1G MED Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων Υδρολογικής Περιοχής 8 της Κύπρου Περιβαλλοντική Συμφωνία για το νερό

Transcript

1 The 1G MED project Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων Υδρολογικής Περιοχής 8 της Κύπρου Περιβαλλοντική Συμφωνία για το νερό Παναγιώτα Χατζηγεωργίου, Πολιτικός Μηχανικός, Msc, MBA Προϊστάμενη Υπηρεσίας Προγραμματισμού Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων-Κύπρος Name, Function, Partner Final Conference, 24 May 2012, Thessaloniki, Greece

2 Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων Κυβερνητικός οργανισμός που υπάγεται στο Υπουργείο Γεωργίας Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπεύθυνο για την εφαρμογή της υδατικής πολιτικής. Ορθολογική ανάπτυξη και αειφόρος διαχείριση των υδατίνων πόρων της Κύπρου Μελέτη, κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση υδατικών έργων Παρακολούθηση, διαχείριση και προστασία των υδατίνων πόρων (Εφαρμογή Οδηγίας 2000/60/ΕΚ)

3 Πιλοτική Περιοχή για τις ανάγκες του Έργου στην Κύπρο

4 Χαρακτηριστικά Περιοχής Μελέτης- Δείκτες- Πιέσεις Χώρα: Κύπρος Περιοχή: Λάρνακα (εκτείνεται χωρικά σε 67 Δήμους / Κοινότητες) Πιλοτική Περιοχή: Υδρολογική Περιοχή 8 Συνολική Έκταση: 1040 km 2 Πυκνότητα πληθυσμού: 145 κάτοικοι /Km 2 Μέση Ετήσια Βροχόπτωση Έλλειμμα υδατικού ισοζυγίου: Μέση πτώση στάθμης υδροφόρων: 416 mm Συντελεστής απορροής: 30% Βαθμός αξιοποίησης υδατίνων πόρων: 99% 3,3 Εκ./ m 3 /έτος 1 m/έτος Ποσοστό πληθυσμού που εξυπηρετείται από βιολογικούς σταθμούς: 22% Ποσοστό επαναχρησιμοποίησης λυμάτων: 89% Σημαντικές Υποδομές : 5 φράγματα, 2 δεξαμενές, 5 αρδευτικά έργα, εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, μονάδες αφαλάτωσης, διυλιστήριο νερού, 2 λιμάνια, αεροδρόμιο Υφαλμύριση παράκτιων υδροφόρων Πίεση στα Υδάτινα Σώματα Περιοχή κρίσιμη σε απερήμωση

5 Ζήτηση νερού στην περιοχή Ποσοστό πληθυσμού που εξυπηρετείται με πόσιμο νερό : 100% Ποσοστό περιοχών με αρδευτικά δίκτυα: 39% Τιμές νερού σε Ποσοστό ανάκτησης Πόσιμο 0,42-2,54/m 3 96% - 119% Νερό άρδευσης: 0,16-0,17/m 3 45% - 61% Τριτοβάμθια επεξεργασμένο νερό άρδευσης: 0,07/m 3 24% Υπηρεσίες Αποχέτευσης & Δευτεροβάθμια επεξεργασμένο νερό 227% Διαρκής αύξηση της ζήτησης πόσιμου νερού κάτω από συνθήκες μείωσης της βροχόπτωσης λόγω κλιματικών αλλαγών

6 Επιφανειακά Υδάτινα Σώματα 27 ποτάμια Υδάτινα Σώματα (ΥΣ) από τα οποία 8 είναι Ιδιαίτερα Τροποποιημένα 7 λιμναία ΥΣ από τα οποία τα 3 είναι Ιδιαίτερα Τροποποιημένα (φράγματα Λευκάρων, Διποτάμου και Καλαβασού)

7 Υπόγεια και Παράκτια Υδάτινα Σώματα 7 υπόγεια ΥΣ 5 παράκτια ΥΣ (όλα βρίσκονται σε καλή κατάσταση) Η Ποσοτική κατάσταση σε όλα τα υπόγεια ΥΣ εκτός της Αραδίππου, είναι σε κακή κατάσταση

