CITY BRANDING ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ, Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "CITY BRANDING ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ, Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ"

Transcript

1 CITY BRANDING ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ, Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Μεταπτυχιακη εργασία. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΚΥΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΕΠΙΒΡΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ ΠΛΑΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΟΛΕΩΝ Εννοιολογική προσέγγιση του τουρισμού πόλεων Ανάλυση SWOT του τουρισμού πόλεων Τάσεις στον τουρισμό πόλεων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. BRANDING, PLACE BRANDING, CITY BRANDING Η έννοια της μάρκας (branding) Η γεωγραφική προσέγγιση στην έννοια της μάρκας Εννοιολογική προσέγγιση του τουριστικού προορισμού Παράγοντες που παρακινούν τους τουρίστες να επισκεφθούν έναν τουριστικό προορισμό Δημιουργία εικόνας και ταυτότητας του τουριστικού προορισμού Δημιουργία μάρκας για έναν τουριστικό προορισμό ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. CITY BRANDING ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΝΕΑΡΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ Χαρακτηριστικά ενός τουριστικού προορισμού που δημιουργούν το ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα όσον αφορά την προσέλκυση νεαρών τουριστών και που συμβάλλουν στη διαμόρφωση city branding στρατηγικής Σχεδιασμός και εφαρμογή του city branding στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης για την προσέλκυση νεαρών τουριστών Εμπόδια κατά τη σχεδίαση και εφαρμογή μίας branding στρατηγικής για την πόλη της Θεσσαλονίκη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η έρευνα Το ερωτηματολόγιο της έρευνας Το δείγμα της έρευνας Ηθική της έρευνας

3 4.7 Η διαδικασία της έρευνας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Συμπεράσματα Προτάσεις πρακτικής εφαρμογής Προτάσεις για μελλοντική έρευνα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΚΑΚΩΝ Πίνακας 1. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις των απαντήσεων των ερωτηθέντων σχετικά με τα κίνητρά τους να επισκεφθούν τη Θεσσαλονίκη Πίνακας 2. Αριθμός και ποσοστό ερωτηθέντων με βάση το λόγο επίσκεψης της πόλης της Θεσσαλονίκης Πίνακας 3. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις των απαντήσεων των ερωτηθέντων σχετικά με τις πηγές πληροφόρησής τους για τη Θεσσαλονίκη Πίνακας 4. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις των απαντήσεων των ερωτηθέντων σχετικά με τα στοιχεία που τους προσέλκυσαν στη Θεσσαλονίκη Πίνακας 5. Αποτελέσματα ανάλυσης παλιδρόμησης (Ν=116) Πίνακας 6. Αποτελέσματα ανάλυσης παλιδρόμησης (Ν=116) Πίνακας 7. Αποτελέσματα ανάλυσης παλιδρόμησης (Ν=116) Πίνακας 8. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις των απαντήσεων των ερωτηθέντων σχετικά με τη στρατηγική που θα πρέπει να ακολουθήσει η Θεσσαλονίκη για να καταστεί ανταγωνιστικός τουριστικός προορισμός Πίνακας 9. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις των απαντήσεων των ερωτηθέντων σχετικά με τις ενέργειες προβολής και προώθησης που θα βοηθούσαν πιο αποτελεσματικά την προβολή της Θεσσαλονίκης ως τουριστικός προορισμός Πίνακας 10. Δημογραφικά χαρακτηριστικά συμμετεχόντων στην έρευνα

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ραγδαία τουριστική ανάπτυξη που σημειώθηκε διεθνώς, ιδιαίτερα μετά τη δεκαετία του 1960, είχε ως αποτέλεσμα αφενός τη σημαντική αύξηση της τουριστικής ζήτησης και αφετέρου τη μαζικοποίηση του τουριστικού φαινομένου. Η αυξανόμενη διεθνοποίηση του τουρισμού, η εμφάνιση νέων τουριστικών προορισμών, ο μεγάλος βαθμός ωριμότητας των τουριστών, η αύξηση των εισοδημάτων, αλλά και η αναζήτηση νέων δραστηριοτήτων αναψυχής και τουρισμού, οδήγησαν στη διαφοροποίηση της τουριστικής ζήτησης και τη δημιουργία νέων εξειδικευμένων μορφών τουρισμού και τουριστικών προϊόντων που θα ικανοποιούν τις νέες ανάγκες - απαιτήσεις (Λαγός και συν., 2008). Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στη δυναμική εμφάνιση και καθιέρωση νέων χωρών προορισμών, οι οποίες προσφέρουν, σε ανταγωνιστική τιμή, τουριστικά προϊόντα, ελαφρώς διαφοροποιημένα από αυτά των καθιερωμένων παραδοσιακών χωρών υποδοχής τουριστών. Οι χώρες αυτές αναμένεται να είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικές με τη χρήση νέων τεχνολογιών στην προσφορά και την προώθηση του τουριστικού τους προϊόντος αλλά, και να ευνοηθούν από τις νέες αγορές αποστολής τουριστών που έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ήδη. Η αύξηση που παρατηρείται στον τουρισμό πόλεων σχετίζεται κυρίως με τις αλλαγές του τρόπου ζωής που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Καθώς στη σημερινή εποχή οι άνθρωποι εργάζονται πιο σκληρά, έχοντας λιγότερες παροχές εργασιακής ασφάλειας και μεγαλύτερη εργασιακή κινητικότητα σε σχέση με το παρελθόν, ο χρόνος που έχουν στη διάθεσή τους για ταξίδια και διακοπές αναψυχής έχει μειωθεί. Το αποτέλεσμα είναι η μείωση της ζήτησης για μεγάλα και μακρινά ταξίδια και αντίστοιχα η αύξηση της ζήτησης σε ταξίδια σε κοντινούς τουριστικούς προορισμούς. Επιπρόσθετα, η προσφορά από πολλές αεροπορικές εταιρείες για κρατήσεις εισιτηρίων με χαμηλό κόστος, αλλά και η διοργάνωση φθηνών τουριστικών πακέτων από τα ταξιδιωτικά γραφεία έχει οδηγήσει σε νέες προοπτικές ανάπτυξης (Λαγός και συν., 2008). Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 2004 πραγματοποιήθηκαν 360 εκατομμύρια τουριστικά ταξίδια, εκ των οποίων τα 135 εκατομμύρια είχαν ως τουριστικό προορισμό κάποια πόλη (Λαγός και συν., 2008, σελ. 3). Ο τουρισμός πόλεων αποτελεί μια από τις 3

5 σημαντικότερες τουριστικές δραστηριότητες των ευρωπαϊκών μητροπολιτικών προορισμών, ιδιαίτερα κατά τα Σαββατοκύριακα. «Τα ταξίδια σε πόλεις αντιπροσωπεύουν το 38% του συνόλου του εξερχόμενου τουρισμού στην Ευρώπη, ενώ το 60% του ποσοστού αυτού, δηλαδή περισσότερα από 35 εκατ. ταξίδια ετησίως, αφορά τον τομέα του τουρισμού πόλεων» (Λαγός και συν., 2008, σελ. 3). Σύμφωνα με στοιχεία που παρείχε το IPK International - World Travel Monitor, στο διάστημα στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο, ο τουρισμός πόλεων έχει αυξηθεί κατά 108% με κριτήριο τον αριθμό ταξιδιών στο εξωτερικό. Αν αυτό συγκριθεί με την αύξηση κατά 8% των ταξιδιών για διακοπές και με την αύξηση κατά 19% των επιχειρηματικών ταξιδιών, τότε είναι εμφανής η δυναμική και η σημασία του τουρισμού πόλεων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι τα 2/3 της συνολικής ζήτησης για τουρισμό πόλεων προέρχονται από 5 χώρες πηγές: Γερμανία, Αγγλία, Ιταλία, Ισπανία και Γαλλία. Οι ίδιες χώρες, με διαφορετική σειρά, (Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ισπανία και Αγγλία) δέχονται περισσότερο από το 50% των ταξιδιών για τουρισμό πόλεων (ΣΕΤΕ, 2005). Πολλές πόλεις που έχουν αναπτύξει αυτό το είδος του τουρισμού έχουν παρουσιάσει μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης άνω του 5% την τελευταία δεκαπενταετία. Σύμφωνα με τους Ηγουμενάκη και Κραβαρίτη (2004), ο τουρισμός πόλης πραγματοποιείται συνήθως από άτομα ανώτερης μορφωτικής και εισοδηματικής στάθμης, που κατοικούν κυρίως σε μεγάλα αστικά κέντρα και που τις περισσότερες φορές ταξιδεύουν χωρίς να συνοδεύονται από τις οικογένειές τους. Τα εν λόγω ταξίδια οργανώνονται και πραγματοποιούνται κατά κύριο λόγο από τα ταξιδιωτικά γραφεία και τους tour operators. Συχνά, πόλος έλξης για πολλά άτομα που εμπλέκονται στον τουρισμό πόλεων είναι η νυχτερινή ζωή, η διασκέδαση, τα ψώνια, οι ενδιαφέρουσες εκδρομές και το ωραίο περιβάλλον. Έτσι, οι άνθρωποι που προτιμούν τον αστικό τουρισμό είναι (Καραμανίδης, 2008): μεμονωμένοι επαγγελματίες, αντιπροσωπείες σε συνέδρια και εκθέσεις, εκδρομείς του Σαββατοκύριακου, επισκέπτες σε συγγενείς και φίλους, εκδρομείς ή ομάδες εκδρομέων που χρησιμοποιούν ένα αστικό κέντρο ως ορμητήριο αποδράσεων, τουρίστες σε περιόδους σύντομων ή μακρών διακοπών. Οι σκοποί επίσκεψης των τουριστών στις ευρωπαϊκές πόλεις, σύμφωνα με έρευνα που έγινε σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τον τουρισμό πόλεων, αναλύονται ως εξής: «το 27% των τουριστών πηγαίνει σε μια πόλη για αναψυχή, διασκέδαση και διακοπές, το 45% 4

6 για επιχειρηματικούς και επαγγελματικούς λόγους και ακολουθούν με ποσοστό 8% οι επισκέψεις σε φίλους, με 2% λόγοι υγείας, ενώ ένα ποσοστό 18% αφορά όλους τους άλλους σκοπούς» (Λαγός και συν., 2008, σελ. 3). Τα προσεχή χρόνια η ηλικία των δυνητικών τουριστών θα μετατοπιστεί προς ηλικίες μεγαλύτερες των 45 ετών. Το νέο προφίλ των τουριστών και οι μελλοντικές τους τάσεις θα έχουν ως εξής (Λαγός και συν., 2008): μεγαλύτερος συντηρητισμός στις προτιμήσεις των τουριστών (αναζήτηση ανέσεων, ποιότητας και ασφάλειας), αύξηση της ζήτησης για άνετα μέσα μετακίνησης μεταφοράς, αύξηση της ζήτησης για προϊόντα a la carte, αύξηση τουριστικής κίνησης σε εκτός αιχμής χρονικές περιόδους, αύξηση της ζήτησης για προορισμούς ολιγοήμερων διακοπών (city-breaks), αύξηση της ζήτησης για ειδικά προϊόντα που επιλέγονται παρορμητικά, αύξηση της ζήτησης για μικρές ξενοδοχειακές μονάδες με "προσωπικότητα", μείωση της ζήτησης για το μοντέλο bed and breakfast. Ωστόσο, ένα ερώτημα είναι αν και με ποιον τρόπο μπορεί μία πόλη, όπως είναι η Θεσσαλονίκη, να γίνει τουριστικός προορισμός για τη νεολαία και όχι να απευθύνεται αποκλειστικά σε άτομα άνω των ετών. Εκτός από αυτό, οι παράμετροι που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την προώθηση μίας πόλης ως τουριστικός προορισμός είναι πολλές, όπως ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των πόλεων-τουριστικών προορισμών, το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών, οι αλλαγές στις απαιτήσεις των τουριστών (Waller, 1996; Manera και Tabernet, 2006). Σε αυτό το πλαίσιο, η δημιουργία μάρκας (branding) για έναν τουριστικό προορισμό και εν προκειμένω μία πόλη (city branding) διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Η έννοια του city branding εντάσσεται στην ευρύτερη έννοια του place branding, η οποία αποσκοπεί στη διαφοροποίηση ενός τουριστικού προορισμού (Aitken και Campelo, 2011). Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθεί η έννοια του city branding στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης και να εξεταστεί ο βαθμός στον οποίο το city branding μπορεί να καταστήσει τη Θεσσαλονίκη πόλο έλξης νεαρών τουριστών. Οι επιμέρους στόχοι της έρευνας είναι οι εξής: 1. Να παρουσιαστούν εκείνα τα χαρακτηριστικά της Θεσσαλονίκης που δημιουργούν το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα όσον αφορά την προσέλκυση νεαρών τουριστών 5

7 2. Να προσδιοριστούν εκείνα τα στοιχεία που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά το σχεδιασμό και την εφαρμογή του city branding στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης για την προσέλκυση νεαρών τουριστών 2.1 Να εξεταστούν τα κίνητρα ταξιδίου των τουριστών 2.2 Να εξεταστεί η υπόθεση ότι η θετική στάση των τουριστών για τη Θεσσαλονίκη επηρεάζει θετικά την πρόθεσή τους να την επισκεφθούν ξανά 2.3 Να εξεταστεί η υπόθεση ότι η θετική εικόνα που διαμορφώνουν οι τουρίστες για τη Θεσσαλονίκη επηρεάζει θετικά την πρόθεσή τους να τη συστήσουν ως τουριστικό προορισμό 2.4 Να εξεταστεί η υπόθεση ότι τα κίνητρα ταξιδίου επηρεάζουν τις δύο προαναφερθείσες υποθέσεις 2.5 Να εξεταστεί η υπόθεση ότι τα στοιχεία που προσέλκυσαν τους τουρίστες στη Θεσσαλονίκη επηρεάζουν την εικόνα που σχηματίζουν για τη Θεσσαλονίκη ως τουριστικό προορισμό 3. Να προσδιοριστούν οι ενέργειες προβολής και προώθησης της πόλης της Θεσσαλονίκης σύμφωνα με τις απόψεις των τουριστών Σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες (Huang et al., 2013; Barnes et al., 2014), η θετική στάση των τουριστών για έναν τουριστικό προορισμό επηρεάζει θετικά την πρόθεσή τους να τον επισκεφθούν ξανά, αλλά και να τον συστήσουν, ενώ αυτό εξαρτάται τόσο από τα κίνητρα των τουριστών να επισκεφθούν έναν τουριστικό προορισμό (Sahin και Baloglu, 2014; Prayag και Hosany, 2014) όσο και από τα στοιχεία εκείνα που ελκύουν έναν τουρίστα σε έναν τουριστικό προορισμό (Prayag και Hosany, 2014). Συνεπώς, το branding ενός τουριστικού προορισμού θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του αυτούς τους παράγοντες. Εκτός των παραπάνω, παρά την τεράστια σημασία του branding στο σημερινό έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν οι τουριστικές επιχειρήσεις, η έννοια του branding στον τομέα της προώθησης τουριστικών προορισμών είναι σχετικά νέο πεδίο ακαδημαϊκής έρευνας (Hanna και Rowley, 2013). Επιπρόσθετα, δεν έχει γίνει κάποια αντίστοιχη έρευνα στο πώς μπορεί μία Ελληνική πόλη να χρησιμοποιήσει το branding ώστε να καταστεί ανταγωνιστική σε νεαρές ηλικίες τουριστών. Η έρευνα αυτή είναι ενδιαφέρουσα και για έναν ακόμη λόγο: το γεγονός 6

8 ότι εξετάζει το city branding σε μία χώρα που έχει εκείνα τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για να καταστεί ανταγωνιστικός τουριστικός προορισμός (ΣΕΤΕ, 2009), αλλά που έχει πληγεί από την οικονομική κρίση με αρνητικό αντίκτυπο σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής, οδηγώντας σε μείωση των διαθέσιμων κονδυλίων και επενδύσεων στον τομέα της τουριστικής υποδομής και της σχεδίασης και εφαρμογής μίας στρατηγικής branding. 7

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΟΛΕΩΝ 1.1 Εννοιολογική προσέγγιση του τουρισμού πόλεων Ο αστικός τουρισμός, είναι μία εναλλακτική μορφή τουρισμού που έχει αρχίσει να αναπτύσσεται από την δεκαετία του 80, και μέχρι σήμερα διατηρεί αυξητικές τάσεις (Καραμανίδης, 2008; Gospodini, 2001; Xiao και Wall, 2009). Πρόκειται για τουριστική δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα κυρίως εντός αστικών και ημιαστικών κατοικημένων περιοχών. Η οικονομική του σημασία είναι τεράστια τόσο για την εθνική οικονομία της κάθε χώρας αλλά πολύ περισσότερο για την οικονομική ευμάρεια σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ενώ πολλοί αναγνωρίζουν σε αυτόν μία τάση που θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη των αστικών κέντρων της περιφέρειας, της προστασίας και ανάπτυξης του περιβάλλοντος στα αστικά κέντρα, αλλά και της αναδιαμόρφωσης των αστικών κέντρων (Καραμανίδης, 2008; Gospodini, 2001; Winchester και Rofe, 2005; Miller et al., 2014; Maxim, 2014). Ο Μεταξάς (2002, σελ. 230) επισημαίνει ότι ο αστικός τουρισμός «είναι μια μορφή εναλλακτικού τουρισμού με ιδιαίτερη έμφαση στην αξιοποίηση αξιοθέατων, μουσείων, αιθουσών τέχνης, θεματικών πάρκων και δραστηριοποιείται σε θέματα που αφορούν συνέδρια, συναυλίες, όπερες, τυχερά παιχνίδια, εξόδους για φαγητό και ποτό καθώς και ειδικά γεγονότα (καλλιτεχνικά, αθλητικά, φεστιβάλ) και αγορές αναψυχής». Την άποψη αυτή διατηρούν και πολλοί ακόμα ερευνητές (Gospodini, 2001; Xiao και Wall, 2009; Richards, 2014). Σύμφωνα με τους Ηγουμενάκη και Κραβαρίτη (2004, σελ. 38), «ο τουρισμός πόλης αποτελεί μία μορφή τουρισμού που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό ότι τα άτομα που μετέχουν σε αυτόν ταξιδεύουν σε μία πόλη και την περιηγούνται για μερικές ημέρες, συνήθως δε τρεις ως τέσσερις. Οι περιηγήσεις είναι άμεσα συνδεδεμένες με το μορφωτικό τουρισμό και ιδιαίτερα με διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα, ενώ τα επαγγελματικά ταξίδια παίζουν και αυτά με τη σειρά τους σημαντικό ρόλο». Όπως επισημαίνουν διάφοροι ερευνητές (Κιάμος, 2008; Miller et al., 2014; Richards, 2014), υπάρχουν τρεις κατηγορίες προϋποθέσεων για την ανάπτυξη του αστικού τουρισμού. Στην πρώτη εντάσσονται τα πρωτεύοντα στοιχεία, τα οποία είναι: ιστορικές 8

10 περιοχές ζώνες, μνημεία, μουσεία, ενδιαφέροντα κτίρια, πάρκα και παραλιακά μέτωπα, οργανωμένα events, θέατρα μέγαρα, νυκτερινά κέντρα και καζίνο, στάδια και γήπεδα, τοπικά ήθη και έθιμα, η φιλοξενία των κατοίκων της πόλης υποδοχής, η γλώσσα και η πολιτιστική κληρονομιά. Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται τα δευτερεύοντα στοιχεία, τα οποία είναι: διαμονή και τουριστικά καταλύματα, εστίαση, δυνατότητες και ευκαιρίες αγορών, τα καταστήματα και τα διάφορα εμπορικά κέντρα. Τέλος, στην τρίτη κατηγορία εντάσσονται τα πρόσθετα στοιχεία, τα οποία είναι: η πρόσβαση, η προσβασιμότητα, οι μεταφορές και οι χώροι parking, καθώς και οι τουριστικές πληροφορίες και διευκολύνσεις. Ο αστικός τουρισμός ωφελείται από έναν συνδυασμό διαφόρων παραγόντων, όπως είναι: α) η προσπάθεια αναβάθμισης και αποκατάστασης ιστορικών κέντρων, β) η επέκταση και η διαφοροποίηση των πολιτιστικών πρακτικών, γ) το έντονο ενδιαφέρον των καταναλωτών τουριστών για την κληρονομιά και την αστική ανάπτυξη, δ) η αναζήτηση ψυχαγωγίας και ευκαιριών για αγορές, ε) η κατάτμηση των αδειών, στ) η έλευση της ενιαίας αγοράς και τέλος ζ) η γενικότερη αύξηση της κινητικότητας (Έκθεση της Γενικής Διεύθυνσης Επιχειρήσεων Διεύθυνση Τουρισμού, 2000; Beedie, 2005; Xiao και Wall, 2009; Griffin και Hayllar, 2009; Maxim, 2014). Ο αστικός τουρισμός, αν σχεδιαστεί σωστά η ανάπτυξη και η διαχείρισή του, μπορεί να δημιουργήσει πλεονεκτήματα και τα οφέλη τόσο για αστικές κοινότητες και την κοινωνία συνολικά. Ο τουρισμός ευνοεί την ανάπτυξη ορισμένων νέων πολιτιστικών και εμπορικών δραστηριοτήτων, τη συλλογή των απαραίτητων κεφαλαίων για τη διατήρηση των φυσικών, αρχαιολογικών και ιστορικών μνημείων, την τέχνη και τις πολιτιστικές παραδόσεις και πάνω από όλα, συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος. Πιο αναλυτικά, ο αστικός τουρισμός παρουσιάζει τα εξής πλεονεκτήματα σε μία πόλη (Beedie, 2005; Wall και Mathieson, 2006; Popescu και Corbos, 2010; Miller et al., 2014; Maxim, 2014): δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, δημιουργεί νέες προοπτικές για τις τοπικές επιχειρήσεις, δημιουργεί νέες δυνατότητες επενδύσεων, αυξάνει το εισόδημα των κατοίκων και συμβάλλει θετικά στην αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου της τοπικής κοινότητας, παράγει εισοδήματα από φόρους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αναβάθμιση των υποδομών της πόλης, διασφαλίζει πόρους για την ανάπτυξη της πόλης και τέλος βελτιώνει την 9

11 ποιότητα του περιβάλλοντος και μπορεί να συμβάλλει στην διατήρηση του οικοσυστήματος. 1.2 Ανάλυση SWOT του τουρισμού πόλεων Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, η ανάλυση SWOT για τον τουρισμό πόλεων περιγράφεται αμέσως παρακάτω (Καραμανίδης, 2008; Shin, 2004; Winchester και Rofe, 2005; Beedie, 2005; Wall και Mathieson, 2006; Ismail και Baum, 2006; Mbaiwa et al., 2007;Yardimci, 2007; Xiao και Wall, 2009; Ben-Dalia et al., 2013; Miller et al., 2014; Maxim, 2014; Joksimović et al., 2014). Τα δυνατά σημεία του αστικού τουρισμού είναι τα εξής: - Συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη της πόλης - Συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη ολόκληρης της χώρας - Συμβάλλει στην διατήρηση του περιβάλλοντος και εν γένει του οικοσυστήματος - Οδηγεί σε δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και κατά συνέπεια στην αύξηση της απασχόλησης και της μείωσης της ανεργίας - Ευνοεί την ανάπτυξη ορισμένων νέων πολιτιστικών και εμπορικών δραστηριοτήτων - Συμβάλλει στην συλλογή των απαραίτητων κεφαλαίων για τη διατήρηση των φυσικών, αρχαιολογικών και ιστορικών μνημείων - Οδηγεί σε αύξηση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της πόλης - Δημιουργεί νέες προοπτικές για τις τοπικές επιχειρήσεις - Συμβάλλει στην αστική ανάπτυξη - Ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης Τα αδύνατα σημεία του αστικού τουρισμού είναι τα εξής: - Οδηγεί σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος - Οδηγεί σε αύξηση των τιμών γης σε τοπικό επίπεδο - Ενδέχεται να προκαλέσει απώλεια γλωσσικών στοιχείων και θρησκευτικών ιδεωδών - Μπορεί να οδηγήσει σε διάσπαση της συνοχής της τοπικής κοινωνίας 10

12 - Ενδέχεται να οδηγήσει σε εμπορευματοποίηση των δραστηριοτήτων και των προϊόντων του τοπικού πολιτισμού και της παράδοσης - Μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων Οι ευκαιρίες που παρουσιάζονται στο πλαίσιο του αστικού τουρισμού είναι οι κάτωθι: - Να διαμορφωθεί ένα νέο πλαίσιο για τη δημιουργία αειφορικού αστικού τουρισμού, στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης - Η διαφοροποίηση του προϊόντος - Η αξιοποίηση όλων των φυσικών και κατασκευασμένων πόλων έλξης της πόλης - Διατήρηση των ιστορικών και αρχαιολογικών μνημείων της πόλης - Η δημιουργία νέων μεθόδων αστικής ανάπτυξης - Βελτίωση του υπάρχοντος δικτύου μεταφορικών μέσων - Αύξηση της τεχνογνωσίας αναφορικά με το μάρκετινγκ, την προβολή και την προώθηση μίας πόλης Οι απειλές που υπάρχουν στο πλαίσιο του αστικού τουρισμού είναι οι εξής: - Μπορεί να οδηγήσει στην παρακμή μίας πόλης, στην περίπτωση που δεν γίνει ο σωστός μακροπρόθεσμος στρατηγικός σχεδιασμός - Μπορεί να προσανατολιστεί στην εφήμερη και πρόσκαιρη ανάπτυξη μίας πόλης, αγνοώντας τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις 1.3 Τάσεις στον τουρισμό πόλεων Σύμφωνα με τη συνθήκη της Λισαβόνας, «βασικός στόχος της ευρωπαϊκής πολιτικής τουρισμού είναι να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα του τομέα, λαμβανομένου υπόψη ότι μακροπρόθεσμα, η ανταγωνιστικότητα συνδέεται στενά με τον «βιώσιμο» χαρακτήρα του τρόπου ανάπτυξής του» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, COM (2010) 352 τελικό, σελ. 7). Προκειμένου για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι τάσεις στον αστικό τουρισμό οδηγούν στην υιοθέτηση δράσεων που μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τέσσερις βασικούς άξονες (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, COM (2010) 352 τελικό, σελ. 8): 1 ος άξονας: Ενθάρρυνση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού τομέα στην Ευρώπη: Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα πρέπει πρωτίστως να υπάρξει ανάπτυξη 11

13 της καινοτομίας στην τουριστική βιομηχανία, ενίσχυση της προσφοράς των τουριστικών προϊόντων / υπηρεσιών, βελτίωση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων των επαγγελματιών που ασχολούνται στον τομέα του τουρισμού, μείωση του φαινομένου της εποχικότητας του τουρισμού, διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος και βελτίωση των αναλύσεων που γίνονται στο πλαίσιο του τουρισμού (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, COM (2010) 352 τελικό). 2 ος άξονας: Προώθηση της ανάπτυξης βιώσιμου, υπεύθυνου και ποιοτικού τουρισμού: Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού θα οδηγήσει αναπόφευκτα και στη βιωσιμότητά του. Αυτό ισχύει διότι το περιβάλλον ενός τουριστικού προορισμού και η σύνδεσή του με την τοπική κοινότητα είναι εκείνα τα στοιχεία που καθορίζουν, σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό, την ποιότητα που έχει αυτός ο τουριστικός προορισμός. Η βιωσιμότητα ενός τουριστικού προορισμού εξαρτάται από την ορθολογική χρήση και αποτελεσματική αξιοποίηση των φυσικών του πόρων, τη μελέτη και εκτίμηση των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον, τη διατήρηση και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, την ποιότητα και τη βιωσιμότητα των νέων θέσεων εργασίας που προκύπτουν ((Ευρωπαϊκή Επιτροπή, COM (2010) 352 τελικό). Στο πλαίσιο αυτό, οι προβλεπόμενες δράσεις είναι οι ακόλουθες: α) ευαισθητοποίηση των ευρωπαίων τουριστών μέσω της ενημέρωσης αναφορικά με την επιλογή του τόπου προορισμού, των μέσων μεταφοράς που θα χρησιμοποιήσουν, καθώς και τις σχέσεις που θα αναπτύξουν με τους κατοίκους του τόπου προορισμού, β) βελτίωση της ασφάλειας και της εμπιστοσύνης που νιώθουν οι καταναλωτές για τα διάφορα τουριστικά προϊόντα, καθώς και την επιβράβευση των τουριστικών φορέων που χρησιμοποιούν δικλείδες ασφαλείας, με απώτερο στόχο την βελτίωση της ποιότητας των τουριστικών προϊόντων / υπηρεσιών και κατ επέκταση την ικανοποίηση των τουριστών, γ) αναγνώριση των κινδύνων που συνεπάγεται η κλιματική αλλαγή για την τουριστική βιομηχανία, προκειμένου για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού και μείωση των ζημιογόνων επενδύσεων, δ) «πρόταση χάρτη βιώσιμου και υπεύθυνου τουρισμού και θέσπιση ευρωπαϊκού βραβείου για τις τουριστικές επιχειρήσεις και τους τουριστικούς προορισμούς που σέβονται τις αξίες που ορίζονται στον χάρτη», ε) κατάθεση προτάσεων για την ανάπτυξη ενός πλαισίου βιώσιμου παράκτιου και θαλάσσιου τουρισμού και τέλος στ) προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των κυριοτέρων αναδυόμενων χωρών, 12

14 όπως είναι η Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Βραζιλία, και των χωρών της Μεσογειο, με σκοπό την κατάθεση προτάσεων, την ανταλλαγή απόψεων και ιδεών και την εφαρμογή σχεδίων βιώσιμης και υπεύθυνης τουριστικής ανάπτυξης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, COM (2010) 352 τελικό). 3 ος άξονας: Εδραίωση της εικόνας και της προβολής της Ευρώπης ως συνόλου βιώσιμων και ποιοτικών προορισμών: Η ανταγωνιστικότητα των πόλεων ως τουριστικοί προορισμοί συνδέονται σε πολύ μεγάλο βαθμό με την εικόνα που έχουν σχηματίσει οι άνθρωποι για αυτούς τους τουριστικούς προορισμούς. Λόγω του έντονου ανταγωνισμού που υπάρχει μεταξύ των πόλεων, αλλά και της δυναμικής παρουσίας πολλών τρίτων χωρών ως τουριστικοί προορισμοί, η Ευρωπαϊκή Ένωση μελετά τρόπους για την ανάπτυξη της τουριστικής ζήτησης στις ευρωπαϊκές πόλεις. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η βελτίωση ή ακόμα και η διαφοροποίησης της εικόνας των πόλεων της Ευρώπης ως τουριστικός προορισμός, μέσα από την προβολή και προώθηση αυτών των πόλεων. Αυτή η προβολή και προώθηση μπορεί να γίνει αφενός στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε οι κάτοικοι της Ευρώπης να πραγματοποιουν ταξίδια στην ήπειρο τους, όσο και στα πλαίσια τρίτων χωρών, όπως είναι για παράδειγμα η Αμερική, η Ιαπωνία, η Ρωσία, η Κίνα και η Βραζιλία. Σε αυτό το πλαίσιο, οι προβλεπόμενες δράσεις είναι οι εξής: α) δημιουργία ενός πραγματικού «σήματος της Ευρώπης», που θα καταστήσει γνωστές στους καταναλωτές τις πόλεις της Ευρώπης ως τουριστικούς προορισμούς, β) ενέργειες για την ενίσχυση και αύξηση της επισκεψιμότητας της δικτυακής πύλης «visiteurope.com», γ) ενθάρρυνση κοινών δράσεων προώθησης μεγάλων διεθνών γεγονότων κα εκθέσεων με αντικείμενο τον τουρισμό, δ) ενίσχυση της συμμετοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε διεθνή φόρουμ (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, COM (2010) 352 τελικό; Ramkissoon και Nunkoo, 2011). 4 ος άξονας: Μεγιστοποίηση του δυναμικού των πολιτικών και των χρηματοδοτικών μέσων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάπτυξη του τουρισμού: Η πολιτική που υιοθετείται στον τομέα του τουρισμού εξαρτάται και συνδέεται σε μεγάλο βαθμό από τις πολιτικές που ακολουθούνται και σε άλλους τομείς, όπως είναι το περιβάλλον, οι μεταφορές, η περιφερειακή ανάπτυξη, ο ανταγωνισμός, η φορολογία. Σε αυτό το πλαίσιο, οι προβλεπόμενες δράσεις είναι οι ακόλουθες: α) «βελτίωση της ενσωμάτωσης του τουρισμού στις διάφορες πολιτικές της Ευρώπης και ορθή εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας έτσι ώστε να ελευθερώσει όλο το ανταγωνιστικό δυναμικό 13

15 του τομέα», β) «συντονισμός μεταξύ των διαφόρων σχετικών πολιτικών με σκοπό τη διευκόλυνση της πλήρους και ολοκληρωτικής συνεκτίμησης των συμφερόντων και των αναγκών της τουριστικής βιομηχανίας», γ) κατάργηση των εμποδίων με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι οι τουριστικοί φορείς στις διάφορες αγορές των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δ) υιοθέτηση πολιτικών και ενεργειών που σκοπό έχουν την ενίσχυση του θαλάσσιου και παράκτιου τουρισμού, ε) ενίσχυση και υποστήριξη της αγροτικής ανάπτυξης, μέσω της ίδρυσης επιχειρήσεων με αντικείμενο τον αγροτικό τουρισμό, καθώς και την αξιοποίηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς των αγροτικών περιοχών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, COM (2010) 352 τελικό). 14

16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. BRANDING, PLACE BRANDING, CITY BRANDING Το θεωρητικό υπόβαθρο αυτής της έρευνας βασίζεται στην έννοια της μάρκας (brand) και την εφαρμογή της στην περίπτωση των πόλεων ως τουριστικοί προορισμοί. Η μάρκα αποτελεί ένα περιουσιακό στοιχείο μεγάλης αξίας μίας εταιρείας, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να αποτελέσει και το εργαλείο διαφοροποίησής της στο σημερινό ανταγωνιστικό περιβάλλον (Lehu, 2004). Η μάρκα είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τις αγοραστικές αποφάσεις των καταναλωτών, καθώς εκλαμβάνεται ως ένα σημάδι υψηλής ποιότητας του προϊόντος/της υπηρεσίας Deliza et al., 1999), ενώ την ίδια στιγμή προσθέτει νόημα και αξία στο προϊόν/υπηρεσία, βοηθώντας στη δημιουργία εικόνας (Vrontis, 1998). Σήμερα, οι μάρκες δεν παρέχουν μόνο πληροφόρηση σχετικά με το προϊόν, αλλά αποκαλύπτουν περισσότερο περίπλοκα χαρακτηριστικά του προϊόντος/υπηρεσίας που σχετίζονται με την εσωτερική του αξία, το κύρος, καθώς και την επικοινωνία συμβόλων και αξιών (Moore και Reid, 2008). Η σημασία του branding μπορεί να γίνει περισσότερο κατανοητή μέσω του ισχυρισμού των North και Enslin (2004) ότι για πολλούς καταναλωτές, η μάρκα είναι το ίδιο το προϊόν. Η εφαρμογή της θεωρίας της μάρκας (brand theory) στην περίπτωση των τουριστικών προορισμών είναι διαφορετική από ότι στην περίπτωση προϊόντων/υπηρεσιών, παρά το γεγονός ότι και στις δύο περιπτώσεις ο σκοπός του branding είναι η διαφοροποίηση και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Η διαφορά έγκειται στο ότι οι προορισμοί ενσωματώνουν τις έννοιες της κουλτούρας και της ταυτότητας του κάθε μέρους, καθιστώντας το place branding μία έννοια που βασίζεται στις ιδέες ων κοινωνικών σχέσεων, των κοινών εμπειριών και παραδόσεων, καθώς και στο αίσθημα του ανήκειν σε μία κοινωνία με μία συγκεκριμένη ταυτότητα (Aitken και Campelo, 2011). Όλα τα παραπάνω βοηθούν στο σχηματισμό μίας εικόνας (brand image) για ένα μέρος, που επηρεάζει τις αντιλήψεις των καταναλωτών για αυτό το μέρος, οδηγώντας τους στο να είναι περισσότερο θετικοί στην ιδέα του να επισκεφθούν αυτό το μέρος (Kemp et al., 2012; Klabi, 2012). 15

17 2.1 Η έννοια της μάρκας (branding) Προκειμένου να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την έννοια του city branding, θα πρέπει να εξετάσουμε πρώτα την έννοια της μάρκας (branding). Το branding είναι ένα από τα πιο σημαντικά προωθητικά εργαλεία που διαθέτουν οι επιχειρήσεις προκειμένου να ενημερώσουν, να πείσουν και να υπενθυμίσουν στους καταναλωτές το προϊόν/την υπηρεσία τους (Kotler και Keller, 2006). Το branding μπορεί να θεωρηθεί ως η αντήληψη των καταναλωτών σχετικά με ένα προϊόν/μια υπηρεσία, ως ένας τρόπος επικοινωνίας με τους καταναλωτές που μπορούν να κάνουν ή κάνουν χρήση του προϊόντος/υπηρεσίας (Walton, 2008). Παράλληλα μπορεί να οριστεί ως το όνομα, το σύμβολο, το σχέδιο, το λογότυπο ή ένας συνδυασμός αυτών, που αποσκοπεί στο να προσδιορίσει ένα προϊόν/μία υπηρεσία και να το/τη διαφοροποιήσει από τους ανταγωνιστές (Muzellec et al., 2012). Σύμφωνα με έναν άλλον ορισμό, το branding είναι η διαδικασία δημιουργίας αξίας μέσα από την παροχή εμπειρών για τον καταναλωτών που θα οδηγήσει στην ικανοποίησή του και άρα στην επαναγορά του προϊόντος/της υπηρεσίας (Simmons, 2007), αλλά και ως ένα περιουσιακό στοιχείο ππου δεν έχει υλική υπόσταση, αλλά ενσωματώνει ιδέες και νοήματα που γίνονται εντέλει αντικείμενο αγοράς και πώλησης (Osei και Gbadamosi, 2011). Τέλος, η μάρκα εκλαμβάνεται από τους καταναλωτές ως εκείνη η εναλλακτική λύση που έχει την καλύτερη δυνατή σχέση μεταξύ τιμής και ποιότητας (Medina et al., 2004). Για τους σκοπούς της παρούσας έρευνας θα υιοθετήσουμε τον ορισμό των De Chernatony and Riley (1994, όπως παρατίθεται στους Scott et al., 2011), σύμφωνα με τον οποίον η μάρκα είναι ένα αναγνωρίσιμο προϊόν, υπηρεσία, ή μέρος, προωθημένο με τέτοιο τρόπο ώστε ο καταναλωτής να αντιλαμβάνεται τη σχετική μοναδική προστιθέμενη αξία του που θα ταιριάζει περισσότερο στις ανάγκες του. Ο λόγος για την υιοθέτηση αυτού του ορισμού είναι ότι η μάρκα σχετίζεται με την έννοια της προστιθέμενης αξίας, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των καταναλωτών. 2.2 Η γεωγραφική προσέγγιση στην έννοια της μάρκας Οι προτιμήσεις των καταναλωτών για προϊόντα/υπηρεσίες επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες όπως είναι οι στρατηγικές marketing (Alba και Hutchinson, 16

18 2007), περιβαλλοντικά θέματα σχετικά με την παρασκευή των προϊόντων (Deliza et al., 1999), δημογραφικά στοιχεία καταναλωτών (Chaudhuri, 2006), επιρροή των μέσων μαζικής ενημέρωσης και διαφήμιση (Yoo και Donthu, 2005; Alba and Hutchinson, 2007), προσδοκίες και ικανοποίηση από ένα προϊόν/μία υπηρεσία (Dikolli et al., 2006; Kuusik, 2007), επιρροή από συγγενείς/φίλους, καθώς και προσωπικές αξίες των καταναλωτών (Chaudhuri, 2006), η αντιλαμβανόμενη αξία του προϊόντος/της υπηρεσίας (Verhoef, 2002), η τιμή (Groenholdt et al., 2000), το κοινωνικό όφελος που σχετίζεται με τη μάρκα (Oliveira-Castro et al., 2008), η αισθητική του logo (Deliza et al., 1999), καθώς και η συσκευασία (Kniazeva και Belk, 2007). Ωστόσο, στην περίπτωση των τουριστικών προορισμών οι καταναλωτές επηρεάζονται από διαφορετικούς παράγοντες, καθώς στην έννοια του τουριστικού προορισμού, όπως θα εξεταστεί και πιο κάτω, εμπίπτουν παράμετροι που σχετίζονται με τους φυσικούς πόρους, τη γεωμορφολογία του εδάφους, το κλίμα, τα χαρακτηριστικά και ο τρόπος ζωής της τοπικής κοινότητας (Kaplan et al., 2010). Επιπρόσθετα, η μάρκα διαδραματίζει ένα εντελώς διαφορετικό ρόλο στην περίπτωση ενός προορισμού, καθώς βασίζεται στην έννοια της κουλτούρας του μέρους και των ατόμων που ζουν σε αυτήν την κοινωνία (Aitken και Campelo, 2011), ενώ τα χαρακτηριστικά του μέρους είναι πιο δύσκολο να προσδιοριστούν σε αντίθεση με ένα προϊόν, καθιστώντας την εικόνα του προορισμού περισσότερο περίπλοκη σε σχέση με την εικόνα ενός προϊόντος (Kaplan et al., 2010; Ramkissoon και Nunkoo, 2011). Σύμφωνα με τον Balakrishnan (2009), τα μοναδικά χαρακτηριστικά των προορισμών, που παρατίθενται παρακάτω, είναι εκείνα που διακρίνουν τους προορισμούς από τα προϊόντα/υπηρεσίες: α) η τουριστική βιομηχανία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μακροοικονομικές μεταβλητές, όπως είναι ο καιρός, οι τρομοκρατικές επιθέσεις, η πολιτική σταθερότητα, οι νομισματικές διακυμάνσεις, β) οι γεωγραφικοί περιορισμοί ένουν έναν αντίκτυπο στην πρόσβαση στους φυσικούς πόρους, τον καιρό, την υποδομή, τα χαρακτηριστικά και τον τρόπο ζωής των κατοίκων της κοινότητας του προορισμού, γ) η πολιτιστική κληρονομιά, η ιστορία και η κουλτούρα ενός τόπου δεν μπορούν να μεταβληθούν, δ) υπάρχει μία πολυπλοκότητα όσον αφορά στην τμηματοποίηση των τουριστών και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων των τουριστών, ε) οι προορισμοί στο πλαίσιο του τουρισμού χαρακτηρίζονται από τη διαθέσιμη τεχνολογία, τους φυσικούς πόρους, τις επενδύσεις και το ανθρώπινο δυναμικό που 17

19 παρέχει τις υπηρεσίες, στ) η αντίληψη των καταναλωτών-τουριστών για ένα μέρος επηρεάζεται από ποικίλους παράγοντες, όπως είναι η εικόνα και η προώθηση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και για αυτό το λόγο η έννοια της μάρκας ενός προορισμού είναι περίπλοκη και μεταβαλλόμενη. Εκτός των παραπάνω, υποστηρίζεται ότι η μάρκα ενός προορισμού δεν είναι απλά η προώθηση αυτού του προορισμού, αλλά επεκτείνεται και στην έννοια της ταυτότητάς του (Aitken και Campelo, 2011). Σε αυτό το πλαίσιο, το branding ενός προορισμού υπόκειται σε παράγοντες όπως είναι το εισόδημα των τουριστών, οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της χώρας καταγωγής των τουριστών, η κουλτούρα και η ταυτότητα του προορισμού (Kavaratzis, 2012). Με βάση τα παραπάνω, η μάρκα ενός προορισμού μπορεί να οριστεί ως το όνομα, το σύμβολο, το logo ή οποιοδήποτε άλλο γραφιστικό στοιχείο προσδιορίζει και διαφοροποιεί έναν τουριστικό προορισμό, ως εκείνο το στοιχείο που επικοινωνεί στους δυνητικούς τουρίστες την υπόσχεση μίας αξέχαστης ταξιδιωτικής εμπειρίας που σχετίζεται με αυτόν τον προορισμό, ενά παράλληλα βοηθά στην ενδυνάμωση και προώθηση της ανάκλησης των ευχάριστων εμπειριών-αναμνήσεων από το ταξίδι σε έναν προορισμό (Ritchie και Grouch, 2003). 2.3 Εννοιολογική προσέγγιση του τουριστικού προορισμού Οι τουριστικοί προορισμοί προσφέρουν ένα σύνολο τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών, τα οποία καταναλώνονται υπό το όνομα της μάρκας του προορισμού, προσφέροντας στους τουρίστες εμπειρίες. Σύμφωνα με τους Pereira et al. (2012), οι τουριστικοί προορισμοί είναι προορισμοί στους οποίους τα άτομα ταξιδεύουν και όπου επιλέγουν να μείνουν για ένα χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να αποκομίσουν εμπειρίες από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Αυτό που έχει σημασία και αξία να τονιστεί είναι ότι ένας τουριστικός προορισμός μπορεί κάλλιστα να είναι μία αντιληπτή έννοια, η οποία ερμηνεύεται σε υποκειμενικό τρόπο από τους καταναλωτές, με βάση τις ταξιδιωτικές τους εμπειρίες, τον σκοπό της επίσκεψης σε έναν τουριστικό προορισμό, το πολιτισμικό τους υπόβαθρο, καθώς και τα ψυχογραφικά και δημογραφικά τους χαρακτηριστικά (Pereira et al., 2012). 18

20 Οι Kavaratzis και Ashworth (2005) αναγνωρίζουν ότι ένας τουριστικός προορισμός μπορεί να καταστεί ως ένας προορισμός μάρκας μόνο στην περίπτωση που τα μόνον εάν γίνουν κατανοητά τα εγγενή και διακριτικά χαρακτηριστικά του και αναπτυχθεί μία συγκεκριμένη μορφή μάρκετινγκ, η οποία θα χρησιμοποιεί και θα δίνει αξία σε αυτά τα χαρακτηριστικά. Με βάση το κυρίαρχο χαρακτηριστικό στοιχείο κάθε τουριστικού προορισμού, μπορεί κανείς να διακρίνει δώδεκα βασικούς τύπους τουριστικών προορισμών (Ηγουμενάκης και Κραβαρίτης, 2004): αστικοί, παραθαλάσσιοι, νησιωτικοί, παρόχθιοι, παραλήμνιοι, ορεινοί, πεδινοί, δασώδεις, θερμοπηγών, πολιτιστικοί, θρησκευτικοί και αρχαιολογικοί. Εκτός των προαναφερθέντων, όμως, υπάρχουν δύο ακόμη διακρίσεις των τουριστικών προορισμών, σύμφωνα με τους Ηγουμενάκη και Κραβαρίτη (2004). Πρόκειται για τους παλειογενείς και νεογενείς τουριστικούς προορισμούς. Οι παλαιογενείς βασίζονται σε προϋπάρχουσες εγκαταστάσεις σε ορισμένο τουριστικό προορισμό, που δεν κατασκευάστηκαν όμως για την εξυπηρέτηση των τουριστών. Αντίθετα, οι νεογενείς τουριστικοί προορισμοί διευθετούνται από την αρχή κατά τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να μπορέσουν εν συνεχεία να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για τουριστικούς σκοπούς. Τα χαρακτηριστικά των τουριστικών προορισμών είναι ζωτικής σημασίας, καθώς επηρεάζουν αφενός τις επιδράσεις του τουτισμού και αφετέρου την αντοχή των προορισμών στις πληθυσμιακές πιέσεις. Σύμφωνα με διάφορους ερευνητές (Ηγουμενάκη και Κραβαρίτη, 2004; Chang και Lai, 2009; Howard, 2010; Popp, 2012; Huang et al., 2013) τα χαρακτηριστικά των τουριστικών προορισμών είναι τα ακόλουθα: 1. Περιβαλλοντικές μεταβολές: αφορούν λεπτομερειακά χαρακτηριστικά του τουριστικού προορισμού, όπως έδαφος, χλωρίδα, πανίδα, ηλιοφάνεια, θερμοκρασία, βροχοπτώσεις, ύπαρξη βουνών, λιμνών, ποταμών κλπ 2. Οικονομική διάρθρωση: αφορά διαφοροποίηση της οικονομικής βάσης, χαρακτηριστικά της ανάπτυξης του χώρου, οικονομικές δραστηριότητες, συντελεστές παραγωγής, επενδυτικά πρότυπα, εισαγωγές, εξαγωγές κλπ 3. Πολιτική οργάνωση: αναφέρεται στην πολιτική διάρθρωση, τις κομματικές οργανώσεις, τις δημόσιες υπηρεσίες, τα ιδεολογικά ρεύματα, τις πολιτικές στρατηγικές, τις διαδικασίες λήψης πολιτικών αποφάσεων κλπ 19

21 4. Κοινωνική διάρθρωση: αναφέρεται στα δημογραφικά στοιχεία του τουριστικού προορισμού, την τοπική κουλτούρα, τα πρότυπα κοινωνικής οργάνωσης, τη διαθεσιμότητα και ποιότητα των κοινωνικών διευκολύνσεων, τα πρότυπα κοινωνικής συμπεριφοράς, τους θρησκευτικούς συσχετισμούς, τις ηθικές αξίες, την τοπική παράδοση, τη γλώσσα το επίπεδο υγείας και ασφάλειας κλπ 5. Τουριστική ανάπτυξη: αφορά στο επίπεδο και το ρυθμό της τουριστικής ανάπτυξης, τη διάρθρωση της τουριστικής βιομηχανίας, τις επενδύσεις στον τουρισμό, την τουριστική κατάρτιση και εκπαίδευση, τους τύπους και τις κατηγορίες καταλυμάτων, την ποιοτική στάθμη υπηρεσιών φιλοξενίας, τις δυνατότητες ψυχαγωγίας και διασκέδασης, την ποικιλία των θελγήτρων, τον προγραμματισμό και την εκτέλεση έργων τουριστικής υποδομής κλπ 2.4 Παράγοντες που παρακινούν τους τουρίστες να επισκεφθούν έναν τουριστικό προορισμό Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση του σχεδιασμού της μάρκας για μία πόλη ως τουριστικό προορισμό και αφού αναφέρθηκαν τα χαρακτηριστικά ενός τουριστικού προορισμού, κρίνεται απαραίτητο να διευκρινιστούν ποια είναι εκείνα τα στοιχεία, ή αλλιώς οι παράγοντες, που παρακινούν τους πιθανούς τουρίστες να επισκεφθούν έναν τουριστικό προορισμό. Οι παράγοντες αυτοί είναι οι κάτωθι (Ηγουμενάκης και Κραβαρίτης, 2004; Chang και Lai, 2009; Howard, 2010; Popp, 2012; Ben-Dalia et al., 2013; Huang et al., 2013): 1. Τα θέλγητρα του τουριστικού προορισμού: αποτελούν στοιχεία που βρίσκονται στο περιβάλλον του και τα οποία σε μεγάλο βαθμό καθορίζουν την επιλογή των πιθανών τουριστών να τον επισκεφθούν, ενώ ταυτόχρονα επηρεάζουν αποφασιστικά στην αγοραστική τους συμπεριφορά. Αυτά τα θέλγητρα διακρίνονται σε τέσσερις κατηγορίες. Η πρώτη είναι τα φυσικά θέλγητρα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται γραφικά τοπία, ακρογιαλιές, δρυμοί, βουνά, λίμνες, καταρράκτες, ποταμοί, σπήλαια, οικοσυστήματα, κλιματολογικές συνθήκες. Η δεύτερη κατηγορία είναι τα κατασκευασμένα θέλγητρα, στα οποία περιλαμβάνονται ιστορικοί χώροι, αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, κλασική και σύγχρονη αρχιτεκτονική, ζωολογικοί κήποι, ενυδρεία, χώροι αναψυχής, χιονοδρομικά κέντρα, οργανωμένες πλαζ, μεγάλα εμπορικά πολυκαταστήματα, 20

22 δημόσια πάρκα, αθλητικά κέντρα. Η τρίτη κατηγορία είναι τα πολιτιστικά θέλγητρα, στα οποία περιλαμβάνονται ιστορία, λαογραφία, θρησκεία, τέχνη, θέατρο, όπερα, φεστιβαλικές και φολκλορικές εκδηλώσεις, μουσεία, πινακοθήκες κλπ. Τέλος, η τέταρτη κατηγορία είναι τα κοινωνικά θέλγητρα, στα οποία περιλαμβάνονται ο τρόπος ζωής του ντόπιου πληθυσμού, οι κοινωνικές αντιθέσεις, τα ήθη και τα έθιμα, η παράδοση, η γλώσσα κλπ. 2. Οι εγκαταστάσεις και οι υπηρεσίες ενός τουριστικού προορισμού: όσο ελκυστικός και αν είναι ένας τουριστικός προορισμός, οι πιθανότητες να αναπτυχθεί τουριστικά θα είναι περιορισμένες, αν δεν έχει τη δυνατότητα να προσφέρει στους τουρίστες που τον επισκέπτονται ή που επιθυμούν να τον επισκεφθούν τις βασικές ανέσεις που ζητούν και που επιθυμούν να έχουν κατά την πρόσκαιρη παραμονή τους σε αυτόν. Αυτό σημαίνει ότι αν δεν μπορέσει ο τουριστικός προορισμός να προσφέρει στους τουρίστες αυτά που επιθυμούν και ζητούν, τότε οι προοπτικές για να αναπτυχθεί τουριστικά θα είναι είτε ανύπαρκτες είτε περιορισμένες. 3. Η ευκολία προσέγγισης ενός τουριστικού προορισμού: προσεγγίσιμος θεωρείται ένας τουριστικός προορισμός που έχει συχνές και εξυπηρετικές, από πλευράς χρόνου και απόστασης, συγκοινωνιακές διασυνδέσεις με άλλες χώρες ή άλλες πόλεις στο εσωτερικό της χώρας από όπου διοχετεύονται ξένοι και ντόπιοι τουρίστες σε προσιτές, για αυτούς, τιμές. 4. Η νοερή εικόνα του τουριστικού προορισμού: οι νοερές εικόνες που έχουν τα άτομα για διάφορους τουριστικούς προορισμούς αποτελούν ισχυρά τουριστικά κίνητρα και παράλληλα επηρεάζουν αποφασιστικά την αγοραστική τους συμπεριφορά, παρά το γεγονός ότι δεν βασίζονται απαραίτητα σε αποκτημένη πείρα ή πραγματικά γεγονότα. Τόσο οι νοερές εικόνες όσο και οι προσδοκίες τουριστικών εμπειριών συνδέονται στενά στο νου των πιθανών τουριστών. Διαμέσου των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των διαδόσεων, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ήδη αποφασίσει αν και κατά πόσο τους έλκει ή τους απωθεί ένας τουριστικός προορισμός. Όλοι οι τουριστικοί προορισμοί έχουν νοερές εικόνες που βασίζονται συχνά περισσότερο σε ιστορικά γεγονότα παρά σε τρέχοντα. Για αυτό το λόγο θα πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό σκοπό του marketing ενός τουριστικού προορισμού, μίας πόλης για παράδειγμα, να ενισχύει, να μεταβάλει ή ακόμα και να δημιουργεί νοερές εικόνες με απώτερο στόχο να επηρεάσει τις προσδοκίες των πιθανών επισκεπτών της. 21

23 5. Το κόστος επίσκεψης του τουριστικού προορισμού: οι περισσότεροι τουριστικοί προορισμοί προσφέρουν μία σειρά προϊόντων και υπηρεσιών που απευθύνονται σε διάφορα επίπεδα οικονομικής και κοινωνικής τάξης τουριστών. Το κόστος που συνεπάγεται η επίσκεψη ενός τουριστικού προορισμού διαμορφώνεται ανάλογα με το κόστος των μεμονωμένων τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών που περιλαμβάνει ένα τουριστικό πακέτο. Ωστόσο, οι λογικές τιμές διάθεσης τουριστικών πακέτων ή μεμονωμένων τουριστικών υπηρεσιών αποτελούν ισχυρό κίνητρο για τους τουρίστες να επισκεφθούν έναν τουριστικό προορισμό. Αναφορικά με τους παράγοντες που επηρεάζουν τους ευρωπαίους πολίτες στην επιλογή του τουριστικού προορισμού, το 32% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι είναι η γενική ελκυστικότητα του περιβάλλοντος ενός τουριστικού προορισμού, το 25% ότι είναι η πολιτιστική κληρονομιά της τοποθεσίας, το 16% ότι είναι η διασκέδαση, το 6% η γαστρονομία, επίσης το 6% ότι είναι η τέχνη, το 5% τα φεστιβάλ και άλλα γεγονότα (events) (Flash Eurobarometer, 2010). Σύμφωνα πάντα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 57% των ευρωπαίων πολιτών δηλώνει ότι επιλέγει τουριστικούς προορισμούς που είναι παραδοσιακοί και γνωστοί, ενώ μόνο το 28% επιλέγει τουριστικούς προορισμούς που είναι μη παραδοσιακοί και γνωστοί, αλλά αναδυόμενοι (Flash Eurobarometer, 2010). 2.5 Δημιουργία εικόνας και ταυτότητας του τουριστικού προορισμού Κατά καιρούς αρκετοί ορισμοί έχουν δοθεί για την εικόνα του τουριστικού προορισμού. Για παράδειγμα, η εικόνα του τουριστικού προορισμού έχει οριστεί ως «η εντύπωση που έχουν ένα ή περισσότερα άτομα για έναν προορισμό στον οποίο δεν κατοικούν», «το σύνολο των πεποιθήσεων, των ιδεών, των εντυπώσεων και των προσδοκιών που έχει ένας τουρίστας για μία περιοχή προορισμού τουριστών», «οι αντιλήψεις των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του προορισμού αλλά επίσης και η ολιστική εντύπωση που κατασκευάζεται από τον ίδιο τον προορισμό», «το τελικό αποτέλεσμα των πεποιθήσεων, των ιδεών, των συναισθημάτων, των προσδοκιών και των εντυπώσεων που έχει το άτομο για τον προορισμό» (Σουβλά, 2007, σελ. 3). Συνεπώς, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η εικόνα του τουριστικού προορισμού είναι 22

24 το σύνολο των αντιλήψεων των καταναλωτών για αυτόν τον προορισμό, όπως αντανακλάται από τις συσχετίσεις που γίνονται στη μνήμη των τουριστών. Ως εκ τούτου, η δημιουργία μίας μάρκας προορισμού σημαίνει τον προσδιορισμό των πιο σχετικών συνδέσμων για τον τουριστικό προορισμό και την ενίσχυση αυτών των συνδέσμων με τον τουριστικό προορισμό και την εικόνα του. Με βάση θεωρίες επεξεργασίας πληροφοριών και καταναλωτική ψυχολογία, οι Kim και Perdue (2011) τονίζουν ότι οι τουρίστες θεωρούν τους διαφορετικούς τουριστικούς προορισμούς ως δέσμη χαρακτηριστικών που μπορούν να συγκριθούν και να αξιολογηθούν, στη βάση των οποίων η ατομική αντιληπτότητα διαμορφώνει μία εικόνα του προορισμού, η οποία ενδέχεται να αυξήσει τις πιθανότητες επιλογής αυτού του προορισμού αν η εικόνα είναι θετική. Σύμφωνα με τους Hosany et al. (2006) και τους Kim και Perdue (2011), η εικόνα ενός τουριστικού προορισμού σχηματίζεται από τις λογικές και συναισθηματικές ερμηνείες των ατόμων. Πιο συγκεκριμένα, σχηματίζεται από τις αντιληπτές/ γνωστικές εκτιμήσεις, οι οποίες αφορούν τις ατομικές γνώσεις και τις πεποιθήσεις για τον προορισμό, καθώς και από τις συναισθηματικές εκτιμήσεις, που αφορούν τα ατομικά συναισθήματα απέναντι στον προορισμό. Οι καταναλωτές δημιουργούν μία εικόνα του τουριστικού προορισμού πριν ακόμα τον επισκεφθούν, όπως και ένα σύνολο προσδοκιών, με βάση προηγούμενες εμπειρίες, την από στόμα-σε στόμα επικοινωνία, τις αναφορές των μέσων μαζικής ενημέρωσης για αυτόν τον προορισμό, τις διαφημίσεις, καθώς και τις κοινές πεποιθήσεις (Pereira et al., 2012). Τα δημογραφικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά των τουριστών επίσης διδραματίζουν ρόλο στη δημιουργία εικόνας ενός τουριστικού προορισμού (Kim και Perdue, 2011). Παράλληλα, υποστηρίζεται ότι τα συναισθήματα, οι ιδέες και η συμπεριφορά των καταναλωτών απέναντι σε μία μάρκα ουσιαστικά συνθέτουν την εικόνα αυτής της μάρκας, εν προκειμένω της μάρκας του τουριστικού προορισμού (Pereira et al., 2012). Επιπρόσθετα, η εικόνα του τουριστικού προορισμού συνδέεται με την αυτό-εικόνα των τουριστών, δεδομένου ότι ο τρόπος ζωής των τουριστών και το σύστημα αξιών τους είναι το κλειδί για την επιλογή του τουριστικού προορισμού (Ekinci, 2003). Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι η δημιουργία μίας εικόνας ενός τουριστικού προορισμού εντάσσεται στο πλαίσιο της προώθησης και προβολής αυτού του 23

25 προορισμού, ήτοι στο μάρκετινγκ του τουριστικού προορισμού, το οποίο στοχεύει στην αύξηση του αριθμού εγχώριων και διεθνών αφίξεων στον προορισμό (Cox και Wray, 2011). Υπό αυτό το πρίσμα, επισημαίνεται ότι το μάρκετινγκ του τουριστικού προορισμού στοχεύει αφενός στη διατήρηση των περιουσιακών στοιχείων ή αλλιώς των πηγών του τουριστικού προορισμού και αφετέρου στην παροχή υψηλού επιπέδου εμπειρίας από την επίσκεψη στον προορισμό (Cox και Wray, 2011). Συνεπώς, το μάρκετινγκ του τουριστικού προορισμού, μέσα και από τη δημιουργία εικόνας, συμβάλλει στην ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή και στη διασφάλιση της αειφορίας των περιουσιακών στοιχείων του τουριστικού προορισμού. Η εικόνα του τουριστικού προορισμού οδηγεί στη δημιουργία μάρκας για τον συγκεκριμένο τουριστικό προορισμό. Τα οφέλη από έναν επιτυχημένο και αποτελεσματικό σχεδιασμό μάρκας προορισμού είναι τα εξής (ΕΟΤ, 2007; Aziz και Friedman, 2013): επίτευξη μεγαλύτερων περιθωρίων κέρδους, δημιουργία εμπορικής αξίας, υψηλότερο επίπεδο αφοσίωσης των επισκεπτών-τουριστών στον τουριστικό προορισμό, μικρότερη τρωτότητα στις ενέργειες μάρκετινγκ των ανταγωνιστικών τουριστικών προορισμών και στις κρίσεις μάρκετινγκ, ύπαρξη μεγαλύτερης συνεργασίας αλλά και υποστήριξης από εμπορικούς εταίρους, αυξημένη αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας μάρκετινγκ και τέλος δημιουργία μίας βάσης για τις συντονισμένες ενέργειες του ιδιωτικού τομέα. 2.6 Δημιουργία μάρκας για έναν τουριστικό προορισμό Έπειτα από την παρουσίαση των χαρακτηριστικών των τουριστικών προορισμών, καθώς και τη δημιουργία εικόνας για αυτόν τον προορισμό, θα πρέπει να αναδειχθεί η σχέση τους με την έννοια του city branding. Παρά το γεγονός ότι το branding βασίζεται εν πολλοίς σε slogan και logos (Deliza et al., 1999), οι Wheeler et al. (2011) εκφράζουν την άποψη ότι η έμφαση που δίνεται σε αυτά τα δύο στοιχεία στον τομέα του branding στον τουρισμό δε χαρακτηρίζονται από ευρηματικότητα και δημιουργικότητα, ενώ οι διαφημιστικές καμπάνιες που βασίζονται σε αυτά δεν είναι τόσο αποτελεσματικές. Στο ίδιο πλαίσιο, ο Gnoth (2007) αναφέρει ότι τα κρίσιμα στοιχεία της μάρκας ενός προορισμού βασίζονται στις αξίες του προορισμού, όπως 24

