περιβάλλον: προνομιακό πεδίο ανάπτυξης εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων Ευγενία Πανώριου, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

Transcript

1 Αδόμητοι πράσινοι χώροι στο αστικό περιβάλλον: προνομιακό πεδίο ανάπτυξης εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων Ευγενία Πανώριου, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

2 Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία Μοναδική περιβαλλοντική οργάνωση που ασχολείται με την προστασία των άγριων πουλιών Γιατί τα πουλιά; Τα πουλιά αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους δείκτες ποιότητας περιβάλλοντος. Ηεξαφάνισηήκαιημείωσητων πληθυσμών τους συνδέεται με απειλές που υποβαθμίζουν το φυσικό περιβάλλον. Τα πουλιά αποτελούν των κατοίκων της πόλης βασικούς δείκτες ποιότητας της ζωής

3

4 Σημασία αδόμητων χώρων Βασικό στοιχείο ποιότητας ζωής (Αναψυχή, χώρος κοινωνικής συναναστροφής, αθλητικές δραστηριότητες, παιχνίδι, ) Βελτίωση συνθηκών διαβίωσης, (Μικροκλίμα, μείωση ρύπων και θορύβου, ) Αστικοί βιότοποι (Επαφή και γνωριμία με το φυσικό περιβάλλον (εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση, Καταφύγιο άγριας ζωής στην αφιλόξενη πόλη) Διατήρηση βιοποικιλότητας

5 Σημασία αδόμητων χώρων Π. Λατσούδης Π. Λατσούδης Κ. Παπακωνσταντίνου Αλλαγέςστιςχρήσειςγης Πράσινα νησιά στο τσιμέντο

6 Η Ορνιθολογική και οι αδόμητοι χώροι Δραστηριότητες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο Πάρκο «Α. Τρίτσης» 2005 έως σήμερα Ημερήσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Τα Πουλιά στην Πόλη» με συμμετοχή περίπου 5500 μαθητών ετησίως Δίκτυο αδόμητων χώρων 2010 έως σήμερα Δράσεις ανάδειξης αδόμητων χώρων μέσα από την ενεργό συμμετοχή των μαθητών (

7 Η Ορνιθολογική και οι αδόμητοι χώροι Ευαισθητοποίηση Εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης για το κοινό Ευρωπαϊκή Ημέρα Πάρκων, Χελιδονίσματα στο Πάρκο / αδόμητους χώρους Προβολή της σημασίας των αδόμητων χώρων Ημερίδες, σεμινάρια, Διαχείριση Ήπιες διαχειριστικές παρεμβάσεις Κατασκευή / τοποθέτηση ταϊστρών και τεχνητών φωλιών, δενδροφυτεύσεις Επιστημονική υποστήριξη σε φορείς

8 Στρατηγική Ορνιθολογικής Σκοποί: Προβολή της οικολογικής αξίας των αδόμητων χώρων στις αστικές περιοχές Καθιέρωσή τους ως βασικά στοιχεία της ποιότητας ζωής Προώθηση της περιβαλλοντικά ορθής διαχείρισής τους Ανάδειξη της παρουσίας των πουλιών ως δείκτες ποιότητας ζωής στα αστικά κέντρα και όχι μόνο.

9 Στρατηγική Ορνιθολογικής Ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των μαθητών Οργανωμένες δραστηριότητες Ενθάρρυνση για ανάληψη πρωτοβουλιών Σχεδιασμός Εκπαιδευτικά Προγράμματα: «Τα Πουλιά στην Πόλη» και «Δίκτυο αδόμητων χώρων» Κριτική αποτίμηση της συμμετοχής των μαθητών

10 Εκπαιδευτικά προγράμματα Α) «Τα Πουλιά στην Πόλη» (2005 σήμερα) Περιεχόμενο 1) ΕπίσκεψηστοΚέντροΠροσανατολισμού& Ενημέρωσης: προπαρασκευαστικές δραστηριότητες 2) Περιήγηση σε ειδικά διαμορφωμένη διαδρομή και δραστηριότητες πεδίου 3) Ολοκλήρωση προγράμματος: δραστηριότητες εμπέδωσης και κριτικής αντίληψης

11 rubecula) Η άφιξη μου στις πόλεις κάθε Σεπτέμβρη συμπίπτει με τον ερχομό του χειμώνα! Αν και μοναχικός, θα με συναντήσετε σχεδόν παντού, ακόμα και σε πάρκα μέσα σε πόλεις. Το καλοκαίρι, αφήνω τις πόλεις για να περάσω ένα δροσερό καλοκαίρι στα δάση. Φωλιάζω σε κουφάλες δέντρων και σε χαραμάδες. Με το λεπτό ράμφος μου ψάχνω για τροφή στο έδαφος (έντομα, σκουλήκια, σαλιγκάρια αλλά και καρπούς). Χαρακτηριστική μου κίνηση είναι: να κάνω μερικά μικρά πηδήματα στο έδαφος σέρνοντας τα φτερά μου, να υποκλίνομαι και να σηκώνω την ουρά μου! Το χειμώνα μπορείτε να ακούσετε το κάλεσμα μου για να σηκωθείτε από το ζεστό σας κρεβάτι αφού η φωνή μου μοιάζει με ρολόι «τικ!». Φυτεύοντας θάμνους με πλούσιους καρπούς, με βοηθάτε να βρίσκω τροφή τις δύσκολες μέρες του χειμώνα. Θα με συναντήσετε σε πάρκα και κήπους αλλά και σε όλους τους τύπους δασών. Κάποιοι με χαρακτηρίζουν τολμηρό και θρασύ καθώς μπορώ να πάρω σπόρο από απλωμένο χέρι. Φωλιάζω σε τεχνητές φωλιές, τρύπες δέντρων (κουφάλες) και γενικά σε οποιοδήποτε διαθέσιμο χώρο με στενή είσοδο. Έχω πλούσιο ρεπερτόριο. Κύρια καλέσματα περιλαμβάνουν εύθυμα «πινγκ πινγκ» ή «σι γιουττι γιουττι» ή «τι τουουι». Είμαι από τα πουλιά που θα τιμήσουν τις τεχνητές φωλιές αλλά και τις ταΐστρες που μπορείτε να φτιάξετε! Κοκκινολαίμης (Erithacus Καλόγερος (Parus major)

12 Εκπαιδευτικά προγράμματα Β) «Δίκτυο αδόμητων χώρων» (2009/10 σήμερα) Οργάνωση Δικτύου: Ενημερωτικές ημερίδες συναντήσεις προετοιμασίας / Δημιουργία ιστοσελίδας blog/ Δράση σε τοπικό επίπεδο Περιεχόμενο: 1) Εισαγωγή σε έννοιες προπαρασκευαστικές δραστηριότητες 2) Δραστηριότητες πεδίου εκτίμηση οικολογικής κατάστασης χώρων 3) Παρεμβάσεις παρακολούθηση, ανανέωση δεδομένων & προτάσεις

13

14

15 Μεθοδολογία Εκτίμηση αποτελεσμάτων Α) «Τα Πουλιά στην Πόλη»: Χρήση ερωτηματολογίων Χρήση σταυρολέξων Β) «Δίκτυο αδόμητων χώρων»: Ζωγραφική απεικόνιση του Ιδανικού Πάρκου Εκτίμηση εμπειρίας μαθητών

16 Αποτελέσματα Εκπαιδευτικά προγράμματα Α) «Τα Πουλιά στην Πόλη» Αριθμός μαθητών (6.000 ετησίως, συνολικά) Συμμετοχή εκτός Αθήνας: 1/3 Επανάληψη επίσκεψης:25% Β) «Δίκτυο Δίκτυο αδόμητων χώρων» Συμμετοχή στις δράσεις (750 μαθητές, 644 φύλλα καταγραφής, 92 φωλιές)

17 «Τα Πουλιά στην Πόλη» Στοιχεία συμμετοχής μαθητών Β/θμια Εκπαίδευση Α/θμια Εκπαίδευση Σχήμα 1: Συμμετοχή μαθητών στη δραστηριότητα «Τα πουλιά της πόλης» ( ).

18 Αποτελέσματα Κριτική αποτίμηση Α) «Τα Πουλιά στην Πόλη» 178 Ερωτηματολόγια Θετική αξιολόγηση προγράμματος σε όλους τους δείκτες ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου & περιοχής προέλευσης

19 Αποτελέσματα Κριτική αποτίμηση Β) «Δίκτυο αδόμητων χώρων» Ζωγραφική απεικόνιση: 49 απεικονίσεις Απεικόνιση παραμέτρων αξιολόγησης (διαφορετικά είδη πουλιών, φωλιές, δέντρα με κουφάλες) Εκτίμηση εμπειριών: 48 γραπτές εκθέσεις 79,2% δήλωση ενθουσιασμού 77% αναφορά σε γνωστικές παραμέτρους 46% θέληση για επανάληψη εμπειρίας

20 «Δίκτυο αδόμητων χώρων»: Κριτήρια «ιδανικού πάρκου» 1 Ανθρώπινη παρουσία Αθλητικές εγκαταστάσεις Κάδοι ανακύκλωσης Μικρό αναψυκτήριο Τουαλέτες Σκόρπιες πέτρες στο έδαφος (πολλά μικρά ζώα ζουν κάτω από αυτές εδαφοπανίδα ) Καθιστικά (ξύλινα παγκάκια) Διάδρομοι περιήγησης (μονοπάτια) Ακάλυπτες επιφάνειες με χώμα Χαμηλή βλάστηση (λουλούδια, χόρτα) Νερόλακκος ή λιμνούλα ή ποτίστρα ή Βρύσες Φωλιές (φυσικές & τεχνητές) Δένδρο με κοιλότητες ώριμο δέντρο με κουφάλες Διαφορετικά είδη ζώων Διαφορετικά είδη πουλιών Παρουσία εντόμων Παρουσία θάμνων 0,00 20,00 40,00 60,00 80,00 100,00 Ποικιλία ειδών δέντρων (πάνω από 3 διαφορετικά δέντρα)

21 «Δίκτυο αδόμητων χώρων» Εκτίμηση εμπειριών Δε πας κάθε μέρα σε τόσο όμορφους χώρους με τόσο πράσινο. Και δεν υπάρχουν και τόσο όμορφοι χώροι όπου μπορείς να παίξεις και να περπατήσεις. Ήταν μια πολύ ωραία εμπειρία και ελπίζουμε οι άνθρωποι να προστατεύουν αυτούς τους όμορφους χώρους μαζί και όλοτο περιβάλλον!!!! Σ.Κ.

22 Δέντρα με κουφάλες, φωλιές, παρουσία πουλιών Νερόλακκοι, παρουσία πουλιών, διαφορετικά είδη φυτών

23 Συμπεράσματα 1 Ευαισθητοποίηση μαθητών για τη σημασία των αδόμητων χώρων Θετικά αποτελέσματα στο γνωστικό επίπεδο Θετική ανταπόκριση στο πρόγραμμα (διάθεση επανάληψης συμμετοχής) Ανάδειξη έντονης επιθυμίας για βιωματικές δραστηριότητες σε φυσικούς χώρους

24 Συμπεράσματα 2 Ενεργοποίηση μαθητών για τη βελτίωση συνθηκών στο πάρκο της γειτονιάς τους Ανάπτυξη διαδραστικής σχέσης με την Τοπική Αυτοδιοίκηση Έναςστουςτρειςμαθητέςεξέφρασεαρνητικά σχόλια για την πόλη του

25 Συμπεράσματα 3 Αδόμητοι χώροι: προνομιακό πεδίο ανάπτυξης εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων!

26 «Αυτή η επίσκεψη ήταν μια συναρπαστική εμπειρία. Βγήκαμε από το σχολείο και κάναμε κάτι διαφορετικό. Μάθαμε περισσότερα και διασκεδάσαμε ασυνήθιστα». Γιάννης Π. ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ

27 Βιβλιογραφία Diamond J.M. (1976). Island Biogeography and Conservation: Strategy and Limitations, Science, Vol. 193, No Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση επίσκεψη 21/10/2010. Κοντοζήση Ι. & Τενεκετζής Κ. (2008). Πρότυπο μητροπολιτικό πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης: Πάρκο Α. Τρίτσης, Ίλιον Αττικής. Τόμος Περιλήψεων 4ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας, Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας, Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας, Ελληνικής Φυκολογικής Εταιρείας. 9 12/10/2008, Βόλος :123. Παπακωνσταντίνου Κ. (2009). Τα πουλιά στις σύγχρονες πόλεις. Οιωνός, Τριμηνιαία έκδοση της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Τεύχος 38. Παρατηρητήριο Ελεύθερων Χώρων Αθήνας Αττικής. Χαρακτηριστικά κείμενα για τους ελεύθερους Χώρους επίσκεψη 24/09/2010. Σαράντη Ζ. & Κατσιάνης Γ. (2010). Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος: η περίπτωση της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας: Έρευνα στο Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης Αντώνης Τρίτσης (Ίλιον Αττικής). Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Λαμίας, Παράρτημα Καρπενησίου, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος. Φλογαΐτη Ε. (1998). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα.