«Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Οργάνωση και Διαχείριση Αθλητικών Δραστηριοτήτων για ΑμεΑ»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "«Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Οργάνωση και Διαχείριση Αθλητικών Δραστηριοτήτων για ΑμεΑ»"

Transcript

1 «Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Οργάνωση και Διαχείριση Αθλητικών Δραστηριοτήτων για ΑμεΑ» Η διάλεξη βασίζεται σε επιλεγμένες βιβλιογραφικές πηγές και στο κεφάλαιο της Thomas, C. (2014). Θεωρία της αναπηρίας: Κεντρικές ιδέες, ζητήματα και στοχαστές. Στο Barnes, C., Oliver, M. & Barton, L. (eds). Οι σπουδές για την αναπηρία σήμερα (σελ ). Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο Αντώνης Κ. Τραυλός (B.A., M.A., Ph.D.) Αναπληρωτής Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Σχολή Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής Τμήμα Οργάνωσης και Διαχείρισης Αθλητισμού 1 Η αναπηρία είναι ένας κοινότοπος όρος, του οποίου η γλωσσική σημασία είναι παραπλανητικά εμφανής: η μη ικανότητα να κάνεις κάτι (στερητικό πρόθημα «dis-» και «ability»). Για να το πούμε πιο απλά, όταν προσδιορίζουμε τα άτομα με βλάβες ως ανάπηρα, αυτομάτως δηλώνουμε ότι ανήκουν σε εκείνη την κατηγορία ανθρώπων που δεν διαθέτουν τη δυνατότητα συμμετοχής σε «φυσιολογικές» δραστηριότητες, εξαιτίας της «ανώμαλης» σωματικής ή διανοητικής «ανεπάρκειας» ή «ανικανότητάς» τους. 2 1

2 Οι υπέρμαχοι των σπουδών για την αναπηρία υποστηρίζουν ότι η αδυναμία των ατόμων με βλάβες να συμμετέχουν ενεργά σε κοινωνικές δραστηριότητες είναι μια συνέπεια της όρθωσης εμποδίων από μέρους της μη ανάπηρης πλειονότητας. Αυτά τα κοινωνικά εμπόδια τόσο τα φυσικά όσο και τα συμπεριφορικά περιορίζουν τη δραστηριότητα των ατόμων με βλάβες και θέτουν περιορισμούς στις ζωές τους. 3 Ο όρος αναπηρία σήμερα αναφέρεται σε έναν τύπο κοινωνικής καταπίεσης, και η έννοια του μισαναπηρισμού (disablism discrimination against disabled people) παίρνει τη θέση της στην ορολογία δίπλα στις έννοιες του σεξισμού, του ρατσισμού και άλλων πρακτικών που βασίζονται σε διαφόρων ειδών διακρίσεις. 4 2

3 Η δραματική μετάλλαξη που έχει υποστεί η έννοια της αναπηρίας δεν αποκαλύπτει σχεδόν τίποτα ούτε για τις πολιτικές και εννοιολογικές διαμάχες που οδήγησαν σε αυτήν, ούτε για εκείνες που πρόκειται να προκληθούν από την προώθηση της κοινωνικής θέσης των αναπήρων και από τις θεωρητικές αναλύσεις αυτής της κοινωνικής τους θέσης. Η αλήθεια είναι ότι οι κεντρικές ιδέες, τα ζητήματα και οι στοχαστές που συνεισέφεραν στη διαμόρφωση αυτής της νέας αντίληψης για την αναπηρία, δεν ανήκουν και δεν είναι δυνατόν να ανήκουν αποκλειστικά στην ακαδημαϊκή κοινότητα. 5 Μελετώντας τη θεματολογία που καλύπτει η συγκεκριμένη ενότητα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η απόκτηση νέων γνώσεων γύρω από την αναπηρία περιλαμβάνει μια δυναμική αλληλεπίδραση έως και σύγκρουση δυνάμεων στα διαφορετικά επίπεδα του ατομικού και του συλλογικού, του ευρύτερου πολιτικού και του πιο περιορισμένου ακαδημαϊκού και επιστημονικού πεδίου. 6 3

4 ιδέες που το διαμορφώνουν και τα πολιτικά του θεμέλια ΙΑΤΡΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ: Η αναπηρία είναι μια κατάσταση υγείας που εξετάζεται από ιατρικό προσωπικό. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ: Η αναπηρία κατασκευάζεται μέσα στους κόλπους της κοινωνίας

5 Μέχρι τη δεκαετία του 1980 κυρίαρχο μοντέλο στον χώρο της αναπηρίας. Ιατρικό Μοντέλο: υποστήριζε ότι οι κοινωνικοί περιορισμοί των αναπήρων οφείλονται στις φυσικές δυσλειτουργίες τους. Σύμφωνα με το ιατρικό μοντέλο, κύρια αιτία της αναπηρίας είναι το βιολογικό σώμα (Καραγιάννη & Σιδέρη-Ζώνιου, 2006). Η αναπηρία οφείλεται στη φυσική «ελλειμματική» κατάσταση του βιολογικού σώματος που μπορεί να υποβαθμίσει την ποιότητα ζωής του ατόμου. 9 Στα πλαίσιά του ιατρικού μοντέλου επιδιώκεται η θεραπεία ή η διαχείριση της αναπηρίας, η οποία περιστρέφεται γύρω από τον προσδιορισμό της βλάβης, τον έλεγχο και τη μεταστροφή της πορείας της. Κατά συνέπεια, μια δίκαιη κοινωνία οφείλει να επενδύει στις υπηρεσίες της υγείας για την αντιμετώπιση της αναπηρίας, την αποκατάσταση ή τη βελτίωση της δυσλειτουργίας που προκαλεί η βλάβη, ώστε τα ΑμεΑ να ζήσουν μια πιο «κανονική» ζωή. Τα ιατρικά επαγγέλματα έχουν κεντρικό ρόλο στο ιατρικό μοντέλο αναπηρίας. 10 5

6 Προσοχή όμως! Το Ιατρικό μοντέλο προσεγγίζει το πρόβλημα από την οπτική της ασθένειας, της διάγνωσης και της θεραπείας. Μια τέτοια προσέγγιση όμως «εναποθέτει» την αναπηρία στο άτομο, όχι απαραίτητα με αυστηρούς ιατρικούς όρους, αλλά ως χαρακτηριστικό του ίδιου του ατόμου. Ακόμα και ο ΠΟΥ το 1970 προσδιόρισε τους ορισμούς για τις παρακάτω έννοιες βασιζόμενος στο Ιατρικό μοντέλο: Βλάβη, ανεπάρκεια: κάθε απώλεια ή ανωμαλία ψυχολογικής, φυσιολογικής και ανατομικής δομής ή λειτουργίας. Αναπηρία: ο αντίκτυπος της βλάβης στην καθημερινή ζωή. Μειονεξία: κοινωνική δυσπραγία που προκλήθηκε από την αναπηρία. 11 Ο Oliver (1990) επεσήμανε ότι δεν υπάρχει ιατρικό αλλά ατομικό μοντέλο αναπηρίας, το οποίο περιλαμβάνει ένα ευρύ πεδίο ζητημάτων και υποστηρίζεται από αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «θεωρία της προσωπικής τραγωδίας». Το ατομικό μοντέλο περιλαμβάνει, επίσης, ψυχολογικές και ιατρικές πλευρές. Οι ιατρικές πλευρές μάλλον οδηγούν στην ιατρικοποίηση της αναπηρίας, Για τον Oliver, σύμφωνα με τη «θεωρία της προσωπικής τραγωδίας» η αναπηρία γίνεται κατανοητή ως τρομερό ατυχές γεγονός που πλήττει τα άτυχα άτομα (Oliver, 1990). 12 6

7 Παρόμοια κριτική ασκήθηκε και από τους Thomas και Woods (2008) οι οποίοι επεσήμαναν ότι η διαγνωσμένη βλάβη θεωρείται αιτία της αναπηρίας και ότι από αυτή την προσέγγιση η αναπηρία γίνεται κατανοητή ως κτήμα του ατόμου που μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο μέσω ιατρικής ή θεραπευτικής παρέμβασης. Το ιατρικό μοντέλο εστιάζει στο άτομο και προσδιορίζει ένα σύνολο αιτιών που βασίζονται σε παράγοντες, όπως: Το ενδιαφέρον εστιάζεται στη διάγνωση μέσω ακαδημαϊκών ιατρικών γνώσεων. Τα άτομα αντιμετωπίζονται ως ιατρικά περιστατικά που πρέπει να θεραπευθούν. Η κινητική ή νοητική βλάβη θεωρείται η αιτία της αναπηρίας. Η ετικετοποίηση, τα στερεότυπα και ο επακόλουθος στιγματισμός. Ο αποκλεισμός του ατόμου βάσει του ιατρικού μοντέλου: ο ειδικός αποφασίζει τι πρέπει να γίνει, χωρίς να λάβει υπόψη του τους άμεσα ενδιαφερόμενους

8

9 Το «κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας» αναδύθηκε τη δεκαετία του Η ιατρική άποψη ότι οι κοινωνικοί περιορισμοί για τους ανάπηρους αποτελούν συνέπεια των φυσικών δυσλειτουργιών τους μεταστράφηκε σε μια ριζοσπαστική κίνηση που υποστήριζε ότι οι άνθρωποι με βλάβες καθίστανται ανάπηροι εξαιτίας των φραγμών που θέτει η κοινωνία στην καθολική τους συμμετοχή. Η αναπηρία, όπως αναφέρουν οι Hughes και Paterson (1997), δε θεωρείται το προϊόν μιας σωματικής παθολογίας αλλά της κοινωνικής οργάνωσης

10 Το δομημένο περιβάλλον σχεδιάστηκε για μη ανάπηρους και τα πρότυπα της δόμησης είναι τέτοια που όσοι έχουν κάποια μορφή σωματικής δυσλειτουργίας αποκλείονται από όλο το εύρος του κοινωνικού χώρου, ο οποίος θεωρείται αυτονόητα δεδομένος για τους μη ανάπηρους. Η αμφισβήτηση της ορθότητας της υπεραπλουστευτικής ιατρικής άποψης ότι το βιολογικό σώμα είναι το άμεσο και γενεσιουργό αίτιο της αναπηρίας είναι κεντρικό ζήτημα στη θεωρία και την πολιτική του αναπηρικού κινήματος. Ο διαχωρισμός μεταξύ βλάβης (impairment) και αναπηρίας (disability) αποτελεί κομβικό σημείο του κοινωνικού μοντέλου. 19 Το κοινωνικό μοντέλο δεν αρνείται το πρόβλημα της αναπηρίας αλλά το τοποθετεί ευθέως μέσα στην κοινωνία. Δεν είναι οι όποιου είδους ατομικοί περιορισμοί που προκαλούν το πρόβλημα αλλά η αποτυχία της κοινωνίας να παρέχει τις κατάλληλες υπηρεσίες που θα απαντούν στις ανάγκες των αναπήρων. Ο Oliver (1990) προτείνει ότι η κοινωνία είναι αυτή που οφείλει να αλλάξει και όχι τα άτομα. Αυτή η αλλαγή θα πρέπει να αποτελέσει μέρος της διαδικασίας της πολιτικής ενδυνάμωσης των αναπήρων ως ομάδα, πέρα από τις κοινωνικές πολιτικές και τα προγράμματα του πολιτικού κατεστημένου και πέρα από τις ατομικές θεραπείες και επεμβάσεις που προτείνονται από τα ιατρικά και παραϊατρικά επαγγέλματα (Oliver, 1990)

11 Βλέπει την αναπηρία ως το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων που ζουν με αναπηρίες και ενός περιβάλλοντος με φυσικά, συμπεριφορικά, επικοινωνιακά, και κοινωνικά εμπόδια. Σύμφωνα με το ΚΜΑ, φυσικό, συμπεριφορικό, επικοινωνιακό, και κοινωνικό περιβάλλον πρέπει να αλλάξουν για να επιτρέψουν στα ΑμεΑ να συμμετέχουν στα κοινωνικά δρώμενα σε ισότιμη βάση με τους άλλους. ΚΜΑ: η απώλεια ή ο περιορισμός των ευκαιριών για συμμετοχή στην κανονική ζωή της κοινότητας σε ισότιμη βάση με τους άλλους, λόγω φυσικών ή κοινωνικών φραγμών. 21 Η προσέγγιση του ΚΜΑ δεν αρνείται την πραγματικότητα της αναπηρίας ούτε τις επιπτώσεις της στον άνθρωπο. Ωστόσο, προκαλεί το φυσικό, συμπεριφορικό, επικοινωνιακό, και κοινωνικό περιβάλλον να αποδεχθεί την αναπηρία ως μία αναμενόμενη περίπτωση της ανθρώπινης ποικιλομορφίας. Το ΚΜΑ επιδιώκει να αλλάξει την κοινωνία, προκειμένου να αποδεχθεί (και όχι να αλλάξει) τα ΑμεΑ, ώστε να γίνουν αποδεκτά από την κοινωνία, ως ισότιμα μέλη της

12 Στην Αγγλία, από το 1970 και μετά τα ΑμεΑ (ή γενικότερα ομάδες με αναπηρία) άρχισαν να αυτό-οργανώνονται για να αντισταθούν, μεταξύ άλλων, στον εγκλεισμό τους σε ιδρύματα, στον αποκλεισμό τους από την αγορά εργασίας και από την ευκαιρία να διεκδικήσουν μόνοι τους τα προς το ζην, καθώς και στην επιβαλλόμενη φτώχια τους. 23 Μια από τις ιδρυτικές οργανώσεις του αναπηρικού κινήματος, η Ένωση των Σωματικά Μειονεκτούντων ενάντια στον Διαχωρισμό (Union of the Physically Impaired Against Segregation, UPIAS), διατύπωσε μια διακήρυξη καθοριστική για τη μετατόπιση του κέντρου βάρους της έννοιας της αναπηρίας στην κοινωνική σφαίρα: [Η αναπηρία ορίζεται ως το μειονέκτημα ή ο περιορισμός μιας δραστηριότητας που προκαλείται από ένα σύγχρονο κοινωνικά ιεραρχημένο σύνολο που λαμβάνει ελάχιστα ή καθόλου υπόψη του τους ανθρώπους που έχουν [...] βλάβες και κατά συνέπεια τους αποκλείει από τις επικρατούσες κοινωνικές δραστηριότητες (UPIAS 1976, που παρατίθεται στο Oliver 1996, pp. 22)

13 Αυτή η κοινωνικοπολιτική επαναδιατύπωση της έννοιας της αναπηρίας ώθησε τον ακτιβιστή και ακαδημαϊκό Mike Oliver να κάνει λόγο για το «κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας», μέσω του οποίου δινόταν για πρώτη φορά η δυνατότητα να καταστεί η ίδια η κοινωνία υπόλογη για τους περιορισμούς στη δραστηριότητα και για τα αναρίθμητα μειονεκτήματα/εμπόδια που βιώνουν οι άνθρωποι με βλάβες, αφού αυτά μπορούσαν πλέον να θεωρηθούν ως συνέπειες των κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των μειονεκτούντων και των μη μειονεκτούντων, και όχι των βλαβών καθ εαυτών. 25 Η αντίληψη των υπέρμαχων του κοινωνικού μοντέλου σύμφωνα με την οποία η αναπηρία είναι το αποτέλεσμα κοινωνικών διευθετήσεων που καταλήγουν να περιορίζουν τις δραστηριότητες των ατόμων με βλάβες μέσω της όρθωσης κοινωνικών εμποδίων, έχει γίνει το κυρίαρχο θέμα των σπουδών για την αναπηρία στη Βρετανία. Το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας αποτελεί το πιο ηχηρό κάλεσμα συνεργασίας για τις αναπηρικές οργανώσεις που ταυτίζονται με το αναπηρικό κίνημα

14 Όταν άτομα με αναπηρίες έρχονται σε επαφή με το κοινωνικό μοντέλο, η εμπειρία είναι συχνά αποκαλυπτική και ταυτοχρόνως απελευθερωτική, καθώς τους δίνεται η δυνατότητα, ίσως για πρώτη φορά, να συνειδητοποιήσουν ότι οι περισσότερες δυσκολίες στη ζωή τους παράγονται από την ίδια την κοινωνία. Αντιλαμβάνονται πλέον την ύπαρξη αναπηροποιητικών εμποδίων σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής που έχουν να κάνουν, μεταξύ άλλων, με τη στέγαση, την εκπαίδευση, την εργασία, τη μετακίνηση, τις πολιτιστικές δραστηριότητες και τον ελεύθερο χρόνο, τις υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας, τα πολιτικά και τα πολιτειακά δικαιώματα. 27 Βιοϊατρική και αποκατάσταση Το αντικείμενο της βιοϊατρικής είναι οι επιμέρους σωματικές και νοητικές παρεκκλίσεις από τις κοινωνικά αποδεκτές νόρμες. To ερευνητικό ενδιαφέρον εστιάζεται στις βλάβες αυτές καθ εαυτές, και συγκεκριμένα στην ανίχνευση, στην αποφυγή, στην εξάλειψη, στη θεραπεία και στην ταξινόμησή τους, αν και οι χρόνιες και εκφυλιστικές ασθένειες αποδεικνύονται δυσερεύνητες υποθέσεις. Σύμφωνα με το «ιατρικό μοντέλο», η αναπηρία συνεχίζει να ταυτίζεται με την ίδια την βλάβη το να έχει κάποιος μια αναπηρία θεωρείται ότι τον καθιστά ελαττωματικό. Η εμφάνιση του κοινωνικού μοντέλου της αναπηρίας δεν έχει επηρεάσει σχεδόν καθόλου τις ιδεολογικές κατασκευές που κυριαρχούν στον πυρήνα της Δυτικής επιστημονικής ιατρικής

15 Στο πεδίο των επιστημών και Ο συνδυασμός αντιλήψεων -ότι των υπηρεσιών ναι μεν η βλάβη προκαλεί αποκατάστασης, τόσο κατά την περιορισμούς στη επαγγελματική εκπαίδευση όσο δραστηριότητα, αλλά τις ίδιες και στην άσκηση των σχετικών συνέπειες επιφέρουν και τα ειδικοτήτων, τον πρώτο λόγο κατασκευασμένα εμπόδια του εξακολουθούν να τον έχουν οι ευρύτερου κοινωνικού υπέρμαχοι του ιατρικού περιβάλλοντος- έχει προσελκύσει μοντέλου, παρότι δεν εστιάζουν πολλούς επιστήμονες των τόσο στην προαναφερθείσα υπηρεσιών αποκατάστασης στο θεώρηση της αναπηρίας, όσο πλαίσιο ανάλυσης όπως αυτό στην αναγκαιότητα της ορίζεται από τη Διεθνή Ταξινόμηση προσαρμογής των αναπήρων σε Σωματικών Βλαβών, Αναπηριών μια ζωή «όσο το δυνατόν πιο και Κοινωνικών Μειονεκτημάτων κοντά στο πρότυπο του (International Classification of φυσιολογικού». Impairments, Activities and Participation ICIDH). 29 Το πλαίσιο ανάλυσης ICIDH αναπτύχθηκε για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας από τους Philip Wood, Elizabeth Bradley και Mike Bury κατά τη δεκαετία του Όταν δημοσιεύτηκε το 1980 (Wood, 1980), το ICIDH αποτέλεσε μια σημαντική προσπάθεια για την απομάκρυνση από την βιοϊατρική αντίληψη για την αναπηρία. Ο Bury αναφέρει επ αυτού: Εκείνες οι ημέρες ήταν πολύ συναρπαστικές για τους τρεις μας. Κατά τη δική μας άποψη, ο [Π.Ο.Υ.] απομακρυνόταν από ένα αυστηρά ιατρικό μοντέλο περί υγείας και ασθένειας, πρωταρχικό μέλη μα του οποίου αποτελούσαν τα συστήματα του σώματος και οι αιτιολογικοί παράγοντες, και προσέγγιζε ένα άλλο μοντέλο το οποίο αναγνώριζε τις συνέπειες των φαινομένων που σχετίζονται με την υγεία. Μας ενδιέφερε ιδιαίτερα η επιχειρηματολογία υπέρ μιας πιο ξεκάθαρης αναγνώρισης των κοινωνικών μειονεκτημάτων στα οποία εστίαζαν ήδη οι κώδικες αναπηρίας στο σύστημα ταξινόμησης. Στόχος μας ήταν να φέρουμε αυτού του είδους τα μειονεκτήματα στο προσκήνιο (Bury 2000 σελ. 1073)

16 Ως μειονέκτημα προσδιορίστηκε στο πλαίσιο του ICIDH «η μειονεκτική θέση που προκύπτει για κάποιο συγκεκριμένο άτομο εξαιτίας κάποιας βλάβης ή αναπηρίας, η οποία περιορίζει ή παρεμποδίζει την εκπλήρωση κάποιου ρόλου (κατ αναλογίαν προς την ηλικία, το φύλο, τους κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες) που θεωρείται φυσιολογικός γι αυτό το άτομο» (παρατίθεται στο Oliver 1996, σελ ). 31 Ο προσδιορισμός της αναπηρίας στο πλαίσιο του ICIDH αντικατόπτριζε τόσο την κυριολεκτική όσο και την καθημερινή έννοια της έλλειψης ικανότητας: «ως αναπηρία ορίζεται οποιοσδήποτε περιορισμός ή οποιαδήποτε έλλειψη ικανότητας (συνεπεία κάποιας βλάβης) για την εκτέλεση μιας δραστηριότητας σύμφωνα με τους τρόπους ή τα πλαίσια δράσης που νοούνται ως φυσιολογικά για ένα ανθρώπινο ον»

17 Συνεπώς η αναπηρία (η περιορισμένη δραστηριότητα) δεν εξομοιωνόταν με τη βλάβη καθ εαυτήν, αλλά εκλαμβανόταν σε μεγάλο βαθμό ως μια συνέπεια αυτής. Ο Bury εξηγεί πώς το πλαίσιο του ICIDH επέτρεψε να βγουν στο φως τα κοινωνικά μειονεκτήματα (handicaps) που βίωναν οι ανάπηροι, δίνοντας για πρώτη φορά την ευκαιρία να εξεταστεί η πιθανότητα κάποιοι από τους περιορισμούς στη δραστηριότητα είτε να προ καλούνται άμεσα, είτε να επηρεάζονται από διάφορους κοινωνικούς παράγοντες (Bury 1997, 2000). 33 Οι απόψεις αυτές συνεισέφεραν στη διαμόρφωση ενός αξιοσημείωτου σώματος ερευνών για την αναπηρία υπό το πρίσμα της κοινωνικής πολιτικής και της κοινωνιολογίας κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1980 και του 1990 (επισκοπήσεις αυτών των ερευνών παρέχονται στα κείμενα του Bury 1997, 2000)

18 Ωστόσο, παρά αυτήν την στροφή προς την κατεύθυνση των κοινωνικών συνεπειών και προσδιορισμών, η πλειονότητα των υποστηρικτών του κοινωνικού μοντέλου έχει εναντιωθεί στο πλαίσιο ανάλυσης ICIDH με το επιχείρημα ότι συντηρεί μια αιτιώδη σχέση ιατρικού τύπου μεταξύ της βλάβης και της αναπηρίας, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που η αναπηρία να προσδιορίζεται βάσει της βλάβης (Oliver 1996c), και επειδή ο όρος μειονέκτημα (handicap, πέρα από τις μειωτικές, επαιτικές του συνδηλώσεις λόγω του ότι προέρχεται από τη φράση cap-in-hand) αποτυγχάνει πλήρως να κρατά την προσοχή μας εστιασμένη στο γεγονός ότι τα προβλήματα της αναπηρίας δημιουργούνται ανέκαθεν από τις κοινωνικές διευθετήσεις και πρακτικές. 35 Το πλαίσιο ανάλυσης ICIDH του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας έδωσε πρόσφατα τη θέση του στο νέο, αναθεωρημένο ICIDH-2 (Pfeiffer, 1998, 2000; Bickenback κ.ά., 1999; Bury, 2000). Ο όρος «αναπηρία» έχει αντικατασταθεί με τον όρο «αναπηροποίηση», με τους περιορισμούς στις δραστηριότητες να αποτελούν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, και τον όρο «μειονέκτημα» διαδέχθηκαν διάφορες αναλύσεις και μελέτες περί «συμμετοχής». Η βλάβη συνεχίζει βεβαίως να ορίζεται ως η οποιαδήποτε απώλεια ή ανωμαλία της ψυχολογικής, οργανικής ή ανατομικής δομής ή λειτουργίας

19 Άραγε αντιπροσωπεύουν αυτές οι αλλαγές στην ορολογία μια μεταστροφή υπέρ των αντιλήψεων του κοινωνικού μοντέλου; Οι δημιουργοί του αναθεωρημένου ICIDH-2 δείχνουν σαφώς ότι τελούν εν γνώσει των απόψεων των αναπηρικών οργανώσεων τόσο σε πανβρετανικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, και επιδίωξαν να βάλουν μια πινελιά αισιοδοξίας στην «αναπηροποίηση». Φαίνεται, ωστόσο, ότι και οι πολλές φωνές όλων εκείνων που επιδεικνύουν ένα επαγγελματικό ενδιαφέρον για το πλαίσιο ελήφθησαν σοβαρά υπόψη κατά τη δημιουργία του. 37 Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα πλαίσιο που διαφέρει από το αρχικό ICIDH από την άποψη της χρήσης της γλώσσας και διαφόρων λεπτομερειών, αλλά όχι από την άποψη του τριεπίπεδου ιεραρχικού συστήματος «βλάβη - αναπηρία - μειονεξία», παρά το γεγονός ότι οι παλαιές αιτιώδεις συνδέσεις μεταξύ των τριών επιπέδων δεν είναι πλέον τόσο εμφανείς

20 To ICIDH-2 ενσωματώνει αυτό που σήμερα προσδιορίζεται ως το «Βιοψυχοκοινωνικό Μοντέλο», το οποίο αποτελεί μια σύνθεση των ιατρικών και των κοινωνικών προσεγγίσεων της αναπηροποίησης. Η κάθε διάσταση της αναπηροποίησης γίνεται αντιληπτή ως μια αλληλεπίδραση μεταξύ εγγενών χαρακτηριστικών του ατόμου και του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος στο οποίο διαβιεί το εν λόγω άτομο (Bickenbach κ.ά. 1999, σελ. 1183). 39 Το πλαίσιο ανάλυσης του ICIDH υπήρξε η προσδιοριστική προσέγγιση της αναπηρίας που έχαιρε της προτίμησης των κοινωνιολόγων της υγείας και της ασθένειας στη Βρετανία. Κατά την άποψή του (Bury 2000, σελ. 1074), το κυριότερο πρόβλημα του κοινωνικού μοντέλου της αναπηρίας είναι ο «υπερκοινωνικοποιημένος» χαρακτήρας του όπως αυτός αποκαλύπτεται μέσα από την άρνηση του Oliver (1996a, 1996c) να δεχθεί την ύπαρξη οποιοσδήποτε αιτιώδους σχέσης μεταξύ της βλάβης και της περιορισμένης δραστηριότητας (αναπηρίας). Για τον Bury αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι χρόνιες παθήσεις όπως τα εγκεφαλικά επεισόδια, η αρθρίτιδα και η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι γενεσιουργός αίτια της περιορισμένης δραστηριότητας

21 «Οι υπέρμαχοι του κοινωνικού μοντέλου έχουν δημιουργήσει κάτι σαν μια «ριζοσπαστική» προσέγγιση της αναπηροποίησης που ούτε διαφωτιστική μου φαίνεται ούτε σαφής στην ιδεολογική της τοποθέτηση: πότε μοιάζει μαρξιστική, πότε επιτελεστική και πότε έντονα ατομικιστική. Πιστεύουν ότι το «κοινωνικό μοντέλο» ουσιαστικά δεν έχει εμβαθύνει στα πραγματικά προβλήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπη η τεράστια πλειονότητα των αναπήρων, και ότι, παρά τη ρητορική της καθώς και την αναμφίβολη έλξη που ασκεί σε κάποιους, δεν έχει παρουσιάσει κάποια πειστική προσέγγιση η οποία να μπορεί να ανταποκριθεί στις πραγματικές πρακτικές ανάγκες των αναπήρων, ή ακόμη και της ερευνητικής κοινότητας (Bury 2000, σελ. 1075). 41 Οι κοινωνιολόγοι της υγείας και της ασθένειας, οι συγγραφείς κοινωνικής πολιτικής και άλλοι κοινωνικοί επιστήμονες, έχουν υποτιμήσει χονδροειδώς και συχνά αγνοήσει τους κοινωνικά παραγόμενους περιορισμούς, τους αποκλεισμούς και τα μειονεκτήματα - κοινώς την ίδια την αναπηρία. Οι συνέπειες των βλαβών γίνονται αντικείμενο μελέτης ενώ παραβλέπεται αυτό που πραγματικά προβληματίζει τους περισσότερους ανθρώπους που ζουν με βλάβες: η ίδια η αναπηρία. Συχνά οι περιορισμοί στη δραστηριότητα αποδίδονται αποκλειστικά σε συνέπειες των βλαβών, ενώ ουσιαστικά απορρέουν από τον μισαναπηρισμό (τουλάχιστον εν μέρει, αν όχι ολοκληρωτικά)

22 Σύμφωνα με την Φαινομενολογική προσέγγιση, η προσοχή είναι εστιασμένη στους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι που υποφέρουν δίνουν νόημα στην αλλαγμένη τους ταυτότητα, αντεπεξέρχονται στις καθημερινές δυσκολίες και ανακαλύπτουν μια νέα αίσθηση σκοπού μετά από έναν σοβαρό τραυματισμό ή τη διάγνωση μιας χρόνιας νόσου. Τα κεντρικά θέματα αυτού του πεδίου είναι η διακοπή της φυσιολογικής ροής της ζωής, οι αφηγήσεις σχετικά με την εκδήλωση της ασθένειας, η αντιμετώπιση και η διαχείρισή της από μέρους του ασθενούς, καθώς και η ανταπόκρισή του στις ιατρικές οδηγίες. 43 Σύμφωνα με την Thomas, η παραπάνω Φαινομενολογική προσέγγιση στη βιβλιογραφία της κοινωνιολογίας της υγείας και της ασθένειας είναι ενδιαφέρουσα και έχει τη δική της αξία, αλλά δεν έχει καμία σχέση με μια κοινωνιολογία για την αναπηρία. Δεν ασχολείται με τα ζητήματα που προβληματίζουν εντόνως πολλούς ανάπηρους, όπως αυτά της ανεξάρτητης διαβίωσης, της φτώχειας, της απασχόλησης, της εκπαίδευσης, της επικοινωνίας, της δημόσιας μεταφοράς, της πρόσβασης σε περιβάλλοντα και των πολιτειακών δικαιωμάτων

23 Απορρίπτοντας το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας ως υπερκοινωνικοποιημένο, ο Bury και άλλοι ουσιαστικά παρακάμπτουν την αναγκαιότητα ενασχόλησης με την άποψη ότι η αναπηρία αποτελεί μια μορφή κοινωνικής καταπίεσης, την οποία καθόλου δεν αρνούνται σε άλλες περιπτώσεις κοινωνικών σχέσεων που σχετίζονται με το φύλο, τη φυλή, τη σεξουαλικότητα και την κοινωνική τάξη. 45 Η Κοινωνιολογία του Σώματος μελετά τις νέες μορφές έκφρασης του ατόμου στις σύγχρονες κοινωνίες και η βασική αντίληψη που το διέπει είναι ότι το σώμα δεν είναι μόνο μια βιολογική αλλά μια σύνθετη ψυχοκοινωνική οντότητα, η οποία διαδραματίζει ενεργητικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε τις κοινωνικές σχέσεις. Η απουσία του ανάπηρου σώματος από την κοινωνιολογία του σώματος, αντικατοπτρίζει εν μέρει το γεγονός ότι τα «πραγματικά σώματα» οποιουδήποτε είδους απουσιάζουν γενικά

24 Αναγνωρίζοντας ότι η αναπηρία αποτελεί μια κοινωνική κατασκευή και μια μορφή κοινωνικής καταπίεσης, το ΚΜΑ δίνει το έναυσμα για να αρχίσουν να τίθενται κάποια νέα και σημαντικά κοινωνιολογικά ερωτήματα που αφορούν στο πώς μπορεί να αναλυθεί θεωρητικά αυτό το κοινωνικό φαινόμενο και στο ποια είναι η κοινωνική του ιστορία. 47 Η σύνδεση μεταξύ αναπηρίας και καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής (Oliver, 1990). Το ζήτημα έχει ως εξής: αν η αναπηρία είναι ο περιορισμός της δραστηριότητας που επιβάλλεται στους ανθρώπους με βλάβες από τις σύγχρονες κοινωνικές δομές και πρακτικές, πώς προέκυψε αυτή η κατάσταση; Κατά την άποψη του Oliver, η απάντηση έγκειται στην εμφάνιση του βιομηχανικού καπιταλισμού. Εν ολίγοις, όταν ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό του εργατικού δυναμικού έπρεπε να απασχολείται στις βιομηχανίες μεγάλης κλίμακας από τα τέλη του δέκατου όγδοου στη Βρετανία, οι άνθρωποι με βλάβες άρχισαν να αποκλείονται συστηματικά από κάθε άμεση ανάμειξη σε οικονομικές δραστηριότητες

25 Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός Brendan Gleeson (1997, 1999) που έχει την έδρα του στην Αυστραλία, έχει αναπτύξει σημαντικά τη ματεριαλιστική άποψη επί της ιστορικής εμφάνισης της αναπηρίας, παραθέτοντας οργανωμένα στοιχεία υπέρ της άποψης ότι η αναπηρία άρχισε να υφίσταται κατά τη μετάβαση από τις φεουδαρχικές στις καπιταλιστικές κοινωνικές σχέσεις παραγωγής. Οι αναλύσεις αυτού του είδους καθιστούν σαφές το καθοριστικής σημασίας γεγονός ότι η αναπηρία δεν αποτελεί ένα διιστορικό, πανταχού παρόν κοινωνικό φαινόμενο, αλλά ότι η εμφάνισή της συνδέεται άμεσα με τη δημιουργία συγκεκριμένων κοινωνικών σχέσεων σε συγκεκριμένες ιστορικές συγκυρίες. 49 Οι σπουδές για την αναπηρία στη Βρετανία έχουν εμπλουτισθεί από την αυξανόμενη παρουσία προσεγγίσεων και ζητημάτων που έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση τις ματεριαλιστικές προτεραιότητες της οικονομίας για την αναπηρία και τη σύγχρονη επίδραση των δομικών εμποδίων στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον

26 Το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας βρίσκεται πλέον στη γραμμή του πυρός, και μια έντονη δημόσια συζήτηση βρίσκεται σε εξέλιξη σχετικά με το αν είναι υπερβολικά περιορισμένο, αποκλειστικό ή ανεπαρκές, με το αν χρήζει προσαρμογής, ριζικής αλλαγής ή αντικατάστασης. 51 Συγγραφείς όπως ο Tom Shakespeare (1997) και η Mairian Corker (1998; Corker & French 1999) έχουν υποστηρίξει ότι οι αναλύσεις του κοινωνικού μοντέλου υποτιμούν υπερβολικά τη σημασία των πολιτισμικών διαδικασιών και λόγων (discourses) στην παραγωγή της αναπηρίας και του μισαναπηρισμού: Ως ντετερμινιστική άποψη, [ο ματεριαλισμός] δεν δίνει κανέναν ιδιαίτερο ερμηνευτικό χώρο ούτε αφήνει περιθώρια αυτονομίας στη σφαίρα του πολιτισμού και της σημασίας (Shakespeare 1997) Επειδή η ανθρώπινη δράση χάνεται στον ματεριαλισμό του κοινωνικού μοντέλου και επειδή ο λόγος (discourse) γίνεται αντιληπτός ως μια παρενέργεια της κοινωνικής δομής, κανένα από τα δύο δεν μπορεί να αποτελέσει επίκεντρο κοινωνικής αλλαγής (Corker 1998)

27 Οι συγγραφείς με ματεριαλιστικό προσανατολισμό έχουν, με τη σειρά τους, επικρίνει την τοποθέτηση εκείνων που προσδίδουν τόσο μεγάλη σπουδαιότητα στον πολιτισμικό παράγοντα, παρόλο που αναγνωρίζεται ότι πρέπει να μελετηθεί προσεκτικότερα ο ρόλος τον οποίο διαδραματίζουν οι πολιτισμικές και οι ιδεολογικές δυνάμεις στη διαμόρφωση του μισαναπηρισμού (Barnes 1996; Oliver 1996c). Ο Barnes, για παράδειγμα, αντιτίθεται στον «υποβιβασμό των ερμηνειών των κοινωνικών φαινομένων σε νοητικές διαδικασίες» (Barnes 1996, σελ. 49). 53 Κάποιοι μελετητές του πεδίου των σπουδών για την αναπηρία θεωρούν εφικτή την αξιοποίηση ενός συνδυασμού στοιχείων αμφότερων προσεγγίσεων, του ματεριαλισμού και του κοινωνικού κονστρουκτιονισμού: «[Αυτή η μορφή καταπίεσης] πρέπει να μελετηθεί ως προϊόν τόσο των πολιτισμικών αξιών όσο και των υλικών σχέσεων εξουσίας (όπως αυτές της πολιτικής οικονομίας, της πατριαρχίας και του ιμπεριαλισμού)» (Priestley 1998, σελ. 87)

28 Ένα ζήτημα επί του οποίου έχουν υπάρξει έντονοι διαξιφισμοί μεταξύ υπερμάχων του ματεριαλισμού, του κοινωνικού κονστρουκτιονισμού και του φεμινισμού εντός του πεδίου των σπουδών για την αναπηρία, είναι η κοινωνική σημασία και η φύση της βλάβης (Thomas 1999, 2001, 2002). 55 Υπέρμαχοι του κοινωνικού μοντέλου όπως ο Oliver (1996c) και ο Barnes (1998) έχουν εξηγήσει ότι στις σπουδές για την αναπηρία δεν μας απασχολούν οι προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων που ζουν με τις όποιες βλάβες τους, και ότι ως ακαδημαϊκοί και ως πολιτικοί πρέπει να εστιάζουμε τις ενέργειές μας στην κατανόηση και στην αντιμετώπιση των ευρύτερων κοινωνικών αιτίων της αναπηρίας. Θεωρούν ότι μια εστίαση στις βλάβες θέτει σε κίνδυνο τα οφέλη που έχουμε αποκομίσει από την αποσύνδεση των βλαβών από την αναπηρία, ότι ενισχύει την άποψη ότι «οι βλάβες επιφέρουν αναπηρία» που κυριαρχεί στο ιατρικό μοντέλο της αναπηρίας, στην κοινωνιολογία της υγείας και της ασθένειας και σε άλλους τομείς

29 Επιχειρηματολογία υπέρ της αναγκαιότητας της εστίασης της προσοχής μας στις βλάβες. 1. ισχυρισμός των φεμινιστριών του κοινωνικού κονστρουκτιονισμού ότι η διάκριση μεταξύ αναπηρίας (ως πρόβλημα κοινωνικής φύσεως) και της βλάβης (ως πρόβλημα βιολογικής φύσεως) αποτελεί προϊόν ενός μοντερνιστικού, «ουσιοκρατικού», δυϊστικού τρόπου σκέψης. 2. Υπάρχει μια ισχυρή σύγκλιση του πεδίου της βιοϊατρικής και του κοινωνικού μοντέλου της αναπηρίας αναφορικά με το σώμα: αμφότερα το αντιμετωπίζουν ως ένα προκοινωνικό, αδρανές, υλικό αντικείμενο, ως διακριτό, απτό και ξεχωριστό από τον εαυτό. 57 Ανασκόπηση ενός φάσματος αντικρουόμενων απόψεων για την αναπηρία. 1. Σκιαγραφήθηκαν οι «παραδοσιακοί» τρόποι αντιμετώπισης της αναπηρίας στη βιοϊατρική, στις επιστήμες και στις υπηρεσίες της αποκατάστασης, και στην ιατρική κοινωνιολογία καθώς και το πώς σφυρηλατείται η αμφισβήτηση αυτών των ιδεών μέσω του πολιτικού αγώνα των αναπήρων κατά του καθημερινού υποβιβασμού και της καταπίεσης που βιώνουν

30 2. Η εμφάνιση των σπουδών για την αναπηρία ως επιστημονικού πεδίου στη Βρετανία εξασφάλισε την εννοιολογική διαμόρφωση του κοινωνικού μοντέλου της αναπηρίας. 3. Κατά τη διάρκεια των πρώιμων σταδίων, η σάρκα που άρχισε να χτίζεται γύρω από τα οστά αυτού του μοντέλου είχε μια ματεριαλιστική υφή: οι ρίζες του κοινωνικά παραγόμενου περιορισμού της δραστηριότητας που βιώνουν οι άνθρωποι με βλάβες αναζητήθηκαν στις κοινωνικές σχέσεις του καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής αγαθών Σύγχρονοι αποκλεισμοί και κοινωνικοδομικά «κοινωνικά εμπόδια». 5. Το κοινωνικό μοντέλο άρχισε να επικρίνεται και οι υπέρμαχοί του το υπερασπίζονταν με σθένος. Οι επακόλουθοι δημόσιοι διάλογοι επί της αναπηρίας απαίτησαν μια ενασχόληση με τον σημαντικό ρόλο του πολιτισμού στην παραγωγή της αναπηρίας, καθώς και με το ζήτημα των βλαβών. 6. Ο συνδυασμός της αναπηρίας με άλλες μορφές καταπίεσης που σχετίζονται με το φύλο, τη φυλή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό (και σε μικρότερο βαθμό την κοινωνική τάξη και την ηλικία) εντάχθηκε στον κατάλογο των σημαντικών θεωρητικών ζητημάτων από τις φεμινίστριες και όχι μόνο

31 7. Ένα άλλο θέμα αυξανόμενου ενδιαφέροντος στις σπουδές για την αναπηρία είναι η ανάγκη να αναγνωριστούν και να συστηματοποιηθούν εννοιολογικά οι διαφορές μεταξύ των αναπήρων 8. Οι δημόσιοι διάλογοι εντός των ορίων των σπουδών για την αναπηρία, και μεταξύ των συγγραφέων αυτού του πεδίου και άλλων συγγραφέων που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικά πεδία, και ιδιαίτερα σε εκείνο της ιατρικής κοινωνιολογίας, αποτελούν την κινητήριο δύναμη για τη διαμόρφωση μιας ολοένα και πιο αναλυτικής ματεριαλιστικής κοινωνιολογίας για την αναπηρία Οι σπουδές για την αναπηρία είναι ένα νέο ακαδημαϊκό πεδίο που διευρύνεται με ενθαρρυντικούς ρυθμούς. 9. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η ριζοσπαστικότητα και η σπουδαιότητά του για τους αναπήρους των κοινωνιών μας εξαρτάται αποκλειστικά από την ικανότητά του να διατηρεί αδιάρρηκτους τους δεσμούς του με τους συνεχείς πολιτικούς αγώνες αυτών των ανθρώπων

32 10. Επιχειρηματολογία υπέρ της αναγνώρισης και της θεωρητικής ανάλυσης των ψυχοσυναισθηματικών διαστάσεων της αναπηρίας εκείνων των μισαναπηριστικών πρακτικών που υποσκάπτουν την ψυχολογική και συναισθηματική ευεξία των ανθρώπων με βλάβες οι οποίες σε μεγάλο βαθμό παραμένουν παραγνωρισμένες ως μορφές μισαναπηρισμού στις προσεγγίσεις των υπερασπιστών του κοινωνικού μοντέλου. 63 Barnes, C., & Oliver, M. (1993). Disability: A sociological phenomenon ignored by sociologists. University of Leeds. (επισυνάπτεται) Anastasiou, D., & Kauffman, J. M. (2013). The social model of disability: Dichotomy between impairment and disability. Journal of Medicine and Philosophy, 38(4), (επισυνάπτεται) Shakespeare, T. (2010). The Social Model of Disability. In L. J. Davis. (Ed.) The Disability Studies Reader ( ). Routledge, (επισυνάπτεται) Goering, S. (2015). Rethinking disability: the social model of disability and chronic disease. Current reviews in musculoskeletal medicine, 8(2), (επισυνάπτεται) 64 32

33 Μην ξεχάσετε να μελετήσετε το προτεινόμενο κεφάλαιο. Η επιστημονική και φιλοσοφημένη προσέγγιση της Thomas θα σας προβληματίσει δημιουργικά για τη διερεύνηση και κατανόηση των ΑμεΑ στο σύγχρονο Ελληνικό κοινωνικό γίγνεσθαι

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ (1)

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ (1) Αντώνης Κ. Τραυλός (B.A., M.A., Ph.D.) Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Οργάνωσης και Διαχείρισης Αθλητισμού Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου 1 ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ (1) Οι μεταπτυχιακοί/ες φοιτητές/τριες θα είναι

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2014) Σύγχρονες Ερμηνευτικές Προσεγγίσεις της Αναπηρίας. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2014) Σύγχρονες Ερμηνευτικές Προσεγγίσεις της Αναπηρίας. Αθήνα ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Εργασία για το μάθημα: Εποπτεία Νοητικής Καθυστέρησης Σύγχρονες

Διαβάστε περισσότερα

Αναπηρία: όροι και ορισμοί. Η έννοια της διαφορετικότητας

Αναπηρία: όροι και ορισμοί. Η έννοια της διαφορετικότητας Αναπηρία: όροι και ορισμοί Η έννοια της διαφορετικότητας Η Αναπηρία στην Αρχαία Ελλάδα Ο Όμηρος στην Οδύσσεια αναφέρει τον τυφλό ποιητή, ο οποίος συχνά ήταν προσκεκλημένος στο παλάτι και είχε την εύνοια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ICF. Σοβαρή Αναπηρία: ορισμός μέσω του ICF Θέμα 1

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ICF. Σοβαρή Αναπηρία: ορισμός μέσω του ICF Θέμα 1 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ICF Σοβαρή Αναπηρία: ορισμός μέσω του ICF Θέμα 1 Τα τελευταία χρόνια, η αντίληψη για τα άτομα με αναπηρία έχει αλλάξει και αυτό έχει οδηγήσει στην ανάγκη αναγνώρισης των ίσων δικαιωμάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΦΡΑΓΚΟΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΦΡΑΓΚΟΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός του βιβλίου είναι η κατανόηση του τρόπου παραγωγής πολιτικής σε παγκόσμιο επίπεδο. Προς αυτή την κατεύθυνση, εξετάζει τις κεντρικές έννοιες καθώς και τις κύριες θεωρητικές προσεγγίσεις

Διαβάστε περισσότερα

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρίες

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρίες Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρίες Του Θωμά Κατσιώνη ΜΑ Διευθυντή του Ιδρύματος «Θεοτόκος» Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρίες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α. «Άτομα με αναπηρία και εργασία: εμπόδια και δικαιώματα» Εισηγητής: Γιάννης Λυμβαίος. Γεν. Γραμματέας ΕΣΑμεΑ

ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α. «Άτομα με αναπηρία και εργασία: εμπόδια και δικαιώματα» Εισηγητής: Γιάννης Λυμβαίος. Γεν. Γραμματέας ΕΣΑμεΑ ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α. «Άτομα με αναπηρία και εργασία: εμπόδια και δικαιώματα» Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων «Αντώνης Τρίτσης», Σάββατο 13/1/2018 Εισηγητής: Γιάννης Λυμβαίος Γεν. Γραμματέας ΕΣΑμεΑ Διάρθρωση Εισήγησης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΑΥΚΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ 1 ο Μάθημα Προγραμματισμένα μαθήματα 2/10, 9/10, 16/10, 23/10, 30/10, 6/11, 13/11, 20/11, 27/11, 4/12, 11/12,

Διαβάστε περισσότερα

«Εκπαίδευση ατόμων με κινητικές και σωματικές αναπηρίες»

«Εκπαίδευση ατόμων με κινητικές και σωματικές αναπηρίες» Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Τμήμα ΕΚΠ-ΑΜΕΑ «Εκπαίδευση ατόμων με κινητικές και σωματικές αναπηρίες» Δρ. Παναγιώτης Βαρσάμης 2/11/2010 1 Το έργο αυτό διέπεται από άδεια Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ Νομοθεσία απασχόλησης για θέματα αναπηρίας Η εργασία είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων συμπεριλαμβανομένου των ανθρώπων με αναπηρία όπως αυτό ορίζεται και προστατεύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ : ΣΕΥΠ ΤΜΗΜΑ: ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ I I ΘΕΜΑ: ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ (Α. Μ. Ε. Α) ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κα. ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας..

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας.. 8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α 1. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ Φύση και έννοια της αναπηρίας Η συνειδητοποίηση της αναπηρίας.. Η στάση της οικογένειας απέναντι στο παιδί με αναπηρία Στάσεις της

Διαβάστε περισσότερα

13617/16 ΓΒ/ακι/ΘΛ 1 DG E - 1C

13617/16 ΓΒ/ακι/ΘΛ 1 DG E - 1C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 4 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) 13617/16 JEUN 84 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου αριθ. προηγ. εγγρ.: 13344/16 JEUN 76 Θέμα: Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Παιδιά με ειδικές ανάγκες Κατηγορίες διαφορετικών δυνατοτήτων Διανοητικές αναπηρίες (νοητική καθυστέρηση) Μαθησιακές δυσκολίες Συναισθηματικές ή συμπεριφορικές διαταραχές

Διαβάστε περισσότερα

Ειδική Αγωγή αναπόσπαστο τµήµα ολόκληρης της Εκπαίδευσης. µάθηση Απορρίπτοντας στερεότυπες αντιλήψεις και κατηγοριοποιήσεις

Ειδική Αγωγή αναπόσπαστο τµήµα ολόκληρης της Εκπαίδευσης. µάθηση Απορρίπτοντας στερεότυπες αντιλήψεις και κατηγοριοποιήσεις Σύγχρονες αντιλήψεις στο χώρο της παιδαγωγικής Επιστήµης θεωρούν την Ειδική Αγωγή αναπόσπαστο τµήµα ολόκληρης της Εκπαίδευσης Σε µια κοινωνία ίσων ευκαιριών όλοι έχουν δικαίωµα στην εκπαίδευση και τη µάθηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ «Ο ρόλος της επικοινωνίας/σχέσης µεταξύ γιατρού και ασθενή στην ικανοποίηση του τελευταίου και την ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών υγείας: Μελέτη Περίπτωσης ασθενούς µε

Διαβάστε περισσότερα

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας Ηγεσία και Διοικηση Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας 1. Η έννοια της αποτελεσματικής ηγεσίας Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε πως η έννοια της ηγεσίας δεν είναι ταυτόσημη με τις έννοιες της

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

, Ph.D. SYLLABUS 2009-2010

, Ph.D. SYLLABUS 2009-2010 ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ Γ. Κουλιεράκης, Ph.D. Ψυχολόγος της Υγείας SYLLABUS Ακαδηµαϊκό Έτος 2009-2010 ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ M. Robin DiMatteo

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ STRESS STRESS: ΠΙΕΣΗ

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ STRESS STRESS: ΠΙΕΣΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ STRESS STRESS: ΠΙΕΣΗ Στρεσσογόνος παράγοντας Οτιδήποτε κάνει τον άνθρωπο να βιώνει στρες Είναι μια αλλαγή στην ομοιόσταση του ατόμου Παράγοντες που προκαλούν στρες Ενδογενείς Εξωγενείς Ενδογενείς

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Εισαγωγή Όταν, πριν από μια δεκαετία περίπου, είχα την επιθυμία να μελετήσω τα θέματα της εμπειρίας και της πολιτικής της αναπηρίας στην Κύπρο, δεν είχα στο μυαλό μου ότι το έργο αυτό θα «φώτιζε» τόσο

Διαβάστε περισσότερα

Διπλωματική εργασία με θέμα: ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑ: ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΑΝΑΠΗΡΩΝ

Διπλωματική εργασία με θέμα: ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑ: ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΑΝΑΠΗΡΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ Διπλωματική εργασία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε.

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε. Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα ανεξάρτητα από την ηλικία, το χρώμα ή το φύλο. Είναι μια χρόνια νόσος που όταν δεν είναι σωστά ρυθμισμένη μπορεί να δημιουργήσει απειλητικές για τη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ο Υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας κ. Βασίλης Μαγγίνας μίλησε σήμερα Δευτέρα 16 Ιουλίου στο Όγδοο Διακυβερνητικό Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Δημόσια διαβούλευση σχετικά με την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Άτομα με Αναπηρία

Δημόσια διαβούλευση σχετικά με την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Άτομα με Αναπηρία Δημόσια διαβούλευση σχετικά με την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Άτομα με Αναπηρία 2010-2020 Υπάρχουν 80 περίπου εκατομμύρια πολίτες με αναπηρίες στην ΕΕ, οι οποίοι συχνά αντιμετωπίζουν

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία

Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία Ο πολιτισμός ως αιτιολογικός παράγοντας ψυχοπαθολογίας Ερευνητικά δεδομένα DSM-IV-TR Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία Πολιτισμική διακύμανση ψυχικών διαταραχών

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 04: Εννοιολογικές οριοθετήσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης I Πολυξένη Ράγκου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ Β, ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ -----

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτης Ν. Καρδαράς Αναπληρωτής καθηγητής Αναπτυξιακής και Κοινωνικής Παιδιατρικής

Παναγιώτης Ν. Καρδαράς Αναπληρωτής καθηγητής Αναπτυξιακής και Κοινωνικής Παιδιατρικής ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Παναγιώτης Ν. Καρδαράς Αναπληρωτής καθηγητής Αναπτυξιακής και Κοινωνικής Παιδιατρικής ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Χαρακτηρίζεται η κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Θετική Ψυχολογία Καρακασίδου Ειρήνη, MSc Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Εισαγωγή Θετική-Αρνητική Ψυχολογία Στόχοι της Ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1 Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 2 Έρευνα και θεωρία 2-1 Σύνοψη κεφαλαίου Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης Επιστροφή σε δύο συστήματα λογικής Παραγωγική συγκρότηση θεωρίας

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Υγείας

Κοινωνιολογία της Υγείας Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Κοινωνιολογία της Υγείας Ενότητα 6:Η κοινωνική μορφοποίηση της Ιατρικής γνώσης Μαίρη Γκούβα 1 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακή εργασία ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ.

Μεταπτυχιακή εργασία ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ Μεταπτυχιακή εργασία ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 2 Η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2012-2013 ΘΕΜΑ: «Να συγκρίνετε τις απόψεις του Βέμπερ με αυτές του Μάρξ σχετικά με την ηθική της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η ραγδαία αύξηση της διαθεσιμότητας των παρεχόμενων πληροφοριών σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (επαγγελματικούς και μη), σε συνδυασμό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η δημιουργικότητα είναι η λειτουργία που επιτρέπει στο νου να πραγματοποιήσει ένα άλμα, πολλές φορές εκτός του αναμενόμενου πλαισίου, να αναδιατάξει τα δεδομένα με απρόσμενο τρόπο, υπερβαίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΙΑΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΚΟΠΟΣ Το διδακτορικό πρόγραμμα στην Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση αποσκοπεί στην εμβάθυνση και κριτική

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας PYS623 / Νομικά και Ηθικά Θέματα στην Υγεία

Διάταξη Θεματικής Ενότητας PYS623 / Νομικά και Ηθικά Θέματα στην Υγεία Διάταξη Θεματικής Ενότητας PYS623 / Νομικά και Ηθικά Θέματα στην Υγεία Σχολή ΣΟΕΔ Σχολή Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης Πρόγραμμα Σπουδών PYS Πολιτική Υγείας και Σχεδιασμός Υπηρεσιών Υγείας Θεματική

Διαβάστε περισσότερα

Το Φύλο στην Επιστήμη και Τεχνολογία. Μαρία Ρεντετζή. δικαιώματα μ αυτά των ανδρών συναδέλφων τους στην ακαδημαϊκή ιεραρχία. Οι

Το Φύλο στην Επιστήμη και Τεχνολογία. Μαρία Ρεντετζή. δικαιώματα μ αυτά των ανδρών συναδέλφων τους στην ακαδημαϊκή ιεραρχία. Οι Το Φύλο στην Επιστήμη και Τεχνολογία Μαρία Ρεντετζή Συγκεκριμένες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες στις αρχές της δεκαετίας του 1970 παρακίνησαν φεμινίστριες σε πολλά από τα πανεπιστήμια των Ηνωμένων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ειδική Φυσική Αγωγή Ενότητα 1η: Εισαγωγή, Έννοιες, Ορισμοί Κοκαρίδας Δημήτρης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχοθεραπεία και θέματα σεξουαλικής ταυτότητας. Τσαμπίκα Μπαφίτη, M.Sc., Ph.D., Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια (ECP)

Ψυχοθεραπεία και θέματα σεξουαλικής ταυτότητας. Τσαμπίκα Μπαφίτη, M.Sc., Ph.D., Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) Ψυχοθεραπεία και θέματα σεξουαλικής ταυτότητας Τσαμπίκα Μπαφίτη, M.Sc., Ph.D., Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Οι βασικές κατηγορίες θεωριών για την ομοφυλοφιλία Φυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορική Αναδρομή. Η ειδική εκπαίδευση στην Ελλάδα

Ιστορική Αναδρομή. Η ειδική εκπαίδευση στην Ελλάδα Ιστορική Αναδρομή Η ειδική εκπαίδευση στην Ελλάδα Μοντέλο αναπηρίας Ιατρικό μοντέλο: Η αναπηρία κατανοείται από βιολογικής πλευράς και επομένως το άτομο με αναπηρία θεωρείται ότι έχει ανάγκη από ιατρική

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Κ. Ζαρίφης Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής. Ενότητα 9: Ομάδες Αναφοράς και Διάγνωση- Καταγραφή Αναγκών

Γιώργος Κ. Ζαρίφης Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής. Ενότητα 9: Ομάδες Αναφοράς και Διάγνωση- Καταγραφή Αναγκών ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση: Ζητήματα Οργάνωσης και Σχεδιασμού Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων με Στόχο την Ανάπτυξη και Βελτίωση

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας:

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Συστηματική περιγραφή και κατανόηση των ψυχολογικών φαινομένων. Η ψυχολογική έρευνα χρησιμοποιεί μεθόδους συστηματικής διερεύνησης για τη συλλογή, την ανάλυση και την ερμηνεία

Διαβάστε περισσότερα

Κοινότητα 2.0: Τόπος Ταυτότητα Δίκτυα

Κοινότητα 2.0: Τόπος Ταυτότητα Δίκτυα Κοινότητα 2.0: Τόπος Ταυτότητα Δίκτυα Σοφία Καλογερομήτρου - 29/04/2019 Ερευνητική εργασία Φοιτήτρια: Σοφία Καλογερομήτρου Επιβλέπων: Νικόλας Αναστασόπουλος Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΑΡΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ

ΒΙΒΛΙΑΡΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΒΙΒΛΙΑΡΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ Εισαγωγή Η προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα διασφάλισης του επιπέδου φροντίδας για την υγεία των πολιτών. Τα ανθρώπινα δικαιώματα στον τομέα

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Σύνοψη κεφαλαίου Σύνδεση θεωρίας και ανάλυσης Επεξεργασία ποιοτικών δεδομένων Δεοντολογία και ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Αξιολογώντας την ποιότητα των ποιοτικών ερευνών Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Φύλο (sex) Σεξουαλικότητα (sexuality) Σεξουαλική υγεία (sexual health) Κοινωνική ταυτότητα (γένος) (gender) Κοινωνική ταυτότητα φύλου (gender identity) Σεξουαλικός προσανατολισµός

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες

Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες Πολιτισμική επίγνωση Διαπολιτισμική ενσυναίσθηση Πολιτισμική επάρκεια Πολιτισμική ενδυνάμωση Διαπολιτισμική διαμεσολάβηση Παράγοντες κινδύνου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. 1 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. 1 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 1 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου Κάποιες έννοιες Επιστήμη : κάθε συστηματικό πεδίο μελέτης ή σύστημα γνώσης που έχει ως σκοπό

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα Ενότητα 10: Το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα Σπύρος Μαρκέτος Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

Η σύγχρονη αντίληψη για την αναπηρία και η ομάδα Αποκατάστασης. Η σημασία αξιόπιστων επιδημιολογικών στοιχείων.

Η σύγχρονη αντίληψη για την αναπηρία και η ομάδα Αποκατάστασης. Η σημασία αξιόπιστων επιδημιολογικών στοιχείων. Η σύγχρονη αντίληψη για την αναπηρία και η ομάδα Αποκατάστασης. Η σημασία αξιόπιστων επιδημιολογικών στοιχείων. Αθανάσιος Κυριακίδης, MD, FEBPRM, Ιατρός Αποκατάστασης Με βάση το ιατρικό μοντέλο, οι δυσκολίες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές

Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΛΑΙΓΕΩΡΓΙΟΥ Γ. Ηθική Φορτισμένος και πολυσήμαντος όρος Εικόνα μιας «βαθύτερης εσωστρεφούς πραγματικότητας»

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Ενότητα 8: Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Γέννηση της κοινωνιολογίας Εφαρμογή της κοινωνιολογικής φαντασίας Θεμελιωτές της κοινωνιολογίας (Κοντ, Μαρξ, Ντυρκέμ, Βέμπερ) Κοινωνιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων Ενότητα 11: Κριτικός Στοχασμός και Ενδυνάμωση Γιώργος Κ. Ζαρίφης Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας 1 Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379603 E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/pgrad_omm107/

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 8η: Ο λόγος της Πολιτικής Οικολογίας 1 Γιάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΠΑ70/ Εκπαιδευτική Πολιτική και Αναλυτικά Προγράμματα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΠΑ70/ Εκπαιδευτική Πολιτική και Αναλυτικά Προγράμματα Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΠΑ70/ Εκπαιδευτική Πολιτική και Αναλυτικά Προγράμματα Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΠΑ Επιστήμες της Αγωγής Θεματική Ενότητα ΕΠΑ70

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

<5,0 5,0 6,9 7 7,9 8 8,9 9-10

<5,0 5,0 6,9 7 7,9 8 8,9 9-10 ΚΡΙΤΗΡΙΑ Εύρος θέματος Τίτλος και περίληψη Εισαγωγή Βαθμολογία

Διαβάστε περισσότερα

710 -Μάθηση - Απόδοση. Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία

710 -Μάθηση - Απόδοση. Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία 710 -Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 5η Ποιοτική αξιολόγηση της Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία Περιεχόμενο ενοτήτων Ποιοτική αξιολόγηση Ορισμός και στάδια που περιλαμβάνονται Περιεχόμενο: στοιχεία που τη

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφή Επιστημονικής Εργασίας (ΨΧ126) Οι βασικές λειτουργίες της ακαδημαϊκής γραφής και οι απαιτούμενες δεξιότητες

Συγγραφή Επιστημονικής Εργασίας (ΨΧ126) Οι βασικές λειτουργίες της ακαδημαϊκής γραφής και οι απαιτούμενες δεξιότητες Συγγραφή Επιστημονικής Εργασίας (ΨΧ126) Οι βασικές λειτουργίες της ακαδημαϊκής γραφής και οι απαιτούμενες δεξιότητες Σκοπός του μαθήματος Να προετοιμάσει τις φοιτήτριες/τους φοιτητές για το εγχείρημα της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Τόμος Γ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Σύνοψη Το τετράτομο έργο "Εισαγωγή στην ειδική παιδαγωγική" αποτελεί συμβολή στην προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Ον/μο.. B Λυκείου 25/11/2012 A.ΚΕΙΜΕΝΟ : Τα τελευταία τριάντα χρόνια, και κυρίως μετά το 1981, που είχε ανακηρυχθεί Διεθνές Έτος των Μειονεκτικών Ατόμων, η ενσωμάτωση των

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου 1 Κριτήρια: Διδακτική διαδικασία Μαθητοκεντρικά Δασκαλοκεντρικά Αλληλεπίδρασης διδάσκοντα διδασκόµενου Είδος δεξιοτήτων που θέλουν να αναπτύξουν Επεξεργασίας Πληροφοριών Οργάνωση-ανάλυση πληροφοριών, λύση

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτες Τομέα Κοινωνιολογίας

Μελέτες Τομέα Κοινωνιολογίας 1992 Πολιτιστικά πρότυπα σεξουαλικότητας στη σύγχρονη Ελλάδα Συνεργαζόμενοι φορείς : Universal Encyclopedia of Sexuality Έναρξη : 1992 - Λήξη : 1993 Στόχος του έργου ήταν ο προσδιορισμός των πολιτιστικών

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΟΚΕ ΕΛΛΑΔΑΣ, κ. Χρήστου ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ TRESMED 4 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 10-11/9/2012

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΟΚΕ ΕΛΛΑΔΑΣ, κ. Χρήστου ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ TRESMED 4 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 10-11/9/2012 ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΟΚΕ ΕΛΛΑΔΑΣ, κ. Χρήστου ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ TRESMED 4 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 10-11/9/2012 Αγαπητοί συνάδελφοι, κυρίες και κύριοι, Σας ευχαριστώ όλους που ήρθατε στη χώρα μας και

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol

Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014 θεμα: Ιστορικη Εξελιξη Αγωγης και Προαγωγης Υγειας. Η προαγωγη υγειας είναι συνδεδεμενη με τις αλλαγες που

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων Ενότητα 5: Η Έννοια της Κριτικής Συνειδητοποίησης Γιώργος Κ. Ζαρίφης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ) Το Κέντρο Ερευνών Science-to-Marketing του Munster University (Γερμανία) πραγματοποίησε έρευνα με θέμα τη συνεργασία μεταξύ Πανεπιστημίων και επιχειρήσεων,

Διαβάστε περισσότερα

Εννοιολόγηση της αναπηρίας. Κατηγορίες ατόμων που ανήκουν στα άτομα με αναπηρία.

Εννοιολόγηση της αναπηρίας. Κατηγορίες ατόμων που ανήκουν στα άτομα με αναπηρία. Εννοιολόγηση της αναπηρίας. Κατηγορίες ατόμων που ανήκουν στα άτομα με αναπηρία. Ανάμεσα στους πολλούς ορισμούς της αναπηρίας διακρίνονται αυτοί που δίνουν έμφαση -στο φυσικό μειονέκτημα τουατόμουωςβιολογικού

Διαβάστε περισσότερα

Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά. Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά. Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Εισαγωγή Η χώρα μας απέκτησε Νέα Προγράμματα Σπουδών και Νέα

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Κώστα κουραβανα

Από τον Κώστα κουραβανα Από τον Κώστα κουραβανα Περιεχόμενα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Ορμονικοί-Γονιδιακοί-παράγοντες Επιπτώσεις στην υγεία Θεραπεία-Δίαιτα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Παχυσαρκία είναι κλινική κατάσταση στην

Διαβάστε περισσότερα

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Νίκος Ναγόπουλος Για τη διεξαγωγή της κοινωνικής έρευνας χρησιμοποιούνται ποσοτικές ή/και ποιοτικές μέθοδοι που έχουν τις δικές τους τεχνικές και

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 3ο (σελ. 67-79) 2 Talcott

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή Αγγελοπούλου. Επιβλέπων Καθηγητής: Μανώλης Πατηνιώτης

Κυριακή Αγγελοπούλου. Επιβλέπων Καθηγητής: Μανώλης Πατηνιώτης Κυριακή Αγγελοπούλου Επιβλέπων Καθηγητής: Μανώλης Πατηνιώτης Οι πρώτες προσπάθειες μελέτης του τρόπου επιστημονικής εργασίας έγιναν το 1970. Πραγματοποιήθηκαν μέσω της άμεσης παρατήρησης των επιστημόνων

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισμός του Προέδρου του Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου Δρα. Χρύσανθου Γεωργίου

Χαιρετισμός του Προέδρου του Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου Δρα. Χρύσανθου Γεωργίου Χαιρετισμός του Προέδρου του Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου Δρα. Χρύσανθου Γεωργίου στη Συνέντευξη Τύπου για παρουσίαση του αναθεωρημένου Οδηγού για τα ΜΜΕ, 3 Ιουλίου 2015 Αγαπητοί συνεργάτες Λειτουργοί

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη θετικής αυτό-εικόνας Εισαγωγή Ορισμοί Αυτό-αντίληψη Αυτό-εκτίμηση Μηχανισμοί ενίσχυσης και προστασίας της αυτό-εκτίμησης

Η ανάπτυξη θετικής αυτό-εικόνας Εισαγωγή Ορισμοί Αυτό-αντίληψη Αυτό-εκτίμηση Μηχανισμοί ενίσχυσης και προστασίας της αυτό-εκτίμησης Η ανάπτυξη θετικής αυτό-εικόνας Εισαγωγή Ο εαυτός ως αντικείμενο συνειδητής σκέψης αποτελεί κεντρικό θέμα διερεύνησης από διάφορους επιστημονικούς κλάδους. Η άποψη που έχουμε για τον εαυτό μας και τις

Διαβάστε περισσότερα

Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (διαδικασία και τρόπος αξιολόγησης μαθητών) 2 ώρες Προγραμματισμός και προετοιμασία ερευνητικής

Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (διαδικασία και τρόπος αξιολόγησης μαθητών) 2 ώρες Προγραμματισμός και προετοιμασία ερευνητικής Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (διαδικασία και τρόπος αξιολόγησης μαθητών) 2 ώρες Προγραμματισμός και προετοιμασία ερευνητικής ομάδας 2 ώρες Υλοποίηση δράσεων από υπο-ομάδες για συλλογή

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης; ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Παραδοχές Εκπαίδευση ως μηχανισμός εθνικής διαπαιδαγώγησης. Καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Αίσθηση ομοιότητας στο εσωτερικό και διαφοράς στο εξωτερικό Αξιολόγηση ιεράρχηση εθνικών ομάδων.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

Επικοινωνία μεταξύ προσωπικού υγείας και ασθενών Ικανοποίηση Τήρηση των οδηγιών

Επικοινωνία μεταξύ προσωπικού υγείας και ασθενών Ικανοποίηση Τήρηση των οδηγιών Επικοινωνία μεταξύ προσωπικού υγείας και ασθενών Ικανοποίηση Τήρηση των οδηγιών Γ. Κουλιεράκης, Ph.D. Ψυχολόγος της Υγείας Τομέας Κοινωνιολογίας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας 17/10/2009 Π.Μ.Σ. Δ.Υ. & Δ.Υ.Υ.

Διαβάστε περισσότερα

«Συνεκπαίδευση μαθητών με αναπηρία στη

«Συνεκπαίδευση μαθητών με αναπηρία στη Φυσική Αγωγή Πλάνο Δειγματικής Διδασκαλίας «Συνεκπαίδευση μαθητών με αναπηρία στη Φυσική Αγωγή» Δραστηριότητες Φ.Α - Κινητική Αναπηρία Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Β. Αιγαίου Ευδοκία Σαμουηλίδου PhD

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κων/νος Καλέμης, Άννα Κωσταρέλου, Μαρία Αγγελική Καλέμη Εισαγωγή H σύγχρονη τάση που επικρατεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ E ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 3065 4 Μαΐου 2017 ΤΕΥΧΟΣ ΤΡΙΤΟ Αρ. Φύλλου 403 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ - ΛΟΙΠΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Αριθμ. 19498 Προκήρυξη θέσης καθηγητή

Διαβάστε περισσότερα

Ιωάννα Τσοκανάρη, Κοινωνική Λειτουργός, Δ.Π.Θ. Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου Alzheimer «Αγία Ελένη»

Ιωάννα Τσοκανάρη, Κοινωνική Λειτουργός, Δ.Π.Θ. Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου Alzheimer «Αγία Ελένη» Ιωάννα Τσοκανάρη, Κοινωνική Λειτουργός, Δ.Π.Θ. Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου Alzheimer «Αγία Ελένη» Η Παγκόσμια Ημέρα των Ηλικιωμένων, γνωστή και ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Τρίτη Ηλικία» εορτάζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ

ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ Τσαμπίκα Μπαφίτη, M.Sc., Ph.D. Κλινική και σχολική ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια, ECP Εκ των Ένδον Χώρος Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας Εκπαιδεύτρια και επόπτρια, Λόγω

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην οργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών

Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην οργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην οργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών 11 Η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Κατερίνα Σάλτα ΔιΧηΝΕΤ 2017-2018 ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Διεπιστημονικότητα Ιστορία & Φιλοσοφία της Χημείας Γλωσσολογία Χημεία Διδακτική της Χημείας Παιδαγωγική Ψυχολογία

Διαβάστε περισσότερα