26 αυτές εκφράζονται μέσα από την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή των κατοίκων αυτού του προορισμού. Κατά συνέπεια, μπορεί να υποστηριχτεί ο ισχυρισμός των Wheeler et al. (2011) ότι το branding ενός προορισμού απαιτεί μία ολιστική προσέγγιση και δεν επικεντρώνεται σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ένα city brand είναι η αντανάκλαση της πολυπλοκότητας των τοπικών αξιών, της τοπικής κουλτούρας και της ταυτότητας. Αυτό σημαίνει ότι η δημιουργία ενός city brand απαιτεί να λαηφθούν υπόψη η ιστορία, η κουλτούρα, η γεωγραφία, το περιβάλλον, η οικονομία και τα χαρακτηριστικά των κατοίκων της πόλης προορισμού. Οι Trembath et al. (2011) κάνουν λόγο για δύο στρατηγικές δημιουργίας μάρκας στην έρευνά τους χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της Αυστραλίας. Οι συγγραφείς αναφέρουν αρχικά ότι οι στρατηγικές δημιουργίας μάρκας προορισμού βασίζονται στο ότι οι καταναλωτές αναζητούν και επεξεργάζονται πληροφορίες σχετικά με πιθανούς προορισμούς με την τελική τους απόφαση να καθορίζεται στη βάση μίας ευνοϊκής στάσης απέναντι σε έναν προορισμό. Ωστόσο, οι Trembath et al. (2011) εξετάζουν μία εναλλακτική προσέγγιση στη δημιουργία μάρκας προορισμού, η οποία δίνει έμφαση στην περίοπτη θέση ενός τουριστικού προορισμού ως παράγοντας αύξησης της πιθανότητας να επιλεγεί από τους τουρίστες. Οι Aitken και Campelo (2011) υποστηρίζουν ότι τα στοιχεία εκείνα που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά το σχεδιασμό μίας μάρκας για μία πόλη είναι τα εξής: α) τα δικαιώματα των ατόμων που μένουν σε αυτήν την πόλη, β) ο ρόλος των ατόμων στην κοινωνική τους ζωή σε αυτόν τον προορισμό, γ) οι ευθύνες που έχουν τα άτομα και που απορρέουν από τον ατομικό και κοινωνικό τους ρόλο, δ) οι σχέσεις μεταξύ των ατόμων, αλλά και μεταξύ των ατόμων και του προορισμού, στη βάση των κοινών αντιλήψεων σχετικά με το πώς ο προορισμός αυτός επηρεάζει τις στάσεις των ατόμων και βοηθά στη δημιουργία νοημάτων. Βάσει των προαναφερθέντων, οι Aitken και Campelo (2011) διατείνονται ότι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό του city branding είναι η σύνθεση όλων των παραγόντων που αναφέρθηκαν πρωτύτερα. 25

27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. CITY BRANDING ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΝΕΑΡΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ 3.1 Χαρακτηριστικά ενός τουριστικού προορισμού που δημιουργούν το ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα όσον αφορά την προσέλκυση νεαρών τουριστών και που συμβάλλουν στη διαμόρφωση city branding στρατηγικής Σύμφωνα με το Saffron European City Brand Barometer που διεξήγαγε ανάλυση σε 72 πόλεις, τα σημαντικά χαρακτηριστικά μίας πόλης για να προσελκύσει τουρισμό είναι τα εξής (Brandexcel/CBX Colibri, n.d.): α) πολιτιστικά και ιστορικά αξιοθέτα της πόλης, β) γαστρονομία (εστιατόρια και φαγητό), γ) φιλικότητα ντόπιων κατοίκων, δ) καλή αγορά. Εκτός από τα παραπάνω, η αισθητική αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος που συνοδεύει επιτυχημένα έργα ανάπλασης αποτελεί ένα από τα δυναμικότερα μέσα μιας πόλης προκειμένου να ενισχυθεί η θέση της στον διεθνή ανταγωνισμό των πόλεων (Gospodini, 2001; Richards, 2014). Επίσης, «η πολιτική της αειφόρου αστικής ανάπτυξης επιβάλει την αξιοποίηση των χώρων και υποδομών της πόλης που για διάφορους λόγους στο παρελθόν εγκαταλείφθηκαν. Αυτό μπορεί να γίνει στα πλαίσια αξιοποίησης υπάρχοντος κτιριακού δυναμικού κάτι που μπορεί να αποτελέσει παρέμβαση στην κατεύθυνση της αειφόρου αστικής ανάπτυξης και μάλιστα χαμηλού κόστους» (Τυρολόγος και Ντάσιου, 2001, σελ. 3). Επίσης, τονίζεται ότι η προσέλκυση τουριστών στις πόλεις, ιδίως νεαρής ηλικίας, μπορεί να επιτευχθεί μέσω της δημιουργικότητας προκειμένου να καταστούν οι πόλεις ανταγωνιστικοί τουριστικοί προορισμοί (Xiao και Wall, 2009; Huang et al., 2013). Πιο συγκεκριμένα, ο Richards (2014) αναφέρει ότι το πόσο cool θεωρείται μία πόλη είναι σημαντικός παράγοντας για την προσέλκυση νέων τουριστών, αλλά και νέων ατόμων που θα κάνουν την πόλη περισσότερο hot. Παραδείγματα τέτοιων πόλεων αποτελούν οι πόλεις Brooklyn, Pittsburgh, Memphis, Philadelphia, Βερολίνο, Μπαρτσελόνα, Bordeaux και Ελσίνκι, οι οποίες χαρακτηρίζονται από πρωτότυπα εστιάτορια, cool 26

28 γκαλερί τέχνης και cool σκηνές τέχνης (π.χ. θεατρικές, μουσικές), καθώς και ένα έντονο τρόπο ζωής (Lifestyle) που είναι οικονομικά προσιτός. Η δημιουργικότητα έχει πολλά οφέλη για το city branding μίας πόλης, όπως ευελιξία, η ικανότητα στόχευσης σε αγορές που χαρακτηρίζονται από δημιουργικότητα, όπως καλλιτέχνες, μουσικούς, σκηνοθέτες, την προσέλκυση ενός περισσότερο δημιουργικού lifestyle και τη σύνδεση που προσφέρει η δημιουργικότητα με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Παράδειγμα μίας εφαρμογής της δημιουργικότητας για την αύξηση του τουρισμού πόλεων είναι τα φεστιβάλ ταινιών και μόδας, στα οποία συγκεντρώνονται άτομα που ανήκουν σε αυτό το δημιουργικό χώρο. Ένα άλλο παράδειγμα αποτελεί η αλλαγή των γκράφιτι σε έργα τέχνης του δρόμου, τα οποία προσλκύουν πλήθος νεαρών τουριστών στις πόλεις, ενώ πράλληλα συνοδεύονται και από την εξέλιξη των δημιουργών τους, όπως ο Bansky, ή ακόμα και ο Beatles τουρισμός στην πόλη Liverpool στην Αγγλία (Richards, 2014). Η έννοια της δημιουργικότητας για την προσέλκυση νεαρών τουριστών στις πόλεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί με αρκετούς τρόπους, όπως οι εξής (Richards, 2014): δημιουργία τουριστικών προϊόντων και εμπειριών αναγέννηση υπάρχοντων τουριστικών προϊόντων αξιοποίηση των πολιτιστικών και δημιουργικών στοιχείων παροχή οικονομικού spin-offs για τη δημιουργική ανάπτυξη χρησιμοποίηση δημιουργικών τεχνικών για την ενίσχυση της τουριστικής εμπειρίας πρόσθεση buzz και ατμόσφαιρας στους χώρους που επισκέπτονται οι τουρίστες, π.χ. εστιατόρια, καφετέριες αναθεώρηση της παραδοσιακής έννοιας του παθητικού πολιτιστικού τουρισμού προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης ενός νέου μοντέλου πολιτιστικού τουρισμού, του λεγόμενου culture 3.0 που βασίζεται στην ενεργό συμμετοχή των τουριστών Ο πολιτιστικός τουρισμός μπορεί να συμβάλλει θετικά στην αναδιάρθρωση μίας πόλης, καθώς και στην προσέλκυση πολλών τουριστών, και νεαρής ηλικίας (Xiao και Wall, 2009; Maitland και Newman, 2009; Getz, 2009; Shin, 2010; Richards, 2014). Εκτός από τη συμβολή του στην αναβάθμιση της πόλης, ο πολιτιστικός τουρισμός συμβάλλει στη δημιουργία μικρομεσαίων επιχειρήσεων, στην οικονομική ανάπτυξη μιας πόλης, στη δημιουργία νέων τουριστικών προϊόντων. Λαμβάνοντας υπόψη και την 27

29 έννοια της δημιουργικότητας που αναφέρθηκε πρωτύτερα, ο πολιτιστικός τουρισμός μπορεί να καταστήσει μία πόλη πόλο έλξης νεαρών τουριστών μέσα από τη γαστρονομία, την πολιτιστική κληρονομιά, τα εκπαιδευτικά προγράμματα, την τεχνολογία, study tours, μουσικές-θεατρικές σκηνές και λοιπές δραστηριότητες τέχνης (Performing arts), φεστιβάλ, αλλά και δραστηριότητες ψυχαγωγίας (leisure activities) (Nurse, 2004; Gotham, 2005; Xiao και Wall, 2009; Pejovic, 2009; Getz, 2009; du Cros και Jolliffe, 2011; Huang et al., 2013). Ένας παράγοντας που συμβάλλει στο να καταστεί μία πόλη ως τουριστικός προορισμός είναι η έμφαση που δίνει στην περιβαλλοντική προστασία, σε συνδυασμό με το πόσο ευαισθητοποιημένοι είναι οι τουρίστες για το περιβάλλον. Για παράδειγμα, οι Miller et al., (2014) αναφέρουν ότι οι παράγοντες που επιδρούν στην απόφαση των τουριστών να επισκεφθούν μία πόλη είναι: η συμπεριφορά των τουριστών απέναντι στο περιβάλλον (π.χ. ανακύκλωση, χρήση ποδηλάτου και μέσων μεταφοράς, αγορά οργανικών προϊόντων, ορθολογική χρήση των φυσικών και ενεργειακών πόρων), η αντίληψη-εικόνα που έχουν για μία πόλη σχετικά με το πόσο πράσινη είναι και το πόσο εφαρμόζει πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος (π.χ. προδηλατόδρομοι, ενεργειακά πράσινα κτίρια, σεβασμός των τουριστικών επιχειρήσεων στο περιβάλλον, ορθολογική χρήση των φυσικών και ενεργειακών πόρων). Στο ίδιο πλαίσιο, η ικανοποίησή τους έπειτα από την επίσκεψη προσδιορίζεται και από την εμπειρία του ταξιδιού τους σε μία πόλη που στοχεύει στην αειφόρο ανάπτυξη, καθώς και στη συμπεριφορά κατοίκων και πολιτείας της πόλης απέναντι στο περιβάλλον. Επιπρόσθετα, το κλίμα, τα φυσικά θέλγητρα μίας πόλης, καθώς και συγκεκριμένα σημεία, όπως γνωστές και φημισμένες πλατείες, γέφυρες, λιμάνια, πεζόδρομοι δίπλα σε θάλασσα, πάρκα δρόμοι με μεγάλα μαγαζιά με μάρκες, αποτελούν χαρακτηριστικά τα οποία μπορούν να προσελκύσουν νεαρούς επισκέπτες, όπως στην περίπτωση πολλών πόλεων: Paris Plage, το Άμστερνταμ και στη Βουδαπέστη, ο δρόμος με τα μαγαζιά στο Μιλάνο για αγορές, καθώς και η Friedrichstraße στο Βερολίνο (Griffin και Hayllar, 2009; Ben-Dalia et al., 2013; Huang et al., 2013). Όλα αυτά συνδέονται άμεσα με την ύπαρξη τουριστικών υποδομών σε μία πόλη (Movahed, 2002; Laing et al., 2008; Zanjiryan και Zahedi, 2010; Moosivand και Farahani 2013). 28

30 Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των τουριστών, όπως το εισόδημα, η εθνικότητα, η δυνατότητα συμμετοχής τους σε διάφορες δραστηριότητες, η πρόσβαση σε μέσα μαζικής μεταφοράς και τουριστικές υποδομές, το επάγγελμά τους, ο λόγος επίσκεψής τους στην πόλη, ο βαθμός στον οποίον αισθάνονται άνετα με την πολυκοσμία και το στρες των πόλεων, καθώς και η αντίληψη και οι γνώσεις που έχουν για την πόλη, επηρεάζουν τις απόψεις τους σχετικά με μία πόλη ως τουριστικό προορισμό και κατά συνέπεια την απόφασή τους να επισκεφθούν μία πόλη (Middleton, 2007; Chang και Lai, 2009; Howard, 2010; Popp, 2012; Ben- Dalia et al., 2013; Huang et al., 2013). Αναφορικά με τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της Θεσσαλονίκης ως τουριστικό προορισμό, οι αρχαιολογικοί χώροι και η πολιτιστική κληρονομιά, μαζί με τις κλιματολογικές συνθήκες αποτελούν τα δύο κυριότερα πλεονεκτήματα. Ακολουθούν η διασκέδαση και η νυχτερινή ζωή, οι απευθείας αεροπορικές συνδέσεις με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, η φιλοξενία και η φιλικότητα ανθρώπων, οι καλές και σύγχρονες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, η γαστρονομία και η τοπική κουζίνα και τέλος η άμεση πρόσβαση σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, όπως είναι η Χαλκιδική. Πιο συγκεκριμένα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πόλης της Θεσσαλονίκης που θα πρέπει να αξιοποιηθούν προκειμένου να καταστεί η πόλη τουριστικός προορισμός για νεαρούς τουρίστες μέσω μίας στρατηγικής city branding είναι τα εξής: 1. Ιστορικός-αρχαιολογικός τουρισμός: η Θεσσαλονίκη διαθέτει παλαιοχριστιανικά, ρωμαϊκά και βυζαντινά μνημεία, μεταβυζαντινές εκκλησίες, οθωμανικά και νεώτερα μνημεία και κτίσματα, καθώς και εβραϊκά. Πιο συγκεκριμένα, «η ιστορική φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης, που έχει την αρχή της σε μία αδιάσπαστη συνέχεια από τα ελληνιστικά χρόνια μέχρι σήμερα, είναι συνδεδεμένη κυρίως με τη βυζαντινή ζωή της. Η περιτειχισμένη πόλη με τα μνημεία της εύλογα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ανοιχτό Βυζαντινό Μουσείο. Στο σύνολό τους τα μνημεία της πόλης, παλαιοχριστιανικά - βυζαντινά, μεταβυζαντινά και οθωμανικά είναι κηρυγμένα ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Δεκαπέντε (15) εκ των παλαιοχριστιανικών βυζαντινών εγγράφηκαν το 1988 στον κατάλογο μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco» (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2014). Εκτός από τα ιστορικά μνημεία, η πόλη της Βεργίνας, η αρχαία πρωτέυουσα Πέλλα με το παλάτι του Μ. Αλεξάνδρου, το σπήλαιο των Πετραλώνων, καθώς οι αρχαιολογικές τοποθεσίες της Ολύνθου, 29

31 της Ποτίδαιας, των Σταγείρων και της Τορώνης μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης για νεαρούς τουρίστες που ενδιαφέρονται για ιστορικό-αρχαιολογικό τουρισμό (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2014). 2. Πολιτιστικός τουρισμός: το είδος αυτού του εναλλακτικού τουρισμού μπορεί να ευδοκιμήσει στη Θεσσαλονίκη, η οποία προσφέρει αρκετές επιλογές τέχνης και πολιτισμού μέσω των διαφόρων μουσείων της (Αρχαιολογικό, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης, Μουσείο Κινηματογράφου-Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Δημοτική Πινακοθήκη, Ολυμπιακό Μουσείο, Τελλόγλειο Ίδρυμα, Σιδηροδρομικό Μουσείο, ΝΟΗΣΙΣ-Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας) (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2014). 3. Γαστρονομία: το γαστρονομικό προφίλ της Θεσσαλονίκης είναι επηρεασμένο από τις διάφορες θρησκείες και κουλτούρες που μπορεί κανείς να διακρίνει στην πόλη αυτή. Πιο συγκεκριμένα, «τα απομεινάρια των Βυζαντινών συνηθειών, η κληρονομιά των Οθωμανικών παλατιών, οι παραδόσεις των προσφύγων από τον Πόντο, την Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη αναμείχθηκαν με τις Βαλκανικές παραδόσεις, τις Εβραϊκές συνήθειες και τη Γαλλική πρωτοπορία, δημιουργώντας το γαστρονομικό προφίλ της Θεσσαλονίκης» (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2014). 4. Φυσικό τοπίο: εκτός από τη γαστρονομία και τους ιστορικούς και αρχαιολογικούς χώρους, οι νεαροί τουρίστες μπορούν να απολαύσουν τις όμορφες τοποθεσίες που βρίσκονται γύρω από τη Θεσσαλονίκη, όπως είναι το όρος Όλυμπος, ο οποίος ενδείκνυται για εναλλακτικό τουρισμό (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2014). 5. Διασκέδαση/αναψυχή: ο Θερμαϊκός και οι γραφικές ακτές του, της Περαίας, των Νέων Επιβατών και της Αγίας Τριάδος, καθώς και η Χαλκιδική, αποτελούν παραδοσιακά παραθεριστικούς τόπους με πλήθος επιλογών διασκέδασης για νεαρούς τουρίστες (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2014). 6. Προσβασιμότητα: η Θεσσαλονίκη είναι μία εύκολα προσβάσιμη πόλη, καθώς ο τουρίστας μπορεί να την επισκεφθεί με αεροπλάνο, με τραίνο, με πλοίο, ή οδικώς (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2014). 30

32 7. Κρουαζιέρες: το λιμάνι της Θεσσαλονίκης αποτελεί έναν σύγχρονο επιβατικό σταθμό, το οποίο μπορεί να εκμεταλλευθεί και να προωθήσει τις κρουαζιέρες από διάφορα ευρωπαϊκά μέρη (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2014). 8. Δράσεις (events): δεδομένου ότι τα διάφορα δρώμενα που λαμβάνουν χώρα σε έναν τουριστικό προορισμό μπορούν να αποτελέσουν πόλη έλξης για τουρίστες και ιδίως για νεαρούς τουρίστες που αναζητούν ενδεχομένως και λίγη δράση, η Θεσσαλονίκη μπορεί να προωθήσει τα διάφορα events που γίνονται στην πόλη προκειμένου να αποτελέσει τουριστικό προορισμό για νεαρούς τουρίστες: Thessaloniki-Food Festival, Δημήτρια, παράκτια κωπηλασία-world Rowing Coastal Championships, Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου, Reworks- International Music Festival, Διεθνής Νυχτερινός Ημιμαραθώνιος, ενώ δν θα πρέπει να ξεχνάμε και τη Διεθνή Έκθεση (ΔΕΘ) (Δήμος Θεσσαλονίκης, 2014). 9. Θεσσαλονίκη-Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Νεολαίας 2014: η Θεσσαλονίκη ανακυρήχθηκε ως η Ευρωπαϊκή πρωτεύουσα Νεολαίας για το Στο πλαίσιο αυτό, διαργανώνονται διάφορα events. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται: «Η Θεσσαλονίκη είναι αναμφισβήτητα το κέντρο της νεολαίας τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Μεγάλες εκδηλώσεις για νέους πραγματοποιούνται σταθερά τα τελευταία χρόνια στην πόλη, ενώ επίσης δράσεις εκπαίδευσης και κατάρτισης για το προσωπικό των ΜΚΟ για τη νεολαία, καθώς και δίκτυα πληροφοριών έχουν τη βάση τους στη Θεσσαλονίκη. Η πόλη είναι η έδρα του CEDEFOP, του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης, και μέχρι πριν από λίγα χρόνια ήταν επίσης έδρα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας για την Ανασυγκρότηση [..] Η πόλη έχει έναν ιδιαίτερα ανεπτυγμένο τομέα νεολαίας που περιλαμβάνει τις ΜΚΟ νέων, άτυπες πρωτοβουλίες των νέων και μια πολύ ενεργή κοινότητα φοιτητών που λαμβάνει πρωτοβουλίες για κοινωνικά και αστικά θέματα. Στα τέσσερα πανεπιστήμια της πόλης σπουδάζουν φοιτητές και μαζί με τους μόνιμους νεαρούς κατοίκους της, η Θεσσαλονίκη έχει περίπου νέους που αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% των κατοίκων του κεντρικού δήμου και το 1/5 του συνολικού πληθυσμού της πόλης» (Θεσσαλονίκη- Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Νεολαίας, 2014). Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι η Θεσσαλονίκη, μέσω του Κέντρου Αστικής Κινητικότητας Θεσσαλονίκης, έχει καταφέρει να εφαρμόσει το πρόγραμμα Ευφυές 31

33 Σύστημα διαχείρισης Αστικής Κινητικότητας της Θεσσαλονίκης, το οποίο έχει τους εξής στόχους (Κέντρο Αστικής Κινητικότητας Θεσσαλονίκης, 2012): α) να βοηθήσει τον πολίτη να μετακινηθεί ευκολότερα αποφεύγοντας τις συμφορημένες κυκλοφοριακά περιοχές, β) διαμορφώσει περιβαλλοντική συνείδηση και να ενισχύσει τα μέσα μαζικής μεταφοράς, γ) να μειώσει τον αρνητικό αντικτυπο των αέριων ρύπων και να αναβαθμίσει την ποιότητα του περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης μέσα από την αναβαθμισμένη διαχείριση της κυκλοφορίας στην κεντρική περιοχή της πόλης, δ) να συμβάλλει στη διαμόρφωση μίας νέας κουλτούρας μετακίνησης εντός της πόλης της Θεσσαλονίκης, μέσα από την εφαρμογή ειδικών προγραμμάτων εκπαίδευσης αστικής κινητικότητας. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι σύμφωνα με έρευνες (Huang et al., 2013; Barnes et al., 2014) η θετική εικόνα που σχηματίζουν οι τουρίστες για έναν τουριστικό προορισμό επηρεάζει την πρόθεσή τους να επισκεφθούν ξανά αυτόν τον τουριστικό προορισμό. Συνεπώς, θα πρέπει να εξεταστεί ποια είναι η εικόνα που σχηματίζουν οι τουρίστες για τη Θεσσαλονίκη, βάσει των χαρακτηριστικών αυτής της πόλης που προαναφέρθηκαν, προκειμένου να διαπιστώσουμε αν οι τουρίστες έχουν την πρόθεση να την επισκεφθούν στο μέλλον, αλλά και να τη συστήσουν ως τουριστικό προορισμό (word-of-mouth). Έτσι, διαμορφώνονται οι πιο κάτω ερευνητικές υποθέσεις: Η1: Υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ της θετικής άποψης των ερωτηθέντων για τη Θεσσαλονίκη και της πρόθεσης των τουριστών να την επισκεφθούν ξανά Η2: Υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ της θετικής άποψης των ερωτηθέντων για τη Θεσσαλονίκη και της πρόθεσης των τουριστών να τη συστήσουν ως τουριστικό προορισμό Επίσης, υποστηρίζεται από τους Sahin και Baloglu (2014) και Prayag και Hosany (2014) ότι ο λόγος για τον οποίον ταξίδεψαν οι τουρίστες σε έναν προορισμό επηρεάζει αφενός την πρόθεσή τους να την επισκεφθούν ξανά και αφετέρου την πρόθεσή τους να συστήσουν αυτόν τον τουριστικό προορισμό. Έτσι, διαμορφώνεται η πιο κάτω ερευνητική υπόθεση: Η3: Η στατιστική σημαντικότητα των παραπάνω υποθέσεων μεταβάλλεται βάσει του κινήτρου του ταξιδίου 32

34 Τέλος, υποστηρίζεται από τους Prayag και Hosany (2014) ότι τα στοιχεία που προσελκύουν τους τουρίστες σε έναν τουριστικό προορισμό επηρεάζουν την συνολική εικόνα των τουριστών για αυτόν τον τουριστικό προορισμό. Έτσι, διαμορφώνεται η πιο κάτω ερευνητική υπόθεση: Η4: Υπάρχει στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ των στοιχείων που προσέλκυσαν τους τουρίστες στη Θεσσαλονίκη και τη συνολική εικόνα της Θεσσαλονίκης ως τουριστικό προορισμό 3.2 Σχεδιασμός και εφαρμογή του city branding στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης για την προσέλκυση νεαρών τουριστών Στη βάση των όσων προαναφέρθηκαν, δηλαδή στη σημασία του τουρισμού πόλεων, στη τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά στο city branding της Θεσσαλονίκης, στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Θεσσαλονίκης, αλλά και στη διαπίστωση των Kavaratzis και Ashworth (2005) ότι για να καταστεί ένας τουριστικός προορισμός ως ένας προορισμός μάρκας θα πρέπει να αναπτυχθεί μία συγκεκριμένη μορφή μάρκετινγκ, η οποία θα χρησιμοποιεί και θα δίνει αξία στα χαρακτηριστικά του τουριστικού προορισμού, στην ενότητα αυτή θα αναφερθούμε στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή του κατάλληλου μάρκετινγκ για την περίπτωση της πόλης της Θεσσαλονίκης. Το τουριστικό μάρκετινγκ μπορεί να οριστεί ως μια πολιτική που προωθείται από μια οργάνωση, η οποία, διαρκώς τη μελέτη των τουριστικών απαιτήσεων τόσο παρόν όσο και όσον αφορά στην εξέλιξη του, τις επιθυμίες των καταναλωτών τουριστών μέσω ειδικών τεχνικών μεθόδων, τη μόνιμη προσαρμογή της τουριστικής προσφοράς στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τουριστικής ζήτησης, με σκοπό να ικανοποιηθούν όσο το δυνατόν καλύτερα και πιο αποτελεσματικά αυτά τα αιτήματα των τουριστών και έτσι να οδηγήσουν στην πραγματοποίηση επικερδών οικονομικών δραστηριοτήτων, με βάση τις δεδομένες συνθήκες της αγοράς (Popescu και Corbos, 2010). Το τουριστικό μάρκετινγκ, σύμφωνα με τον Κουτσουλιάνο (2006) αποτελείται από συστηματικές και συντονισμένες ενέργειες ώστε να επιτευχθεί η μεγιστοποίηση της ικανοποίησης της ομάδας καταναλωτών στην οποία στοχεύει το μάρκετινγκ, εν προκειμένω σε νεαρής ηλικίας τουρίστες, ώστε να επωφεληθεί η πόλη της Θεσσαλονίκης. Έτσι, το μάρκετινγκ στο πλαίσιο του αστικού τουρισμού βρίσκεται στο επίκεντρο της 33

35 στρατηγικής ανάπτυξης, καθώς εξασφαλίζει την ανάλυση, τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και τον έλεγχο των προγραμμάτων που σχεδιάστηκαν από τις δημόσιες αρχές σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς. Στόχος των προγραμμάτων μάρκετινγκ και στρατηγικού σχεδιασμού από μέρους των διαφόρων φορέων της Θεσσαλονίκηςείναι αφενός να ικανοποιήσουν όσο το δυνατόν καλύτερα και πιο αποτελεσματικά στις προσδοκίες των πολιτών και αφετέρου να συμβάλλουν με αποτελεσματικό τρόπο στη βελτίωση της ποιότητας και της ανταγωνιστικότητας της πόλης στο ανταγωνιστικό περιβάλλον της. Η αναγκαιότητα ύπαρξης ενός σχεδίου για την τουριστική ανάπτυξη μπορεί να γίνει αντιληπτή μέσα από τον ορισμό που δίνει ο Murphy (1985, σελ. 156), σύμφωνα με τον οποίον «ο σχεδιασμός αφορά την πρόγνωση και τον συντονισμό των αλλαγών που γίνονται σε ένα σύστημα, ώστε να προαχθεί μία μεθοδευμένη ανάπτυξη και να αυξηθούν τα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντολογικά οφέλη της αναπτυξιακής διαδικασίας. Για να επιτευχθεί αυτό, ο σχεδιασμός αποτελεί μία διατεταγμένη ακολουθία λειτουργιών, που σχεδιάζονται για την επίτευξη ενός ενιαίου στόχου ή την ισορροπία μεταξύ διάφορων στόχων». Σύμφωνα με τον Ανδριώτη (2005), για να δημιουργηθεί ένα επιτυχημένο αναπτυξιακό σχέδιο απαραίτητο είναι να υπάρξει μία σαφής κατανόηση των αναπτυξιακών στόχων σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Σε αυτό συνηγορεί και η άποψη των Κοκκώση και Τσάρτα (2001), σύμφωνα με τους οποίους τα επίπεδα σχεδιασμού της τουριστικής ανάπτυξης είναι τέσσερα: το τοπικό, το περιφερειακό (περιφέρεια, νομός, επαρχία), το εθνικό και το διαπεριφερειακό διεθνές επίπεδο. Ο σχεδιασμός αποτελεί ίσως την πιο καθοριστική δραστηριότητα για την πραγματοποίηση των στόχων της τουριστικής ανάπτυξης (Ανδριώτης, 2005). Ο σχεδιασμός της τουριστικής ανάπτυξης χαρακτηρίζεται αφενός από την πρόληψη, αφού «στοχεύει στην εκ των προτέρων δράση για την οργάνωση του τρόπου που θα αναπτυχθεί ο τουρσμός», και αφετέρου από το γεγονός ότι «οι στόχοι και οι δράσεις προκύπτουν από μία διαδικασία συνεργασίας των φορέων άσκησης σχετικής πολιτικής σε διάφορα διοικητικά επίπεδα και συνεκτίμησης των προτεραιοτήτων και των ενδιαφερόντων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας γενικότερα» (Κοκκώσης και Τσάρτας, 1999, σελ. 282). Προκειμένου να επιτευχθεί ο σχεδιασμός της τουριστικής ανάπτυξης, χρησιμοποιούνται κάποια μεθοδολογικά εργαλεία. Η 34

36 διαδικασία του σχεδιασμού της τουριστικής ανάπτυξης αποτελείται από πέντε στάδια (Κοκκώσης και Τσάρτας, 1999): α) ανάλυση της υφιστάμενης τουριστικής ανάπτυξης, β) διερεύνηση και αξιολόγηση του ρόλου του τουρισμού, γ) διαμόρφωση πολιτικής για τον τουρισμό, δ) χάραξη αναπτυξιακής στρατηγικής, ε) επεξεργασία προγράμματος δράσης. Τα βήματα που ακολουθούνται για την σχεδίαση και εφαρμογή του στρατηγικού σχεδιασμού για την ανάπτυξης μίας πόλης ως αγαθό περιγράφονται από τον Μεταξά (2002, σελ. 238) και είναι τα ακόλουθα. 1 ο βήμα: όραμα καθορισμός του κεντρικού σκοπού αποδοχή των στόχων από τους συμμετέχοντες στη δράση δυσκολία στην ικανοποίηση συμφερόντων διαπραγματεύσεις. Οι στόχοι αυτής της διαδικασίας είναι η βιώσιμη αστική τουριστική ανάπτυξη, η ανάδειξη των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων, η θετική διαμόρφωση του χαρακτήρα της εμπορευματοποίησης, η συμβολή του αστικού τουρισμού στην τοπική, οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική και περιβαλλοντική ανάπτυξη, καθώς επίσης και ο μακροπρόθεσμος προσανατολισμός. Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα αυτού του πρώτου βήματος είναι η αύξηση του επιπέδου ανταγωνιστικότητας και η ελκυστικότητα της πόλης, η αύξηση των ποσοστών επισκεψιμότητας, η επίτευξη ενός υψηλού επιπέδου διατηρισιμότητας στις αγορές στόχους, καθώς και η ανταγωνιστικότητα σε ειδικές μορφές αστικού τουρισμού, όπως γα παράδειγμα πολιτισμός, τέχνες, ψυχαγωγία και εκδηλώσεις. 2 ο βήμα: αναφορά στο ιστορικό παρελθόν αναφορά σε δράσεις και ενέργειες προηγουμένων ετών ανάλυση τυχόν πραγματοποιηθέντων λαθών, καθώς και η έρευνα και αξιολόγηση αυτών συσχετισμός με την τρέχουσα κατάσταση και λήψη στρατηγικών αποφάσεων. Οι στόχοι αυτών των διαδικασιών που περιλαμβάνονται στο δεύτερο βήμα είναι η συγκέντρωση στοιχείων και η χρησιμοποίηση όσων κρίνονται αναγκαία για την ανάπτυξη μελλοντικών δράσεων. Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα είναι η αποφυγή λαθών και μη συστηματικών ενεργειών που συντελέστηκαν στο παρελθόν, η ελαχιστοποίηση του χρονικού κόστους στην εφαρμογή δράσεων, η ανάπτυξη τεχνογνωσίας, καθώς και η διαμόρφωση υψηλού επιπέδου ποιότητας. 3 ο βήμα: ανάλυση SWOT. Ο σκοπός αυτής της ανάλυσης είναι η καταγραφή όλων των δυνατοτήτων και αδυναμιών στο εσωτερικό περιβάλλον των πόλεων, ο προσδιορισμός των αγορών στόχων στις οποίες αντικειμενικά μπορούν να απευθυνθούν τα 35

37 τουριστικά προϊόντα, ο προσδιορισμός των ευκαιριών της τουριστικής ανάπτυξης, αλλά και ο εντοπισμός κινδύνων στο εξωτερικό περιβάλλον, η συλλογή στοιχείων από τη διεθνή εμπειρία και τεχνογνωσία, καθώς και η καταγραφή των διεθνών τάσεων στον αστικό τουρισμό. Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα από το τρίτο αυτό βήμα είναι η διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού στρατηγικού πλαισίου ανάπτυξης του αστικού τουρισμού, βασιζόμενο στις πραγματικές δυνατότητες της πόλης, αλλά και προσανατολισμένο στην ανάπτυξη βιώσιμων μορφών αστικού τουρισμού, με βάση τις τάσεις της διεθνούς τουριστικής ζήτησης. 4 ο βήμα: συγκεκριμενοποίηση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων διαμόρφωση επιμέρους πλάνων δράσης εφαρμογή πιλοτικών προγραμμάτων. Στόχος αυτών των διαδικασιών είναι η ανάπτυξη κάθε πλάνου δράσης ξεχωριστά με προσδιορισμό των επιμέρους φάσεων, καθώς και των διαδικασιών αξιολόγησης και ελέγχου. Επίσης, στόχος είναι και η καταγραφή και αξιολόγηση στοιχείων από την εφαρμογή των πιλοτικών δράσεων, ενώ τέλος ένας ακόμη στόχος είναι ο προσδιορισμός χρονοδιαγραμμάτων ανά φάση και ανά δράση. Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα από τις προαναφερθείσες διαδικασίες είναι η ανάπτυξη και εφαρμογή των δράσεων στους χρονικούς ορίζοντες που έχουν καθοριστεί, η αποφυγή χρονικών καθυστερήσεων και κόστους, καθώς και η αποτελεσματική διαδικασία στη λήψη αποφάσεων για την εφαρμογή δράσεων του αστικού τουρισμού. 5 ο βήμα: οργανωμένη και διοικητικά δομημένη αστική, τοπική και περιφερειακή διαχείριση διαμόρφωση σχεδιαστικών μεθόδων, αξιολόγηση και επιλογή άριστων στρατηγικών και εναλλακτικών σεναρίων διασφάλιση της διαδικασίας του σχεδιασμού σχεδιασμός διαδικασίας ελέγχου και ανατροφοδότησης. Στόχος αυτών των διαδικασιών είναι η αποτελεσματική οργάνωση, ο συγκεκριμένος προγραμματισμός, η ευέλικτη διαμόρφωση και εφαρμογή πλάνων δράσης, ενώ τέλος στόχο αποτελεί και ο αποτελεσματικός έλεγχος και αξιολόγηση του συνολικού έργου ανάπτυξης του αστικού τουρισμού. Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα είναι η ικανοποίηση του οράματος για την πόλη και την αστική τουριστική ανάπτυξη, η ικανοποίηση των αναγκών και των προσδοκιών των αγορών στόχων, η διαμόρφωση κλίματος θετικού και αποδεκτού χαρακτήρα εμπορευματοποίησης, η αποτελεσματική συμβολή του αστικού τουρισμού στο συνολικό marketing της πόλης ως τουριστικό 36

38 προορισμό και τέλος η υγιής και βιώσιμη συμβολή στην τοπική και συνολική ανάπτυξη μίας πόλης. Ο στρατηγικός σχεδιασμός στο πλαίσιο του αστικού τουρισμού απαιτεί μία σειρά από ενέργειες, οι οποίες είναι (Popescu και Corbos, 2010): 1. Κινητοποίηση όλων των παραγόντων προκειμένου να δημιουργηθεί μια συλλογική δυναμική, που να ακούει, να ενημερώνει και να ενθαρρύνει τον επαγγελματισμό τους 2. Καθορισμός στρατηγικής, η οποία πρέπει να έχει ως βάση την ταυτότητα της πόλης, και η οποία θα πρέπει να συντονίζει τις ενέργειες από διάφορους τομείς που θα λαμβάνονται υπόψη 3. Η ανάπτυξη μίας συνεκτικής προσφοράς σε κάθε τομέα, λαμβάνοντας υπόψη πρώτα από όλα αυτό που ήδη υπάρχει και συσχετίζοντας στην οργάνωση αυτής της προσφοράς τις εξωτερικές προσδοκίες με την πόλη 4. Ενίσχυση της χρησιμοποίησης της πόλης από όλους, μέσω της ενημέρωσης, της μεταφοράς και της πρόσβασης 5. Ανάληψη ενός ή περισσοτέρων αστικών συμβάντων (εξοπλισμός, διακοπές, φεστιβάλ, συνέδρια), τα οποία αποτελούν βασικό εργαλείο επειδή μπορούν να συνδέσουν την οικονομία και τον πολιτισμό, τους τοπικούς και εξωτερικούς παράγοντες, τους πολίτες και τους επισκέπτες, την οικονομική συνεισφορά και την αναζωογόνηση του αστικού χώρου Σημαντικό συστατικό στοιχείο στο πλαίσιο της στρατηγικής για τον τουρισμό πόλεων και πιο συγκεκριμένα στη διαμόρφωση city branding για την πόλη της Θεσσαλονίκης, είναι η επικοινωνιακή στρατηγική της Θεσσαλονίκης, δηλαδή η προώθηση και προβολή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της πόλης. Το μίγμα προώθησης αποτελείται από όλες εκείνες τις επικοινωνιακές προσπάθειες ενός οργανισμού, που διεξάγονται με σκοπό την επίτευξη ενός επιθυμητού επιπέδου ζήτησης, μέσω της μεταβίβασης των σωστών μηνυμάτων, με απώτερο στόχο να επηρεάσουν τα άτομα που αποτελούν ή επηρεάζουν τη ζήτηση τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, οδηγώντας τους τουρίστες να επισκεφθούν και να επισκεφθούν εκ νέου έναν τουριστικό προορισμό (Μπενετάτος και συν., 2004; Ritchie και Crouch, 2000; Dore και Crouch, 2003; Avraham, 2003; Baral et al., 2004; Fall και Massey, 2005; Lahav και Avraham, 2008; Avraham και Ketter, 2008; Govers και Go, 2009; Tang et al., 2009). 37

39 Το μίγμα προώθησης αποτελείται από πέντε βασικά εργαλεία: τη διαφήμιση, τις δημόσιες σχέσεις, την προώθηση πωλήσεων, το άμεσο marketing και τέλος τις προσωπικές πωλήσεις. Επίσης, σημαντικό εργαλείο αποτελεί και το διαδίκτυο. Όλα τα παραπάνω, τα οποία είναι εξαιρετικά σημαντικά για την προώθηση και προβολή ενός τουριστικού προορισμού, αναλύονται παρακάτω βάσει της διεθνούς βιβλιογραφίας (Μπενετάτος και συν., 2004; Ritchie και Crouch, 2000; Dore και Crouch, 2003; Avraham, 2003; Baral et al., 2004; Fall και Massey, 2005; Lahav και Avraham, 2008; Avraham και Ketter, 2008; Govers και Go, 2009; Tang et al., 2009; Leiper και Park, 2010). i. Διαφήμιση Η τουριστική διαφήμιση συμπληρώνει και καθοδηγεί την ανισομερή και μονόπλευρη τουριστική ανάπτυξη μίας χώρας ή ενός τόπου. Στόχος της είναι η χάραξη ενός νέου προσανατολισμού προβολής του τουριστικού προϊόντος, ήτοι του τουριστικού προορισμού, καθώς και των τουριστικών επιχειρήσεων και υπηρεσιών. Άλλωστε, ο προγραμματισμός καμπάνιας και ο προϋπολογισμός δαπανών είναι το πρώτο στάδιο που ακολουθείται σε ένα στρατηγικό σχέδιο marketing τουριστικών αγαθών και υπηρεσιών. Η διαφήμιση στον τουρισμό περιλαμβάνει πέντε βασικά σημεία: καθορισμό στόχων της καμπάνιας, απόφαση για το ύψος προϋπολογισμού της διαφήμισης, καθορισμό των μηνυμάτων, καθορισμό των διαφημιστικών μέσων και αξιολόγηση διαφημιστικής καμπάνιας. Η αποτελεσματική διαφημιστική καμπάνια έγκειται στην επιλογή του ιδανικότερου μηνύματος, το οποίο ουσιαστικά ορίζεται από τα πλεονεκτήματα του ίδιου του τόπου. Το μήνυμα θα πρέπει να σχεδιαστεί με τρόπο που να καθιστά έναν προορισμό, ως τον πλέον επιθυμητό και ιδανικό τουριστικό προορισμό, τονίζοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πόλης. Ωστόσο, ζωτικής σημασίας έχει η διαπίστωση ότι η αποτελεσματικότητα ενός μηνύματος εξαρτάται όχι μόνο από το τι εκφράζει, αλλά και από το πώς το εκφράζει. Η προβολή διαφημιστικών μηνυμάτων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης (τηλεόραση, ραδιόφωνο, έντυπο υλικό) είναι ο πρώτος τρόπος έκφρασης του μηνύματος που θέλει να προωθήσει η εκάστοτε πόλη. Σε αυτόν θα πρέπει να προστεθεί και η καταχώρηση σε ταξιδιωτικούς οδηγούς και έντυπα. Ένας έξυπνος τρόπος διαφήμισης είναι η διαφημιστική προβολή σε αστικά μέσα συγκοινωνίας, όπως τα λεωφορεία, τα οποία εκτελούν δρομολόγια στην πόλη. Τέλος, η καταχώρηση σε 38

40 τουριστικά portals, εκμεταλλευόμενη την ευρεία χρήση του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών, αποτελεί ακόμα έναν τρόπο έκφρασης του διαφημιστικού μηνύματος. Η επιλογή των διαφημιστικών μέσων σχετίζεται με τον καθορισμό του τρόπου προσέγγισης του κοινού στόχου, δηλαδή των νεαρών τουριστών, της συχνότητας εμφάνισης και των στόχων από την επαφή. Το μείγμα των διαφημιστικών μέσων θα πρέπει να αξιοποιεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη νέα τεχνολογία, στην οποία έχει πρόσβαση το νεαρό κοινό, να είναι προσιτό στην αγορά αυτή και να έχει μεγάλη εμβέλεια. Ως εκ τούτου, μέσο μπορεί να αποτελούν τα περιοδικά τουρισμού, οι ταξιδιωτικοί οδηγοί, ένθετα με ειδικά αφιερώματα στις πόλεις. Τέλος, ένα ηχηρό μήνυμα, το οποίο θα αφήσει την εντύπωση ότι μία συγκεκριμένη πόλη αποτελεί έναν αξιόλογο τουριστικό προορισμό είναι η δημιουργία ενός video, το οποίο θα προβάλλεται από την τηλεόραση και θα αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο όλες τις ομορφιές της πόλης και τις δυνατότητες που αυτή μπορεί να προσφέρει σε έναν επισκέπτη. Σε όλη αυτή τη διαδικασία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι παράγοντες που επηρεάζουν το ύψος του προϋπολογισμού μίας διαφημιστικής καμπάνιας από μέρους της Θεσσαλονίκης και που είναι η φάση του τουριστικού προορισμού στον κύκλο της ζωής του, το μερίδιο αγοράς του τουριστικού προορισμού, ο ανταγωνισμός του τουριστικού προορισμού, η συχνότητα της διαφήμισης καθώς και η μοναδικότητα του τουριστικού προορισμού. ii. Δημόσιες σχέσεις Με τον όρο δημόσιες σχέσεις στον τομέα του τουρισμού εννοούνται όλες εκείνες οι δραστηριότητες εξωστρέφειας (εκτός από τη διαφήμιση) που πλαισιώνουν την προσπάθεια προβολής ενός τουριστικού προορισμού και συμπληρώνουν αρμονικά τη διαφημιστική στρατηγική του. Ως βασικοί στόχοι ενός προγράμματος δημοσίων σχέσεων θεωρούνται η δημιουργία κλίματος αποδοχής, η δημιουργία πειστικότητας, η δημιουργία κινήτρων και η συγκράτηση των δαπανών προβολής. Ένας τρόπος επίτευξης αυτών των στόχων είναι η διάχυση θεμάτων και άρθρων στα έντυπα μέσα μαζικής επικοινωνίας, τα οποία στοχεύουν στην προβολή και προώθηση της Θεσσαλονίκης και των χαρακτηριστικών που διαμορφώνουν την μοναδικότητά της, τονίζοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα αυτής, και τα οποία χαρακτηριστικά την 39

41 καθιστούν αξιόλογο τουριστικό προορισμό. Ένας περαιτέρω στόχος, ο οποίος απορρέει από τους παραπάνω, είναι η ενίσχυση της εικόνας της πόλης, τόσο μέσω της προβολής περιοχών ήδη ανεπτυγμένης ελκυστικότητας, όσο και νέων περιοχών λιγότερο γνωστών στο ευρύ κοινό νεαρής ηλικίας. Οι στόχοι των δημοσίων σχέσεων είναι η δημιουργία ή/και διατήρηση μίας εικόνας, η υποστήριξη άλλων δραστηριοτήτων επικοινωνίας, ο επηρεασμός συγκεκριμένων ομάδων ανθρώπων και τέλος η ενίσχυση του positioning. Προκειμένου να αξιοποιηθούν όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά οι τεχνικές και τα εργαλεία των δημοσίων σχέσεων και να επιτευχθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό οι στόχοι αυτών, είναι απαραίτητη η συμβολή εξειδικευμένου και έμπειρου ανθρώπινου δυναμικού, το οποίο θα έχει τις απαραίτητες γνώσεις και τις κατάλληλες ικανότητες, έτσι ώστε να φέρει εις πέρας όλους τους στόχους που έχουν τεθεί από το σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού. iii. Προώθηση πωλήσεων Η προώθηση πωλήσεων περιλαμβάνει μία σειρά τεχνικών που εφαρμόζονται για την επίτευξη πωλήσεων με μειωμένο κόστος, προσθέτοντας αξία στο τουριστικό προϊόν της Θεσσαλονίκης για νεαρούς τουρίστες. Το σχέδιο της προώθησης πωλήσεων περιλαμβάνει την ανάλυση του περιβάλλοντος, τον καθορισμό των στόχων, τον καθορισμό του προϋπολογισμού, τη στρατηγική προώθησης, την υλοποίηση και τέλος την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. iv. Διαδικτυακό μάρκετινγκ Το marketing διαδικτύου συνδέει τις δημιουργικές και τεχνικές πτυχές του διαδικτύου, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου, της ανάπτυξης, της διαφήμισης και των πωλήσεων. Ουσιαστικά, το διαδικτυακό marketing είναι η διαδικασία ανάπτυξης και προώθησης ενός οργανισμού με online μέσα. Η στρατηγική του marketing διαδικτύου περιλαμβάνει όλες τις πτυχές των online διαφήμισης προϊόντων, υπηρεσιών, και ιστοχώρων, συμπεριλαμβανομένου των δημοσίων σχέσεων, των social media, του marketing μηχανών αναζήτησης, display advertising, marketing ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, affiliate marketing, interactive advertising και viral marketing. Η πληροφορική και οι νέες τηλεπικοινωνιακές τεχνολογίες μετέβαλαν τη λειτουργία του κλασσικού marketing, παρέχοντάς του νέα εργαλεία για την άσκηση των 40

42 δραστηριοτήτων του με στόχο την αύξηση της αποτελεσματικότητάς του και την ικανοποίηση των διαμορφούμενων αναγκών των πελατών. Η χρήση των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας και των συστημάτων της πληροφορικής στην προβολή και προώθηση ενός προϊόντος παρουσιάζει μιας διπλής κατεύθυνσης αλληλεξάρτηση καθώς από τη μια, η χρήση της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών υποστηρίζει την εκπλήρωση της υπάρχουσας στρατηγικής προβολής και προώθησης και από την άλλη, μέσα από τις νέες αυτές τεχνολογίες διαμορφώνονται και αναπτύσσονται νέες στρατηγικές προβολής και προώθησης (Βλαχοπούλου, 2004). Η Maxim (2014) σε έρευνά της σχετικά με την αειφόρο ανάπτυξη της πόλης του Λονδίνου, κατέληξε σε ορισμένους παράγοντες που είναι σημαντικοί για την τουριστική ανάπτυξη αστικών κέντρων και είναι οι εξής: Εκπαίδευση, Νομοθεσία, Καλές πρακτικές, Σχεδιασμός, πολιτικές και πλάνο για τον τουρισμό, Συνεργασίες μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων μερών, Γνώση και κατανόηση της τουριστικής βιομηχανίας, Τουριστικά αξιοθέατα, Προσβασιμότητα σε καλό δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς, Αξιοθέατα χωρίς πληρωμή (free-charging attractions), Μακροπρόθεσμος προσανατολισμός, Marketing, Χρηματόδοτηση, Πολιτική θέληση, Ισχυρή θέληση της κοινότητας για την ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή. Οι Laing et al. (2008) επισημαίνουν και αυτοί με τη σειρά τους ότι η συνεργασία όλων των φορέων και των ενδιαφερομένων μερών αποτελεί κλειδί για την διαμόρφωση μίας πόλης ως πόλος έλξης τουριστών, όπως στην περίπτωση του Queenscliff Harbour στη Μελβούρνη. Λοιποί παράγοντες που επισημάνθηκαν από τους Laing et al. (2008) είναι οι εξής: αποτελεσματική ηγεσία, διάθεση των κατοίκων και των ενδιαφερομένων μερών για την προώθηση αλλαγών, εμπιστοσύνη μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών, συμμετοχή όλων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, διαδικασίες ελαχιστοποίησης κόστους και χρόνου, νομοθεσία. 3.4 Εμπόδια κατά τη σχεδίαση και εφαρμογή μίας branding στρατηγικής για την πόλη της Θεσσαλονίκη Από τα παραπάνω παρατηρούμε τα ακόλουθα όσον αφορά τη στρατηγική city branding της Θεσσαλονίκης: α) η Θεσσαλονίκη έχει λογότυπο και σύνθημα, β) πραγματοποιεί 41

43 εκδηλώσεις που έχουν ξεχωριστή παρουσία στο διαδίκτυο. Ωστόσο, από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε, σε συνδυασμό με τα ευρήματα της έρευνας της Γιάντσιου (2013) δεν υφίσταται ένα Γραφείο Συνεδρίων και Τουρισμού, δεν υφίσταται παρουσία της Θεσσαλονίκης σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κινητές εφαρμογές, ενώ δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο εργαλείο μέτρησης της αποτελεσματικότητας των ιστοσελίδων στις οποίες έχει παρουσία η Θεσσαλονίκη. Επιπρόσθετα, η έλλειψη μεγάλων συνεδριακών χώρων, κάτι το οποίο θα μπορούσε για παράδειγμα να φανεί χρήσιμο για τη δημιουργία συνεδρίων σε φοιτητές, ο αυξανόμενος ανταγωνισμός από άλλους γειτονικούς προορισμούς, η έλλειψη σημείων πληροφόρησης για τους τουρίστες, καθώς και η μειωμένη προβολή της πόλης ως αστικός τουριστικός προορισμός για νεαρούς τουρίστες αποτελούν τα αδύνατα σημεία της Θεσσαλονίκης. 42

44 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 4.1 Η έρευνα Για τους σκοπούς της παρούσας έρευνας χρησιμοποιήθηκε η ποσοτική μέθοδος. Η ποσοτική έρευνα χρησιμοποιήθηκε, καθώς κρίθηκε ως η καταλληλότερη μέθοδος έρευνας για να εξετάσει μεταβλητές που μπορούν να μετρηθούν και να ποσοτικοποιηθούν (Vanderstoep και Johnston, 2009). Η ποσοτική έρευνα σχετίζεται με την μέτρηση της γνώμης, των αντιλήψεων και της συμπεριφοράς των ατόμων, είτε μέσω της παρατήρησης και του πειραματισμού, είτε μέσω των άμεσων ερωτήσεων στα υποκείμενα της έρευνας, όπως στην περίπτωση της συγκεκριμένης εργασίας (Clark Carter, 2004). Επιπλέον, η ποσοτική έρευνα χρησιμοποιήθηκε καθώς επιτρέπει στον ερευνητή τη διερεύνηση ερωτημάτων μέσα από τις απόψεις των ιδίων των ερωτηθέντων και τη συσχέτιση των μεταβλητών μεταξύ τους (Franses και Paap, 2004). Τέλος, η ποσοτική μέθοδος επιλέχθηκε καθώς προσφέρει ένα περισσότερο αντικειμενικό πλαίσιο διεξαγωγής της έρευνας και εξαγωγής αποτελεσμάτων σε σύγκριση με την ποιοτική έρευνα, δεδομένου ότι ο ερευνητής στην ποσοτική έρευνα μένει περισσότερο αποστασιοποιημένος τόσο από τα υποκείμενα της έρευνας όσο και από τον τρόπο εξαγωγής των αποτελεσμάτων (Corbetta, 2003). Συνολικά, η ποσοτική έρευνα επιλέχθηκε έναντι της ποιοτικής για τους ακόλουθους λόγους (Johnson και Christensen, 2008): α) ο σκοπός είναι η διερεύνηση της γνώμης των ερωτηθέντων, β) απευθύνεται σε ένα μεγάλο δείγμα, γ) μπορεί να οδηγήσει στη γενίκευση των αποτελεσμάτων υπό όρους σε άλλους πληθυσμούς, δ) η ερευν ητρια είναι περισσότερο αμερόληπτη και αντικειμενική από ότι στην ποιοτική έρευνα, ε) εξετάζεται η γνώμη και η συμπεριφορά των ερωτηθέντων σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και για ένα και μόνο ζήτημα. 4.3 Το ερωτηματολόγιο της έρευνας 43

45 Το ερωτηματολόγιο ως μεθοδολογικό εργαλείο έρευνας είναι το πιο διαδεδομένο, καθώς έχει χαμηλό κόστος, ελάχιστες απαιτήσεις σε πηρές (πόρους), ενώ παράλληλα μπορεί να συλλέξει δεδομένα από ένα μεγάλο δείγμα, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική διασπορά των υποκειμένων της έρευνας (Brewerton και Millard, 2001; Singh, 2007). Παράλληλα, τα δεδομένα που συλλέγονται μέσω του ερωτηματολογίου μπορούν εύκολα να κωδικοποιηθούν και να εξάγουν αποτελέσματα (Doerneyi, 2003). Το ερωτηματολόγιο που έχει χρησιμοποιηθεί για τους σκοπούς της παρούσας έρευνας περιέχει ερωτήσεις κλειστού τύπου. Όπως υποστηρίζεται, «εξαιρετικά δομημένες, κλειστές ερωτήσεις είναι χρήσιμες, καθώς μπορούν να παράγουν συχνότητες απαντήσεων που επιδέχονται στατιστικούς χειρισμούς και ανάλυση. Επίσης, δίνουν τη δυνατότητα συγκρίσεων μεταξύ ομάδων του δείγματος» (Cohen et al., 2007, σελ. 417). Επίσης, οι κλειστού τύπου ερωτήσεις σε δομημένα ερωτηματολόγια, όπως αυτό που χρησιμοποιήθηκε, είναι εύκολες στη συμπλήρωση και κωδικοποίησή τους (Cohen et al., 2007). Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από δύο ενότητες. Η πρώτη ενότητα (ερ. 1-14) διερευνά τα κίνητρα ταξιδίου των ερωτηθέντων, τις πηγές πληροφόρησης των ερωτηθέντων, τα στοιχεία τα οποία προσέλκυσαν τους ερωτηθέντες στη Θεσσαλονίκη, τη γνώμη των συμμετεχόντων στην έρευνα σχετικά με την πόλη της Θεσσαλονίκης ως τουριστικός προορισμός, καθώς και τη γνώμη τους σχετικά με ενέργειες προβολής και προώθησης ώστε να καταστεί η Θεσσαλονίκη ανταγωνιστικός τουριστικός προορισμός. Η δεύτερη ενότητα (ερ ) αφορά ερωτήσεις σχετικά με το δημογραφικό προφίλ των ερωτηθέντων. Οι ερωτήσεις του ερωτηματολογίου προέρχονται από ερωτήσεις αντίστοιχων ερευνών όπως παρατίθενται στον πρακάτω πίνακα. Ερώτηση Βιβλιογραφία 1-3 Sahin και Baloglu (2014), Prayag και Hosany (2014) 4 Sahin και Baloglu (2014) 5-6 Sahin και Baloglu (2014), Prayag και Hosany (2014) 7 Huang et al. (2013) 8 Barnes et al. (2014) 9 Sahin και Baloglu (2014) 44

46 10-12 Sahin και Baloglu (2014), Barnes et al. (2014), Laing et al. (2008); Govers και Go (2009); Tang et al. (2009); Raju (2009); Pomering et al. (2011); Maxim (2014) Huang et al. (2013), Sahin και Baloglu (2014) 4.4 Το δείγμα της έρευνας Το μέγεθος του δείγματος που θα χρησιμοποιηθεί σε μία ποσοτική έρευνα είναι ένα συχνό θέμα προς συζήτηση στη διεθνή βιβλιογραφία και η σημαντικότητά αυτού του θέματος έγκειται στο ότι μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα που παράγονται. Για παράδειγμα, ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το δείγμα μίας ποσοτικής έρευνας θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο από 40 άτομα (Fox et al., 2009), ενώ οι Cohen et al. (2007) αναφέρουν ότι δεν υπάρχει μία σαφής και ξεκάθαρη απάντηση, δεδομένου ότι το κατάλληλο μέγεθος του δείγματος καθορίζεται αφενός από τους σκοπούς της ερευνητικής μελέτης, όσο και από την ιδιαίτερη φύση του πληθυσμού που εξετάζεται. Το δείγμα της παρούσας έρευνας αποτελείται από 116 τουρίστες στην πόλη της Θεσσαλονίκης, ηλικίας έως 55 ετών. Η ερευνήτρια πλησίασε τους ερωτηθέντες στις εξής περιοχές: Καμάρα (3 ημέρες), παραλία (3 ημέρες), Λευκός Πύργος (3 ημέρες), Κόσμος (3 ημέρες), οδός Τσιμισκή (3 ημέρες). Η έρευνα διεξήχθη κατά την περίοδο Τα κριτήρια της επιλογής του δείγματος ήταν: α) να μην είναι κάτοικοι αλλά τουρίστες της Θεσσαλονίκης και β) να είναι έως 55 ετών. Συνεπώς, η δειγματοληπτική μέθοδος που επιλέχθηκε ήταν η δειγματοληψία σκοπιμότητας (Cohen et al., 2007), δεδομένου ότι οι συμμετέχοντες θα έπρεπε να ικανοποιούν τα παραπάνω κριτήρια για τις ανάγκες της συγκεκριμένης έρευνας. 4.5 Ηθική της έρευνας Η πρώτη κατευθυντήρια γραμμή αφορά τη διασφάλιση ότι το επιλεχθέν μεθοδολογικό εργαλείο είναι κατάλληλο για αυτήν την έρευνα, δεδομένου ότι ο σχεδιασμός και η διεξαγωγή μίας χαμηλής ποιότητας έρευνας θα οδηγήσει στην παραγωγή ανακριβών συμπερασμάτων (Rosenthal, 1994). Η διασφάλιση αυτή προκύπτει κυρίως από το γεγονός ότι οι προηγούμενες παρόμοιες έρευνες χρησιμοποίησαν επίσης ποσοτική έρευνα με ερωτηματολόγια. 45

47 Επιπρόσθετα, διασφαλίστηκε η ενήμερη συγκατάθεση των συμμετεχόντων στην έρευνα, καθώς η ερευνήρια έδωσε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, όπως σκοπός της έρευνας, το όνομα του εκπαιδευτικού ιδρύματος στα πλαίσια του οποίου διεξάγεται η έρευνα, τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, το δικαίωμα που έχουν οι συμμετέχοντες να διακόψουν τη συμμετοχή τους στην έρευνα, την πρόσβαση που μπορούν να έχουν αν το επιθυμούν στα αποτελέσματα της έρευνας, καθώς και τον εκτιμώμενο χρόνο συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου (Simons, 2005). Εκτός των παραπάνω, η ερευνήτρια δε διέπεται από σύγκρουση συμφερόντων, κάτι που διασφαλίζει την αντικειμενικότητα της ερευνητικής διαδικασίας, αλλά και την αντικειμενική και αξιόπιστη ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων της έρευνας (Simons, 2005). 4.7 Η διαδικασία της έρευνας Η ερευνήτρια ήρθε σε προσωπική επαφή με τους τουρίστες στην πόλη της Θεσσαλονίκης, όπως αναφέρεται παραπάνω. Επίσης, συμπλήρωσε μαζί τους το ερωτηματολόγιο, προκειμένου να επεξηγήσει και διελευκάνει τις όποιες απορίες, προκειμένου να αποφευχθούν παρανοήσεις από την πλευρά των ερωτηθέντων που θα οδηγούσαν στην λανθασμένη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου. Για το σκοπό αυτής της έρευνας χρησιμοποιήθηκε η περιγραφική στατιστική (Bluman, 2012). Η περιγραφική στατιστική αποτελείται από πίνακες και γραφήματα. Στην παρούσα εργασία επιλέχθηκε η απεικόνιση της γνώμης των ερωτηθέντων μέσα από μέσους όρους και τυπικές αποκλίσεις (πίνακες), καθώς και γραφήματα. Επίσης, χρησιμοποιήθηκαν παλινδρομήσεις, το τεστ One-Way Manova και η εύρεση συσχετίσεων με το Pearson (Sharma, 2005). Για τη στατιστική ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το Statistical Package for Social Sciences (SPSS)

48 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Κίνητρα ταξιδίου Στον παρακάτω πίνακα απεικονίζονται οι μέσοι όροι και οι τυπικές αποκλίσεις των απαντήσεων των ερωτηθέντων σχετικά με τα κίνητρα του ταξιδιού τους στη Θεσσαλονίκη. Όπως παρατηρούμε, η επίσκεψη σε προορισμούς που άλλοι θεωρούν ότι αξίζει να επισκεφθούν (Μ=3,19, ΤΑ=1,480) και οι αγορές/ψώνια (Μ=3,15, ΤΑ=1,422) ήταν τα δύο κίνητρα που ώθησαν περισσότερο τους ερωτηθέντες να επισκεφθούν την πόλη της Θεσσαλονίκης. Πίνακας 1. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις των απαντήσεων των ερωτηθέντων σχετικά με τα κίνητρά τους να επισκεφθούν τη Θεσσαλονίκη Μέσος όρος Τυπική απόκλιση Εμπειρία από νέες τοπικές κουλτούρες Ιστορία / πολιτισμός Φυσικό τοπίο Γαστρονομία Παροχές resort hotel Διασκέδαση Ασφάλεια τόπου προορισμού Αναψυχή/ξεκούραση Κοινωνικοποίηση με άλλα άτομα Business centers Αγορές/ψώνια Εκπτώσεις/προσφορές Επίσκεψη σε προορισμούς που άλλοι θεωρούν ότι αξίζει να επισκεφθούν Απόλαυση στιγμών με φίλους/οικογένεια με τους οποίους συνταξιδεύετε

49 Ικανότητα να μοιράζεστε ταξιδιωτικές στιγμές με φίλους/οικογένεια όταν επιστρέψετε σπίτι Προηγούμενη επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (58,6%, Ν=68) δεν έχει επισκεφθεί στο παρελθόν την πόλη της Θεσσαλονίκης. Λόγος επίσκεψης στη Θεσσαλονίκη Ο κυριότερος λόγος επίσκεψης των ερωτηθέντων στη Θεσσαλονίκη είναι ο επαγγελματικός (Ν=61, 52,6%), ενώ ακολουθεί η επίσκεψη σε φίλους/συγγενείς (Ν=57, 49,1%). Πίνακας 2. Αριθμός και ποσοστό ερωτηθέντων με βάση το λόγο επίσκεψης της πόλης της Θεσσαλονίκης Ναι Όχι Ν % Ν % Διακοπές/ξεκούραση 56 45, ,3 Επίσκεψη σε φίλους/συγγενείς 57 49, ,9 Εναλλακτικός τουρισμός 56 48, ,7 Επαγγελματικός λόγος 61 52, ,4 Για ψώνια 51 44, ,0 48

ΜΑΘΗΜΑ 5 ο ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ

ΜΑΘΗΜΑ 5 ο ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ 5 ο ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Το άυλο των τουρ. υπηρεσιών Δε µπορούν να δειγµατιστούν ή να εξεταστούν πριν από την αγορά τους Η ετερογένεια

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣXOΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Τ.Ε.Ι. ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣXOΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Τ.Ε.Ι. ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣXOΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Ο Ρ Γ Α Ν Ω Σ Η Κ Α Ι Λ Ε Ι Τ Ο Υ Ρ Γ Ι Α Τ Α Ξ Ι Δ Ι Ω Τ Ι Κ Η Σ Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Α Σ Δ Ι Δ Α Σ Κ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος 15

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος 15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 15 1 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ 17 1.1 Διαστάσεις και παράμετροι διαμόρφωσης των χαρακτηριστικών της τουριστικής ανάπτυξης 17 1.1.1 Χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ: «Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ» 2017 ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ: ΕΛΛΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06)

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Η χώρα μας είναι ένας από τους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως.

Διαβάστε περισσότερα

Βελισσαρίου Ευστάθιος Καθηγητής Τουριστικής Οικονομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας 2016

Βελισσαρίου Ευστάθιος Καθηγητής Τουριστικής Οικονομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας 2016 Βελισσαρίου Ευστάθιος Καθηγητής Τουριστικής Οικονομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας 2016 1 Η τουριστική προσφορά Η τουριστική προσφορά (σύμφωνα με τον Hoffmann (1970) αποτελείται από την : Α) Φυσική προσφορά, Β) την

Διαβάστε περισσότερα

«Η Ευρώπη, ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον κόσμο ένα νέο πλαίσιο πολιτικής για τον ευρωπαϊκό τουρισμό»

«Η Ευρώπη, ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον κόσμο ένα νέο πλαίσιο πολιτικής για τον ευρωπαϊκό τουρισμό» «Η Ευρώπη, ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον κόσμο ένα νέο πλαίσιο πολιτικής για τον ευρωπαϊκό τουρισμό» Γνωμοδότηση European Economic & Social Committee Εισηγητής : κ.γκόφας Ο τουρισμός είναι δραστηριότητα

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού

Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού ΜΑΖΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 19ος αιώνας: Κλειδί: Ανάπτυξη σιδηροδρόμου, Ατμόπλοιο Οργανωμένος τουρισμός Αύξηση μεσαίας τάξης και εισοδημάτων Συρρίκνωση αγροτικού τομέα Μετακίνηση πληθυσμού

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Ειδικές και Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού

Μάθημα: Ειδικές και Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού Καινοτομία και επιχειρηματικότητα στον Τουρισμό Μάθημα: Ειδικές και Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού Τσαρτας Πάρις Καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης ΑΘΗΝΑ 2016-17 Ενότητα 6η: ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΜΕ ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΚΙΝΗΤΡΟ

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 7 η Τουρισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς Η Περίπτωση της Ελλάδας

Διάλεξη 7 η Τουρισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς Η Περίπτωση της Ελλάδας Διάλεξη 7 η Τουρισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς Η Περίπτωση της Ελλάδας Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379621 E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/dsη229

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητικός Τουρισμός. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών, Α.Π.Θ.

Αθλητικός Τουρισμός. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών, Α.Π.Θ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής, Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Τμηματοποίηση αγοράς. Έννοια, κριτήρια, είδη

Τμηματοποίηση αγοράς. Έννοια, κριτήρια, είδη Τμηματοποίηση αγοράς Έννοια, κριτήρια, είδη Τμηματοποίηση της αγοράς Η κατάτμηση της συνολικής ανομοιογενούς αγοράς ενός προϊόντος σε επιμέρους ομοιογενή τμήματα και η εξυπηρέτηση κάθε τμήματος μέσω της

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμός Οινικού Τουρισμού

Ορισμός Οινικού Τουρισμού Οινικός Τουρισμός Εισαγωγικά Το κρασί είναι συνδεδεµένο µε την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισµού και µπορεί να αποτελέσει κίνητρο για µετακινήσεις µε σκοπό τη γνωριµία µαζί του Τα ίδια τα αµπέλια, από

Διαβάστε περισσότερα

ΙΚΤΥΟ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΙΚΤΥΟ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΙΚΤΥΟ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Το ίκτυο Οινοποιών Νοµού Ηρακλείου ιδρύθηκε ως αστική µη κερδοσκοπική εταιρεία τον Νοέµβριο του 2006 και αποτελεί την κύρια συλλογική, συγκροτηµένη και συντονισµένη έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

Γ Σ Α Τ Σ Ρ Τ Ο Ρ ΝΟ Ν ΜΙΚΕ Κ Σ Ε Δ ΙΑΔ Α ΡΟ Ρ ΜΕΣ

Γ Σ Α Τ Σ Ρ Τ Ο Ρ ΝΟ Ν ΜΙΚΕ Κ Σ Ε Δ ΙΑΔ Α ΡΟ Ρ ΜΕΣ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ - Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΓΕΥΣΕΩΝ Νοέμβριος 2014 H ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ Προσπαθήσαμε να σχεδιάσουμε διαδρομές που στηρίζονται στην τοπική ταυτότητα και στο γαστρονομικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σημείωμα συγγραφέων..015 Πρόλογος Προλεγόμενα συγγραφέων ΜΕΡΟΣ Α : ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ...025

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σημείωμα συγγραφέων..015 Πρόλογος Προλεγόμενα συγγραφέων ΜΕΡΟΣ Α : ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ...025 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σημείωμα συγγραφέων..015 Πρόλογος...017 Προλεγόμενα συγγραφέων....019 ΜΕΡΟΣ Α : ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ...025 Κεφάλαιο Α : Εισαγωγικές έννοιες για τον τουρισμό...027 1. Γενικά...027 Τουρισμός

Διαβάστε περισσότερα

12 η Διδακτική Ενότητα Οι προκλήσεις για τον έμπειρο τουρίστα και οι περιηγήσεις του στον πολιτισμό ως σύγχρονη τουριστική επιχειρηματική δράση

12 η Διδακτική Ενότητα Οι προκλήσεις για τον έμπειρο τουρίστα και οι περιηγήσεις του στον πολιτισμό ως σύγχρονη τουριστική επιχειρηματική δράση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην οργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών 12 η Διδακτική Ενότητα Οι προκλήσεις για τον

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οι κλασικές προσεγγίσεις αντιμετωπίζουν τη διαδικασία της επιλογής του τόπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων ως αποτέλεσμα επίδρασης ορισμένων μεμονωμένων παραγόντων,

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα Τουριστικού Προϊόντος Κρήτης, Αξιολόγηση ποιότητας τουριστικών υπηρεσιών

Έρευνα Τουριστικού Προϊόντος Κρήτης, Αξιολόγηση ποιότητας τουριστικών υπηρεσιών Έρευνα Τουριστικού Προϊόντος Κρήτης, Αξιολόγηση ποιότητας τουριστικών υπηρεσιών Παναγιώτης Μανωλιτζάς Εργαστήριο σχεδιασμού & Ανάπτυξης συστημάτων Υποστήριξης Αποφάσεων Πολυτεχνείο Κρήτης ΔΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ».

Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ». Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ». Εισηγήτρια κα Ελευθερία Φτακλάκη, Αντιπεριφερειάρχης

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 3 η : Ο Αγροτικός Τουρισμός. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 3 η : Ο Αγροτικός Τουρισμός. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αγροτικός Τουρισμός Ενότητα 3 η : Ο Αγροτικός Τουρισμός Όλγα Ιακωβίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Μια εμπειρική μελέτη της εικόνας της πόλης & του ρόλου των τοπικών «Φορέων Μάρκετινγκ Προορισμού» Αθήνα. Διεθνής Τουριστικός Προορισμός

Μια εμπειρική μελέτη της εικόνας της πόλης & του ρόλου των τοπικών «Φορέων Μάρκετινγκ Προορισμού» Αθήνα. Διεθνής Τουριστικός Προορισμός Μια εμπειρική μελέτη της εικόνας της πόλης & του ρόλου των τοπικών «Φορέων Μάρκετινγκ Προορισμού» Αθήνα Διεθνής Τουριστικός Προορισμός Σκοπός του project Να προσδιορίσει το ρόλο των DMO, στην προώθηση

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρηματική ευφυΐα και τουρισμός

Επιχειρηματική ευφυΐα και τουρισμός Σεμινάρια Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας Επιχειρηματική ευφυΐα και τουρισμός Σπύρος Αβδημιώτης Αθανάσιος Δερμετζόπουλος Θεσσαλονίκη, 30 Σεπτεμβρίου 2015 Σε μια Ευρώπη/ Ελλάδα που επαναπροσδιορίζει

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητικός Τουρισμός. Τουρισμός : Ιστορικά στοιχεία, οριοθέτηση χώρου και ορισμοί. Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών, Α.Π.Θ.

Αθλητικός Τουρισμός. Τουρισμός : Ιστορικά στοιχεία, οριοθέτηση χώρου και ορισμοί. Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών, Α.Π.Θ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Τουρισμός : Ιστορικά στοιχεία, οριοθέτηση χώρου και ορισμοί Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής, Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Διαγενεακή Προσέγγιση και Ανάπτυξη

Διαγενεακή Προσέγγιση και Ανάπτυξη CROSSING GENERATIONS, CROSSING MOUNTAINS Διαγενεακή Προσέγγιση και Ανάπτυξη Γλυκερία Θυμιάκου Στέλεχος Αναπτυξιακής Τρικάλων ΑΑΕ ΟΤΑ ΚΕΝΑΚΑΠ ΑΕ 27 Ιουνίου 2013 1 Περιεχόµενο και χρηµατοδότηση του έργου

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στις επιχειρήσεις την τελευταία δεκαετία και η δυναμική ανάπτυξη που προκάλεσαν στις επιχειρήσεις, εισήγαγαν μια επανάσταση

Διαβάστε περισσότερα

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης»

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» «Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑ «Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και Ορεινές Περιοχές» ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων

Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων Ενότητα 3β: Πολιτισμικός Τουρισμός και Βιώσιμη Ανάπτυξη Αριστοτέλης Μαρτίνης Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με

Διαβάστε περισσότερα

Georgios Tsimtsiridis

Georgios Tsimtsiridis Sustainable Touristic Development in the Municipality of Almopia Georgios Tsimtsiridis Vice Mayor of Almopia Δήμος Αλμωπίας Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη Η τουριστική ανάπτυξη σε οποιαδήποτε μορφή της προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

ημερίδα διάχυσης αποτελεσμάτων

ημερίδα διάχυσης αποτελεσμάτων ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΙΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ, ΕΜΠ ημερίδα διάχυσης αποτελεσμάτων Διδακτορική έρευνα με τίτλο: «Εναλλακτικές μορφές τουρισμού και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Χαρακτηριστικά του παγκόσμιου τουριστικού προϊόντος... 19 1.2. Η ανάπτυξη των εναλλακτικών και ειδικών μορφών τουρισμού... 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 2.1.

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Η κοινωνική διάσταση της καινοτομίας ως μοχλός της αειφορίας Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Αθλητικός Τουρισμός

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Αθλητικός Τουρισμός ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ και ανάπτυξη προορισμών: Εικόνα προορισμού, τοπική κουλτούρα Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής, Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ Σκοπός του Μαθήματος Τα τουριστικά προϊόντα/υπηρεσίες έχουν ιδιαιτερότητες, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά τη διοίκηση και τη λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων. Οι

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στον Επαγγελματικό Τουρισμό

Εισαγωγή στον Επαγγελματικό Τουρισμό Εισαγωγή στον Επαγγελματικό Τουρισμό Γενικά Ο επαγγελματικός τουρισμός αποτελεί τμήμα ενός ευρύτερου συνόλου, αυτού των εναλλακτικών μορφών τουρισμού Οι εναλλακτικές μορφές, υιοθετήθηκαν για να δημιουργηθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. 3 Αυγούστου 2009

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. 3 Αυγούστου 2009 Νέες ευκαιρίες για αλλαγή επιχειρηματικού προφίλ των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων μέσα από την αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 24η θέση στο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΘΜΟΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ. Έρευνα που έγινε από το. για το ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ.

ΒΑΘΜΟΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ. Έρευνα που έγινε από το. για το ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ. 1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΒΑΘΜΟΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ Έρευνα που έγινε από το ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ για το ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

15 η Διδακτική Ενότητα «Η ΟΡΓAΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟIΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΏΝ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΏΝ ΜΟΡΦΏΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ»

15 η Διδακτική Ενότητα «Η ΟΡΓAΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟIΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΏΝ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΏΝ ΜΟΡΦΏΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην Oργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών 15 η Διδακτική Ενότητα «Η ΟΡΓAΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟIΚΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ - ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ - ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ - ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Καθηγητής Νικόλαος Φ. Ματσατσίνης Διευθυντής Εργαστηρίου Συστημάτων Υποστήριξης Αποφάσεων (ΕΡΓΑ.Σ.Υ.Α.) Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρίας

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ Σκοπός του Μαθήματος Τα τουριστικά προϊόντα/υπηρεσίες έχουν ιδιαιτερότητες, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά τη διοίκηση και τη λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων. Οι

Διαβάστε περισσότερα

Άξονας Τοπικής Ανάπτυξης

Άξονας Τοπικής Ανάπτυξης O Πολιτισμός ως Κομβικός Άξονας Τοπικής Ανάπτυξης Δρ. Μιχάλης Χρηστάκης Πολιτικός Επιστήμων Διεθνολόγος Πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Γενικών Γραμματέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης Κλεισθένης Πολιτιστικός Σχεδιασμός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις τοπικές κοινωνίες

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις τοπικές κοινωνίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ "ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ" «Στήριξη και Ανάδειξη Πολυνησιωτικών ΑΕΙ» ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και

Διαβάστε περισσότερα

Προϋποθέσεις Επίτευξης Συγκριτικού Πλεονεκτήματος μέσω των Νέων Τεχνολογιών

Προϋποθέσεις Επίτευξης Συγκριτικού Πλεονεκτήματος μέσω των Νέων Τεχνολογιών Προϋποθέσεις Επίτευξης Συγκριτικού Πλεονεκτήματος μέσω των Νέων Τεχνολογιών Στις μέρες μας υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση για το αν το συγκριτικό πλεονέκτημα που οι νέες τεχνολογίες παρέχουν μπορεί να παραμείνει,

Διαβάστε περισσότερα

Δεν μπορούσαμε λοιπόν, παρά να στηρίξουμε την πρωτοβουλία της Helexpo με κάθε τρόπο και βεβαίως να τη θέσουμε υπό την αιγίδα του Συνδέσμου.

Δεν μπορούσαμε λοιπόν, παρά να στηρίξουμε την πρωτοβουλία της Helexpo με κάθε τρόπο και βεβαίως να τη θέσουμε υπό την αιγίδα του Συνδέσμου. «Η Τουριστική αγορά και η δυναμική του Θρησκευτικού και πολιτιστικού τουρισμού» ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΕΛΩΝΗΣ, Πρόεδρος ΗΑΤΤΑ Θεσσαλονίκη, Πέμπτη 22 Νοεμβρίου 2012 Παναγιώτατε, Σεβάσμιοι Μητροπολίτες,. Αξιότιμε κύριε

Διαβάστε περισσότερα

Δράσεις με πρόσθετη αξία που θα προωθηθούν στη βάση πάντα της αρχής της επικουρικότητας, όπως ορίζεται άλλωστε και στη Συνθήκη.

Δράσεις με πρόσθετη αξία που θα προωθηθούν στη βάση πάντα της αρχής της επικουρικότητας, όπως ορίζεται άλλωστε και στη Συνθήκη. Πέμπτη, 25/10/2012 Ομιλία του Υπουργού Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού κ. Νεοκλή Συλικιώτη κατά την εναρκτήρια τελετή του 11 ου Ευρωπαϊκού Φόρουμ Τουρισμού 2012, στο Συνεδριακό Κέντρο «Φιλοξενία» Σας

Διαβάστε περισσότερα

1. Την παρουσίαση του ελληνικού προτύπου ΕΛΟΤ 1452 για τη διαχείριση της ποιότητας εμπορικών καταστημάτων,

1. Την παρουσίαση του ελληνικού προτύπου ΕΛΟΤ 1452 για τη διαχείριση της ποιότητας εμπορικών καταστημάτων, Εκδήλωση για Πρότυπο ποιότητας για εμπορικά καταστήματα Νέες εκδόσεις προτύπων συστημάτων διαχείρισης αίθουσα Εμπορικού και Εισαγωγικού Συλλόγου Πατρών πλ. Γεωργίου Α 25, ΠΑΤΡΑ Τετάρτη, 25 Νοεμβρίου 2015

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου: Δρ Πέτρος Κουτσοβίτης Επιστημονικοί Συνεργάτες: Αμαλία Ρούφη Δρ Παύλος Τυρολόγου Υπόβαθρο Το έργο INTRAW είναι μέρος του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ορίζοντας 2020

Διαβάστε περισσότερα

Η Ανάπτυξη του Ελληνικού Τουρισμού

Η Ανάπτυξη του Ελληνικού Τουρισμού Η Ανάπτυξη του Ελληνικού Τουρισμού ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015 Βελισσαρίου Ευστάθιος Καθηγητής Τουριστικής Οικονομίας 1 Εξέλιξη του τουριστικού φαινομένου στην Ελλάδα 15ος - 19ος αιώνας: Πολιτιστικός τουρισμός επιστημόνων,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ή ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ή ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Αγροτουρισμός ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ή ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Αγροτουρισμός ή αγροτικός τουρισμός είναι η ανάπτυξη επιχειρηματικών τουριστικών δραστηριοτήτων μικρής κλίμακας στον αγροτικό χώρο από φορείς ή ανθρώπους

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΤΕΛΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ (ΚΕΦ. 6) Βιβλίο Δ. Λαγού, Τουριστική Οικονομική

ΜΟΝΤΕΛΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ (ΚΕΦ. 6) Βιβλίο Δ. Λαγού, Τουριστική Οικονομική ΜΟΝΤΕΛΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ (ΚΕΦ. 6) Βιβλίο Δ. Λαγού, Τουριστική Οικονομική Παρουσίαση: Βελισσαρίου Ευστάθιος Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων ΤΕΙ Θεσσαλίας Λάρισα 2017 1 Η καταναλωτική

Διαβάστε περισσότερα

Τουριστική Ανάπτυξη & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα Ορεινών Περιοχών

Τουριστική Ανάπτυξη & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα Ορεινών Περιοχών Τουριστική Ανάπτυξη & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα Ορεινών Περιοχών Δρ. Συρακούλης Κλεάνθης, Επίκουρος Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας Κοινωνία πολιτών ΕΠΙΣΗΜΟ ΑΝΕΠΙΣΗΜΟ ΚΡΑΤΟΣ (ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ) ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΡΙΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ. 3 Ο ΜΑΘΗΜΑ:

ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ. 3 Ο ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ. 3 Ο ΜΑΘΗΜΑ: - ΆΛΛΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ - ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΠΗΓΕΣ: Sandhusen, R., (1994) ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ, Εκδόσεις Κλειδάριθμος Dayan,

Διαβάστε περισσότερα

5 η Διδακτική Ενότητα Οι βασικές αρχές και η σημασία της Διοίκησης του Ανθρώπινου Δυναμικού στην περίπτωση των τουριστικών επιχειρήσεων

5 η Διδακτική Ενότητα Οι βασικές αρχές και η σημασία της Διοίκησης του Ανθρώπινου Δυναμικού στην περίπτωση των τουριστικών επιχειρήσεων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην οργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών 5 η Διδακτική Ενότητα Οι βασικές αρχές και

Διαβάστε περισσότερα

Λόγοι υψηλής ελκυστικότητας της Μυκόνου και δυνατότητα εφαρμογής του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης της σε άλλους προορισμούς

Λόγοι υψηλής ελκυστικότητας της Μυκόνου και δυνατότητα εφαρμογής του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης της σε άλλους προορισμούς Λόγοι υψηλής ελκυστικότητας της Μυκόνου και δυνατότητα εφαρμογής του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης της σε άλλους προορισμούς Σαακιάν Χρήστος Απρίλιος 2013 Εισαγωγή Η παρούσα εργασία ασχολείται με τη Μύκονο

Διαβάστε περισσότερα

H συμβολή του ΣΕΤΕ & της Marketing Greece στην ανάπτυξη του Συνεδριακού τουρισμού στην Ελλάδα. Στρατηγική & άξονες δράσεις.

H συμβολή του ΣΕΤΕ & της Marketing Greece στην ανάπτυξη του Συνεδριακού τουρισμού στην Ελλάδα. Στρατηγική & άξονες δράσεις. H συμβολή του ΣΕΤΕ & της Marketing Greece στην ανάπτυξη του Συνεδριακού τουρισμού στην Ελλάδα. Στρατηγική & άξονες δράσεις. 1 Το MICE παρουσιάζει σχετικά μικρό βαθµό εποχικότητας % 2010 Ιαν 2 Φεβ Μαρ 5

Διαβάστε περισσότερα

Εκθεσιακός Τουρισμός

Εκθεσιακός Τουρισμός Εκθεσιακός Τουρισμός Περιεχόμενα Γενικά Διακρίσεις των Εκθέσεων Χαρακτηριστικά του εκθεσιακού τουρισμού Οφέλη των προορισμών Η αγορά του εκθεσιακού τουρισμού Η διοργάνωση της έκθεσης Διεθνείς τουριστικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ. Ιδέες από το Αναπτυξιακό Συνέδριο

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ. Ιδέες από το Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ Ιδέες από το Αναπτυξιακό Συνέδριο εκέµβριος 2005 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τη διενέργεια του Αναπτυξιακού Συνεδρίου της Περιφέρειας, αλλά και από τις επιµέρους συσκέψεις για

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομη Ιστορία του Έργου

Σύντομη Ιστορία του Έργου Σύντομη Ιστορία του Έργου Η ιστορία του «LOCPROII» βρίσκει τις ρίζες της στην επιτυχημένη ολοκλήρωση ενός έργου Interreg IIIA με όνομα «LOCPRO». Η εκ των υστέρων γνώση από το «LOCPRO» κατέστησε εμφανές

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 2 η : Η εμπειρία στον τουρισμό. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 2 η : Η εμπειρία στον τουρισμό. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αγροτικός Τουρισμός Ενότητα 2 η : Η εμπειρία στον τουρισμό Όλγα Ιακωβίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Α. Βερνίκος. Πρόεδρος, Vernicos Yachts Γενικός Γραμματέας, ΣΕΤΕ

Γιώργος Α. Βερνίκος. Πρόεδρος, Vernicos Yachts Γενικός Γραμματέας, ΣΕΤΕ Γιώργος Α. Βερνίκος Πρόεδρος, Γενικός Γραμματέας, ΣΕΤΕ S.A. Ελληνικός Τουρισμός: Εξέλιξη Βασικών Στοιχείων Εξέλιξη Διεθνών Τουριστικών Αφίξεων (εκατ.) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Εξέλιξη Μέσου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΕΣΠΩΝ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΕΣΠΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΕΣΠΩΝ στα πλαίσια του Έργου NEST Ανάπτυξη Δικτύου Αειφόρου Τουρισμού 1. Πόσες φορές έχετε επισκεφθεί την περιοχή την τελευταία 2ετία; 1 φορά 2-3 φορές 3-5 φορές

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτισμικός Τουρισμός και Κυπριακά Μουσεία

Πολιτισμικός Τουρισμός και Κυπριακά Μουσεία Κυπριακά Μουσεία: Προκλήσεις & Ευκαιρίες Πολιτισμικός Τουρισμός και Κυπριακά Μουσεία Νικόλαος Μπούκας, Ph.D. Κέντρο Αειφόρου Διοίκησης του Τουρισμού, Αθλητισμού & Διοργάνωσης Γεγονότων (CESMATSE) Ευρωπαϊκό

Διαβάστε περισσότερα

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΙΚΡΗΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΙΘΑΚΗ.

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΙΚΡΗΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΙΘΑΚΗ. ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΙΚΡΗΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΙΘΑΚΗ. Φωτεινή Ανδρέα Αναγνωστάτου Πτυχίο Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστημίου Πειραιώς. Υποβληθείσα για το Μεταπτυχιακό πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΕΛΕΝΗ ΜΑΙΣΤΡΟΥ 1 Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Γ. Ευθυμίου. Διαχείριση Οικοτουρισμού και Τουρισμού σε προστατευόμενες Περιοχές

ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Γ. Ευθυμίου. Διαχείριση Οικοτουρισμού και Τουρισμού σε προστατευόμενες Περιοχές ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Γ. Ευθυμίου Διαχείριση Οικοτουρισμού και Τουρισμού σε προστατευόμενες Περιοχές Ο οικοτουρισμός είναι ο τουρισμός στη φύση ο οποίος αντίθετα με τον μαζικό τουρισμό δεν υπερβαίνει την φέρουσα

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυο για έναν Ιδανικό Πολιτιστικό Τουρισμό Στρατηγικές Προτεραιότητες

Δίκτυο για έναν Ιδανικό Πολιτιστικό Τουρισμό Στρατηγικές Προτεραιότητες Δίκτυο για έναν Ιδανικό Στρατηγικές Προτεραιότητες Πλαίσιο έργου Το Δίκτυο Για έναν Ιδανικό δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Για ένα Ιδανικό», συγχρηματοδοτούμενο από το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Ράλλης Γκέκας Σύμβουλος ΚΕΔΕ Κόνιτσα, Σεπτέμβριος 2017 ΒΑΣΙΚΆ ΕΡΩΤΉΜΑΤΑ Γιατί είναι αναγκαία

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία. Η στάση των Ελλήνων καταναλωτών έναντι των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και των σούπερ μάρκετ

Πτυχιακή Εργασία. Η στάση των Ελλήνων καταναλωτών έναντι των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και των σούπερ μάρκετ Πτυχιακή Εργασία Η στάση των Ελλήνων καταναλωτών έναντι των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και των σούπερ μάρκετ Σπουδαστής: Καραλάγας Γεώργιος Εισηγητής: Ντάνος Αναστάσιος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Τ.Ε.Ι

Διαβάστε περισσότερα

04/29/15. ΜΑΘΗΜΑ 8ο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

04/29/15. ΜΑΘΗΜΑ 8ο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 04/29/15 ΜΑΘΗΜΑ 8ο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Παρενέργειες από την ανάπτυξη του τουρισµού Νέοι χώροι για τουριστικές εγκαταστάσεις (δάση, ακτές) Ρύπανση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ. 4 Ο ΜΑΘΗΜΑ:

ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ. 4 Ο ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ. 4 Ο ΜΑΘΗΜΑ: - ΆΛΛΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ. ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ - ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΕΥΑ ΨΑΘΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2017 ΠΗΓΕΣ: Sandhusen, R., (1994)

Διαβάστε περισσότερα

Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι,

Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι, Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι, Ο ίδιος ο όρος του αγροτουρισμού παραπέμπει στα συνθετικά της αγροτικής δραστηριότητας και του τουρισμού. Αυτό συχνά δημιουργεί σύγχυση ως προς το τι είναι τελικά ο αγροτουρισμός,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Οργάνωση μαθήματος Παραδόσεις: 2 ώρες θεωρία (Δευτέρα 15.00 17.00) 1 ώρα Άσκηση Πράξης (Δευτέρα 19.00 20.00) Αξιολόγηση φοιτητών Ι. Ασκήσεις πράξης (30 %) και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. με τη διατύπωση συγκεκριμένου Αναπτυξιακού Σχεδίου, με την στήριξη του Σχεδίου από μια ισχυρή και βιώσιμη εταιρική σχέση και

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. με τη διατύπωση συγκεκριμένου Αναπτυξιακού Σχεδίου, με την στήριξη του Σχεδίου από μια ισχυρή και βιώσιμη εταιρική σχέση και ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π 1. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ Στα πλαίσια του παρόντος επιχειρησιακού προγράμματος πρωτοβουλίας LEADER+ θα ενταχθούν περιοχές που θέλουν και μπορούν να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν μια ολοκληρωμένη, βιώσιμη

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 1 η : Από τον Μαζικό στις Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 1 η : Από τον Μαζικό στις Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αγροτικός Ενότητα 1 η : Από τον Μαζικό στις Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού Όλγα Ιακωβίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 13 Νοεμβρίου 2014 (OR. en) 15320/14 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: CULT 127 TOUR 24 REGIO 123 RELEX 908 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων(1ο Τμήμα) Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομία - Επιχειρήσεις Μάρκετινγκ 1

Οικονομία - Επιχειρήσεις Μάρκετινγκ 1 Οικονομία - Επιχειρήσεις Μάρκετινγκ 1 Επιμέλεια: Γεώργιος Λελεδάκης (Λέκτορας Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών) Συγγραφή: Ευθύμιος Ζιγκιρίδης ΠΡΟΛΟΓΟΣ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Άρης Κουμπαρέλης Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Η Γαστρονομία στο Μάρκετινγκ του Ελληνικού Τουρισμού. Αγγελική Καραγκούνη Project Manager, SETE

Η Γαστρονομία στο Μάρκετινγκ του Ελληνικού Τουρισμού. Αγγελική Καραγκούνη Project Manager, SETE Η Γαστρονομία στο Μάρκετινγκ του Ελληνικού Τουρισμού Αγγελική Καραγκούνη Project Manager, SETE Περιεχόμενα Παρουσίασης Γιατί γαστρονομία; Σκοπός Γαστρονομικά προϊόντα στην τουριστική αγορά Αξιολόγηση γαστρονομικής

Διαβάστε περισσότερα

V. Τμηματοποίηση Καταναλωτικής Αγοράς Η έννοια της τμηματοποίησης (κατάτμησης)

V. Τμηματοποίηση Καταναλωτικής Αγοράς Η έννοια της τμηματοποίησης (κατάτμησης) Η έννοια της τμηματοποίησης (κατάτμησης) 132 Βασικές έννοιες Το μάρκετινγκπρέπει να σχεδιάσει και να εφαρμόσει προγράμματα που ταιριάζουν με τους καταναλωτές, στα πεδίαπροϊόν, τιμή, διανομήκαι προβολή,

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2010) Κοινωνικο-οικονομική Ανάπτυξη του Δήμου Πρεσπών. Αθήνα GR

Τσικολάτας Α. (2010) Κοινωνικο-οικονομική Ανάπτυξη του Δήμου Πρεσπών. Αθήνα GR Τσικολάτας Α. (2010) Κοινωνικο-οικονομική Ανάπτυξη του Δήμου Πρεσπών. Αθήνα tsikolatas@gmail.com 27 Απριλίου 2010 Η ομάδα μας Οκτώ επιλεγμένοι μεταπτυχιακοί φοιτητές Διαφορετικά πανεπιστήμια με ποικίλο

Διαβάστε περισσότερα

ShMILE Project Από τον πειραματισμό στην διάδοση του οικολογικού σήματος στην Μεσόγειο. Πώς θα ωφεληθούμε;

ShMILE Project Από τον πειραματισμό στην διάδοση του οικολογικού σήματος στην Μεσόγειο. Πώς θα ωφεληθούμε; ShMILE II ShMILE Project Από τον πειραματισμό στην διάδοση του οικολογικού σήματος στην Μεσόγειο. Πώς θα ωφεληθούμε; Alpha MENTOR Αναστασία Χατζηνικολάου Αρχιτέκτων Περιβαλλοντολόγος Σοφία Ναταλία Μποέμη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4 ο ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΜΑΘΗΜΑ 4 ο ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΑΘΗΜΑ 4 ο ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ (www.gnto.gov.gr) v Ίδρυση: έτος 1950 v Αποστολή: οργάνωση, ανάπτυξη και προώθηση του τουρισµού στην Ελλάδα v Δράσεις: τουριστική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Δράσης 3 (Δ3): Παραγωγή περιεχομένου για την ψηφιακή υπηρεσία στήριξης των τοπικών μικρομεσαίων Επιχειρήσεων

ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Δράσης 3 (Δ3): Παραγωγή περιεχομένου για την ψηφιακή υπηρεσία στήριξης των τοπικών μικρομεσαίων Επιχειρήσεων ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΥΚΛΑΔΩΝ «ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ Ν. ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ WEB 2.0 / SOCIAL MEDIA / MOBILE TECHNOLOGIES

Διαβάστε περισσότερα

Η διεθνής τάση. Πρόβλεψη αύξησης τζίρου από 148 δις σε 250δις το 2020. (Έκθεση εταιρείας McKinsey).

Η διεθνής τάση. Πρόβλεψη αύξησης τζίρου από 148 δις σε 250δις το 2020. (Έκθεση εταιρείας McKinsey). Αθήνα 4 Ιουνίου 2014 Διαπιστώσεις στην αγορά του κοσμήματος Η διεθνής τάση Πρόβλεψη αύξησης τζίρου από 148 δις σε 250δις το 2020. (Έκθεση εταιρείας McKinsey). Δυναμική ανάπτυξη των επωνύμων brands με πρόβλεψη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΙΑ ΡΟΜΕΣ

ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΙΑ ΡΟΜΕΣ ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΙΑ ΡΟΜΕΣ Το προσφερόµενο τουριστικό «µενού» της Ελλάδας εξακολουθεί να είναι κατά κύριο λόγο οι διακοπές «κλασσικού τύπου» Μόλις πρόσφατη η συστηµατική ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση, κοινωνικός σχεδιασμός. Ρέμος Αρμάος MSc PhD, Υπεύθυνος εκπαίδευσης στελεχών ΚΕΘΕΑ

Εκπαίδευση, κοινωνικός σχεδιασμός. Ρέμος Αρμάος MSc PhD, Υπεύθυνος εκπαίδευσης στελεχών ΚΕΘΕΑ Εκπαίδευση, κοινωνικός σχεδιασμός Ρέμος Αρμάος MSc PhD, Υπεύθυνος εκπαίδευσης στελεχών ΚΕΘΕΑ armaos@kethea.gr Προτεραιότητες & βασικά μεγέθη εκπαίδευσης 2 Η ΔΒΜ αποτελεί προτεραιότητα σε διεθνές επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 6: Διαχείριση Σχέσεων με Πελάτες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 6: Διαχείριση Σχέσεων με Πελάτες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ενότητα 6: Διαχείριση Σχέσεων με Πελάτες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Ανταγωνιστικότητα, Δίκτυα Διανομής και Εμπορία Βιολογικής Αιγοπροβατοτροφίας Δρ. Ηλίας Βλάχος Λέκτορας Διοίκηση Επιχειρήσεων

Ανταγωνιστικότητα, Δίκτυα Διανομής και Εμπορία Βιολογικής Αιγοπροβατοτροφίας Δρ. Ηλίας Βλάχος Λέκτορας Διοίκηση Επιχειρήσεων Ανταγωνιστικότητα, Δίκτυα Διανομής και Εμπορία Βιολογικής Αιγοπροβατοτροφίας Δρ. Ηλίας Βλάχος Λέκτορας Διοίκηση Επιχειρήσεων Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αγρίνιο, 17-18 Ιανουαρίου 2004 1 Ερευνητικές Ερωτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

1. Ποιος από τους παρακάτω δεν συνιστά για μια εταιρεία λόγο τμηματοποίησης των αγορών της;

1. Ποιος από τους παρακάτω δεν συνιστά για μια εταιρεία λόγο τμηματοποίησης των αγορών της; 1. Ποιος από τους παρακάτω δεν συνιστά για μια εταιρεία λόγο τμηματοποίησης των αγορών της; A. Προσφέρει στις εταιρείες μια ευκαιρία αύξησης των κερδών τους B. Είναι ευκολότερο για τις εταιρείες να στοχεύσουν

Διαβάστε περισσότερα

Κλαδική Έρευνα - 1ο Εξάμηνο τουρισμός. & διασκέδαση

Κλαδική Έρευνα - 1ο Εξάμηνο τουρισμός. & διασκέδαση Κλαδική Έρευνα - 1ο Εξάμηνο 2017 τουρισμός & διασκέδαση ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ {06} Δείκτες αγοράς {09} Συνοπτική παρουσίαση {15} Δραστηριότητες που θα μειώσουν αν ο προϋπολογισμός τους μειωθεί τους επόμενους 12

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ: Έρευνα γνώμης των Επισκεπτών Κρουαζιέρας στο Κατάκολο

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ: Έρευνα γνώμης των Επισκεπτών Κρουαζιέρας στο Κατάκολο ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ: Έρευνα γνώμης των Επισκεπτών Κρουαζιέρας στο Κατάκολο ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: ΠΑΝΤΕΛΑΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΡΑΜΠΑΔΩΡΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: ΔΟΞΑΚΗ ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΠΑΝΤΕΛΑΔΗΣ ΑΡΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της Ψηφιακής Στρατηγικής

Ο ρόλος της Ψηφιακής Στρατηγικής Μπάμπης Τσιτλακίδης Ο ρόλος της Ψηφιακής Στρατηγικής Η ψηφιακή τεχνολογία ως: Καταλύτης για την επίλυση σύγχρονων αστικών ζητημάτων Βασικό εργαλείο για αστικό σχεδιασμό Το μέσο (και όχι αυτοσκοπός) για

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Αρχές Marketing. Μαίρη Κατσαπρίνη Events Marketing Director Skywalker.gr

Βασικές Αρχές Marketing. Μαίρη Κατσαπρίνη Events Marketing Director Skywalker.gr Βασικές Αρχές Marketing Μαίρη Κατσαπρίνη Events Marketing Director Skywalker.gr Ορισμός Markerting Τι είναι για εσάς; Ορισμός ΜΚΤ Το marketing αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του business plan και σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ 9. ΑΠΟΦΑΣΗ 92/421/ΕΟΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 13 ης Ιουλίου 1992 σχετικά με σχέδιο κοινοτικών δράσεων υπέρ του τουρισμού (EE L. 231/26) ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΕΡΑΜΩΤΗΣ Α, Β και Γ Γυμνασίου ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ σχολικό έτος 2016-17 Κ Ε Ρ Α Μ Ω Τ Η Το επιχειρηματικό σχέδιο παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη επενδυτική πρόταση μιας επιχείρησης, με

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση του προβλήματος

Παρουσίαση του προβλήματος Εισαγωγή Κατά τον Martin (2013) ο φίλαθλος χρησιμοποιεί το άθλημα που παρακολουθεί και συγκεκριμένα την ομάδα ή τον αθλητή ως μέσο απόδρασης από τη καθημερινότητα, ως μέσο διασκέδασης, αίσθηση του επιτεύγματος,

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα Εισαγωγή... Κεφάλαιο 1. Αθλητικός Τουρισμός και Αναψυχή: Ορισμός Εννοιών Κεφάλαιο 2. Ο Αντίκτυπος του Αθλητικού Τουρισμού...

Περιεχόμενα Εισαγωγή... Κεφάλαιο 1. Αθλητικός Τουρισμός και Αναψυχή: Ορισμός Εννοιών Κεφάλαιο 2. Ο Αντίκτυπος του Αθλητικού Τουρισμού... Περιεχόμενα Εισαγωγή... 11 Κεφάλαιο 1. Αθλητικός Τουρισμός και Αναψυχή: Ορισμός Εννοιών... 13 1.1 Τουρισμός, Αναψυχή και Αθλητικός Τουρισμός... 14 1.2 Εισερχόμενος Τουρισμός... 14 1.3 Ημεδαποί Τουρίστες...

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 6 η : Μάρκετινγκ αγροτουριστικού προϊόντος. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 6 η : Μάρκετινγκ αγροτουριστικού προϊόντος. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αγροτικός Τουρισμός Ενότητα 6 η : Μάρκετινγκ αγροτουριστικού προϊόντος Όλγα Ιακωβίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Η Προοπτική Ανάπτυξης του Κυπριακού Τουρισµού µέσω των PPPs Αντώνης Πασχαλίδης Υπουργός Εµπορίου, Βιοµηχανίας και Τουρισµού 1 Τι είναι οι Συµπράξεις ηµοσίου Ιδιωτικού Τοµέα; PPP s: είναι ευρέως γνωστές,

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Ι. Τζιρίτας Σειρά:13. Επιβλέπων Α. Ιωαννίδης

Κωνσταντίνος Ι. Τζιρίτας Σειρά:13. Επιβλέπων Α. Ιωαννίδης Κωνσταντίνος Ι. Τζιρίτας Σειρά:13 Επιβλέπων Α. Ιωαννίδης Αθήνα, Δεκέμβριος 2016 1. Σκοπός Εργασίας 2. Εννοιολογική προσέγγιση Τουρισμού 3. Στόχοι ελληνικού Τουρισμού 4. SWOT analysis 5. Τουρισμός και ελληνική

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Σκοπός της έρευνας Εισαγωγή Βιβλιογραφική Επισκόπηση Μεθοδολογία Έρευνας Ανάλυση και ερμηνεία αποτελεσμάτων Συμπεράσματα

Περιεχόμενα. Σκοπός της έρευνας Εισαγωγή Βιβλιογραφική Επισκόπηση Μεθοδολογία Έρευνας Ανάλυση και ερμηνεία αποτελεσμάτων Συμπεράσματα Περιεχόμενα Σκοπός της έρευνας Εισαγωγή Βιβλιογραφική Επισκόπηση Μεθοδολογία Έρευνας Ανάλυση και ερμηνεία αποτελεσμάτων Συμπεράσματα Σκοπός της έρευνας Η συμβολή του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα