Αλληλεπίδραση Ανθρώπου- Υπολογιστή & Ευχρηστία. Ενότητα 9: Γνωστικά Μοντέλα Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Transcript

1 Αλληλεπίδραση Ανθρώπου- Υπολογιστή & Ευχρηστία Ενότητα 9: Γνωστικά Μοντέλα Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τα γνωστικά μοντέλα. Ειδικότερα, μελετώνται το μοντέλο GOMS και οι κανόνες BNF. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Γνωστικά μοντέλα. Μοντέλο GOMS. Κανόνες BNF. 5

6 Γνωστικά μοντέλα: τι είναι; Πρόκειται για τεχνικές οι οποίες μοντελοποιούν τις αντιλήψεις, τις γνώσεις, τις προθέσεις ή/ και τη συμπεριφορά των χρηστών. Βασίζονται σε διεπιστημονική προσέγγιση. Αποτυπώνονται μέσω καθορισμένων συμβολισμών. 6

7 Μοντέλο GOMS (1) Αναπτύχθηκε από τους Card, Moran και Newell (1983). Είναι ένα γνωστικό μοντέλο ιεράρχησης στόχων και εργασιών. Κάθε στόχος αναλύεται σε χαμηλότερου επιπέδου εργασίες. Το όνομά τους προέρχεται από τις λέξεις Goals, Operators, Methods, Selection. 7

8 Μοντέλο GOMS (2) Τα οποία αναλύονται ως εξής: α) Στόχοι: περιγράφουν τι θέλει να κάνει ο χρήστης. β) Ενέργειες: οι στοιχειώδεις «κινήσεις» που πρέπει να κάνει ο χρήστης για να χρησιμοποιήσει το σύστημα. γ) Μέθοδοι: οι εναλλακτικοί τρόποι για επίτευξης ενός στόχου. δ) Επιλογή: για την επιλογή μεταξύ των εναλλακτικών μεθόδων. 8

9 Μοντέλο GOMS: Παράδειγμα GOAL: CLOSE-WINDOW. GOAL: USE-MENU-METHOD.. MOVE-MOUSE-TO-FILE-MENU.. PULL-DOWN-FILE-MENU.. CLICK-OVER-CLOSE-OPTION. GOAL: USE-CTRL-W-METHOD.. PRESS-CONTROL-W-KEYS] Πηγή: Dix et al.,

10 Μοντέλο GOMS (3) Ο βαθμός λεπτομέρειας εναπόκεινται στη δικαιοδοσία του σχεδιαστή. Συνήθως, ένας στόχος υψηλότερο επιπέδου αναλύεται σε μία ακολουθία μοναδιαίων εργασιών χαμηλότερου επιπέδου, μέχρι να φτάσει σε επίπεδο στοιχειωδών ενεργειών. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται με τον χειρισμό των πιθανών σφαλμάτων. Ένας δείκτης μέτρηση της απόδοσης μπορεί να θεωρηθεί το βάθος των επιπέδων ανάλυσης. Γενικός κανόνας: δεν πρέπει να ικανοποιείται κανένας στόχος υψηλότερου επιπέδου εάν δεν ικανοποιούνται όλες οι επιμέρους εργασίες χαμηλότερου επιπέδου. 10

11 Άσκηση 1 Χρησιμοποιείστε το μοντέλο GOMS για να αναλύσετε τον «στόχο» αντιγραφή ενός αρχείου από ένα φάκελο σε έναν άλλο. 11

12 Άσκηση 2 Χρησιμοποιείστε το μοντέλο GOMS για να αναλύσετε τον «στόχο» ανάληψης μετρητών από ένα ΑΤΜ μίας τράπεζας. Χρησιμοποιείστε το μοντέλο GOMS για να αναλύσετε τον «στόχο» ερώτηση υπολοίπου λογαριασμού από ένα ΑΤΜ μίας τράπεζας. 12

13 Backus-Naur Form. Κανόνες BNF (1) Πρόκειται για γλωσσικό μοντέλο το οποίο αναπτύχθηκε από τον Reisner (1981). Χρησιμοποιείται για τον ορισμό διαλόγων, επικεντρωμένο στην κατανόηση της συμπεριφοράς των χρηστών και στην ανάλυση της δυσκολίας της διεπιφάνειας σε γνωστικό επίπεδο. Ο αριθμός των ενεργειών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αξιολογήσουμε το βαθμό δυσκολίας της εργασίας. 13

14 Κανόνες ΒNF (2) Υποστηρίζει 2 τύπους όρων: α) τους μη-τερματικούς: οι οποίοι γράφονται με πεζούς χαρακτήρες και χρησιμοποιούνται για υψηλότερα επίπεδα αφαίρεσης και β) τους τερματικούς: οι οποίοι γράφονται με κεφαλαία και χρησιμοποιούνται για το χαμηλότερο επίπεδο συμπεριφοράς του χρήστη. 14

15 Κανόνες BNF (3) Οι μη-τερματικοί ορίζονται με βάση άλλους τερματικούς και μη-τερματικούς όρους με τη μορφή: «όνομα ::= έκφραση» Το σύμβολο «::=» σημαίνει «ορίζεται ως». Μία έκφραση περιλαμβάνει: α) μη-τερματικούς και τερματικούς όρους και β) συνδυασμός τους («+») ή δυνατότητα επιλογής (). 15

16 BNF: Παράδειγμα draw line ::= select line + choose points + last point select line ::= pos mouse + CLICK MOUSE choose points ::= choose one choose one + choose points choose one ::= pos mouse + CLICK MOUSE last point ::= pos mouse + (DBL) CLICK MOUSE pos mouse ::= NULL MOVE MOUSE+ pos mouse Πηγή: Dix et al.,

17 Άσκηση 3 Να χρησιμοποιηθούν οι κανόνες BNF για την ανάλυση της εργασίας αποθήκευσης ενός ενεργού αρχείου με άλλο όνομα. 17

18 Βιβλιογραφία Card, S. K., Moran, T. P., and Newell, A. (1983). The psychology of human computer interaction. Lawrence Erlbaum, NJ, USA. Dix, A., Finlay, J., Abowd, G. D, and Beale, R. (2007). Επικοινωνία Ανθρώπου Υπολογιστή (3 η Έκδοση). Εκδόσεις Μ. Γκιούρδας, Αθήνα. Reisner, P. (1981). Formal grammar and human factors design for an interactive graphics system. IEEE Transactions on Software Engineering, 7 (2),