Η μελέτη εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (Ι.ΔΙ.Σ.) του Παντείου Πανεπιστήμιου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών.

Transcript

1

2 Η μελέτη εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (Ι.ΔΙ.Σ.) του Παντείου Πανεπιστήμιου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Συγγραφείς Μαρία -Ντανιέλλα Μαρούδα, Ελένη Κουτσουράκη, Θεόδωρος Φούσκας, Οι συγγραφείς θα ήθελαν να ευχαριστήσουν για τα πολύτιμα σχόλια και τις παρατηρήσεις τους τα μέλη της Επιτροπής Αξιολόγησης της Διεύθυνσης Μεταναστευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών, κκ. Μαρία Τζωρτζάκη, Κατερίνα Χαροκόπου και Αικατερίνη Κουκουβάου, εισηγήτριες της Διεύθυνσης Μεταναστευτικής Πολιτικής. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλονται για την υποστήριξή τους, και στα στελέχη της Διεύθυνσης Μεταναστευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών και ιδιαιτέρως στον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Κύριο Μιχάλη Κοσμίδη. 2 of 24

3 Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Μετανάστευσης (ΕΔΜ) θεσπίστηκε το 2003, αρχικά ως προπαρασκευαστική δράση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχοντας σκοπό την παροχή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στα κράτη-μέλη αντικειμενικών, αξιόπιστων, συγκρίσιμων, επικαιροποιημένων και ενημερωμένων δεδομένων για τη μετανάστευση και το άσυλο, ώστε να στηριχτεί η χάραξη της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατ επέκταση των οικείων εθνικών πολιτικών στους τομείς αυτούς. Ακολούθως, το Συμβούλιο της ΕΕ, το 2008, με την υπ αριθμ. 381/2008/ΕΚ Απόφαση, ίδρυσε το ΕΔΜ, ως μόνιμη πλέον δομή, η οποία θα λειτουργεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τη συμμετοχή των κ-μ με σκοπό την επίτευξη των ανωτέρω στόχων. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το ΕΜΝ και τις εργασίες του, μπορεί να αναζητηθούν στην ιστοσελίδα ή στον ελληνικό ιστότοπο Στοιχεία επικοινωνίας με το Ελληνικό Σημείο Επαφής του Ευρωπαϊκού Δικτύου Μετανάστευσης: Υπουργείο Εσωτερικών Γενική Γραμματεία Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής Γενική Διεύθυνση Μεταναστευτικής Πολιτικής Διεύθυνση Μεταναστευτικής Πολιτικής Τμήμα Μεταναστευτικής Πολιτικής Ευαγγελιστρίας Αθήνα Τηλ Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: emn@ypes.gr 2013, Υπουργείο Εσωτερικών. Όλα τα δικαιώματα κατοχυρωμένα. Αυτή η μελέτη πραγματοποιήθηκε με την οικονομική ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Υπουργείου Εσωτερικών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Μετανάστευσης. Τα περιεχόμενα της έρευνας αποτελούν αποκλειστική ευθύνη του συγγραφέα. Σε καμία περίπτωση η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Υπουργείο Εσωτερικών δεν μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνα για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που εμπεριέχονται από τρίτους. 3 of 24

4 ΕΣΤΙΑΣΜΕΝΗ ΜΕΛΕΤΗ ΕΔΜ 2013 «Προσελκύοντας υψηλά Εξειδικευμένους και Εξειδικευμένους Υπηκόους Τρίτων Χωρών» Εθνική Συνεισφορά Ενημερωτικό Δελτίο (Εθνική Συνεισφορά ) Εκτελεστική Σύνοψη (Συνθετική Έκθεση) Η προσέλκυση υψηλά εξειδικευμένων και εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών δεν αποτελεί τη δεδομένη χρονική στιγμή προτεραιότητα για την ελληνική μεταναστευτική πολιτική. Όπως τονίζεται και στην Εθνική Στρατηγική για την ένταξη των πολιτών τρίτων χωρών που δημοσιεύτηκε από τη Γενική Γραμματεία Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής του Υπουργείου Εσωτερικών στις 23/4/2013, επιχειρείται να δοθεί έμφαση στη διαχείριση των μεταναστών που βρίσκονται ήδη στη χώρα και στην ένταξή τους στην ελληνική κοινωνία. Συνεπώς μόνο όταν επιτευχθούν οι δύο αυτοί στόχοι, θα είναι δυνατόν να υιοθετηθεί η αρχή της επιλεκτικής μετανάστευσης, κατά τα πρότυπα άλλων κρατών. Παρά την απουσία σχετικής προτεραιότητας, το νομοθετικό πλαίσιο για την προσέλκυση υψηλά εξειδικευμένων και εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελλάδα, εμφανίζεται πλήρες και υποστηρικτικό τέτοιων πρωτοβουλιών, κάτι που αντισταθμίζει εν μέρει την έλλειψη στοχευμένων πολιτικών προσέλκυσης και συνεργασίας με τρίτες χώρες. Επιπλέον, ανταποκρίνεται στην ανάγκη προσαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας στις Κοινοτικές Οδηγίες (Nόμος 4071/2012 για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2009/50/ΕΚ σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής πολιτών τρίτων χωρών με σκοπό την απασχόληση υψηλής ειδίκευσης και Προεδρικό Διάταγμα 128/2008 για την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2005/71/ΕΚ σχετικά με την ειδική διαδικασία εισδοχής υπηκόων τρίτων χωρών για σκοπούς επιστημονικής έρευνας). Ιδίως με την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2009/50/ΕΚ στην ελληνική νομοθεσία, πραγματοποιήθηκε ένα σημαντικό βήμα για την προσέλκυση υψηλά εξειδικευμένων πολιτών τρίτων χωρών στην ελληνική αγορά εργασίας, αφού παρέχει σαφώς ευνοϊκότερους όρους από την προηγούμενη μεταναστευτική νομοθεσία. Προς το παρόν όμως δεν έχει εκδοθεί καμία «μπλε κάρτα». Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι ο Νόμος 4071/2012 που ενσωμάτωσε τη σχετική Οδηγία στην ελληνική έννομη τάξη είναι πολύ πρόσφατος. Αναμένεται επίσης η έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης του άρθρου 27 παρ. 1 του Ν.4071/2012, που θα καθορίζει τον ανώτατο αριθμό θέσεων για εργασία υψηλής ειδίκευσης που χορηγούνται σε πολίτες τρίτων χωρών ανά Περιφέρεια και ειδικότητα απασχόλησης και θα δημιουργήσει ένα χρήσιμο υπόβαθρο για την έναρξη εφαρμογής ποιοτικής επιλεκτικής μεταναστευτικής πολιτικής, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. 4 of 24

5 Ενημερωτικό Δελτίο (Εθνική Συνεισφορά ) Εκτελεστική Σύνοψη (Συνθετική Έκθεση) Συνθετική Έκθεση (έως 3 σελίδες) Εκτελεστική Σύνοψη της Συνθετικής Έκθεσης Οι εθνικές πολιτικές προσέλκυσης υψηλά εξειδικευμένων και εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελλάδα, περιλαμβάνουν κυρίως νομοθετικού χαρακτήρα πρωτοβουλίες. Πρόκειται για ένα πλήρες νομοθετικό πλαίσιο που αφορά στους μετανάστες υψηλής εξειδίκευσης, το οποίο ορίζει ευνοϊκές διαδικασίες εισόδου και διαμονής, π.χ. λιγότερες γραφειοκρατικές και χρονοβόρες διαδικασίες, κατά παρέκκλιση των γενικών διατάξεων. Σημειώνεται δε ότι στην παρούσα μελέτη, επιχειρήσαμε να προσαρμόσουμε στην ελληνική νομοθεσία τους όρους «εξειδικευμένοι» και «υψηλά εξειδικευμένοι», όπως διαμορφώνονται βάσει των διεθνών αξιολογήσεων ISCED και ISCO-88 και ISCO-08 και να ερμηνεύσουμε βάσει αυτών τις σχετικές διατάξεις, σύμφωνα με τις οδηγίες του EMN 1. Είναι γεγονός ότι το νομοθετικό πλαίσιο στο οποίο αναφερόμαστε (σχετικές διατάξεις του Ν. 3386/2005), θεσπίστηκε προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι πραγματικές και κυρίως οι μελλοντικές ανάγκες ζήτησης της αγορά εργασίας για (υψηλά) εξειδικευμένους υπηκόους τρίτων χωρών, βάσει σχεδιασμού που είχε λάβει χώρα πριν την οικονομική κρίση. Το ενδιαφέρον λοιπόν εστιάζεται σε (υψηλά) εξειδικευμένο προσωπικό που θα προάγει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας από υπεύθυνες θέσεις σε επιχειρήσεις (π.χ. μέλη διοικητικών συμβουλίων, διαχειριστές και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό εταιριών) και θα αναπτύξει ενδεχομένως αυτόνομη επιχειρηματική και επενδυτική δραστηριότητα. Επίσης, διευκολύνεται η έλευση υπηκόων τρίτων χωρών που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της επιστήμης και της έρευνας. Επιπλέον, προκειμένου να ικανοποιηθεί η ανάγκη προσαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας στις Κοινοτικές Οδηγίες, θεσπίστηκαν ο N. 4071/2012 για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2009/50/ΕΚ, σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής πολιτών τρίτων χωρών με σκοπό την απασχόληση υψηλής ειδίκευσης και το Προεδρικό Διάταγμα 128/2008 για την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2005/71/ΕΚ, σχετικά με την ειδική διαδικασία εισδοχής υπηκόων τρίτων χωρών για σκοπούς επιστημονικής έρευνας. Ιδίως με τον πιο πρόσφατο Ν. 4071/2012 που ενσωμάτωσε την Οδηγία 2009/50/ΕΚ στην ελληνική νομοθεσία, πραγματοποιήθηκε ένα σημαντικό βήμα για την προσέλκυση υψηλά εξειδικευμένων πολιτών τρίτων χωρών στην ελληνική αγορά εργασίας, αφού παρέχει σαφώς ευνοϊκότερους όρους σε σχέση με την ισχύουσα μεταναστευτική νομοθεσία. Προς το παρόν όμως δεν έχει εκδοθεί καμία «μπλε κάρτα». Ένας από τους λόγους είναι ότι ο νόμος (4071/2012) παραμένει ανενεργός εν όψει έκδοσης σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) του άρθρου 27 παρ. 1 του Ν.4071/2012, που θα καθορίζει τον ανώτατο αριθμό θέσεων για εργασία υψηλής ειδίκευσης που χορηγούνται σε πολίτες τρίτων χωρών ανά Περιφέρεια και ειδικότητα απασχόλησης. 1 EMN First Focused Study 2013, Attracting Highly Qualified and Qualified Third Country Nationals, Common Template, Doc 285 as proposed by the European Commission EMN NCP, p. 2, 8 5 of 24

6 Όσοναφορά τα στατιστικά στοιχεία των αδειών διαμονής που εκδόθηκαν από το πρώτο έτος εφαρμογής του Ν. 3386/2005, δηλαδή το 2006, μέχρι το τέλος του ,αποκαλύπτουν σημαντικά στοιχεία για συγκεκριμένες κατηγορίες (υψηλά) εξειδικευμένων εργαζομένων 3. Έτσι, - Είναι εντυπωσιακή η αύξηση που παρουσιάζεται στην έκδοση αδειών για μέλη διοικητικών συμβουλίων, για διαχειριστές και προσωπικό εταιριών (άρθρο 17) για τα έτη 2008 και 2009 σε σχέση με τα δύο προηγούμενα έτη 2006 και Μπορεί λοιπόν να θεωρηθεί ότι η αντίστοιχη πολιτική απέδωσε θετικά αποτελέσματα. Το γεγονός ότι το 2010 και 2011 τα ποσοστά παραμένουν σταθερά ενώ το 2012 εμφανίζεται σαφής μείωση, θεωρούμε ότι οφείλεται περισσότερο στην οικονομική κρίση και λιγότερο σε προβλήματα εφαρμογής της νομοθεσίας. - Αντίστοιχη μείωση από το 2010 και μετά εμφανίζεται για αθλητές ή προπονητές που επιθυμούν να έλθουν στην Ελλάδα εν όψει εγγραφής, μεταγραφής ή πρόσληψης (άρθρο 20), αφού χορηγήθηκαν λιγότερες από τις μισές άδειες (συνολικά 106) σε σχέση με το 2006 (συνολικά 248). - Μείωση ωστόσο εμφανίζεται από το 2011 και μετά και για τα μέλη αρχαιολογικών σχολών (άρθρο 23), αφού από κατά μέσο όρο άδειες που εκδίδονταν ετησίως από το 2006 έως και το 2011, για το 2012 εκδόθηκαν συνολικά Παράλληλα, για τους υπηκόους τρίτων χωρών που μετέχουν σε ειδικά προγράμματα όπως αυτά των ανταλλαγών στο πλαίσιο διακρατικών συμφωνιών, σε προγράμματα συνεργασίας με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και υπότροφοι υπουργείων, οργανισμών, κοινωφελών ιδρυμάτων και του Ι.Κ.Υ (άρθρο 34), ενώ παρατηρείται σημαντική αύξηση χορήγησης αδειών τα έτη 2008 (συνολικά 1241) και 2009 (συνολικά 1246) σε σχέση με το 2006 (συνολικά 523), καταγράφεται μεγάλη μείωση το 2012 (συνολικά 738). Σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες η μείωση χορήγησης αδειών που εμφανίζεται από το 2010 και κορυφώνεται το 2012, εκτιμάται ότι οφείλεται στην οικονομική κρίση με ό,τι αυτή συνεπάγεται ως προς τη μείωση των θέσεων εργασίας, την μείωση των μισθών και των ερευνητικών υποτροφιών 4. Η πτωτική τάση δε θα μπορούσε εξάλλου να αποδοθεί σε προβλήματα του ίδιου του νόμου ή της εφαρμογής του, αφού από όταν τέθηκε σε ισχύ μέχρι το 2010 υπήρξαν σαφείς αυξητικές τάσεις στη χορήγηση σχετικών αδειών. 2 Πηγή Στατιστικών: Διεύθυνση Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υπουργείο Εσωτερικών 3 Στην παρούσα μελέτη, περιλαμβάνουμε τις κατηγορίες εργαζομένων που αναφέρονται στα άρθρα 17-24, 26, 33, του Ν. 3386/2005, που βασίζονται στον ορισμό και την προσέγγιση που υιοθετείται και προτείνεται από την EUROSTAT για τους εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης, όπως ταξινομούνται στο ISCO-88 και ISCO-08. Στο πλαίσιο αυταό, οι Έρευνες Εργατικού υναμικού (ΕΕ ) ορίζουν ως «υψηλής εξειδίκευσης» εκείνους τους εργαζόμενους που εντάσσονται στις τρεις πρώτες επαγγελματικές κατηγορίες του ISCO-88, ενώ ως απλώς εξειδικευμένους εκείνους που εντάσσονται στις κατηγορίες 6-8. Όσο για τους αυτο-απασχολούμενους και τους επενδυτές, οι οποίοι σύμφωνα με τα άρθρα 25 και 26, πρέπει να αποδέιξουν μέσα από τα επιχειρηματικά τους σχέδια,, την επαγγελμαική τους εμπειρία και τη δυνατότητά τους να ασκήσουν την ενλόγω επιχειρηματική δραστηριότητα, τους εντάσσουμε στην παρούσα μελέτη. Αυτό εξάλου συνάδει και προς τις σχετικές οδηγίες του EMN, βλ.emn First Focused Study 2013, Attracting Highly Qualified and Qualified Third Country Nationals, Common Template, Doc 285 as proposed by the European Commission EMN NCP, p. 2, 5, 8. Βλ. καιπροηγούμενεςσχετικέςμελέτες,όπωςτουemn 2007 Highly Skilled Workers Study, Synthesis Report,στο. σελ 18 4 Βλ. ΕνδιαφέρουσαΈρευνα, DB, EU Monitor, Greece, Portugal, Ireland, στο More Groth via innovation, 2012, 6 of 24

7 Όσον αφορά τις υπόλοιπες κατηγορίες 5 (υψηλά) εξειδικευμένων εργαζομένων που μας ενδιαφέρουν και εμπίπτουν στις διατάξεις του Ν. 3386/2005, ο αριθμός τωναδειών που εκδόθηκαν (βάσει των άρθρων 18, 19, 33) είναι τόσο περιορισμένος (μικρότερος από 50 κατά έτος ή και συνολικά) που δεν επιτρέπει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων Το γεγονός επίσης ότι δεν εντοπίστηκαν στατιστικά στοιχεία για την εφαρμογή του άρθρου 43 του νόμου 3386/05 σχετικά με τους Ερευνητές, ενώ αντίθετα υπάρχουν στατιστικά για την εφαρμογή του Π.Δ. 128/2008 από το 2006, δηλαδή 3 χρόνια πριν την έναρξη εφαρμογής του, οφείλεται στο ότι δεν γίνεται χρήση του άρθρου 43 μετά την έναρξη εφαρμογής του ΠΔ. Συνεπώς αν και οι παραπάνω νομοθετικές διατάξεις παρέχουν προνόμια για ορισμένες από τις κατηγορίες αδειών διαμονής, όπως είναι οι κάτοχοι μπλε κάρτας, ή οι ερευνητές (π.χ. χορήγηση άδειας εισόδου και διαμονής στα μέλη των οικογενειών, ίση μεταχείριση με τους ημεδαπούς κλπ.) προκειμένου να προσελκύσουν (υψηλά) εξειδικευμένους υπηκόους τρίτων χωρών στην Ελλάδα, το γενικότερο κλίμα των τελευταίων 3 ετών, δεν συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση. Όσον αφορά την αξιολόγηση των στατιστικών μετά το 2010, φαίνεται πρώτον ότι εξακολουθούν να υφίστανται πρακτικής φύσης εμπόδια που είχαν αναφερθεί και σε προηγούμενες σχετικές μελέτες του ΕΜΝ ( Conditions of entry and residence of Third Country Highly Skilled Workers in Greece του 2006 και Satisfying labour demand through migration in Greece του 2010). Π.χ. η επιστήμη και η έρευνα στην Ελλάδα δεν είναι ακόμη αρκετά αναπτυγμένες ώστε να προσελκύουν εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης από τρίτες χώρες, η ελληνική γλώσσα θεωρείται σημαντικός παράγοντας δυσκολίας, ενώ οι κανόνες που ρυθμίζουν την αναγνώριση διπλωμάτων και πτυχίων που αποκτήθηκαν στο εξωτερικό είναι αρκετά αυστηροί, όπως εξάλλου και στα περισσότερα κράτη μέλη της Ε.Ε.. Το βασικότερο πάντως εμπόδιο για την προσέλκυση (υψηλά) εξειδικευμένων εργαζόμενων από τρίτες χώρες είναι αναμφισβήτητα η οικονομική κρίση. Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας στην Ελλάδα, οι μειώσεις μισθών και οι περιορισμοί στα κοινωνικά δικαιώματα καθιστούν τη χώρα μη ελκυστική για κάθε είδους μετανάστευση, πολλώ μάλλον για (υψηλά) εξειδικευμένους εργαζόμενους. Τέλος, δεν είναι καθόλου αμελητέο το γεγονός ότι η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης και του δύσκολου ρόλου που έχει κληθεί να διαδραματίσει στα πλαίσια της Κοινής Ευρωπαϊκής Πολιτικής σε ζητήματα Ασύλου και Μετανάστευσης, αντιμετωπίζει ήδη μια τεράστια πρόκληση. Πρόκειται αφενός για τη διαχείριση της συντριπτικής πλειοψηφίας των μικτών μεταναστευτικών ροών προς το σύνολο των κρατών μελών της ΕΕ που εισέρχονται στην Ελλάδα, και αφετέρου για τις πολιτικές ένταξης που πρέπει να υιοθετήσει επειγόντως προκειμένου να αντιμετωπίσει προβλήματα που έχουν λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Σε κάθε περίπτωση, και παρά την ύπαρξη πραγματικών και μεγάλων προκλήσεων για την ελληνική μεταναστευτική πολιτική για το επόμενο χρονικό διάστημα (βλ. Εθνική Στρατηγική για την ένταξη των πολιτών τρίτων χωρών, Γενική Γραμματεία Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής Υπουργείο Εσωτερικών, , σελ )., το νομοθετικό πλαίσιο για την προσέλκυση υψηλά εξειδικευμένων και εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελλάδα, εμφανίζεται πλήρες και υποστηρικτικό για άτομα που θα εκδηλώσουν τη βούληση να εργαστούν στη χώρα, κάτι που αντισταθμίζει εν μέρει την έλλειψη στοχευμένων πολιτικών προσέλκυσης και συνεργασίας με τρίτες χώρες. Αυτό θα δημιουργήσει αναμφίβολα ένα χρήσιμο υπόβαθρο για την έναρξη εφαρμογής επιλεκτικής μεταναστευτικής πολιτικής, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. 5 Συγκεκριμένα αναφερόμαστε στις εξής κατηγορίες: 7 of 24

8 Τμήμα 1 Εθνικές πολιτικές και μέτρα (Εθνική συνεισφορά κατ/ανώτατο όριο 8 σελίδες) 1.1 Πολιτικές Q.1. Υφίστανται εθνικές πολιτικές για την προσέλκυση υψηλά εξειδικευμένων και εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών; Υπάρχουν εθνικές πολιτικές προσέλκυσης υψηλά εξειδικευμένων και εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών, αλλά περιορίζονται σε νομοθετικού χαρακτήρα πρωτοβουλίες. 1. Το συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο αποτελείται από: Τον Νόμο 3386/2005 για την είσοδο, διαμονή και κοινωνική ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελληνική Επικράτεια (άρθρα 17-24, 26, 33-34, Τον Nόμο 4071/2012 (άρθρα 22-41) που ενσωματώνει στην ελληνική έννομη τάξη την Οδηγία 2009/50/ΕΚ σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής πολιτών τρίτων χωρών με σκοπό την απασχόληση υψηλής ειδίκευσης. 3. Το Προεδρικό Διάταγμα 128/2008 για την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2005/71/ΕΚ της 12ης Οκτωβρίου 2005, σχετικά με την ειδική διαδικασία εισδοχής υπηκόων τρίτων χωρών για σκοπούς επιστημονικής έρευνας. Σε ότι αφορά στους μετανάστες υψηλής εξειδίκευσης, ορίζει ευνοϊκές διαδικασίες εισόδου και διαμονής, π.χ. λιγότερες γραφειοκρατικές και χρονοβόρες διαδικασίες, κατά παρέκκλιση των γενικών διατάξεων περί μετανάστευσης. Q1.a. Αν ναι, παρακαλούμε υποδείξτε τα εξής: Εθνικό ορισμό υψηλά εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών, που να περιλαμβάνει αναφορές σε σχετικά διεθνή κριτήρια όπως η Διεθνής Πρότυπη Ταξινόμηση της Εκπαίδευσης (ISCED) και η ιεθνής Τυποποιημένη Ταξινόμηση των Επαγγελμάτων (ISCO) και/ή μισθολογικά όρια. Ο ορισμός υψηλά εξειδικευμένων πολιτών τρίτων χωρών αποδίδεται στο άρθρο 23 εδάφια β) και ζ) του N. 4071/2012 που αποτελεί ενσωμάτωση στην ελληνική έννομη τάξη του αντίστοιχου ορισμού της Οδηγίας 2009/50/ΕΚ. Έτσι, για την εφαρμογή των διατάξεων του συγκεκριμένου Νόμου, νοείται ως «απασχόληση υψηλής ειδίκευσης»,η απασχόληση προσώπου, το οποίο: 1. Προσωπικό επιχειρήσεων προερχόμενο από τρίτες χώρες, οι οποίες έχουν έδρα σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ ή στον Ευρωπαικό Οικονομικό Χώρο, εφόσον το προσωπικό αυτό μετακινείται στην Ελλάδα με σκοπό να παρέχει τις υπηρεσίες του στο πλαίσιο σύμβασης μεταξύ της ξένης επιχείρησης και της αντίστοιχης ελληνικής (άρθρο 18). 2. Απασχολούμενοι ως εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό σε επιχείρηση η οποία είναι εγκατεστημένη σε τρίτη χώρα και για τους οποίους προβλέπεται η παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών, στο πλαίσιο σύμβασης προμήθειας, μεταξύ της ανωτέρω επιχείρησης και της αντίστοιχης που ασκεί τις δραστηριότητες της στην Ελλάδα (άρθρο 19). 3. Υπήκοοι τρίτων χωρών που εισέρχονται στην Ελλάδα για απόκτηση ιατρικής ειδικότητας (άρθρο 33). 6 Τίτλοι των άρθρων: 17 (Χορήγηση και ανανέωση άδειας διαμονής σε μέλη διοικητικού συμβουλίου, διαχειριστές και προσωπικό εταιριών), Άρθρο 18 (Χορήγηση και ανανέωση άδειας διαμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών που μετακινούνται από επιχείρηση εγκατεστημένη σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, με σκοπό την παροχή υπηρεσίας), Άρθρο 19 (Χορήγηση και ανανέωση άδειας διαμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών που μετακινούνται από επιχείρηση εγκατεστημένη σε τρίτη χώρα με σκοπό την παροχή υπηρεσίας), Άρθρο 20, (Χορήγηση και ανανέωση άδειας διαμονής αθλητών και προπονητών), Άρθρο 21, (Χορήγηση και ανανέωση άδειας διαμονής σε μέλη καλλιτεχνικών συγκροτημάτων), Άρθρο 23, (Χορήγηση και ανανέωση άδειας διαμονής σε μέλη ξένων αρχαιολογικών σχολών), Άρθρο 24, (Άσκηση ανεξάρτητης οικονομικής δραστηριότητας,) Άρθρο 26 (Άδεια διαμονής για ανάπτυξη επενδυτικής δραστηριότητας), Άρθρο 33 (Απόκτηση ιατρικής ειδικότητας), Άρθρο 34 (Συμμετοχή σε ειδικά προγράμματα), Άρθρο 43 (Χορήγηση και ανανέωση άδειας διαμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών για την εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος). 8 of 24

9 1. προστατεύεται με βάση την ελληνική εργατική νομοθεσία ως μισθωτός, που παρέχει γνήσια και αποτελεσματική εργασία για λογαριασμό ή υπό την καθοδήγηση άλλου, ανεξάρτητα από το νομικό τύπο που η σχέση αυτή έχει περιβληθεί. 2. αμείβεται και 3. έχει την απαιτούμενη επαρκή και ειδική γνώση, που αποδεικνύεται από υψηλά επαγγελματικά προσόντα, δηλαδή προσόντα που πιστοποιούνται από τίτλο σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή εφόσον αυτό προβλέπεται, κατά παρέκκλιση, από την εθνική νομοθεσία, από πέντε τουλάχιστον έτη επαγγελματικής εμπειρίας επιπέδου ανάλογου προς τίτλο σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και σχετικής με το επάγγελμα ή τον τομέα που προσδιορίζεται στη σύμβαση εργασίας. Εθνικό ορισμό εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών, που να περιλαμβάνει αναφορές σε σχετικά διεθνή κριτήρια όπως η Διεθνής Πρότυπη Ταξινόμηση της Εκπαίδευσης ( ISCED) και η ιεθνής Τυποποιημένη Ταξινόμηση των Επαγγελμάτων (ISCO) και/ή μισθολογικά όρια. Δεν υπάρχει ορισμός «εξειδίκευσης» στην ελληνική νομοθεσία. Σημειώνουμε ωστόσο ότι η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΣΥΕ) ακολουθεί τον ορισμό και την προσέγγιση που υιοθετείται και προτείνεται από την EUROSTAT για τους εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης, όπως ταξινομούνται στο ISCO-88 και ISCO-08 και έχει καθιερώσει τη Στατιστική Ταξινόμηση των Επαγγελμάτων (ΣΤΕΠ-92) η οποία παρέχει ένα σύστημα ταξινόμησης και ομαδοποίησης της πληροφόρησης που αφορά στα επαγγέλματα και η οποία προέρχεται είτε από τις απογραφές πληθυσμού είτε από άλλες στατιστικές έρευνες ή από διοικητικές πηγές. Στο πλαίσιο αυτό, οι Έρευνες Εργατικού υναμικού (ΕΕ ) ορίζουν ως «υψηλής εξειδίκευσης» εκείνους τους εργαζόμενους που εντάσσονται στις τρεις πρώτες επαγγελματικές κατηγορίες, ενώ ως απλώς εξειδικευμένους εκείνους που εντάσσονται στις κατηγορίες 6-8, χωρίς ωστόσο να διατυπώνουν ειδικά ορισμό των «εργαζομένων υψηλής εξειδίκευσης ή απλής εξειδίκευσης». Εντούτοις, σε σχετικές έρευνες /μελέτες 7 έχουν θεωρηθεί ως τέτοιοι εκείνοι που εντάσσονται στις κατηγορίες 1-3 ISCO-08, ορισμένοι αυτο-απασχολούμενοι, επενδυτές και γενικώς όσοι δικαιούνται διευκολύνσεις κατά τη διαδικασία εισόδου και παραμονής στη χώρα, λόγω του ότι προάγουν το δημόσιο συμφέρον και την εθνική οικονομία. Q1.β. Αν ναι, οι πολιτικές διαχωρίζουν τους υψηλά εξειδικευμένους από τους εξειδικευμένους υπηκόους τρίτων χωρών; Ναι.. Q1.γ. Αν ναι, παρακαλούμε υποδείξτε τη λογική του διαχωρισμού τους. Αν και δεν περιλαμβάνεται διαχωρισμός υψηλά εξειδικευμένων από τους απλώς εξειδικευμένους, οι περισσότερες πολιτικές αναφέρονται σε εργαζόμενους υψηλής εξειδείκευσης Q1.d. Αν ναι, ποια είναι η κύρια λογική αυτών των πολιτικών; Ποιος ο στόχος τους; Παρακαλούμε να λάβετε υπόψη αν αυτή η λογική συνδέεται με την κυκλική, την προσωρινή ή τη μόνιμη μετανάστευση. 7 Βλ για προηγούμενες σχετικές μελέτες του EMN2007 Highly Skilled Workers Study, Synthesis Report,στο. σελ 18 9 of 24

10 Το νομοθετικό πλαίσιο διαμορφώθηκε κατ αυτόν τον τρόπο, αφενός για να ανταποκριθεί στις πραγματικές και κυρίως τις μελλοντικές ενδεχόμενες ανάγκες «ζήτησης» από την αγορά εργασίας των εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών -βάσει σχεδιασμού που είχε, όμως, λάβει χώρα πριν την οικονομική κρίση- (βλ. κατηγορίες υπό Q2.a.) για τους οποίους προβλέφθηκαν οι ευνοϊκότερες ρυθμίσεις του Ν. 3386/2005, και αφετέρου προκειμένου να ικανοποιηθεί η ανάγκη προσαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας στις Κοινοτικές Οδηγίες όσον αφορά τον N. 4071/2012 και το Προεδρικό Διάταγμα 128/2008 (βλ. Οδηγία 2009/50/ΕΚ και Οδηγία 2005/71/ΕΚ αντίστοιχα). Σχετικές αναφορές γίνονται και στην Εθνική Στρατηγική για την ένταξη των πολιτών τρίτων χωρών (Γενική Γραμματεία Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής του Υπουργείου Εσωτερικών, 23/4/2013 (ελληνικά) 8. Q1.e. Αν ναι, περιγράψτε συνοπτικά τα κύρια χαρακτηριστικά αυτών των πολιτικών. Παρακαλούμε λάβετε υπόψη αν υφίστανται τα ακόλουθα: Σύστημα μοριοδότησης (π.χ. σύστημα που επιτρέπει την εισδοχή υπηκόων τρίτων χωρών που διαθέτουν ικανό αριθμό δεξιοτήτων και εμπειριών από λίστα που τυπικά περιλαμβάνει γλωσσικές ικανότητες, επαγγελματική εμπειρία, εκπαίδευση και ηλικία) 9 ) Όχι. Σύστημα καθοδηγούμενο από εργοδότες (π.χ. σύστημα που επιτρέπει στους εργοδότες να επιλέγουν τους εργαζόμενους που χρειάζονται και υπόκειται σε κυβερνητικούς κανονισμούς) 10 ); Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο παρουσιάζεται ευέλικτο προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των εργοδοτών για (υψηλά) εξειδικευμένο προσωπικό αφού η πρόσβαση στη συγκεκριμένη αγορά εργασίας εξαρτάται αποκλειστικά από την αντίστοιχη ζήτηση. Συγκεκριμένα, το άρθρο 27 του Ν. 4071/2012 «Καθορισμός όγκου εισερχομένων πολιτών τρίτων χωρών για απασχόληση υψηλής ειδίκευσης (Άρθρο 6 της Οδηγίας)» ορίζει ότι: 1. Με απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Εξωτερικών, Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, που εκδίδεται κατά το τελευταίο τρίμηνο κάθε δεύτερου έτους καθορίζεται ο ανώτατος αριθμός θέσεων για εργασία υψηλής ειδίκευσης που χορηγούνται σε πολίτες τρίτων χωρών, ανά Περιφέρεια και ειδικότητα απασχόλησης. Με την ίδια απόφαση μπορεί να προβλέπεται προσαύξηση του ανώτατου αριθμού θέσεων για υψηλή ειδίκευση έως 10%, ώστε να καλύπτονται απρόβλεπτες και έκτακτες ανάγκες, καθώς και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια. 2. Για την έκδοση της ανωτέρω κοινής υπουργικής απόφασης λαμβάνεται υπόψη, υποχρεωτικά, η γνώμη: (α) της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, (β) του ΟΑΕΔ, καθώς και (γ) των Περιφερειών της χώρας, κατόπιν ερωτήματος των Υπουργών Εσωτερικών και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης αναφορικά με τις υπάρχουσες ανάγκες εργασίας για προσωπικό υψηλής ειδίκευσης στην ελληνική επικράτεια. Οι ανάγκες αυτές θα προσδιορίζονται, ιδίως, με βάση τα ακόλουθα κριτήρια: το συμφέρον της εθνικής οικονομίας, τη σκοπιμότητα της απασχόλησης, την προσφορά εργασίας από ημεδαπούς, Ευρωπαίους πολίτες ή νομίμως διαμένοντες στη χώρα πολίτες τρίτων χωρών ) Definition from: Ibid 10 of 24

11 ανά ειδικότητα και τα ποσοστά ανεργίας ανά τομέα απασχόλησης. Με βάση τις ανωτέρω γνώμες, οι οποίες διατυπώνονται μέσα σε προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την υποβολή του ερωτήματος, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης μεριμνά για την έκδοση της κοινής υπουργικής απόφασης της παραγράφου 1, λαμβάνοντας υπόψη τις γνώμες αυτές, καθώς και το συμφέρον της εθνικής οικονομίας. Υβριδικό σύστημα (π.χ. συνδυασμός συστήματος μοριοδότησης και συστήματος καθοδηγούμενου από εργοδότες) 11 ); Όχι. Q.2. Περιλαμβάνονται άλλες ομάδες υπηκόων τρίτων χωρών στις εθνικές πολιτικές προσέλκυσης (υψηλά) εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών; Ναι. Q2.a. Αν ναι, παρακαλούμε υποδείξτε ποιές άλλες ομάδες περιλαμβάνονται (π.χ. επενδυτές, επιχειρηματίες, διεθνείς απόφοιτοι, μετακινούμενοι εργαζόμενοι κλπ.); (Αναφορά σε Μελέτες ΕΔΜ που περιλαμβάνουν σχετικές πληροφορίες) Βλ. ΕΜΝStudy 2006, για τις Συνθήκες εισδοχής και διαμονής υψηλά εξειδεικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελλάδα (EMN 2006, ConditionsofentryandresidenceofThirdCountryHighlySkilledWorkersinGreece Οι μετανάστες που προέρχονται από τρίτες χώρες μπορούν να θεωρηθούν ως εργαζόμενοι υψηλής εξειδίκευσης, όταν εισέρχονται στη χώρα με σκοπό να ασκήσουν οικονομική δραστηριότητα που πρου ποθέτει υψηλή κατάρτιση (π.χ. επιστήμονες, αποσπασμένοι υπάλληλοι εταιρειών, ερευνητές, καθηγητές πανεπιστημίων κτλ.). Ο Ν. 3386/2005 προβλέπει τις ακόλουθες κατηγορίες εργαζομένων, οι οποίες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως υψηλής εξειδίκευσης, ή εξειδικευμένοι, με βάση την Διεθνή Πρότυπη Ταξινόμηση της Εκπαίδευσης (ISCED) και την ιεθνή Τυποποιημένη Ταξινόμηση των Επαγγελμάτων (ISCO 12 ), για του οποίους θεσπίζει ειδικές ρυθμίσεις αναφορικά με τον ορισμό ή τα κριτήρια εισόδου στη χώρα: 1. Μέλη διοικητικών συμβουλίων, διαχειριστές και προσωπικό εταιριών, υπό τις προϋποθέσεις που ορίζει το άρθρο 17, οι οποίοι πρέπει να διαθέτουν ειδική θεώρηση εισόδου. 2. Προσωπικό επιχειρήσεων προερχόμενο από τρίτες χώρες, οι οποίες έχουν έδρα σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ ή στον Ευρωπαι κό Οικονομικό Χώρο, εφόσον το προσωπικό αυτό μετακινείται στην Ελλάδα με σκοπό να παρέχει τις υπηρεσίες του στο πλαίσιο σύμβασης μεταξύ της ξένης επιχείρησης και της αντίστοιχης ελληνικής (άρθρο 18). Σε τέτοιες περιπτώσεις οι εργαζόμενοι από τρίτες χώρες πρέπει να διαθέτουν νόμιμη διαμονή στην ευρωπαι κή χώρα όπου βρίσκεται εγκατεστημένη η επιχείρηση από την οποία προέρχονται. 3. Απασχολούμενοι ως εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό σε επιχείρηση η οποία είναι εγκατεστημένη σε τρίτη χώρα και για τους οποίους προβλέπεται η παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών, στο πλαίσιο σύμβασης προμήθειας, μεταξύ της ανωτέρω επιχείρησης και της αντίστοιχης που ασκεί τις δραστηριότητες της στην Ελλάδα (άρθρο 19). 11 Ibid 12 Βλ. ILO and UNESCO 11 of 24

12 4. Αθλητές ή προπονητές που επιθυμούν να έλθουν στην Ελλάδα εν όψει εγγραφής, μεταγραφής ή πρόσληψης (άρθρο 20). 5. Πνευματικοί δημιουργοί, όπως συγγραφείς, σκηνοθέτες, ζωγράφοι, γλύπτες, ηθοποιοί, τραγουδιστές, χορογράφοι και σκηνογράφοι (άρθρο 22) και μέλη καλλιτεχνικών συγκροτημάτων (άρθρο 21). 6. Μέλη αρχαιολογικών σχολών (άρθρο 23), τα οποία μπορούν να λάβουν άδεια διαμονής στα πλαίσια της δραστηριότητας της σχολής. 7. Υπήκοοι τρίτων χωρών που εισέρχονται στην Ελλάδα για απόκτηση ιατρικής ειδικότητας (άρθρο 33). 8. Υπήκοοι τρίτων χωρών που μετέχουν σε ειδικά προγράμματα όπως αυτά των ανταλλαγών στο πλαίσιο διακρατικών συμφωνιών, σε προγράμματα συνεργασίας με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και υπότροφοι υπουργείων, οργανισμών, κοινωφελών ιδρυμάτων και του Ι.Κ.Υ (άρθρο 34). Για την επόμενη κατηγορία ακολουθούνται οι γενικές διαδικασίες μετανάστευσης ενώ ισχύουν παράλληλα και ευνοϊκότεροι όροι: 9. Αυτοαπασχολούμενοι ή εργαζόμενοι που ασκούν ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτουν ευρώ κατατεθειμένα σε αναγνωρισμένο τραπεζικό ίδρυμα, τα οποία πρέπει να κατατεθούν σε ελληνική τράπεζα μόλις εγκριθεί η ειδική βίζα (άρθρο 24), εφόσον η συγκεκριμένη δραστηριότητα προάγει την εθνική οικονομία Επενδυτές που πραγματοποιούν επένδυση ύψους τριακοσίων χιλιάδων ( ) ευρώ, τουλάχιστον, που έχει θετικές επιπτώσεις στην εθνική οικονομία υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 26. Q.3. Εστιάζουν οι πολιτικές στη χώρα σας σε συγκεκριμένους κλάδους επαγγελμάτων; Ναι. Αν ναι, παρακαλούμε υποδείξτε τους συγκεκριμένους κλάδους επαγγελμάτων και τη σχέση τους μ αυτές τις πολιτικές. Το νομοθετικό πλαίσιο έχει διαμορφωθεί κατάλληλα προκειμένου να καλύψει υπαρκτές ή μελλοντικές ανάγκες για (υψηλά) εξειδικευμένο προσωπικό που θα προάγει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας από υπεύθυνες θέσεις σε επιχειρήσεις (π.χ. μέλη διοικητικών συμβουλίων, διαχειριστές και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό εταιριών) και θα αναπτύξει ενδεχομένως αυτόνομη επιχειρηματική και επενδυτική δραστηριότητα. Επίσης, διευκολύνεται η έλευση υπηκόων τρίτων χωρών που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της επιστήμης και της έρευνας. Q.4. Η ενσωμάτωση των Οδηγιών της ΕΕ έχει οδηγήσει σε πιο ευνοϊκή νομοθεσία/μέτρα/συνθήκες για συγκεκριμένες ομάδες (υψηλά) εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών; 13 Η ενλόγω κατηγορία εντάσσεται στη μελέτη και κατόπιν υποδείξεως του EMN, αλλά και γιατί για την χορήγηση της ενλόγω άδειας, απαιτείται έλεγχος των ικανοτήτων και εμπειριών του αιτούνται, εφόσον εξετάζονται από ειδική Επιτροπή της αρμόδιας Περιφέρειας τα ακόλουθα: «η δυνατότητα εφαρμογής της οικονομοτεχνικής μελέτης που έχουν υποβάλλει, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της επιχείρησης, οι επιχειρηματικές εμπειρίες του υπηκόου τρίτης χώρας, το ύψος του διαθέσιμου κεφαλαίου και οι επιπτώσεις στην απασχόληση. Επιπλέον, αντίστοιχος έλεγχος γίνεται για κάθε ανανέωση της άδειας (άρθρο 25). 12 of 24

13 Ναι, η νομοθεσία παρέχει ευνοϊκό καθεστώς και διαδικασίες εισόδου. Q4.a. Αν ναι, παρακαλούμε υποδείξτε τις σχετικές Οδηγίες και την πιο ευνοϊκή νομοθεσία/μέτρα/συνθήκες που δημιουργήθηκαν για αυτές τις συγκεκριμένες ομάδες (π.χ. Οδηγία μπλε κάρτας της ΕΕ και Οδηγία Ερευνητών) Με την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2009/50/ΕΚ στην ελληνική νομοθεσία πραγματοποιήθηκε ένα σημαντικό βήμα για την προσέλκυση υψηλά εξειδικευμένων πολιτών τρίτων χωρών στην ελληνική αγορά εργασίας, αφού παρέχει σαφώς ευνοϊκότερους όρους από την προηγούμενη μεταναστευτική νομοθεσία. Προς το παρόν όμως δεν έχει εκδοθεί καμία «μπλε κάρτα». Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι ο Νόμος 4071/2012 που ενσωμάτωσε τη σχετική Οδηγία στην ελληνική έννομη τάξη είναι πρόσφατος. Αναμένεται πάντως η έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης του άρθρου 27 παρ. 1 του Ν.4071/2012 που θα καθορίζει τον ανώτατο αριθμό θέσεων για εργασία υψηλής ειδίκευσης που χορηγούνται σε πολίτες τρίτων χωρών ανά Περιφέρεια και ειδικότητα απασχόλησης. Όσον αφορά το Προεδρικό Διάταγμα 128/2008 που ενσωματώνει την Οδηγία 2005/71/ΕΚ, διαπιστώνουμε ότι παρέχει σαφώς περισσότερα προνόμια και καθιστά την Ελλάδα ελκυστικότερο προορισμό συγκριτικά με τη γενική διάταξη του άρθρου 43 του Ν. 3386/2005. Q.5. Οι εθνικές πολιτικές αναφέρονται στο ζήτημα της μετανάστευσης εξειδικευμένων επαγγελματιών (διαρροή εγκεφάλων /braindrain) από τις χώρες καταγωγής; Όχι. Δεδομένου του μικρού αριθμού των μεταναστών (υψηλής) ειδίκευσης που εισέρχεται στη χώρα, το ζήτημα της διαρροής εγκεφάλων δεν έχει τεθεί έως σήμερα σε σχέση με τη μεταναστευτική πολιτική της Ελλάδας. Q.6. Οι εθνικές πολιτικές αναφέρονται στο ζήτημα της κυκλικής μετανάστευσης εξειδικευμένων επαγγελματιών με τις χώρες καταγωγής; Όχι (βλ. και απάντηση στην Q. 5). Q6.a. Αν ναι (σε κάποια από αυτές τις ερωτήσεις), παρακαλούμε υποδείξτε συνοπτικά πώς οι εθνικές πολιτικές θίγουν αυτά τα ζητήματα, υποστηρίζοντας τις απαντήσεις σας με αναφορές σε έρευνες ή άλλες πηγές πληροφόρησης. - Q.7. Έχουν αποτελέσει οι εθνικές πολιτικές αντικείμενο δημόσιου διαλόγου; Ναι. Q7.a Αν ναι, παρακαλούμε υποδείξτε συνοπτικά τα κύρια χαρακτηριστικά των πολιτικών που συζητήθηκα καθώς και τους λόγους για έναν τέτοιο διάλογο και το επίπεδο στο οποίο προέκυψε (π.χ. Κοινοβούλιο, κοινωνία, ΜΜΕ). Παρακαλούμε υποστηρίξτε την απάντησή σας με αναφορά σε έρευνες ή άλλες πηγές πληροφόρησης. Βλ. αναφορά στη δημόσια διαβούλευση για την υιοθέτηση του ν.4071/2012 με τον οποίο ενσωματώθηκε η οδηγία για την υψηλή ειδίκευση. Επίσης, σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του νόμου, το άρθρο 27 προβλέπει τη συμμετοχή κοινωνικών φορέων 13 of 24

14 Q7.b. Αν ναι, παρακαλούμε υποδείξτε συνοπτικά τις πιθανές επιπτώσεις του διαλόγου στις εθνικές πολιτικές. Δεν προέκυψαν σημαντικές διαφορές στο νόμο σε συνέχεια της διαβούλευσης. 1.2 Μέτρα Αναφερθείτε στο νομικό πλαίσιο σε περίπτωση που έχουν προκύψει σχετικές μεταβολές στην εργατική μεταναστευτική νομοθεσία συγκριτικά με πληροφορίες που περιέχονταν στη Μελέτη του ΕΔΜ SatisfyingLabourDemandthroughMigration Q.8. Έχει λάβει το Κράτος Μέλος σας συγκεκριμένα μέτρα για να ικανοπιηθούν οι στόχοι των πολιτικών; Ναι. Q8.a. Αν ναι, παρακαλούμε υποδείξτε τα μέτρα που συμβάλουν στην εφαρμογή των εθνικών πολιτικών και υποδείξτε τους συγκεκριμένους στόχους. Ο παρακάτω κατάλογος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν παράδειγμα. Παρακαλούμε υποστηρίξτε τις απαντήσεις σας με αναφορά σε έρευνες ή άλλες πηγές πληροφόρησης.χορηγίες εργοδοτών και/ή ανάμειξη στη μεταναστευτική διαδικασία /Ελεύθερη πρόσβαση στην αγορά εργασίας/ Ταχύρυθμες διαδικασίες /Παροχή πληροφόρησης που περιλαμβάνει ενημερωτικές εκστρατείες /Παρακολούθηση συναντήσεων πρόσληψης στο εξωτερικό Το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει ταχύρρυθμη έκδοση αδειών διαμονής για υψηλή ειδίκευση, ίση μεταχείριση με ημεδαπούς σε συγκεκριμένους τομείς κά που αναπτύσσονται παρακάτω στην Q.9a. Q8.b. Αν ναι, υπάρχουν μέτρα που στοχεύουν στη διευκόλυνση της ενσωμάτωσης των (υψηλά) εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών; Ο παρακάτω κατάλογος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν παράδειγμα. Παρακαλούμε υποστηρίξτε τις απαντήσεις σας με αναφορά σε έρευνες ή άλλες πηγές πληροφόρησης.βελτίωση της γλωσσικής επάρκειας / Παροχή πληροφόρησης και πολιτικού προσανατολισμού /Κοινωνική και νομική καθοδήγηση - Q.9 Υπάρχουν δημόσιες πολιτικές στο Κράτος Μέλος σας που να στοχεύουν ειδικά στο να επηρρεάσουν θετικά την απόφαση για μετανάστευση (υψηλά) εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών; Ναι. Q9.a. Αν ναι, παρακαλούμε υποδείξτε τέτοιες πρωτοβουλίες. Ο παρακάτω κατάλογος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν παράδειγμα. Παρακαλούμε υποστηρίξτε τις απαντήσεις σας με αναφορά σε έρευνες ή άλλες πηγές πληροφόρησης:δικαιώματα οικογενειακής επανένωσης / Φορολογικά προνόμια/ Προνόμια κοινωνικής ασφάλισης ή άλλα κοινωνικά προνόμια / Ίση μεταχείριση/ μέτρα μη διάκρισης Οικογενειακή επανένωση Όσον αφορά τους (υψηλά) εξειδικευμένους εργαζόμενους που υπάγονται στις αντίστοιχες διατάξεις του Ν.3386/2005, όσοι εμπίπτουν στις παρακάτω κατηγορίες μπορούν να συνοδεύονται από τα μέλη των οικογενειών τους, στα οποία χορηγείται μετά από αίτηση προσωπική άδεια, η οποία λήγει μαζί με την άδεια του κύριου δικαιούχου: 1. Μέλη διοικητικών συμβουλίων, διαχειριστές και προσωπικό εταιριών (άρθρο 17). 2. Προσωπικό επιχειρήσεων προερχόμενο από τρίτες χώρες, οι οποίες έχουν έδρα σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ ή στον Ευρωπαι κό Οικονομικό Χώρο (άρθρο 18). 3. Αθλητές ή προπονητές (άρθρο 20). 4. Μέλη αρχαιολογικών σχολών (άρθρο 23). 5. Υπήκοοι τρίτων χωρών που εισέρχονται στην Ελλάδα για απόκτηση ιατρικής ειδικότητας (άρθρο 33) 6. Ερευνητές, βάσει του ΠΔ 128/ Kάτοχοι μπλε κάρτας, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4071/ of 24

15 Όλοι οι υπόλοιποι μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα οικογενειακής επανένωση σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας Φορολογική ρύθμιση εν υπάρχει ειδική φορολογική ρύθμιση για τους εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης, αλλά υπόκεινται στις ίδιες φορολογικές ρυθμίσεις με τους ντόπιους εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης. Ανανέωση άδειας διαμονής Έχουν το δικαίωμα να ανανεώσουν την άδεια διαμονής - εργασίας αρκεί να συνεχίζεται η οικονομική τους δραστηριότητα και να πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου. Άδεια διαμονής επί μακρόν διαμένοντος (π.δ 150/2006) Μετά από πέντε έτη διαμονής στην Ελλάδα, έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν αίτηση για άδεια διαμονής επί μακρόν διαμένοντος, όπως κάθε άλλος υπήκοος τρίτης χώρας που διαμένει νόμιμα στη χώρα για το ίδιο διάστημα. Ίση μεταχείριση με ημεδαπούς Όσον αφορά τους υψηλά εξειδικευμένους εργαζόμενους κατόχους «Μπλε κάρτας της ΕΕ» που υπάγονται στις αντίστοιχες διατάξεις του Ν. 4071/2012, το άρθρο 34 προβλέπει (υπό τους περιορισμούς των παραγράφων 2 και 4) «ίση μεταχείριση» με τους ημεδαπούς, όσον αφορά: α) τις συνθήκες εργασίας, περιλαμβανομένων των όρων αμοιβής και απόλυσης, καθώς και τις απαιτήσεις σχετικά με την υγεία και την ασφάλεια στον χώρο εργασίας. β) την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, της προσχώρησης και της συμμετοχής σε οργάνωση εργαζομένων ή εργοδοτών ή οποιαδήποτε επαγγελματική οργάνωση, συμπεριλαμβανομένων των πλεονεκτημάτων που παρέχονται από τις οργανώσεις αυτές και υπό την επιφύλαξη των διατάξεων για τη δημόσια τάξη και τη δημόσια ασφάλεια. γ) την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση. δ) την αναγνώριση των διπλωμάτων πιστοποιητικών και άλλων επαγγελματικών προσόντων, σύμφωνα με τις σχετικές εθνικές διαδικασίες. ε) τις διατάξεις της εθνικής νομοθεσίας σχετικά με τους κλάδους κοινωνικής ασφάλειας. στ) με την επιφύλαξη των υφιστάμενων διμερών συμφωνιών, την καταβολή ποσών σχετικών με κεκτημένα δικαιώματα στο πλαίσιο εκ του νόμου συντάξεων γήρατος στο ύψος που προβλέπει η εθνική νομοθεσία ή η νομοθεσία των κρατών μελών που οφείλουν τα εν λόγω ποσά στην περίπτωση μετακίνησης σε τρίτη χώρα. ζ) την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών που τίθενται στη διάθεση του κοινού, περιλαμβανομένων των διαδικασιών για την πρόσβαση σε στέγαση, καθώς και των υπηρεσιών ενημέρωσης και παροχής συμβουλών που παρέχουν οι υπηρεσίες εύρεσης εργασίας. Το δικαίωμα αυτό δεν θίγει τη συμβατική ελευθερία σύμφωνα με την κοινοτική και εθνική νομοθεσία. η) την ελεύθερη πρόσβαση στο σύνολο της Επικράτειας (το δικαίωμα αυτό μπορεί να περιορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 74 του ν. 3386/2005). Επιπλέον το άρθρο 35 προβλέπει ευνοϊκότερους όρους για την άσκηση του δικαιώματος οικογενειακής επανένωσης και το άρθρο 36 ομοίως όσον αφορά τη χορήγηση του καθεστώς «επί μακρόν διαμένοντος». Επίσης, ίση μεταχείριση προβλέπεται στο άρθρο 14 του πδ.128/08 για τους ερευνητές. 15 of 24

16 1.3 Σχέσεις με τρίτες χώρες και εργασιακές μεταναστευτικές συμφωνίες Q.10. Οι πολιτικές στο Κράτος Μέλος σας εστιάζουν σε συγκεκριμένες τρίτες χώρες; Ναι. Q10.a. Αν ναι, παρακαλούμε καταγράψτε αυτές τις τρίτες χώρες, παραθέτοντας σύντομη αναφορά των λόγων στόχευσης στις συγκεκριμένες τρίτες χώρες Η Ελλάδα έχει συνάψει διμερείς συμφωνίες για εργασία με την Αλβανία (ν.1453/1984) και την Αίγυπτο (2482/1997). Q.11. Έχει το Κράτος Μέλος σας συνάψει εργασιακές μεταναστευτικές συμφωνίες σχετικές με την προσέλκυση εξειδικευμένων και/η υψηλά εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών στο εθνικό έδαφος; Όχι. Q11.a Αν ναι, τί ρόλο διαδραματίζουν αυτές οι εργασιακές μεταναστευτικές συμφωνίες στην εκτέλεση των πολιτικών του Κράτους Μέλους σας; - Q11.b. Αν ναι παρακαλώ συμπληρώστε τα εξής: - Q.12. Έχει υιοθετήσει το Κράτος Μέλος σας συμφωνίες που διευκολύνουν την εργασιακή μετανάστευση από συγκεκριμένες τρίτες χώρες; Ναι. Q12.a. Αν ναι, αναφέρετε συγκεκριμένα.. Βλ. απάντησηq 10. Q.13. Έχει το Κράτος Μέλος σας εισάγει ευνοϊκότερες ρυθμίσεις με κράτη εκτός της ΕΕ/ΕΟΧ και/ή περιοχές σχετικά με την προσέλκυση εξειδικευμένων και/ή υψηλά εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών στο εθνικό έδαφος; Όχι. Q13.a. Αν ναι, αναφέρετε συγκεκριμένα of 24

17 Τμήμα 2 Αξιολόγηση και Αποτελεσματικότητα των Μέτρων (κατ ανώτατο 4 σελίδες) Αυτή η ενότητα αντανακλά την αποτελεσματικότητα των εθνικών μέτρων όπως περιγράφησαν στο Τμήμα 1 και τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση. Αυτή η ανάλυση θα συμβάλλει στον εντοπισμό καλών πρακτικών και μαθημάτων στο Τμήμα Απόδειξη της αποτελεσματικότητας βασισμένη σε στατιστικά Βλ. σχετικούς Πίνακες που επισυνάπτονται Q.14. Υπάρχουν στοιχεία (ποιοτικά και/ή ποσοτικά) για τη σχέση μεταξύ των μέτρων που περιγράφησαν στην Ενότητα 1 και τη μετανάστευση υψηλά εξειδικευμένων και εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών; Ναι. Q14.a. Αν ναι, αναφέρετε συγκεκριμένα. Οι άδειες διαμονής που εκδόθηκαν από το πρώτο έτος εφαρμογής του Ν. 3386/2005, δηλαδή το 2006, μέχρι το τέλος του 2012 αποκαλύπτουν σημαντικά στοιχεία για την για τις εξής κατηγορίες 14 (υψηλά) εξειδικευμένων εργαζομένων 15.: 1. Μέλη διοικητικών συμβουλίων, διαχειριστές και προσωπικό εταιριών (άρθρο 17). Είναι εντυπωσιακή η αύξηση που παρουσιάζεται στην έκδοση τέτοιου είδους αδειών το 2008 και το 2009 σε σχέση με τα δύο προηγούμενα έτη 2006 και Μπορεί λοιπόν να θεωρηθεί ότι η αντίστοιχη πολιτική απέδωσε θετικά αποτελέσματα. Το γεγονός ότι το 2010 και 2011 τα ποσοστά παραμένουν σταθερά ενώ το 2012 εμφανίζεται σαφής μείωση, θεωρούμε ότι οφείλεται στην οικονομική κρίση ή και άλλους αστάθμητους παράγοντες αλλά σε καμία περίπτωση σε προβλήματα εφαρμογής της νομοθεσίας. 2. Αθλητές ή προπονητές που επιθυμούν να έλθουν στην Ελλάδα εν όψει εγγραφής, μεταγραφής ή πρόσληψης (άρθρο 20). Σημαντική μείωση στην έκδοση αδειών διαμονής παρατηρείται από το 2010 ενώ το 2012 χορηγήθηκαν λιγότερες από τις μισές άδειες (συνολικά 106) σε σχέση με το 2006 (συνολικά 248). 3. Μέλη αρχαιολογικών σχολών (άρθρο 23). Ο αριθμός των αντίστοιχων αδειών που εκδίδονταν από το 2006 παρέμεινε σχεδόν σταθερός κάθε χρόνο μέχρι το 2011 (70-80) ενώ υπήρξε μείωση και σ αυτήν την κατηγορία το 2012 (συνολικά 61). 4. Υπήκοοι τρίτων χωρών που μετέχουν σε ειδικά προγράμματα όπως αυτά των ανταλλαγών στο πλαίσιο διακρατικών συμφωνιών, σε προγράμματα συνεργασίας με 14 Για τις κατηγορίες του Ν. 3386/ 2005 που συμπεριλάβαμε ακολουθήσαμε τις Κατηγορίες 1-3 του κατάλογο ιεθνούς Τυποποιημένης Ταξινόμησης των Επαγγελμάτων (InternationalStandardClassificationofOccupations-ISCO) της ιεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), όπου οι αθλητές, προπονητές κλπ είναι τρίτοι απ το τέλος αλλά συμπεριλαμβάνονται στην 3 η Μεγάλη Ομάδα, άρα είναι υψηλής εξειδίκευσης. Το ίδιο και οι καλλιτέχνες κλπ για στους οποίους γίνεται ρητή αναφορά και στις 3 πρώτες σελίδες του σχετικού καταλόγου. Βλ. σχετικάemn, Synthesis Report on Highly Skilled Workers, 2007, σελ. 13επ. στο Βλ. ακόμηilo, ISCO-08, publ/documents/publication/wcms_ pdf pp.29, Πηγή Στατιστικών: Διεύθυνση Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υπουργείο Εσωτερικών 17 of 24

18 χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και υπότροφοι υπουργείων, οργανισμών, κοινωφελών ιδρυμάτων και του Ι.Κ.Υ (άρθρο 34). Σημαντική είναι η αύξηση χορήγησης αδειών σ αυτή την κατηγορία το 2008 (συνολικά 1241) και 2009 (συνολικά 1246) σε σχέση με το 2006 (συνολικά 523), ενώ παρατηρείται επίσης μεγάλη μείωση το 2012 (συνολικά 738). Σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες η μείωση χορήγησης αδειών που εμφανίζεται από το 2010 και κορυφώνεται το 2012, θεωρούμε ότι οφείλεται στην οικονομική κρίση με ό,τι αυτή συνεπάγεται ως προς τη μείωση των θέσεων εργασίας και την αποθάρρυνση των ίδιων των εργαζομένων να έρθουν στη χώρα μας. Η πτωτική τάση δε θα μπορούσε εξάλλου να αποδοθεί σε προβλήματα του ίδιου του νόμου ή της εφαρμογής του, αφού από όταν τέθηκε σε ισχύ μέχρι το 2010 υπήρξαν σαφείς αυξητικές τάσεις στη χορήγηση σχετικών αδειών. Όσον αφορά τις υπόλοιπες κατηγορίες 16 (υψηλά) εξειδικευμένων εργαζομένων που μας ενδιαφέρουν και εμπίπτουν στις διατάξεις του Ν. 3386/2005, ο αριθμός των αδειών που εκδόθηκαν (βάσει των άρθρων 18, 19, 33) είναι τόσο περιορισμένος (μικρότερος από 50 κατά έτος ή και συνολικά) που δεν επιτρέπει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Το γεγονός επίσης ότι δεν εντοπίσαμε στατιστικά στοιχεία για την εφαρμογή του άρθρου 43 του νόμου 3386/2005 σχετικά με τους Ερευνητές, ενώ αντίθετα υπάρχουν στατιστικά για την εφαρμογή του Π.Δ. 128/2008 από το 2006, δηλαδή 3 χρόνια πριν την έναρξη εφαρμογής του, οφείλεται στο ότι δεν γίνεται χρήση του άρθρου 43 μετά την έναρξη εφαρμογής του ΠΔ. Q.15. Υπάρχει ποσόστωση για τους υψηλά εξειδικευμένους και εξειδικευμένους υπηκόους τρίτων χωρών; Ναι. Για τους υψηλά εξειδικευμένους. Q15.a Αν ναι, εξαντλείται; Το μόνο όριο τίθεται από τον Ν.4071/2012 σύμφωνα με το άρθρο 27 παρ. 1 του οποίου «Με απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Εξωτερικών, Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, που εκδίδεται κατά το τελευταίο τρίμηνο κάθε δεύτερου έτους καθορίζεται ο ανώτατος αριθμός θέσεων για εργασία υψηλής ειδίκευσης που χορηγούνται σε πολίτες τρίτων χωρών, ανά Περιφέρεια και ειδικότητα απασχόλησης. Με την ίδια απόφαση μπορεί να προβλέπεται προσαύξηση του ανώτατου αριθμού θέσεων για υψηλή ειδίκευση έως 10%, ώστε να καλύπτονται απρόβλεπτες και έκτακτες ανάγκες, καθώς και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια.». Όπως σημειώσαμε και παραπάνω, αναμένεται η έκδοση της πρώτης σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης. Q.16. Υπάρχουν στοιχεία (ποιοτικά και/ή ποσοτικά) για τη σχέση μεταξύ των υφιστάμενων συμφωνιών εργασιακής μετανάστευσης (επίσης και στο πλαίσιο Συνεργασιών Κινητικότητας) που περιγράφησαν στην Ενότητα 1 και της μετανάστευσης υψηλά εξειδικευμένων και 16 Συγκεκριμένα αναφερόμαστε στις εξής κατηγορίες: 1. Προσωπικό επιχειρήσεων προερχόμενο από τρίτες χώρες, οι οποίες έχουν έδρα σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ ή στον Ευρωπαι κό Οικονομικό Χώρο, εφόσον το προσωπικό αυτό μετακινείται στην Ελλάδα με σκοπό να παρέχει τις υπηρεσίες του στο πλαίσιο σύμβασης μεταξύ της ξένης επιχείρησης και της αντίστοιχης ελληνικής (άρθρο 18). 2. Απασχολούμενοι ως εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό σε επιχείρηση η οποία είναι εγκατεστημένη σε τρίτη χώρα και για τους οποίους προβλέπεται η παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών, στο πλαίσιο σύμβασης προμήθειας, μεταξύ της ανωτέρω επιχείρησης και της αντίστοιχης που ασκεί τις δραστηριότητες της στην Ελλάδα (άρθρο 19). 3. Υπήκοοι τρίτων χωρών που εισέρχονται στην Ελλάδα για απόκτηση ιατρικής ειδικότητας (άρθρο 33). 18 of 24

19 εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών; Όχι (εφόσον δεν υπάρχουν σχετικές συμφωνίες που να αφορούν (υψηλά) εξειδικευμένους υπηκόους τρίτων χωρών). Q16.a. Αν ναι, αναφέρατε συγκεκριμένα. - Αν δεν είναι διαθέσιμα (στατιστικά) στοιχεία όπως ζητούνται παραπάνω σχετικά με τα συγκεκριμένα μέτρα και τις συμφωνίες εργασιακής μετανάστευσης, παρακαλούμε περιγράψτε και αναλύστε όποια άλλα στατιστικά παρέχουν ενδεχομένως ενδείξεις για την αποτελεσματικότητα των εθνικών πολιτικών και μέτρων.. Βλ. καιπαράρτημαεμν Study 2010 Satisfying labour demand through migration in Greece σελ. 11, 15, 16, 17, 20, 28, 29, 30, 35, 43, Εθνικές μέθοδοι αξιολόγησης Q.17. Υπάρχει πρωτογενής έρευνα (που να χρησιμοποιεί οποιεσδήποτε μεθόδους) στη χώρα σας που να αξιολογεί τις εθνικές πολιτικές, σχετική με τα πρακτικά μέτρα και τις συμφωνίες εργασιακής μετανάστευσης (επίσης στο πλαίσιο των Συνεργασιών Κινητικότητας) που εφαρμόζονται για να προσελκύσουν υψηλά εξειδικευμένους και εξειδικευμένους υπηκόους τρίτων χωρών; Με εξαίρεση τις δύο σχετικές μελέτες του ΕΜΝ Conditions of entry and residence of Third Country Highly Skilled Workers in Greece του 2006 και Satisfying labour demand through migration in Greece του 2010 που εντάσσονται στο πλαίσιο της έρευνας της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για τη Μετανάστευση, δεν εντοπίσαμε αντίστοιχες έρευνες που να έχουν πραγματοποιηθεί σε εθνικό επίπεδο και με κρατική ενδεχομένως πρωτοβουλία. Q17.a. Αν ναι, ποιές μέθοδοι έχουν χρησιμοποιηθεί; - Q17.b. Αν ναι, ποιό είναι το συμπέρασμα σχετικά με την αποτελεσματικότητα αυτώ των μέτρων και των συμφωνιών εργασιακής μετανάστευσης; Εμπειρία αυτών που διαμορφώνουν πολιτική ή άλλων ληπτών αποφάσεων (π.χ. ακαδημαϊκοί, μη κυβερνητικοί ή εκπρόσωποι του ιδιωτικού τομέα) Q.18. Αν δεν είναι διαθέσιμα στοιχεία (βλ. 2.1 και 2.2), ποιά είναι η εμπειρία και η εκτίμηση αυτών που διαμορφώνουν πολιτική ή άλλων ληπτών αποφάσεων σχετικά με την (εικαζόμενη) αποτελεσματικότητα των μέτρων (βλ. επίσης ερώτηση υπό 2.2); Από τις μελέτες του ΕΜΝ Conditions of entry and residence of Third Country Highly Skilled Workers in Greece του 2006 και Satisfying labour demand through migration in Greece του 2010 προκύπτει θετική αξιολόγηση του νομικού πλαισίου για την προσέλκυση των υψηλά εξειδικευμένων ή εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών. Η πραγματική αλλαγή, όμως, με τον πολύ πρόσφατο νόμο 4071/2012 και η αναμονή της ΚΥΑ του άρθρου 27, με την οποία θα καθορίζεται ο ανώτατος αριθμός θέσεων για εργασία υψηλής ειδίκευσης που χορηγούνται σε πολίτες τρίτων χωρών, ανά Περιφέρεια και ειδικότητα απασχόλησης δεν επιτρέπουν περαιτέρω αξιολόγηση σε αυτό το στάδιο. 19 of 24

20 Τμήμα 3 Προκλήσεις και Εμπόδια (ανώτατο όριο 4 σελίδες) Αυτή η Ενότητα αντανακλά πιθανές προκλήσεις και εμπόδια που ίσως επηρρεάζουν την ελκυστικότητα ενός Κράτους Μέλους για μετανάστευση υψηλά εξειδικευμένων και εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών. 3.1 Πιθανές προκλήσεις κι εμπόδια Q.19. Έχουν εντοπιστεί στη χώρα σας προκλήσεις και εμπόδια, που σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες, επηρεάζουν την ελκυστικότητα της χώρας σας για μετανάστευση υψηλά εξειδικευμένων και εξειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών; Ναι. Βλ. ΕΜΝ Study 2006, Conditions of entry and residence of Third Country Highly Skilled Workers in Greece καιεμν Study 2010 Satisfying labour demand through migration Q19.a. Αν ναι, παρακαλούμε, αναφέρετε αυτούς τους παράγοντες. Το βασικότερο εμπόδιο για την προσέλκυση (υψηλά) εξειδικευμένων εργαζόμενων από τρίτες χώρες είναι η οικονομική συγκυρία, που είναι δυσμενής και σε ευρύτερη κλίμακα (ευρωπαϊκό, διεθνές περιβάλλον). Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, οι μειώσεις μισθών και οι περιορισμοί στα κοινωνικά δικαιώματα καθιστούν τη χώρα μη ελκυστική ακόμα και για τους ίδιους τους (υψηλά) εξειδικευμένους Έλληνες πολίτες οι οποίοι πλεονάζουν των αντίστοιχων προς κάλυψη θέσεων. Η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης και του δύσκολου ρόλου που έχει κληθεί να διαδραματίσει στα πλαίσια της Κοινής Ευρωπαϊκής Πολιτικής σε ζητήματα Ασύλου και Μετανάστευσης, αντιμετωπίζει ήδη μια τεράστια πρόκληση, που δεν φαίνεται ν αφήνει προς το παρόν περιθώρια για σχεδιασμό και υλοποίηση «επιλεκτικής» μεταναστευτικής πολιτικής. Πρόκειται αφενός για τη διαχείριση της συντριπτικής πλειοψηφίας των μικτών μεταναστευτικών ροών προς το σύνολο των κρατών μελών της ΕΕ και αφετέρου για τις πολιτικές ένταξης που πρέπει να υιοθετήσει επειγόντως προκειμένου να αντιμετωπίσει προβλήματα που έχουν λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις,οι οποίες δεν έχουν προς το παρόν εξαλειφθεί. βλ. Study 2006, Conditions of entry and residence of Third Country Highly Skilled Workers in Greece ). Διαπιστώνουμε, ακόμη, ότι η επιστήμη και η έρευνα στην Ελλάδα δεν είναι ακόμη αρκετά αναπτυγμένες ώστε να προσελκύουν εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης από τρίτες χώρες, η ελληνική γλώσσα θεωρείται σημαντικός παράγοντας δυσκολίας ενώ οι κανόνες που ρυθμίζουν την αναγνώριση διπλωμάτων και πτυχίων που αποκτήθηκαν στο εξωτερικό είναι αρκετά αυστηροί, όπως εξάλλου και στα περισσότερα κράτη μέλη της Ε.Ε.. Q.20 Αν τέτοια στοιχεία δεν είναι διαθέσιμα, ποια είναι η εμπειρία και η εκτίμηση αυτών που διαμορφώνουν πολιτική ή άλλων εταίρων σχετικά με τις προκλήσεις και τα εμπόδια που επηρεάζουν την ελκυστικότητα της χώρας σας για (υψηλά) εξειδικευμένους 20 of 24