Θύελλα αντιδράσεων έχει προκαλέσει το νοµοσχέδιο που δόθηκε πρόσφατα στη δηµοσιότητα από το Υπουργείο

Transcript

1 Τριµηνιαία Έκδοση της ΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ Ζαλόγγου Τ Κ ΑΘΗΝΑ ΦΥΛΛΟ 148 Έτος 48ο Τιµή φύλλου 0, 01 ΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2014 Το νέο Δημοτικό Συμβουλιο Δήμαρχος: ΠΟΛΑΚΗΣ ΠΑΥΛΟΣ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ 1. ΧΙΩΤΑΚΗΣ ΜΑΝΟΥΣΟΣ ΤΟΥ ΙΩΣΗΦ 2. ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ 3. ΣΟΦΟΥΛΗΣ ΠΕΤΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 4. ΜΠΟΥΧΛΑΚΗΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΤΟΥ ΙΩΣΗΦ 5. ΟΡΦΑΝΟΥΔΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ 6. ΓΙΑΛΕΔΑΚΗΣ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ ΤΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ 7. ΚΑΡΚΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 8. ΣΦΗΝΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΟΥ ΙΩΣΗΦ 9. ΖΕΡΒΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ 10. ΜΠΟΛΙΩΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΙΩΣΗΦ 11. ΗΛΙΑΚΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ 12. ΜΑΡΚΟΥΤΣΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ 13. ΒΟΤΖΑΚΗΣ ΠΑΥΛΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ 14. ΚΑΓΙΑΔΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥΣΟΥ 15. ΦΑΣΟΥΛΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ 16. ΜΠΕΛΙΒΑΝΗΣ ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 17. ΣΤΑΥΓΙΑΝΟΥΔΑΚΗΣ ΙΩΣΗΦ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Για τις τοπικές κοινότητες - Αγία Ρουμέλη ΤΖΑΤΖΙΜΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΤΟΥ ΔΙΟΜΑΤΑΡΗ - Αγιος Ιωάννης ΜΑΛΕΦΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ - Ανώπολη ΑΘΗΤΑΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΤΟΥ ΙΩΣΗΦ - Χώρα Σφακίων ΜΠΡΑΟΥΔΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΕΛΠΙΔΗ - Ιμπρος ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΤΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ - Ασκύφου ΠΛΥΜΑΚΗ-ΠΟΛΕΝΤΑ ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ - Ασφένδου ΜΠΟΛΙΩΤΗΣ ΜΑΡΚΟΣ ΤΟΥ ΙΑΩΝΝΗ - Πατσιανός ΚΑΟΥΔΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ - Σκαλωτή ΓΛΥΝΙΑΔΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Στον Δήμαρχο και τους νεοεκλεγέντες δημοτικούς και κοινοτικούς συμβούλους του δήμου μας, η Ενωση των Απανταχού Σφακιανών, εύχεται δύναμη, μαχητικότητα και αγωνιστική διάθεση στο δύσκολο έργο που τους περιμένει! Η Ενωση μας, θα βρίσκεται με κάθε τρόπο, δίπλα τους, συμπαραστάτης και αρωγός στον ευγενή αγώνα, για την πρόοδο και προκοπή των Σφακιών! Καλοκαίρι 2014 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΦΑΚΙΑ Φραγκοκάστελλο 5 Ιούλη : ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΣΤΡΟΒΡΑ ΙΑ 4 Αυγούστου: ΤΖΟΥΓΑΝΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ 8 Αυγούστου: ΠΑΛΙΟΥ ΑΚΗΣ ΗΛΙΑΣ 9 Αυγούστου: ΚΡΑΣΑ ΑΚΗΣ - ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ 12 Αυγούστου: ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΜΑΣ ΤΣΙΡΚΟ 13 Αυγούστου: ΠΕΡΟΥΛΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ - ΖΗΝΟΣ ΣΤΕΛΙΟΣ,ΤΣΙΡΛΙΑΓΚΟΣ ΜΑΝΩ ΛΗΣ, ΓΙΑΝΝΑΡΑΚΗΣ ΜΑΝΘΟΣ, ΚΑΨΑΛΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Χώρα Σφακίων Ο Μουσικοχορευτικός Σύλλογος Σφακίων, διοργανώνει και φέτος την καθιερωµένη εκδήλωση Σφακιά - Συνάντηση µε την παράδοση, στη Χώρα Σφακίων την Τετάρτη 23 Ιούλη (8µµ). Θα συµµετέχει ο Πολιτιστικός σύλλογος από την Απείρανθο της Νάξου, αρκετοί Κρήτες καλλιτέχνες, χορευτικά συγκροτήµατα, τραγούδι, ριζίτικο, χορός και πλούσια εδέσµατα. Θα είναι µια όµορφη και αξέχαστη βραδιά Ραντεβού το Καλοκαίρι στα Σφακιά! Νέο νοµοσχέδιο για τον αιγιαλό και την παραλία: Κατάργηση της δηµόσιας χρήσης υπέρ των ιδιωτικών Θύελλα αντιδράσεων έχει προκαλέσει το νοµοσχέδιο που δόθηκε πρόσφατα στη δηµοσιότητα από το Υπουργείο Οικονοµικών µε τίτλο «Οριοθέτηση, διαχείριση και προστασία αγιαλού και παραλίας», τόσο από πολιτικούς φορείς, όσο και από ανεξάρτητες αρχές και επιστηµονικές οργανώσεις, όπως ο Συνήγορος του Πολίτη, βουλευτές από όλα τα κόµµατα, ΕΛ- ΚΕΘΕ, WWF Hellas, Αρχελών κ.α. Το ανωτέρω νοµοσχέδιο, αποτελεί σαφή µνηµονιακή δέσµευση της χώρας, όπως άλλωστε επιβεβαίωσε και ο Εσθονός Αντιπρόεδρος της Κοµισιόν, κ. Siim Kallas, και µεταξύ άλλων: α) Nοµιµοποιεί αυτούς που έχουν προβεί σε µακροχρόνια καταπάτηση του αιγιαλού, β) Eπιτρέπει σε ιδιώτες επενδυτές - επιχειρηµατίες να καταλαµβάνουν ολοκληρωτικά παραλίες και γ) Aφήνει στην διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε «επενδυτή» το αν θα αφήσει ελεύθερο κάποιο κοµµάτι του αιγιαλού σε δηµόσια χρήση. Φυσικά, στην επιλογή των «επενδυτών», δεν θα έχουν κανένα απολύτως λόγο οι τοπικές κοινωνίες, αφής στιγµής ούτε οι ήµοι, ούτε κανένας άλλος τοπικός φορέας (π.χ. επι Επιλέξτε φέτος τα Σφακιά, για τις διακοπές σας! Είτε ψάχνετε για μια ήσυχη παραλία, είτε για ορειβασία και περπάτημα στα γοητευτικά μονοπάτια, είτε για κολύμπι, για καταδύσεις, για ψάρεμα. Ο ήλιος εδώ, λάμπει ολοχρονίς:τα Σφακιά είναι το πιο ηλιόλουστο κομάτι της Ευρώπης! Θα βρείτε φιλόξενα καταλύματα, πλούσιο και καλό φαγητό τοπικάεδέσματα,φρέσκα ψάρια, αγνά προϊόντα για να γευτείτε και να αγοράσετε. Θυμαρίσιο μέλι, γραβιέρα, αφεψήματα, καλό λάδι, σφακιανές πίτες και παξιμάδια. Στα γραφικά χωριουδάκια, θα ζήσετε τα όμορφα πανηγύρια και τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του καλοκαιριού. Μα πάνω απ όλα, θα βρείτε φιλοξενία και καλή καρδιά! συµφερόντων; µελητήριο, επαγγελµατικοί σύλλογοι), θα εµπλέκονται στην - αδιαφανή - διαδικασία παραχώρησης, η οποία θα γίνεται µε απευθείας ανάθεση στον ξένο ή εγχώριο «επενδυτή» από τον αρµόδιο Υπουργό (!). Όπως καταλαβαίνει κανείς, το νέο αυτό νοµοσχέδιο βάζει βραδυφλεγή βόµβα στα θεµέλια του µοναδικού τοµέα που ελπίζει η χώρα µας, αυτόν του τουρισµού. Ποιός από τους εκατοµµύρια επισκέπτες της χώρας µας, θα θελήσει να δει κατειληµµένες παραλίες, µπαζωµένους θαλάσσιους χώρους, ή κακότεχνες κατασκευές σε αποκλεισµένες για το κοινό ακτές...; Ήδη έχει ξεκινήσει µαζική συλλογή υπογραφών (και ηλεκτρονικά) εναντίον του νοµοσχεδίου, οι οποίες στις αρχές Ιουνίου είχαν ξεπεράσει τις , µε έντονες αντιδράσεις ακόµη και από βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Οι τοπικές κοινωνίες θα κάτσουν µε σταυρω- µένα τα χέρια...; ιακοπές φέτος πάµε Σφακιά!

2 2 ηµοτικό Ελεύθερο Ανοικτό Πανεπιστήµιο ήµου Σφακίων (.Ε.Α.Π.) ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΞΕΝΟΥ ΑΚΗΣ Ενηµερώνουµε όσους ενδιαφέρονται να εγγραφούν στο ΕΑΠ ( ηµοτικό Ελεύθερο Ανοικτό Πανεπιστήµιο ) Σφακίων ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΞΕΝΟΥ ΑΚΗΣ, οτι ξεκίνησε η διανοµή των αιτήσεων απο τα γραφεία του δήµου. Καταληκτική ηµεροµηνία παραλαβής τους ορίστηκε η 15η Αυγούστου Μπορείτε να παραλάβετε την αίτηση, να τη µελετήσετε και κατόπιν να την καταθέσετε έχοντας µαζί σας 2 φωτογρα γνώσεων. Η παράδοση των µαθηµάτων θα γίνεται σε πλήρως εξοπλισµένη αίθουσα, ενώ η παρουσία των φοιτητών κρίνεται υποχρεωτική, µε δικαίωµα απουσιών ανάλογα µε τον αριθµό των µαθηµάτων του κάθε κύκλου. Υπενθυµίζουµε τις Θεµατικές ενότητες - Πρωτογενής τοµέας (Γεωπονία, Μελισσοκοµία, Γεωργικός τοµέας, Κτηνοτροφία, Κτηνιατρική) - Τουρισµός Τα αποτελέσµατα των Ευρωεκλογών του Μάη 2014 στο ήµο Σφακίων Η Ιστορική συνεδρίαση του Δ.Σ. του Δήμου Σφακίων, που πήρε την ομόφωνη απόφαση της Ιδρυσης του Δημοτικού Ελεύθερου Ανοικτού Πανεπιστημίου Σφακίων (ΔΕΑΠ) φίες και τον Α..Τ. - Τοπική ιστορία Σηµειώστε οτι τα δίδακτρα φοίτησης - Ανθρωπιστικές επιστήµες (Ιστορία, στο ΕΑΠ Σφακίων είναι δωρεάν για Φιλολογία, Αρχαιολογία) όλους τους φοιτητές που ενδιαφέρονται - Κοινωνικέςεπιστήµες (Οικονοµία, Κονωνιολογία, ιοίκηση, Ανθρωπολογία, να φοιτήσουν, ενώ αφιλοκερδώς θα συµ- µετέχουν και οι καθηγητές. Ψυχολογία) Υποχρέωση της οργανωτικής επιτροπής - Θετικές επιστήµες (Ιατρική, Βιολογία, του ΕΑΠ είναι η κάλυψη µεταφοράς και Χηµεία, Φυσική, Πληροφορική, Μαθηµατικά) φιλοξενίας των καθηγητών για τις µέρες των µαθηµάτων ενω προβλέπεται η δωρεάν µεταφορά των φοιτητων µε λεωφο- - Τέχνες (Ζωγραφική, Αγιογραφία, Μουσική, Θέατρο, Ιστορία Τέχνης) ρεία του ήµου Σφακίων από γειτονικές - Επαγγελµατικός προσανατολισµός περιοχές ανάλογα µε τον αριθµό των συµ- µετεχόντων. Πληροφορίες: ήµος Σφακίων Όλοι όσοι αναζητούν µια δεύτερη ευκαιρία σπουδών, µπορούν να συµµετά- Λεδάκη Έφη σχουν ανεξαρτήτως ηλικίας ή µαθησιακών Tριµηνιαία έκδοση της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών Ιδιοκτήτης Ένωση των Απανταχού Σφακιανών ΕΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ & ΖΑΛΟΓΓΟΥ 15 ΤΚ Αθήνα Τηλ. - FAX. : info@ensfakia.gr Εκδότης - ιευθυντής Βαγγέλης Γουµενάκης vgs@otenet.gr Συντακτική επιτροπή Βαγγ. Γουµενάκης, Γερωνυµάκη Καλλιόπη Γιάν. Πολυράκης, Σ.Μανουσογιαννάκης Βασ. Θωµάς, Ανδρ. Κούνδουρος Επιµέλεια φωτογραφιών Βιβλιοπαρουσίαση Σήφης Μανουσογιαννάκης sifis_imbros@yahoo.gr Επιταγές - Εµβάσµατα Προς : Ένωση Απανταχού Σφακιανών POSTE RESTANTE Κ.Τ.Α. ΑΙΟΛΟΥ 100 Τ.Κ Αθήνα Επιµέλεια εντύπου - Ηλεκτρονική σελιδοποίηση Βαγγέλης Γουµενάκης Σήφης Μανουσογιαννάκης ακτυλογράφηση χειρογράφων ιόρθωση κειµένων Χριστίνα Γερολυµάτου ιαχωρισµός - Εκτύπωση Ετικετοποίηση Συσκευασία ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ - ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΑΠΑΡΣΙΣ Μυκηνών 9 - Κεραµεικός ΑΘΗΝΑ Τηλ aparsis.publ@gmail.com Εορτασµός του (Σφακιανού) Αγ Εµµανουήλ στην Ηλιούπολη Το Σάββατο 15 Μαρτίου, τελέστηκε στον Ι.Ν.της Αγίας Μαύρας στην Ηλιούπολη, θεία λειτουργία και αρτοκλασία προς τιµή του Αγ Εµµανουήλ, νεοµάρτυρα εκ Σφακίων, παρουσία του.σ του Συλλόγου Κρητών Ηλιούπολης, αρκετών µελών του.σ της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών και πλήθος συµπατριωτών. Μια πρωτοβουλία της Ένωσης Κρητών Ηλιούπολης και του αγαπητού µας συµπατριώτη Νίκου Πατεράκη, ο οποίος αφιέρωσε δύο εικόνες του Αγίου στον Ιερό Ναό και διοργανώνει κάθε 15 Μαρτίου (ηµεροµηνία που µαρτύρησε ο Άγιος Εµ- µανουήλ), θεία λειτουργία και αρτοκλασία στον ιερό ναό τιµώντας τη µνήµη του Αγίου. Η καθιερωµένη αυτή ενέργεια του κυρίου Πατεράκη και του Συλλόγου Κρητών Ηλιούπολης, αποτελεί τιµή γα µας. Ευχόµαστε σε όλους που είχαν τη πρωτοβουλία και συµµετείχαν, η χάρις του Αγίου, να είναι πάντα οδηγός στη ζωή τους. Σηφ. Μανουσ. Ο πρόεδρος Συλλόγου Κρητών Ηλιούπολης κ. Γλυνιαδάκης Εµµαν. και µέλη του συλλόγου, µαζί µε τον κ..νίκο Πατεράκη. εξιά η εικόνα του Αγ. Εµµανουήλ Απόφαση της ιεύθυνσης ασών Χανίων Απαγορεύση της συλλογής ρίγανης, µαλοτήρας και µαντζουράνας στο Ν. Χανίων Στόχος η προστασία τους και η διατήρηση της βιοποικιλότητας Αυστηρούς περιορισµούς στη συλλογή µαλοτήρας, µαντζουράνας, φασκόµηλου και ρίγανης έχει αποφασίσει η ιεύθυνση ασών Χανίων, µε στόχο την προστασία των συγκεκριµένων βοτάνων και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Επιτρέπεται - υπό προϋποθέσεις- η ελεύθερη συλλογή µόνο για ατοµική χρήση, ενώ για εµπορία απαιτείται άδεια της ιεύθυνσης ασών. Μέχρι και τις 31 εκεµβρίου 2018 σε όλη την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων Ι. Απαγορεύεται: α) Η εκρίζωση ή η ολοκληρωτική αποκοπή των βλαστών, παντός είδους αρω- µατικού, φαρµακευτικού, µελισσοκοµικού, ανθοκοµικού και διακοσµητικού φυτού, δενδρυλλίου, θάµνου, φρυγάνου ή πόας. β) Η συλλογή για εµπορία µαλοτήρας, µατζουράνας, φασκόµηλου και ρίγανης, σε όλες τις περιοχές που είναι ενταγ- µένες στο δίκτυο προστα- σίας NATURA ΙΙ. Επιτρέπεται, ατελώς και άνευ εγκρίσεως της ασικής Υπηρεσίας και µόνο για την κάλυψη ατο- µικών αναγκών, η συλλογή µαλλοτήρας, µαντζουράνας, φασκόµηλου και ρίγανης: α) Την εποχή ανθοφορίας - ωρίµασης, µε χρήση ψαλίδας ή µαχαιριού και χωρίς να αποκόπτονται όλοι οι βλαστοί κάθε φυτού ώστε να είναι ασφαλής η αναπαραγωγή αυτών, σε όλη την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, και κατ ανώτατη ποσότητα 500 γραµµαρίων για κάθε άτοµο και για κάθε ένα από τα παραπάνω είδη. β) Επιτρέπεται σε περιοχές εκτός του δικτύου NATURA 2000, η συλλογή για εµπορία, µόνο µε άδεια της ασικής Υπηρεσίας, η οποία θα εκδίδεται µετά από αίτηση του ενδιαφεροµένου µε καταβολή του αντίστοιχου µισθώµατος του ισχύοντος πίνακα διατίµησης δασικών προϊόντων. Οι παραβάτες αυτής της ασικής ιάταξης, συλλέκτες, πωλητές και γενικώς εµπορευόµενοι τα ανωτέρω είδη τιµωρούνται σύµφωνα µε τις ισχύουσες ποινικές διατάξεις της ασικής Νο- µοθεσίας. Η ιεύθυνση ασών Χανίων καλεί τους πολίτες να βρεθούν αρωγοί στην ευθύνη εφαρ- µογή της, τους παρακινούµε δε, ν ανέβουν και να γνωρίσουν τα βουνά µας, αλλά και να επιχειρήσουν στην παραγωγή αρωµατικών και φαρµακευτικών φυτικών ειδών µε οδηγίες που παρέχουν τα επιστηµονικά ιδρύµατα. Μόνο για ατοµική χρήση και υπό όρους, επιτρέπεται η συλλογή µαλοτήρας, στο Ν. Χανίων, ενώ για εµπορική απαιτείται η έκδοση άδειας.απαγορεύεται η συλλογή για εµπορία µαλοτήρας, µαντζουράνας, φασκόµηλου και ρίγανης, σε όλες τις περιοχές που είναι ενταγµένες στο δίκτυο προστασίας NATURA 2000.

3 Οι Σύλλογοι µας ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ Γράφει ο Μανώλης Τζωρτζάκης Προπονητής Yπεύθ. Ακαδηµιών Α. Γ. Σ. Σφακίων Η οµάδα ποδοσφαίρου Η λήξη της αγωνιστικής περιόδου βρήκε την οµάδα µας στην τελευταία θέση της βαθ- µολογίας και τον υποβιβασµό της στο Γ τοπικό Χανίων. Η οµάδα µας παίζοντας καλό ποδόσφαιρο και χρησιµοποιώντας αρκετούς νεαρούς παίκτες, παρά τον πάρα πολύ καλό δεύτερο γύρο στον οποίο µαζέψαµε 14 από τους συνολικά 19 βαθµούς, δεν πετύχαµε τον αγωνιστικό στόχο της παραµονής στην κατηγορία την προτελευταία αγωνιστική, πληρώνοντας ουσιαστικά την έλλειψη προπόνησης λόγω των γνωστών σε όλους προβληµάτων µε τον φωτισµό. Εκτός όµως του στόχου της παραµονής ο βασικός στόχος της οµάδας, ο οποίος διαχρονικά είναι να φέρει τα παιδιά κοντά στον αθλητισµό, η σεζόν που τελείωσε ήταν άκρως επιτυχηµένη, καθώς αγωνίστηκαν 28 ποδοσφαιριστές, από τους οποίους 12 προέρχονται από την ακαδηµία του συλλόγου µας και 5 ποδοσφαιριστές ήταν εκτός Σφακίων. Στην ακαδηµία µας, µε την στήριξη του ήµου Σφακίων, καταφέραµε να δηµιουργήσουµε νέα τµή- µατα στ Ασκύφου µε την ευγενική παραχώρηση των γηπέδων του Λευκορίτη ιδιοκτησίας κ. Νίκου Καλογερή. τον οποίο και ευχαριστούµε θερµά. Συνολικά τα παιδιά των τµηµάτων ανήλθαν στον αριθµό 78 (20 από Ασκύφου). Ξεχωριστό και ιδιαιτέρως τιµητικό γεγονός για τον σύλλογο µας ήταν η παρουσία στην οµάδα µας του Μανώλη Μπούχλη. Ενός αθλητή 15 ετών άριστου µαθητή, ο οποίος έπειτα από 7 χρόνια στα τµήµατα των ακαδηµιών του συλλόγου µας, προωθήθηκε στην πρώτη οµάδα όπου και κατάφερε να ξεχωρίσει µε την απόδοση του. Η απόδοση αυτή στάθηκε διαβατήριο για την κλίση του στην Μικτή Χανίων, όπου συµµετείχε ως βασικός στο Κύπελλο Κρήτης, όπου και κατέκτησε την πρώτη θέση καταφέρνοντας µάλιστα να πετύχει και γκολ στον τελικό. Το αποτέλεσµα όλων των παραπάνω ήταν ικανό να πάρει µεταγραφή και να αγωνίζεται του χρόνου στην Κ17 του Πλατανιά. Του εύχοµαι προσωπικά σαν προπονητής του, καλή σταδιοδροµία, να είναι πάντα υγιής και καλή δύναµη στην προσπάθεια που κάνει για να πραγµατοποιήσει τα όνειρα του. ηµοτικό Στάδιο Σφακίων Μια σειρά από έργα γίνονται και είναι προγραµ- µατισµένα να γίνουν το προσεχές διάστηµα στο δηµοτικό στάδιο Σφακίων, τα οποία θα δώσουν άλλη ώθηση στον αθλητισµό στο δήµο µας. Οι εξέδρες βρίσκονται στο τελικό στάδιο καθώς έχουν σχεδόν υλοποιηθεί και µένει µόνο η τοποθέτηση των καθισµάτων. Ένα έργο που πραγµατοποιήθηκε µε χρήµατα του συλλόγου µας και χάρη στη βοήθεια του βουλευτή Χανίων κ. Μανούσο Βολουδάκη δείχνοντας την διαρκή του στήριξη στον σύλλογο µας. Παράλληλα µε τις εξέδρες, είναι θέµα χρόνου η τοποθέτηση και του φωτισµού στο στάδιο. Ένα έργο χρηµατοδοτούµενο από την Αντιπεριφέρεια Χανίων και προσωπική δέσµευση του κ. Απόστολου Βουλαγαράκη από το Η εργολαβία µε την οποία θα τοποθετηθούν τα φώτα έχει δηµοπρατηθεί και ο εργολάβος ήδη έχει ξεκινήσει έργα της, ενώ σύντοµα θα έρθουν οι κολώνες φωτισµού, µε τους προβολείς τους οποίους ο δήµος Σφακίων θα αναλάβει την σύνδεση τους. Τέλος, σε επίσκεψη του κ. Βουλγαράκη στο γήπεδο µας και παρουσία κόσµου, δεσµεύτηκε για την τοποθέτηση κουλουαρ στίβου το 2015, έργο που αν υλοποιηθεί θα µας δώσει την δυνατότητα να αναπτύξουµε και τµήµατα στίβου. Αθλητικές δράσεις και Αγώνες ΣΦΑΚΙΑ 2014 Έπειτα απο την επιτυχηµένη περυσινή προσπάθεια µε τα διάφορα αθλητικά δρώµενα που έλαβαν χώρα στο δήµο µας, καταφέραµε να βάλουµε τα Σφακιά στο χάρτη των εναλλακτικών αθλητικών δραστηριοτήτων. Για το 2014 οι προγραµµατισµένες αθλητικές εκδηλώσεις που θα λάβουν χώρα στο δήµο µας, χωρίζονται σε αυτές που ήδη κάναµε το 2013 έχοντας µεγάλη επιτυχία και θέλουµε να τις επαναλάβουµε αλλά και νέες αθλητικές διοργανώσεις, µε σκοπό να προσελκύσουµε νέους ανθρώπους µε διαφορετικά χόµπι, προβάλλοντας ακόµα περισσότερο τον τόπο µας. 1. Αγώνας Κολύμβησης ανοιχτής θαλάσσης (6 Ιουλίου 2014) Διεθνής αγώνας Διάπλου Σφακίων, ο οποίος θα είναι αφιερωμένος στον Σφακιανό ήρωα και άριστο κολυμβητή Σ.Ντιλιντά, ο οποίος στην μάχη του Φραγκοκαστέλου το 1828 κατάφερε να βγει από το κάστρο να ξεφύγει από τους Τούρκους και κολυμπώντας να βγει στο Βάταλο κ από εκεί να πάει στο Λουτρό για να φέρει βοήθεια. Είναι κολύμβησης ανοιχτής θαλάσσης Τριών κατηγοριών: Παίδων 200μ, ανοιχτός 1500μ, και ο μεγάλος των 5000μ. Ο αγώνας παίδων απευθύνεται σε παιδιά του δήμου μας κυρίως και όσα παραθερίζουν. Ο αγώνας των 1500μ απευθύνεται κυρίως σε κολυμβητές όλης της Κρήτης (περίπου 30), ενώ τέλος ο μεγάλος αγώνας απευθύνεται σε εξειδικευμένους κυρίως αθλητές (περίπου 20 στον αριθμό). Ο αγώνας θα γίνει υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Σφακίων και την βοήθεια του Πολιτιστικού συλλόγου Καλλικράτη. Με βάση τον καιρό ο αγώνας θα πραγματοποιηθεί από το Λουτρό προς την Χώρα Σφακίων ή από το Κούτελο προς το Φραγκοκάστελο. 2. Αγώνας Φουσκωτών σκαφών (26 και 27 Ιουλίου 2014) Θα είναι Παγκρήτιος αγώνας ταχύτητας φουσκωτών σκαφών πιθανότατα 4 κατηγοριών. Θα γίνει πιθανόν στα περυσινά πρότυπα και ίσως το εμπλουτίσουμε με τεχνική διαδρομή ανάμεσα σε σημαδούρες. 3. Καλοκαιρινά τουρνουά Σφακιά 2014 (1-3 και 8-10 Αυγούστου 2014) Τα καλοκαιρινά τουρνουά Μπάσκετ, Βόλεϋ και ποδοσφαίρου στην παραλία φέτος θα αλλάξουν μορφή. Οι αγώνες θα γίνουν σε ένα τριήμερο ξεκινώντας από Παρασκευή με μπάσκετ, Σάββατο με βόλεϋ και θα ολοκληρωθούν την Κυριακή με ποδόσφαιρο στην παραλία του Φραγκοκαστέλου όπου θα γίνουν όλες οι απονομές των μεταλλίων και των κυπέλων σε ένα beach party που θα ολοκληρώνει το τριήμερο. Οι αγώνες του κάθε αθλήματος θα μπορούν να γίνουν αν υπάρχουν αυξημένες συμμετοχές σε 2 δόσεις πρωί και απόγευμα. Φέτος πέρα από τους αγώνες για ενηλίκους κι εφήβους θα γίνουν και αγώνες παίδων αλλά και κοριτσιών αν το επιτρέψουν οι συνθήκες (ικανοποιητικός αριθμός γυναικείων ομάδων). 4. Αγώνες Τοξοβολία στο δάσος της Ανώπολης (31 Αυγούστου 2014) Θα είναι αγώνας τοξοβολίας στο δάσος της Ανώπολης, ο οποίος θα περιλαμβάνει αγώνα αθλητών τοξοβολίας και παράλληλα μαζικό αγώνα τοξοβολίας παίδων και ενηλίκων. Γίνονται προσπάθειες να συμμετέχουν στους αγώνες έφηβοι αθλητές της Εθνικής ομάδας τοξοβολίας. 5. Αγώνας σκοποβολής στ Ασκύφου (6-7 Σεπτεμβρίου - ημέρα της επετείου της μάχης κατά του Αλιδάκη) 6. Νικήτεια 2014 (14 και 15 Σεπτεμβρίου 2014) Οι Ιστορικοί αγώνες στίβου θα γίνουν πιθανότατα όπως και πέρυσι. Φέτος όμως με τα φώτα του γηπέδου οι αγώνες της προηγούμενης μέρας μπορούν να γίνουν πιλοτικά το απόγευμα και να ολοκληρωθούν με ένα παραδοσιακό πανηγύρι στη χάρη του Αγίου με ντόπια συγκροτήματα όπου θα μπορούσαμε να βάλουμε διαγωνισμό μαντινάδας, ριζίτικου τραγουδιού και χορού. Παράλληλα θα μπορούσε να διοργανωθεί και ένα σεμινάριο με παραδοσιακά όπλα και φορεσιές. 7. Ποδηλατικό διήμερο (20 και 21 Σεπτεμβρίου 2014) Φέτος έπειτα από δυο πολύ επιτυχημένες χρονιές, θα αλλάξει ο χαρακτήρας των αγώνων θα εμπλουτιστεί με περισσότερες κατηγορίες ποδηλατών έχοντας μια πιο μαζική συμμετοχή. Θα γίνουν αγώνες downhill στα Ασκύφου, αγώνας ποδηλασίας παιδιών, διασυλλογικός αγώνας εφήβων, μαζικός αγώνας για όλους σε Ιμπρο και Ασκύφου, ενώ τέλος θα διεξαχθεί για πρώτη φορά ποδηλατικός αγώνας enduro. 8. Αγώνας Ανώμαλου δρόμου Λουτρό - Ανώπολη (5 Οκτωβρίου 2014) Θα είναι κλειστός αγώνας ανάβασης βουνού με αριθμό συμμετεχόντων έως 150 άτομα. Ο αγώνας θα τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Σφακίων και θα διοργανωθεί από εταιρεία αθλητικών δραστηριοτήτων, η οποία ενδιαφέρεται σε συνεργασία με φορείς των Χανίων να αναλάβει την προώθηση του αγώνα, αναλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος των εξόδων, το οποίο θα επιδιώξει να καλύψει μέσω χορηγιών και με συμβολικό ποσό συμμετοχής που θα καταβάλουν οι συμμετέχοντες αθλητές. Όλες οι παραπάνω δράσεις έχουν ως στόχο να προβάλουν το δήµο µας, σαν ένα τόπο ιδανικό, πέραν όλων των άλλων και για τις εναλλακτικές µορφές άθλησης και τουρισµού. Για περισσότερες πληροφορίες και για τυχόν αλλαγές του προγράµµατος µπορείτε να απευθυνθείτε στο ήµο Σφακίων κ στον υπεύθυνο γυµναστή. Παιδί και Θάλασσα 2014 Ο ήµος Σφακίων και η Κοινωφελή Επιχείρηση ήµου Σφακίων σας ανακοινώνουν, ότι Τρίτη Ασκύφου-Κομιτάδες-Βουβάς- Σκαλωτή-Αργουλές-Λάκκοι (Λεωφορείο: από Ασκύφου) * Προεγγραφές θα γίνουν την Πέµπτη στο Γυµναστήριο του Ασκύφου από τις έως τις * Ενδέχεται να υπάρξει στα Ασκύφου µια επιπλέον µέρα (Πέµπτη) εάν αυξηθεί η συνδροµή κατά 10ε ανά άτοµο. Τετάρτη ; Ανώπολη-Χώρα Σφακίων-Κομιτάδες- Βουβάς-Πατσιανός (Λεωφορείο: από Ανώπολη) Το πρόγραµµα περιλαµβάνει: - Εκµάθηση κολύµβησης σε οριοθετηµένο σηµείο µε σκοινιά. - Παιχνίδια στην θάλασσα και στην παραλία. - Μαθήµατα Πρώτων Βοηθειών και ναυαγοσωστικής. Η συνδροµή για το πρόγραµµα είναι: 15 ο µήνας ή 20 το δίµηνο για κάθε παιδί και όλους όσους χρησι- µοποιούν το λεωφορείο (από 3 µέλη της ίδιας οικογένειας και πάνω η συνδροµή είναι 5 το κάθε επιπλέον άτοµο π.χ. για 2 µήνες: 2 µέλη 40, 3 µέλη 50, 4 µέλη 60 ) από Τρίτη ξεκινάει το πρόγραµµα «Παιδί κ Θάλασσα». Το εβδοµαδιαίο πρόγραµµα έχει ως εξής: Ο ήµος Σφακίων παρά την δύσκολη οικονο- µική συγκυρία θα πραγµατοποιήσει για ακόµα µια χρονιά το Παιδί και Θάλασσα, µε την δική σας µικρή συνδροµή που είναι απαραίτητη για να εξασφαλίσει την σωστή λειτουργία του προγράµµατος. Πληροφορίες στα τηλέφωνα: Ζερβός Γιάννης 3 Πρόεδρος Κοινωφελούς Επιχείρησης ήµου Σφακίων Τζωρτζάκης Μανώλης Υπεύθυνος Γυµναστής

4 4 Η Κρήτη βροντοφωνάζει όχι στα χηµικά του ολέθρου! Γράφει ο Σήφης Μανουσογιαννάκης - Πρόεδρος της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών Στις 23 Μαρτίου στο Αρκάδι, εκατοντάδες κάτοικοι από όλους αποτελεί έδαφος σε συγκρουσιακή κατάσταση και τους νοµούς της Κρήτης συγκεντρώθηκαν για να πουν «όχι στην καταστροφή της άρνησης πολλών χωρών να γίνει η καταστροφή της Μεσογείου και στην άνευ προηγουµένου επιχειρούµενη στο έδαφός τους για λόγους ασφαλείας και πολιτι- οικολογική καταστροφή». Όµως, ο Οργανισµός για την Απαγόρευση κούς. Όµως, έχει αποτελέσει και έναυσµα για το ξέσπασµα των Χηµικών Όπλων (OPCW) εξηγεί στην ελληνική κυβέρνηση και αντιδράσεων των κατοίκων της Κρήτης, στους εκπροσώπους των µεγαλύτερων περιβαλλοντικών οργανώσεων Ελλήνων ευρωβουλευτών όσο και επιστηµόνων του ότι δε θα υπάρξει απόρριψη χηµικών αποβλήτων στη θάλασσα. Η ανησυχία Πολυτεχνείου της Κρήτης. Και για ποιον λόγο είναι µόλυνσης της Μεσογείου είναι εύλογη µιας και θεωρείται µια τόσο έντονες οι αντιδράσεις των κατοίκων της από τις δέκα πιο µολυσµένες θάλασσες στον κόσµο. Κρήτης καθ όλη τη διάρκεια του Μαρτίου; Υπάρχουν Είναι, λοιπόν, επικίνδυνη η πρωτότυπη µέθοδος της υδρόλυσης εν ανησυχίες για ατύχηµα µιας και οι απαντή- πλω; Και ένα τυχόν ατύχηµα πως θα µπορούσε να επηρεάσει τις ανθρώπινες σεις από τον OPCW δεν φαίνονται ικανοποιητικές. ζωές; Στο συγκεκριµένο άρθρο θα αναλυθεί τόσο η διαδι- Μπορεί η συγκεκριµένη µέθοδος να χρησιµοσεις κασία µεταφοράς των χηµικών και το ποια χηµικά θα καταστραφούν ποιείται εδώ και τέσσερις δεκαετίες για την καταστροφή όσο και το πόσο µεγάλη είναι η σηµασία αποφυγής λάθους στην ηµίκλειστη χηµικών παραγόντων των ΗΠΑ, αλλά θάλασσα της Μεσογείου µιας και οι αντιδράσεις των κατοίκων θεωρείται πρωτότυπη λόγω του γεγονότος ότι θα της Κρήτης δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητες. διεξαχθεί στην θάλασσα για µεγάλη ποσότητα χηθεωρείται Το χηµικό οπλοστάσιο της Συρίας αποφασίστηκε να καταστραφεί µικών και όχι στην ξηρά, όπως συνηθίζεται. Παρόλα αυτά, τυχόν στα πλαίσια της συµφωνίαςπλαίσιο ατύχηµα θα µολύνει περαιτέρω τον ήδη επιβαρυµένο θαλάσσιο ανάµεσα σε ΗΠΑ και χώρο της Μεσογείου αλλά και θα προσβάλει ανθρώπινες ζωές. Ρωσία στη Γενεύη τον περασµένο Αρχικά, θα ήταν απαραίτητο να διευκρινιστεί περί τίνος πρό- Σεπτέµβριο. κειται όταν µιλάµε για χηµικά όπλα, τον τρόπο µεταφοράς τους Με τον εξοπλισµό παραγωγής και καταστροφής τους. Κάθε χηµικό όπλο, βόµβα ή οβίδα, εµπε- και ανάµιξης/πλήρωσης ριέχεται µια τοξική χηµική ουσία. Μπορεί να είναι σε στερεή, υγρή χηµικών όπλων να έχει καταστεί ή αέρια µορφή, που, όταν εκραγεί, προσβάλει τον ανθρώπινο ορ- ανενεργός ήδη από το γανισµό, προκαλώντας του µέχρι και τον θάνατο. τέλος του Οκτωβρίου, η διεθνής Τα χηµικά ανάλογα µε την επίδρασή τους στον άνθρωπο χωρί- κοινότητα προέβη στον ζονται σε ασφυξιογόνα, καυστικά (π.χ. υπερίτης, δηλαδή αέριο επόµενο στόχο, αυτόν της µουστάρδας), ερεθιστικά και τοξικά (π.χ. sarin, VX). Σύµφωνα µε αποµάκρυνσης των χηµικών την κατηγοριοποίηση των χηµικών, η Συρία θεωρείται ότι κατείχε όπλων από το έδαφος της Συρίας και της καταστροφής το sarin και το VΧ τόνους χηµικών παραγόντων, όπως το αέριο µουστάρδας, Βασικός και καθοριστικός ο ρόλος και του δικού µας δηµάρχου Παύλου τους σε εξειδικευµένες µονάδεςριακή κυβέρνηση χρησιµοποίησε χηµικά όπλα για την καταστολή Ήδη από τον Μάρτιο του 2013 εµφανίστηκαν ειδήσεις ότι η Συ- Πολάκη, που πρωταγωνιστεί σε όλες τις εκδηλώσεις για τα χηµικά. της εξέγερσης. Η Συρία, όµως, δεν προσχώρησε στην Σύµβαση για την κατάργηση των χηµικών όπλων παρά µόνο στις 14 Οκτωβρίου Η υδρόλυση εν πλω 2013, µε προθεσµία αποµάκρυνσής τους το τέλος Απριλίου και Μια από τις εξειδικευµένες µονάδες είναι και το δυαδικό σύστηµα καταστροφής τους τις 30 Ιουνίου Έτσι, από τον εκέµβριο υδρόλυσης του αµερικανικού πλοίου Cape Ray, η τεχνολογία του του 2013, το χηµικό οπλοστάσιο της Συρίας αποµακρύνεται σταδιακά από το έδαφός της, έχοντας ως τελικούς προορισµούς εγ- οποίου έχει επιχειρηθεί για την καταστροφή χηµικών για πολλές δεκαετίες στην Αµερική, αλλά ποτέ εν πλω. καταστάσεις σε Γερµανία (για τα λύµατα των χηµικών Η υδρόλυση θα λάβει χώρα στα διεθνή ύδατα της Μεσογείου στην ουσιών του εξειδικευµένου αµερικανικού πλοίου Cape περιοχή δυτικά της Κρήτης. Ray), ΗΠΑ και Φινλανδία (για χηµικά προτεραιότητας Η επιλογή τοποθεσίας ήταν αποτέλεσµα του ότι η Συρία συνεχίζει να 2) και Ηνωµένο Βασίλειο (για χηµικά προτεραιότητας 1,) αλλά και το αµερικανικό πλοίο Cape Ray µέσω της αµερικανικής τεχνολογικής εµπειρίας καταστροφής χηµικών όπλων (για χη- µικά προτεραιότητας 1). Σύµφωνα µε τον Οργανισµό για την Καταστροφή Χηµικών Όπλων (OPCW), µέχρι και σήµερα µεταφέρονται χηµικά εκτός Συρίας µε τον εξής τρόπο: βαρέλια και ογκώδη κοντέινερ, που περιέχουν χηµικά, ενσωµατώνονται σε εµπορευµατοκιβώτια και µεταφέρονται µέσω φορτηγών από τις αποθήκες του συριακού στρατού στο λιµάνι της Latakia και από κει ανεφοδιάζονται µε τα χηµικά τα φορτηγά πλοία της ανίας κ Νορβηγίας (Taiko και Futura). Ο αγώνας συνεχίστηκε στα Σφακιά µε µεγαλειώδη συγκέντρωση στις Επειδή το χηµικό οπλοστάσιο της Συρίας βασίζεται Παρά τις κακές καιρικές συνθήκες, συγκεντρώθηκαν από τη Κρήτη όλοι οι φορείς. Κόψτε µε ψαλίδι πάνω στη διακεκοµµένη Με πρωταγωνιστές τους ψαράδες µε τα καΐκια τους και τους φίλους µε τα φουσκωτά, το Ένα καράβι για τη Γάζα και τη δική µας ΑΝΕ ΥΚ που παραχώρησε το σκάφος ασκαλογιάννης για τη µεταφορά των διαδηλωτών στο θαλάσσιο χώρο µεταξύ Χ. Σφακίων και Γαύδου. σε δυο τοξικές ουσίες, που αν έρθουν σε επαφή δηµιουργούν τοξικό παράγοντα, τα χηµικά φορτώνονται µε τέτοιο τρόπο ώστε να µην έρχονται σε επαφή οι τοξικές ουσίες. Στη συνέχεια, τα πλοία αυτά, τα οποία έχουν επιπλέον προστασία σε περίπτωση διαρροής χηµικών ή γενικότερα κινδύνου µε εξειδικευµένο προσωπικό και περιφρουρούνται από πολεµικά πλοία της διεθνούς κοινότητας, προορίζονται στο να µεταφέρουν το υλικό εκτός χωρικών υδάτων στο φορτηγό πλοίο του Αµερικανικού Ναυτικού Cape Ray. Το Cape Ray είναι προσαραγµένο στο ιταλικό λιµάνι Gioia Tauro και σε αυτό γίνεται η µεταφορά των χηµικών προτεραιότητας 1 από τα πλοία Taiko και Futura. Τα χηµικά προτεραιότητας 1, θα καταστραφούν σε διάστηµα ηµερών µε τεχνολογία καταστροφής την υδρόλυση µέσα στο Cape Ray στα ανοιχτά της Μεσογείου, αφότου το πλοίο έχει φορτωθεί µε το σύνολό τους από τη Συρία. Η τεχνολογία του πλοίου αποτελείται από δυο συστήµατα υδρόλυσης (Field Deployable Hydrolysis Systems), η οποία θεωρείται πιο ασφαλής. Χρησιµοποιείται νερό, υπεροξείδιο του νατρίου (NaOH), υποχλωριώδες νάτριο (NaOCI) και θερ- µότητα για να γίνει υδρόλυση 99.9% των χηµικών. Επίσης, τα λύµατα που θα παραχθούν από τη διαδικασία της ουδετεροποίησης του υλικού των χηµικών όπλων θα είναι Στη συνέντευξη τύπου στα Μ.Μ.Ε, που έγινε Γραφεία της Ένωσης µας, µίλησαν ο κ. Πισσίας, η κ Φουράκη Κατερίνα, ο κ. Πολυάνθης Συγγελάκης και ο δήµαρχος Σφακίων Πολάκης Παύλος 14 φορές περισσότερα από το ίδιο το υλικό. Επόµενο στάδιο είναι η αποθήκευση των λυµάτων επί του σκάφους και η µεταφορά τους σε κρατική εγκατάσταση της Γερµανίας για την καταστροφή τους. Όµως, κύριο φόβο για τυχόν ατύχηµα στην Μεσόγειο αποτελεί η υδρόλυση των χηµικών ουσιών εν πλω σε ύδατα βαθειά, µε ασταθείς καιρικές συνθήκες και ήδη εκτενώς µολυσµένα. Η µέθοδος αυτή, ειδικά λόγω του γεγονότος ότι η υδρόλυση θα γίνει στην θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της Κρήτης, αποτελεί τον κύριο φόβο των επιστηµόνων και κατοίκων της Κρήτης. Ήδη από τις 10 Ιανουαρίου, ο ευρωβουλευτής Κρίτων Αρσένης έθεσε το θέµα της ακύρωσης της καταστροφής των χηµικών ανοιχτά της Κρήτης ενώπιον της Βουλής, µια δήλωση, την οποία την έκανε επανειληµµένα. Τον Φεβρουάριο, επίσης, µέσω µιας καµπάνιας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» κινητοποιήθηκαν φορείς, ΜΚΟ, περιβαλλοντικά ινστιτούτα από 14 χώρες της ΕΕ µε στόχο την µαταίωση της καταστροφής χη- µικών όπλων της Συρίας. Συνέχεια στη σελίδα 14

5 Ιστορία 5 Η Βενετοκρατία στα Σφακιά Κοινωνική και διοικητική οργάνωση Επαναστατικές ενέργειες εναντίον της βενετικής εξουσίας Της Χρύσας Μαλτέζου - Οµότιµης Καθηγήτριας του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Ακαδηµαϊκού Βενετσιάνικος Χάρτης της Χώρας Σφακίων (Marco Boschini 1651) Σύµφωνα µε την περιγραφεί που δίνει το 1589 ο Βενετός Zuanne Mocenigo, Γενικός Προνοητής Κρήτης, «Τα Σφακιά, άγονη περιφέρεια των Χανίων στη νότια πλευρά του νησιού, είναι τόπος οχυρός, εξαιτίας της τραχύτητας του χαρακτήρα των κατοίκων και της ορεινής θέσης τους, και αλί- µενος[...]. Οι Σφακιανοί ανέρχονται συνολικά σε 2.500, από τους οποίους 900 περίπου είναι στρατεύσιµοι και από αυτούς 500 είναι εγγεγραµµένοι στην πολιτοφυλακή. εν υπάρχουν ανάµεσά τους άνδρες υποχρεούµενοι σε αγγαρείες και κάτεργα. Όλοι σχεδόν θεωρούνται ως προνοµιούχοι αρχοντο-ρωµαίοι που ισχυρίζονται ότι έλκουν την καταγωγή τους από τις αρχοντικές βυζαντινές οικογένειες, οι οποίες είχαν τα παλιά χρόνια σταλεί από την Κωνσταντινούπολη σ αυτήν την αποικία.» Αποµονωµένα στη δύσβατη περιοχή των Λευκών Ορέων, τα χωριά των Σφακιών έµειναν κατά την πρώτη περίοδο ξένης κυριαρχίας, έξω από τη σφαίρα του βενετικού ενδιαφέροντος, µε αποτέλεσµα να ισχύει εκεί καθεστώς ηµιανεξαρτησίας. Χωρισµένα διοικητικά στην αρχή σε τρεις «βαρωνίες», της Ανώπολης, του Σφακιά και του Αγίου Νικήτα, συµπεριλήφθηκαν από τον 14ο αιώνα στο διαµέρισµα των Χανίων και συγκρότησαν ιδιαίτερη διοικητική περιφέρεια. Εξουσία ασκούσε ο Προνοητής που κατοικούσε µέσα στο φρούριο µε στρατιωτική δύναµη δέκα ανδρών. Οι Βενετοί µερίµνησαν για την οχυρωµατική οργάνωση του χώρου και έκτισαν δύο παραθαλάσσια φρούρια, το ένα στη χώρα των Σφακιών και το άλλο στο Φραγκοκάστελλο ή φρούριο του Αγίου Νικήτα, στην ανατολική µεριά. Ο Καστροφύλακας στην πολύτιµη απογραφή του σηµειώνει ότι, στο φρούριο των Σφακιών κατοικούσαν 462 άνδρες, 610 γυναίκες, 335 παιδιά και 13 γέροντες. «Η Χρυσοµαλλούσα των Σφακιών» Ο Mocenigo αναφέρει το 1589 ότι στα Σφακιά, δεν υπήρχε οχύρωµα, εκτός από τµήµα αρχαιότατου βράχου που χρησίµευε ως κατοικία, στενόχωρη, του Προνοητή. Το 1601 µαρτυρείτε στην αµυντική αυτή θέση πύργος, µε τον οποίο συνδέεται η µεταγενέστερη χρονολογικά παράδοση της «Χρυσοµαλλούσας των Σφακιών». Σύµφωνα µε την παράδοση, ο Βενετός φρούραρχος Καπουλέτος, πηγαίνοντας µια µέρα από τον Μπρόσγιαλο στο φρουρίδιο που βρισκόταν στον απότοµο βράχο, πάνω από τη θάλασσα, συνάντησε την πανέµορφη Σφακιανοπούλα, Χρυσή, και επιχείρησε να τη φιλήσει. Όµως, η Χρυσή αντιστάθηκε και ο Βενετός, οργισµένος τράβηξε το µαχαίρι του και έκοψε τις ξανθές πλεξούδες της, παίρνοντάς τες µαζί του. Απαντώντας στην προσβολή, ο πατέρας της νέας σκότωσε τον Καπουλέτο, µε άµεση συνέπεια να υποστεί η οικογένεια εκδικητική µανία των Βενετών. Η Χρυσοµαλλούσα πέθανε τελικά από µαρασµό και την ακολούθησε και ο αρραβωνιαστικός της, Πώλος. Από την πρώτη κιόλας χρονιά της Βενετοκρατίας, η επαρχία των Σφακιών αποτέλεσε κέντρο αναστατώσεων και επαναστατικών ενεργειών εναντίον των βενετικής εξουσίας. Με τη συµµετοχή των Σφακιανών ξέσπασαν στην Κρήτη επαναστατικές εξεγέρσεις το 1282, το 1319, το 1333 µε αρχηγό το Βάρδα Καλλέργη, και το 1341 µε πρωτεργάτες τον Λέοντα Καλλέργη και τους Ψαροµηλίγγους. Η τελευταία, επίσης, φάση της αποστασίας του Αγίου Τίτου, των ετών , διαδραµατίστηκε στα Σφακιά. Η αποστασία αυτή που κατέληξε σε αποτυχία, εκδηλώθηκε µε τη σύµπραξη Βενετών φεουδαρχών και Κρητικών, οι οποίοι κατέλυσαν τη βενετική κυριαρχία, µε σκοπό την ίδρυση αυτόνοµης και ανεξάρτητης δηµοκρατίας υπό την αιγίδα του Αγίου Τίτου, πολιούχου του νησιού. Ενώ όµως η Βενετία µε την αποστολή στο νησί ισχυρών στρατιωτικών δυνάµεων είχε κατορθώσει να θέσει την κατάσταση κάτω από τον έλεγχό της, οι αδελφοί Ιωάννης, Γεώργιος και Αλέξανδρος Καλλέργης, µαζί µε όσους από τους Βενετούς είχαν διαφύγει τη σύλληψη, εξακολούθησαν τον επαναστατικό αγώνα ως το 1367, οπότε νικήθηκαν στα Σφακιά. Μετά την καταστολή του κινήµατος των Καλλεργών, οι Βενετοί, για να εξαλείψουν τις εστίες αντίστασης, διέταξαν την ερήµωση του Λασιθίου, της Ελεύθερνας, καθώς και της Ανώπολης. Στις αρχές του 16ου αιώνα τα Σφακιά µαρτυρούνται ως χώρος κοινωνικών αναταραχών µε επικεφαλής µεγάλες οικογένειες του τόπου, των Κόντηδων, των Λιγνών, των Πάτερων και των Ψαροµηλίγγων, που κατάγονται από τους Σκορδίληδες, οι οποίοι συγκαταλέγονται στις δώδεκα αρχοντικές βυζαντινές οικογένειες. Ας σηµειωθεί ότι σύµφωνα µε το έγγραφο του 1183, που µας έχει σωθεί σε µεταγενέστερο αντίγραφο, ο δουξ της Κρήτης, Κωνσταντίνος ούκας, είχε παραχωρήσει στην οικογένεια Σκορδίλη «τόπους και επαρχίας» στο νησί. Η περιοχή που περιήλθε προνοµιακά στην κατοχή των Σκορδήλων εκτεινόταν, µε βάση την περιγραφή του εγγράφου, από το Ρουσολιµενάρι, µικρό όρµο δυτικά του Φραγκοκάστελλου, ως την Αγία Ρούµελη καταλάµβανε δηλαδή τα τρία πέµπτα της έκτασης της σηµερινής επαρχίας των Σφακιών. Απόγονοι των Σκορδίλων ισχυριζόταν ότι ήταν οι δύο ισχυρές οικογένειες των Πάτερων και των Παπαδόπουλων, ανάµεσα στις οποίες βασίλευε παλαιά έχθρα. Οι πηγές αναφέρουν ότι οι Venetian map of Chora Sfakion (Marco Boschini 1651) Πάτεροι ζούσαν από τα εισοδήµατα των ζώων και τις κλοπές, χωρίς να ασκούν συγκεκριµένο επάγγελµα. Όσο για τους Παπαδόπουλους, οι περισσότεροι από αυτούς ήταν ναυτικοί, καλαφάτηδες µαραγκοί και σιδηρουργοί. Τον Ιούλιο του 1509, ο Παύλος Νοµικός και ο Κώστας Πάτερος Κεροµύτης µε αναφορές τους προς τη διοίκηση, διαµαρτυρήθηκαν για την αυθαίρετη κατακράτηση περιουσιακών τους στοιχείων και για τις φορολογικές επιβαρύνσεις που τους είχαν επιβληθεί από τους τοπικούς αξιωµατούχους. Παρά τις προσπάθειες των Βενετών να διευθετήσουν τα προβλήµατα, οι καταγγελίες των Σφακιανών για καταχρήσεις εις βάρος τους συνεχίστηκαν στα επόµενα χρόνια. Στην έκρυθµη κατάσταση που είχε δηµιουργηθεί συνέβαλαν, εκτός από την κακοδιοίκηση, οι συγκρούσεις ανάµεσα στις φατρίες, η αυτοδικία και η περιφρόνηση των κατοίκων προς τις εντολές των αρχών και την τήρηση των νόµων. Η αποστολή στα Σφακιά συνδίκου ειδικά επιφορτισµένου να επιλύσει τα ζητήµατα, αλλά και τα αυστηρά µέτρα που εφαρµόστηκαν (απαγόρευση οπλοφορίας, επικήρυξη ταραχοποιών), δεν έφεραν τα αναµενόµενα για τη Βενετία αποτελέσµατα. Τα επεισόδια αυτά προκάλεσαν στους Βενετούς, έντονες ανησυχίες και προετοίµασαν το έδαφος για τη µεγάλη εξέγερση των χωρικών της δυτικής Κρήτης εναντίον της Βενετικής Πολιτείας, των ετών , γνωστή ως επανάσταση του Γεωργίου Γαδανουλέου-Λυσογίωργη. Οι επαναστατηµένες περιοχές αναφέρονται συχνά στις Βενετικές πηγές ως Σφακιά και οι ταραχοποιοί ως Σφακιανοί, µολονότι τα χωριά που είχαν εξεγερθεί δεν ανήκουν στη σηµερινή επαρχία των Σφακιών. Η διαπίστωση αυτή οδηγεί στο πιθανό συµπέρασµα ότι οι Σφακιανοί συµµετείχαν στο κίνηµα, χωρίς να αναφέρεται η δράση τους στα έγγραφα, και ακόµη ότι η περιοχή των Σφακίων κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας είχε ευρύτερη έκταση από τη σηµερινή. Καταστροφή των Σφακιών Αργότερα, το 1571, όταν οι Βενετοί κατέστειλαν νέα εξέγερση που εκδηλώθηκε στα χωριά του Ρεθύµνου, ο γενικός Προνοητής Marino di Cavalli αποφάσισε να αντιµετωπίσει µε ριζικά µέτρα την αυθαίρετη δραστηριότητα των Σφακιανών. Οι κάτοικοι της κρητικής αυτής γωνιάς είχαν αναπτύξει στη διαδροµή του χρόνου ιδιότυπες κοινωνικές δοµές, διαρθρωµένες σε µια αυστηρά ιεραρχηµένη κλειστή κοινωνία που καλλιεργούσε τη διαµόρφωση ανεξάρτητου και ανυπότακτου πνεύµατος. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο Βενετός Προνοητής των Σφακιών, αδυνατώντας να επιβάλει την κυριαρχία του Venetian drawing of 'Castel de la Sfacchia' (1621) στο ντόπιο στοιχείο, προτιµούσε να βρίσκεται σε καλές σχέσεις µε τους κατοίκους, λαµβάνοντας µάλιστα και µερίδιο από τη λεία τους. Σύµφωνα µε την έκθεση ανώτερου Βενετού αξιωµατούχου, κάθε Προνοητής στο τέλος της θητείας του έφευγε από τα Σφακιά µε κέρδος χίλια δουκάτα. Από την άλλη µεριά, οι Σφακιανοί που διέπρατταν παρανοµίες, έµεναν ατιµώρητοι, γιατί, ενώ ο κατηγορούµενος έπρεπε για να δικαστεί να παρουσιαστεί στην κεντρική διοίκηση, οι αρχές δεν αναλάµβαναν τα σχετικά έξοδα και η δίωξη τελικά δεν συνεχιζόταν. Εξάλλου, την προστασία των Σφακιανών ζητούσαν όχι µόνο άτοµα, αλλά και ολόκληρα χωριά. Στη διάρκεια της εκστρατείας του εναντίον των Σφακιανών, ο Cavalli,αφού κατέστρεψε και έκαψε τα σπίτια των κατοίκων των χωριών, συνέλαβε, εξόρισε και επικήρυξε πολλούς ταραχοποιούς.η σκληρότητα και ο τρόπος διεξαγωγής της επιχείρησης του Cavalli αποδοκιµάστηκε από τους Βενετούς. Ο ίδιος ο Προνοητής οµολόγησε στην έκθεσή του ότι «...είχε τιµωρήσει τα Σφακιά για καλά και ότι θα τα ξανάφερνε εντελώς σε υποταγή, αν δεν είχε εµποδιστεί και συγκρατηθεί από τόσες πλευρές». εν δίστασε ακόµη να προσθέσει ότι «...όφειλε να διασκορπίσει τους Παπαδόπουλους και του Πάτερους, γιατί λεηλατούσαν τη Μεσαρά, το Σέλινο και όλη την περιοχή του Ρεθύ- µνου και των Χανίων, όπως οι πειρατές,υψώνοντας την σηµαία της εξαγοράς των αιχµαλώτων και των κλοπιµαίων ζώων και έκαναν να µείνει ακατοίκητη και ακαλλιέργητη η εύφορη πεδιάδα της Μεσαράς και τα µετόχια της, η οποία µπορεί να θρέψει ολόκληρο το διαµέρισµα του Χάνδακα». Το 1547, οι Σφακιανοί ζήτησαν από τον νέο Γενικό Προνοητή, Giacomo Foscarini, στη διάρκεια περιοδείας του στα χωριά τους, να τους δώσει την άδεια να ξανακτίσουν τα σπίτια τους και να τα κατοικήσουν. Αποκαµωµένοι από τις συµφορές, επιθυµούσαν, ση- µειώνει ο Foscarini στην έκθεση του, «να σβήσουν το στίγµα του επαναστάτη». Άξια προσοχής είναι η περιγραφή των Σφακιανών από τον ανώτερο Βενετό αξιωµατούχο: «Με τα µακριά µαλλιά και γένια, µε τα ψηλά στιβάνια που δένονται στη ζώνη και που ποτέ δεν τα βγάζουν, φορούν την πουκαµίσα που κρέµεται µπροστά και πίσω, µε ένα µεγάλο µαχαίρι µπροστά και το ξίφος, σύµφωνα µε την ελληνική συνήθεια. Πηγαίνουν πάντα µε το τόξο στον ώµο και στο πλευρό έχουν φαρέτρα γεµάτη βέλη που τα τοξεύουν εξαίρετα». Με παρόµοιο τρόπο περιγράφει τους κατοίκους των Σφακιών, το 1602, ο Γενικός Προνοητής Benetto Moro, ο οποίος άλλωστε διατύπωνε την άποψη ότι µε την κατάλληλη τακτική της Βενετικής διοίκησης οι τραχείς κάτοικοι της περιοχής αυτής θα µπορούσαν να προσφέρουν σηµαντικές υπηρεσίες στη Γαληνοτάτη. «Υπερέχουν», γράφει «από όλους τους άλλους κατοίκους εκείνων των διαµερισµάτων, όχι µόνο γιατί είναι αρρενωποί στην όψη, ικανοί και ευκίνητοι µε σώµατα λιγνά, ρωµαλέοι και αγέρωχοι, τολµηροί και ευγενικοί στους τρόπους, αλλά αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο, γιατί έχουν οξύτητα πνεύµατος, ψυχικό µεγαλείο και άφθαστη ικανότητα να χειρίζονται τα όπλα, τόσο το τόξο όσο και το αρκεµπούζιο, τη χρήση του οποίου είναι εξαίρετοι, γιατί, τέλος, είναι χωρίς αµφιβολία, οι πιο τολµηροί, οι πιο ανδρείοι και οι πιο γενναίοι άνδρες που υπάρχουν στο Βασίλειο». Το άρθρο αναδηµοσιεύεται από την εφηµερίδα "Καθηµερινή"

6 6 Ιστορία ΧΑΪΝΤΟΥΝΤΗ ΕΣ Σφακιανοί καπεταναίοι και πειρατές 1659: Ο Μπούρµπαγης και η Σοφία : Ο Τζουάνος ή Καπετάν Τζοβάνη Πρώτη περίοδος της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη ( Μέρος 6- Τελευταίο) Από την Άννα Καλογρίδου, Msc. (Master σε Συστήµατα Πολιτισµ. Πληροφοριών & ιαχειρ. της Πολιτισµικής Κληρονοµιάς ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ) Ηλεκτρονικός, Τµηµατάρχης ΥΠΕΘΑ (Ναύσταθµος Κρήτης) Μέλος Ναυτικού Μουσείου Κρήτης Μέλος ICOM Ο τόπος και τα πρόσωπα Και οι δύο δίκες των εγγράφων 630 και 733, διαδρα- µατίζονται στο Ιεροδικείο Χάνδακος όπου έχει συγκληθεί το Ιερόν Συµβούλιον αλλά και οι δύο, αναφέρονται στα Σφακιά και µάλιστα αναφέρουν πρόσωπα που επαναλαµβάνονται και στις δύο περιπτώσεις. Η παράλληλη και συγκριτική τους µελέτη θα οδηγήσει πιστεύουµε σε ασφαλέστερα συµπεράσµατα σχετικά µε την ταύτιση των προσώπων και την ανάδειξη των γεγονότων που αναφέρονται. Στην πρώτη περίπτωση όπου ρυθµίζεται µία υπόθεση φόνου που συνέβη στη Χώρα Σφακίων αλλά αφορά ένα ξενοµερίτη, από τους Ατσιπάδες Μονοφατσίου καταθέτουν στον Χάνδακα οι 5 µάρτυρες της δίκης που είναι όµως εξουσιοδοτηµένοι από τους 11 Καπεταναίους ολόκληρης της Επαρχίας. Στην δεύτερη περίπτωση, που αφορά φορολογική διευθέτηση της Επαρχίας έχουν κληθεί και καταθέτουν αυτοπροσώπως στο Ιεροδικείο οι ίδιοι, πιστεύουµε, 11 Καπεταναίοι των Σφακίων που στο δεύτερο έγγραφο δεν αποκαλούνται Καπετάνιοι. Η πεποίθηση ότι πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους εκτός από τον αριθµό τους που είναι όµοιος και την πολύ κοντινή χρονική απόσταση που είναι µόνο δύο χρόνια, είναι και η αναφορά σε δύο άτοµα που είναι κατά την άποψή µας τα ίδια. Ο ένας είναι ο Καπετάν Πόλος Μοράκης του 72 που επαναλαµβάνεται σαν Πόλος υιός Μεράκη το 74 και ο άλλος είναι ο Καπετάν Τζιοβάνι του 72 που επαναλαµβάνεται σαν Τζουάνος υιός Γιάννη το 74. Πίνακας 3 - Συγκριτική κατάσταση ονοµάτων Σφακιανών καπεταναίων εγγράφων 630, 730 (Σταυρινίδης, 1987) Καπετάν Πύργος, Καπετάν Πόλος, Καπετάν Φάτζος, Καπετάν Μανόλης, Καπετάν Φραδίκια, Καπετάν Μπίζης, Καπετάν Πόλης Μοράκης, Καπετάν Τζιοβάνι, Καπετάν Βουροµανώλης, Καπετάν Νικόλας και Καπετάν Νικηφόρος Τζουάννος υιός Γιάννη, Κασούλης υιός Βάρδα, Πόλος υιός Μεράκη, Νικολός υιός Πέρου, Κατζανέρος υιός Νικηφόρου, Μιχάλης υιός Γιάννη, Μανώλης Μανιά, Λιόδης υιός Ξηρούχη, Γεώργιος υιός Κατσούλη, Ξηρούχης υιός Μιχάλη και ράκος υιός Γεώργη υστυχώς δεν µπορούµε να συγκρίνουµε µε ασφάλεια άλλα από τα ονόµατα του 72 µε εκείνα του 74 που παρατίθενται προς σύγκριση στον ανωτέρω πίνακα (Πίνακας 3) διότι κρίνεται πολύ παρακινδυνευµένη η προσπάθεια ανίχνευσης του ονόµατος που κρύβεται, για παράδειγµα πίσω από τα «Πύργος, Φάτζος, Φραδίκια ή Μπίζης», παρά το γεγονός ότι γνωρίζουµε από πολλές άλλες παραποιηµένες λέξεις των Μεταφράσεων πώς κατέγραφαν οι Τούρκοι τα ελληνικά ονόµατα τόπων και ανθρώπων. Το χωριό «Φαβριανά» επι παραδείγµατι που έχουµε αναφέρει παραπάνω, οι Τούρκοι το καταγράφουν «Καβεργιάννη», την Αράδαινα, «Βάρδενα», τον Γύρο, «Γίζο» και το όνοµα «Μισελής ή Μιχελής» το βρίσκουµε γραµµένο «Μιγλής». (38) Το γνωστό µας όµως και από άλλα έγγραφα ονοµατεπώνυµο του Πόλου Μοράκη απ τ Ασκύφου (39), είναι ξεκάθαρο γιατί το 72 είναι γραµµένο σωστά το επώνυµο και το 74 είναι σωστό το όνοµα και µε πολύ µικρή αλλαγή έτσι µπορούµε να το χρησιµοποιήσουµε σαν σηµείο αναφοράς της ταύτισης των προσώπων µας. Ίσως να µπορούσαµε να ταυτίσουµε και τον Κατζανέρο υιό Νικηφόρου του 74 µε τον Καπετάν Νικηφόρο του 72 µε τη σκέψη ότι ο πρώτος είναι ο γυιός του δεύτερου που έχει σταλεί στη θέση του πατέρα του στον Χάνδακα για να καταθέσει. Ίσως και ο Τζουάνος υιός Γιάννη µε το Βενετσιάνικο όνοµα του 74 να είναι ο καπετάν Τζιοβάνι µε το Ιταλικό όνοµα του 72 και πρόκειται και πάλι για παραφθορά του ίδιου ονόµατος. Το όνοµα Τζουάνος άλλωστε το συναντάµε και σε άλλο έγγραφο αργότερα στις 26 Ιουνίου 1695 όπου... Ο Τζουάνος, ο οµένικος, ο Μαρής και ο Μάστρο Μανιός πλήρωµα του πειρατικού πλοίου «Ιερουσαλήµ»... συλλαµβάνονται από τους τσέτες (απόσπασµα ζαπιτιέδων-χωροφυλάκων), της φρουράς περιοχής Μεραµπέλλου όταν αποβιβάζονται στην ξηρά για να βρουν νερό για το πλοίο τους όπου και συλλαµβάνονται για να καταδικαστούν στη συ νέχεια και να πουληθούν στο σκλαβοπάζαρο της αγοράς του Χάνδακα.(40) Στο πρώτο έγγραφο που αναφέρεται στους έντεκα καπεταναίους, παρατηρούµε ότι ενώ πρόκειται για µια επτά- µηνη αντιδικία που αφορά ένα φόνο, η δίκη είναι µάλλον πρόχειρη και βιαστική θα λέγαµε, χωρίς να υπάρχει καν κατάθεση των εγκαλουµένων Σφακιανών, οι οποίοι φαίνεται από την κατάθεση της γυναίκας και του γιού του θύµατος ότι είναι οι τυπικά υπεύθυνοι,... ούτε εγείροµεν αγωγήν τινά κατ αυτών... λόγω φόρου αίµατος. Ενώ, σε µια παρόµοια περίπτωση φόνου, αυτή του Μουσταφά Μπεσέ, υιού Αβδουλλάχ, για παράδειγµα, κατοίκου του χωριού Φοινικιά επαρχίας Τεµένους που είναι εξισλαµισµένος γενίτσαρος και ανήκει στο 12ο Τάγµα των Γερλήδων-ντόπιων Γενιτσάρων, γίνεται κανονική δίκη µε καταθέσεις µαρτύρων και λεπτοµερή περιγραφή:... Ο Μουσταφά Μπεσέ... που σκοτώνει τον συγχωριανό του Μιχαήλ Λεµπίδη... ειπών εις αυτόν «τα βόδια σου εµπήκανε στο µποστάνι µου»... και καταφέρη κατ αυτού κτυπήµατα δια της σιδηράς σκαπάνης του... τρεις ώρας δε µετά ταύτα, απεβίωσεν ούτος. (41). Η Ζαµπία και ο γυιός του θύµατος στο δικό µας έγγραφο, δηλώνουν ξεκάθαρα ότι... ο Σταµάτιος... εφονεύθη... χωρίς να κατηγορούν όµως κανένα γι αυτό. εν καταγράφεται επίσης κανένας αυτόπτης µάρτυρας γιατί, όπως καταθέτουν, ο µακαρίτης, ετραυµατίσθει και εφονεύθει (από µόνος του?) εν τω δωµατίω του Εµπού Μπεκήρ Μπεσέ, Σούµπαση Νέφς Ισφακιά (χώρας Σφακίων)... Τόση ανωτερότητα από τους συγγενείς του µακαρίτη και τόση αδιαφορία από τους Σφακιανούς µας ξενίζει, γιατί αυτό που γίνεται εδώ ουσιαστικά, είναι ή επισηµοποίηση ενός διακανονισµού ο οποίος αθωώνει ξεκάθαρα τον Σούµπαση και αποκλείει κάθε οικονοµική αποζηµίωση που θα επιβάρυνε προφανώς τους Σφακιανούς Καπεταναίους που αναφέρονται στο έγγραφο και δεν παρίστανται καν στη διαδικασία του Ιεροδικαστικού Συµβουλίου. Η ουδετερότητα αυτή των Σφακιανών που δεν συνάδει µε τους άγραφους νόµους και τα συνήθειά τους, είτε για το θύµα είτε για τον Σούµπαση, µας οδηγεί στο συµπέρασµα ότι ο Σταµάτιος από τους Ατσιπάδες Μονοφατσίου δεν έχει οικογενειακή ή φιλική σχέση µε τους Σφακιανούς, δεν είναι συγγενής, σύντεκνος, κουµπάρος ή φίλος κάποιου δηλαδή. Αντίθετα, ο Σούµπασης του χωριού τον οποίο δεν φαίνεται κανείς να κατηγορεί για τον φόνο, φαίνεται να είναι κάποιος που έχει κάποιου είδους σχέση µε την επαρχία. Σίγουρα πάντως δεν είναι εχθρός των Σφακιανών, γιατί αν ήταν, δεν θα µπορούσε σε καµία περίπτωση να διατηρήσει σπίτι δικό του στη Χώρα Σφακίων και µάλιστα να κατοικεί µόνος του εκεί, αφού ούτε από αυτό το έγγραφο αλλά ούτε και από κάποιο άλλο είναι γνωστή η παρουσία αστυνοµικής ή στρατιωτικής δύναµης στα Σφακιά πριν τα γεγονότα του Ίσως η σχέση αυτή να συνάγεται από το δεύτερο έγγραφο που αναφέρεται στην είσπραξη φόρων του 1671 και 72, της χρονιάς του πρώτου εγγράφου δηλαδή όπως θα δείξουµε παρακάτω. Και το δεύτερο έγγραφο αναφέρεται σε µια µάλλον γρήγορη και πρόχειρη διαδικασία σε σύγκριση µε άλλα, σχετικά µε τις οικονοµικές υποχρεώσεις των Σφακιανών που είναι πολύ πιο µακροσκελή και λεπτοµερή (42) ή ακόµη και ένα άλλο δικόγραφο όπου οι Σφακιανοί απαιτούν, και µάλιστα δικαιώνονται, αποζηµίωση από τους Τούρκους για µία περίπτωση που θεωρούν ότι ο Φιντίκ Μεχµέτ Πασάς τους αδίκησε.(43) Σε όλες τις περιπτώσεις πάντως, υπάρχει ραγουµάνος ή Γιαζιτζής-γραµµατέας, υπάρχουν καταθέσεις και περισσότεροι µάρτυρες. Σε καµία άλλη περίπτωση επίσης δεν παραδέχονται οι Σφακιανοί ότι... Ο αγάς εισέπραξεν παρ ηµών επακριβώς και ανελλιπώς την δεκάτην και τους φόρους... Ουδεµία αυθαιρεσία παρετηρήθη. Τον ευγνωµονούµεν και είµεθα ευχαριστηµένοι από αυτόν... Λένε δηλαδή ότι είναι ευχαριστηµένοι από τον Αβδουλλάχ Αγά, υιό Αβδουλλάχ, Μουτεβελή Ειδικό Επιστάτη δηλαδή που έχει οριστεί από τον Αφιερωτή του Βακουφικού Τιµαρίου, που είναι τα Σφακιά, για να εισπράττει τους φόρους που πληρώνουν οι ραγιάδες των Σφακίων. Βεβαιώνουν επίσης µε την επίσηµη κατάθεσή τους που επικυρώνεται και καταγράφεται στο επίσηµο και Ιερό βιβλίο του Ιεροδικίου ότι ο Μουτεβελής εισέπραξεν παρ ηµών επακριβώς και ανελλιπώς το ποσόν που αναλογούσε στα έτη 1671 και Συµπεράσµατα Συγκρίνοντας όλες τις περιπτώσεις που προαναφέραµε όπου οι άλλοι Κρητικοί από τα Θεοφιλιανά, τη Νεάπολη, το Μελιδοχώρι, τα Φαβριανά και την Αλιτζανή, παίρνουν απόδειξη για τους φόρους που πλήρωσαν στον Ελχάτζ Αχµέτ Αγά και που τη χρησιµοποίησαν µάλιστα στα 1672 για να προστατευτούν από τους Τούρκους που απαιτούν κι άλλα χρήµατα, δεν είναι περίεργο που οι Σφακιανοί αντί να παίρνουν Απόδειξη Είσπραξης δίνουν στην ουσία Βεβαίωση Πληρωµής στους Τούρκους? Έντεκα Καπεταναίοι που εκπροσωπούν ολόκληρη την επαρχία δηλώνουν ξεκάθαρα ότι... ο αγάς εισέπραξεν παρ ηµών επακριβώς και ανελλιπώς... Μήπως ο Σούµπασης του 1672 που είναι στρατιωτικός µε αρµοδιότητες φοροεισπράκτορα και που οι ίδιοι έντεκα Καπεταναίοι τον καλύπτουν µε τη σιωπή τους, είναι το πρόσωπο που εισέπραξε, για λογαριασµό του Αβδουλλάχ Αγά, υιού Αβδουλλάχ, τους φόρους των ετών στα 1674? Μήπως η σχέση των Σφακιανών µε τον Σούµπαση, τον Αβδουλλάχ Αγά αλλά και τον Σταµάτιο από τους Ατσιπάδες Μαλεβιζίου ήταν εµπορική? Μέσα στα Τουρκικά Αρχεία άλλωστε καταγράφονται δεκάδες περιπτώσεις γενιτσάρων που ασκούν και κάποια παράλληλη εµπορική δραστηριότητα. Μήπως µέσα στο επτάµηνο διάστηµα που πέρασε µέχρι να δηλωθεί ο φόνος του 72, έγιναν κάποιες συµφωνίες τέτοιες που να επιτρέπουν να είναι όλοι ευχαριστηµένοι το 74, αν λάβουµε υπόψη και το όνοµα του Μουτεβελή που µας δείχνει ότι είναι υιός Αβδουλλάχ, δηλαδή εξισλαµισµένος χριστιανός και Αγάς δηλαδή πλούσιος και πιθανότατα έµπορος? Και τι δουλειά έχει ο Σταµάτιος από τους Ατσιπάδες Μαλεβιζίου στη Χώρα Σφακίων? Αν ρίξουµε µια µατιά στον χάρτη µας, στην Εικόνα 11, θα δούµε ότι µια πιθανή γεωγραφική σχέση των Ατσιπάδων µε τα Σφακιά είναι αυτή της θαλάσσιας σύνδεσης µέσω Ματάλων. Εικ. 11 Χάρτης της Κεντρ. Κρήτης Γνωρίζουµε από µεταγενέστερο έγγραφο του 1703/ αρ. 1663, ότι υπήρχε εµπορική σχέση µεταξύ Ματάλων και Βενετίας. Γνωρίζουµε επίσης από το έγγραφο 1110 ότι οι Σφακιανοί έχουν σχέση µε τα Μάταλα και ότι τα Μάταλα αποτελούν κέντρο εµπορικών ανταλλαγών µε τη Λιβύη. Υπάρχει όµως και το µεταγενέστερο αυτοκρατορικό Φιρµάνι, του Εγγράφου αρ. 740 που εκδίδεται στις 7 Μαρτίου 1674 όπου αναφέρεται η άρση της απαγόρευσης πώλησης...όπως µη πολώνται εις το εξωτερικόν τα προϊόντα εις τους µετά των ιστιοφόρων τους ερχοµένους εις την νήσον εµπόρους από... τους κατόχους γεννηµάτων... λόγω του επελθόντος λιµού. Εικ. 11 Χάρτης Λιβύης - Κρήτης Συνέχεια στην επόµενη σελίδα

7 7 ΧΑΪΝΤΟΥΝΤΗ ΕΣ Σφακιανοί καπεταναίοι και πειρατές ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ Δ. ΚΑΛΟΓΡΙΔΟΥ Συνέχεια από την προηούµενη σελίδα Υπάρχουν ιεροδικαστικά έγγραφα που µαρτυρούν αργότερα νόµιµες Εισαγωγές... βούτυρον,... τάπητες και λοιπά πολεµικά είδη (44)... από τη έρνα και τη Βεγγάζη της Τριπολίτιδας (Λιβύης), αλλά και Εξαγωγές σε στάρι και κριθάρι (45), προφανώς, από τις περιοχές γύρω από τα Μάταλα που είναι και οι πιο εύφορες της Κρήτης. Οι εξαγωγές σιτηρών λοιπόν είναι απόλυτα ελεγχόµενες, καταγράφονται στο Ιερό Βιβλίο του Ιεροδικείου και χρειάζεται ειδική Άδεια από τον Βαλή Χάνδακος για κάθε εξαγωγή. Εποµένως η εµπορική συνεργασία στα Μάταλα µε εξαγωγές σταριού ήταν πέρα για πέρα παράνοµη και κυρίως αδασµολόγητη. Μήπως το αντάλλαγµα για τους Σφακιανούς για µια τόσο επικίνδυνη συναλλαγή, εκτός από το εµπορικό κέρδος, είναι οι εισαγωγές όπλων; Και µήπως η επιχείρηση αφορά στην πώληση σταριού από τη Μεσαρά µε συνδετικό κρίκο τον Σταµάτη από τους Ατσιπάδες και την κρυφή µεταφορά και διάθεσή του από τους Σφακιανούς Καπεταναίους; Αντί δηλαδή να πηγαίνουν οι Λίβυοι, οι πειρατές και οι Βενετοί στα νότια Κρητικά παράλια µε τα Μάταλα και τους Καλούς Λιµένες που φρουρούνται, να πηγαίνουν στη Γαύδο που είναι απέναντι από τα Σφακιανά παράλια και να κάνουν ανενόχλητοι τις δουλειές τους µε τη σύµφωνη γνώµη, µε το αζηµίωτο, και του Σούµπαση. Ο οποίος, εισπράττει τους φόρους της Επαρχίας Σφακίων, για λογαριασµό του Τουρκοκρητικού Αβδουλλάχ υιού Αβδουλλάχ όπως βεβαιώνουν οι έντεκα Σφακιανοί καπεταναίοι που δεν έχουν µάλιστα και κανένα παράπονο και είναι και πολύ ευχαριστηµένοι από αυτόν. Μεταξύ των Σφακιανών Καπεταναίων αναφέρεται και στα δύο έγγραφα της υπόθεσης ο Τζουάνος. Υπάρχει σήµερα στα Σφακιά η Οικογένεια Τζουγάνου- Ζουγάνου- Τζουγανάκη (46) από τ Ασφέντου που το όνοµά της µοιάζει πάρα πολύ µε του Τζουάνου και του καπετάν Τζιοβάνι. Μήπως ο Τζουάνος αυτός ήταν ένας Τζουγάνος-Τζουγανάκης από τ Ασφέντου που το Βενετικό του όνοµα θα δικαιολογούσε τυχόν διασυνδέσεις µε τους εµπόρους της Βενετίας; Μήπως ο Τζουάνος αποτελεί τον άλλο συνδετικό κρίκο της υπόθεσης δεδοµένου ότι οι Βενετοί έχουν κάνει σχετικές εµπορικές συµφωνίες µε τους Τούρκους; (47); Ένα τέτοιο δίκτυο δεν δικαιολογεί την προχειρότητα των διαδικασιών, την επτά- µηνη αργοπορία δήλωσης του φόνου, την κάλυψη του Σούµπαση και τη Βεβαίωση Πληρωµής των Καπεταναίων στον Αβδουλλάχ Αγά; Ένα τέτοιο δίκτυο δεν δικαιολογεί ακόµα ακόµα και φόνο ; ΕΠΙΛΟΓΟΣ Τελειώνοντας τη µικρή αναδροµή στο παρελθόν θέλουµε να προσθέσουµε ότι δεν γνωρίζοµε τι απόγιναν η Σοφία µε τον Βούρβαχη και ο Καπετάν Τζουάνος ή Καπετάν Τζιοβάνι γιατί τα ονόµατα τους δεν αναφέρονται ξανά στους Κώδικες του Ιεροδικείου Χάνδακος. Γνωρίζοµε όµως πως στ Ασφέντου σε µιαν άκρα υπάρχει µια γειτονιά µε 11 σπίθια που µόνο δυό κατοικιούνται ακό- µης. Είναι η γειτονιά που ονοµάζεται Μπουρµπαχιανά κι εκέ παλιά εµένανε µοναχά συγγενείς. Όπως και σήµερα. Στο ένα µένει ένας Τζουγανάκης και στο άλλο ένας Βουρβαχάκης. Στη γέρικη συκιά που είδα κι εγώ όξω στην αυλή λέγεται πως εκρεµούσανε 27 ντουφέκια που το καθ ένα ανήκε σ έναν καλό άντρα της οικογένειας Οι Βουρβάχοι και οι Τζουγανάκηδες απ τ Ασφέντου Σφακίων λοιπόν που µένουν ακόµη και σήµερα στα χωριά Μυριοκέφαλα και Καρωτή Ρεθύµνης, έχουν ως φαίνεται πολύ βαθιές ρίζες στο Σφακιανό χώµα και δεν είναι τυχαία συνοδοιπόρες στις Κρητικές στράτες εδώ και 454 χρόνια. Ο στόχος µας άλλωστε ήταν να ανακαλύψουµε µέσα από τις αληθινές ιστορίες των ανθρώπων που µελετήσαµε, τα στοιχεία εκείνα που θα µας έδειχναν την καθηµερινότητα των Κρητικών του 1659 και 1672/74 και τις σχέσεις τους µε τους Οθωµανούς κατακτητές. Στοιχεία άγνωστα ακόµη πιστεύουµε που αξίζει να τα µάθουµε για να δούµε από πρώτο χέρι ποιοι είµαστε εµείς οι απόγονοί τους και από πού βαστούµε... Μέσα από αυτά τα στοιχεία διαφαίνεται επίσης και η ιδιαιτερότητα της Σφακιανής κοινότητας που αποτελεί από τότε µια ενιαία ξεχωριστή ενότητα ανάµεσα στους υπόλοιπους Κρητικούς. Σαν ενιαία κοινότητα τους αντιµετωπίζουν και οι Τούρκοι όταν τους ζητούν να πιστοποιήσουν την πληρωµή του φόρου για να εκκαθαρίσουν τις οικονοµικές τους εκκρεµότητες µε το οθωµανικό κράτος. Σαν ενιαία κοινότητα λειτουργούν κι εκείνοι όταν αρχίζουν να αναπτύσσουν εµπορικές σχέσεις µε την υπόλοιπη Μεσόγειο εκµεταλλευόµενοι την πλεονεκτική γεωγραφική τουςθέση και τον φυσικό πλούτο των βουνών τους, για τη ναυτιλία τους. Βέβαια, για τους Τούρκους αυτό είναι παράνοµο αλλά αυτό δεν φαίνεται να πτοεί τους Σφακιανούς όπως θα φανεί άλλωστε αργότερα, από τα γεγονότα του ασκαλογιάννη στα 1770 όπου θα παρουσιάσουν ένα µικρό αλλά ολοκληρωµένο επαναστατικό κίνηµα µε οργανωµένο στρατό και στόλο που θα το χρηµατοδοτήσουν µε ίδιους πόρους και στη συνέχεια θα το θυσιάσουν για τα πιστεύω τους. Χωρίς δισταγµό (38) Υπόθεση µε περιουσιακά Σφακιανών απο το έγγραφο αρ. 493 (ΣΤΑΥΡ.Α ) (39) Έγγραφο αρ (ΣΤΑΥΡ.Β ) (40) Έγγραφο αρ (ΣΤΑΥΡ.Γ ) (41) Έγγραφο αρ. 649 (ΣΤΑΥΡ.Β ) (42) Υπόθεση εγγράφου Μαρτίου 1692, (ΣΤΑΥΡ.Β ) (43) Υπόθεση εγγράφου Αυγούστου 1694 (ΣΤΑΥΡ.Β ) (44) Από Υπόθεση Σφακιανών, εγγράφου 1110 (ΣΤΑΥΡ.Β ) (45) Στοιχείο που προκύπτει µεταξύ άλλων από τα έγγραφα αρ. 1465, 1364, 1491, 1487, των Μεταφράσεων Σταυρινίδη (46) Από αυτή την Οικογένεια κατάγεται και ο γνωστός Μουσικός και Τραγουδιστής Μιχάλης Τζουγανάκης (47) «µπορούν να ασχολούνται µε την εµπορίαν παντός είδους πλην... ίππων, όπλων, µολύβδου και σίτου..» Αναφορά στον ιορισµό του Κοντόσταυλου στα 1671 του πρώτου, όπως προαναφέραµε, Προξένου Βενετίας µετά την πτώση του Χάνδακα στα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Murphey, R., Ottoman warfare, e-library: Taylor & Francis Group - Univercity of Birmingham. Pamuk, S., In the Absence of Domestic Currency: Debased European Coinage in the 17th century Ottoman Empire. The Journal of Economic History, 2, p Valiero, S. V. A., Historia della Guerra di Candia. in VENETIA: Presso Paolo Baglioni. Vandal, A., Une Ambassade Francaise en Orient sous Louis XV - La mision du Marquis de Villeneuve ( ). PARIS: LIBRAIRIE PLON - E. PLON, NOURRIT et Cie IMPRIMEURS-ÉDI- TEURS. Σταματιάδης, Ε. Ι., Βιογραφίαι των Ελλήνων Μεγάλων Διερμηνέων του Οθωμανικού Κράτους. ΑΘΗΝΗΣΙ: Τύποις Α. Κτενά και Π.Σούτσα. Σταυρινίδης, Ν., Ρεμπιά Γκιουλνούς η Ρεθυμνία Χριστιανή Σουλτάνα. ΗΡΑΚΛΕΙΟ: Εκδοση Δήμου Ηρακλείου. Σταυρινίδης, Ν., Μεταφράσεις Τουρκικών Εγγράφων. ΗΡΑΚΛΕΙΟ: Βικελαία Βιβλιοθήκη. Τσελεμπή, Ε., Οδοιπορικό στην Ελλάδα ( ) Πελοπόννησος-Νησιά Αιγαίου- Κρήτη-Νησιά Ιονίου. Αθήνα: Εκδόσεις ΕΚΑΤΗ. Η Άννα. Καλογρίδου γεννήθηκε στα Χανιά Κρήτης, είναι παντρεµένη και έχει τρία παιδιά. Είναι Ηλεκτρονικός Μηχανικός µε σπουδές στα ΤΕΙ Κρήτης και Η/Υ στο Μόναχο Γερµανίας. Εργάζεται ως µόνιµος πολιτικός υπάλληλος στον Ναύσταθµο Κρήτης µε τον βαθµό του Τµηµατάρχη. Κατέχει επίσης Μεταπτυχιακό ίπλωµα στην Πολιτισµική Πληροφορική του Πανεπιστηµίου Κρήτης (Τµήµατα Επιστήµης Υπολογιστών και Ιστορίας-Αρχαιολογίας). Είναι Μέλος του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης στα Χανιά. Πρόσφατα έγινε δεκτή και ως µέλος του ιεθνούς Συµβουλίου Μουσείων ICOM µε έδρα το Παρίσι. Ασχολείται ενεργά µε τον Πολιτισµό και την Ιστορία. Στο πλαίσιο της έρευνας ασχολείται µε τη συγγραφή Μελέτης σχετικά µε τη ζωή των Κρητικών και ιδιαίτερα των Σφακιανών, στα χρόνια του ασκαλογιάννη. Στο πλαίσιο της Εθελοντικής προσφοράς, ασχολείται µε τα Πολιτιστικά δρώµενα του Ναυτικού Μουσείου και του Γραφείου Τουρισµού του ήµου Χανίων. Θυµιανή Παναγία Τιµήθηκε και φέτος η επέτειος για την κήρυξη της Επανά στασης του 1821, µε την καθιερωµένη ετήσια εκδήλωση στην Θυµιανή Παναγία Σφακίων. Η διοργάνωση της εκδήλωσης έγινε από το ήµο Σφακίων και την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων. Στην Ιστορική Εκκλησία της Θυµιανής Παναγίας τελέστηκε παρουσία αρκετού κόσµου αρχιερατική θεία λειτουργία, δοξολογία και επιµνηµόσυνη δέηση, από τον πρωτοσύγκελο της Ι. Μητροπόλεως Λάµπης Συβρίτου και Σφακίων Αρχιµανδρίτη Αθανάσιο Καραχάλιο, τον πρωτοπρεσβύτερο και αρχιερατικό επίτροπο Κουκουνάρη Αθανάσιο και τους Ιερείς της επαρχίας. Παρευρέθηκαν οι στρατιωτικές, πολιτικές και αυτοδιοικητικές αρχές του νοµού αρκετοί εκπρόσωποι συλλόγων και φορέων και πλήθος κόσµου. Χαιρετισµό απεύθυνε ο ήµαρχος Πολάκης Παύλος, ο οποίος αναφέρθηκε σε δύο ζητήµατα: Στις ανιστόρητες δηλώσεις του Πάγκαλου, που προσπάθησε να υποτιµήσει τον αγώνα των Κρητών και τη συµµετοχή τους στην επανάσταση και στη εγκληµατική ενέργεια που προσπαθούν να προγραµµατίζουν οι σφαγείς των λαών, µε την υδρόλυση των χηµικών της Συρίας στη Μεσόγειο. Ζήτησε την αντίσταση και ΤΗΝ επαγρύπνηση του λαού. Χαιρετισµό απεύθυνε και ο Αντιπεριφερειάρχης Χανίων κ. Βουλγαράκης, τονίζοντας ότι µετά τόσα χρόνια εµείς, οι σηµερινοί κάτοικοι αυτής της ευλογηµένης Γής, δεν ξεχνάµε το θάρρος και τη µαχητικότητα των προγόνων µας, την αγάπη και θυσία για ελευθερία. Κεντρικός Οµιλητής στην εκδήλωση, ήταν ο Παύλος Βοτζάκης,προϊστάµενος του Ταχυδροµικού Γραφείου Σφακίων και δηµοτικος συµβούλος. ( Ολόκληρη η οµιλία του στη σελ. 13) Ο Κεντρικός Οµιλητής στην εκδήλωση, ήταν ο Παύλος Βοτζάκης, προϊστάµενος του Ταχυδροµικού Γραφείου Σφακίων και δηµοτικος συµβούλος Σφακίων

8 8 ΙΣΤΟΡΙΑ Οι Βρετανοί Σύνδεσµοι στην περίοδο της κατοχής Του Αθανασίου Πολάκη - ασκάλου, Ιστορικού (Μέρος 3ο) Ο Κρις Γουντχάουζ- Αρχηγός της Βρεττανικής Αποστολής στην Ελλάδα Γι αυτό χρησιµοποιήθηκε και από τον Άτλυ (αντικαταστάτη του Τσώρτσιλ στις εκλογές του 1945) (19). Έγραψε µεταπολεµικά τις αναµνήσεις του στην Ελλάδα, µε τίτλο «Το µήλον της Έριδος» (20). Από κει και οι πιο πάνω απόψεις του. Ο Κρις έδρασε για λίγο και στην Κρήτη ( µέχρι ). Κυρίως όµως στην ηπειρωτική Ελλάδα (21). Ήταν πραγµατικά ακούραστος και πιστός στην αγγλική πολιτική. Πολλές φορές τόνιζε στον Τσώρτσιλ : «Η ΒΣΑ είναι χρήσιµη για έλεγχο του ΕΑΜ». Πλούσια η δράση του Κρις. Υποστήριζε τις αντιεα- Μικές οργανώσεις. Μάλιστα ζητούσε από τις αντιστασιακές οργανώσεις την ένταξή τους στο Κ.Γ.Σ.Α., όπως και στην ΠΑΟ (22). Υποκινούσε αντάρτες του ΕΛΑΣ να φύγουν απ αυτόν και να ενταχθούν σε άλλες, υποχείριές τους. Έτσι τόνιζε : «Είχα συστήσει (σ.σ. στο Σ.Μ.Α.) να ενισχύσουµε τις µικρότερες οµάδες που συνεργάζονταν καλά µ εµάς και να αγνοήσουµε τις υπόλοιπες. Κατά προτί- µηση, η ενίσχυση θα δινόταν, σε όσες µονάδες θα έκαναν αυτό που εµείς θέλουµε». (τα ΝΕΑ φύλλο , από τα Αρχεία των ΗΠΑ). Τις έπεισε τον Ζέρβα να στείλει στο Κάϊρο (στον Γεώργιο) το συµφιλιωτικό ΜΗΝΥΜΑ µε τον ασύρ- µατο της ΒΣΑ, διασπώντας το αντιµοναρχικό µέτωπο της Αντίστασης. Μάλιστα ο Πετιµεζάς (Εθνική Αντίσταση και Κοινωνική Επανάσταση, ΑΘΗΝΑ, «ΜΕΤΡΟΝ» 1991, σελ. 207) τονίζει πως το τηλεγράφηµα αυτό του Ζέρβα προς τον Γεώργιο, στάλθηκε «επιφοιτήσει Κρις» (23). Μετά την οριστική διάλυση του ΕΚΚΑ (Απρίλης 1944), πρότεινε στην Κυβέρνηση της χώρας του να στείλει µια ταξιαρχία στην Ελλάδα, να καταλάβει το Γ.Σ. του ΕΛΑΣ και να εξοντώσει τον Άρη. Αρχικά να σταλούν δυο λόχοι αλεξιπτωτιστών και ακολούθως µια ταξιαρχία στρατού και αν χρειαζόταν, περισσότερος στρατός (24). «σας υποβάλω τη γνώµη ότι η αποστολή δύο τουλάχιστον λόχων αλεξιπτωτιστών δεν θα ήταν µεγάλη θυσία. Οπωσδήποτε κάποια λύση πρέπει να δοθεί τώρα διαφορετικά η Ελλάδα θα ακολουθήσει το δρόµο της Γιουγκοσλαβίας» (µήνυµά του στο Κάιρο αριθ. 178/ ). Στους κοµµουνιστοφάγους κατατάσσει και την πατρίδα του ο Κρις, συνεχιστής δηλαδή του έργου των Γερµανών. «Το ΚΚΕ είχε αναχαιτιστεί διαδοχικά από τους Γερµανούς, Βρετανούς και Αµερικανούς» (στο έργο του σελ. 414). Μετά τη µάχη του Στάλινγκραντ (από µέχρι ) η αγγλική πολιτική θεωρούσε πια τα αντιστασιακά κινήµατα της Βαλκανικής περιττά, αλλά και εµπόδια στα µεταπολεµικά σχέδιά της για την περιοχή, φυσικά και για την Ελλάδα. Γι αυτό στο βιβλίο σηµειώνει: «Είναι αµφίβολο, αν η στρατιωτική τους αξία δικαιολογούσε τη συνέχισή τους» (σ. 261). Εκτός από την στρατιωτική τους απαξία δεν χρειάζονταν και για δυο ακόµα λόγους: γίνονταν αιτία αντιποίνων από τον κατακτητή, αλλά και γιατί ήταν ύποπτοι µελλοντικά. Γι αυτό τόσο εργάστηκε κι αυτός για τη διάλυσή τους αργότερα. Πολύ αργότερα αποκαλύπτει, πως οι σχέσεις του µε το ΕΑΜ καθορίζονταν από δυο παράγοντες: Από τη διαγωγή του (δηλ. του ΕΑΜ) και από τις οδηγίες που έπαιρναν απ έξω (δηλ. Σ.Μ.Α., F.O.) [ ες «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» Φ , σελ. 5] Για αποδυνάµωση του ΕΛΑΣ προέβη στις εξής ενέργειες: α) Στον ΕΛΑΣ υπηρετούσαν Ρώσοι και Πολωνοί. Ήταν δραπέτες αιχµάλωτοι από τους Ναζί. Με πρόσχηµα πως τους ζητούν οι κυβερνήσεις τους, οι Άγγλοι πράκτορες ζήτησαν από τον ΕΛΑΣ να τους παραδώσει σ αυτούς για να τους στείλουν εκείνοι στην Αίγυπτο. β) Ο ΕΛΑΣ είχε αιχµαλωτίσει σε µάχες µε τους Γερµανο-ιταλούς αρκετούς από το στρατό τους και από τους συµµάχους τους, που πολεµούσαν µαζί τους (Τσέχους, Βέλγους, Γάλλους). Και αυτούς τους ζήτησαν από τον ΕΛΑΣ οι Άγγλοι πράκτορες. Ήθελαν, λέει, τη συγκρότηση «πολεµικών τµηµάτων» κάτω από τις διαταγές του Σ.Μ.Α. ( ες Χατζή, Β, 173). Πρωτοστάτησε στην προώθηση και ένταξη στον ΕΛΑΣ, στον Ε ΕΣ και στην ΕΚΚΑ φιλοµοναρχικών και φιλοναζιστικών στοιχείων. Αυτά υπονόµευσαν και προβόκαραν τις αντιστασιακές αυτές οργανώσεις. Μάλιστα σε αυτά τα ξενόδουλα και αντικοινωνικά άτοµα οφείλεται κυρίως η οριστική διάλυση της ΕΚΚΑ και ο φόνος του αρχηγού της συνταγµατάρχη. Ψαρού, µα και στις εµφύλιες διαµάχες µεταξύ τους. Πολλοί από την ΕΚΚΑ εντάχθηκαν στα τάγµατα ασφαλείας. Στις αρχές του 1943 αρχίζει η συγκρότηση του αντικοµµουνιστικού µετώπου στην Ελλάδα µε την παρότρυνση και συνδροµή των Άγγλων συνδέσµων. (Βρετανοί Σύνδεσµοι Αξιωµατικοί ενθαρρύνουν την κίνησιν αυτήν» Κ. Πυροµάγλου: Ο Καρτάλης και η Εποχή του σελ. 238) Το Γενάρη, Φλεβάρη 1944 κατέβηκε στην Αθήνα ο Κρις µε σκοπό τη συνένωση των αντικοµµουνιστικών οργανώσεων, για το αντιεαμικό µέτωπο. Εκεί είχε σειρά συναντήσεων µε αντιπροσώπους των στρατιωτικών οργανώσεων, ανώτερων και ανώτατων αξιω- µατικών: 1) Με την «ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΑ» (25) δηλ. τους έξι αντιστράτηγους: Ι. Πιτσίκα,. Παπαδόπουλο, Κ. Μπακόπουλο, Π. έδε, Αλ. Παπάγο. Τον απογοήτευσαν όµως. Καµιά διάθεση για πόλεµο και αντίσταση από αυτούς. Τους άφησε πικραµένος και πήγε να συναντήσει άλλους. 2) Με την «ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΞΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΩΝ» (26). Αυτοί ήταν οι: Π. Σπηλιωτόπουλος, Κιτριλάκης, Φιλιππίδης, Λιόσης, Καρπενησιώτης, Καγγούρης. Φαίνεται πως συναντήθηκε µόνο µε τον Σπηλιωτόπουλο και κάποιον άλλο. Του είπαν πως η Αντίσταση είναι «ανοησίες, σαχλαµάρες». Τόση άγνοια και αφέλεια για την Αντίσταση από τους Τεταρτοαυγουστιανούς Γαλονάδες. Και πάνω στην άγνοιά τους διέπραξαν και τούτη τη γελοιότητα: Έστειλαν (η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΑ) αργότερα τον στρατηγό Ν. Τσίπουρα στο Βουνό για να αναλάβει, λέει, την αρχηγία του αντάρτικου. Ευνόητο τι ρεζίλεµα έπαθε από τον ΕΛΑΣ. Να σηµειώσουµε πως όλους αυτούς τους αδρανείς γαλονάδες, στις δύσκολες τότε εποχές τους είχαν εφεδρεία, η ντόπια αντίδραση και οι ξένοι πάτρωνές της, στα µετέπειτα επεµβατικά τους σχέδια. (27) Ο Κρις συνάντησε στην Αθήνα τους δυο Αρχιεπισκόπους, τους τοποτηρητές του Γαλαζοαίµατου (και οι δύο φιλοµοναρχικοί): τον Χρύσανθο και τον αµασκηνό. Να σηµειώσουµε για τον παθιασµένο µοναρχισµό και των δύο, τα εξής: α) Για τον Χρύσανθο (28) : Αυτός προώθησε µε άλλους µαζί τον Γ. Παπανδρέου στην Αίγυπτο, για πρωθυπουργό του Τσόρτσιλ, αφού τον όρκισε πρώτα και υπέγραψε και σχετικό πρακτικό, πως Ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος µε τους εµπευστές της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου Ιωάν. Μεταξά και βασιλιά Γεώργιο. θα εργαστεί µε κάθε τρόπο για την επαναφορά του Γεωργίου µετά την απελευθέρωση. β) Για τον α µασ κη ν ό (29): Όρκισε το νικητή των εκλογών ( ) Κ. Τσαλδάρη, στο όνοµα «του Συνταγµατικού Βασιλέως», παρόλο που δεν είχε γίνει το σχετικό δηµοψήφισµα για το καθεστωτικό (το δηµοψήφισµα έγινε την ). Η παράδοση και ο αφοπλισµός του ιταλικού στρατού Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (8-9-43), το µεγαλύτερο µέρος του στρατού τους στην Ελλάδα, είτε αιχµαλωτίστηκε από τους Γερµανούς, είτε παραδόθηκε στον ΕΛΑΣ. Μικρό µέρος τους προσχώρησε στους Γερµανούς και συνέχισε τον πόλεµο µαζί τους, κυρίως οι φανατικοί φασίστες. Όσοι δεν προσχώρησαν, αφοπλίστηκαν βίαια από τους Γερ- µανούς και σε µερικές περιπτώσεις τους εξόντωσαν οµαδικά όπως έγινε στα Επτάνησα. Στην πατρίδα µας, ένα µεγάλο µέρος του ιταλικού στρατού θέλησε να παραδοθεί στον ΕΛΑΣ (στη Θεσσαλία και στο νοµό Λασιθίου). Στη Θεσσαλία ο Κρις έκανε το παν για να µην παραδοθεί ο ιταλικός στρατός στον ΕΛΑΣ και να µην πάρει τον οπλισµό του (µε λίρες, µε εκβιασµούς, µε υποσχέσεις κ.λπ.) Τον προέτρεπε να παραδοθεί στον Ε ΕΣ. Σε τελευταία περίπτωση οι Άγγλοι, παρότρυναν τον ιταλικό στρατό να παραδίδεται στους Γερµανούς (30). Ο Άρης πληροφορήθηκε την άτιµη και δόλια αυτή ενέργεια του Κρις και προέκυψε σοβαρό επεισόδιο µεταξύ τους. Εξαγριωµένος ο Άρης απευθύνεται στον Κρις: «Με ποιο δικαίωµα προστάζεις να ενισχύσουµε τους φασίστες µε νοµαταίους; Ένα µέρος από αυτούς θα σταλεί για δουλειά στις πολεµικές βιοµηχανίες και το άλλο θα το ρίξουν εναντίον µας. Μ ακούς; Εναντίον µας, όχι εναντίον σας».(31) Η ενέργεια αυτή των πρακτόρων της ΒΣΑ αποδεικνύει την πολιτική πλευρά του θέµατος. Την διάσταση των Υπουργείων Άµυνας (στρατιωτική πλευρά άµεσων αναγκών της βρετανικής πολιτικής) και του F.O. (πολιτική πλευρά, δηλαδή µακροπρόθεσµα συµφέροντα επιδιώξεις). Παράδειγµα: Ο αρχιστράτηγος Μέσης Ανατολής Ουίλσον έστειλε µήνυµα (32) στον ελληνικό λαό: «προµηθευτείτε ιταλικά όπλα και πολεµοφόδια, για να µπορέσετε να εξακολουθήσετε το γενναίο σας αγώνα µε τον εναποµείναντα εχθρό, µε µεγαλύτερη επιτυχία». εξί χέρι του Τσόρτσιλ, όπως αποδείχτηκε, ο αρχιεπίσκοπος αµασκηνός Ιταλοί στρατιώτες, αιχµάλωτοι των Γερµανών (µετά την ιταλική συνθηκολόγηση στις 8 Σεπτεµβρίου 1943), κάνουν πορεία σε επαρχιακό δρόµο στην Κέρκυρα. Φωτογραφία της ναζιστικής προπαγάνδας, 9ος - 10ος 1943 Ο Φλάισερ (Β 234) για το θέµα του οπλισµού σε βάρος του ΕΛΑΣ γράφει: «Οι Βρετανοί σύνδεσµοι συχνά προτιµούν να καταστρέφουν τα αποθέµατά τους σε πολεµοφόδια και όπλα, ενόψει γερµανικών επιχειρήσεων, ή να τα θάβουν, αντί να τα θέτουν στη διάθεση των απειλούµενων µονάδων του ΕΛΑΣ Όλο το σινάφι των Άγγλων συνδέσµων συντόνιζε τις ενέργειές του, ώστε ο ιταλικός οπλισµός να µην πέσει στα χέρια του ΕΛΑΣ. Γι αυτό όλοι τους, από την Ηπειρωτική Ελλάδα, συγκεντρώθηκαν στο Περτούλι Τρικάλων από Ιουλίου 1943 (33) Τελικά ο ιταλικός στρατός της Θεσσαλίας (Μεραρχία Πινερόλο υπό τον στρατηγό Ιφάντε) παραδόθηκε (34) στις στον ΕΛΑΣ. Με τον οπλισµό αυτόν εξοπλίστηκαν αντάρτες της Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Θεσσαλίας. Συνέχεια στη σελ. 10

9 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ 9 ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ (ΕΛΛΗΝΙΚΟ) ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1974 ( Συγκρότηση - Πραξικόπηµα και Τουρκική εισβολή) Του Σήφη Μανουσογιαννάκη Αντιναυάρχου ΠΝ (ε.α) - Μέρος 2ο Οι παλινδρομήσεις αυτές εκλαμβάνονταν από τους Τούρκους ως παράθυρο προς την εκπλήρωση του δικού τους στόχου της διχοτόμησης. Οι Αμερικανοί διέβλεπαν ότι με λίγη πίεση οι Ελληνες θα δεχόταν την Ενωση και παράλληλα κάποιας μορφής διχοτόμηση. Σιγά-σιγά άρχισε να γίνεται πεποίθηση στις Ελληνικές κυβερνήσεις ότι το μόνο εμπόδιο για την εκπλήρωση των στόχων τους ήταν ο Μακάριος ο οποίος δεν δεχόταν τέτοιου είδους συμφωνίες. Το δικτατορικό καθεστώς στην Ελλάδα επέλεξε βιαιότερες λύσεις έναντι του Μακαρίου. Η σταθερή θέση του Μακαρίου ήταν Αυτοδιάθεση και Ενωση λέγοντας ότι η Ενωση διέρχεται μέσα από την ακηδεμόνευτη Ανεξαρτησία και ότι η επίλυση του Κυπριακού θα πρέπει να προκύψει μέσα από τις διαδικασίες και διακηρύξεις του ΟΗΕ. Το 1968 διαφοροποίησε την πολιτική του θέση με νέα που ήταν η επιδίωξη «του εφικτού και όχι του ευκταίου». Επανεξελέγη με ποσοστό 95,5%. Το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας του 1960, προέβλεπε την συγκρότηση Ενόπλων Δυνάμεων ικανών να εκτελέσουν χερσαίες, ναυτικές και αεροπορικές επιχειρήσεις. Αυτή η πρόνοια του Συντάγματος αποτέλεσε και την αιτία για την έναρξη των απαραίτητων διαδικασιών και ενεργειών ώστε να δημιουργηθεί το Κυπριακό Ναυτικό. Η ανάγκη έγινε επιτακτική ιδιαίτερα μετά τους βομβαρδισμούς της Τουρκικής αεροπορίας τον Αύγουστο του 1964 στα γεγονότα Μανσούρας-Κοκκίνων. Συστήθηκε το Ειδικό Μικτό Επιτελείο Κύπρου (ΕΜΕΚ) στο οποίο προίστατο ο Στρατηγός Γ.Γρίβας και συμμετείχαν εκπρόσωποι και των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων. Από το Πολεμικό Ναυτικό συμμετείχε ο Πλωτάρχης Γ.Δημητρόπουλος. Ο Μακάριος αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα στην αγορά πολεμικού υλικού γιατί οι αγορές της Δύσης ήταν κλειστές για την Κύπρο. Για τον λόγο αυτό αποφάσισε την αγορά πολεμικού υλικού από την Σοβιετική Ενωση. Το κύριο υλικό για το Κυπριακό Ναυτικό που αγοράστηκε από την Σοβιετική Ενωση περιελάμβανε: Εξη Τορπιλακάτους Τριάντα έξη τορπίλες μάχης Τρείς τορπίλες γυμνασίων. Τρείς αεροσυμπιεστές Υλικά εγκατάστασης συνεργείου τορπιλών Δύο φορεία τορπιλών Δύο σταθμούς ασυρμάτου VHF μετά μονάδων τροφοδότησης Ενα γερανοφόρο όχημα Ενα αυτοκίνητο μεταφοράς τορπιλών Εκατόν ογδόντα τόνους καυσίμων Αμοιβό υλικό μηχανολογικό, ηλεκτρολογικό, ηλεκτρονικό, ναυτιλίας, ελέγχου βλαβών, και πυροβολικού βλήματα των 14,5 χιλ Υλικό στρατωνισμού των έξη Τορπιλακάτων. Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό απέστειλε στην Κύπρο: Πυροβόλα των 3,7,40 χιλ. και 20χιλ Τέσσερα Καναδικά Radar τύπου Α/Α Νο 4 ΜΚ 6/2. Τα Radar ήταν τοποθετημένα εντός οχημάτων που μπορούσαν να ρυμουλκηθούν, ο εσωτερικός χώρος των οποίων ήταν διαμορφωμένος σε μικρό θάλαμο επιχειρήσεων. Είχαν εμβέλεια 50 ναυτικά μίλια Δύο παλαιά Γερμανικής ναυπήγησης του 1935 Παράκτια Περιπολικά που ενεργοποίησε στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας. Τα πλοία αυτά είχαν αγορασθεί από τον Κύπριο επιχειρηματία Α.Λεβέντη και έλαβαν τα ονόματα Π/Π ΑΡΙΩΝ και Π/Π ΦΑΕΘΩΝ Η Κυπριακή κυβέρνηση μετά από υπόδειξη των Ελλήνων Αξιωματικών προχώρησε στην επίταξη εκτάσεως στην περιοχή Μπογάζι πλησίον της Αμμοχώστου όπου βρίσκονταν εγκαταλειμμένες κτιριακές εγκαταστάσεις και ευκολίες φορτώσεως υλικών σε πλοία που μπορούσαν να παραβάλλουν σε μικρή προβλήτα. Το όλο συγκρότημα ανήκε στο παρελθόν στον επιχειρηματία Μποδοσάκη. Η έκταση αυτή αποτέλεσε την Υπηρεσία Διοικητικής Μέριμνας του Κυπριακού Ναυτικού και ονομάσθηκε Ναυτική Βάση Χρυσούλης (ΝΒΧ) προς τιμή του φονευθέντος Υπάρχου του Π/Π ΦΑΕΘΩΝ. Η όλη δημιουργία και λειτουργία της Βάσης για την υποστήριξη των Τ/Α ήταν έργο του Υποπλοιάρχου(Μ) Ε.Ξενιτίδη που ανέλαβε Διοικητής της. Από τα πρώτα μελήματα του, ήταν η ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών μεταξύ Ναυτικής Διοίκησης Κύπρου (ΝΔΚ)- Ναυτικής Βάσης Χρυσούλης (ΝΒΧ)- Ν.Σταθμών Ν.Κλιμακίων- Ν.Παρατηρητηρίων-Πλοίων ως και Πλοίων και Αεροσκαφών. Οι άνδρες του προσωπικού παραλαβής - περί τα 60 άτομα, αφίχθησαν στην Κύπρο τον Οκτώβριο του Στις έφθασε στην Κύπρο ο έφεδρος Υποναύαρχος Γ.Καρβέλης ο οποίος στην συνέχεια μετέβη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου από όπου παρέλαβε εκ μέρους της Κυπριακής κυβέρνησης το σύνολο του πολεμικού υλικού που ο Μακάριος αγόρασε από την Σοβιετική Ενωση. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους αφίχθη στην Κύπρο ο Πλωτάρχης Γ.Δημητρόπουλος που ανέλαβε καθήκοντα Ναυτικού Διοικητού Κύπρου και επωμίσθηκε το δύσκολο έργο της οργανώσεως του Κυπριακού Ναυτικού ξεκινώντας σχεδόν από μηδενική βάση. Τον Ιανουάριο του 1965 άρχισε να καταφθάνει στην Κύπρο από την Αλεξάνδρεια το αγορασθέν πολεμικό υλικό, η παραλαβή του οποίου τελείωσε στο τέλος Φεβρουαρίου. Από εκεί και πέρα άρχισε η μεγάλη προσπάθεια ενεργοποιήσεως του υλικού, η σύντονος εκπαίδευση των πληρωμάτων των πλοίων, ο καθορισμός των αποστολών τους και η επίτευξη του μέγιστου δυνατού επιχειρησιακού επιπέδου εκπαιδεύσεώς τους. Τούτο κατέστη δυνατόν με τις τεράστιες προσπάθειες που κατέβαλαν όλοι, και ιδιαίτερα ο Εφ. Υποπλοίαρχος Κ.Κονδύλης, οι Ανθυποπλοίαρχοι Ν.Μπέτσης, Ε.Ζαρόκωστας, Κ.Δημητριάδης, Ε.Καναβαριώτης, Γ.Δεμέστιχας, Α.Χρυσικόπουλος, Κ.Σουρμπάτης και Ι.Θεοφιλόπουλος οι οποίοι ανέλαβαν Κυβερνήτες των Τορπιλακάτων κατά την πρώτη περίοδο. Ηταν η εποχή της «δημιουργίας» και μάλιστα σε ένα περιβάλλον Κυπρίων ιδιαίτερα φιλικό προς τους «εξ Ελλάδος» που τους έβλεπαν ως προστάτες τους από τους Τούρκους. Στην αρχική του φάση το Κυπριακό Ναυτικό είχε συγκροτηθεί από τις δύο Ακταιωρούς τον ΦΑΕΘΩΝΑ και τον ΑΡΙΩΝΑ. Τα πληρώματα τους ήταν Ελληνες Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί και ναύτες. Την πρώτη πολεμική αποστολή του την ανέλαβε το Κυπριακό Ναυτικό στις 7 Αυγούστου του 1964 όταν τα ΠΠ ΑΡΙΩΝ και ΠΠ ΦΑΕΘΩΝ διατάχθηκαν να υποστηρίξουν με ναυτικό βομβαρδισμό τις επιχειρήσεις της Εθνικής Φρουράς εναντίον των Τουρκοκυπρίων στην περιοχή Μανσούρας-Κοκκίνων. Την επόμενη μέρα εκδηλώθηκε σφοδρή επίθεση της Τουρκικής αεροπορίας σε όλη την περιοχή της Τηλλυρίας. Αφηγείται ο Κυβερνήτης του ΠΠ ΦΑΕΘΩΝ Ανθυποπλοίαρχος Δ.Μητσάτσος: «ήρθαν τα αεροπλάνα και άρχισαν τις επιθέσεις Η μάχη κράτησε πολλή ώρα.ρίξαμε ένα αεροπλάνο και χτυπήσαμε ένα άλλο το καράβι δεν έστριβε κοίταξα στην τιμονιέρα και είδα ότι ο πηδαλιούχος είχε σκοτωθεί Ενα αεροπλάνο που ερχόταν πολύ κοντά με το νερό δεν το είδε κανείς, έριξε μια ριπή και σκοτώθηκε ο Υπαρχος ΣΕΑ/Μ Π.Χρυσούλης ο νοσοκόμος και ένας Κύπριος..Τραυματίσθηκε κάποιος άλλος, οι σφαίρες πέρασαν μέσα από το χέρι μου.το έριξα στην παραλία και διέταξα εγκατάλειψη πλοίου.απο τους 23 μέσα στο πλοίο σκοτώθηκαν δύο Υπαξιωματικοί τέσσερις ναύτες και ο Κύπριος..Είμαι ο μόνος επιζών Αξιωματικός ανάπηρος με κομμένο το δεξί χέρι». Σκοτώθηκαν ο Σημαιοφόρος Π.Χρυσούλης, οι Υποκελευστές Σ.Αγάθος, Ν.Πανάγος, και οι ναύτες Ν.Καπαδούκας, Ν.Νιάφας και Π.Θεοδωράτος. Τραυματίστηκαν ο Ανθυποπλοίαρχος Δ.Μητσάτσος, οι Υποκελευστές Δ.Ρεμουντάκης, Ι.Γιόκας και Κ.Κοφινάς κα οι ναύτες Α.Βλάχος, και Β.Τσιακάλης. Το ΠΠ ΑΡΙΩΝ με Κυβερνήτη τον Ανθυποπλοίαρχο Ν.Μπέτση συνέχισε τον βομβαρδισμό μέχρι τις απογευματινές ώρες που διατάχθηκε από την ΝΔΚ να απομακρυνθεί από την περιοχή των επιχειρήσεων. Κατά το τέλος του πρώτου εξαμήνου 1965 το Κυπριακό Ναυτικό είχε τις ακόλουθες επιχειρησιακές δυνατότητες: Ανακοπή του ρεύματος εφοδιασμού των Τ/Κ από την Τουρκία. Δυνατότητα αναγνωρίσεως κάθε εντοπιζόμενου στόχου με την συνεργασία RADAR, Παρατηρητηρίων, Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ (πρώην ΑΡΙΩΝ) και Τ/Α. Προσβολή με αυξημένες πιθανότητες επιτυχίας αποβατικής δυνάμεως εισερχόμενης εντός των χωρικών υδάτων της Κύπρου με νυκτερινές τορπιλικές επιθέσεις των Τ/Α συνεργαζομένων με τα RADAR των Παρατηρητηρίων. Το 1974, έτος των δραματικών γεγονότων στην Κύπρο, στο Κυπριακό Ναυτικό υπηρετούσαν είκοσι τρείς (23) Αξιωματικοί και εβδομήντα (70) Υπαξιωματικοί πέραν των υπηρετούντων Ελλήνων και Κυπρίων ναυτών. Είχε την ακόλουθη δομή και στελέχωση: ΝΑΥΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΥΠΡΟΥ (ΝΔΚ): Διοικητής Αντιπλοίαρχος Γ.Παπαγιάννης. ΝΑΥΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΧΡΥΣΟΥΛΗ (ΝΒΧ)και ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥ ΑΜΥΝΗΣ (ΔΠΑ): Διοικητής Αντιπλοίαρχος Α.Παπαδάκης. Στην ΝΒΧ υπαγόταν και ομάδα ΟΥΚ με Διοικητή τον Υποπλοίαρχο Σ.Γουλέα. ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ (ΝΣΚ): Διοικητής Υποπλοίαρχος Ε.Τσομάκης ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΑΦΟΥ (ΝΣΠ): Διοικητής Σημαιοφόρος ΣΕΑ/Μ Α.Παλαίστρος Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ: Κυβερνήτης Υποπλοίαρχος Σ.Ταβλαρίδης. Τ/Α-6: Κυβερνήτης Υποπλοίαρχος Ε.Τσαταλός. Τ/Α-2: Κυβερνήτης Υποπλοίαρχος Α.Κανδαλέπας. Τ/Α-3: Κυβερνήτης Υποπλοίαρχος Ε.Τσομάκης. Τ/Α-4: Kυβερνήτης Υποπλοίαρχος Π.Δούκας. Τ/Α-1: Κυβερνήτης Σημαιοφόρος ΣΕΑ/Μ Ν.Βερύκιος. Τ/Α-5: Σε ακινησία στην ΝΒΧ ΣΤΑΘΜΟΣ ΕΓΚΑΙΡΟΥ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΩΣ ΑΣΤΗΡ (ΣΕΠ ΑΣΤΗΡ): Διοικητής Σημαιοφόρος ΣΕΑ/Μ Δ.Πυρόβολος. ΣΤΑΘΜΟΣ ΕΓΚΑΙΡΟΥ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΩΣ ΒΥΡΩΝ (ΣΕΠ ΒΥΡΩΝ): Διοικητής Σημαιοφόρος ΣΕΑ/Μ Α.Τρικοίλης. ΣΤΑΘΜΟΣ ΕΓΚΑΙΡΟΥ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΩΣ ΓΑΛΗ (ΣΕΠ ΓΑΛΗ): Διοικητής Ανθυπασπιστής Σημ. Β.Μητρόπουλος. ΣΤΑΘΜΟΣ ΕΓΚΑΙΡΟΥ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΩΣ ΔΟΞΑ (ΣΕΠ ΔΟΞΑ): Διοικητής Σημαιοφόρος ΣΕΑ/Μ Ε.Κομνηνός. Πραξικόπημα κατά Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Το πραξικόπημα για την ανατροπή του Μακαρίου αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί την 15η Ιουλίου και ώρα 08:15 το πρωί. Ο Αντιπλοίαρχος Γ.Παπαγιάννης ήταν φίλα προσκείμενος στο δικτατορικό καθεστώς της Ελλάδας και ενήμερος για τα σχέδια αυτού του καθεστώτος για την Κύπρο. Αυτό προκύπτει από τα αναγραφόμενα στην γραπτή εξιστόρηση που κάνει ο ίδιος, για τα γεγονότα στην Κύπρο όπως τα έζησε : «Μετά την λήψη της επιστολής από την Ελλάδα αποφασίσθηκε η ανατροπή του Μακαρίου από το Ελληνικό ΓΕΕΘΑ και τον Πρόεδρο Γκιζίκη. Με ένα Ταγματάρχη που υπηρετούσε στην Κύπρο και είχε κληθεί στο ΓΕΕΘΑ για ταχυδρομείο η απόφαση έγινε γνωστή σε μικρό κύκλο Αξιωματικών μεταξύ των οποίων και εμού από τον ταχυδρόμο άμα τη επιστροφή του στην Κύπρο στις 5 Ιουλίου». Και συνεχίζει: «Κάναμε 2-3 μυστικές συναντήσεις στις οποίες καταστρώσαμε το πλάνο της ενέργειας, τους αντικειμενικούς σκοπούς, και την αποστολή κάθε μονάδας που θα ελάμβανε μέρος, βασιζόμενοι σε ήδη υπάρχον από το 1968 απόρρητο σχέδιο επί του αντικειμένου που υπήρχε στα αρχεία της Εθν. Φρουράς. Το μεγαλύτερο μέρος είχε πέσει στην Επιλαρχία αρμάτων που είχε κυρίως Ελλαδίτες, στους καταδρομείς (τρία τάγματα) που ήταν στην πλειοψηφία τους καλά εκπαιδευμένοι και ενωτικοί, στην Ναυτ. Διοίκ. Κύπρου που το προσωπικό της ήταν κατά 85% από την Ελλάδα και στην ΕΛΔΥΚ που ήταν αμιγώς Ελληνικό σύνταγμα». Συνέχεια στη σελ. 11

10 10 ΙΣΤΟΡΙΑ Οι Βρετανοί Σύνδεσµοι στην περίοδο της κατοχής Του Αθανασίου Πολάκη - ασκάλου, Ιστορικού ( Συνέχεια από τη σελ. 8 ) Εδώ να σηµειώσουµε: Όταν αργότερα άρχισε η υποχώρηση των Γερµανών από τη χώρα µας, οι πράκτορες έκαναν τα ίδια. Τους στάλθηκε από το Κάιρο εντολή, στην οποία τους τονιζόταν, πως όσοι Ιταλοί ήθελαν να παραδοθούν, να παραδίδονται αλλά να µην περιέλθει ο οπλισµός τους στον ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Ακόµη και µε λίρες αγόραζαν τα ιταλικά όπλα. Η εντολή δόθηκε ύστερα από σχετικά τηλεγράφηµα του F.O. προς τον υπουργό Moyne στο Κάιρο ( ) (35) Όµως ο Κρις συνέχισε το καθήκον του. Στο Κάιρο ευρισκό- µενος, συζήτησε µε τον πρεσβευτή του Λίπερ, τη γενική κατάσταση στην Ελλάδα, µπροστά στην επικίνδυνη απελευθέρωση και τον τρόπο διάλυσης του ΕΛΑΣ. Έγραψε σχετική έκθεση που την παρέδωσε στον Λίπερ. Αυτός, από το Κάιρο, την έστειλε στον υπουργό εξωτερικών Ήντεν, στο Λονδίνο, στις Την παραθέτουµε όλη σχολιασµένη: «PREM 3/211/16 Κάιρο Από: Λίπερ Προς: Ήντεν Τηλεγράφηµα υπ αριθµ. 427 Συζητήσαµε επί µακρόν µε τον συνταγµατάρχη Γιουντχάουζ, ο οποίος ύστερα από πρότασή µου, έγραψε την ακόλουθη σύντοµη εκτίµηση της παρούσας κατάστασης, όπως τη βλέπει. Η σηµερινή κατάσταση στην Ελλάδα είναι τόσο µη ικανοποιητική και ασταθής, όσο δεν ήταν για πολύ χρόνο. Αυτό ισχύει τόσο για την στρατιωτική, όσο και για τα πολιτικής φύσεως προβλήµατα. Στρατιωτικά και πολιτικά θέµατα είναι τόσο στενά συνδεδεµένα στην Ελλάδα, που δεν είναι δυνατόν να επηρεαστούν τα µεν, χωρίς και τα άλλα. Οι στρατιωτικές λύσεις οφείλουν να ακολουθούν πάντα τις πολιτικές, οι οποίες πρέπει να έχουν προβάδισµα. Καµιάς µορφής δράση που προϋποθέτει σύγκρουση µεταξύ στρατιωτικής πολιτικής (που είναι βραχυπρόθεσµη) και πολιτικής πολιτικής (που είναι µακροπρόθεσµη) δεν πετυχαίνει. Προς το παρόν µια βραχυπρόθεσµη πολιτική απαιτεί να χρησιµοποιηθεί ο ΕΛΑΣ. Μια µακροπρόθεσµη πολιτική (και η δικαιοσύνη) απαιτούν να εκµηδενιστεί το ΕΑΜ. εν βλέπω να υπάρχει σύγκρουση των παραπάνω, αν οι αντιφάσεις στηριχτούν στις εξής σκέψεις: 1) εν µας συµφέρει καµιά βίαιη λύση, γιατί δεν έχουµε επαρκείς δυνάµεις για να αντισταθούν στο ΕΑΜ. Καµιά απειλή δεν µπορεί να είναι αποτελεσµατική, γιατί δεν µπορούµε να την πραγµατοποιήσουµε, όπως ξέρει το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. 2) Καµιά ανοιχτή καταγγελία δεν θα αποδώσει γιατί θα προκαλέσει βία και θα ισχυροποιήσει προσωρινά το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, που θα παρουσιάσει στα µάτια των Ελλήνων ότι ο Παπανδρέου και η βρετανική επέµβαση προκάλεσαν τον εµφύλιο πόλεµο. Μια εντελώς ασυγκράτητη επίθεση κατά του Ζέρβα δεν µπορεί να αποκλειστεί, αν και απ ότι δείχνει το παρόν αυτό φαίνεται απίθανο. Αλλά δεν πρέπει να προβούµε σε καµιά ενέργεια, που θα µπορούσε να θεωρηθεί πρόκληση. Θα ήταν σα να προσφέραµε εµείς οι ίδιοι την αφορµή στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. 3) Η βρετανική πολιτική συµβαίνει να συµπίπτει µε τις επιθυµίες των περισσοτέρων Ελλήνων. Ο Παπανδρέου συµβαίνει να είναι σε θέση να οµιλεί εκ µέρους και των δύο. Είναι ευτυχείς συµπτώσεις που πρέπει να τις εκµεταλλευτούµε, όσο πιο καλά µπορούµε, και όχι να φορτώσουµε τη βρετανική πολιτική µε το ζόρι στο σβέρκο των Ελλήνων, γιατί έχουν έντονη εθνική περηφάνια, που δεν θα τους αφήσει να κάνουν κάτι, επειδή τους το είπαν οι Βρετανοί, έστω και αν διαφορετικά θα διάλεγαν µόνοι τους να το κάνουν. 4) Μέσα στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ υπάρχει µια αριθµητικά ισχυρή αλλά παθητική πέµπτη φάλαγγα υποστηριχτών µας, µερικοί από τους οποίους είναι σε θέση κλειδιά. Μια ανοιχτή εκδήλωση της βρετανικής εχθρότητας θα τους εξαφάνιζε, υποχρεώνοντάς τους είτε να αυτοκτονήσουν (ερχόµενοι µαζί µας), είτε να συµφωνήσουν µε τους Κοµµουνιστές, καταδικάζοντας τους πολυπράγµονες Βρετανούς. Το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ σαν αποτέλεσµα της πρόσφατης συµπεριφοράς του, έχει χάσει την ηθική υποστήριξη των Ελλήνων και βασίζεται αποκλειστικά στον εξαναγκασµό. Αλλά µια βρετανική επέµβαση, θα αποκαθιστούσε σε σηµαντικό βαθµό την ηθική υποστήριξή του. Αν το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ γίνει αντικείµενο προσεκτικού χειρισµού, είναι στο δρόµο της αυτοκαταστροφής του. 5) Οποιοσδήποτε µη εµπαθής παρατηρητής, που έχει την ελευθερία να δει ο ίδιος τα πράγµατα, πρέπει να δει ξεκάθαρα τα αληθινά γεγονότα. είτε την εµπειρία του ταγµατάρχη Γουάινς. Πρέπει να µιλούν τα γεγονότα και όχι η θορυβώδης προπαγάνδα. Ο Παπανδρέου θα έκαµε καλά να αποφεύγει βροντερά επιχειρήµατα κατά του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Να συνεχίσει να ζητά ήσυχα την εκπλήρωση του Εθνικού Συµβολαίου και να δίνει δηµοσιότητα στα γεγονότα, χρησιµοποιώντας τη γλώσσα του Ευκλείδη αντί του ηµοσθένη. 6) Ο χρόνος δουλεύει για µας. Μπορούµε να περιµένουµε επ αόριστο, χωρίς να χάνουµε έδαφος. Ο Παπανδρέου θα µπορούσε να αφήσει την πόρτα ανοιχτή στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ να µπει οποιαδήποτε στιγµή στον στρατιωτικό και πολιτικό συνασπισµό, χωρίς να χάσει το κύρος του. Αλλά θα πρέπει να του υπενθυµίζει δηµοσίως, από καιρό σε καιρό, σε σταθερή και µη εµπαθή γλώσσα, ότι αναµένεται η απάντησή του. Όσο περισσότερο καθυστερεί, τόσο χειροτερεύει η θέση του, σε περίπτωση που τελικά θα αρνηθεί. Κι αν πάλι δεν αρνηθεί, τότε η αναβλητική στάση του, θα φανεί ακόµη πιο ανόητη. Από τη στιγµή που θα προσέλθει το ΕAM, πολιτικός συνασπισµός θα έχει πραγµατοποιηθεί και τότε ο στρατιωτικός συνασπισµός γίνεται απλούστερο θέµα, αν όχι µια αυτόµατη συνέπεια. Ως τότε µπορούµε να συνεχίσουµε τις πολιτικές διαπραγµατεύσεις και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, χωρίς µεγάλη δυσκολία. 7) Τη στιγµή της αποχώρησης των Γερµανών θα χρειαστεί να ασκηθεί κάποια επιρροή, που θα υποβοηθήσει τη φυσική αυτοκαταστροφή του ΕAM/ΕΛΑΣ. Η µόνη πλήρης εγγύηση, που θα εξασφαλίσει κάτι τέτοιο, είναι η παρουσία µιας συµµαχικής δύναµης, ένας πυρήνας της οποίας θα πρέπει να φτάσει στην Ελλάδα πριν την απελευθέρωση. Η δηµιουργία ενός αντιπάλου εθνικού στρατού, τόσο ισχυρού ώστε να καταβάλει τον ΕΛΑΣ ή η χρησιµοποίηση του Ζέρβα για τον ίδιο σκοπό, είναι ανεφάρµοστη και ανήθικη. Ο Εθνικός στρατός είναι ένα ιδεώδες, για την πραγµάτευση του οποίου πρέπει να δουλέψει κανένας σταδιακά. εν δηµιουργείται στιγµιαίως, µονοκονδυλιά. 8) Θα πρέπει να µείνει ανοιχτή η πόρτα στους αξιωµατικούς και άντρες των Ταγµάτων Ασφαλείας, που αντιπροσωπεύουν την αντίθετη άκρη του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και που αποτελούνται κι αυτά στην ίδια περίπου αναλογία µε το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Πολλοί εµπνέονται από πατριωτικά κίνητρα και πολλοί από την πείνα, αλλά λίγοι θα τάσσονται υπέρ των Γερµανών και ακόµα θα µπορούσαν να αντιταχθούν στον Ράλλη. Θα πρέπει να τους κάνουµε σαφές, πως αποδοκιµάζουµε την παρούσα συµπεριφορά τους 9) Προτείνω λοιπόν, µια πολιτική καιροσκοπισµού, που θα κρατά υποµονετικά ανοιχτή την πόρτα σε όλους όσους έρχονται. Κατά κάποιο τρόπο, όσο πιο πολύ αργήσουν οι ακραίοι να περάσουν από την πόρτα, τόσο το καλύτερο, γιατί αν πετύχουµε πλήρη εναρµόνιση τώρα, αυτό θα σήµαινε µόνο, ότι θα ξεσπάσουν καινούργιες έριδες, ύστερα από δύο-τρεις µήνες. Η καλύτερη στιγµή να επιτευχθεί η τελική οµόνοια (πολιτική, στρατιωτική) πιθανόν να είναι η στιγµή λίγο πριν φύγουν οι Γερµανοί, όταν ο Παπανδρέου θα είναι σε θέση να εκµεταλλευτεί τη φυσική ζέση του εθνικού ενθουσιασµού. 10) Συµπερασµατικά να προσθέσω: Κατά τη γνώµη µου, τώρα δεν υπάρχει χώρος για συζήτηση. (Από το Βιβλίο Γ. Ανδρικόπουλου: Κρίσιµη χρονιά Α τόµος, έγγραφο 133 σε ) Σχόλια επί του εγγράφου του Κρις Αποκαλυπτικό είναι το έγγραφο έκθεση τούτο για τις παρατηρήσεις του στην εσωτερική κατάσταση της χώρας, αλλά και για τις προτάσεις του, ως προς τον τρόπο εξουδετέρωσης του ΕΛΑΣ και την επιβολή της πολιτικής της χώρας του. 1) Αναγνωρίζει την ύπαρξη δύο πολιτικών για τη χώρα µας: Τη βραχυπρόθεσµη δηλαδή τη στρατιωτική του Υπουργείου Άµυνας και τη µακροπρόθεσµη δηλαδή του Υπουργείου Εξωτερικών (Foreign Office) και τη σύνδεση µεταξύ τους. 2) Η µακροπρόθεσµη πολιτική (τα συµφέροντα της αποικιακής αυτοκρατορίας τους) απαιτούσε τη διάλυση του εµποδίου στα σχέδια αυτά για τα µεταπολεµικά χρόνια δηλαδή του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Προτείνει πως οι περιστάσεις απαιτούν όχι βίαια και βιαστικά και όχι τώρα ακόµη, την καταγγελία (συκοφαντία) του ΕΑΜ. 3) Θεωρεί την Αγγλοδουλεία του αστικού κόσµου της Ελλάδας, πως υπάρχει και στο λαό. 4) Αποκαλύπτει την ύπαρξη «πέµπτης φάλαγγας» στο ΕΑΜ, υποστηριχτές της πολιτικής τους. Είναι οι αγγλόφιλη µερίδα Ο Αλέξανδρος Σβώλος ( ). Με πρόταση του ΕΑΜ, ανέλαβε την ηγεσία της ΠΕΕΑ, την οποία εκπροσώπησε στο κρίσιµο συνέδριο του Λιβάνου, που όρισε το µεταπολεµικό καθεστώς στην Ελλάδα. που εντάχθηκε στο ΕΑΜ, µε την πολιτική της ηγεσίας του ΚΚΕ, αυτής της «εθνικής και συµµαχικής ενότητας». Σ αυτούς ανήκουν ο Σβώλος, ο Τσιριµώκος κ.ά. που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη µοιραία πορεία και κατάληξη του λαϊκού κινήµατος. 5) Συνιστά µετριοπάθεια, υποµονή, επιµονή, µεθοδικότητα στον εκλεκτό της εφαρµογής της πολιτικής της χώρας του, δηλαδή τον Γεώργιο Παπανδρέου, ως προς την αντιµετώπιση του ΕΑΜ. 6) Για την αντιµετώπιση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, µετά το φεύγα των Γερµανών, προτείνει να σταλεί Βρετανικός Στρατός, γιατί εθνικός στρατός δεν υπάρχει και ο Ζέρβας δεν το µπορεί. Αυτό και έκαµαν, ως γνωστόν, στα εκεµβριανά. 7) Προτείνει την αξιοποίηση των ταγµάτων ασφαλείας εναντίων του ΕΛΑΣ. εν αρκείται σ αυτό άλλωστε το έπραξαν στα εκεµβριανά (τα έντυσαν, εξόπλισαν και τα Ο Ηλίας Τσιριµώκος ( ), µε τον Γ.Γ. του ΚΚΕ Γ. Σιάντο, το Πράκτορας των Άγγλων ο Τσιριµώκος, µε το ξέσπασµα των εκεµβριανών εγκατέλειψε το ΕΑΜ µαζί µε τον Α. Σβώλο. έριξαν στις µάχες) και αργότερα στην εξαπόλυση της λευκής τροµοκρατίας αλλά ο Κρις, τα προδοτικά και εγκληµατικά αυτά τέρατα, τα εξισώνει µε τον ΕΛΑΣ και τους αναγνωρίζει πατριωτικά κίνητρα! Όλοι λοιπόν είναι αξιοποιήσιµοι για την επιτυχία των σκοπών της πολιτικής της χώρας του, ακόµη και µε «καιροσκοπισµό». Τελειώνοντας ο Κρις αποσαφηνίζει, πως είναι ξεκάθαρο τι θέλουν, αλλά να βρουν τον καλύτερο τρόπο (µεθοδολογία) να πετύχουν την ξεκαθαρισµένη στοχοθεσία τους. Αξιοθαύµαστος εκπρόσωπος της Αποικιοκρατίας! (19) Ο Άτλυ τον διόρισε ΣΥΝΔΕΣΜΟ με την αμερικανική Αποστολή στη «ΣΥΜΜΑΧΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΩΝ» για την επίβλεψη των ελληνικών εκλογών ( ). Εκεί επιδόθηκε στον επηρεασμό των παρατηρητών, να εκδώσουν πόρισμα «άψογης διεξαγωγής των εκλογών», με ομιλίες και διαλέξεις του, για την ιστορία της Ελλάδας, κυρίως της περιόδου , σε συνεργασία με ντόπιους «εθνικόφρονες». Αλλά και το 1953 έλαβε μέρος με την Ιντ. Σέρβις, στην ανατροπή του Μωσαντέκ στην Περσία ( Ιράν του Σάχη) (20) Τα δύο έργα των Αρχηγών της Β.Σ.Α (Έντι, Κρις) δηλ. «Ελληνική περιπλοκή» και «Το μήλον της Έριδος» καθώς και οι Αναφορές και Εκθέσεις της προς το Σ.Μ.Α. και το F.O., θεωρούνται από τους αστούς ιστορικούς βασικές πηγές. Όμως ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης Όλε Σμιθ τονίζει γι αυτά: «μεροληπτικά, διαστρεβλωτικά και, γι αυτό, αμφίβολης αξιοπιστίας» (στο Συλλογικό Τόμο: Η Ελλάδα , Δικτατορία Κατοχή Αντίσταση, Αθήνα 1989, σελ (21) Για τη δράση του στη Μακεδονία, δες Μ. Βαφειάδη: Απομνημονεύματα Β τόμος (22) Πανελλήνια Απελευθερωτική Οργάνωση (Δες Φλάισερ, Β, ). Χατζή Β, (23) Το Κείμενο δες Πυρομάγλου: Ο Καρτάλης 543, Γρηγοριάδη: Το Αντάρτικο Α, 302 (24) α) Στον τόμο: Η Προσωπικότητα του Άρη Βελουχιώτη και η Εθνική Αντίσταση. ΠΡΑΚΤΙΚΑ Επιστημονικού Συμποσίου Αθήνα Εκδ. «ΦΙΛΗΣΤΩΡ» 1977 σελ. 133 (από τον καθ. Προκόπη Παπαστράτη) β) Τρίτη Λευκή Βίβλος ΕΑΜ, σελ. 52, Εμπιστ. ΕΚΘΕΣΗ 312/ και αρ. 344/ (25) Για την «ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΑ»: α) Γρηγοριάδη Γ, 63 Β, β) Φλάισερ Β, 41. γ) Ν. Σταύρου, 41 (26) Την επιτροπή αυτή των ΕΞΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΩΝ είχε η Β.Σ.Α. εφοδιάσει με ασύρματο, για να επικοινωνεί με το Βασιλιά και τις υπηρεσίες του Σ.Μ.Α. και του F.O. (27) «Η γνώμη του Κρις ήταν πως οι έξι συνταγματάρχες θα ήταν πιο πολύ χρήσιμοι, όταν θα απελευθερωνόταν η Ελλάδα» ( Έντι Μάγιερς: Ελ. Περιπλοκή, 116) (28) Γ. Τασούδη: Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Αθήνα Τόμοι 2 (29) α) Σ. Κόλια: Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός ο από Κορινθίας. 1962, β) Ηλία Βενέζη: Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός 198. γ) Καραγιώργη (30) «Οι Άγγλοι επεδίωκαν να φύγουν οι Ιταλοί με τον οπλισμό τους από την Ελλάδα» (ΕΚΘΕΣΗ Π. Καραγκίτση στο Π.Γ. της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε., στις ) (31) Δες και σχετική επιστολή του Μ. Βαφειάδη στα «ΑΠΟΜΝΗΜΟ ΝΕΥΜΑΤΑ» του, Ε τόμος σελ Αυτή είχε πρωτοδημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Θεσσαλονίκης «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» στο φύλλο της (Δες για την εφημερίδα αυτή: Γρηγοριάδη: Το Αντάρτικο Γ, 3) (32) Για το κείμενο του μηνύματος: α) στον Φλάισερ Β, 156, β) Γρηγοριάδη: Το Αντάρτικο Γ, (33) α) Γρηγοριάδη: Το Αντάρτικο, Γ, 57. β) Μάγιερς 221 (34) Το κείμενο της συνθηκολόγησης της ιταλικής Μεραρχίας Θεσσαλίας, δες: α) Κρις: Το Μήλον της Έριδος 446 παρ/μα Δ. β) Χατζή Β, και 98 (λοιπή ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά: Κρήτη, Επτάνησα, Σάμο), γ) Λ. Αρσενίου: Η Θεσσαλία στην Αντίσταση Β, δ) ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ Συλλογικό Έργο 1988 σελ. 57 και (35) Το κείμενο της εντολής και του τηλεγραφήματος, δες στον τόμο: Η Ελλάδα στη δεκαετία «ΘΕΜΕΛΙΟ» σελ. 6

11 ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ (ΕΛΛΗΝΙΚΟ) ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1974 ( Συγκρότηση - Πραξικόπηµα και Τουρκική εισβολή) Του Σήφη Μανουσογιαννάκη Αντιναυάρχου ΠΝ (ε.α) Συνέχεια από τη σελίδα 9 Επίσης από την Ε Ε (Προς διακρίβωσιν της βασιµότητος και εκτάσεως των καταγγελοµένων υπό του Αντιπλοιάρχου Α.Παπαδάκη και Υποπλοιάρχου Α.Κανδαλέπα ως διαπραχθεισών αντικανονικών ενεργειών εν Κύπρω κατά το χρονικόν διάστηµα από 9ης Ιουλίου 1974 έως 25 Αυγούστου 1974.) που διενέργησε ο τότε Πλοίαρχος Κ.Μεταλληνός το 1975 προκύπτει ότι από τον Μάρτη ή Απρίλη του 1974 ο Αντιπλοίαρχος Γ.Παπαγιάννης άρχισε έντονη αντιµακαριακή πολιτική λέγοντας στους υπ αυτόν Αξιωµατικούς ότι «ο Μακάριος θα έπρεπε πραξικοπηµατικώς να φύγει από την µέση». Επίσης οπωσδήποτε ικανό χρόνο προ της 15ης Ιουλίου 1974 εκµυστηρεύτηκε στους υπ αυτόν Αξιωµατικούς, Παπαδάκη, ούκα, Γουλέα υπό τύπο ενηµερώσεως ότι «σχεδιαζόταν ανατροπή του Μακαρίου κατά τον χρόνο της επισκέψεως του στην Κίνα». Την Τρίτη 9η Ιουλίου ο Παπαγιάννης µετέβη στην ΝΒΧ και συγκάλεσε σύσκεψη Αξιωµατικών. Στην σύσκεψη συµµετείχαν ο Αντιπλοίαρχος Α.Παπαδάκης οι Υποπλοίαρχοι Π. ούκας, Ε.Τσαταλός,.Κανδαλέπας,Γ.Ντάνος και ο Ανθυποπλοίαρχος Γ. Αρµενιάκος. Βραδύτερα προσήλθε και ο Υποπλοίαρχος Σ.Γουλέας. Αρχίζοντας την οµιλία του ο Παπαγιάννης είπε «Μετά την επιστολή του Μακαρίου προς την Ελληνική κυβέρνηση και την διάθεση του να µας διώξει όλους τους Έλληνες εξ Ελλάδος από την Κύπρο και την ανησυχητική εξάπλωση του κοµµουνιστικού κινδύνου στην Κύπρο η εδώ κατάσταση έφθασε εις το απροχώρητο και αποφασίσθηκε υπό του Προέδρου της η- µοκρατίας Στρατηγού Γκιζίκη, του ΑΕ Στρατηγού Μπονάνου και του Ταξιάρχου.Ιωαννίδη όπως την 02:00 της ευτέρας Ιουλίου να κινηθεί η Εθνοφρουρά προς ανατροπή του Μακαριακού καθεστώτος. Το Ναυτικό λόγω του µεγάλου δυναµικού του σε Ελληνοελλαδικό προσωπικό θα διαδραµατίσει πρωτεύοντα ρόλο. Αυτό είναι εν γνώσει και της Ελληνικής κυβέρνησης». Επεσήµανε ότι «επειδή αναµένεται ένοπλος αντίσταση θα χυθεί πολύ αίµα και ότι διά να επιτύχει ο ιερός σκοπός µας οιοσδήποτε φέρει αντίσταση είτε ναύτης είτε αστυνοµικός να εκτελείται επί τόπου διότι η Ελλάς κινδυνεύει να γίνει η Κούβα της Μεσογείου». Στη συνέχεια διένειµε στους παρευρισκοµένους σηµειώµατα, από φάκελο που είχε προαποστείλει και φυλασσόταν στη ΝΒΧ, µε συνηµµένα σε αυτά σχεδιαγράµµατα οδών και οικιών των µελλόντων να συλληφθούν Υπουργών ή ανωτάτων στελεχών της Κυπριακής ηµοκρατίας. Σε κάθε Αξιωµατικό ανέθετε την σύλληψη δύο ή τριών ατόµων. Μετά το πέρας της ενηµέρωσης ο Παπαγιάννης ερώτησε τους παρευρισκόµενους εάν υπάρχουν διαφωνούντες εις τις οδηγίες του. Οι Υποπλοίαρχοι Ε.Τσαταλός και Α.Κανδαλέπας δήλωσαν ότι διαφωνούν. Ο Αντιπλοίαρχος Α.Παπαδάκης και οι Υποπλοίαρχοι Π. ούκας και Σ.Γουλέας διαφωνούντες συζητούσαν. Ο Υποπλοίαρχος Ντάνος αποδέχθηκε την συµµετοχή αλλά δήλωσε ότι δεν επιθυµούσε να προβεί σε συλλήψεις και ο Ανθυποπλοίαρχος Γ.Αρµενιάκος δεν οµίλησε αποδεχόµενος ίσως τις εντολές του Ν Κ. Μετά το πέρας της ενηµέρωσης ο Παπαγιάννης παρέδωσε στον Παπαδάκη φάκελο που περιείχε στοιχεία περί του τρόπου ενεργείας του Ναυτικού κατά το πραξικόπηµα και αποχώρησε. Στις οδηγίες προς τον Παπαδάκη προβλεπόταν η συγκέντρωση των οικογενειών των Ελλήνων που κατοικούσαν στην περιοχή και η µεταφορά τους υπό συνοδεία προστασίας στις θερινές εγκαταστάσεις των Αξιωµατικών στην Αµµόχωστο ώστε να µην υποστούν αντίποινα από τους Εφεδρικούς. Επίσης να τεθεί σε ετοιµότητα ένοπλη οµάδα από 50 ναύτες µε 6 Υπαξιωµατικούς υπό Αξιω- µατικό για να την αποστείλει στην Ν Κ στην Λευκωσία όταν διαταχθεί από τον Ν Κ. Στην οµάδα αυτή ζήτησε και τέθηκε επί κεφαλής ο Υποπλοίαρχος Ντάνος. Μετά την αποχώρηση του ο Παπαδάκης ζήτησε από τους παρευρισκόµενους να συγκεντρωθούν την εποµένη µέρα το πρωί 11 Ιουλίου στο γραφείο του για να ξανασυζητήσουν το θέµα. Όντως την εποµένη έγινε νέα συγκέντρωση των Αξιωµατικών όπου συζητήθηκε ξανά το θέµα και αποφασίσθηκε οµόφωνα όπως µη συµµετάσχουν στο πραξικόπηµα εκτός του Υποπλοιάρχου(Μ) Ντάνου ο οποίος δήλωσε ότι εφόσον διατασσόταν υπό του Ν Κ ο οποίος θα είχε διαταγή από τα ανώτερα κλιµάκια θα εκτελούσε τις διαταγές που θα αφορούσαν στο πραξικόπηµα. Μετά από αυτά οι Αξιωµατικοί αποφάσισαν να καλέσουν τον Παπαγιάννη και να τον ενηµερώσουν για τις αποφάσεις τους. Πράγµατι το απόγευµα της ίδιας ηµέρας ο Παπαγιάννης επανήλθε στη ΝΒΧ και άκουσε τις αποφάσεις των Αξιωµατικών όπως προαναφέρθηκε. ιαπιστώθηκε ότι ήδη ήταν ενήµερος για αυτές. Μετά την άρνηση των Αξιωµατικών ο Παπαγιάννης εκτόξευσε κατηγορίες εναντίον τους, ανακοίνωσε ηθεληµένα ανακριβώς ότι το εκτελεστικό του πραξικοπήµατος ακυρώθηκε και ότι θα έπρεπε να ετοιµαστούν για την αποχώρηση τους από την Κύπρο µετά την απόφαση του Μακαρίου να ζητήσει την αποµάκρυνση των Ελλήνων Αξιωµατικών. Στην συνέντευξη του ο Παπαργύρης δήλωσε ότι «όλοι εκτέλεσαν τις διαταγές του Παπαγιάννη». Και τούτο είναι γεγονός. Είναι όµως φανερό ότι εκτέλεσαν εκείνες τις διαταγές που δεν τους έφερναν αντιµέτωπους µε οπαδούς του Μακαρίου, και προφανώς κατά την γνώµη τους, υποβάθµιζαν την συµµετοχή τους στο πραξικόπηµα. Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι Στα ζάλα του Αλέξανδρου πατήσαν κι οι ΚΟΥΡΗΤΕΣ Ο Λαογραφικός Όµιλος «ΚΟΥΡΗΤΕΣ» επελέγη, για να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στο φεστιβάλ της Αλεξάνδρειας και του Νταµανχούρ µαζί µε συγκροτήµατα από διάφορες χώρες, όπως Αίγυπτος, Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα, Ιράκ, Ιορδανία, Ινδία, Βουλγαρία, Ρουµανία. Μετά από πρόσκληση του Γενικού Προξένου Το συγκρότηµα καταχειροκροτείται και αποθεώνεται στην πρώτη του παράσταση στην Όπερα της Αλεξάνδρειας Sayyid Darwish, στην οποία παρίσταται ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Θεόδωρος Β και ο Πρόξενός µας στην Αλεξάνδρεια. Ο Πρόεδρος των ΚΟΥΡΗΤΩΝ Μανώλης Παττακός, τιµήθηκε από τον Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας µε τον «Χρυσό Λέοντα του Τάγµατος της Αλεξάνδρειας». Η δεύτερη παράστασή γίνεται στην πόλη της Ντα- µανχούρ, στην οµώνυµη Όπερα. Η φήµη του Λαογραφικού Οµίλου έχει ήδη «ταξιδέψει» στην πόλη πολύ πριν την άφιξη του συγκροτήµατος. Την παράσταση παρακολουθούν µε µεγάλο ενδιαφέρον προσωπικότητες της Αιγυπτιακής Κοινότητας, όπως ο Κυβερνήτης της Μπεχέρα, το Συµβούλιο της περιφέρειας, ο στρατιωτικός ιοικητής, ο Πρόεδρος και τα µέλη του Εµπορικού Επιµελητηρίου, o ιευθυντής της Όπερας της Νταµανχούρ, µέλη της πανεπιστηµιακής κοινότητας και πολλοί άλλοι επίσηµοι. 11 της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια κ. Χρήστου Καποδίστρια & του Προέδρου του Ελληνικού Ιδρύµατος Πολιτισµού στην Αλεξάνδρεια κ. Μανώλη Μαραγκούλη, οι «ΚΟΥΡΗΤΕΣ» ταξιδεύουν στην Αλεξάνδρεια «πατώντας» στα βήµατα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αναµνηστική φωτογραφία των ΚΟΥΡΗΤΩΝ µε τον (Κρητικό) Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρεία και πάσης Αφρικής Θεόδωρο Β. Ο Μανώλης Παττακός δώρισε στον Μακαριώτατο, κρητικό µαχαίρι µεγάλης τέχνης και αξίας (Βλ. ΦΩΤΟ) µέσα σε ειδικό σκαλισµένο χειροποίητο κασελάκι, ενώ ο Μακαριώτατος χάρισε µία µπαστούνα στον Μανώλη. Οι «ΚΟΥΡΗΤΕΣ» παρουσιάζουν τους χορούς της Κρήτης σε µία µοναδική παράσταση, όπου δέχονται τα αµέτρητα χειροκροτήµατα και τις επιδοκιµασίες των θεατών. Ο χαιρετισµός του Προέδρου Μανώλη Παττακού στα αραβικά ξεσηκώνει πραγµατικά το κοινό και προκαλεί ένα απίστευτο χειροκρότηµα. Η φιλία των δύο λαών της Ελλάδας και της Αιγύπτου είναι εµφανής και τόσο τα µέλη του Λαογραφικού Οµίλου, όσο και το κοινό της Νταµανχούρ εισπράττουν εντονότατα θετική ενέργεια και φιλία. Η πανάρχαια φιλία των λαών της Ελλάδας και της Αιγύπτου, ήταν εµφανής τόσο τα µέλη του Λαογραφικού Οµίλου, όσο και στους κατοίκους των πόλεων που επισκέφτηκαν στο ταξίδι τους στη φίλη χώρα.

12 12 Συνδροµές για την εφηµερίδα µας * Κατσιά - Καλέργη Ελευθερία - Χίος 100 *Τζατζιµάκης Στυλιανός - Μαρούσι 15 *Γαµπάς Εµµανουήλ - Χανιά 20 *Καπριδάκης Ιωάννης - Χανιά 10 *Οικ.Μανουσέλη Εµµανουήλ - Ιλιον Αθήνα 20 *Καραγιάννη Αγγελική - Ρέθυµνο 30 * αµανάκης Λεωνίδας - Αθήνα 50 *Μανουσογιαννάκης Ιωσήφ - Βάρη Αθήνα 60 *Σαµαριτάκης Γεώργος - Πέραµα Πειραιάς 30 *Πολάκης Χαράλαµπος - Ρέθυµνο 30 *Αθητάκης Ανδρέας - Λουτρό Σφακίων 50 *Μαλαµαδάκης Γεώργος - Αγ.Ρουµέλη 20 *Λυκογιαννάκης Εµµανουήλ - Αγ.Ρουµέλη 20 *Γιωργιλιδάκης Νικόλαος - Γλυφάδα 30 *Κατσιάς Ιωσήφ - Χανιά 15 *Φαραγκάς Κωνσταντίνος - Μπαλί Ρέθυµνο 20 *Μαραβελάκη Ζαµπία - Νεροκούρου Χανιά 20 *Βαρυµποπιώτη Ζηνοβία - Αθήνα 50 *Κακαβέλα Στέλλα - Μαρούσι 50 *Γουµενάκης Σταύρος - Αµάρυµθος Ευβοίας 30 *Κούνδουρου Μαριλένα - Αθήνα 20 *Μπαουδάκης Νικόλαος - Χ.Σφακίων 20 *Βαρδάκη Ζαχαρένια - Αθήνα 20 *Μαράκη Ελένη - Χ.Σφακίων 15 *Ξηρουδάκης Ευστράτιος - Κιλκίς 10 *Γρυλάκης Παναγιώτης - Πάρος 25 *Θεοδωρουλάκης Πατήρ Στυλιανός - Ι.Μ. Χανίων 50 * εληγιαννάκης Εµµανουήλ - Κοµιτάδες 30 *Παναγιωτάκη έσποινα - Φραγκοκάστελλο 20 *Τσιριντάνη Μιχαήλ - Αγ. Σύλλας Ηράκλειο 30 *Καπριδάκης Γεώργος - Χανιά 20 *Κριαρά Παύλου Γεωργία - Ανώπολη 20 *Κατάκη-Μανουσογιαννάκη Βιργινία - Κίσσαµος 50 *Παττακός Εµµανουήλ - Αθήνα 300 *Πραµατευτάκης Θεόδωρος - Ιµπρος Σφακίων 50 *Μπολιώτη Αντιγόνη - Βουβάς Σφακίων 20 *Καρκάνης Νικόλαος - Ασκύφου 20 *Πετράκης Κωνσταντίνος - Καλογρέζα Αττικής 10 *Φασουλάκης Μανώλης - Αθήνα 20 *Κατσουλογιώργη Κατερίνα - Υµηττός Αττικής 20 *ΚελαΪδή Σοφία - Μεγάλα Χωράφια Χανιά 50 *Μάρακας Γιάννης - Σούδα 50 *Βλητάκης Ευτύχης - Χολαργός 10 *Σταυριανουδάκης Μανώλης - Σύρος 100 *Ψαρρού Γεωργία - Σταυρωµένος Ρεθύµνης 20 *Οικ. Παπαχριστοδούλου Ε. - Αθήνα 10 *Παπαδόσηφου Άρτεµις - Ρέθυµνο 50 *Γαλάνη Κατίνα - Ροδάκινο Ρεθύµνης 10 *Παρασκευά Ισαβέλα - Αθήνα 50 *Μπουχλάκης Γιώργος - Γέρακας Αττικής 20 *Κοπάσης Θ. Νικόλαος - Ανώπολη 50 *Σπληνάκης Στέλιος - Αγ.Ανάργυροι Αθήνα 20 *ANE YK - Σφακιά 100 *Χαιρέτη Ζαχαρένια - Νεάπολη 10 *Χαιρέτη Κρήνη - Μαντουδι Ευβοίας 10 *Γερωνυµάκης Κανάκης - Βουβάς Σφακίων 20 *Αλιγιζάκης Γεώργιος - Κάντζα Παλλήνης 20 Γεννήσεις Ο συνεπαρχιώτης µας Βουλευτής Χανίων Μανούσος Βολουδάκης και η σύζυγος του Σέβη απέκτησαν τον Απρίλιο το τρίτο τους παιδί ένα υγιέστατο κοριτσάκι.. Ευχόµαστε στους ευτυχείς γονείς να τους ζήσει και να το καµαρώσουν όπως ποθούν. ****** Ο Πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Χ.Σφακίων, φίλος Γιάννης Ευρ.Μπραουδάκης kαι η σύζυγος του Ευαγγελία, απέκτησαν το πρωτότοκο γιό τους. Eυχόµαστε στο φιλικό και αγαπητό µας ζευγάρι να είναι ευτυχισµένοι και να αξιωθούν να δουν το παιδί τους όπως επιθυµούν. Γάµος Ο αγαπηµένος µας φίλος Σταύρος Γερωνυµάκης και η Κατερίνα Γκόρτσου, στις 26 του Απρίλη, στον Ι. Ναό του Προφήτη Ηλία στο Ακρωτήρι, έδωσαν αµοιβαία υπόσχεση αγάπης, ενώνοντας τη ζωή τους µε τα δεσµά του γάµου. Κουµπάροι ο φίλος Γιώργης Κατσιάς και η σύζυγος του Ειρήνη. Μετά τη στέψη και τις ευχές των παρευρισκοµένων επακολούθησε γλέντι στο κέντρο «Λεβέντη» στο αράτσο. Να ευχηθούµε στο ζεύγος ευτυχία στους κουµπάρους πάντα άξιοι και στους ευτυχείς γονείς Κανάκη και Ελένη Γερωνυµάκη και Βασίλη και έσποινα Γκόρτσου να χαίρονται ευτυχισµένα τα παιδιά τους και να κανακίσουν εγγόνια. ω ρ ε έ ς για το Ιατρείο Σφακίων - ιοίκηση του ξενοδοχείου VRITOMARTIS στη µνήµη του Mussdach Aldert Κακανιγάκης Στέλιος Τζουγάνος Μανώλης στη µνήµη των γονέων του - 500$ - Χατζιδάκης-Πάτερος Νικόλαος, για Π.Π.Ι Σφακίων και Ιατρείο Ανώπολης Μουσικοχορευτικός Σύλλογος Σφακίων, αντί στεφάνων εκδηλώσεων για Π.Π.Ι. Σφακίων Κουκουνάρης Γεώργιος για εξοπλισµό του νέου Π.Π.Ι Σφακίων Αποστολή Ιατρικού Υλικού στο Ιατρείο Σφακίων Η Ένωση των Απανταχού Σφακιανών, ευχαριστεί τον ιευθυντή Συντονιστή Χειρουργό Γιατρό Περικλή Τζαρδή, γιατί µε τη παρέµβαση του, οι δύο καλοί µας φίλοι Γιώργος Λούρκας και ιονύσης Πόθος παραχώρησαν αρκετό Ιατρικό υλικό (35 κιβώτια),τα οποία η Ένωση µας έστειλε στο Ιατρείο Χώρας Σφακιών. Ευχόµαστε στον Περικλή, καλή επιτυχία στα νέα επιστηµονικά του καθήκοντα (συντονιστή ιευθυντή) στο νοσοκοµείο Ερυθρός Σταυρός. Αυτοί που έφυγαν Ευαγγελία Ιωάννου Μπατζέλη Το Σάββατο 29 Μαρτίου στον Ι. Ναό του Χριστού στη Χ. Σφακίων, έγινε η εξόδιος ακολουθία της Ευαγγελίας Μπατζέλη και ετάφη στο κοιµητήριο του χωριού.στα παιδιά και συγγενείς της, εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Χαράλαµπος Μιχ. Μανουσέλης Στον Ι. Ναό του Αγ Χαραλάµπους στο Φραγκοκάστελλο, έγινε η εξόδιος ακολουθία του αγαπητού Χαραλάµπη, που έφυγε τόσο απροσδόκητα από τη ζωή. Ο θάνατος του, γέµισε θλίψη όλη τη κοινωνία των Σφακιών. Άνθρωπος µε περίσσια καλοσύνη και αγάπη για τον συνάνθρωπο του. Στην οικογένεια του, εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Ας είναι ελαφρύ το χώµα της Σφακιανής γης που δέχτηκε τον αγαπητό Χαραλάµπη. Άννα Γ. Μαυριγιαννάκη (γένος Λεντάρη) Στον Ι. Ναό του Αγ. Χαραλάµπους στα Λενταριανά Χανίων, έγινε η εξόδιος ακολουθία της Άννας και µετά ετάφη στο κοι- µητήριο του Αγ Γεωργίου στην Ανώπολη Σφακίων.Στα παιδιά της αείµνηστης Άννας και τους συγγενείς της, εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Αθηνά Κριαρά Αρχόντισσα η Αθηνά, έφυγε για το αιώνιο ταξίδι. Ανάθρεψε πολυµελή οικογένεια µε αγάπη, καρτερικότητα, στερήσεις και ευγένεια.αγαπητή στη κοινωνία του Ηρακλείου, είδε τα παιδιά και εγγόνια να µεγαλώνουν και να προοδεύουν, στο πλευρό του Μπάρπα -Γιάννη, που τον θυµόµαστε από τα ξέγνοιαστα αλλά δύσκολαµαθητικά µας χρόνια στο Ηράκλειο µε το Σφακιανό τυροκοµείο του. Στα παιδιά της αγαπητής µας θείας Αθηνάς, εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Ελαφρύ το Κρητικό χώµα που τη δέχτηκε. Ουρανία Ιωάν Ξηραδάκη (το γένος Μανωλεδάκη) Την Παρασκευή 9 του Μάη στον Ι. Ναό κοιµήσεως της Θεοτόκου στην Ίµβρο Σφακίων, έγινε η εξόδιος ακολουθία της Ουρανίας και ετάφη στο κοιµητήριο του χωριού.στον αγαπητό µπάρµπα -Γιάννη, σύζυγο της, στα παιδιά και συγγενείς της, Ουρανίας, εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Στον αδελφό µου Μπάµπη Πόσο περνάει ο καιρός, γρήγορα που διαβαίνει Που έφυγες αδέρφι µου µακριά σε ξένα µέρη. Σαράντα µέρες πέρασαν, που είσαι µακριά µας Όµως στιγµή δεν έπαψε, να σε ζητά η καρδιά µας! Αδέρφι δεν περίµενα, πως θα ταν τελευταία Πρωτοµαγιά να είµαστε στο ΠΕΠΑΓΝΗ παρέα. Ποτέ δεν το περίµενα, ένα αδελφό που είχα Ότι θα ζήσω να τον δώ, µέσα σε ένα µνήµα! Καλό σου ταξίδι! ΣΤΟΝ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ Αητέ π αποκοιµήθηκες και γείραν τα φτερά σου τον κόσµο που λαχτάρησες, να βρείς στα όνειρα σου Περήφανο θα σε θωρούν, µαζί θα ταξιδεύουν Πουλιά θα ναι τα λόγια µας και θα σε συντροφεύουν. ωρεά αντί στεφάνων στη µνήµη του Γεωργίου Παπαδάκη στο Π.Π.Ιατρείο Χ.Σφακίων: - Οικ.Γεωργίου Παπαδάκη Οικ. Ιερέα Χοµπιτάκη Κωσταντίνου Οικ.Γεωργίου-Μαρίας Βουγιούκαλου Οικ.Ιωσήφ -Αικατερίνης Μπολιώτη Οικ.Αριστοτέλη-Σοφίας Περράκη Οικ.Γεωργίου Μπολιώτη Αφοι Κουκουνάρη Οικ.Προκοπίου Μπολιώτη Οικ.Εµµανουήλ Χιωτάκη Οικ.Μιχαήλ-Ελευθερίας Παπαδάκη Οικ.Εµµανουήλ -Ρούλα Τζωρτζάκη Οικ.Χαραλάµπου ρακάκη - 50 Ο Ταμίας της Ενωσης μας Νίκος Κωνσταντουδάκης, παραλαμβάνει το Ιατροφαρμακευτικό υλικό από τους φίλους μας Γιώργο Λούρκα και Διονύση Πόθο Γεώργιος Παπαδάκης Έφυγε από το µάταιο τούτο κόσµο ο µπάρµπα -Γιώργης, πλήρης ηµερών. Εργατικός ευγενής και άριστος οικογενειάρχης. ούλεψε σκληρά και ανάθρεψε - µε την αρχόντισσα σύζυγο του τα παιδιά του, µε τις πραγµατικές αρετές των Σφακιών. Αξιώθηκε να δει εγγόνια και δισέγγονα και την οικογένεια του ευτυχισµένη. Τώρα κείτεται στο κοιµητήριο του Αγ.Χαράλαµπου, στο Φραγκοκάστελλο, ήρεµος και γαλήνιος, στη περιοχή που πρώτος αυτός διάλεξε να ζήσει και να προκόψει. Στη σύζυγο, τα παιδιά και τους συγγενείς του εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Αντωνία Πυροβολάκη (το γένος Κριαρά) Έφυγε για το αιώνιο ταξίδι, η σύζυγος του αγαπητού σε όλους µπάρµπα - Νίκο, του ακούραστου ανθρώπου που επί πολλά χρόνια µε το λεωφορείο του εξυπηρετούσε την επαρχία Σφακίων, στα πέτρινα χρόνια δεκαετίας Αγαπητή οικογένεια σε όλη τη κοινωνία των Σφακιών, έκαναν µια καλή οικογένεια και τώρα η Αντωνία αναπαύεται στο κοιµητήριο του Ιερού Ναού της Παναγίας στο Ασφένδου. Στα παιδιά της, εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Χρυσάνθη Στρατή Χαιρέτη Έφυγε για το αιώνιο ταξίδι, κτυπηµένη από την επάρατο νόσο, η Χρυσάνθη. Πάλεψε όσο µπορούσε αλλά η µοίρα της φέρθηκε σκληρά. Την Τρίτη 20 του Μάη, στο κοιµητήριο του Αγ Νεκταρίου Σφακίων, εψάλη η εξόδιος ακολουθία και η ταφή. Στο σύζυγο και τα παιδιά της, εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Γεώργιος Ορφανουδάκης Έφυγε για το αιώνιο ταξίδι, ο Γεώργης. Η εξοδιος ακολουθία έγινε στον Αγ Γιώργη στην Ανώπολη. Άνθρωπος αγαπητός,στη κοινωνία της Ανώπολης, δούλεψε και δηµιούργησε µια καλή οικογένεια. Όταν βρεθείς στη Ανώπολη, περισσεύει η καλοσύνη από τα παιδιά του που θα σε υποδεχτούν µε το καλύτερο τρόπο, σε κέρασµα και φιλοξενία, αξίες που κληρονόµησαν από τους γονείς τους.στη σύζυγο και τα παιδιά του εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Σ. Μαν. Καλό ταξίδι Χαράλαµπε Μανουσέλη! Για µας, ήσουν ο Χαράλαµπος, γι άλλους ο Μπάµπης και για κάποιους ο Χάρης. Η φιλοσοφηµένη, η αγωνιστική και πολύπλευρη προσωπικότητα σου, ήταν πολλές φορές βάλσαµο στ αγκάθια της ψυχής όλων µας, στους δικούς σου, στους συνεργάτες σου και της κοινωνίας ολόκληρης! Όµως η αρώστια δεν κάνει διακρίσεις Έτσι άρπαξε και σένα στα δίχτυα της. Αυτό όµως δεν αλλάζει την πορεία σου! Είχαµε την τιµή να σε γνωρίσουµε και θα σε κρατήσουµε ζωντανό ανάµεσα µας, γιατί πεθαίνει αυτός που ξεχνιέται. Και µεις δεν θα σε ξεχάσουµε ποτέ! «Τα κορίτσια σου» ασκάλες από τον Παιδικό Σταθµό

13 Επιστολές Από τον Γενικό ιευθυντή του Εθνικού Ιδρύµατος Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος κ. Νικόλαο Παπαδάκη λάβαµε και δηµοσιεύουµε την ακόλουθη επιστολή: Χανιά, 5 Μαΐου 2014 Αριθ. Πρωτ Προς την Εφηµερίδα «Τα Σφακιά» Υπ' όψιν Εκδότη - ιευθυντή Βαγγέλη Γουµενάκη Θέµα: Η έκθεση για τα 100 χρόνια της ένωσης της Κρήτης µε την Ελλάδα Αξιότιµε κύριε ιευθυντά, χρόνια πολλά, Σας απευθύνουµε την παρούσα επιστολή, µε αφορµή επιστολή η οποία δηµοσιεύθηκε στο τελευταίο φύλλο της έγκριτης εφηµερίδας σας, του αξιότιµου προέδρου της Ένωσης των απανταχού Σφακιανών κ. Σήφη Μανουσογιαννάκη, σχετικά µε την έκθεση για την ένωση της Κρήτης µε την Ελλάδα,που φιλοξενείται από τον Μάρτιο στην Αθήνα στους χώρους του Ιδρύµατος της Βουλής. Όπως ασφαλώς γνωρίζετε το Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», στη διάρκεια του 2013, είχε το συντονισµό του προγράµµατος εκδηλώσεων και δράσεων για τη συµπλήρωση 100 ετών από την ένωση. Μία από τις σηµαντικότερες δράσεις µας ήταν η έκθεση σηµαντικού αρχειακού υλικού για την περίοδο από την επανάσταση του ασκαλογιάννη στα Σφακιά (1770) έως την ένωση (1913), η οποία «ταξίδεψε» σε ολόκληρη την Κρήτη (πρωτεύουσες περιφερειακών ενοτήτων) και από τον Μάρτιο έως τον Μάιο παρουσιάστηκε στην Αθήνα. Συντελεστές της έκθεσης ήταν καταξιω- µένοι πνευµατικοί φορείς από ολόκληρη την Κρήτη, µε συντονιστή, όπως και του συνόλου του προγράµµατος, το Εθνικό Ίδρυµα «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος». Η µεγάλη επισκεψιµότητα που καταγράφηκε, αναδεικνύει το έντονο ενδιαφέρον των Κρητικών για την ιστορική γνώση.η έκθεση διέτρεξε τέσσερις αιώνες ένδοξης Κρητικής Ιστορίας για την οποία όλοι οι Κρητικοί είµαστε υπερήφανοι. Από αυτήν εµπνεόµαστε και παραδειγµατιζό- µαστε. Στην έκθεση παρουσιάζονται οι ηρωικοί αγώνες των Κρητικών για ελευθερία και ένωση, µε έµφαση κυρίως στα γεγονότα και δευτερευόντως στα πρόσωπα. Η λογική µιας τέτοιας έκθεσης, κυρίως λόγω έλλειψης µεγάλου χώρου, ασφαλώς δεν µπορούσε να είναι η εξαντλητική παράθεση ιστορικών πηγών και η αναλυτική παρουσίαση γεγονότων. Αντιθέτως, µε εύληπτο και άµεσο τρόπο, αναδείχθηκαν τα γεγονότα και η ιστορική εξέλιξη. Ζητούµενο ήταν να προβληθεί η συµµετοχή όλων των περιοχών της Κρήτης στους επαναστατικούς αγώνες, µε αντιπροσωπευτικό τρόπο, χωρίς αποκλεισµούς. Ωστόσο, σε ένα τόσο απαιτητικό εγχείρηµα, ήταν αναπόφευκτο να υπάρξουν ορισµένες ακούσιες παραλείψεις. Ειδικά, όσον αφορά την παρουσίασή της στην Αθήνα, δυστυχώς, λόγω του πολύ περιορισµένου εκθεσιακού χώρου, υποχρεωθήκαµε να περιορίσουµε την έκταση της έκθεσης και µε µεγάλη µας λύπη να αφαιρέσουµε την περίοδο από το 1770 µέχρι το 1866 και να περιοριστούµε στα γεγονότα που διαδραµατίστηκαν στη µεταγενέστερη εποχή, η οποία προσέγγιζε χρονικά το Για τους ίδιους λόγους αφαιρέθηκαν και οι ιδιαίτερες αναφορές σε ιστορικούς τόπους της Κρήτης. Πάντως, η διαχρονική προσφορά της επαρχίας Σφακιών διαπερνούσε το πνεύµα της έκθεσης, µε εκτενείς αναφορές, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων που υπήρχαν, κυρίως όσον αφορά τα γεγονότα και δευτερευόντως τους πρωταγωνιστές τους. Στην εκτεταµένη, όµως, µορφή της, η οποία παρουσιάστηκε στην Κρήτη, τα Σφακιά και οι Σφακιανοί είχαν, όπως άρ- µοζε, τη µεγαλύτερη παρουσία, συγκριτικά µε οποιαδήποτε άλλη περιοχή του νησιού. Ωστόσο, είναι αυτονόητο ότι και στην Αθήνα η προβολή των Σφακιών καταλάµβανε σηµαντικό κοµµάτι της έκθεσης. Με ιδιαίτερη εκτίµηση Ο Γενικός ιευθυντής του Εθνικού Ιδρύ- µατος Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος Νικόλαος Παπαδάκης Η οµιλία Παύλου Βοτζάκη στην Θυµιανή Παναγία Σφακίων, στην φετεινή επέτειο για την κήρυξη της Επανάστασης του 1821 Για πολλοστή φορά ευρισκόµεθα εδώ σε αυτόν τον καθαγιασµένο χώρο, για να καταθέσοµε ελάχιστο φόρο τιµής στους προγόνους µας που θυσιάστηκαν για να υπάρχοµε εµείς και να είµεθα Έλληνες. Ευρισκόµεθα σήµερο εδώ να βροντοφωνάξοµε, να ακουστεί πέρα ως πέρα. Να ακούσουν όλοι ότι: Να από αυτό εδώ το ταπεινό εκκλησάκι, την Αγία Λαύρα της Κρήτης, την Παναγία τη Θυµιανή, ξεσηκώθηκαν οι Κρητικοί το 1821, συµπορευόµενοι µε όλους τους Έλληνες, για την απελευθέρωση του Έθνους από τον ζυγό των Μωαµεθανών. Την εποχή που η Ιερά Συµµαχία της Ευρώπης, κλίνοντας ταπεινά το γόνυ και προσκυνώντας τον Σουλτάνο, βάπτιζε τροµοκράτη όποιον ήθελε να αποτινάξει τη δουλεία του, η Κρήτη, µε πενιχρά µέσα τουφέκια σφακιανά, 138 των συγκεντρωµένων στα Σφακιά από άλλες επαρχίες και 400 οκάδες µπαρούτι -, συµπορευόµενη µε τους υπόλοιπους Έλληνες, ετοιµάζεται για τη µεγάλη Επανάσταση. Οι Σφακιανοί, µετά την επανάσταση του ασκαλογιάννη, το , µπαίνουν µπροστά και πάλι. Γράφει γι αυτούς, το 1814, ο περιοδεύων την Επαρχία J-M Tancoigne: «Εις ουδέν άλλο µέρος της Ελλάδος διετηρήθη ο έρως της Ελευθερίας τοσούτον ζωηρός και µεθ όλης αυτού της Αγνότητος, όσο εν Σφακίοις». Ο υνάστης Τούρκος της Κρήτης ήτο βαρβαρότερος από οποιοδήποτε άλλο µέρος. Οι Γιανίτσαροι της υτικής Κρήτης, φανατισµένοι χριστιανοµάχοι, πολλές φορές ήταν ισάξιοι πολεµιστές µε τους Σφακιανούς. Οι χριστιανοί στις πόλεις κατεσφάζοντο ως αρνιά, αδιακρίτως, υπό των γενιτσαραγάδων, και πρώτος από όλους κατεσφάζετο ο κλήρος της Εκκλησίας. Συνεχώς φθάνουν στη Σφακιανή Καγγελαρία επιστολές από διάφορα µέρη της Κρήτης: «Αδελφοί Σφακιανοί κάµετε έλεος δι αγάπην του Ιησού Χριστού. Έλεος και ό,τι δύνασθε δι εµάς. Καθ εκάστην µας σφάζουν οι σκύλοι ως αρνία, πολλάκις χάριν διασκεδάσεως, δοκιµάζουν τα τουφέκια τους, αν τρυπούν τα κορµιά µας. Εάν αργοπορήσετε δεν θα µείνη κανείς µας». Οι Σφακιανοί ηµογέροντες, όλα αυτά τα ζύγιζαν και φθάνοντας τα νέα του ξεσηκωµού και των υπολοίπων Ελλήνων, χωρίς καθυστέρηση και µε πλήρη µυστικότητα, συγκεντρώνονται στα Γλυκά Νερά, στις 7 Απριλίου, Μεγάλη Πέµπτη. Έχοντας νωπές τις µνήµες από την αποτυχηµένη επανάσταση του ασκαλογιάννη και την εγκατάλειψη των Σφακιανών από τις άλλες επαρχίες, µε υψηλό το αίσθηµα ευθύνης, αποφασίζουν ότι η επανάσταση είναι επιβεβληµένη. Την τελική απόφαση έλαβαν µε πανηγυρισµούς, την Παρασκευή της ιακαινησίµου, στην εορτάζουσα Παναγία του Λουτρού, καταθέτοντας καθένας το δυνατόν για τα απαραίτητα του πολέµου. Στις 21 Μαΐου εκλέγεται η Καγγελαρία του Λουτρού, µε σκοπό να φροντίζει τα του πολέµου και την προµήθεια πολεµοφοδίων. Στις 29 Μαΐου, Κυριακή, συγκεντρώνονται σε αυτό εδώ τον χώρο [Παναγία Θυµιανή], οι Σφακιανοί καπεταναίοι, καπεταναίοι απ όλη την Κρήτη, πολύς λαός και πρόσφυγες, προς επιβεβαίωση της εξέγερσης σχεδόν ολόκληρης της Κρήτης. Λαµβάνονται οι τελικές αποφάσεις, επιβεβαιώνεται η Καγγελαρία του Λουτρού, ορίζονται οι αρχηγοί. Ανακηρύχθηκαν τα Σφακιά Γενικό Στραταρχείο της Κρήτης, ανώτατος Άρχων του οποίου ήταν η φωνή της Πατρίδας. Από άλλες επαρχίες δεν δέχονται αρχηγία, λόγω έλλειψης µέσων και πολεµικής πείρας, µε εξαίρεση τον, καταγόµενο από τη Νίµπρο Σήφακα που αναλαµβάνει την αρχηγία του Αποκόρωνα και τον Γεώργιο Τσουδερό που ήταν ανηψιός του πρωτοπαλίκαρου του ασκαλογιάννη, Γεωργακοµάρκου από τον Καλλικράτη, και αναλαµβάνει την αρχηγία του επαρχίας Αγίου Βασιλείου. Οι υπόλοιποι που ορίζονται είναι: ο Ανδρέας Μανουσέλης στο Ρέθυ- µνο, ο Γεώργιος εληγιαννάκης στο Αµάρι, ο Ρούσσος Βουρδουµπάς και ο Πωλογωργάκης στην Ίδη, ο Ανδρέας Παναγιώτου στην Κυδωνία και ο Γεώργιος Τσελεπής στην Κίσσαµο και το Σέλινο. Η σηµερινή ηµέρα µας καλεί, όµως, να αναδείξουµε και το νόηµα των ιστορικών γεγονότων, για να αναλογιστούµε: Μήπως πρέπει, επιτέλους, να φανούµε άξιοι της κληρονοµιάς αυτής; Μήπως, επιτέλους, πρέπει να αναλάβουµε τις ευθύνες µας απέναντι στους ήρωες και απέναντι στις νεώτερες γενιές που ακολουθούν και που η αξιακή και εθνική συνείδηση θα εξαρτηθεί από τη δική µας στάση απέναντι στην Ιστορία; Επέτειοι όπως της Θυµιανής Παναγιάς µας διδάσκουν ότι υπάρχει κάτι ανώτερο από την ιδιοτέλεια, την κοινωνική και οικονοµική ευηµερία, ακόµη και από την ίδια τη ζωή: Είναι οι αξίες και τα ιδανικά της Ρωµιοσύνης, που πηγάζουν από το πνεύµα των Ελλήνων και την ορθόδοξη πίστη τους. Της Ρωµιοσύνης που πολεµήθηκε και πολεµάται, αλλά συνεχίζει να ανθεί χιλιάδες χρόνια τώρα και σήµερα δείχνει τον δρόµο για τη δική µας Λευτεριά. Όπως λέει ο Μπατζελιός, στο τραγούδι του ασκαλογιάννη: Επιστολή Ευτυχίου Σφουγκατάκη ασκαλάκη Νοµικού Συγγραφέα Αναγκαία αποκατάσταση Έγινα δέκτης ευλόγων διαµαρτυριών εγκρίτων συνεπαρχιωτών,οι οποίοι λοιδορούνται προφανές κίνητρο την Σφακιανοµαχία µε ένα δηµοσίευµα που καταχωρίστηκε στο πρόσφατα εκδοθέν βιβλίο µου µε τίτλο Σφακιά: Σφακιανοί αγώνες, ήθη, πολιτισµός. Ειδικότερα σε µια συνοµιλία ενός Σφακιανού µε κατωµερίτη όπου ο κατωµερίτης προτρέπει τον Σφακιανό να δει ένα βιβλίο που έχει κυκλοφορήσει µε τίτλο Οδοιπορικό των Σφακιών Στο εµπροσθόφυλλο του βιβλίου απεικονίζονται Σφακιανοί τους οποίους ο κατωµερίτης περιλούει µε καταφρονητικούς χαρακτηρισµούς, ως κακοµοίρηδες, συφοριασµένους και ρωτά τον Σφακιανό, αν µ αυτούς έκαναν οι Σφακιανοί πολέµους και αν µετά τούτο αισθάνεται περήφανος για τη καταγωγή του. Επί της ουσίας και της αληθείας τώρα. Απονήρευτοι κάτοικοι µιας Σφακιανής πολίχνης υπέκυψαν στο πειρασµό του φωτογραφικού φακού και δεν αρνήθηκαν να φωτογραφηθούν, επειδή γνώριζαν το θυµοσοφικό «τα ράσα δεν κάνουν το παπά». εν εφρόντισαν την αµφίεση τους να ενδυθούν πορφύρα ή πάντως τα σαλβαροµάντιλα τους, έχοντας συνείδηση της προσφοράς των αφού τον αγώνα τον καλόν ετέλεσαν και την πίστην ετήρησαν. εν υποψιάστηκαν όµως ότι η πρόχειρη απλή καθηµερινή αµφίεση τους θα έδινε ευκαιρία σε «Απούτονε ξεχωριστός σε πλούτη κι αξιοσύνη. Με την καρδιά του ήθελε την Κρήτη Ρωµιοσύνη», Ιδέα δηµιουργηµένη µε θεϊκά και πανανθρώπινα µέτρα, γι αυτό και µόνη αληθινή. εν θυσιάστηκαν για περισσότερα χωράφια ή για εξουσία. Ούτε για ψευτοϊδεολογίες κατασκευασµένες µε υλιστικά και ανθρώπινα µέτρα, διχάζουν το έθνος και ολόκληρο τον κόσµο και είναι καταδικασµένες να αποτύχουν. Θυσιάστηκαν για τα Ιδανικά του έθνους και της πίστης µας, για τον πολιτισµό και το Γένος ολόκληρο. Όπως τονίζει και ο Χιλιανός καθηγητής Miguel Castillo Didier, ιευθυντής του µοναδικού Κέντρου ελληνικών σπουδών της Νότιας Αµερικής, η Ελλάδα γέννησε και γεννά τα ιδανικά της Ελευθερίας και του Ανθρωπισµού. Στην κρίσιµη καµπή που διέρχεται ο κόσµος, µόνον η επιστροφή στις Αξίες του ελληνικού πνεύµατος που παράγει Ιδανικά από την αρχαιότητα ως σήµερα θα µας βγάλει από το αδιέξοδο. Η θυσία τους λοιπόν διδάσκει ότι µόνον έτσι αποκτάται το υπέρτατο αγαθό, και η διαρκής θυσία αποτελεί την µόνη προϋπόθεση για την ύπαρξη γενεών στη διαδοχή του Γένους. Αυτά είναι τα διδάγµατα των προγόνων µας, είναι οι ρίζες µας, είναι το Γένος µας. Όσον αφορά τις ευθύνες µας, ίσως περιµένετε να σας καλέσω να δώσουµε απαντήσεις σε αυτούς που αµφισβητούν την ιστορία µας. Η αναφορά και µόνο του ονόµατός τους θα µαγαρίσει τη σηµερινή γιορτή. Εξ άλλου, αυτοί είναι ανιστόρητοι και ιδιοτελείς. Ας αφήσουµε την ίδια την Ιστορία να τους δώσει την απάντηση που τους αξίζει. Θα σας καλέσω, όµως, να αναρωτηθούµε τα εξής: Μήπως εµείς οι ίδιοι λησµονήσαµε την ίδια µας την ιστορία ;Μήπως, ενώ στις γιορτές µας και τα κοινωνικά µας δρώµενα κοµπάζουµε για τα έργα των προγόνων µας, ο τρόπος ζωής µας ουδεµία σχέση έχει µε τις αρχές και τις αξίες τους ;Μήπως, κάποια στιγµή, πρέπει να κάνουµε και πράξη, στην καθηµερινότητά µας, τα διδάγµατά τους πέραν του να θεωρητικολογούµε; Λόγω του σηµερινού εορταστικού κλίµατος, ας µην επικαλεστούµε τα ση- µερινά κακώς κείµενα. Μπορούµε, όµως, να δούµε τι µας είπαν Άνδρες γραµ- µένοι στην ιστορία του Έθνους λόγω των έργων τους και όχι σύµφωνα µε τη σύγχρονη ελληνική θεώρηση του «ό,τι δηλώσεις, είσαι». Όταν ιδρύθηκε το ελληνικό Κράτος, όντας διχασµένα, καθένα από τα ξεπουληµένα κόµµατα που υπήρχαν τότε έπαιρνε το όνοµά του από τη Μεγάλη ύναµη που εξυπηρετούσε. Όταν ρώτησαν τον θρυλικό Κολοκοτρώνη αν είναι ρωσόφιλος ή γαλλόφιλος, αρνήθηκε έντονα. Τότε συµπέραναν ότι αναγκαστικά είναι αγγλόφιλος. Αρνήθηκε εντονότερα απαντώντας: «Είµαι Έλληνας και σαν Έλληνας µόνο θεόφιλος µπορώ να είµαι, γιατί σαν τον Θεό κανείς δεν αγαπά την Ελλάδα». Ο στρατηγός Μακρυγιάννης γράφει στα αποµνηµονεύµατά του: «Τόσα µεγάλα λάθη εναντίον της Πατρίδας µου και της θρησκείας µου και οι προκοµµένες οι Βουλές τους και άλλοι τοιούτοι που δεν άφησαν λεπτό εις το ταµείο και όλο το κράτος τόφεραν σε µεγάλη δυστυχίαν και ανωµαλία. Είπαν να µας σβήσουν την Αγία Πίστη και το Άγιο Έθνος, διότι η Φραγκιά δεν µας θέλει έτσι. Βγήκαν να προκόψουν την Πατρίδα και µας γέµισαν φατρία και διχόνοια. Την Πατρίδα δεν την θέλουν Πατρίδα Κοινή. Αµορόζα στα κρεβάτια τους τη θέλουν. Η Ελλάδα ανήκει σε αυτούς που κάνουν έργα µε αίµα, υποµονή και αγάπη. εν έχει κανένα δικαίωµα απάνω στην Ελλάδα ο γυ- µνοσάλιαγκας που τον καθίζει στην έδρα κάποιος πολιτικός. Γεµίσανε τα υπουργεία και τα πανεπιστήµια και τα άλλα πόστα µε θηρία και καταστρέψανε κάθε καλό». Ο Μακρυγιάννης δεν εξαιρούσε κανέναν από τους κατά καιρούς πλανόδιους και περιφερόµενους σωτήρες της πατρίδας µας. Τόσο επίκαιροι οι λόγοι τους, 180 χρόνια µετά, που καθιστούν επιτακτική την ανάγκη να ξαναγίνουµε ο λαός που η σκέψη του στάθηκε θεµέλιος λίθος των διαχρονικών αξιών. Σήµερα, αφού πήραµε τη ζωή µας λάθος, ας επιστρέψουµε στις ρίζες µας, στις διαχρονικές αξίες των προγόνων µας. Ας µην αντιµετωπίζουµε την ιστορία και τα ιδανικά µας ως νεκρά, αποποιούµενοι τις ευθύνες µας. Αρκεί να θυµηθούµε ποιοι είµαστε και από πού ερχόµαστε. Να ξαναβάλουµε το πνεύµα στην κορυφή της δηµιουργίας. Μην ξεχνάτε, είµεθα Έλληνες. Αν το κάνουµε αυτό, τότε θα βρούµε και τον τρόπο να αντιµετωπίσουµε τις σηµερινές προκλήσεις. ιαφορετικά είµαστε καταδικασµένοι να µπούµε άδοξα στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας, παρέα µε τους αυτοαποκαλούµενους σωτήρες µας, είτε από τη µια είτε από την άλλη, καταδικάζοντας τις γενιές που ακολουθούν. Όπως τα Σφακιά υπήρξαν πάντοτε η σπίθα που ξαναφούντωνε τη φλόγα ολόκληρης της Κρήτης, τη φλόγα ολάκερου του Έθνους, έχουµε και σήµερα παραδείγµατα φλόγας που µας δείχνουν τον δρόµο. Είναι οι ζωντανοί ήρωες του 1940, οι ηρωικοί εθελοντές της Κύπρου, οι νεκροί των Ιµίων, ο κάθε απλός, έντιµος και ενάρετος πολίτης, βοσκός, αγρότης, µορφωµένος ή αµόρφωτος. Είναι ο αθάνατος σµήναρχος Ηλιάκης. Ευχαριστώ Βοτζάκης Π. Νικόλαος - Υποσµηναγός Ιπτάµενος Πολεµικής Αεροπορίας Εν έτει βυσσοδόµους για την εξύβριση τους. Οι εικονιζόµενοι στο επίµαχο βιβλίο και το βιογραφικό ενός εκάστου είναι: Σκουλούδης Ιωάννης, διακρήθηκε στην αντίσταση κατά των Γερµανών (πρώτος αριστερά), Μπολιώτης Προκόπης - Στρατιωτικός τραυµατίας στους πολέµους , προήχθη επί ανδραγαθία, ήρωας στη µάχη της Παναγιάς (δεύτερος αριστερά). εληγιαννάκης Γεώργιος (τρίτος δεξιά) έλαβε µέρος στους βαλκανικούς πολέµους και στο πρώτο παγκόσµιο πόλεµο, Γιανουλάκης Νικόλαος (αριστερά δεύτερη σειρά )Ιερέας πανάξιος στο λειτούργηµα του, Μανταδάκης Γεώργιος (δεξιά δεύτερη σειρά) - άσκαλος ήρωας του Αλβανικού πολέ- µου, ευεργέτης, Σαν επίµετρο και υπό τον όρον της αναλογίας θα αναφέροµε την αποφθεγµατική φράση «κακάς όψεως δέκας δέδωµι» (Καταδικάστηκα για την κακή µου εµφάνιση),.που ο Φιλοποίµην ο και τελευταίος µεγάλος Έλληνας αποκαλούµενος αναφώνησε όταν προπορευόµενος του στρατεύµατος δίχως διακριτικά υπεροχής, αλλά φέροντας ως συνήθως ευτελές ιµάτια, του υπεδείχθη να σκίσει ξύλα για τις ανάγκες φιλοξενίας απολαµβάνουσα η οικοδέσποινα ότι συνοµιλούσε µε ένα των οπλιτών του. Το επιµύθιον: Πάντως το χρυσίον η σκουριά δεν το θαµπώνει

14 14 Η Κρήτη βροντοφωνάζει όχι στα χηµικά του ολέθρου! Συνέχεια από τη σελίδα 4 Όπως συντάχθηκε και στην έκκληση προς τον ΟΗΕ, η Μεσόγειος κινδυνεύει να δηλητηριαστεί σε περίπτωση απελευθέρωσης τοξικών αποβλήτων, αφού ο έλεγχος είναι ουσιαστικά ανέφικτος στα νερά αυτά. Σύµφωνα µε τις δηλώσεις των επιστηµόνων, το Cape Ray θεωρείται ακατάλληλο µιας και αποτελεί πλοίο 36 χρόνων, δεν είναι στεγανό και έχει χτιστεί µόνο µε ένα κύτος, δηλαδή υπάρχει αυξηµένη πιθανότητα ατυχή- µατος. Ο καθηγητής του Πολυτεχνείου της Κρήτης, ρ. Γιδαράκος, πρόσθεσε ότι οι διαδικασίες επεξεργασίας επικίνδυνων αποβλήτων παραµένουν ασαφείς και δεν έχει γίνει επαρκής περιβαλλοντική µελέτη. Οι διαµαρτυρίες, όµως, συνεχίστηκαν µε την ελληνική κοινότητα να είναι θορυβηµένη ειδικά στην περιοχή της Κρήτης. Στο συλλαλητήριο της 23ης Μαρτίου, απαίτησαν οι κάτοικοι να αναλάβουν την ευθύνη και το κόστος εξ ολοκλήρου οι χώρες που παρήγαγαν και διέθεσαν τα όπλα και να αναλάβει δράση η Ελλάδα τώρα που βρίσκεται υπό την προεδρία της ΕΕ. Επίσης, οι αντιδράσεις των κατοίκων της Κρήτης ενισχύονται και από το γεγονός ότι ο χώρος της Μεσογείου αποτελεί θαλάσσιο περιβάλλον ιδιόµορφο, αλλά και ήδη µολυσµένο από διάφορες αιτίες, κατατάσσοντάς την ανάµεσα στις 10 πιο µολυσµένες µε ραδιενέργεια θάλασσες του κόσµου. Η Μεσόγειος είναι ηµίκλειστη θάλασσα που δύσκολα ανανεώνονται τα νερά της, αλλά και η περιοχή που έχει επιλεγεί για την υδρόλυση των χηµικών χαρακτηρίζεται από ασταθείς θαλάσσιες συνθήκες. Εποµένως, σε περίπτωση ατυχήµατος εγείρεται ανησυχία λόγω του κινδύνου διασποράς χηµικών αποβλήτων εξαιτίας των ισχυρών θαλάσσιων ρευµάτων στη Μεσόγειο. Η Μεσόγειος, επιπλέον, παραµένει µολυσµένη παρά τις διεθνείς προσπάθειες για την προστασία της (π.χ. Barcelona Convention 1976, Στρατηγική της ΕΕ για τη βελτίωση της διαχείρισης του θαλάσσιου περιβάλλοντα χώρου της Μεσογείου, Euro-Mediterranean Partnership και µέσω αυτής το SMAP LIFE,, New Partnership for African Development και η συµβολή των ΜΚΟ. Πλαστικά, τοξικές ουσίες, PCBs και POPs είναι µερικοί από τους παράγοντες που µολύνουν τα ύδατα, την χλωρίδα και πανίδα της Μεσογείου, αλλά και τις ακτές των χωρών που βρέχονται από τα νερά της. Η Αδριατική, επίσης, η οποία γειτνιάζει µε την Ελλάδα, είναι µολυσµένη από παράνοµες απορρίψεις τοξικών αποβλήτων από πλοία ήδη από τα µέσα της δεκαετίας του 90 σύµφωνα µε την ιταλική ΜΚΟ Legambiente, αλλά και µια έρευνα που διεξήχθη από το από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία µε το Κοινό Ερευνητικό Κέντρο για την Μεσόγειο Θάλασσα. Ένα ενδεχόµενο ατύχηµα µπορεί, εν τέλει, να θέσει σε κίνδυνο τις ανθρώπινες ζωές του προσωπικού του πλοίου αλλά και του πληθυσµού των γύρω περιοχών και αποτελεί παράγοντα επιδείνωσης του περιβάλλοντος. Η έκθεση σε χηµικούς παράγοντες, άµεση ή και έµµεση σε µεγάλης διάρκειας χαµηλό επίπεδο µπορεί να προκαλέσει από δυσφορία µέχρι και θάνατο ανάλογα µε το ποσοστό έκθεσης σε αυτούς. Ακόµα και τα προϊόντα που παράγονται από την υδρόλυση παραµένουν καυστικά και θεωρούνται επικίνδυνα απόβλητα. Εν τούτοις, ο OPCW σε συνεργασία µε τα Ηνωµένα Έθνη και Αµερικανοί εµπειρογνώµονες καθησυχάζουν τον κόσµο, ότι η µέθοδος της υδρόλυσης εν πλω είναι απολύτως ασφαλής και ότι δε θα απορριφθούν χηµικά στην θάλασσα, µιας και υπάρχει και εξειδικευµένο προσωπικό πάνω στο πλοίο. Οι δηλώσεις τύπου και οι τηλεδιασκέψεις µε επιτροπές της ελληνικής Βουλής, όµως, είναι αρκετές για να ηρεµήσουν τα πνεύµατα; Οι κάτοικοι της Κρήτης ζητούν να ακυρωθεί η διαδικασία αυτή και να βρεθεί κατάλληλη ασφαλής εναλλακτική λύση σε χερσαίες εγκαταστάσεις. Συµπερασµατικά, από την µια πλευρά, παρό- µοιες αντιδράσεις δεν έχουν υπάρξει από άλλες χώρες της Μεσογείου για να καταστήσουν ικανή την αλλαγή πλεύσης από την διεθνή κοινότητα στο να µεταφερθούν τα χηµικά αλλού και οι καιρικές συνθήκες θεωρούνται πιο κατάλληλες από αυτές του Ατλαντικού. Σε αντίθεση µε άλλες περιπτώσεις που έχουν απορριφθεί λύµατα χηµικών στο περιβάλλον, στην συγκεκριµένη περίπτωση τα κατάλοιπα δε θα απορριφθούν υπό φυσιολογικές συνθήκες στα ύδατα της Μεσογείου, θα αποθηκευτούν και θα µεταφερθούν σε επιλεγµένες εγκαταστάσεις για αποτέφρωση. Επίσης, αφού έχει εφαρµοστεί, τουλάχιστον στην ξηρά, τέτοιου είδους τεχνολογία, το εγχείρηµα της καταστροφής των χηµικών όπλων δεν είναι από το µηδέν. Από την άλλη πλευρά, όµως, το µόνο σίγουρο είναι ότι οι αντιδράσεις των κατοίκων της Κρήτης δε θα κατευνάσουν µιας και όλο το εγχείρηµα θα τελεσθεί στο δικό τους χώρο διαβίωσης. Περιθώριο λάθους δεν συζητείται στον ήδη µολυσµένο χώρο της Μεσογείου και ο όγκος των παραγόµενων αποβλήτων από την διαδικασία της υδρόλυσης είναι πολύ µεγάλος, πράγµα, το οποίο ενισχύει την επικινδυνότητα του εγχειρήµατος αυτού στην θάλασσα. Και εδώ µπαίνει το ερώτηµα που όλοι οι επιστή- µονες αναλύουν: Πόσοι λαοί στη µεσόγειο είναι ελεύθεροι για να αντιδράσουν, µια και η απειλή του πολέµου και η εµφύλια σύρραξη τους έχει καταστρέψει, καθοδηγούµενη από τα αιµοσταγή γεράκια της καταστροφής των λαών. Οι αντιδράσεις των κατοίκων της Κρήτης Στη Κρήτη άρχισαν οµαδικές κινητοποιήσεις, η επιστηµονική κοινότητα µε το Πολυτεχνείο Κρήτης, Πανεπιστήµια και τεχνολογικά ιδρύµατα µε επικεφαλείς τους καθηγητές Πισσία Ευάγγελο καθηγητή ΤΕΙ Αθήνας διευθυντή εργαστηρίου διαχείρισης υδατίνων πόρων,συντονιστή διεθνούς πρωτοβουλίας για την ειρήνη στη Συρία, Πολυάνθη Συγγελάκη Ηλεκτρολόγο /Μηχανολόγο και καθηγητές από Μετσόβιο Πολυτεχνείο και άλλα ανώτερα ιδρύµατα. Η Περιφερειακές ενώσεις Χανίων, Ρεθύµνου, Ηρακλείου και Λασιθίου µε τις συντονιστικές επιτροπές που συµµετέχουν, η τοπικές αυτοδιοικήσεις κάθε νοµού και όλοι οι φορείς επαγγελµατικοί, κοινωνικοί, πολιτιστικοί, εκπαιδευτικοί, αγροτικοί, αλιείς και πρωταγωνιστικό ρόλο έχει και η Εκκλησία της Κρήτης πρωτοστατούντος του Αρχιεπισκόπου κ.κ Ειρηναίου. Βασικός και καθοριστικός ο ρόλος και του δικού µας δηµάρχου Παύλου Πολάκη που πρωταγωνίστησε σε όλες τις εκδηλώσεις και µε τον σοβαρό,επαναστατικό και ευθύ λόγο του, αλλά και την αγωνιστικότητα του βοήθησε ώστε το κλίµα να πάρει τις διαστάσεις που αρµόζει στο γεγονός του σύγχρονου εγκλήµατος που επιχειρείται. Έγιναν και γίνονται αρκετές εκδηλώσεις, κινητοποιήσεις δυναµικές σε όλη τη Κρήτη. Μεγαλειώδης συγκέντρωση στη Σούδα Χανίων, που παρά τις κακές καιρικές συνθήκες χιλιάδες κόσµου συγκεντρώθηκε για να διαµαρτυρηθεί για την εγκλη- µατική ενέργεια που προσπαθεί να εκτελεστεί. Βασικός οµιλητής ο ήµαρχος Σφακίων Παύλος Πολάκης Το ραντεβού της αντίδρασης των κατοίκων, στη µεγαλειώδη Παγκρήτια συγκέντρωση στο Ιστορικό Μοναστήρι Αρκαδίου, σύµβολο αγώνα και θυσίας. Η συγκέντρωση έγινε µε ευθύνη των συντονιστικών επιτροπών των τεσσάρων νοµών της Κρήτης. Έδωσαν το παρόν όλοι οι φορείς καθώς και οι καλλιτέχνες, δηµιουργώντας το κλίµα που αρµόζει στον Ιερό χώρο της θυσίας. Επόµενο ραντεβού στην Αθήνα. Την Παρασκευή στις 11πµ συζητήθηκε στη βουλή, ύστερα από σχετική κατάθεση 51 βουλευτών της αξιωµατικής αντιπολίτευσης. (Το θέµα της εν πλω καταστροφής των χηµικών της Συρίας νοτίως της Κρήτης). Πολυµελής αντιπροσωπία της Παγκρήτιας Συντονιστικής Επιτροπής Αγώνα κατά της εξουδετέρωσης των χηµικών όπλων της Συρίας στη Μεσόγειο, παρευρέθηκε στη βουλή, παρακολούθησε τη συζήτηση και συναντήθηκε µε πολιτικούς παράγοντες. Στη συνέχεια φιλοξενήθηκαν στα Γραφεία της Ένωσης µας, όπου έδωσαν συνέντευξη τύπου στα Μ.Μ.Ε Κρητικού και Αθηναϊκού τύπου προς ενηµέρωση του κοινού, µια και το θέµα όπως τόνισε ο καθηγητής κος Πισσίας, δεν αφορά µόνο τη Κρήτη αλλά όλη την Ελλάδα και τη Μεσόγειο. Στη συνέντευξη µίλησαν ο κ. Πισσίας,η κ Φουράκη Κατερίνα - Εκπαιδευτικός, µέλος της συντονιστικής επιτροπής Χανίων, ο κ. Πολυάνθης Συγγελάκης - Ηλεκτρολόγος /Μηχανολόγος και ο δήµαρχος Σφακίων Πολάκης Παύλος - Χειρουργός Ιατρός εντατικολόγος. Ο αγώνας συνεχίστηκε στα Σφακιά µε µεγαλειώδη συγκέντρωση στις Παρά τις κακές καιρικές συνθήκες, συγκεντρώθηκαν από τη Κρήτη όλοι οι φορείς, µε πρωταγωνιστές τους φίλους ψαράδες µε τα καΐκια τους και τους φίλους µε τα φουσκωτά τους όπως και το Ένα καράβι για τη Γάζα και τη δική µας ΑΝΕ ΥΚ που παραχώρησε το σκάφος ασκαλογιάννης για τη µεταφορά των διαδηλωτών στο θαλάσσιο χώρο µεταξύ Χ. Σφακίων και Γαύδου. Μια πρωτοβουλία από το δήµαρχο µας και το δη- µοτικό συµβούλιο, µε την αποφασιστική προτροπή ότι αν τολµήσουν θα τους εµποδίσουµε πηγαίνοντας µε ότι µέσον µπορούµε στο τόπο τέλεσης του εγκλήµατος. Φαίνεται ότι οι συνεχείς αντιδράσεις προβληµάτισαν την κυβέρνηση και κάποιους άλλους λαούς και η κινητοποιήσεις επεκτείνονται πέραν της Κρήτης στα Κύθηρα, Λακωνία, νησιά Αιγαίου και πέραν του Ελλαδικού χώρου Ιταλία κ,α, Στην Κρήτη δεν σταµατά ο αγώνας. Πάντα είµαστε σε ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΉ επαγρύπνηση! Τελετή στη µνήµη του πρωτοπόρου Κρητικού Αγωνιστή Σταύρου Καλλέργη Σεµνή τελετή στη µνήµη του πρωτοπόρου Κρητικού Αγωνιστή Σταύρου Καλλέργη, έγινε το πρωί της πρωτοµαγιάς, στην συµβολή των οδών Πειραιώς και Πέτρου Ράλλη που βρίσκεται το άγαλµα του µεγάλου Κρητικού αγωνιστή, από τα Κρητικά πολιτιστικά κινήµατα και το Ιδρυµα Ιστορικών και Κοινωνικών Ερευνών Σταύρος Καλλέργης Στην τελετή, παραβρέθηκε αντιπροσωπεία του.σ. της Ενωσης του Απανταχού Σφακιανών, µε τον Πρόεδρο της Σήφη Μανουσογιάννη, τον Νίκο Κωνσταντουδάκη, τον Αντρέα Κούνδουρο, την Μαρία Παπαδογιάννη και τον Βαγγέλη Γου- µενάκη και κατέθεσαν στεφάνι. Η αντιπροσωπεία του.σ. της Ενωσης των Απανταχού Σφακιανών, στην τελετή µνήµης για τον πρωτοπόρο Κρητικό Αγωνιστή Σταύρο Καλλέργη, κατέθεσαν στεφάνι. Από αριστερά: Νίκο Κωνσταντουδάκης, Μαρία Παπαδογιάννη, ο Πρόεδρος Σήφης Μανουσογιάννης, ο Αντρέας Κούνδουρος και ο Βαγγέλης Γουµενάκης. Ένα γλεντάκι, µε καλεσµένους τους φίλους µας ελβινακιώτες! Μια όµορφη βραδιά στην αίθουσα της Ένωσης µας! Τους είχαµε επισκεφτεί λίγο καιρό πρίν, για να γνωριστούµε, στο δικό τους σπίτι στο κέντρο της Αθήνας. Θέλαµε να ανταποδώσουµε τη φιλοξενία. Οργανώσαµε το γλεντάκι στο δικό µας γιατάκι και τους καλέσαµε, το Σάββατο 12 τ Απρίλη. Και κείνοι, µας έκαναν τη τιµή! Μιλήσαµε, γνωριστήκαµε καλύτερα, ήπιαµε µπρούσκο κρασί, σφακιανή τσικουδιά, γευστήκαµε εδέ- σµατα του τόπου µας, γλεντίσαµε µε τις µουσικές των πατρίδων µας, χορέψαµε κρητικούς και ηπειρώτικους χορούς! Η φιλία και η αµοιβαία εκτί- µηση, µε τους χωριανούς του ήρωα Χατζή - Μιχάλη Νταλιάνη, από το µακρυνό ελβινάκι, στέριωσε και καλά κρατεί! Μιά γόνιµη συνεργασία, ανάµεσα στις µικρές συλλογικότητες των Ενώσεων µας, ξεκίνησε! Το λουλούδι άνοιξε τα πέταλα του! Ας µη τ αφίσουµε να µαραθεί! Ένα γλεντάκι, µε καλεσµένους τους φίλους µας ελβινακιώτες. Μια όµορφη βραδιά στην αίθουσα της Ένωσης µας! Μιλήσαµε, γνωριστήκαµε καλύτερα, ήπιαµε µπρούσκο κρασί, σφακιανή τσικουδιά, γευστήκαµε εδέ- σµατα του τόπου µας, γλεντίσαµε µε τις µουσικές των πατρίδων µας, χορέψαµε κρητικούς και ηπειρώτικους χορούς!

15 βιβλιοπαρουσιαση 15 «έλα να πούµε ψέµατα» Μάρω ούκα (εκδ. Πατάκη) Τελευταίος τόµος µιας τριλογίας που ξεκίνησε µε το «Αθώοι και φταίχτες» και συνεχίστηκε µε «Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ», επίσης ογκώδες, επίσης πολυφωνικό κι επίσης βασισµένο σε ιστορικά γεγονότα, το «Ελα να πούµε ψέµατα», µε αφετηρία πάντα τα Χανιά, στήνει γέφυρες ανά- µεσα στο δύσθυµο σήµερα και το αιµατοκυλισµένο χθες. Περνάει από κόσκινο τις περιπέτειες, τα λάθη αλλά και τις προοπτικές που εξακολουθεί ν' ανοίγει η Αριστερά, φέρνει στην επιφάνεια τη φρίκη του µάλλον αποσιωπηµένου κρητικού εµφυλίου, ώς και τις περιπλανήσεις του Μπακούνιν στην επαναστατηµένη Ευρώπη του 19ου αιώνα παρακολουθεί. Ο τίτλος του είναι δανεισµένος από ένα λαϊκό, σκωπτικό τρίστιχο για την Πρωταπρι λιά, στο οποίο κατέφευγε συχνά ένας από τους βασικούς ήρωες του βιβλίου, ένας πα λιός αντάρτης που έριξε µαύρο δάκρυ όταν έπεσε το Τείχος, καθώς «πώς αλλιώς θα γελάσουµε την κακοτυχία µας, πώς αλλιώς θα τη µαγέψουµε, να δούµε αλλιώς τον κόσµο, προκλητικοί, κεφάτοι, λυτρωµένοι, να πάµε παραπέρα;». Τα νήµατα της αφήγησης, εδώ, κρατούν εναλλάξ ο εσωστρεφής διανοούµενος Πανάρης Κριαράς και η δίδυµη αδελφή του, η... αρχοντοκνίτισσα παιδίατρος Ελεονόρα (µακρινοί συγγενείς του Τούρκου δηµοσιογράφου που στο «Αθώοι και φταίχτες» αναζητούσε στα Χανιά τον παράδεισο των προγόνων του), η νεαρή Βιργινία (η κόρη της Ελεονόρας η οποία, σκαλίζοντας τ' αποµνηµονεύµατα του πρώην βουλευτή παππού της στο «ίκιο...», συνειδητοποίησε το διχαστικό ρόλο των Βρετανών µεταπολεµικά στην Κρήτη), ο Ιδοµενέας (το αγόρι της Βιργινίας που, ακολουθώντας το δικό της παράδειγµα, σκύβει τώρα µε τη σειρά του πάνω από τα σηµειωµατάρια του πατέρα του) και η Αναστασία (η µητέρα του Ιδοµενέα, παλιά γνώριµη της Ελεονόρας, γυναίκα ψηµένη, αυτοδίδακτη, κοκέτα, όλο ενέργεια και συριζαία ώς το κόκαλο!). Το µεγαλύτερο µέρος του µυθιστορήµατος εκτυλίσσεται στο παρόν, όσο η κρίση θεριεύει και οι ιδεολόγοι σπανίζουν ανάµεσα στους επαγγελµατίες της πολιτικής, όσο ο «σοσιαλισµός καπιταλίζει» και η θεωρία των δύο άκρων επανέρχεται µε φόρα στο προσκήνιο, την εποχή που στην Κρήτη οι χρυσαυγίτες αλωνίζουν «σαν νεκραναστηµένοι γυπαραίοι» ενώ όποιος τολµά να καταγγείλει σκάνδαλα διαφθοράς κινδυνεύει ακόµα και µε θανατηφόρο διαπόµπευση. Οι ήρωες της ούκα, πάντως, µολονότι από διαφορετικές τάξεις και γενιές, σ' άλλη φάση και µ' άλλα ζόρια ο καθένας, όλοι τους συνοµιλούν µε την Ιστορία, λαχταρώντας να βρουν βηµατισµό για το τώρα και για τα χρόνια που έρχονται. Καθώς ο Ιδοµενέας καθαρογράφει τα τετράδια όπου ο πατέρας του, µετά το '89, είχε βαλθεί ν' απλώσει τα νεανικά βιώµατά του («Κοιµήθηκα παιδί και ξύπνησα άντρας»), γινόµαστε κι εµείς µάρτυρες των διληµµάτων που ταλάνιζαν τους αντιστασιακούς µετά την κατοχή, της έγνοιας της τότε κυβέρνησης να µην επεκταθεί στο νησί ο εµφύλιος, των αµφιλεγόµενων επιλογών της ηγεσίας του ΚΚΕ, των εγκληµάτων που έγιναν εν ονόµατι της τυφλής υποταγής στο κόµµα. Κι ακόµα, ζούµε λεπτό προς λεπτό το σφυροκόπηµα των ανταρτών του ηµοκρατικού Στρατού στο Φαράγγι της Σαµαριάς και στοιχειωνόµαστε από το θέαµα των κοµµένων κεφαλιών που κρέµονταν σε περίοπτη θέση στα Χανιά προς παραδειγµατισµό, ως τη λήξη του αδελφοκτόνου πολέµου. Αυτό σηµαίνει λοιπόν κοµµουνιστής, πρόβατο για σφαγή; αναρωτιέται κάποια στιγµή, εµµέσως, η συγγραφέας. Από τη µεριά της ωστόσο είναι σαφές πως κοµµουνιστής σηµαίνει «αγωνιστής που, αν και νικήθηκε, διαλέγει το δρόµο της ζωής και όχι της ανέλπιδης θυσίας». Και σήµερα; Πώς πορεύεται κανείς που δεν θέλει µε τίποτε να χυθεί άλλο αίµα; Η Βιργινία, ας πούµε, η οποία όταν την πρωτογνωρίσαµε ζούσε στα Εξάρχεια κι ήταν έτοιµη να τα κάνει... λίµπα, τώρα πια είναι συνεπαρµένη από τον ακτιβισµό της γειτονιάς. «Το µόνο που αξίζει», λέει στον αγαπηµένο της, «είναι να κερδίσουµε τον αγώνα της επιβίωσης, όπως τότε οι Εαµίτες ως πρώτιστο µέληµα είχαν να κερδίσουν τον αγώνα ενάντια στην πείνα, να βοηθήσουµε µε οµάδες αλληλεγγύης τους ανέργους, να στήσουµε συσίτια...». εν λύνονται βέβαια όλα τα προβλήµατα έτσι, αλλά είναι µια αρχή... Σε κάτι ανάλογο θα επιδίδεται τα επόµενα χρόνια και η Μάρω ούκα, ως νεοεκλεγείσα στο δηµοτικό συµβούλιο της Αθήνας, κι ένα από τα πρώτα πράγµατα, λέει, που θα επιδιώξει, είναι η οργάνωση ενισχυτικών µαθηµάτων στα παιδιά από υποβαθµισµένες γειτονιές. (Η παρουσίαση βασίστηκε στο κείµενο της Σταυρούλας Παπασπύρου από την ΕΛΕΥ- ΘΕΡΟΤΥΠΙΑ ) Γιώργος Αλιγιζάκης - Νοµικός ποιητής Ο Γιώργος Αλιγιζάκης Σφακιανός από τις Κοµιτάδες, ήταν αρκετά χρόνια η ψυχή, ο σύµβουλος, ο καλός νοµικός συνεργάτης των εργαζοµένων, µαχητικός, ευγενής και πεισµατάρης στη διεκδίκηση του δικαίου. Χρόνια έδινε τις µάχες στα δικαστήρια,αλλά ήταν και πολύτιµος σύµβουλος σε κάθε εργαζόµενο και συνδικάτο και βασικός αγωνιστής σε διεκδικήσεις και υπογραφή συλλογικών συµβάσεων εργασίας. Οραµατιστής για ένα κόσµο πιο δίκαιο, ένα κόσµο που θα σέβεται ο ένας τον άλλο, σε ένα κόσµο µε ευγενή άµιλλα, αλληλεγγύης και αγάπης. Και αυτό φαίνεται από τα κείµενα του, ποιητικές συλλογές που ευγενικά µας παραχώρησε. Εξυµνεί την αγάπη, τη φύση µε ένα αγριολούλουδο και κάθε ποιητική συλλογή του αποτελεί ένα θησαυρό, αλλά και µια προτροπή στην αγάπη και την εκτίµηση πραγµάτων και καταστάσεων που ίσως πολλοί περνάµε απαρατήρητα Από την ποιητική συλλογή «Σκοτεινιά» παραθέτουµε το ποίηµα Η φωτογραφία Ποίηµα σηµαδιακό που κάθε ένας από µας, θα έχει την εξέλιξη ανάµνησης, καλής η κακής, από µια φωτογραφία (ένα ψυχρό και παγερό χαρτί). Αναφέρεται στο πολυτιµότερο πρόσωπο του ανθρώπινου γένους στη ΜΑΝΑ Σήφ. Μανουσογιάννης Η φωτογραφία Μάνα µου αγαπηµένη ξεστράτισε και χάθηκε ο ήλιος καταµεσήµερο σαν είδα τη φωτογραφία σου σαν άγγιξα την κρύα επιφάνεια του χαρτιού κι όχι τη θερµή ύπαρξή σου. Εγώ, ο ένοχος της σιωπής που διαφέντευε την αγάπη που κρυβόταν µέσα µου και τυραννούσε την ύπαρξή µου µ' εκείνους τους ακατανόητους και αντιφατικούς κανόνες της ανθρώπινης µειονεκτικότητας που αναιρούν τη µοναδικότητα µέσα στη φύση, εκδίκηση της άλογης ύλης. Λεν θα σε ξαναδώ ποτέ να σου εξοµολογηθώ αφού σε έχασα σε τούτη τη µοναδική ζωή. Και ζητώντας παρηγοριά στα παιδιά µου αγκάλιασα και πάλι τον πόνο σαν σκέφτηκα πως κι εκείνα θα σπαράζουν µε τις φωτογραφίες που θάχουν µείνει στέρεο ενθύµιο της ύπαρξής µου. Η επέτειος της µάχης της Κρήτης Άοπλοι, ανοργάνωτοι, χωρίς βοήθεια από κανένα, οι Κρητικοί από χωριά, από βουνά, κατέβαιναν στα ακρογιάλια, να υπερασπιστούν το νησί τους από τους άγριους, πάνοπλους αλεξιπτωτιστές που κατέβαιναν από τον ουρανό... και συνεχίζει «µας περί- µεναν πίσω από κάθε σπίτι, πίσω από κάθε θάµνο, µας πυροβολούσαν από κάθε κρύπτη µε ότι οπλισµό είχαν». Ήταν το πρώτο µαζικό µήνυµα αντίστασης που άρχιζε. Η από αέρος κατάληψη της Κρήτης, π ο ι η σ η ΘΑ ΕΠΙΜΕΝΕΙΣ Οσο ψηλά κι αν ανεβείς εδώ θα παραμένεις. Θα σκοντάφτεις και θα πέφτεις εδώ μες στα χαλάσματα χαράζοντας γραμμές εδώ θα επιμένεις δίχως βία χωρίς ποτέ να καταφύγεις στη βολική απόγνωση ποτέ στην περιφρόνηση κι ας έχουν σήμερα τη δύναμη εκείνοι που οικοδομούνε ερημώσεις κι ας βλέπεις φάλαγγες ανθρώπων να τραβάν συντεταγμένοι για το ξυλουργείο να δέχονται περήφανοι την εκτόρνευσή τους και να τοποθετούνται στα αυστηρά τετράγωνα σαν πιόνια. Εσύ θα επιμένεις σαν να μετράς το χρόνο με τις σειρές των πετρωμάτων σάμπως νάσουν σίγουρος πως θαρθεί μια μέρα όπου οι χωροφύλακες κ' οι επαγρυπνητές θα βγάλουν τις στολές τους. Εδώ μες στα χαλάσματα που τα σπείραν άλας θέλεις δε θέλεις θα βαδίζεις υπολογίζοντας την κλίση που θάχουν τα επίπεδα θα επιμένεις πριονίζοντας τις πέτρες μοναχός σου θέλεις δε θέλεις πρέπει ν' αποχτήσεις έναν δικό σου χώρο. 'Αρης Αλεξάνδρου ( ) Μάης του Σ όλη τη Κρήτη, σ ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο, αλλά και στο εξωτερικό, εορτάστηκε και φέτος η 73η επέτειος της Μάχης της Κρήτης. Στις πρωτεύουσες των νοµών της Κρήτης, στους χώρους που έγιναν οι φονικές µάχες και στους χώρους θυσίας, που οι βάρβαροι κατακτητές, εκτέλεσαν µε τον πιο απάνθρωπο τρόπο έλληνες πατριώτες, τελέστηκαν επιµνηµόσυνες δεήσεις, κατατέθηκαν στεφάνια και εκφωνήθηκαν λόγοι, µε συµµετοχή κόσµου, βετεράνων των Κρητών και συµµάχων µαχητών. Στην Αττική έγιναν αρκετές εκδηλώσεις σε όλους τους δήµους, από τους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους, µε συµµετοχή πλήθους κόσµου. Απόδοση της προσήκουσας τιµής στους αγωνιστές της πιο παράδοξης µάχης του Β παγκοσµίου πολέµου, µεταξύ του πιο καλά εξοπλισµένου στρατού της εποχής εκείνης, ενάντια στον αφοπλισµένο από το Μεταξικό καθεστώς Κρητικό λαό και λιγοστών συµµαχικών στρατευµάτων από τη Ν. Ζηλανδία, Αυστραλία, Αγγλία και Κύπρο. Όπως αναφέρει ο ταγµατάρχης Φλέκερ της 5ης µεραρχίας αλπινιστών : στοίχισε χιλιάδες νεκρούς, τραυµατίες και αιχµαλώτους στους κατακτητές. Ιδιαίτερα µεγάλες ήταν οι απώλειες του σώµατος των αλεξιπτωτιστών, µε αποτέλεσµα να εγκαταλειφθούν τα σχέδια της χρησιµοποίησης αυτού του όπλου για ανάλογες επιχειρήσεις στη Μάλτα στη Κύπρο κ.α. Η Κρήτη πλήρωσε την αντίσταση αυτή µε εκατόµβες νεκρών, από τις απάνθρωπες εκτελέσεις που ακολούθησαν, αλλά ο υπερήφανος αυτός λαός στάθηκε όρθιος και αντιστάθηκε σε όλη τη διάρκεια της κατοχής, εγκαταλελειµµένος και προδοµένος από την τότε πολιτική ηγεσία. Σηφ. Μαν.

16 16 Παρουσίαση του έργου του, στην αίθουσα της Ένωσης µας ΝΙΚΟΣ ΑΝ ΡΟΥΛΑΚΗΣ: O καλλιτέχνης, ο συνθέτης, ο τραγουδιστής, ο φίλος και συµπατριώτης Στην κατάµεστη αίθουσα της Ένωσης µας, το βράδυ της ευτέρας 10 Μαρτίου 2014, είχαµε τη χαρά και τη τιµή, να γνωρίσουµε στους φίλους µας, τον συµπατριώτη µας καλλιτέχνη Νίκο Ανδρουλάκη. Εκείνος µας αντάµειψε, τραγουδώντας µας µια υπέροχη αλληλουχία τραγουδιών του, µε τη συνοδεία των µοσικών-συνεργατών του: Νίκου Καραβυράκη στο Λαούτο, Στέλιου Καρύδα Άλλοτεπάλι µας περνούν από "συµπληγάδες, κύκλωπες και θυµωµένους Ποσειδώνες", για να µας βγάλουν σε πολιτείες και λιµάνια της καρδιάς.καράβια µυθικά είναι τα τραγούδια, σαν αυτά που µου χάρισαν οι φίλοι µου, όχι για να κάνουµε ένα δίσκο ακόµη, αλλά για να ταξιδέψουµε µαζί...και µαζί σας» Ο τραγουδιστής, o συνθέτης, o λυράρης Νίκος Ανδρουλάκης, γεννήθηκε και ανδρώθηκε στο χωριό Αβδού του νοµού Ηρακλείου. Μεγάλωσε µε τους ήχους της κρητικής λύρας, µιας και ο πατέρας του είναι ο δεξιοτέχνης λυράρης Μανώλης Ανδρουλάκης. Οι πρώτες επαφές µε το τραγούδι ξεκίνησαν από τις σχολικές εκδηλώσεις και από τις παρέες µε τους φίλους του στο χωριό. Το 1985 έρχεται στην Αθήνα και ξεκινά η καλατέλειωτο υφαντό της παραδοσιακής και έντεχνης µουσικής µας κληρονοµιάς. Κάθε τραγούδι του, είναι ένα ταξίδι, µια περιπλάνηση, ένας νόστος, όπως ο ίδιος τόσο λυρικά το περιγράφει: «Καράβια µυθικά µας ταξιδεύουν αιώνες τώρα σε θάλασσες και τόπους της φαντασίας και του ονείρου. Μας παίρνουν τις νύχτες σ' άγνωστους ωκεανούς και σε πελάγη έρωτα και πάθους µας βυθίζουν. Στην κατάµεστη αίθουσα της Ένωσης µας, το βράδυ της ευτέρας 10 Μαρτίου 2014, είχαµε τη χαρά και τη τιµή, να γνωρίσουµε στους φίλους µας, τον συµπατριώτη µας καλλιτέχνη Νίκο Ανδρουλάκη, µε την συνοδεία των µοσικών-συνεργατών του: Νίκου Καραβυράκη στο Λαούτο, Στέλιου Καρύδα στην Κιθάρα, Νίκου Κιάκου στο Βιολί. στην Κιθάρα, Νίκου Κιάκου στο Βιολί, σε µια απίστευτη πανδαισία ήχοχρωµάτων. Ο αντιπρόεδρος της Ένωσης, Βαγγέλης Γου- µενάκης, έκανε µια προσέγγιση και παρουσίασε το ποικιλλόµορφο έργο του καλλιτέχνη. Ο Νίκος Ανδρουλάκης, είναι ένας σεµνός καλλιτέχνης και άνθρωπος, µε συνέπεια και ποιότητα στην πορεία του. Φωνή µελωδική, λυρική, εκφραστική, µε ανείπωτο συναίσθηµα και πάθος. Συνεχίζει σταθερά, προπαντός διακριτικά, τη µοναχική ανοδική του πορεία, χωρίς τυµπανοκρουσίες και αλαλαγµούς. Κάθε τραγούδι του, βασανιστικά σµιλεµένο µε τον πλούτο των ηχοχρωµάτων της φωνής του, είναι ένα µικρό σµαράγδι στο ψηφιδωτό της πατροπαράδοτης µουσικής χειροτεχνίας του λαού µας. Είναι ένα ακόµα στολίδι, ένα ξόµπλι στο Ο αντιπρόεδρος της Ένωσης, Βαγγέλης Γουµενάκης, έκανε µια προσέγγιση και παρουσίασε το ποικιλλόµορφο έργο του καλλιτέχνη. λιτεχνική και δισκογραφική συνεργασία του, µε µεγάλους συνθέτες και στιχουργούς. Στο ενεργητικό του, έχει εικοσιπενταετή περίπου, δισκογραφική πορεία, που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 90, µε αποκρυστάλλωµα, έξι προσωπικούς δίσκους και πολλές συµµετοχές σε δισκογραφικές δουλειές και συνεργασίες µε µεγάλους Έλληνες συνθέτες. Έχει πάµπολλες συµµετοχές σε συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και εµφανίσεις σε πολλές µουσικές σκηνές της Αθήνας και άλλων πόλεων. Από τη µικρή κοινωνία του Αβδού (χωριού του), µε τους αγαπηµένους φίλους του στην Κρήτη, βρέθηκε να τραγουδά στο Ηρώδειο το 1988, το 2004 και το 2005, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 1994, σε µεγάλα θέατρα της Ευρώπης, στο DO- MINION του Λονδίνου(1988), στο PALAIS DE BEAUX-ARTS των Βρυξελλών (Μάρτιος 1992), στο Παττίχειο Θέατρο στην Κύπρο(Οκτώβριος 1992), και σε όλες σχεδόν της πόλεις της Ελλάδας µε τον Γιάννη Μαρκόπουλο (Η συνεργασία του µε τον Γιάννη Μαρκόπουλο, ξεκίνησε το 1987 και επί σειρά ετών συµµετείχε σε αρκετές συναυλίες του συνθέτη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό), στο Καλλιµάρµαρο στάδιο το 2001 για τα 60 χρόνια από την Μάχη της Κρήτης, µε τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, στην µουσική Μια φωτογραφία για να θυµόµαστε την υπέροχη µουσική πανδαισαί που µας χάρισε ο φίλος καλλιτέχνης Νίκος Ανδρουλάκης (Αριστερά) Μαζί µας ήταν κι ο ήµαρχος Παύλος Πολάκης που βρέθηκε στην Αθήνα κείνες τις µέρες. Στην ΦΩΤΟ µε τον Σήφη και τον φίλο µας από την Ικαρία Αργύρη Παντελιάδη. σκηνή ΖΟΟΜ στην Πλάκα (Φεβ. 2002) µε τον κορυφαίο λαϊκό τραγουδιστή ηµήτρη Μητροπάνο, αλλά και στο αφιέρωµα στον Νίκο Ξυλούρη στο θέατρο Λυκαβηττού (Ιούλιος 2002). Ηµερήσια εκδροµή της Ένωσης ελβινακιωτών Αθήνας και της Ένωσης Απανταχού Σφακιανών Στο Σπήλαιο των Λιµνών της ορεινής Αχαΐας Η ιδέα αυτής της ηµερήσιας απόδρασης από τη φρενίτιδα της µεγαλούπολης, ήταν των φίλων µας ελβινακιωτών. Ένα µήνα πριν (Σάββατο ), τους καλωσορίσαµε στη φιλόξενη αίθουσα της Ένωσης µας, στο γλεντάκι που οργανώσαµε για να γνωριστούµε και να ξεφαντώσουµε µαζί τους. Την Κυριακή 11 του Μάη, βρεθήκαµε στο πούλµαν που µας ταξίδεψε σ ένα από τα πιο όµορφα µέρη της Ελλάδας! Στο Σπήλαιο των Λιµνών στην ορεινή Αχαΐα. Το «Σπήλαιο των Λιµνών» βρίσκεται κοντά στο χωριό Καστριά Αχαΐας και απέχει 17 χλµ. Την γλαφυρή ενηµέρωση µας στη διαδροµή µε το πούλµαν, έκανε ο φίλος Πρόεδρος των ελβινακιωτών, Χρήστος Οικονοµόπουλος. Έξω από το Σπήλαιο, οι περιηγητές από τα Σφακιά και το ελβινάκι, στην καθιερωµένη αναµνηστική φωτογράφηση. από τα Καλάβρυτα και 9 χλµ. από την Κλειτορία. Το σπήλαιο είναι ένα σπάνιο δηµιούργηµα της φύσης. Εκτός από τους λαβυρινθώδεις διαδρόµους, τις µυστηριώδεις στοές και τους παράξενους σταλακτιτικούς σχηµατισµούς του, έχει κάτι αποκλειστικά δικό του: τις αλλεπάλληλες κλιµακωτές λίµνες (εκτείνονται σε τρεις ορόφους), που το καθιστούν µοναδικό στο είδος του στον κόσµο! Το αξιοποιηµένο µήκος του σπηλαίου προς το παρόν ανέρχεται σε 500 µέτρα. Περιλαµβάνει εγκατάσταση καλλιτεχνικού φωτισµού. Η είσοδος στο σπήλαιο, γίνεται από τεχνητή σήραγγα, που καταλήγει κατ ευθείαν στο δεύτερο όροφο. Η θέα του τµήµατος αυτού, προκαλεί δέος, έκσταση και θαυµασµό! Το Σπήλαιο των Λιµνών, µε τις αλλεπάλληλες κλιµακωτές λίµνες, το καθιστούν µοναδικό στο είδος του στον κόσµο! Η διάβαση των λιµνών γίνεται από υπερυψωµένες τεχνητές γέφυρες. Στον κάτω όροφο του σπηλαίου βρέθηκαν απολιθωµένα οστά ανθρώπου και διαφόρων ζώων, µεταξύ των οποίων και ιπποπόταµου. Ήταν µια αξέχαστη εµπειρία, που την χρωστάµε στους φίλους µας ελβινακιώτες! Στο διπλανό χωριό Πλανητέρο, µας περί- µεναν τα πλούσια εδέσµατα της Αχαϊκής γης!