ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΙΔΕΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΧΡΟΝΙΑΣ Διοργάνωση: Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Β. Καλοκύρη

Transcript

1 2 η ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ (ΑΛΛΗΛΟ-)ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ. ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΙΔΕΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΧΡΟΝΙΑΣ Διοργάνωση: Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Β. Καλοκύρη Παρασκευή 10 - Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2014 Ηράκλειο, Δημοτική Αίθουσα ΑΝΔΡΟΓΕΩ Ιστορία και μαθητικοί διαγωνισμοί: Το ιστορικό ντοκιμαντέρ «Η ζωή και το έργο του Ναπολέοντα Φ. Σουκατζίδη ( )» (Γ τάξη Γυμνασίου Αρκαλοχωρίου 2013). Στρατάκης Αντώνης,Μ.Α. Γυμνάσιο Αρκαλοχωρίου Ιστορία και μαθητικοί διαγωνισμοί: Το ιστορικό ντοκιμαντέρ «Η ζωή και το έργο του Ναπολέοντα Φ. Σουκατζίδη ( )» Γ τάξη Γυμνασίου Αρκαλοχωρίου Αξιότιμη κυρία σύμβουλε, Αγαπητοί συνάδελφοι, Κυρίες και κύριοι Αναζητώντας πριν μερικούς μήνες επιπλέον τρόπους προσέλκυσης του ενδιαφέροντος των μαθητών μου για το μάθημα της Ιστορίας, ξεκίνησα με μια πρόχειρη αναζήτηση στο διαδίκτυο 2 για την ύπαρξη ή όχι μαθητικών διαγωνισμών για την Ιστορία, κατ αναλογία των αντίστοιχων διαγωνισμών για τα Αρχαία, τα 1 Διαφάνεια-Γύζης 2 Διαφάνεια-Μηχανές αναζήτησης - Διαδίκτυο 1

2 Μαθηματικά, τη Φυσική, την Πληροφορική και για άλλα μαθήματα, που εδώ και καιρό υφίστανται. Με ικανοποίηση διαπίστωσα ότι για πρώτη φορά, μέσα στο 2013 είχε προκηρυχθεί ένας μαθητικός διαγωνισμός τον οποίο διοργάνωνε το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, η ΕΡΤ και το περιοδικό Νέα Παιδεία 3, ο οποίος αφορούσε στη δημιουργία ενός ιστορικού ντοκιμαντέρ για τη νεότερη και σύγχρονη περίοδο για «ένα γεγονός, πρόσωπο, τόπο ή ιδέα από το παρελθόν μέσα από μια παρουσίαση συγκεκριμένου χρόνου (διάρκειας 10') που παρουσιάζει έγγραφα, εικόνες, φωτογραφίες, και πραγματικές σκηνές από το προς μελέτη θέμα», όπως αναφέρεται στην προκήρυξη του διαγωνισμού 4. Αφορούσε μαθητές της Γ Γυμνασίου, Α, Β και Γ Λυκείου. Στην εισήγηση αυτή θα αναφερθώ στα κυριότερα σημεία και οδηγίες σχετικά με το διαγωνισμό, ενώ για περαιτέρω πληροφορίες παραπέμπω στην ηλεκτρονική διεύθυνση όπου και η σχετική προκήρυξη, οδηγίες και υποστήριξη με ποικίλο υλικό από τους διοργανωτές 5, 6. Με μεγάλη χαρά δέχτηκα τις θετικότατες αντιδράσεις των μαθητών μου δύο τμημάτων της Γ τάξης του Γυμνασίου Αρκαλοχωρίου στο μάθημα της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, όταν τους ανέφερα την ύπαρξη του διαγωνισμού αυτού και ότι υπήρχε η δυνατότητα να συμμετάσχουμε 7. Αν και δεν σας κρύβω ότι εγώ προσωπικά ήμουν ο πλέον διστακτικός για το εγχείρημα αυτό, εξαιτίας των στενών χρονικών ορίων που είχαμε στη διάθεσή μας, από την στιγμή που πληροφορήθηκα για την ύπαρξη του διαγωνισμού αυτού -περίπου τρεις εβδομάδες, από τις αρχές έως τα τέλη Μαρτίου η επιμονή ορισμένων ειδικά μαθητών μου με έπεισε ότι άξιζε τον κόπο να προσπαθήσουμε. Πράγματι, ο απαράμιλλος ζήλος που επέδειξαν κατά την περίοδο δημιουργίας της ταινίας αυτής οι περισσότεροι μαθητές και μαθήτριες ήταν καθοριστικής σημασίας και νομίζω ότι -δεδομένου και του περιορισμένου του χρόνου- το τελικό αποτέλεσμα δικαιώνει τις προσπάθειες των 3 Διαφάνεια-ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ/ΕΡΤ/ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ 4 Διαφάνεια-Οδηγίες- 5 Διαφάνεια-Υποστηρικτικό υλικό 6 Διαφάνεια-Creating a History Day Documentary 7 Διαφάνεια-Φόρμα συμμετοχής 2

3 παιδιών. Ο δικός μου ρόλος περιορίστηκε στο να είναι καθοδηγητικός, συμβουλευτικός και εμψυχωτικός. Το ντοκιμαντέρ μας αφορά στον τοπικό ήρωα του Αρκαλοχωρίου Ναπολέοντα Σουκατζίδη 8, ενός πολύ μορφωμένου πρόσφυγα που γεννήθηκε στην Προύσα το 1909, εγκαταστάθηκε στο Αρκαλοχώρι αμέσως μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, ανέπτυξε συνδικαλιστική δράση στο Ηράκλειο και ο οποίος σφράγισε τελικά την περίοδο της Αντίστασης με τον ηρωικό του θάνατο την Πρωτομαγιά του 1944, οπότε και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στο Χαϊδάρι. Η ταινία αυτή για όποιον το επιθυμεί έχει ήδη αναρτηθεί στον ιστότοπο των φιλολόγων 9, στην ενότητα σχολικές δράσεις, αλλά και στο you tube, χωρίς όμως την βιντεοσκοπημένη συνέντευξη του μαθητή και χωρίς την αναφορά σε οποιοδήποτε προσωπικό δεδομένο κάποιου μαθητή ή μαθήτριας για αυτονόητους λόγους. Για τον ιστότοπο λοιπόν αυτόν αρκεί στην αναζήτηση να πληκτρολογήσει κανείς την λέξη Σουκατζίδης και το video θα εμφανιστεί. Για την ιστορία να αναφέρω ότι νικητής του διαγωνισμού αναδείχθηκε το Καλλιτεχνικό Λύκειο Γέρακα 10, με ένα άρτιο, σχεδόν επαγγελματικό, θα έλεγα, ιστορικό ντοκιμαντέρ για την Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Ακολούθησε στην Αθήνα, μετά από λίγους μήνες βράβευση των τριών καλύτερων εργασιών και επιδόθηκε ειδικός έπαινος για ακόμη δύο συμμετοχές 11. Στον διαγωνισμό για την πρώτη αυτή χρονιά διεξαγωγής του, έλαβαν μέρος 174 ιστορικά ντοκιμαντέρ, από 116 σχολεία - αριθμός αρκετά μεγάλος- τα οποία ντοκιμαντέρ προέρχονται από μαθητές Γυμνασίων, Λυκείων (Γενικών, Εσπερινών, ΕΠΑΛ), σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας, ελληνικών σχολείων του εξωτερικού, καθώς και Γυμνασίων και Λυκείων της Κύπρου 12. Εάν ο διαγωνισμός αυτός προκηρυχθεί και για τη νέα σχολική χρονιά, κατά την εκτίμησή μου οι συμμετοχές θα είναι εντυπωσιακά περισσότερες, καθώς ο διαγωνισμός έλαβε αρκετή δημοσιότητα από την τηλεόραση και από τα έντυπα μέσα 13. Ο κύριος στόχος φυσικά, όσον αφορά σε εμένα προσωπικά, δεν ήταν η 8 Διαφάνεια-Σουκατζίδης Ναπολέων 9 Διαφάνεια-Ιστότοπος φιλολόγων/ 10 Βράβευση-αφίσα 11 Βράβευση Λυκείου Γέρακα 12 Βράβευση-μαθητές-ΕΡΤ 13 Βράβευση-μαθητές-photo 3

4 διάκριση ή η βράβευση στο διαγωνισμό 14. Στόχος, αντίθετα, ήταν η ανάγκη να έρθουν οι μαθητές πιο κοντά στο μάθημα της Ιστορίας, να ευαισθητοποιηθούν και να ασκηθούν και με άλλους τρόπους στο να αντιμετωπίζουν τα ιστορικά γεγονότα με κριτική σκέψη. Ακόμη έγινε προσπάθεια να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της βιωματικότητας, της διαθεματικότητας και της ομαδοσυνεργατικής μάθησης, όπως άλλωστε προβλέπεται και από το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα. Τέλος, στόχος υπήρξε οι μαθητές να εξοικειωθούν με την έρευνα στα ποικίλα ιστορικά (έντυπα και ηλεκτρονικά) αρχεία, αλλά και με την τέχνη του κινηματογράφου, βασικοί στόχοι άλλωστε και του διαγωνισμού αυτού. Θα ήταν παράλειψη ακόμη να μην τονιστεί ότι ειδικά για τους σκοπούς της τοπικής ιστορίας μια τέτοια εργασία προσφέρεται εξαιρετικά, λόγω του αυξημένου ενδιαφέροντος των μαθητών για την ιστορία των ιδιαίτερων πατρίδων τους, αλλά και της ευκολίας προσέγγισης και ανάδειξης τοπικού ιστορικού αρχειακού υλικού, προφορικών μαρτυριών, επιτόπιων ιστορικών επισκέψεων και άλλων δράσεων. Στην εργασία συμμετείχαν 16 μαθητές, όσοι άλλωστε έδειξαν άμεσα και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Ο σχετικά περιορισμένος αριθμός μαθητών ήταν επιβεβλημένος όμως και για καθαρά πρακτικούς λόγους για την έγκαιρη και σωστή οργάνωση του ντοκιμαντέρ μας, δεδομένου ότι η προθεσμία για την αποστολή του σχετικού υλικού πίεζε ασφυκτικά. Σε μελλοντικό τυχόν ανάλογο διαγωνισμό πρόθεσή μου φυσικά και θα ήταν η συμμετοχή μεγαλύτερου αριθμού εμπλεκόμενων μαθητών, ώστε να βιώσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι από αυτούς μια εμπειρία τέτοιου τύπου. Οι μαθητές ανέλαβαν διάφορες πρωτοβουλίες και κατανεμήθηκαν αρμοδιότητες 15. Ως εκ τούτου, ξεχωριστή βέβαια θέση κατέχει η αφηγήτρια της ιστορίας, με την οποία προχωρήσαμε σε αρκετές αλλά όχι και υπερβολικές απόπειρες ηχογράφησης, έως ότου φτάσουμε σε ένα καλό αποτέλεσμα και ο μαθητής ο οποίος εξασφάλισε ένα εξαιρετικό ιστορικό ντοκουμέντο παίρνοντας συνέντευξη / προφορική μαρτυρία από έναν ηλικιωμένο πλέον συνοδοιπόρο του Ν. Σουκατζίδη, ο οποίος μας έδωσε άγνωστες και αδημοσίευτες πληροφορίες από την 14 Διαφάνεια-Στόχοι 15 Διαφάνεια-Πρωτοβουλίες-αρμοδιότητες μαθητών 4

5 προσωπική ζωή του ήρωα. Υπερπολύτιμη υπήρξε βεβαίως η συμβολή των μαθητών που συγκέντρωσαν τις πηγές και συνέθεσαν τα κείμενα τα οποία ανέγνωσε η αφηγήτρια, εκείνων που συγκέντρωσαν το φωτογραφικό υλικό ή τα video, εκείνων που επέλεξαν τη συνοδευτική μουσική, αυτών που ανέλαβαν την τεχνική επεξεργασία του υλικού 16. Αυτή δε έγινε με το πρόγραμμα Windows Movie Maker, χωρίς φυσικά να αποκλείεται η χρήση και άλλων προγραμμάτων. Τέλος, σημαντική υπήρξε η βοήθεια όλων όσων έθεσαν καίρια ερωτήματα για τον ήρωα και για την εποχή και έκαναν παρατηρήσεις και προτάσεις για τη μεθοδολογία την οποία θα έπρεπε να ακολουθήσουμε κατά τη διάρκεια της εργασίας μας. Οι μαθητές εργάστηκαν κυρίως στον ελεύθερο χρόνο τους στο σπίτι, στα διαλείμματα ανάμεσα στα μαθήματα, είτε κατά μόνας είτε σε ομάδες, ενώ από τις ώρες του καθαυτού μαθήματός μας δεν χρησιμοποιήθηκε παρά ελάχιστος χρόνος, κυρίως για διευκρινιστικές ερωτήσεις των μαθητών και για διαδικαστικά-οργανωτικά ερωτήματα 17. Επίσης ακολούθησε προβολή του ντοκιμαντέρ εντός της τάξης και συζήτηση με το σύνολο των μαθητών για το αποτέλεσμα, το ιστορικό πρόσωπο με το οποίο καταπιάστηκαν οι συμμετέχοντες, αλλά και γενικότερα για την ιστορική περίοδο των τεσσάρων πρώτων δεκαετιών του 20 ου αιώνα (Μικρασιατική Καταστροφή, ζωή στον Μεσοπόλεμο, Κατοχή και Αντίσταση), αλλά και για την Ιστορία ως μάθημα κι ως επιστημονικό αντικείμενο. Νομίζω ότι σε αρκετά μεγάλο βαθμό οι στόχοι που αρχικά τέθηκαν τελικά εξυπηρετήθηκαν, ενώ η εμπειρία αυτή, σύμφωνα και με τις δηλώσεις των ίδιων των μαθητών, υπήρξε γι αυτούς αρκετά ενδιαφέρουσα και αντιλήφθηκαν ότι η Ιστορία είναι κάτι περισσότερο από το σχολικό τους βιβλίο, ενώ η ικανοποίηση εκ της συμμετοχής ήταν διάχυτη. Μπορούμε όμως στη συνέχεια να αφήσουμε την εικόνα να «μιλήσει» από μόνη της και να παρακολουθήσουμε κάποια μικρά αποσπάσματα από το ιστορικό ντοκιμαντέρ για τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη, που ετοίμασαν οι μαθητές και οι μαθήτριες της Γ τάξης του Γυμνασίου Αρκαλοχωρίου. 16 Διαφάνεια-Windows Movie Maker 17 Διαφάνεια-Περαιτέρω ενέργειες 5

6 Αυτά εν συντομία είχα να πω, σας ευχαριστώ πολύ που με ακούσατε Προβολή ταινίας 6