8 Στρατηγικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Υδάτων στην ΥΠ8

9 ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΡΑΣΗΣ 1. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ (Μείωση της κατανάλωσης, Προώθηση αποτελεσματικής και αποδοτικής χρήσης του νερού, Αξιοποίηση μη συμβατικών πηγών νερού, Εφαρμογή τιμολογιακής πολιτικής) 1.1 Διαχείριση της ζήτησης στο αστικό τομέα 1.2 Διαχείριση της ζήτησης στον γεωργικό τομέα 1.3 Διαχείριση της ζήτησης στον βιομηχανικό τομέα 2 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ (Βελτίωση οικολογικής κατάστασης ποτάμιων ΥΣ, Προστασία βιοποικιλότητας κατάντη φραγμάτων, Ανάσχεση της κακής κατάστασης των υπόγειων ΥΣ, Διατήρηση της καλής κατάστασης των παράκτιων ΥΣ) 2.1 Προστασία των επιφανειακών υδάτων 2.2 Προστασία των υπογείων υδάτων 2.3 Προστασία του περιβάλλοντος 3. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΞΗΡΑΣΙΑΣ ( Επάρκεια νερού σε περιόδους ξηρασίας, για όλες τις χρήσεις, Προληπτική άμβλυνση των επιπτώσεων) 3.1 Σχέδιο Διαχείρισης της Ξηρασίας 4. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΝΕΡΟΥ 4.1 Ευαισθητοποίηση σε θέματα εξοικονόμησης νερού, στόχευση διαφορετικών ομάδων ενδιαφερομένων 4.2 Εκπαίδευση σε υδατικά θέματα και εφαρμογής της Τοπικής Ατζέντας 21

10 Δράση 1 - Διαχείριση της ζήτησης στον τομέα στης αστικής κατανάλωσης Προώθηση συσκευών εξοικονόμησης νερού σε δημόσια κτίρια και κατοικίες Εγκατάσταση κεντρικών υδρομετρητών στα κοινοτικά δίκτυα ύδρευσης Μείωση των απωλειών στα δίκτυα διανομής νερού ειδικά στις μικρές κοινότητες Αύξηση της τιμής του νερού για ανάκτηση του κόστους Δράση 2 - Διαχείρισης της ζήτησης στον τομέα της γεωργίας Έλεγχος γεωτρήσεων με καταγραφή και νομιμοποίησή τους Εγκατάσταση υδρομετρητών στις ιδιωτικές γεωτρήσεις Εισαγωγή λιγότερο υδροβόρων καλλιεργειών Κίνητρα για χρήση ανακυκλωμένου νερού Αύξηση τη ανάκτησης κόστους στο γεωργικό τομέα Δράση 3 - Διαχείριση της ζήτησης στο βιομηχανικό τομέα Αύξηση της ανάκτησης του κόστους Προώθηση κουλτούρας εξοικονόμησης νερού

11 Δράση 4 - Προστασία των επιφανειακών υδάτων Ολοκλήρωση δικτύων αποχέτευσης /κατασκευή ΕΕΛ σε μικρές κοινότητες Καταγραφή ρυπογόνων εγκαταστάσεων /έκδοση ΑΑΑ Βελτίωση ποιότητας νερού των εγκαταστάσεων επεξεργασίας Οικολογική παροχή κατάντη φραγμάτων Λευκάρων, Διποτάμου, Καλαβασσού Δράση 5 - Προστασία των υπογείων υδάτων Ενίσχυση υδατικού ισοζυγίου με χρήση ανακυκλωμένου νερού αντί υπόγειου Ολοκλήρωση των δικτύων αποχέτευσης/αναβάθμιση συστημάτων επεξεργασίας νερού Εμπλουτισμός υδροφόρων με ανακυκλωμένο νερό όπου είναι δυνατόν Δράση 6 - Προστασία του περιβάλλοντος Ολοκλήρωση και εφαρμογή των Σχεδίων Διαχείρισης των περιοχών Natura Εφαρμογή των μέτρων που προβλέπονται στο εθνικό Σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της απερήμωσης

12 Δράση 7 - Σχέδιο Διαχείρισης της Ξηρασίας Λήψη αποφάσεων ως προς το βαθμό ικανοποίησης των αναγκών σε νερό για κάθε χρήση, την πηγή προέλευσης του νερού αυτού και το ποσοστό συμμετοχής του αφαλατωμένου νερού στο συνολικό ισοζύγιο Αύξηση του βαθμού ικανοποίησης των αναγκών άρδευσης σε περιόδους ξηρασίας Δράση 8 - Ενημέρωση για την εξοικονόμηση νερού σε διαφορετικές ομάδες κοινωνικών εταίρων Εκπαιδευτικά προγράμματα για αγρότες, εργαζόμενους στον τουριστικό τομέα, νοικοκυριά και βιομηχανία Ενημέρωση των μαθητών στα σχολεία μέσω κατάλληλων παρουσιάσεων Δικτυακός τόπος με διαδραστική ενημέρωση σε περιβαλλοντικά και υδατικά θέματα, για παιδιά Δράση 9 - Εκπαίδευση σε θέματα νερού Ενημέρωση σε υδατικά θέματα και σε θέματα αρχών της LA21 μέσω τοπικών συναντήσεων και κοινωνικού διαλόγου

13 Προτάσεις για Περιβαλλοντική Συμφωνία στην ΥΠ8

14 Με βάση Γενικές αρχές της LA21 Ποιοτική και ποσοτική κατάσταση των υδάτων της πιλοτικής λεκάνης Πρόνοιες της Οδηγίας Πλαίσιο Υδάτων (ΟΠΥ) Ανάγκη για ενεργό συμμετοχή του κοινού στη διαχείριση υδάτων της πιλοτικής λεκάνης Πλαίσιο του Εργου WaterinCore Συνεκτίμηση των αποτελεσμάτων της Έρευνας Γνώμης στην ΥΠ8 Προτάσεις για σύναψη περιβαλλοντικής συμφωνίας με Δήμους ή Κοινότητες της περιοχής

15 Η Έρευνα Γνώμης στην Υδρολογική Περιοχή 8 μέσω ερωτηματολογίου κατά την περίοδο Νοεμβρίου - Δεκεμβρίου 2011 κατέδειξε ότι: Σε σύνολο απαντήσεων 253 ατόμων από το ευρύ κοινό (από 451 τυχαίου δείγματος), 53 φορέων (από 105 Οργανισμοί, ΜΚΟ, κλπ) και 57 Κοινοτικών Συμβουλίων Ερώτηση ΝΑΙ ΟΧΙ Προθυμία για εθελοντική συμμετοχή στην προστασία νερών και περιβάλλοντος 79% 21% Προθυμία για καταγγελία παρανομίας στις αρμόδιες αρχές 82% 18% Διάθεση για πληρωμή του κόστους εφαρμογής των μέτρων στην περιοχή τους 61% 39% Αυθόρμητες εισηγήσεις για μέτρα 1 η επιλογή: Ευρύ Κοινό: Εξοικονόμηση νερού / έλεγχος υπερκατανάλωσης 42% ---- Φορείς: Προστασία των νερών από ρύπους νιτρικά και λιπάσματα 30% ---- Κοινοτικά Συμβούλια: Έλεγχος της υπεράντλησης 90% ----

16 Προτάσεις ΤΑΥ για Περιβαλλοντική Συμφωνία με Δήμους / Κοινότητες Α. Ενεργή Συμμετοχή Δήμων/Κοινοτήτων στην προστασία των υπόγειων νερών - Έλεγχος των υπεραντλήσεων Β. Ενεργή Συμμετοχή Δήμων/Κοινοτήτων στην εξοικονόμηση νερού - Μείωση της κατανάλωσης νερού ύδρευσης Γ. Ενεργή συμμετοχή Δήμων/Κοινοτήτων στην προστασία των Υδάτινων Σωμάτων - Μείωση της ρύπανσης

17 Ενέργειες από ΤΑΥ 1. Ενημέρωση για τα οφέλη που προκύπτουν από την μείωση των αντλήσεων μέσω καταγραφής και ελέγχου των γεωτρήσεων 2. Διανομή ενημερωτικού υλικού για την αδειοδότηση 5. Ενημέρωση για τον αριθμό των αδειοδοτημένων / αιτηθέντων Α. Έλεγχος των Υπεραντλήσεων Ενέργειες από Δήμο/Κοινότητα 3. Ενημέρωση του ΤΑΥ για το συνολικό αριθμό γεωτρήσεων στην περιοχή τους 4. Για τους πιθανούς λόγους για όσες γεωτρήσεις δεν εγγραφήκαν μέχρι σήμερα 6. Δυνατότητα παρακολούθησης του αρχείου δηλώσεων στην περιοχή Στόχος η αύξηση του αριθμού των αιτήσεων ανά συμφωνηθέν ποσοστό ανά δίμηνο Ανταποδοτικά οφέλη προς Δήμο/Κοινότητα Ευρεία δημοσιότητα στο Internet, στα ΜΜΕ για την κοινότητα ότι εφαρμόζει πράσινες περιβαλλοντικές συμφωνίες στο πλαίσιο των αρχών της LΑ21 Εδική μνεία στο φυλλάδιο του ΚΟΤ Προβολή σε κατάλληλο σημείο στο αεροδρόμιο Λάρνακας Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη διεκδίκηση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων συναφών με LΑ21 Προτεραιότητα προώθησης υδατικών έργων, που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Μέτρων, στις συμμετέχουσες κοινότητες

18 Ενέργειες από ΤΑΥ Β. Εξοικονόμηση Νερού Ύδρευσης Ενέργειες από Κοινότητα 1. Διερεύνηση της υφιστάμενης κατάστασης (ετοιμασία ερωτηματολογίου προς την κοινότητα) 3. Συμφωνείται ως έτος βάσης το 2011 για υπολογισμό της καταμετρημένης κατανάλωσης νερού και της τιμολογημένης 5. Επιχορήγηση εξαρτημάτων εξοικονόμησης νερού (50%) 6. Διοργάνωση διαφωτιστικής εκστρατείας στην Κοινότητα 8. Παρουσίαση προόδου και αξιολόγηση σε ετήσια βάση με έξοδα ΤΑΥ 2. Συμπλήρωση στοιχείων για i. τον τρόπο υδροδότησης ii. τον τρόπο μέτρησης της κατανάλωσης iii. τον τρόπο τιμολόγησης του νερού στην Κοινότητα 4. Δέσμευση για συγκεκριμένο ποσοστό μείωσης της κατανάλωσης ανά έτος με στόχο ως το Ενημέρωση κάθε χρόνο του ΤΑΥ για i. τους τρόπους /μέσα ενημέρωσης /ευαισθητοποίησης των κατοίκων τους ii. τη μείωση στην κατανάλωση νερού που επιτεύχθηκε

19 Στόχος η μείωση της κατανάλωσης του νερού ύδρευσης Ανταποδοτικά οφέλη προς Δήμο/Κοινότητα Ευρεία δημοσιότητα στο Internet, στα ΜΜΕ για την κοινότητα ότι εφαρμόζει πράσινες περιβαλλοντικές συμφωνίες στο πλαίσιο των αρχών της LΑ21 Εδική μνεία στο φυλλάδιο του ΚΟΤ Προβολή σε κατάλληλο σημείο στο αεροδρόμιο Λάρνακας Προώθηση κατά προτεραιότητα των υδρευτικών έργων στις συμμετέχουσες κοινότητες Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη διεκδίκηση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων συναφών με τη LΑ21 Έμμεσο όφελος στον καταναλωτή ο οποίος θα πληρώνει το νερό σε χαμηλότερη ταρίφα λόγω εξοικονόμησης

20 Ενέργειες από ΤΑΥ Γ. Μείωση της ρύπανσης Ενέργειες από Δήμους/Κοινότητες 1. Δημιουργία ειδικής φόρμας στην ιστοσελίδα του ΤΑΥ για «δήλωση/ πληροφόρηση» των προσώπων ή φορέων ή δράσεων που ρυπαίνουν τους υδάτινους πόρους στην ΥΠ8 4. Εφαρμογή του Νόμου 79(Ι)/2010 για τους παρανομούντες που ρυπαίνουν 2. Δήλωση επώνυμα προσώπων ή φορέων που ρυπαίνουν τα φράγματα, τους ποταμούς, ή τους υδροφορείς στην ΥΠ8, απορρίπτοντας σκουπίδια, ανεπεξέργαστα λύματα, φυτοφάρμακα ή άλλες ρυπαντικές ουσίες, ή 3. Δήλωση ανώνυμα δράσεων που ρυπαίνουν Στόχος η αύξηση της συν-ευθύνης των κοινωνικών εταίρων στην προστασία των νερών και του περιβάλλοντος Ανταποδοτικά οφέλη Ευρεία δημοσιότητα στο Internet, στα ΜΜΕ για την κοινότητα ότι εφαρμόζει πράσινες περιβαλλοντικές συμφωνίες στο πλαίσιο των αρχών της ΤΑ21 Καθαρότερο και υγιεινότερο περιβάλλον για μας και τα παιδιά μας

