Η ιδασκαλία και Αξιολόγηση της Νέας Ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας µέσα από το ιαδίκτυο - To πρόγραµµα Coctale. ηµήτρης Τολιάς Ελληνοαµερικανική Ένωση

Transcript

1 Η ιδασκαλία και Αξιολόγηση της Νέας Ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας µέσα από το ιαδίκτυο - To πρόγραµµα Coctale Εισαγωγή ηµήτρης Τολιάς Ελληνοαµερικανική Ένωση Τόσοι αιώνες εκπαίδευσης δεν έχουν σταθεί αρκετοί ώστε να αποφευχθεί το οδυνηρό φαινόµενο της παροχής γνώσεων που διαρκούν ελάχιστα και που σπάνια ανταποκρίνονται πλήρως στις ουσιαστικές ανάγκες αυτών που τις επιδιώκουν. Η διδασκαλία και κατ επέκταση η µάθηση, άλλωστε, δεν αποτελούν ενέργεια που επιβάλλεται στους ανθρώπους, αλλά αντίθετα επιτυγχάνεται µε τη θέληση, προσπάθεια και συνεργασία τους. Με την έννοια αυτή, η µάθηση δεν είναι απλώς και µόνο το αποτέλεσµα της όποιας διδακτικής διαδικασίας, αλλά ο τρόπος µέσω του οποίου ο µαθητής θα εµπλακεί ενεργά και ουσιαστικά σε αυτή. Γίνεται, εποµένως, ευρύτερα αποδεκτή η θέση ότι η µάθηση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα ανάπτυξης και αλλαγής. Αναγνωρίζεται, δηλαδή, ότι η ευελιξία στη µάθηση σε ένα ανοικτό και χωρίς δεσµεύσεις και σύνορα περιβάλλον εξυπηρετεί έναν καινούργιο στόχο: η ανάγκη για δια βίου µάθηση να καταστεί αναπόσπαστο συστατικό της ίδιας της ζωής. Στο πλαίσιο αυτό η δυναµική εισαγωγή της σύγχρονης τεχνολογίας και στο εκπαιδευτικό περιβάλλον δηµιουργεί νέες και επαναστατικές σκέψεις γενικότερα στον τοµέα της εκπαίδευσης. Νέα εργαλεία, τεχνικές και υπηρεσίες εφαρµόζονται καθηµερινά σε όλο τον κόσµο δίνοντας καινούργιο νόηµα στην έννοια της διδασκαλίας και της εκπαίδευσης, παρά τα όποια προβλήµατα προσαρµογής που εµφανίζονται στα πρώτα στάδια εφαρµογής τους. Η εισαγωγή και ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών στον εκπαιδευτικό χώρο ανοίγει µια νέα προοπτική στη µαθησιακή και διδακτική διαδικασία µε την ενεργοποίηση του µαθητή και την ταυτόχρονη αυτονόµησή του από το παραδοσιακό διδακτικό περιβάλλον. Mε την ίδια λογική, παρέχεται στο µαθητή η εξαιρετική ευκαιρία να αξιολογήσει ο ίδιος την προσπάθεια που έχει επιτελέσει στη διάρκεια της µαθησιακής του πορείας, ελέγχοντας την πρόοδό του και βελτιώνοντας τις στρατηγικές του. Αυτό πιο απλά σηµαίνει ότι πέρα από τη διδασκαλία, η αξιολόγηση από µόνη της αποτελεί πολύ σηµαντικό εκπαιδευτικό προϊόν που καλείται να µετεξελιχθεί από την παραδοσιακή τυπολογία των γραπτών τεστ και να προσφέρει πρόσβαση σε ευρύτερο κοινό µέσα από την ψηφιακή της αναπαράσταση. Στα πλαίσια αυτά κινείται η ερευνητική προσπάθεια που καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια από την Ελληνοαµερικανική Ένωση και τον οµιλούντα για την ανάπτυξη και προώθηση ενός προγράµµατος αφ ενός για την εκµάθηση και διδασκαλία της Νέας Ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας και αφ ετέρου για την αξιολόγηση των αποκτηµένων από τον σπουδαστή γνώσεων, που αναµένεται να εφαρµοσθεί πιλοτικά σε σχολεία και πανεπιστηµιακά ιδρύµατα των ΗΠΑ.

2 Το πρόγραµµα COCTALE* To COCTALE (Communicative Competence Testing Templates for the Advancement of Language Learning in Europe) υπάγεται στο Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα Lingua D. Στόχος του προγράµµατος είναι η δηµιουργία πρότυπων εξεταστικών µοντέλων σε ηλεκρτονική/ψηφιακή µορφή για τον έλεγχο της επικοινωνιακής ικανότητας και δεξιοτήτων µη φυσικών οµιλητών µιας γλώσσας. Τα µοντέλα αυτά επιτρέπουν σε εκπαιδευτικούς να δηµιουργούν σε σύντοµο σχετικά χρονικό διάστηµα µεγάλο αριθµό εξεταστικών δοκιµασιών σε όλες τις δεξιότητες. Η αδήριτη ανάγκη δηµιουργίας του συγκεκριµένου εκπαιδευτικού εργαλείου διαφαίνεται από το γεγονός ότι η διεθνής έρευνα δεν έχει ακόµη καταφέρει να προσφέρει στον εκπαιδευτικό, στην έκταση και το βαθµό που αυτός το χρειάζεται, το απαραίτητο υλικό για την απρόσκοπτη και ολοκληρωµένη διεξαγωγή του καθηµερινού µαθήµατος στα πλαίσια της σύγχρονης τεχνολογίας. Η ερευνητική προσπάθεια των τριών τελευταίων χρόνων έχει εστιάσει σε δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά στη δηµιουργία του απαραίτητου µηχανισµού µέσω της εφαρµογής ενός ηλεκτρονικού προγράµµατος (Question Mark Perception) που επιτρέπει τη µεταφορά και κατ επέκταση διαµόρφωση παραδοσιακής µορφής υλικού σε ψηφιακό. Ο κύριος στόχος ήταν το πρόγραµµα αυτό να κυκλοφορεί στην αγορά, να µην χρειάζεται ιδιαίτερα εξειδικευµένες γνώσεις χρήσης, να είναι λειτουργικό, φιλικό προς τον χρήστη (µαθητή) και κυρίως εύκολο και προσπελάσιµο για τον εκπαιδευτικό ο οποίος θα µπορεί µόνος του να δηµιουργεί υλικό αξιολόγησης και να το «διαχέει» µέσω αυτού είτε στο διαδίκτυο είτε σε cdrom. Η έρευνα κατέδειξε ότι το υλικό αξιολόγησης που θα µπορούσε να δηµιουργήσει ένας εκπαιδευτικός δεν είναι πάντοτε ικανό να ανταποκριθεί και να λειτουργήσει σε ψηφιακό περιβάλλον. Για τον λόγο αυτό αποφασίστηκε να δηµιουργηθούν στο πρόγραµµα δύο βάσεις υλικού. Η πρώτη που καλείται database περιέχει υλικό σε σχετικά απλή ψηφιακή µορφή το οποίο µπορεί ο χρήστης (µαθητής και εκπαιδευτικός) να ελέγξει και κατόπιν να εκτυπώσει και να χρησιµοποιήσει. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται το υλικό εκείνο που κυρίως λόγω περιορισµών στην τεχνολογία δεν µπορεί να λειτουργήσει πλήρως σε ψηφιακή διάσταση αλλά όµως προσφέρει µεγάλο µέρος των πλεονεκτηµάτων από τη χρήση της τεχνολογίας. Η δεύτερη βάση που ονοµάζεται Tests on Line αποτελείται από το υλικό που έχει υποστεί ειδική επεξεργασία ώστε να µπορεί να αποδώσει τα µέγιστα και να λειτουργήσει πλήρως σε ψηφιακό περιβάλλον. Στη βάση αυτή ο χρήστης (µαθητής) έχει στη διάθεσή του ποικιλία εύχρηστων τεχνικών εφαρµογών που του επιτρέπουν να αξιολογήσει τον εαυτό του ευχάριστα, δηµιουργικά, και έγκυρα λειτουργώντας στο δικό του χώρο και χρόνο. Παράλληλα όµως, η βάση είναι χρήσιµη και για τον εκπαιδευτικό που επιθυµεί να διαφοροποιήσει τον τρόπο αξιολόγησης των µαθητών του και να µετατρέψει την όλη διαδικασία σε εξερεύνηση ενός νέου κόσµου που τόσα έχει να προσφέρει και στην εκπαιδευτική/µαθησιακή διαδικασία και όχι µόνο στην αξιολόγηση αυτή καθ εαυτή.

3 Η διαµόρφωση του υλικού Σε πρώτη φάση το υλικό ταξινοµήθηκε σε µια σειρά «Μεταστοιχείων» (Metadata), τα οποία στην πραγµατικότητα δεν είναι τίποτε άλλο από µια συστηµατική περιγραφή της πληροφορίας για την πληροφορία. Στην ουσία, δηλαδή, οργανώνουν και κατηγοριοποιούν σε συγκεκριµένα, εξαρχής συµφωνηµένα και αποδεκτά, πλαίσια την πληροφορία που θα έχει στη συνέχεια στη διάθεσή του ο χρήστης (µαθητής και εκπαιδευτικός). Περιέχονται πληροφορίες για τον συντάκτη του τεστ, την υπό εξέταση γλώσσα, τη φύση/προέλευση του υλικού, τον βαθµό δυσκολίας του και µια σειρά άλλων δεδοµένων ( ες Παράρτηµα Ι). Τα ίδια ακριβώς κριτήρια πρέπει να καλύψει και στη διάρκεια της αναζήτησης ο χρήστης προκειµένου να παρουσιαστεί στην οθόνη του ο τύπος του τεστ που θα συµβαδίζει µε τις ανάγκες και απαιτήσεις του ( ες Παράρτηµα ΙΙ). Ένα επιπλέον σχόλιο, τέλος, απαιτείται για δύο κριτήρια ( ες Παράρτηµα Ι) που στον συνδυασµό τους µπορούν να παρέχουν επαρκή βαθµό πληροφόρησης τόσο για τον τύπο, όσο και για την περαιτέρω επεξεργασία του υλικού που επιλέγεται κάθε φορά να δοθεί σε ηλεκρονική µορφή. Στην πραγµατικότητα είναι τα στοιχεία εκείνα που καθορίζουν τη σχέση που αναπτύσσει το υλικό στην αλληλεπίδρασή του µε τον δηµιουργό του αλλά και µε τον χρήστη, στοιχεία που και οι δύο πόλοι της εξεταστικής διαδικασίας πρέπει να έχουν υπόψη τους για µια κατά το δυνατόν αποτελεσµατικότερη πλήρωση των αναγκών τους. Στην περίπτωση των «Λειτουργιών» (Operation) πρώτος αποδέκτης είναι ο δηµιουργός του τεστ, ενώ ο χρήστης αποκτά πρόσβαση σε αυτές από τη στιγµή που η βάση των τεστ µπορεί να καλύψει τις απαιτήσεις του σε σχέση µε τα άλλα κριτήρια που τίθενται: γλώσσα, βαθµός δυσκολίας, δεξιότητα, τύπος άσκησης κλπ. Αυτό απλά σηµαίνει ότι το υπό δηµιουργία και στη συνέχεια υπό εξέταση υλικό αναλύεται στα εξής επίπεδα σε σχέση µε το εύρος ανάπτυξης της µαθησιακής ικανότητας του χρήστη: Α. Άµεση κατανόηση κατ αντιδιαστολή προς την Σε Βάθος/Λεπτοµερή κατανόηση του υλικού: στην πρώτη περίπτωση ενργοποιούνται τα νοητικά σχήµατα του χρήστη µέσα από µη γλωσσικές δραστηριότητες (οπτικά ή ακουστικά ερεθίσµατα), αναγνωρίζονται ο τύπος του υλικού και η επικοινωνιακή λειτουργία του µέσα από µια επιφανειακή εξέταση του µηνύµατος που µεταβιβάζεται ( ες Παράρτηµα ΙΙΙ/Splash). Αντίθετα, στη δεύτερη περίπτωση ο χρήστης καλείται να ανιχνεύσει τη βαθύτερη δοµή µιας ιδέας, ανατρέχοντας σε όλα εκείνα τα στοιχεία (φωνολογικά ή γραφηµατικά) που µπορούν να συµβάλουν στην κατανόηση του υλικού εξωγενώς. Και στις δύο περιπτώσεις, το ενδιαφέρον εστιάζεται στην ανάπτυξη της κοινωνιογλωσσικής ικανότητας του χρήστη, στον βαθµό που αυτή του επιτρέπει να βελτιώσει τις στρατηγικές προσέγγισης του υπό εξέταση υλικού. Β. Γλωσσική χρήση: σε ένα δεύτερο επίπεδο παρέχεται η δυνατότητα βελτίωσης της γλωσσικής του ικανότητας. Ουσιαστικά, οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί για την επεξργασία του υλικού σε ένα επικοινωνιακό/στρατηγικό πρώτο επίπεδο βρίσκουν στη φάση αυτή την κατάλληλη γλωσσική πραγµάτωση και επεξεργασία τους. Τέλος οι τύποι των ασκήσεων που παρέχονται κατηγοριοποιηµένοι ( ες Παράρτηµα Ι), καθιστούν το χρήστη «συνεργό» στην εξεταστική δοκιµασία, δεδοµένου ότι καλείται να επιλέξει ο ίδιος τον τύπο της δραστηριότητας στον οποίο επιθυµεί να αυτοαξιολογηθεί.

4 Η ψηφιακή διαδικασία δηµιουργίας τεστ και οι κατηγορίες ανάπτυξης ες Παράρτηµα ΙΙΙ 1. Splash Εισαγωγή του χρήστη στο µαθησιακό και εξεταστικό περιβάλλον υνατότητα χρήσης εικόνας και βίντεο υνατότητα Ηχητικής Επένδυσης υνατότητα Επικοινωνίας µε το δηµιουργό του υλικού 2. Instruction Παρουσίαση οδηγιών και στόχων του τεστ υνατότητα ανάγνωσης και ακουστικής παρουσίασης των οδηγιών Καθορισµός περιορισµών και δυνατοτήτων από την πλευρά του τελικού χρήστη (µαθητή) 3. Resource Text υνατότητα ένταξης κειµένου από αυθεντική πηγή υνατότητα να ακουστεί/διαβαστεί το κείµενο είτε ολόκληρο είτε σε προκαθορισµένα αποσπάσµατα υνατότητα χρονικού προσδιορισµού των ηχητικών αποσπασµάτων του υλικού µε παράλληλη αναγραφή βοηθητικών πληροφοριών είγµα ορθής απάντησης/παραδείγµατος 4. Task Εµφάνιση στην οθόνη ολόκληρου ή µέρους του υλικού προς επεξεργασία υνατότητα διαφορετικών µορφών/τύπων εξέτασης υνατότητα ενεργοποίησης/απενεργοποίσης χρονικού περιορισµού στη διαδικασία επιλογής των απαντήσεων υνατότητα άµεσου ελέγχου αποτελέσµατος και ηχητική αντίδραση

5 * Οι εταίροι στο πρόγραµµα COCTALE είναι οι ακόλουθοι: 1. Ελληνοαµερικανική Ένωση (Ελλάδα) 2. VZW Nascholing in het katholiek onderwijs VSKO (Βέλγιο) 3. University of Hull Learning Development Unit (Αγγλία)

6 Παράρτηµα Ι METADATA FOR THE DESCRIPTION OF TESTS 1. GENERAL INFORMATION ON THE RESOURCE ITSELF Number Name Comment 1.0 Identifier 1.1 Title Weather forecast 1.2 Authors Dimitris Tolias 1.3 Date June Language Modern Greek 1.5 Publisher Hellenic American Union 1.6 Sources The world weather in radio news bulletin 2. SEMANTICS OF THE RESOURCE Number Name Comment 2.1 Discipline Modern Greek as a Foreign Language 2.2 Main Concept Weather Reports Skill Operation Listening Comprehension Understanding specific information, distinguishing the main idea from supporting detail Task Type Matching, Selecting 2.3 Main Concept Synonym World Weather Reports 2.4 Other Concepts No 3. PEDAGOGICAL ATTRIBUTES Number Name Comment 3.1 End User Type Students of Modern Greek 3.2 Document Type Active 3.3 Document Format Weather news bulletin 3.4 Usage Remarks Click and insert 3.5 Didactic Context Knowledge of journalistic language 3.6 Course Level Intermediate 3.7 Difficulty Level ALTE Interaction Quality Semantic Density High 3.9 Pedagogical Duration 15 minutes

7 Παράρτηµα ΙΙ

8 Παράρτηµα ΙΙΙ

9

10

11

12

13