και όροφοι σε άλλες οικοδοµές. Στους δρόµους είχαν καταρρεύσει τµήµατα από τις όψεις ιδιαίτερα παλιών οικοδοµών και είχαν καταστραφεί αυτοκίνητα. Eικόνα καταστροφής παρουσίαζε η αγορά Βλάλη και Βατικιώτη. Λόγω του σεισµού σκοτώθηκαν 48 άνθρωποι και υπήρχε µεγάλος αριθµός τραυµατιών. ηµιουργήθηκε µεγάλη κοινωνική και οικονοµική αναστάτωση. 2

3 Σχήµα 1 Ρολόι στην συνάντηση των οδών Ερµού Φράγκων που σταµάτησε την ώρα του σεισµού 2.2 Αρχική Αντιµετώπιση Τις επόµενες ηµέρες στις πλατείες τοποθετήθηκαν σκηνές από την Νοµαρχία και τον Στρατό. Οι ήµοι ανέλαβαν πρωτοβουλίες για την σίτιση των σεισµοπλήκτων Περίπου κάτοικοι εγκατέλειψαν την πόλη.(τεχνική Ενηµέρωση Ιούνιος1979). Τέθηκε σε εφαρµογή το σχέδιο Ξενοκράτης. Οι αρχές συνεδρίαζαν συνεχώς στο ιοικητήριο, το Τεχνικό Επιµελητήριο και η Πανεπιστηµιακή κοινότητα προσέφεραν την βοήθεια τους, ειδικοί εκλήθησαν από το εξωτερικό. Για πρώτη φορά τέθηκε θέµα αντιµετώπισης των προβληµάτων αποκατάστασης των αστέγων και καθιερώθηκε στην Θεσσαλονίκη διαδικασία σε τρεις διαδοχικές φάσεις: άµεση στέγαση σε σκηνές, ξενοδοχεία κτλ., προσωρινή στέγαση σε ηµιµόνιµα καταλύµατα όπως τροχόσπιτα, παροχή ενοικίου και τέλος µόνιµη στέγαση µετά την επισκευή ή ανακατασκευή των κτηρίων που έπαθαν ζηµιές. 3. ΕΛΕΓΧΟΣ ΟΙΚΟ ΟΜΩΝ Αµέσως µετά τον σεισµό έγινε πρόσκληση στους πολιτικούς µηχανικούς της περιοχής οι οποίοι ανταποκρίθηκαν. Στις 30 Ιουνίου έγινε επιστράτευση των πολιτικών µηχανικών της Θεσσαλονίκης, το Τεχνικό Επιµελητήριο διαµαρτυρήθηκε διότι οι µηχανικοί είχαν ήδη ανταποκριθεί. Επιτροπές µηχανικών είχαν ήδη συσταθεί από την δεύτερη ηµέρα µετά τον σεισµό όµως η οργάνωση έγινε καλύτερη και άρχισε συστηµατικά στις 24 Ιουνίου ο έλεγχος όλων των κτιρίων κατά τοµείς ανάλογα µε το αστυνοµικό τµήµα. Οργανώθηκαν πρωτοβάθµιες και δευτεροβάθµιες επιτροπές από πολιτικούς µηχανικούς υπό την εποπτεία της ιεύθυνσης Σεισµολογίας και Αντισεισµικών Κατασκευών για έλεγχο των οικοδοµών. Στην συνέχεια οι έλεγχοι συνεχίστηκαν από την Υ.Α.Σ.Β.Ε. Κατά την αυτοψία οι µηχανικοί συµπλήρωναν έντυπο σχετικά εύχρηστο µε στοιχεία της οικοδοµής και αναγραφή των βλαβών λόγω σεισµού. Στην είσοδο κάθε κτιρίου οι µηχανικοί επικολλούσαν έντυπο 3

4 πράσινο στις οικοδοµές που ήταν δυνατόν να κατοικηθούν, κίτρινο στις οικοδοµές που έπρεπε να επισκευασθούν και κόκκινο στις οικοδοµές που είχαν σοβαρές ζηµιές ή θεωρείτο ότι χρειάζεται επανέλεγχος. Επανέλεγχο διενεργούσαν οι δευτεροβάθµιες επιτροπές. Η κατεδάφιση κτιρίων γινότανε µετά τον έλεγχο από τριµελή επιτροπή και την έκδοση πρωτοκόλλου επικινδύνως ετοιµόρροπου κτιρίου ή αργότερα βεβαίωσης ότι είναι κτισµένο από ευτελή υλικά ή ότι παρουσιάζει υπέρµετρη δαπάνη για επισκευή. Οι έλεγχοι έγιναν σχεδόν σε όλες τις οικοδοµές της Θεσσαλονίκης και στα χωριά που είχαν πληγεί. Το αρχείο των εντύπων για τα κτίρια της πόλης της Θεσσαλονίκης είναι ιδιαίτερα σηµαντικό και έχει φυλαχθεί µε επιµέλεια από την Υ.Α.Σ.Β.Ε. Οι εκθέσεις είναι χρήσιµες για τους ιδιοκτήτες, για τους µηχανικούς και για τους φορείς της πόλης. Πολλές φορές δείχνεται λανθασµένα από τους ιδιοκτήτες ενδιαφέρον µόνον για το χρώµα της κάρτας χωρίς να ενδιαφέρονται και για την περιγραφή των ζηµιών στην έκθεση. Στοιχεία των αυτοψιών και του αρχείου παρουσιάζονται στον πίνακα 1 και στον πίνακα 2. Πίνακας 1 Κτίρια που ελέγχθηκαν στην πόλη της Θεσσαλονίκης ΧΡΩΜΑ ΕΝΤΥΠΟΥ ΑΥΤΟΨΙΑΣ ΚΤΙΡΙΑ ΠΟΣΟΣΤΟ % ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ- ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ Πράσινο , Κίτρινο , Κόκκινο , Σύνολο Πίνακας 2 Κτίρια που ελέγχθηκαν αρχικά στην Ζώνη Υπαίθρου ( όλα στους Ν. Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Σερρών, Χαλκιδικής εκτός της πόλης Θεσσαλονίκης ) ΕΙ ΟΣ ΖΗΜΙΩΝ ΚΤΙΡΙΑ ΠΟΣΟΣΤΟ % Με ελαφριές ζηµιές Με σοβαρές ζηµιές Σύνολο ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ Υ.Α.Σ.Β.Ε. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Όπως φαίνεται παραπάνω όλη η προσπάθεια και ο συντονισµός των ενεργειών για την αντιµετώπιση των προβληµάτων πραγµατοποιούνταν στο κτίριο του ιοικητηρίου, µε την ιεύθυνση Σεισµολογίας και Αντισεισµικών Κατασκευών του τότε Υπουργείου ηµοσίων Έργων. Τον επόµενο µήνα δηµιουργήθηκε η Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισµοπλήκτων Βορείου Ελλάδος (Υ.Α.Σ.Β.Ε.). Ο Υπουργός ηµοσίων Έργων είχε πλέον γραφείο στην Θεσσαλονίκη και έτσι οι Υπουργικές Αποφάσεις εκδίδονταν γρηγορότερα χωρίς να είναι αναγκαία η µετάβαση στην πρωτεύουσα. Οι αποφάσεις αυτές ρύθµιζαν την λειτουργία της Υ.Α.Σ.Β.Ε., την συνέχιση των αυτοψιών, την προσωρινή στέγαση των σεισµοπλήκτων και την παροχή πιστωτικών διευκολύνσεων. 4

5 Εκδόθηκε η από Πράξη Νοµοθετικού Περιεχοµένου του Υπουργικού Συµβουλίου ΦΕΚ117 τεύχος Α <<περί Αποκαταστάσεως ζηµιών εκ των σεισµών 1978 εις περιοχάς Βορ. Ελλάδος και ρυθµίσεως συναφών θεµάτων>>. Εκδόθηκαν επίσης οι αποφάσεις της Νοµισµατικής Επιτροπής 208/7-7-78, 210 / , 211/ και 212/ <<Συµπλήρωση και Κωδικοποίηση διατάξεων περί λήψεως πιστωτικών µέτρων δια τας πληγείσας εκ των σεισµών περιοχάς της Β. Ελλάδος>>. Με τον Νόµο 867/79 τον Ιανουάριο 1979 κυρώθηκε και τροποποιήθηκε η από πράξη Νοµοθετικού Περιεχοµένου. Με τον νόµο αυτό καθορίστηκε ο τρόπος παροχής τεχνικής και οικονοµικής ενίσχυσης στους σεισµοπλήκτους. Καθορίστηκαν διαδικασίες για την επισκευή συνιδιοκτησιών και ιδιαίτερα στην περίπτωση πολυκατοικιών µε πολλά διαµερίσµατα. Καθορίστηκε ο τρόπος έκδοσης αποφάσεων και ο τρόπος χορήγησης κρατικής αρωγής και δανεισµού από τις εµπορικές Τράπεζες. Το ποσό της στεγαστικής συνδροµής καθορίστηκε από το εµβαδόν του κατεδαφιστέου κτίσµατος στην περίπτωση ανακατασκευής, και από το µέγεθος των ζηµιών στην περίπτωση επισκευής. Για τον σεισµό αυτό η κρατική αρωγή είναι 30% της στεγαστικής συνδροµής για τις επισκευές και 10% για τις ανακατασκευές. Η Φ33 α /52/14987/ Απόφαση Υπουργού ηµοσίων Έργων << Περί οργανώσεως της Υ.Α.Σ.Β.Ε.>> καθόρισε τις ιευθύνσεις και τα τµήµατα της νέας Υπηρεσίας και την 1 η Αυγούστου τοποθετήθηκαν προϊστάµενοι. Ορίστηκαν τέσσερις ιευθύνσεις όπως φαίνονται στο σχήµα 2. 1 ιοικητικού και Οικονοµικού, 2 Αποκατάστασης κτιρίων, 3 Ειδικών Έργων 4 Σχεδίασης κ Προγραµµατισµού. Σηµαντικός ήταν ο χωρισµός των 2 κ 3 Η ιεύθυνση 2 χωρίστηκε σε Τµήµα Αποκατάστασης Κτιρίων Συγκροτήµατος Θες/νίκης και Τµήµα Αποκατάστασης Κτιρίων Υπολοίπου Ν. Θεσσαλονίκης και λοιπών Σεισµοπλήκτων περιοχών Βορείου Ελλάδος. Η 3 ιεύθυνση Ειδικών Έργων χωρίστηκε σε τµήµα Κατεδαφίσεων και Υποστυλώσεων και τµήµα Αποκατάστασης και Ανέγερσης ηµοσίων Κτιρίων και Μνηµείων, το οποίο αργότερα χωρίστηκε σε Τµήµα Μελετών και Τµήµα Επιβλέψεων. ιευθυντής Υ.Α.Σ.Β.Ε. 1 η ιεύθυνση ιοικητικού και οικονοµικού 2 η ιεύθυνση Αποκατ/σης Κτιρίων 3 η ιεύθυνση Ειδικών Έργων 4 η ιεύθυνση Σχεδιάσεως κ Προγρ/σµού Τµ.Αποκ/σης Κτιρίων Πόλης Θεσσαλονίκης Τµ.Αποκ/σης Κτιρίων Υπαίθρου Τµήµα Κατεδαφίσεων κ Υποστυλώσεω Τµ Αποκατ.κ Ανέγ. ηµ. Κτιρ.κ. Μνηµείων Σχήµα 2 Αρχικό Οργανόγραµµα Υ.Α.Σ.Β.Ε. 5

6 5. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ Υ.Α.Σ.Β.Ε. 5.1 Προσωρινή Στέγαση Μετά την άµεση στέγαση µε σκηνές επιδιώκεται προσωρινή στέγαση. Μεγάλος αριθµός τροχόσπιτων χρησιµοποιήθηκε για την στέγαση σεισµοπλήκτων. όθηκε η δυνατότητα παροχής ενοικίου σε αυτούς που είχαν µεγάλες βλάβες στις κατοικίες τους. Συνολικά χορηγήθηκαν ενοίκια σε 1935 ιδιοκτήτες ή ενοικιαστές κατεδαφιζοµένων ή µη κατοικήσιµων κατοικιών συνολικού ποσού δραχµών. 5.2 Υποστυλώσεις-Κατεδαφίσεις Σε πολλά κτίρια και µνηµεία απαιτούνταν άµεση υποστύλωση. Έγιναν υποστυλώσεις στους Ι. Ναούς Αγ. Σοφίας, Αγ. Γεωργίου, Αγ. Παντελεήµονα, Αγ. Βασιλείου, Αχειροποιήτου, Μεταµορφώσεως του Σωτήρος, Υπαπαντής του Χριστού Νέας Παναγίας εξιάς, στα Ανθοπωλεία, στο Μπεζεστένι, στα Λουτρά Παράδεισος, στο Αλκαζάρ. Έγιναν υποστυλώσεις σε διάφορα δηµόσια κτίρια και ιδιωτικά όπως στις οικοδοµές Β. Σοφίας 23-25,Εγνατία148, Βασ. Ηρακλείου 57,Παπαµάρκου 20 κ ά. Αρχικά έγιναν µικροκατεδαφίσεις ( στηθαίων, µαρµάρων κ.λ.π.) και κατεδαφίσεις ορόφων καταστηµάτων στις αγορές των οδών Βλάλη, Μπαλάνου, Βατικιώτη κ.ά (περίπου 280). Στην συνέχεια έγιναν κατεδαφίσεις 1632 ηµοσίων και Ιδιωτικών κτιρίων επικίνδυνα ετοιµορρόπων στην πόλη της Θεσσαλονίκης και 3393 στην Ύπαιθρο. Σε αυτά δεν περιλαµβάνονται οι κατεδαφίσεις που έγιναν από ιδιώτες. 5.3 ιανοίξεις οδών Λόγω του σεισµού πραγµατοποιήθηκαν διανοίξεις σε πολλούς δρόµους όπως, Ιασωνίδου, Νέας Εγνατίας, ελφών, Βούλγαρη κά Σε πολλούς δρόµους προυπήρχαν τα ρυµοτοµικά σχέδια και διευκολύνθηκε η διάνοιξη λόγω της επικινδυνότητας των παλαιών κτισµάτων που κατεδαφίστηκαν και της πληρωµής των απαλλοτριώσεων από την Υ.Α.Σ.Β.Ε., σε άλλους εφαρµόστηκαν νέα ρυµοτοµικά σχέδια. Πολλά έργα των.ε.κ.ε και των ήµων έγιναν σε συνεργασία µε την Υ.Α.Σ.Β.Ε. Υπήρχε στην Υπηρεσία γραφείο Απαλλοτριώσεων. Με πρόγραµµα της Υ.Α.Σ.Β.Ε. δόθηκε στεγαστική συνδροµή σε ιδιοκτήτες κτιρίων για την διάνοιξη των οδών Κατσιµίδου και ενδροποτάµου και σε ιδιοκτήτες κατά µήκος των βυζαντινών τειχών στην Άνω Πόλη. Πρέπει να σηµειωθεί ότι στην θέση που έπεσε η 8όροφη οικοδοµή είχε εγκριθεί σχέδιο µε χώρο πλατείας. Όµως λόγω της ισχύουσας νοµοθεσίας έπρεπε να πληρωθούν οι απαλλοτριώσεις από τους ιδιοκτήτες που οι κατοικίες τους είχαν πρόσωπο στην πλατεία. Υπήρξαν διαµαρτυρίες, το σχέδιο άλλαξε και στην θέση της οικοδοµής κτίστηκε το Κέντρο Ιστορίας. 5.4 ιεύθυνση ιοικητικού Η ιεύθυνση ιοικητικού λειτουργεί σε τµήµατα και χειρίζεται τα διοικητικά και οικονοµικά θέµατα µεγάλου αριθµού υπαλλήλων. Ενδεικτικά παρουσιάζεται ο πίνακας 3 όπου φαίνεται µια ενδεικτική σύνθεση προσωπικού. 6

7 Πίνακας 3. Σύνθεση προσωπικού ιεύθυνση Προγραµµατισµού Η ιεύθυνση αυτή ήταν υπεύθυνη για την γενικότερη οργάνωση της ΥΑΣΒΕ. Συνέτασσε και προωθούσε για υπογραφή τις υπουργικές αποφάσεις, φρόντιζε για την λειτουργία των επιµέρους διευθύνσεων και διατηρούσε αρχείο στατιστικών στοιχείων. 5.7 Αποκατάσταση κτιρίων στην Θεσσαλονίκη Η ιεύθυνση 2 είχε τα τµήµατα Αποκατάστασης κτιρίων της πόλης της Θεσσαλονίκης και Αποκατάστασης κτιρίων Υπαίθρου. Είχαν προσληφθεί έµπειροι µηχανικοί -µε τον όρο ελεγκτές- οι οποίοι έδιναν οδηγίες για τον τρόπο επισκευών. 7

8 Το πρώτο τµήµα είχε χωριστεί σε 7 ζώνες ανάλογα µε τις περιοχές των κτισµάτων. Κάθε ζώνη είχε χωριστεί σε τοµείς, συνολικά σε όλες τις ζώνες της πόλης υπήρχαν 54 τοµείς. Οι τοµείς, στεγάζονταν αρχικά σε τράπεζες και λειτουργούσαν ως αυτοτελείς µονάδες Η µεγάλη διασπορά γραφείων στην πόλη ήταν απαραίτητη και αποτελεσµατική για την εξυπηρέτηση των πληγέντων. Οι τοµείς της πόλης της Θεσσαλονίκης λειτούργησαν µέχρι το 1981 οπότε η υπηρεσία ΥΑΣΒΕ µε τα τµήµατα που λειτουργούσαν στο ιοικητήριο και στις τράπεζες συγκεντρώθηκαν σε ενιαίο κτήριο. Οι τοµείς υπαίθρου Κιλκίς και Νιγρίτας µεταφέρθηκαν αργότερα. Στην πόλη πολλές φορές η αποκατάσταση των σεισµοπλήκτων που είχαν κατεδαφιστέο κτίσµα γινότανε µε αγορά διαµερίσµατος (αυτοστέγαση) Οι επισκευές κτιρίων στην πόλη έγιναν µε µελέτη ιδιώτη µηχανικού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζεται στον αποχαρακτηρισµό των κτιρίων που είχαν κίτρινη ή κόκκινη κάρτα µετά την περαίωση των εργασιών επισκευής. Οι εγκρίσεις µελετών επισκευών και ανακατασκευών ή αυτοστεγάσεων της Θεσσαλονίκης παρουσιάζονται στον Πίνακα 4. Πίνακας 4. Εγκρίσεις λόγω του σεισµού 1978 στην Θεσσαλονίκη Χωρίς δάνειο Με δάνειο Σύνολο Επισκευές Ανακατασκευές ή αυτοστεγάσεις 5.8 Αποκατάσταση κτιρίων στην Ύπαιθρο Με τον όρο Ύπαιθρος χαρακτηρίστηκε το υπόλοιπο του Ν. Θεσσαλονίκης εκτός της πόλης και υπόλοιποι Νοµοί. Στον νοµό Θεσσαλονίκης δηµιουργήθηκαν τέσσερις τοµείς: τοµέας Θεσσαλονίκης, Λαγκαδά, Σοχού και Γερακαρούς. Στους άλλους Νοµούς υπήρχαν οι τοµείς Νιγρίτας, Κιλκίς, Πολυγύρου. Εκτός από τα γραφεία των τοµέων υπήρχαν 22 γραφεία κλιµακίων όπως ονοµάζονταν σε χωριά µε τεχνικούς υπαλλήλους που εξυπηρετούσαν τους κατοίκους ορισµένης περιοχής Σηµειώνεται ότι οι µηχανικοί των κλιµακίων συνέτασσαν τις µελέτες επισκευής των κτισµάτων της περιοχής (που οι ιδιοκτήτες τους επιθυµούσαν την επισκευή τους), και ετοίµαζαν τους φακέλους χωρίς την συµµετοχή ιδιώτη µηχανικού, (εκτός εάν οι ιδιοκτήτες επιθυµούσαν διαφορετικά) και οι άδειες επισκευής εκδίδονταν από τους Τοµείς. Με την απόφαση Υπουργού 473/78 εγκρίθηκε η έκδοση αδειών τυποποιηµένου σχεδίου. Η Υπηρεσία Οικισµού του Υπουργείου έστειλε πολλούς τύπους κατοικιών παραδοσιακών µε πλήρη σειρά σχεδίων. Στην συνέχεια εγκρίθηκαν από την Υπηρεσία Οικισµού αλλά και από την Υ.Α.Σ.Β.Ε και τύποι µη παραδοσιακών κατοικιών καθώς και αποθήκες. Η στατική µελέτη ήταν διαφορετική για χωριά της επικεντρικής περιοχής όπως Στίβος, Σχολάρι, Γερακαρού κ.α. Οι ιδιοκτήτες των οποίων τα κτίσµατα είχαν κριθεί κατεδαφιστέα είχαν να επιλέξουν ανάµεσα στην συνήθη λύση να απευθυνθούν σε ιδιώτη µηχανικό για την έκδοση της οικοδοµικής αδείας ή να επιλέξουν έναν από τους τύπους σπιτιών που υπήρχαν και να 8

9 εκδώσουν την οικοδοµική άδεια χωρίς έξοδα και σε µικρό χρονικό διάστηµα. Τα τοπογραφικά διαγράµµατα ήταν απλά και συντάσσονταν εκτός εξαιρέσεων από την Υπηρεσία. Η κατασκευή των κατοικιών γινότανε από τον ιδιοκτήτη µε χορήγηση άτοκου δανείου και δωρεάν κρατικής αρωγής. Στα σχήµατα 3 και 4 φαίνονται ενδεικτικά τύποι κατοικίας από αυτούς που εφαρµόστηκαν. Στα σχήµατα 5,6,7.είναι φωτογραφίες των πρώτων ανακατασκευασµένων κατοικιών. Οι φωτογραφίες αυτές ελήφθησαν Αύγουστο 1979, όπως φαίνεται οι πρώτες ανακατασκευές είχαν γίνει γρήγορα. Η εφαρµογή του προγράµµατος αυτού βοήθησε να αποκατασταθούν οι ζηµιές στα χωριά και να ανανεωθεί µέρος των κτισµάτων της Υπαίθρου. Στον πίνακα 5 φαίνονται οι επισκευές και ανακατασκευές στα χωριά. Πίνακας 5. Άδειες που εγκρίθηκαν λόγω του σεισµού 1978 στην Ύπαιθρο Χωρίς δάνειο Με δάνειο Σύνολο Επισκευές Ανακατασκευές Σχήµα 3. Παραδοσιακή κατοικία 1 9

10 Σχήµα 4. Παραδοσιακη Κατοικια 2 Φωτογραφίες παραδοσιακών κατοικιών Αύγουστος 1979 Κολχικό, Σοχός από το άλµπουµ της κ. Μαρίας Χατζηβέλκου Σχήµα 5. Ανακατασκευασµένη Παραδοσιακή κατοικία στο Κολχικό Αύγουστος

11 Σχήµα 6. Παραδοσιακή Κατοικία στον Σοχό Ν. Θεσσαλονίκης Αύγουστος 1979 Σχήµα 7. Κατοικίες στον Σοχό Ν. Θεσσαλονίκης Αύγουστος Αποκατάσταση ηµοσίων Έργων, Μνηµείων Μετά τις προσωρινές υποστυλώσεις µνηµείων άρχισε η σύνταξη µελετών για ορισµένα από αυτά όπως επίσης και για άλλα διατηρητέα κτίρια σε συνεννόηση πάντα και µε την αντίστοιχη Εφορία αρχαιοτήτων. Τα κτίρια παρουσίαζαν φθορές από τον χρόνο, την χρήση, την επέµβαση µε τροποποιήσεις και επεµβάσεις και ζηµιές από τον σεισµό (Κρητικός1983).Η επιλογή των λύσεων έγινε µε προσοχή στα πλαίσια του οικονοµικά εφικτού µε περιορισµό σε εσωτερικές επεµβάσεις ως προς τα στατικά. Υπήρχε σε µελέτες όπως Βίλλα Μορντώφ και Έπαυλη Χάιτµαν το στοιχείο του επείγοντος στις µελέτες λόγω του σωστικού χαρακτήρα που είχαν και της ανάγκης απορρόφησης χρηµάτων.(λιλιµπάκη). Οι αποτυπώσεις των διατηρητέων κτιρίων αποτέλεσαν σοβαρό µέρος της εργασίας µελέτης, ενώ η διαδικασία της κατασκευής έγινε µε δηµοπράτηση και επίβλεψη από την ΥΑΣΒΕ. Παραδείγµατα ιατηρητέων κτιρίων για τα οποία συντάχθηκαν και έγιναν κατασκευές είναι 11

12 το Κτίριο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, η Βίλλα Αλλατίνη, το Γενικό Ελληνικό Προξενείο, το ΙΚΑ Μαρτίου, η Σχολή Τυφλών, η Σχολή Κωφαλάλων, το Παπάφειο Ορφανοτροφείο κ α Από τις εκκλησίες συντάχθηκαν µελέτες για τον Άγιο Αθανάσιο, Άγιο Μηνά,Αγιο Στυλιανό, Αγιο Αντώνιο. Σχήµα 8. Κτίριο ΙΚΑ οδού Φράγκων επισκευή και µετατροπή για χρήση Ωδείου. Σχήµα 9. Κτίριο Οικοκυρικής Σχολής, νέα χρήση σχολείο. 12

13 Σχήµα 10 Ρωσικό Μαιευτήριο, νέα χρήση Μουσείο Μελέτες διενεργήθηκαν και από τον Ο.Σ.Κ και επισκευάστηκαν, 153 σχολεία µε ελαφριές ζηµιές. Για την κατασκευή 39 σχολεία µε σοβαρότερες ζηµιές έγινε δηµοπράτηση από την Υ.Α.Σ.Β.Ε. Η ΥΑΣΒΕ στήριξε τους ήµους των σεισµόπληκτων περιοχών τεχνικά και οικονοµικά επισκευάζοντας ή ανακατασκευάζοντας ηµοτικά και Κοινοτικά καταστήµατα. Έγιναν επισκευές σε όλα σχεδόν τα Νοσοκοµεία της πόλης, στο Νοσοκοµείο Παπανικολάου υπήρχε για καιρό γραφείο της οµάδας µελέτης και επίβλεψης της Υ.Α.Σ.Β.Ε. Εκτός των έργων επισκευής έγινε µελέτη και κατασκευή από την Υ.Α.Σ.Β.Ε. µε δηµοπράτηση της νέας µεγάλης πτέρυγας του Ιπποκράτειου Νοσοκοµείου. Οι ήµοι, τα Νοσοκοµεία και άλλοι φορείς της πόλης δεν είχαν τεχνική Υπηρεσία αφ ενός και αφετέρου η ΥΑΣΒΕ είχε ένα καλά οργανωµένο τµήµα µελετών. Οι αποκαταστάσεις των ηµοσίων κτιρίων γινότανε γρηγορότερα Η Υ.Α.Σ.Β.Ε έπαιξε ένα σηµαντικό ρόλο στην πορεία της πόλης. Σχήµα 11. Πτέρυγα Ιπποκράτειου Νοσοκοµείου Μελέτη Επίβλεψη Υ.Α.Σ.Β.Ε. 13

14 5.10 Υ.Α.Σ.Β.Ε. Σήµερα Νέο Οργανόγραµµα ιευθυντής Υ.Α.Σ.Β.Ε. Τµήµα 1 Μελετών κ Προγρ/σµού Τµήµα 2 Αποκατ/σης ζηµιών Τµήµα 3 Προσωρ. Στέγ.κ Εκτέλ. Έργων Τµήµα 4 ιοικητικού Σχήµα 12. Νέο οργανόγραµµα ΥΑΣΒΕ Με την Απόφαση 16/01/572/ΦΣ/Φ.Ε.Κ.620/ / η Υ.Α.Σ.Β.Ε. καθορίζεται σε µία ιεύθυνση που χωρίζεται σε 4 τµήµατα. Με το σχήµα αυτό λειτουργεί και σήµερα. 6. ΣΕΙΣΜΟΙ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ H Υ.Α.Σ.Β.Ε. είχε την ευθύνη της λειτουργίας γραφείων και σε άλλες περιοχές της Ελλάδος όπως Μαγνησία, Φθιώτιδα, Θεσπρωτία, όπως φαίνεται και στον πίνακα 3 και Συµµετείχε σε σεισµούς σε όλη την Ελλάδα κατά την πρώτη φάση. Μετά τον σεισµό των Αλκυονίδων ( Μ==6,7) στον οποίο συµµετείχε η Υ.Α.Σ.Β,.Ε. δηµιουργήθηκε στην Αθήνα η Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισµοπλήκτων (Υ.Α.Σ.) Η νέα Υπηρεσία είχε περισσότερο θέση επιτελική και δεν είχε τµήµα µελετών. Στον σεισµό της Καλαµάτας ( Μ=6,0) εκτός από τις αυτοψίες και τις υποστυλώσεις όπου συµµετείχε η ΥΑΣΒΕ µελετήθηκαν και δηµόσια κτίρια στην Υπηρεσία. Μετά τον σεισµό της 21 ης εκεµβρίου 1990 (Μ==6,0) στην Αριδαία και τις ζηµιές που προκάλεσε δηµιουργήθηκαν γραφεία και στη Γουµένισσα του Νοµού Κιλκίς και Έδεσσα του Νοµού Πέλλας. Η αποκατάσταση των ζηµιών των ιδιωτικών έργων έγινε µε δανειοδότηση και κρατική αρωγή. Έγιναν µελέτες επισκευής λόγω ζηµιών από τον σεισµό ή ανακατασκευής ηµοσίων Έργων από την Υ.Α.Σ.Β.Ε. και κατασκευή των έργων µε δηµοπράτηση και επίβλεψη από την Υ.Α.Σ.Β.Ε. όπως Εκκλησίες, Σχολεία, Κοινοτικά καταστήµατα κ.ά. Λόγω του σεισµού της 1 ης Σεπτεµβρίου 1994 (Μ==6,1) και των βλαβών που προκλήθηκαν δηµιουργήθηκε Τµήµα Αποκατάστασης στην Φλώρινα Μετά τον σεισµό της 13 Μαΐου 1995 (Μ==6,6) στους Νοµούς Κοζάνης και Γρεβενών η Υ.Α.Σ.Β.Ε. βρέθηκε στην περιοχή οργάνωσε µαζί µε την ιεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών 14

15 των Νοµών τις αυτοψίες και µε το τµήµα Εκτέλεσης Έργων είχε την επίβλεψη ως ιευθύνουσα Υπηρεσία της κατασκευής περίπου 4000 συµβατικών ή προκατασκευασµένων κατοικιών που χορηγήθηκαν δωρεάν στους σεισµόπληκτους που είχαν τις προϋποθέσεις. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον και δυσκολίες παρουσίαζε η ανοικοδόµηση δίπλα σε ρήγµατα όπως στο Ρύµνιο. Την 27 Ιουνίου 2004 σεισµός Μ=5,4 µε επίκεντρο στο έλτα του ποταµού Έβρου δηµιούργησε ζηµιές σε χωριά του Ν. Έβρου και µε αντίστοιχες αποφάσεις δόθηκε η δυνατότητα στους σεισµόπληκτους να αποκαταστήσουν τις ζηµιές µε χορήγηση στεγαστικής συνδροµής (1/3 δωρεάν κρατική αρωγή και 2/3 άτοκο δάνειο ) µε υλοποίηση του προγράµµατος από την Υ.Α.Σ.Β.Ε. Συνολικά λόγω του σεισµού1978 και του σεισµού της στην Αριδαία Ν.Πέλλας έγιναν τα έργα που φαίνονται στον πίνακα 6. Για κάποια έργα έγιναν περισσότερες της µιας εργολαβίες Πίνακας 6 Μελέτες που συντάχθηκαν και δηµοπρατήθηκαν από Υ.Α.Σ.Β.Ε ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ 1 ιατηρητέα κτίρια Θεσσαλονίκης 41 2 Νοσοκοµεία 72 3 ηµόσια και ηµοτικά κτίρια Ιδρύµατα-Σωµατεία -Οργανισµοί 60 5 Ιεροί Ναοί Θεσσαλονίκης 41 6 Ιεροί Ναοί υπολοίπων περιοχών 150 Σύνολο 639 Πίνακας 7 Μελέτες που συντάχθηκαν από Υ.Α.Σ.Β.Ε και δεν δηµοπρατήθηκαν και διαβιβάστηκαν στους οικείους φορείς ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ 1 ιατηρητέα κτίρια Θεσσαλονίκης 8 2 Νοσοκοµεία 30 3 ηµόσια και ηµοτικά κτίρια 29 4 Ιδρύµατα-Σωµατεία -Οργανισµοί 6 5 Ιεροί Ναοί Θεσσαλονίκης 0 6 Ιεροί Ναοί υπολοίπων περιοχών 7 7 Άγιο Όρος 9 Σύνολο

16 7. ΑΛΛΕΣ ΘΕΟΜΗΝΙΕΣ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ Η Υ.Α.Σ.Β.Ε. ξεκίνησε σαν Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισµοπλήκτων Β. Ελλάδος όµως ήδη από το 1981 όπως φαίνεται και στον πίνακα 3.είχε το πρόγραµµα της αποκατάστασης από πληµµύρες στον Ν. Πέλλας. Τα τελευταία χρόνια µε τις κλιµατολογικές αλλαγές έχουµε συχνά καταστροφικές πληµµύρες και κατολισθήσεις όπως στον Ν. ράµας, Χαλκιδικής, Πιερίας κ. ά. Επίσης είχαµε πυρκαγιές στον Ν. Ξάνθης και στον Ν. Χαλκιδικής. Τα συµβάντα που τελευταία προκάλεσαν καταστροφές και η ΥΑΣΒΕ ασχολήθηκε µε την αποκατάσταση τους είναι Οι πληµµύρες του Μαρτίου 2006 στον Ν. Έβρου Οι πυρκαγιές του Αυγούστου 2006 στον Ν. Χαλκιδικής. Οι πληµµύρες του Οκτωβρίου 2006 στους Νοµούς Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής. Οι άδειες επισκευής και ανακατασκευής στην περίπτωση της πυρκαγιάς και οι εγκρίσεις στεγαστικής συνδροµής εκδίδονται βάσει τιµολογίου των εργασιών επισκευής και της τιµής ανά τ.µ. που δίδεται για το εµβαδόν του κατεδαφιστέου. Την µελέτη και επίβλεψη των αδειών έχει ιδιώτης µηχανικός. Αντίθετα στην περίπτωση των δύο τελευταίων πληµµυρών η στεγαστική συνδροµή δίδεται βάσει του εµβαδού του βλαβέντος κτιρίου µε µελέτη της Υπηρεσίας σε περίπτωση που δεν έχει επηρεαστεί η ευστάθεια του κτιρίου και από ιδιώτη µηχανικό σε περίπτωση που έχει επηρεαστεί. Και στις δύο περιπτώσεις από την στεγαστική συνδροµή το 1/3 δίδεται ως κρατική αρωγή και τα 2/3 ως άτοκο δάνειο. Στις πυρκαγιές είχαµε κτίρια στην Χαλκιδική που παρουσίασαν βλάβες στον φέροντα οργανισµό (ιδιαίτερα σε αυτά που διήρκησε πολύ η φωτιά). Επίσης στις πληµµύρες προήλθαν βλάβες από καθίζηση λόγω των τοπικών εδαφικών συνθηκών. Πρέπει να σηµειωθεί ότι εκτός από τις πολλές καταστροφές που µπορεί να προκαλέσει στο κτίριο η πυρκαγιά και η πληµµύρα, δευτερογενώς µπορεί να έχει αρνητική επίδραση και στην συµπεριφορά του κτιρίου σε σεισµό. Σχήµα13. Κατοικία υπό ανέγερση στο Πολύχρονο Σχήµα 14. Kατοικία στον οικισµό Χανιώτη 16

17 Σχήµα15. Μελισσουργός Ν.Θεσ/νίκης στάθµη νερού στον όροφο Σχήµα 16. Μελισσουργός κατοικία 8. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΠΟ ΙΑΦΟΡΟΥΣ ΣΕΙΣΜΟΥΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Ο σεισµός 1978 ήταν ο πρώτος που επηρέασε µεγάλο αστικό κέντρο στην Ελλάδα. Σύµφωνα µε τα δηµοσιεύµατα της εποχής το σχέδιο «Ξενοκράτης» δεν λειτούργησε καλά.(τεχνικά Χρονικά 1979) Πρέπει πάντως να σηµειωθεί ότι ξεκίνησε άµεσα η διαδικασία του µετασεισµικού ελέγχου των κτιρίων, καθώς και η διαδικασία να δηµιουργηθεί ένα θεσµικό πλαίσιο για την αποκατάσταση σεισµοπλήκτων. Το πλαίσιο αυτό προέβλεπε την ίδρυση µιας νέας Υπηρεσίας, της Υ.Α.Σ.Β.Ε. για την αποκατάσταση των ζηµιών. Μέσα σε διάστηµα λιγότερο από δύο µήνες είχαν εκδοθεί οι σχετικές αποφάσεις, όπως φαίνεται στο κεφ. 4, και λειτουργούσε η ΥΑΣΒΕ. Σήµερα, µετά τον χρόνο που πέρασε, µπορεί να εκτιµηθεί περισσότερο η ταχύτητα και η πληρότητα στις αποφάσεις, µε δεδοµένο µάλιστα ότι δεν υπήρχε εµπειρία από παρόµοια προηγούµενη κατάσταση. Οι οικονοµικές παροχές για ανακατασκευή κτιρίου ήταν ανάλογες µε το εµβαδόν του κατεδαφιστέου κτίσµατος. Το 10% του συνολικού ποσού της στεγαστικής συνδροµής για τις ανακατασκευές και το 30% για τις επισκευές ήταν δωρεάν κρατική αρωγή. Ο σεισµός της Θεσσαλονίκης αποτελεί τη µόνη περίπτωση αποκατάστασης που οι µελέτες επισκευών και ανακατασκευών στην ύπαιθρο έγιναν δωρεάν. Ακόµη, οι µετασεισµικοί έλεγχοι έγιναν µόνο από πολιτικούς µηχανικούς, ενώ αυτό δεν ίσχυε στους επόµενους σεισµούς. Ο Νόµος 867/79 που θεσµοθετήθηκε µε αφορµή το σεισµό της Θεσσαλονίκης, καθώς και Υπουργικές αποφάσεις και αποφάσεις της Νοµισµατικής Επιτροπής αποτελούν τη βάση για την αποκατάσταση σεισµοπλήκτων περιοχών µετέπειτα. Σύµφωνα µε τη διαδικασία, γίνεται οριοθέτηση της πληγείσης περιοχής µε Κοινή Υπουργική Απόφαση Υπουργών ΠΕ.ΧΩ..Ε. Εσωτερικών και Οικονοµίας. Το ποσό της κρατικής αρωγής είναι το 1/3 του συνολικού ποσού στεγαστικής συνδροµής για ανακατασκευές και επισκευές, ενώ στο σεισµό του 1978 ήταν αντίστοιχα 10% για ανακατασκευές και 30% για επισκευές. Στους σεισµούς Θεσσαλονίκης 1978, Μαγνησίας 1980, Πέλλας 1990 έγιναν πολλές επισκευές και ανακατασκευές ηµοσίων Κτιρίων όπως Νοσοκοµεία,Εκκλησίες, Σχολεία,, ηµαρχεία, Κοινοτικά καταστήµατα κ. ά. 17

18 Στον σεισµό Γρεβενών εκτός του τρόπου της δανειοδότησης για ανακατασκευή των κατεδαφιστέων κτιρίων υπήρξε και η λύση της επιλογής κατοικίας 50 τ.µ. ή 60 τ.µ. ανάλογα µε τα µέλη της οικογένειας, κατασκευασµένης από το Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. σαν δηµόσιο έργο. Ως προς τις επισκευές ίσχυσαν αυτά που ίσχυαν και στους άλλους σεισµούς. Η εµπειρία καταδεικνύει ότι στους σεισµούς µικρότερου µεγέθους και όταν η πληγείσα περιοχή είναι µικρότερης έκτασης, όπως π.χ. στα Λουτρά Ν. Έβρου, καθώς και σε περιπτώσεις πληµµύρας η απόφαση οριοθέτησης της πληγείσης περιοχής γίνεται συνήθως περίπου πέντε µήνες αργότερα Επίσης, στους σεισµούς µικρότερου µεγέθους για διάφορους λόγους η αποκατάσταση έχει συνολικά λιγότερο καλά αποτελέσµατα. Στην περίπτωση των πληµµυρών στη Βόρεια Ελλάδα µετά το 2006, η οικονοµική ενίσχυση για ανακατασκευή είναι όπως σε όλα τα συµβάντα. Η οικονοµική ενίσχυση για επισκευή όµως υπολογίζεται µε βάση µία τιµή ανά τετραγωνικό µέτρο ανεξάρτητα από το ύψος των ζηµιών, ενώ η οικοδοµική άδεια δίδεται από την Υ.Α.Σ.Β.Ε. χωρίς ιδιώτη µηχανικό αν οι ζηµιές δεν επηρεάζουν την στατική επάρκεια του κτιρίου και µε ιδιώτη µηχανικό αν την επηρεάζουν. Αποκατάσταση από σεισµούς και γενικότερα από θεοµηνίες µε στεγαστική συνδροµή γίνεται ανεξάρτητα αν τα κτίρια έχουν κατασκευαστεί νόµιµα ή αυθαίρετα. εν επιτρέπονται επισκευές και ανακατασκευές µόνο όταν πρόκειται για δασική έκταση, αιγιαλό ή ρυµοτοµούµενο τµήµα. Στις περιπτώσεις κατεδαφιστέου κτίσµατος λόγω θεοµηνίας επιτρέπεται η ανοικοδόµηση κτίσµατος ίσου εµβαδού και όγκου µε το κατεδαφιστέο. Με τον χαρακτηρισµό κτισµάτων ως κατασκευασµένων από ωµόπλινθους πολλοί ιδιοκτήτες ενισχύθηκαν οικονοµικά ώστε να χτίσουν νέες κατοικίες κατεδαφίζοντας τις παλιές. Στα χωριά της Μακεδονίας υπήρχαν πολλά κτίσµατα από ωµόπλινθους και άλλα του εποικισµού, δηλαδή της στέγασης προσφύγων µετά την Μικρασιατική Καταστροφή. Αυτά τα κτίσµατα εξαφανίζονται και µαζί τους οι µνήµες και ένας τρόπος δόµησης. Θα άξιζε η διατήρηση ορισµένων κτισµάτων σε συνεννόηση µε τους ιδιοκτήτες, µε αποζηµίωση ή όποιο άλλο τρόπο θα προέκυπτε από µελέτη του θέµατος. 9. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ Υ.Α.Σ.Β.Ε. Η Υ.Α.Σ.Β.Ε. ιδρύθηκε µετά τον σεισµό 1978 και έχει 30 χρόνια πορείας και εµπειρίας. Έχει να επιδείξει ένα πολύ µεγάλο έργο. Η περίπτωση του σεισµού της Θεσσαλονίκης είναι ενδεικτική. Σε λίγες πόλεις έγινε µετασεισµικός έλεγχος όλου του τότε δοµικού πλούτου, όπως έγινε στην Θεσσαλονίκη (περίπου κτίρια στην πόλη). Η επιµέλεια µε την οποία έγιναν οι έλεγχοι από πολιτικούς µηχανικούς και κρατήθηκαν στο αρχείο οι εκθέσεις αυτοψίας δικαιώθηκε στην πορεία των χρόνων. Αποτέλεσαν τη βάση για πολλές έρευνες και µελέτες από την ΥΑΣΒΕ σε συνεργασία µε άλλους φορείς. Πρέπει να σηµειωθεί ακόµη πως η Υ.Α.Σ.Β.Ε. έκανε η ίδια µελέτες επισκευών και ανακατασκευών ιδιωτικών και δηµοσίων έργων, όπως παρουσιάστηκαν στα αντίστοιχα κεφάλαια. Οι επισκευές που έγιναν και οι ανακατασκευές βοήθησαν στην βελτίωση του δοµικού πλούτου των περιοχών. 18

19 Η εµπειρία από τους σεισµούς της Θεσσαλονίκης µεταφέρθηκε σε όλη την Ελλάδα. Η ΥΑΣΒΕ εξελίχθηκε στην πορεία σε Υπηρεσία αποκατάστασης και από άλλες θεοµηνίες. Έχει την αρµοδιότητα αποκατάστασης από πυρκαγιές, πληµµύρες, κατολισθήσεις στους Νοµούς Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Έβρου. Οι εµπειρίες έδειξαν ότι νέοι κανόνες πρέπει να τεθούν στην κατασκευή κτισµάτων για την αντιµετώπιση των πληµµυρών και αυτό µπορεί να συνδέεται στην συνέχεια µε την συµπεριφορά σε πιθανό σεισµό. Πολλά κτίσµατα έχουν ήδη υποστεί τις συνέπειες από δύο θεοµηνίες, όπως στο χωριό Μελισσουργό που υπήρχαν ζηµιές από τον σεισµό 1978 και τις πληµµύρες Επίσης υπάρχουν κτίσµατα στον Ν. Χαλκιδικής που έχουν υποστεί δύο φορές καταστροφές από πληµµύρες, µέσα στην τελευταία δεκαετία. Ενώ έχει προχωρήσει η θεσµοθέτηση ως προς την αντιµετώπιση της αποκατάστασης από σεισµό και άλλες θεοµηνίες, απαιτείται να είναι περισσότερο θεσµοθετηµένες και καθορισµένες οι ενέργειες τις πρώτες ώρες ή ηµέρες µετά από θεοµηνία, ώστε σε κάθε νέο σεισµό ή γενικότερα σε κάθε συµβάν να έχουµε καλύτερη αντιµετώπιση από το προηγούµενο. Το έργο που επιτέλεσε η Υ.Α.Σ.Β.Ε. είναι αντικειµενικά πολύ µεγάλο. Οφείλεται στις συνθήκες σύστασης και λειτουργίας της, στο οργανόγραµµα που προβλέπει εκτός των υπολοίπων, τη λειτουργία τµηµάτων µελετών και επιβλέψεων, στην αυτοτελώς αποκεντρωµένη αρχικά λειτουργία διαφόρων τοµέων στην πόλη της Θεσσαλονίκης και την ύπαιθρο, στην αρχική ισορροπηµένη στελέχωση της τόσο µε έµπειρους όσο και µε νέους µηχανικούς, στην διάθεση και τον ζήλο που έδειξε όλο το προσωπικό σε περιόδους δύσκολων συνθηκών. Η Υπηρεσία λειτουργεί µέχρι σήµερα µε µείωση του προσωπικού της. Η Υπηρεσία είχε αρχικά 4 ιευθύνσεις όπως φαίνεται στο οργανόγραµµα του σχήµατος 2, αργότερα µία ιεύθυνση µε 4 τµήµατα όπως είναι και σήµερα. Κατά διαστήµατα συζητείται η αλλαγή της από ιεύθυνση σε τµήµα κάτι που βρίσκει αντίθετους τους υπαλλήλους της Υ.Α.Σ.Β.Ε. και τους φορείς της πόλης, καθότι η λειτουργία της σαν ιεύθυνση είναι αυτοτελής. Η σύσταση της Υ.Α.Σ.Β.Ε., η λειτουργία της όλα αυτά τα χρόνια, έχουν επηρεάσει σηµαντικά την πόλη της Θεσσαλονίκης αλλά και την Βόρειο Ελλάδα. Η συνέχιση της ύπαρξης της και η προοπτική της συνέχισης της στο µέλλον όπως είναι ή µε κάθε πιθανή ενδυνάµωση της και µε συµµετοχή εκτός της αποκατάστασης και στην πρόληψη των κινδύνων, θα αποδειχθούν σηµαντικά στο µέλλον. Στην εποχή υψηλής κινδυνικής που ζούµε, λόγω των κλιµατικών αλλαγών, οι φυσικές καταστροφές αναµένεται να αυξηθούν. Η αποκατάσταση από καταστροφές όπως είναι ο σεισµός, οι πυρκαγιές οι πληµµύρες, οι κατολισθήσεις και όπου είναι δυνατή η πρόληψη τους, αποτελούν µεγάλη φροντίδα και συνδέονται µε την προστασία του περιβάλλοντος. Σε µια εποχή που στην Ευρώπη, αλλά και παγκόσµια, δηµιουργούνται φορείς, Υπηρεσίες, Ινστιτούτα για την αντιµετώπιση των καταστροφών θα πρέπει να διασφαλίσουµε την Υπηρεσία αυτή που οι συνθήκες µας οδήγησαν να έχουµε ήδη. Ένα βήµα θα ήταν να γίνει 19

20 καλύτερη επεξεργασία και αξιοποίηση των αρχείων και των στοιχείων που διαθέτει, να κωδικοποιηθεί η γνώση που αποκτήθηκε, να αξιοποιηθεί η εµπειρία που υπάρχει και οι υπάλληλοι που την διαθέτουν. Χρειάζεται να υποστηριχτούν πρωτοβουλίες ώστε να συµβάλλει η Υ.Α.Σ.Β.Ε. περισσότερο στη βελτίωση των πολιτικών προστασίας και στην αποτελεσµατικότερη διαχείριση των καταστροφών. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η εισήγηση παρουσιάζει συνοπτικά στοιχεία από την πορεία λειτουργίας της ΥΑΣΒΕ και αναφέρεται στην εργασία όλων και στην προσφορά τους. Ιδιαίτερα ευχαριστούµε την κ. Ε. Ανδρονικίδου για την βοήθεια της στην αναζήτηση στοιχείων. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ηµοσθένους., Μουστεράκη, Κ.,Συνέπειες του σεισµού της 27ης Ιουνίου 2004 στο Νοµό Έβρου, Πρακτικά του 15 ου Συνεδρίου Οπλισµένου Σκυροδέµατος, Αλεξανδρούπολη Οκτωβρίου 2006.Λιλιµπάκη Μ. Αποκατάσταση των διατηρητέων κτιρίων α. Βίλλα Μορντώχ β. Έπαυλη Χάιτµαν Τ.Ε.Ε. Πρόγραµµα κατάρτισης Μηχανικών Συντήρηση Αποκατάσταση ιστορικών κτιρίων και συνόλων. Κρητικός Ε.(1983) Η επέµβαση της Υπηρεσίας Αποκαταστάσεως Σεισµοπλήκτων Β. Ελλάδος στην αποκατάσταση και συντήρηση ιατηρητέων Κτισµάτων της Θεσσαλονίκης Πρακτικά Συνεδρίου 1983 Κωνσταντάτος Μ.(1984) Προγράµµατα Αποκατάστασης Σεισµοπλήκτων Υπ..Ε. Πρακτικά Σ Συνεδρίου Σεισµοί και Κατασκευές Αθήνα Φεβρ.1984 Mουστεράκη Κ.(2007) Εµπειρίες από την αποτίµηση ζηµιών και τις διαδικασίες αποκατάστασης µετά από φυσικές καταστροφές το2006 στην Κεντρική Μακεδονία Πρακτικά 8 ου Γεωγραφικού Συνεδρίου ενότητα ιαχείρισης Κινδύνων Αθήνα Οκτώβριος 2007 ΟΑΣΠ, (2000), Σεισµός: Η γνώση είναι προστασία Παπαζάχος Β., Παπαζάχου Κ. (1989) Οι σεισµοί της Ελλάδας 20