21 Περιβαλλοντική Συμφωνία «Εξοικονόμηση Νερού ύδρευσης» Υπογραφή Συμφωνίας: 14 Μαΐου 2012 Εταίροι: Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και Κοινοτικό Συμβούλιο Περβολιών Η συμφωνία προνοεί την ενεργή συμμετοχή της Κοινότητας Περβολιών στη μείωση της κατανάλωσης νερού ύδρευσης. Στα πλαίσια αυτά το ΤΑΥ επιχορηγεί εξαρτήματα εξοικονόμησης νερού (μειωτές ροής) τα οποία θα εγκατασταθούν στα νοικοκυριά της Κοινότητας Περβολιών. Τα αποτελέσματα της εξοικονόμησης θα συλλέγονται και αναλύονται ετήσια μέχρι το 2015 και τα τελικά συμπεράσματα θα χρησιμοποιηθούν ως βάση για αξιολόγηση της απόδοσης των μέτρων εξοικονόμησης νερού με την ενεργό συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας.

22 Δυσκολίες κατά τη διαδικασία υλοποίησης της συμφωνίας Μεγάλη ποικιλομορφία στις τοπικές αρχές και στα ειδικά προβλήματα και ενδιαφέροντα της κάθε κοινότητας Μεγάλος κρατικός παρεμβατισμός με αποτέλεσμα οι τοπικές αρχές να μην μπορούν να κατανοήσουν το ρόλο τους στο πλέγμα της διαχείρισης των υδάτων, αφού θεωρούν ότι η διαχείριση αυτή πρέπει και είναι υποχρέωση του κράτους Έλλειψη προηγούμενης εμπειρίας για αξιοποίηση αποτελεσμάτων για τη σύναψη περιβαλλοντικής συμφωνίας νερού. Τα διεθνή παραδείγματα ήταν εκτός κλίμακας για μικρές κοινότητες. Η έκβαση της συμφωνίας με την Κοινότητα Περβολιών θα είναι καθοριστική για την υλοποίηση παρόμοιων πρωτοβουλιών στο μέλλον

23 Επόμενα Βήματα Παρακολούθηση Ποσοτικοποίηση των αποτελεσμάτων της συμφωνίας Ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ των εταίρων ώστε να αποτελεί «καλό παράδειγμα» για εφαρμογή τοπικών συμφωνιών στο μέλλον Κατάλληλη προβολή της συνεργασίας ώστε να διαχυθούν τα οφέλη Επίτευξη των στόχων του ΣΔΛΑΠ Ποιοτικοί Δείκτες Αξιολόγηση Μεταβολή της συνολικής κατανάλωσης νερού με βάση το έτος 2011 Μεταβολή της μοναδιαίας κατανάλωσης νερού (ανά νοικοκυριό ή ανά υδρομετρητή) με διαχωρισμό σε κατανάλωση αστικής και τουριστικής χρήσης Ανταποδοτικές δράσεις του ΤΑΥ προς την Κοινότητα Περβολιών Ποσοτικός Δείκτης Δαπάνες ΤΑΥ για διαφημιστική προβολή

24 Οφέλη που προκύπτουν από την υλοποίηση του Έργου WaterinCore στην Κύπρο Αξιολόγηση σε τοπικό επίπεδο των πορισμάτων του ΣΔΛΑΠ Αξιολόγηση και πιθανή εφαρμογή σε ευρύτερο επίπεδο Κινητοποίη ση κοινωνικών εταίρων σε ενεργό διάλογο Σύναψη της πρώτης περιβαλλοντικής συμφωνίας για το νερό σε επίπεδο Κοινότητας Ενίσχυση υδατικής και περιβαλλοντικής συνείδησης

25 Ευχαριστώ! Grazie! Gracias! Thank you! Πληροφορίες Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων: