Ξενοδοχειακή Λογιστική

Transcript

1 ΙΕΚ ΧΙΟΥ Τεχνικός τουριστικών μονάδων Ξενοδοχειακή Λογιστική Εκπαιδευτής: Θοδωρής Κούκιας 2016 Copyright Θοδωρής Κούκιας 2016

2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Έννοια και σκοποί της Λογιστικής. Λέγοντας καταρχήν λογιστική εννοούμε την επιστήμη που ασχολείται με τη συστηματική συλλογή, καταχώρηση, καταγραφή, ταξινόμηση, και ανάλυση των οικονομικών συναλλαγών και γεγονότων, που πραγματοποιούνται στην επιχείρηση με σκοπό την παροχή πληροφοριών σε όλους όσους ενδιαφέρονται για τη λειτουργία της. Τα στοιχεία αυτά λαμβάνει καθημερινά από διάφορα δικαιολογητικά έγγραφα τα οποία ονομάζονται παραστατικά ( τιμολόγια, δελτία αποστολής αγαθών, φορτωτικές κλπ). Στα άτομα ή φορείς που μπορεί να ενδιαφέρονται για τις παραπάνω πληροφορίες συγκαταλέγονται το διοικητικό συμβούλιο της επιχείρησης, ο ιδιοκτήτης, τα στελέχη, οι managers, οι εργαζόμενοι, οι προμηθευτές, το πελατειακό κοινό, οι πιθανοί επενδυτές, οι τράπεζες και άλλοι πιστωτικοί φορείς με τους οποίους συνεργάζεται η επιχείρηση, το κράτος, διάφοροι τοπικοί φορείς καθώς και οι ανταγωνιστές. Βασικοί σκοποί της λογιστικής είναι: Ο προσδιορισμός της οικονομικής καταστάσεως της οικονομικής μονάδας. Αυτό επιτυγχάνεται με την λεπτομερειακή καταγραφή κατ είδος, ποσότητα και αξία όλων των περιουσιακών της στοιχείων και των πηγών προέλευσής τους. Η παρακολούθηση των μεταβολών στη σύνθεση της περιουσίας και την κεφαλαιακή συγκρότηση. Η παρακολούθηση αυτή γίνεται με την καταγραφή κάθε συναλλαγής η εσωτερικής ενέργειας (παραγωγική διαδικασία), αποσβέσεις κλπ. Η εξακρίβωση των οικονομικών αποτελεσμάτων, δηλαδή των κερδών ή ζημιών που θα προκύψουν κατά τη διάρκεια της διαχειριστικής περιόδου. Η παροχή πληροφοριών, που διευκολύνουν τη διοίκηση της μονάδας στον ορθό προγραμματισμό, έλεγχο και αξιολόγηση των δράσεών της σε θέματα παραγωγικής πολιτικής, πιστοληπτικής κλπ. Παροχή πληροφοριών, που εξυπηρετούν την οικονομική πολιτική του κράτους (ορθός αγορανομικός έλεγχος, καθορισμός φορολογητέου ποσού κλπ) 1

3 1.2 Η Ξενοδοχειακή λογιστική Ο τουρισμός αποτελεί την βαριά βιομηχανία της χώρας μας. Λόγω της έντονης ενασχόλησης και της τεράστιας ανάπτυξης του τουρισμού δημιουργήθηκαν πολλές ξενοδοχειακές μονάδες οι οποίες πέρα από την υπηρεσία του ύπνου και της φιλοξενίας προσφέρουν ένα πλήθος υπηρεσιών όπως είναι η εστίαση, οι ψυχαγωγικές εκδηλώσεις και τα συνέδρια. Αυτό έκανε επιτακτική την ανάγκη για την δημιουργία ενός ιδιαίτερου κλάδου στην οικονομία, την ξενοδοχειακή λογιστική. Η ξενοδοχειακή λογιστική ως ξεχωριστός κλάδος της λογιστικής έχει ως αντικείμενο την εκμετάλλευση του ξενοδοχείου. Σκοπός της ξενοδοχειακής λογιστικής είναι ο προσδιορισμός της περιουσιακής συγκρότησης και διάρθρωσης του ξενοδοχείου οποιαδήποτε στιγμή, την παρακολούθηση των περιουσιακών μεταβολών και τέλος τον υπολογισμό του αποτελέσματος χρήσης τόσο για το σύνολο όσο και για κάθε κλάδο εκμετάλλευσης ξεχωριστά. Η ξενοδοχειακή λογιστική δεν διαφέρει και πολύ από την κοινή λογιστική εκτός από κάποιες ιδιαιτερότητες, με κύρια την κατάσταση main courante στην οποία καταχωρούνται τα έσοδα της ημέρας ή του μήνα και του έτους συγκεντρωτικά, κατά την πραγματοποίηση τους και όχι με την τιμολόγηση τους. Ο ρόλος της ξενοδοχειακής λογιστικής και ο τρόπος παρακολούθησης των οικονομικών καταστάσεων, παρέχει και κάθε άλλη πληροφορία που είναι απαραίτητη στους υπεύθυνους για τη λήψη σοβαρών επεκτατικών και μελλοντικών αποφάσεων. 2

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Περιουσία της επιχείρησης και διακρίσεις. Μια επιχείρηση δεν μπορεί να λειτουργήσει αν δε διαθέτει ορισμένα μέσα τα οποία θα χρησιμοποιήσει για την πραγματοποίηση των αντικειμενικών της σκοπών. Τα μέσα αυτά μπορεί να έχουν υλική υπόσταση (εμπορεύματα, μηχανήματα, έπιπλα κτίρια) ή να είναι άυλα ( απαιτήσεις, προνόμια ευρεσιτεχνίας). Το σύνολο αυτών των υλικών και άυλων στοιχείων που ανήκουν στην επιχείρηση καθώς και οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις της αποτελούν την περιουσία της. Η περιουσία αυτή είναι ανεξάρτητη από την περιουσία του φορέα της. Η επιχείρηση αποκτά την περιουσία της από εισφορές που προέρχονται από τον φορέα της (επιχειρηματία) και τις εισφορές τρίτων (ιδιώτες, τράπεζες κλπ). Στην περιουσία αυτή ασκούν δικαιώματα τόσο ο επιχειρηματίας όσο και οι τρίτοι δανειστές. Κατά συνέπεια, στο σύνολο της περιουσίας της επιχείρησης αναπαρίσταται το σύνολο των υποχρεώσεών της. Το μέρος της περιουσίας που ανήκει στον επιχειρηματία αποτελεί το λεγόμενο «ίδιο κεφάλαιο». Η περιουσία της επιχείρησης διακρίνεται σε: Ενεργητικό (Ε). o Σε αυτό συγκαταλέγονται όλα τα μέσα δράσης της επιχείρησης, δηλαδή όλα εκείνα τα περιουσιακά στοιχεία που έχει στη διάθεσή της για να πετύχει το σκοπό της. Αυτά είναι τόσο οικονομικά αγαθά ( κτίρια, μηχανήματα, εμπορεύματα, έτοιμα προϊόντα) όσο και απαιτήσεις της μονάδας προς τρίτους (γραμμάτια εισπρακτέα, χρεώστες). Παθητικό (Π). o Είναι το σύνολο των οφειλών της επιχείρησης σε τρίτους, όπως προμηθευτές, πιστωτές ή δανειστές, Δημόσιο, τράπεζες, όσο και στον φορέα της. Οι υποχρεώσεις της επιχείρησης προς το φορέα της καλούνται καθαρή περιουσία (ΚΠ) ή καθαρή θέση ή ίδιο κεφάλαιο όπως προαναφέρθηκε. Προέρχεται δε από τις εισφορές του επιχειρηματία καθώς και τα κέρδη που παραμένουν στην επιχείρηση υπό τη μορφή αποθεματικών. Οι υποχρεώσεις τις επιχείρησης προς τρίτους είναι γνωστές ως πραγματικό παθητικό (Π.Π). 3

5 Ενεργητικό = Παθητικό Η παραπάνω ισότητα είναι γνωστή ως θεμελιώδης λογιστική ισότητα και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύνταξη και κατανόηση του ισολογισμού της επιχείρησης. Με βάση αυτή την αρχή όλες οι οικονομικές πράξεις γράφονται και καταχωρούνται με τέτοιους όρους και τρόπους ώστε να φαίνεται το διπλό αποτέλεσμά τους στο ενεργητικό και το παθητικό. Από τα προηγούμενα ξέρουμε ότι Παθητικό = Καθαρή Περιουσία + Πραγματικό Παθητικό δηλαδή Π = ΚΠ + ΠΠ Συνεπώς ισχύει ότι Ενεργητικό = Καθαρή περιουσία + Πραγματικό Παθητικό Ε = ΚΠ + ΠΠ Η ισότητα αυτή παρουσιάζει την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης σε μια ορισμένη στιγμή. Εύκολα μπορεί κάποιος από την παραπάνω ισότητα να υπολογίσει την ΚΠ απ ευθείας. Δηλαδή.. ΚΠ = Ε - ΠΠ 2.2 Διακρίσεις Ενεργητικού και Παθητικού. Τα περιουσιακά στοιχεία του ενεργητικού διακρίνονται κατά κύριο λόγο σε Πάγια και Κυκλοφορούντα. Υπάρχουν όμως και άλλες διακρίσεις αναλόγως με τα περιουσιακά στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η επιχείρηση ή το είδος των εργασιών της, όπως τα έξοδα πρώτης εγκατάστασης, το οφειλόμενο κεφάλαιο, οι μεταβατικοί λογαριασμοί και οι λογαριασμοί τάξεως. Τα πάγια είναι εκείνα τα στοιχεία που προορίζονται να παραμείνουν με την ίδια σχεδόν μορφή και για πολύ χρόνο στην επιχείρηση καθώς και τα έξοδα πολυετούς απόσβεσης, οι συμμετοχές σε άλλες επιχειρήσεις και οι μακροπρόθεσμες απαιτήσεις. Τα κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία είναι εκείνα που προορίζονται να αλλάξουν μορφή και θέση μία ή και περισσότερες φορές μέσα σε μια διαχειριστική χρήση. Τα Πάγια περιουσιακά στοιχεία διακρίνονται σε: o o Ενσώματα Πάγια, ή ενσώματες ακινητοποιήσεις όπου εμπίπτουν όλα τα περιουσιακά στοιχεία τα οποία κατέχει μόνιμα η επιχείρηση και δεν αποσκοπεί σε μεταπώληση τους όπως τα έπιπλα, κτίρια, οικόπεδα, αυτοκίνητα, μηχανικός εξοπλισμός κλπ. Άυλα Πάγια ή ασώματες ακινητοποιήσεις, πχ φήμη, πελατεία, εμπορικό σήμα, «αέρας» 4

6 Τα κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία διακρίνονται σε: o Αποθέματα υλικών αξιών, πρόκειται για τις πρώτες ύλες, έτοιμα και ημιτελή προϊόντα, εμπορεύματα, αποθέματα στην αποθήκη (stock) κλπ. o Βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις, πρόκειται για απαιτήσεις που πρόκειται να εισπραχθούν μέχρι το τέλος της διαχειριστικής χρήσης όπως πελάτες, γραμμάτια εισπρακτέα, χρεώστες κλπ. o Διαθέσιμα, είναι όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να μετατραπούν άμεσα σε χρήμα όπως μετρητά, Καταθέσεις Όψης σε τράπεζες, συνάλλαγμα κλπ Το Παθητικό χωρίζεται όπως προαναφέραμε σε ΚΠ (ίδια κεφάλαια), ΠΠ (ξένα κεφάλαια) και μεταβατικούς λογαριασμούς. Τα στοιχεία του ΠΠ με τη σειρά τους και ανάλογα το χρόνο εξοφλήσεώς διακρίνονται σε: o Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις, όπου ο χρόνος λήξης είναι συνήθως πάνω του ενός έτους όπως τα ομολογιακά δάνεια, δάνεια με υποθήκη κλπ. o Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, εδώ ο χρόνος λήξης των υποχρεώσεων κυμαίνεται από έναν μέχρι δώδεκα μήνες, π.χ γραμμάτια πληρωτέα, προμηθευτές, πιστωτές, συναλλαγματικές πληρωτέες, οφειλόμενοι φόροι κλπ. Όμως και η Καθαρή περιουσία ( ίδια κεφάλαια) διακρίνεται σε: o o Κεφάλαιο. Κεφάλαιο είναι το χρηματικό ποσό που κατατέθηκε είτε από το μοναδικό (προσωπικό) επιχειρηματία, είτε από τον κάθε συνέταιρο σε εκτέλεση της συμφωνίας τους και που θα μείνει να χρηματοδοτεί την επιχείρηση καθ ολη την διάρκεια της λειτουργίας της και μέχρι την διάλυση της και που τότε μόνο και με ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν να το πάρουν πίσω αυτοί που το δικαιούνται Αποθεματικό. Σχηματίζεται από τα αδιανέμητα κέρδη που παραμένουν στην επιχείρηση και δεν αυξάνουν το εταιρικό ή μετοχικό κεφάλαιο, ενώ σε κάθε περίπτωση είναι διαφορετική έννοια με το απόθεμα και δεν συγχέονται. 5

7 ΑΣΚΗΣΗ Η επιχείρηση ενοικίασης δωματίων «Παπαντωνίου» έχει στη διάθεσή της τα ακόλουθα στοιχεία: Έπιπλα 5000 Δάνειο Εμπορικής Τράπεζας Χρεώστες 3000 Εμπορεύματα Πιστωτές Καταθέσεις στην Εμπορική Τράπεζα Ακίνητο Να γίνει ο διαχωρισμός των στοιχείων στο Ενεργητικό και Παθητικό αντίστοιχα και να προσδιορισθεί το ποσό της Καθαρής Περιουσίας. Λύση Ενεργητικό Παθητικό Έπιπλα Κ.Π.???? Χρεώστες 3000 Πιστωτές Εμπορεύματα Δάνειο Εμπορικής Καταθέσεις στην Εμπορική 8000 Ακίνητο Σύνολο Σύνολο Άρα Κ.Π. = Ε Π = = χρημ. μονάδες 2.3 Διαχειριστική χρήση Κάθε επιχείρηση χρησιμοποιεί το σύνολο των στοιχείων της κατά τη διάρκεια της δράσης της για να πετύχει το σκοπό της και να έχει κερδοφορία. Το αποτέλεσμα της δράσης προσδιορίζεται μέσα σε μια ορισμένη χρονική περίοδο η οποία ονομάζεται διαχειριστική περίοδος ή διαχειριστική χρήση. Η συνήθης διάρκειά της είναι 12 μήνες, και συμβαδίζει με την έναρξη και λήξη του ημερολογιακού έτους. Προβλέπονται όμως από 6

8 τον Κ.Β.Σ και ειδικές περιπτώσεις όπως αυτή για τις επιχειρήσεις που τηρούν βιβλία γ κατηγορίας και για τις οποίες η διαχειριστική χρήση μπορεί να αρχίζει την 1/7 και να τελειώνει την 30/6 του άλλου έτους. 2.4 Λογιστικές Αρχές 1) Αρχή της Αυτοτελούς Λογιστικής Οντότητας Σύµφωνα µε αυτήν τη Λογιστική Αρχή, η επιχείρηση ή οποιαδήποτε άλλη οικονοµική µονάδα είναι ανεξάρτητη από το φορέα ή τους φορείς της. Έχει τα δικά της µέσα δράσης (Ενεργητικό) τις δικές της υποχρεώσεις (Παθητικό) και αποτελεί αυτοτελή οντότητα. Οι φορείς της (ιδιοκτήτες, διαχειριστές), έχουν δικαιώµατα επί της οικονοµικής µονάδας, τη διοικούν και καρπώνονται τα κέρδη που προκύπτουν, αλλά από λογιστικής απόψεως θεωρούνται τρίτοι. Οι εισφορές των φορέων της θεωρούνται υποχρεώσεις της επιχείρησης προς αυτούς. 2) Αρχή της Νοµισµατικής Μονάδας Για την επίτευξη των σκοπών της, η Λογιστική έχει ανάγκη µιας µονάδας µέτρησης. Ως τέτοια έχει υιοθετηθεί η Νοµισµατική Μονάδα ως η πλέον κατάλληλη. Γεγονότα που δεν µπορούν να αποδοθούν σε Νοµισµατικές Μονάδες, δεν αποτελούν αντικείµενο µελέτης της Λογιστικής. Οι λογιστικές καταστάσεις δεν περιέχουν στοιχεία που δεν µπορούν να αποδοθούν µε χρηµατικές µονάδες. 3) Αρχή της Συνέχειας της Δραστηριότητας της Οικονοµικής Μονάδας Σύµφωνα µε την αρχή αυτή, η οικονοµική µονάδα προβλέπεται ότι θα συνεχίσει τη δραστηριότητά της για µεγάλο χρονικό διάστηµα ή Επ αόριστον. Οι περισσότερες επιχειρήσεις πράγµατι δε λειτουργούν µε προοπτική να κλείσουν, και έτσι η δοµή των λογιστικών διαδικασιών έχει κατασκευαστεί µε βάση αυτήν την αρχή. 4) Αρχή της Περιοδικότητας Έχει επιβληθεί η συµβατική διαίρεση της ζωής των επιχειρηµατικών µονάδων σε ίσα χρονικά διαστήµατα, και ο περιοδικός προσδιορισµός των αποτελεσµάτων τους (λογιστική περίοδος = τρίµηνο/εξάµηνο/έτος) 5) Αρχή του Ιστορικού Κόστους Με τη µεταβολή του επιπέδου των τιµών, προκύπτει το πρόβληµα της µεταβολής της αξίας των περιουσιακών στοιχείων της οικονοµικής µονάδας. Η τιµολογιακή αξία αγοράς διαφέρει από την τρέχουσα αξία των στοιχείων αυτών, την αξία δηλαδή που θα µπορούσαν να πιάσουν στην αγορά, αν αποφασιζόταν η πώλησή τους ή το χρηµατικό ποσό που θα απαιτούσε η αντικατάστασή τους. Η αρχή του Ιστορικού Κόστους επιβάλλει να γίνεται δεκτή η αξία της αγοράς (Ιστορικό Κόστος) των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης, όπως αυτή προκύπτει από τα παραστατικά αγοράς τους και όχι η τρέχουσα αξία τους. 7

9 6) Αρχή της Αντικειµενικότητας Η αρχή της Αντικειµενικότητας υπαγορεύει την ύπαρξη παραστατικών δικαιολογητικών εγγράφων (τιµολόγια, αποδείξεις παροχής υπηρεσιών, φορτωτικές, συµβολαιογραφικά έγγραφα κ.ά. ) για την κάθε πληροφορία που καταγράφεται. Αυτό γίνεται προκειµένου να επιτυγχάνεται η αµεροληψία των λογιστικών µετρήσεων και η δυνατότητα επαλήθευσης των λογιστικών πληροφοριών. 7) Αρχή της Συνέπειας των Λογιστικών Μεθόδων Οι λογιστικές πληροφορίες είναι περισσότερο χρήσιµες, αν µπορούν να παρέχουν τη δυνατότητα για εκτιµήσεις, οι οποίες προκύπτουν από συγκρίσεις των µεγεθών µε παρόµοια µεγέθη παρελθόντων ετών. Η δυνατότητα αυτή περιορίζεται, όταν η επιχείρηση αλλάξει τις λογιστικές µεθόδους που χρησιµοποιεί όπως για παράδειγµα τη µέθοδο αποτίµησης αποθεµάτων. Κάτι τέτοιο θα µείωνε την αξία των πληροφοριών που προκύπτουν και θα οδηγούσε ενδεχοµένως σε εσφαλµένες αποφάσεις. Για τον λόγο αυτό, η αρχή της Συνέπειας των Λογιστικών Μεθόδων επιβάλλει τη χρήση των ίδιων λογιστικών µεθόδων και διαδικασιών από χρήση σε χρήση. 8) Αρχή της Πραγµατοποίησης των Εσόδων Η Λογιστική αυτή Αρχή ορίζει το πότε αναγνωρίζεται ένα έσοδο από την επιχείρηση, και εποµένως πότε πρέπει να καταχωρηθεί στα βιβλία της επιχείρησης. Σύµφωνα µε την αρχή της Πραγµατοποίησης των Εσόδων, το έσοδο αναγνωρίζεται όταν:α) Η διαδικασία της πώλησης έχει ολοκληρωθεί ή πρόκειται σύντοµα να ολοκληρωθεί (π.χ.έχει συµβεί η παράδοση του εµπορεύµατος στον πελάτη).β) Το αντίτιµο της συναλλαγής εισπράττεται ή δηµιουργείται η απαίτηση της επιχείρησης να εισπράξει το ποσόν αυτό στο µέλλον. 9) Αρχή της Συσχέτισης Εσόδων και Εξόδων Η δηµιουργία εσόδων δεν µπορεί να γίνει χωρίς την πραγµατοποίηση εξόδων από την οικονοµική µονάδα. Τα έξοδα, σύµφωνα µε αυτήν την Λογιστική Αρχή, θεωρούνται ότι πραγµατοποιούνται στο ίδιο διάστηµα (λογιστική χρήση), στο οποίο αναγνωρίζονται και τα έσοδα µε τα οποία σχετίζονται. 10) Αρχή της Αυτοτέλειας των Χρήσεων Σύµφωνα µε την αρχή της Αυτοτέλειας των Χρήσεων, ο υπολογισµός των αποτελεσµάτων µιας λογιστικής χρήσης πρέπει να περιλαµβάνει µόνο τα έσοδα και τα έξοδα που πραγµατοποιήθηκαν ή αναγνωρίστηκαν στη χρήση αυτή. Η κάθε χρήση είναι ανεξάρτητη από τις υπόλοιπες και τα έσοδα και τα έξοδα που αφορούν άλλες χρήσεις δεν πρέπει να λαµβάνονται υπόψη στον υπολογισµό του αποτελέσµατος. Για τον λόγο αυτό, τα έσοδα και τα έξοδα επόµενων ή προηγούµενων χρήσεων αντιµετωπίζονται µε διαφορετικό τρόπο από τα αντίστοιχα της τρέχουσας χρήσης, κατά τον υπολογισµό των αποτελεσµάτων. 8

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Απογραφή Προκειμένου να συνταχθούν και να ανοιχθούν τα λογιστικά βιβλία μιας επιχείρησης και να προσδιορισθεί η θέση των περιουσιακών της στοιχείων και οι μεταβολές τους κατ είδος και ποσότητα, χρειάζεται να γίνει μια λεπτομερειακή καταγραφή τους. Με άλλα λόγια απογραφή είναι η λεπτομερειακή ταξινόμηση, καταμέτρηση, καταγραφή και αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης σε ορισμένη στιγμή και σε ορισμένο νόμισμα. Κατά τη σύνταξη της απογραφής πρώτα εγγράφονται τα στοιχεία του ενεργητικού και δη αυτά που ανήκουν στο πάγιο το κυκλοφορούν και διαθέσιμο ενεργητικό. Μετά ακολουθεί η καταγραφή των στοιχείων του παθητικού προτάσσοντας τις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις, ακολουθούν οι βραχυπρόθεσμες και τέλος η Καθαρή Περιουσία. Η απογραφή συντάσσεται μια φορά τουλάχιστον στη διάρκεια της διαχειριστικής χρήσης και κατά κανόνα στο τέλος του έτους. Στην περίπτωση αυτή, της ετήσιας δηλαδή απογραφής, γίνεται λόγος για τακτική απογραφή. Έκτακτη απογραφή είναι αυτή που συντάσσεται όποτε συντρέξει έκτακτος λόγος και εφόσον υπάρχει σκοπιμότητα. 3.2 Ισολογισμός Η απογραφή συνήθως περιλαμβάνει πολλές σελίδες γιατί αναπτύσσει λεπτομερώς όλα τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης. Για να λάβουμε μια άμεση και συγχρόνως ρεαλιστική εικόνα συντάσσουμε βάσει της απογραφής τον ισολογισμό. Περιέχει συνεπώς ο ισολογισμός τα ίδια περιουσιακά στοιχεία με την απογραφή αλλά με πιο περιληπτικό τρόπο, δεν αναγράφει δηλαδή το είδος κάθε εμπορεύματος ή την ποσότητά τους, ενώ σκιαγραφεί την εικόνα της επιχείρησης για δεδομένη χρονική στιγμή. Ισολογισμός δηλαδή είναι ένας πίνακας ο οποίος διαιρείται σε 2 μέρη, αριστερά αναγράφεται το Ενεργητικό και δεξιά το Παθητικό, προκύπτει και εμφανίζεται σαν περίληψη της απογραφής και βασίζεται και αυτός στη λογιστική ισότητα Ε = Π Σε κάθε ισολογισμό η στήλη του Ενεργητικού είναι πάντα ίση με τη στήλη του παθητικού. Αυτό εξηγείται τόσο με οικονομικούς όσο και νομικούς όρους. Το ενεργητικό παριστάνει από την πλευρά του επιχειρηματία τα διάφορα οικονομικά μέσα τα οποία βρίσκονται στη διάθεση της επιχείρησης, ενώ το παθητικό τις πηγές προέλευσης των οικονομικών αυτών μέσων, ό,τι δηλαδή προέρχεται από τον ίδιο τον επιχειρηματία και από τους τρίτους. Στο παθητικό καταχωρούνται τα κεφάλαια που πήρε η επιχείρηση και μετέτρεψε σε μέσα. Ισχύει δηλαδή ότι οικονομικά μέσα = πηγές προέλευσης. 9

11 Με βάση την περιουσιακή κατάσταση κάθε επιχείρησης ο ισολογισμός χαρακτηρίζεται σαν α) θετικός, όταν δεν υπάρχει πραγμ. παθητικό η αυτό είναι μικρότερο του ενεργητικού, β) ουδέτερος, όταν το ενεργητικό είναι ίσο με το Π.Π. ή την ΚΠ ή γ) αρνητικός, όταν το ενεργητικό είναι μικρότερο του πραγματικού παθητικού ή δεν υπάρχει καθόλου ενεργητικό, δηλαδή υπάρχει περιουσιακό έλλειμμα. α) θετικός ισολογισμός Επιχείρηση «Α» Ενεργητικό Ποσά Παθητικό Ποσά Ταμείο Κ.Π Εμπορεύματα Προμηθευτές β) ουδέτερος ισολογισμός Επιχείρηση «Β» Ενεργητικό Ποσά Παθητικό Ποσά Προμηθευτές Ταμείο Εμπορεύματα γ) αρνητικός ισολογισμός Επιχείρηση «Γ» Ενεργητικό Ποσά Παθητικό Ποσά Ταμείο Εμπορεύματα Προμηθευτές ΚΠ (έλλειμμα)

12 3.3 Μορφές και είδη ισολογισμού Ο ισολογισμός είναι δυνατό να έχει δύο διαφορετικές μορφές, ανάλογα με τον τρόπο παρουσίασης των στοιχείων του. Οι βασικές μορφές είναι η οριζόντια και η κάθετη. Με βάση τον χρόνο και την περιοδικότητα καταρτίσεως διακρίνονται σε: Ισολογισμός Ιδρύσεως. Καταρτίζεται μόνο μία φορά στη ζωή της επιχείρησης, κατά το χρόνο συστάσεώς της. Χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτού του είδους είναι ότι δεν εμφανίζει αποτέλεσμα διότι δεν έχει λειτουργήσει ακόμη η λογιστική μονάδα. Ισολογισμός Εκμεταλλεύσεως. Καλείται και ισολογισμός τέλους χρήσης. Αποβλέπει στον προσδιορισμό του αποτελέσματος (κέρδος ζημιά) κατά τη διάρκεια της χρηματοοικονομικής χρήσης. Ο ισολογισμός εκμετάλλευσης είναι γνωστός και σαν τακτικός καθόσον καταρτίζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Ενοποιημένος ισολογισμός. Συντάσσεται για να απεικονίσει την κατάσταση ομάδας συνδεδεμένων επιχειρήσεων. Εμφανίζει τη χρηματοοικονομική κατάσταση οικονομικού συνασπισμού επιχειρήσεων, που έγινε για την απόκτηση της πλειοψηφίας των μετοχών, η εταιρικών μεριδίων των θυγατρικών εκ μέρους της κεντρικής επιχείρησης. Ισολογισμός Συγχωνεύσεως. Καταρτίζεται μετά την συγχώνευση δύο ή περισσοτέρων επιχειρήσεων σε μία. Ακολουθεί υπόδειγμα ισολογισμού τουριστικής επιχείρησης από το νησί της Χίου 11

13 Άσκηση 1 Μια τουριστική επιχείρηση διαθέτει τα παρακάτω στοιχεία: Ταμείο: Έπιπλα Σκεύη: Ά ύλες: Μηχανήματα: Ημιτελή προϊόντα: Δάνειο εμπορικής..: Κτίρια: Λογ/μος όψης ΕΤΕ: Προμηθευτές: Πελάτες: α) Να γίνει η διάκριση των στοιχείων του Ενεργητικού και Παθητικού και να προσδιορισθεί το ποσό της Καθαρής Περιουσίας. β) Να βρεθεί το κεφάλαιο κίνησης της επιχείρησης Λύση: Ενεργητικό: Ταμείο (κυκλοφορούν) Ά ύλες (κυκλοφορούν) Ημιτελή Προϊόντα 3500 (κυκλοφορούν) Κτίρια Πελάτες: (κυκλοφορούν) Έπιπλα Σκεύη: Μηχανήματα: Λογ/μος όψης ΕΤΕ: (κυκλοφορούν) Σύνολο Ε Παθητικό: Προμηθευτές: Δάνειο Εμπορικής: Σύνολο Π Κ.Π = Ε - Π = = Κεφάλαιο Κίνησης = Κυκλοφορούν - Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις = =

14 Άσκηση 2 Από τα παρακάτω δεδομένα να συνταχθεί ο ισολογισμός της Βιομηχανικής Ομόρρυθμης εταιρίας «Βασιλείου» την 31/12/2000 και να υπολογισθεί η Κ.Π. Εργοστάσιο Γραμμάτια Πληρωτέα Μηχανήματα Οφειλόμενα έξοδα 300 Έπιπλα σκεύη 2600 Ταμείο Αυτοκίνητα Γραμμάτια Εισπρακτέα Προμηθευτές 4800 Ά ύλες Πελάτες Οφειλόμενοι μισθοί Έτοιμα Προϊόντα Λογαριασμός Όψης ΕΤΕ 900 Εμπορικό λογισμικό Δάνειο ΕΤΕ Λύση Ενεργητικό Ποσά Παθητικό Ποσά Ι ΠΑΓΙΟ Ενσώματες Εργοστάσιο Μηχανήματα Έπιπλα - Σκεύη Αυτοκίνητα Ακινητοποιήσεις Κ.Π. Πραγματικό Παθητικό Μακροπρόθεσμο Ασώματες ακινητοποιήσεις 2900 Βραχυπρόθεσμο Εμπορικό λογισμικό ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ Αποθέματα Έτοιμα προϊόντα Ά ύλες Προμηθευτές Δάνειο ΕΤΕ Γραμμάτια Πληρωτέα Οφειλόμενα έξοδα Οφειλόμενοι μισθοί Απαιτήσεις Πελάτες Γραμμάτια Εισπρακτέα Διαθέσιμα Ταμείο Λογαριασμός Όψης ΕΤΕ Σύνολο Ενεργητικού Σύνολο Παθητικού

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Έννοια των λογαριασμών Η παρακολούθηση της περιουσιακής κατάστασης της επιχείρησης όπως είναι αντιληπτό είναι δύσκολο να γίνεται με τη σύνταξη διαδοχικών ισολογισμών, και αυτό γιατί ο μεγάλος όγκος των καθημερινών συναλλαγών καθιστά μια τέτοια διαδικασία ιδιαίτερα χρονοβόρα και επίπονη. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται ένα εξειδικευμένο μέσο παρακολούθησης των μεταβολών που δεν είναι άλλο από τους λογαριασμούς. Κάθε λογαριασμός ξεχωριστά αντιστοιχεί και αντιπροσωπεύει ένα και μόνο περιουσιακό στοιχείο. Μέσω αυτών αντικατοπτρίζεται κάθε πληροφορία σχετική με το περιουσιακό στοιχείο και παρακολουθούνται οι μεταβολές της περιουσίας. Πιο συγκεκριμένα ο λογαριασμός είναι ένας πίνακας χωρισμένος σε δύο τμήματα το αριστερό το οποίο ονομάζεται χρέωση και το δεξί που ονομάζεται πίστωση και στην απλούστερη μορφή του μοιάζει με ένα τ. Ένας τέτοιος λογαριασμός ανοίγεται για κάθε στοιχείο του ενεργητικού παθητικού και καθαρής περιουσίας. Ο λογαριασμός στην πιο σύνθετη μορφή του (πχ με την μορφή ειδικής καρτέλας) περιλαμβάνει τα εξής βασικά στοιχεία: - τον τίτλο του περιουσιακού στοιχείου που παρακολουθεί - την ημερομηνία μεταβολής του στοιχείου - την αιτιολογία μεταβολής του στοιχείου - το ποσό μεταβολής του στοιχείου και τον κωδικό του αντίστοιχου παραστατικού 4.2 Διακρίσεις λογαριασμών Οι λογαριασμοί διακρίνονται καταρχήν σε λογαριασμούς ενεργητικού, παθητικού και καθαρής περιουσίας οι οποίοι είναι γνωστοί ως λογαριασμοί ισολογισμού. Οι λογαριασμοί ενεργητικού δείχνουν με το υπόλοιπό τους την ύπαρξη περιουσιακού στοιχείου που βρίσκεται στην κατοχή της επιχείρησης. Οι λογαριασμοί του παθητικού αντίθετα δείχνουν με το υπόλοιπό τους τις υποχρεώσεις της επιχείρησης προς τρίτους ενώ οι λογαριασμοί της καθαρής περιουσίας την υποχρέωση της επιχείρησης προς τον επιχειρηματία. Ειδικότερα οι λογαριασμοί της Κ.Π διακρίνονται στους λογαριασμούς κεφάλαιο, ατομικές απολήψεις και αποτελεσματικούς λογαριασμούς. Οι αποτελεσματικοί λογαριασμοί δεν εμφανίζονται ποτέ στον ισολογισμό και χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του οικονομικού αποτελέσματος. Διακρίνονται δε σε λογαριασμούς εσόδων, εξόδων, κερδών και ζημιών. Οι αποτελεσματικοί λογαριασμοί στο τέλος κάθε χρήσης μεταφέρονται στους λογαριασμούς «αποτελέσματα χρήσης» και το τελικό αποτέλεσμα δηλαδή το κέρδος ή η ζημία ενσωματώνεται στην ΚΠ. 2

16 Από οργανωτική άποψη οι λογαριασμοί διακρίνονται σε πρωτοβάθμιους και ειδικούς. Κάθε πρωτοβάθμιος παρακολουθεί στο σύνολό του κάθε περιουσιακό στοιχείο (λογαριασμοί ισολογισμού) στο λογιστικό βιβλίο που λέγεται γενικό καθολικό. Οι λογαριασμοί στους οποίους διασπώνται οι πρωτοβάθμιοι ονομάζονται ειδικοί ή αναλυτικοί και τηρούνται στα λογιστικά βιβλία που είναι γνωστά ως αναλυτικά καθολικά. Οι αναλυτικοί λέγονται και δευτεροβάθμιοι και μπορούν να διασπασθούν ανάλογα με τις ανάγκες τις επιχείρησης σε τριτοβάθμιους, τεταρτοβάθμιους κλπ. 4.3 Χρεοπίστωση λογαριασμών Η βασική λογιστική αρχή που διέπει την αυξομείωση των λογαριασμών συνοψίζεται στις παρακάτω περιπτώσεις: Κάθε αύξηση στοιχείου του ενεργητικού όπως και κάθε ελάττωση στοιχείου του παθητικού καταχωρούνται πάντα στην χρέωση, ενώ αντίθετα κάθε ελάττωση στοιχείου του ενεργητικού και κάθε αύξηση στοιχείου του παθητικού καταχωρούνται πάντα στην πίστωση του λογαριασμού. Πιο συγκεκριμένα: Οι λογαριασμοί του ενεργητικού με κάθε αύξηση χρεώνονται και πιστώνονται με κάθε μείωση. Οι Λογαριασμοί του Πραγματικού Παθητικού όπως και της Καθαρής Περιουσίας με κάθε αύξηση πιστώνονται και με κάθε μείωση χρεώνονται. Σύμφωνα με τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι όσοι από τους λογαριασμούς του ισολογισμού εμφανίζουν χρεωστικό υπόλοιπο είναι κατά κανόνα λογαριασμοί του ενεργητικού και όσοι εμφανίζουν πιστωτικό υπόλοιπο είναι λογαριασμοί του πραγματικού παθητικού η της Κ.Π. Η ισότητα μεταξύ των αθροισμάτων των χρεωστικών και πιστωτικών υπολοίπων των λογαριασμών τεκμηριώνει την αριθμητική ισότητα των καταχωρήσεων που έγιναν στους λογαριασμούς. Αυτή ακριβώς είναι η ισότητα πάνω στην οποία βασίζεται ο μηχανισμός της διπλογραφικής μεθόδου, σύμφωνα με την οποία κάθε χρέωση συνεπάγεται ισόποση πίστωση και αντίστροφα. Το άλλο στοιχείο που εξάγουμε από την παραπάνω ισότητα είναι ότι κάθε μεταβολή ενός στοιχείου επιφέρει τουλάχιστον μία μεταβολή σε κάποιο άλλο στοιχείο με συνέπεια να απαιτείται εγγραφή σε δύο λογαριασμούς. Όσον αφορά τους αποτελεσματικούς λογαριασμούς αυτοί μεταβάλλονται ως εξής: Χρεώνονται με τις αυξήσεις των λογαριασμών των εξόδων καθώς και με τις ζημιές η τις μειώσεις κερδών. Πιστώνονται με τις αυξήσεις των λογαριασμών των εσόδων, όπως και με τα κέρδη ή τις αυξήσεις των κερδών. 3

17 4.4 Διάκριση αποτελεσματικών λογαριασμών Αναγνώριση Εσόδων Έσοδο είναι κάθε αξία η απαίτηση που αποκτούν οι επιχειρήσεις από τις δραστηριότητές τους και ειδικότερα από την πώληση ή εκμετάλλευση αγαθών, υπηρεσιών και δικαιωμάτων, όπως έσοδα από πωλήσεις εμπορευμάτων, έσοδα από πωλήσεις έτοιμων και ημιτελών προϊόντων, έσοδα από παροχή υπηρεσιών, επιχορηγήσεις πωλήσεων, έσοδα παρεπόμενων ασχολιών (προμήθειες-μεσιτείες-ενοίκια κτλ.), έσοδα κεφαλαίων (έσοδα χρεογράφων, πιστωτικοί τόκοι κτλ.), πιστωτικές συναλλαγματικές διαφορές κτλ. Το επίπεδο των συνολικών πωλήσεων ενός ξενοδοχείου έχει μεγάλο ενδιαφέρον για ένα ξενοδόχο. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει και η ημερήσια διάρθρωση (μείγμα) των πωλήσεων. Το μείγμα πωλήσεων αναφέρεται στην ποσοστιαία σύνθεση των συνολικών πωλήσεων. Για παράδειγμα το μείγμα πωλήσεων ενός τυπικού ξενοδοχείου ή μοτέλ αποτελείται από τα παρακάτω στοιχεία: Στοιχεία Μείγματος Πωλήσεων % Δωμάτια 45,6 Φαγητό 38,9 Ποτά 10,7 Άλλα τμήματα 3,9 Υπόλοιπα διάφορα 0,9 Σύνολο 100% Τα έσοδα διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες. Οι πιο βασικές είναι: Ανάλογα με την προέλευση τους, σε έσοδα: α) Οργανικά, που προέρχονται από την ομαλή εκμετάλλευση των κυρίων και των παρεπόμενων δραστηριοτήτων της επιχείρησης π.χ. πωλήσεις εμπορευμάτων, επιχορηγήσεις πωλήσεων. Συσχετίζονται με τα οργανικά έξοδα για τον προσδιορισμό του οργανικού αποτελέσματος της επιχείρησης. β) Ανόργανα, που προέρχονται από τυχαίες και συμπτωματικές πράξεις, συναλλαγές ή άλλες δραστηριότητες της επιχείρησης, όπως π.χ. προμήθεια συνεργείου αυτοκινήτων, επειδή μεσολάβησε σε πώληση αυτοκινήτου πελάτη. Στα ανόργανα έσοδα περιλαμβάνονται και τα έκτακτα έσοδα που, αν και έχουν σχέση με τις δραστηριότητες της επιχείρησης, πραγματοποιούνται από έκτακτα γεγονότα και περιστατικά, π.χ. οι συναλλαγματικές διαφορές, οι καταπτώσεις εγγυήσεων ή ποινικών ρητρών υπέρ της επιχείρησης. Ανάλογα με την ομαλότητα τους, σε έσοδα: α) Ομαλά, που προέρχονται από την κανονική, ομαλή και κατά κανόνα προγραμματισμένη πορεία της δραστηριότητας της επιχείρησης. β) Ανώμαλα, που οφείλονται σε απότομες μεταβολές της οικονομικής συγκυρίας ή σε έκτακτα γεγονότα και περιστατικά που, κάτω από κανονικές συνθήκες, δεν αναμένονται. Η χρονική τους διάρκεια είναι 4

18 συνήθως περιορισμένη. Π.χ. η απεργία του προσωπικού μιας βιομηχανίας γάλακτος δίνει την ευκαιρία στις άλλες βιομηχανίες γάλακτος να πραγματοποιήσουν μεγαλύτερα έσοδα. Ανάλογα με το αν αφορούν ή όχι τη διαχειριστική χρήση, σε έσοδα: α) Δουλευμένα, που έχουν πραγματοποιηθεί για χάρη της χρήσης, άσχετα αν εισπραχθούν ή όχι. β) Μη δουλευμένα, που δεν αφορούν τη συγκεκριμένη διαχειριστική χρήση, παρά το ότι εισπράχθηκαν μέσα σ' αυτή. Αναγνώριση Εξόδων Έξοδα είναι οι οικονομικές θυσίες που γίνονται από την επιχείρηση με τη θέλησή της, για να πραγματοποιηθεί ο σκοπός της, όπως ο μισθός του πωλητή, τα ενοίκια του καταστήματος, η κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος, τα μεταφορικά έξοδα, τα διαφημιστικά κλπ. Διαφορετική από την έννοια του εξόδου είναι η έννοια της έκτακτης ζημίας. Σ' αυτήν την περίπτωση μειώνεται η Καθαρή Περιουσία για λόγους άσχετους με τη δραστηριότητα της επιχείρησης και χωρίς τη θέλησή της, π.χ. όταν συμβεί κλοπή χρημάτων. Τα έξοδα διακρίνονται στις πιο κάτω βασικές κατηγορίες: Ανάλογα με το σκοπό στον οποίον αποβλέπει η χρησιμοποίησή τους, σε έξοδα: α) Οργανικά, που γίνονται για την ομαλή διεξαγωγή των δραστηριοτήτων της επιχείρησης π.χ. μισθοί προσωπικού, ενοίκια κτλ. β) Ανόργανα, τα οποία δεν γίνονται για χάρη των δραστηριοτήτων της επιχείρησης. Αυτά τα έξοδα συνδέονται με τυχαίες και ευκαιριακές δραστηριότητες, όπως π.χ. η περίπτωση αγοράς αυτοκινήτου για άμεση μεταπώλησή από συνεργείο αυτοκινήτων, επειδή πουλιόταν σε πολύ χαμηλή τιμή. Ανάλογα με την ομαλότητα τους ή μη με το έργο που παράγεται από τη δημιουργία τους, σε έξοδα: α) Ομαλά, τα οποία βρίσκονται σε ομαλή σχέση με το έργο του παράγεται από τη δημιουργία τους. β) Ανώμαλα, τα οποία δε βρίσκονται σε ομαλή σχέση με το έργο που παράγεται από τη δημιουργία τους. Παράδειγμα: Επιχείρηση άφηνε αναμμένα τα φώτα του καταστήματος της τις νυκτερινές ώρες, χωρίς να υπάρχει λόγος και ο λογαριασμός του ηλεκτρικού ήταν για ένα χρόνο Ευρώ. Υπολογίστηκε ότι η αξία του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώθηκε χωρίς λόγο ήταν Ευρώ. Το ομαλό έξοδο είναι τα Ευρώ και το ανώμαλο είναι τα Ευρώ. Ανάλογα με το αν βαρύνουν ένα φορέα ή μη, σε έξοδα: α) Άμεσα, τα οποία βαρύνουν μια δραστηριότητα, ένα προϊόν κτλ., π.χ. ο μισθός του μάγειρα σε εστιατόριο. β) Έμμεσα, τα οποία βαρύνουν περισσότερες από μια δραστηριότητες, προϊόντα κτλ. π.χ. το ενοίκιο σε κατάστημα πώλησης ανδρικών και γυναικείων υποδημάτων. Ανάλογα με τον αν αφορούν ή όχι τη διαχειριστική χρήση, σε έξοδα: α) Δουλευμένα, τα οποία έχουν γίνει για χάρη της διαχειριστικής χρήσης, άσχετα αν έχουν εξοφληθεί ή όχι. 5

19 β) Μη δουλευμένα, τα οποία δεν αφορούν την παρούσα διαχειριστική χρήση, παρά το ότι πληρώθηκαν μέσα στη χρήση αυτή. Παράδειγμα: Επιχείρηση πλήρωσε Ευρώ ως ασφάλιστρα για το κτίριο της στις 31/10/2002, για το χρονικό διάστημα από 1/10/2002 μέχρι 30/9/2003. Το ποσό των 300 Ευρώ (3X100 Ευρώ) αφορά τη χρήση 2002 (αυτό που αναφέρεται από 1/10 έως 31/12/2002) και είναι δουλευμένο για τη χρήση αυτή, ενώ το ποσό των 900 Ευρώ (9x100 Ευρώ) αφορά τη χρήση 2003 (αυτό που αναφέρεται στο χρονικό διάστημα 1/1-30/9/2003) και είναι μη δουλευμένο για τη χρήση 2002, παρά το ότι πληρώθηκε (για την ακρίβεια προπληρώθηκε) στη χρήση αυτή. Είναι όμως δουλευμένο έξοδο για τη χρήση 2003 παρά το ότι πληρώθηκε στην προηγούμενη χρήση. Οι αποσβέσεις ( είναι έξοδο; ; ;) Ύστερα από την αρχική καταχώρησή του ως στοιχείου ενεργητικού, ένα στοιχείο των ενσώματων παγίων πρέπει να εμφανίζεται στο Κόστος του, μειωμένο με τις σωρευμένες αποσβέσεις. Απόσβεση είναι η με συστηματικό τρόπο Χρονική Κατανομή του αποσβεστέου ποσού ενός στοιχείου ενεργητικού κατά τη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής του. Με άλλα λόγια η αξία της φθοράς ενός ΠΠΣ. Η χρονική αυτή Κατανομή γίνεται με βάση συγκεκριμένους, απλούς, κανόνες και δεν έχει σαν σκοπό την αποτίμηση του παγίου στην αγοραία του τιμή. Τονίζεται ότι οι αποσβέσεις δεν είναι ποτέ ταμειακό έξοδο αλλά επειδή είναι μορφή εξόδου μειώνουν το φορολογητέο εισόδημα και άρα μειώνουν τις ταμειακές εκροές για πληρωμή φόρων. Αποσβεστέο ποσό είναι το κόστος ενός στοιχείου ενεργητικού ή άλλο ποσό που υποκαθιστά το κόστος στις οικονομικές καταστάσεις μείον την υπολειμματική αξία του. Ο λογαριασμός Α.Χ. (Αποτελέσματα χρήσης) Ο λογαριασμός Α.Χ επί της ουσίας δείχνει το οικονομικό αποτέλεσμα της μονάδας. Απεικονίζεται επίσης στην χρηµατοοικονοµική κατάσταση Αποτελέσματα χρήσης η οποία εµφανίζει το αποτέλεσµα το οποίο πέτυχε µία οικονοµική µονάδα κατά τη διάρκεια µιας χρονικής περιόδου, καθώς και τους προσδιοριστικούς παράγοντες αυτού του αποτελέσµατος. Το θετικό αποτέλεσµα καλείται κέρδος, ενώ το αρνητικό ζηµία. Υπολογισμός Αποτελεσμάτων χρήσης Μικτό αποτέλεσμα = Καθαρές πωλήσεις - κόστος πωληθέντων Καθαρές πωλήσεις = ακαθάριστες πωλήσεις- εκπτώσεις πωλήσεων επιστροφές πωλήσεων Κόστος πωληθέντων = αρχικό απόθεμα + καθαρές αγορές τελικό απόθεμα Αποτέλεσμα εκμετάλλευσης = Μικτό αποτέλεσμα + Λειτουργικά έσοδα - Λειτουργικά έξοδα Αποτέλεσμα χρήσης = Αποτέλεσμα εκμετάλλευσης + Έκτακτα κ ανόργανα έσοδα /έκτακτα κέρδη έκτακτα κ ανόργανα έξοδα /έκτακτες ζημίες 6

20 Πιο αναλυτικά: Καθαρά Αποτελέσματα Χρήσης = Κύκλος εργασιών (πωλήσεις) - Κόστος πωλήσεων (= Μικτά αποτελέσματα Εκμεταλλεύσεως) + Αλλα έσοδα εκμεταλλεύσεως (= Σύνολο εσόδων εκμετάλλευσης) - Γενικά και έξοδα Διοικ. λειτ. - Γενικά και έξοδα λειτ. Διαθεσεως (= Μερικά αποτελέσματα εκμεταλλεύσεως) + Εσοδα συμμετοχών, χρεωγ, πιστ. τόκων - Εξοδα συμμετοχών, χρεωγ, πιστ. Τόκων (= Ολικά αποτελέσματα εκμεταλλεύσεως) + Εκτακτα έσοδα - Εκτακτα έξοδα (=Οργανικά και έκτακτα αποτελέσματα) Ο σκοπός της κατάστασης αποτελεσµάτων χρήσης µιας επιχείρησης είναι να δείξει τα οικονοµικά αποτελέσµατα των εργασιών της σε µια συγκεκριµένη περίοδο λειτουργίας της. Η κατάσταση των αποτελεσµάτων χρήσης παρουσιάζει τα αποτελέσµατα της λειτουργίας µιας ξενοδοχειακής επιχείρησης για µια περίοδο αναφοράς και µετράει την οικονοµική επίδοση της. 7

21 4.5 Ορολογία Λογαριασμών Άνοιγμα λογαριασμού είναι η δημιουργία ενός λογαριασμού εξ αρχής σε σχήμα Τ Χρέωση λογαριασμού είναι η εγγραφή του πόσού στο αριστερό τμήμα του πίνακα, τότε λέμε ότι χρεώθηκε ο λογαριασμός Πίστωση λογαριασμού, είναι η εγγραφή του ποσού στην πλευρά πιστώσεως δηλαδή στο δεξί τμήμα του πίνακα Υπόλοιπο λογαριασμού είναι η διαφορά της χρέωσης και της πίστωσης αυτού. Εάν το άθροισμα των ποσών της χρέωσης είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο της πίστωσης τότε η διαφορά ονομάζεται χρεωστικό υπόλοιπο. Αντίθετα αν το άθροισμα των ποσών της πίστωσης είναι μεγαλύτερο από εκείνο της χρέωσης τότε το υπόλοιπο είναι πιστωτικό. Εξισωμένος λογαριασμός είναι εκείνος που δεν έχει υπόλοιπο, δηλαδή η χρέωσή του είναι ίση με την πίστωση του. Εξίσωση λογαριασμού είναι η αναγραφή της διαφοράς των ποσών της χρώσης και της πίστωσης στο ασθενέστερο μέρος του λογαριασμού ώστε τα δύο σκέλη να είναι ίσα. Άσκηση Ο ορκωτός λογιστής Δέδες έκανε κατά το μήνα Μάρτιο τις παρακάτω πράξεις 1/3. Άνοιξε λογιστικό γραφείο και κατέθεσε σε μετρητά για κεφάλαιο /3. Ενοικίασε χώρο για γραφείο και κατέβαλε ενοίκιο /3. Αγόρασε έπιπλα κι μηχανές γραφείου επί πιστώσει από τον προμηθευτή Αντωνίου αξίας /3. Παρείχε λογιστική εργασία στον Ανδρέου και εισέπραξε /3. Χρέωσε την εταιρία ΑΛΦΑ 2500 για λογιστική εργασία που προσέφερε και έλαβε 1000 μετρητά 13/3. Κατέβαλε στον Αντωνίου /3. Πλήρωσε για διάφορα έξοδα /3. Ο Βασιλείου απέσυρε από το ταμείο για ατομικές ανάγκες 2000 Ζητείται η διπλογραφική καταχώρηση των παραπάνω συναλλαγών στους λογαριασμούς. Λύση 1/3. Η συγκεκριμένη συναλλαγή προκαλεί αύξηση του ταμείου και ταυτόχρονα αύξηση του κεφαλαίου. Το ταμείο σαν λογαριασμός του ενεργητικού χρεώνεται εφόσον αυξάνεται. Το κεφάλαιο όπως είδαμε παραπάνω ως λογαριασμός Καθαρής Περιουσίας εφόσον αυξάνεται πιστώνεται. 8

22 1/3 ταμείο κεφάλαιο /3. Το ταμείο σαν λογαριασμός ενεργητικού εφόσον μειώνεται πιστώνεται ενώ παράλληλα ο λογαριασμός εξόδου ενοίκια εφόσον αυξάνεται χρεώνεται όπως και όλοι οι αποτελεσματικοί λογαριασμοί 2/3 ταμείο ενοίκια /3. Η αύξηση των επίπλων συνεπάγεται ταυτόχρονη χρέωσή τους, ενώ ο λογαριασμός προμηθευτές σαν λογαριασμός παθητικού εφόσον αυξάνεται σαν υποχρέωση πιστώνεται. 3/3 έπιπλα - μηχανές προμηθευτές /3. Αυξάνεται το ταμείο επομένως χρεώνεται, ενώ το έσοδο θα πιστωθεί από τη στιγμή που αυξάνει την Καθαρή περιουσία 6/3 ταμείο έσοδα παροχής υπηρεσιών /3. Η συγκεκριμένη συναλλαγή θα επιφέρει αύξηση στο λογαριασμό ταμείο άρα ταυτόχρονη χρέωσή του, αύξηση του εσόδου από την παροχή υπηρεσίας άρα θα πιστωθεί, αλλά και αύξηση του λογαριασμού χρεώστες για το υπόλοιπο της αξίας που παρασχέθηκε. 9

23 10/3 ταμείο έσοδα παροχής υπ/σιών χρεώστες /3. Τα μετρητά μειώνονται άρα θα πρέπει να πιστωθούν. Το ίδιο ισχύει και για τους πιστωτές (Αντωνίου), μειώνεται δηλαδή η υποχρέωσή μας οπότε η ελάττωση του θα σημαίνει ταυτόχρονη χρέωσή του 13/3 ταμείο πιστωτές /3. Από τι στιγμή που καταβάλλονται μετρητά για εξόφληση εξόδου, το ταμείο όπως και στις παραπάνω περιπτώσεις θα πιστωθεί. Το ίδιο το έξοδο ως αποτελεσματικός λογαριασμός θα χρεωθεί. 19/3. Ταμείο διάφορα έξοδα /3. Η ανάληψη μετρητών από τον επιχειρηματία θα προκαλέσει τόσο μείωση στο ταμείο όσο και στην Κ.Π η τον λογαριασμό ατομικές απολήψεις. Άρα το ταμείο πιστώνεται και η Κ.Π χρεώνεται. 22/3 ταμείο Κ.Π 10

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Λογιστικό Κύκλωμα Λογιστικό κύκλωμα είναι το σύνολο των διαδικασιών που στοχεύουν στην ενημέρωση των λογιστικών βιβλίων και στην κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων. Η χρήση του όρου κύκλωμα υποδηλώνει ότι οι διαδικασίες αυτές είναι επαναλαμβανόμενες με σκοπό την κατάρτιση συνεχώς νέων και ενημερωμένων καταστάσεων. Στην πιο απλή εκδοχή του, που είναι γνωστή ως το κλασσικό σύστημα, το λογιστικό σύστημα περιλαμβάνει τα παρακάτω βήματα: Εγγραφή ανοίγματος των βιβλίων (προαιρετικά) Καταχώριση όλων των λογιστικών γεγονότων, με ημερολογιακές εγγραφές και με χρονολογική σειρά στο Γενικό Ημερολόγιο Ενημέρωση των λογαριασμών στο Γενικό Καθολικό. Ενημέρωση των λογαριασμών στα Αναλυτικά Καθολικά Κατάρτιση προσωρινών ισοζυγίων των λογαριασμών του γενικού καθολικού και των αναλυτικών καθολικών σε τακτά Χρονικά διαστήματα (συνήθως σε μηνιαία βάση) Αν έχουν γίνει και εντοπιστεί σφάλματα, διόρθωση αυτών με κατάλληλες εγγραφές στο ημερολόγιο ή / και στα καθολικά Στο τέλος της λογιστικής χρήσης υποχρεωτικά καταρτίζεται το τελευταίο προσωρινό ισοζύγιο Διενέργεια φυσικής απογραφής στο τέλος της χρήσης Προσαρμογή, με ημερολογιακές εγγραφές, των υπολοίπων των λογαριασμών στα δεδομένα της απογραφής. Οι κυριότερες κατηγορίες των εγγραφών προσαρμογής είναι: - Προσδιορισμός δουλευμένων εξόδων (αποσβέσεις, ανάλωση αποθεμάτων, προπληρωμένα έξοδα) - Προσδιορισμός δουλευμένων εσόδων (προεισπραχθέντα έσοδα καθίστανται δουλευμένα) - Προσδιορισμός πληρωτέων εξόδων - Προσδιορισμός εισπρακτέων εσόδων - Προσδιορισμός των αποτελεσμάτων εκμετάλλευσης και χρήσης με ημερολογιακές εγγραφές 5.2 Λογιστικά βιβλία επιχείρησης Κάθε ξενοδοχειακή επιχείρηση θα πρέπει να τηρεί τα βιβλία και να εκδίδει τα στοιχεία που προβλέπονται από την ισχύουσα νοµοθεσία καθώς και αυτών που επιβάλλονται για τις οργανωτικές ανάγκες της. 11

25 Λογιστικά αρχεία τηρούνται από όλες τις οικονοµικές µονάδες ανεξάρτητα από τη νοµική µορφή ή το µέγεθος τους ως µέρος του λογιστικού συστήµατος. Τα λογιστικά αρχεία που τηρούνται είναι τα ηλεκτρονικά ή φυσικά µέσα, στα οποία περιέχονται πληροφορίες αναγκαίες για την κατάρτιση και τον έλεγχο των χρηµατοοικονοµικών καταστάσεων. Τα λογιστικά αρχεία περιλαµβάνουν βάσεις πρωτογενών πληροφοριακών δεδοµένων, παραστατικά των συναλλαγών και γεγονότων (λογιστικά στοιχεία), και άλλα λογιστικά αρχεία (λογιστικά βιβλία) στα οποία καταχωρούνται δεδοµένα των συναλλαγών και γεγονότων. Με βάση τον Ν. 4308/2014, στην λογιστική πρακτική παρατηρούνται δύο κατηγορίες λογιστικών βιβλίων : α) τα απλογραφικά βιβλία (εσόδων εξόδων) και β) τα διπλογραφικά βιβλία. Κριτήριο για την τήρηση βιβλίων βάσει του διπλογραφικού συστήµατος είναι η σύνταξη ή µη ισολογισµού. Όταν µια οντότητα συντάσσει ισολογισµό, χρησιµοποιεί ένα κατάλληλο διπλογραφικό σύστηµα για την παρακολούθηση των στοιχείων και τηρεί: αρχείο στο οποίο καταχωρείται αναλυτικά κάθε συναλλαγή και γεγονός (ηµερολόγιο) αρχείο µε τις µεταβολές κάθε τηρούµενου λογαριασµού (αναλυτικό καθολικό) πίνακα επαλήθευσης των υπολοίπων κάθε τηρούµενου λογαριασµού (ισοζύγιο) Προβλέπονται και άλλα βιβλία για την αναλυτική καταγραφή της περιουσίας, όπως είναι το αρχείο ενσώµατων και άυλων πάγιων περιουσιακών στοιχείων, το αρχείο επενδύσεων σε χρεωστικούς τίτλους, τίτλους καθαρής θέσης και λοιπούς τίτλους, το αρχείο ιδιόκτητων αποθεµάτων και των αποθεµάτων τρίτων, το αρχείο λοιπών περιουσιακών στοιχείων, το αρχείο λογαριασµών καθαρής θέσης, και το αρχείο λογαριασµών υποχρεώσεων. Πρέπει να τονισθεί πως η ελληνική νοµοθεσία προβλέπει την απαλλαγή των ξενοδοχείων από την τήρηση του βιβλίου αποθήκης. Όταν, από την άλλη, µια επιχείρηση δεν συντάσσει ισολογισµό, µπορεί να χρησιµοποιεί ένα κατάλληλο απλογραφικό λογιστικό σύστηµα (βιβλία εσόδων εξόδων) για την παρακολούθηση των στοιχείων της, τα οποία συµπεριλαµβάνουν: τα πάσης φύσεως έσοδα διακεκριµένα σε έσοδα από πώληση εµπορευµάτων, από πώληση προϊόντων, από παροχή υπηρεσιών και λοιπά έσοδα τα πάσης φύσεως κέρδη τις πάσης φύσεως αγορές περιουσιακών στοιχείων, διακεκριµένα σε αγορές εµπορευµάτων, υλικών (πρώτων ή βοηθητικών υλών), παγίων και αγορές λοιπών περιουσιακών στοιχείων τα πάσης φύσεως έξοδα, διακεκριµένα σε αµοιβές προσωπικού συµπεριλαµβανοµένων εισφορών σε ασφαλιστικούς οργανισµούς, αποσβέσεις, έξοδα από τη λήψη λοιπών υπηρεσιών και λοιπά έξοδα τις πάσης φύσεως ζηµίες τους πάσης φύσεως φόρους και τέλη, ξεχωριστά κατά είδος Με διευκρινήσεις της, η ΠΟΛ. 1003/2014, ορίζει ότι οι προσωπικές εταιρείες, οι ατοµικές επιχειρήσεις, οι πρώην ελεύθεροι επαγγελµατίες κ.λπ., εφόσον εντάσσονται στις «πολύ µικρές οντότητες» (κύκλος 12

26 εργασιών έως ευρώ), τηρούν απλογραφικά βιβλία (εσόδων εξόδων), ενώ όλες οι άλλες νοµικές µορφές οικονοµικών οντοτήτων, ανεξαρτήτως του µεγέθους τους, τηρούν διπλογραφικά βιβλία. Υπόδειγμα βιβλίου εσόδων-εξόδων 13

27 5.3 Main Courante Η φύση των ξενοδοχειακών µονάδων µε την παραµονή των πελατών σε αυτά για µεγάλο χρονικό διάστηµα και την ύπαρξη πολλών διαφορετικών λειτουργικών τµηµάτων καθιστά δύσκολη την παρακολούθηση των χρεώσεων και πιστώσεων των πελατών. Στην πράξη, οι πελάτες καταναλώνουν και δέχονται υπηρεσίες κατά την διάρκεια της παραµονής τους σε ένα ξενοδοχείο, αλλά πληρώνουν κατά την αναχώρηση τους. Οι συνθήκες αυτές επιβάλλουν την παρακολούθηση των χρεώσεων και πιστώσεων των πελατών και την έκδοση του λογαριασµού τους µέσω ενός αξιόπιστου και ακριβούς συστήµατος που χρησιµοποιήθηκε αρχικά από τα ελβετικά ξενοδοχεία, του main courante. Ο όρος αυτός σηµαίνει ουσιαστικά «τρεχούµενος λογαριασµός» και αποτελεί τον πρώτο εσωτερικό έλεγχο των υπαλλήλων και των δραστηριοτήτων. Το βιβλίο αυτό ηµερήσιας κίνησης (χρέωσης και πίστωσης) πελατών παρέχει πληροφορίες, που αφορούν τις χρεώσεις και τις πιστώσεις των πελατών, τα έσοδα, τον αριθµό των πελατών, τις διανυκτερεύσεις κα. Η τήρηση των λογαριασµών δεν αποτελεί συνήθως ξεχωριστό τµήµα του ξενοδοχείου, αλλά αποτελεί λειτουργία του τµήµατος υποδοχής και στα µεγάλα ξενοδοχεία είναι στελεχωµένο µε ειδικό προσωπικό υπεύθυνο για αυτό το αντικείµενο. Η παρακολούθηση των λογαριασµών των πελατών γίνεται σε βιβλίο ή κινητά φύλλα που ονοµάζονται ηµερήσια κατάσταση κίνησης πελατών, βιβλίο χρεοπιστώσεων, βιβλίο τρεχούµενων λογαριασµών ή αναλυτικό καθολικό του λογαριασµού πελάτες. Η γραµµογράφηση του συστήµατος δηµιουργεί σειρές που αντιστοιχούν σε κάθε πελάτη και στήλες που αντιστοιχούν στα τµήµατα εκµετάλλευσης για τις χρεώσεις, ενώ υπάρχουν και στήλες για τις πιστώσεις και τα αποτελέσµατα. Υπάρχει και µια τελευταία στήλη για τις παρατηρήσεις στις οποίες σηµειώνονται τυχόν επεξηγήσεις. Η εργασία της main courante αρχίζει κάθε πρωί και ολοκληρώνεται το βράδυ µετά το κλείσιµο των τµηµάτων εκµετάλλευσης. Κάθε εργασία σε αυτήν θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί ως τις 6 το πρωί, οπότε και αρχίζει η νέα ηµέρα και η νέα main courante. Η σειρά εργασιών είναι συνήθως η εξής: αναγραφή της ηµεροµηνίας µεταφορά από την προηγούµενη µέρα όλων των λογαριασµών των πελατών που παραµένουν κατά απόλυτη σειρά αριθµού δωµατίου µεταφορά από την προηγούµενα όλων των λογαριασµών των χρεώσεων κατά απόλυτη αλφαβητική σειρά καταχώρηση όλων των µεταβολών, όπως αφίξεις, αναχωρήσεις, µε την σειρά που πραγµατοποιήθηκαν καταχώρηση των χρεώσεων των πελατών στις αντίστοιχες γραµµές και στήλες µε βάση τα σχετικά παραστατικά των αντίστοιχων τµηµάτων 14

28 καταχώρηση των πιστώσεων, όπως προκαταβολές και εκπτώσεις, στις αντίστοιχες σειρές και στήλες των πιστώσεων µε βάση τα σχετικά παραστατικά καταχώρηση των εισπράξεων των τµηµάτων µε βάση τις συγκεντρωτικές καταστάσεις των τµηµάτων και της αποδείξεις είσπραξης κλείσιµο και συµφωνία της main courante µετά την διακοπή λειτουργίας των επιµέρους τµηµάτων Το νυχτερινό κλείσιµο επαληθεύει τις εγγραφές στους λογαριασµούς των πελατών και µη πελατών, ισοσκελίζει τους λογαριασµούς main courante και διορθώνει ασυµφωνίες στην κατάσταση δωµατίων. Συµφωνεί όλα τα τµήµατα µε βάση τα παραστατικά που έχουν εκδοθεί και τις καταχωρήσεις αυτών στους λογαριασµούς main courante. Για τον έλεγχο της τιµής των δωµατίων που καταχωρήθηκε στους λογαριασµούς, συµπληρώνεται µια αναφορά απόκλισης των τιµών δωµατίων που παρέχει ένα µέσο ελέγχου και ανάλυσης των εσόδων, καθώς δείχνει την τιµή πόρτας και την τιµή που πραγµατικά νοικιάστηκε το δωµάτιο. Με οποιοδήποτε τρόπο νυχτερινού κλεισίµατος, όλα τα στοιχεία πρέπει να παραδίδονται στο λογιστήριο για έλεγχο. Είναι πιθανό µια συµφωνία στους λογαριασµούς των πελατών και των συνόλων των τµηµάτων να µην σηµαίνει ότι όλες οι εγγραφές καταχωρήθηκαν στους σωστούς λογαριασµούς. 5.4 Το ημερολόγιο Λέγοντας ημερολόγιο εννοούμε το βιβλίο της επιχείρησης στο οποίο καταχωρούνται κατά χρονολογική σειρά και κατά ορισμένη σειρά και τάξη κάθε συναλλαγή της οικονομικής μονάδας. Όλες οι σχετικές πληροφορίες λαμβάνονται από συγκεκριμένα δικαιολογητικά έγγραφα τα λεγόμενα παραστατικά τα οποία εκδίδονται για κάθε συναλλαγή. Τέτοια δικαιολογητικά είναι τα τιμολόγια, οι αποδείξεις, τα δελτία αποστολής κλπ. Το ημερολόγιο τηρείται υποχρεωτικά από τις επιχειρήσεις που τηρούν βιβλία Γ κατηγορίας σύμφωνα με τον Κώδικα Βιβλίων και στοιχείων. Το ημερολόγιο είναι το βιβλίο από το οποίο ξεκινά η λογιστική εργασία και από τα δεδομένα του οποίου δημιουργούνται οι λογαριασμοί και κατά συνέπεια ενημερώνεται το καθολικό. Η παραπάνω διαδικασία διευκολύνει τη διπλογραφική καταχώρηση με αποτέλεσμα να μειώνονται οι κίνδυνοι λαθών από τις αλλεπάλληλες χρεοπιστώσεις. Στο ημερολόγιο παραθέτονται όλες οι λεπτομέρειες της συναλλαγής ώστε να γίνεται πιο κατανοητή η φύση τους. Αυτές οι πράξεις εμφανίζονται με τη μορφή ενός ημερολογιακού άρθρου στο οποίο συναντάμε στοιχεία όπως τη χρονολογία καταχώρησης, τους χρεούμενους λογαριασμούς στο αριστερό μέρος του άρθρου και αντίστοιχα τους πιστούμενους λογαριασμούς στο δεξί, τα ποσά στις αντίστοιχες στήλες της χρέωσης και της πίστωσης, την αιτιολογία που συνήθως συνοδεύεται από τον αριθμό που φέρει το παραστατικό. 15

29 Περιγραφή και τρόπος τήρησης ημερολογίου. Ένα ημερολόγιο έχει συνήθως την παρακάτω γραμμογράφηση: α α ΣΓΚ ΣΑΚ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΜΕΡΙΚΑ ΠΟΣΑ ΠΟΣΑ ΧΡΕΩΣΗΣ ΠΟΣΑ ΠΙΣΤΩΣΗΣ Ημερομηνία Χρεούμενος Λογ/μος Πιστούμενος Λογ/μος χχχχχχχχ χχχχχχχχ Ατιολογία - Δικαιολογητικά Από μεταφορά.. Σε μεταφορά Στην πρώτη στήλη γράφεται πάντα ο αύξων αριθμός του ημερολογιακού άρθρου. Στην δεύτερη στήλη γράφεται η σελίδα του γενικού καθολικού. Στην τρίτη στήλη γράφεται η σελίδα του αναλυτικού καθολικού. Στη μεσαία στήλη παρουσιάζονται οι τίτλοι των λογαριασμών που κινούνται από το συγκεκριμένο γεγονός. Πρώτα γράφεται ο λογαριασμός που χρεώνεται και στην επόμενη γραμμή στη δεξιά πλευρά ο λογαριασμός που πιστώνεται. Στην ίδια στήλη στο κάτω μέρος γράφεται η αιτιολογία και ο αριθμός του παραστατικού. Τα ποσά των λογαριασμών γράφονται στις δύο τελευταίες στήλες με τέτοιο τρόπο ώστε οι δεκάδες να βρίσκονται κάτω από τις δεκάδες και να διευκολύνεται η πρόσθεση. Στο τέλος κάθε σελίδας στην τελευταία γραμμή γράφουμε την ένδειξη σε μεταφορά. Ταυτόχρονα αθροίζουμε τα ποσά των στηλών της χρέωσης και της πίστωσης και τα αθροίσματά τους γράφονται στην κορυφή των ίδιων στηλών στην επόμενη σελίδα. Στην ίδια γραμμή γράφεται η ένδειξη από μεταφορά. Σύμφωνα με το νόμο στη μεσαία στήλη των ημερολογιακών άρθρων δεν πρέπει να υπάρχουν κενές γραμμές. 5.5 Γενικό καθολικό Γενικό καθολικό είναι το αρχείο το οποίο περιλαμβάνει όλους τους λογαριασμούς της επιχείρησης είτε με τη μορφή βιβλίου, καρτελών ή ακόμα και ηλεκτρονικά. Η τήρησή του είναι υποχρεωτική από νόμο και οι 16

30 λογαριασμοί που περιέχονται σε αυτό ενημερώνονται με βάση τις εγγραφές του ημερολογίου. Η διαδικασία αυτή λέγεται μεταφορά των λογαριασμών από το ημερολόγιο στο γενικό καθολικό. Στο ημερολόγιο όπως προαναφέραμε, οι οικονομικές πράξεις καταχωρούνται κατά χρονολογική σειρά ενώ στο γενικό καθολικό οι ίδιες πράξεις καταχωρούνται κατά λογαριασμούς. Έτσι αν ο επιχειρηματίας χρειαστεί να ανατρέξει στην οικονομική ζωή της επιχείρησης, δηλαδή σε οικονομικές πράξεις που έγιναν σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο, τις σχετικές πληροφορίες θα τις πάρει από το ημερολόγιο. Αν όμως θελήσει να πληροφορηθεί για το ύψος των μετρητών της οικονομικής μονάδας για δεδομένη χρονική στιγμή ή ποιο είναι το ύψος των υποχρεώσεών της προς τρίτους τότε θα ανατρέξει στο γενικό καθολικό και συγκεκριμένα στους λογαριασμούς «ταμείο», «πιστωτές», «προμηθευτές» ή «γραμμάτια πληρωτέα». Παρακάτω εμφανίζονται μερικοί συνηθισμένοι λογαριασμοί και ο τρόπος που κινούνται στα πλαίσια του ημερολογίου και του Γενικού Καθολικού. Πελάτες: Ο συγκεκριμένος λογαριασμός δημιουργείται για την παρακολούθηση των απαιτήσεων της επιχείρησης. Οι απαιτήσεις κατά των πελατών και των χρεωστών δε στηρίζονται σε πιστωτικούς τίτλους όπως οι συναλλαγματικές και τα γραμμάτια αλλά είναι κατά κύριο λόγο προφορικές. Ο λογαριασμός χρεώνεται με κάθε απαίτηση που δημιουργείται από πώληση προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών από την επιχείρηση και πιστώνεται με κάθε μείωση της απαίτησης από καταβολές. Χρεώστες: Ο λογαριασμός αυτός δημιουργείται για την παρακολούθηση των απαιτήσεων της επιχείρησης που προέρχονται από δραστηριότητες εκτός πωλήσεων, όπως η παροχή δανείου σε τρίτο πρόσωπο ή η απαίτηση αποζημίωσης από ασφάλειες κλπ. Ο λογαριασμός χρεώνεται με τη δημιουργία κάθε απαίτησης ή αύξησής της και πιστώνεται με κάθε μείωσή της. Γραμμάτια εισπρακτέα: Με το λογαριασμό αυτό παρακολουθούνται απαιτήσεις της επιχείρησης που προέρχονται από συναλλαγματικές ή γραμμάτια αποδοχής πελατών ή χρεωστών. Χρεώνεται με την ονομαστική αξία των συναλλαγματικών που λαμβάνει η επιχείρηση και πιστώνεται με την είσπραξη ή μεταβίβασή τους. Εμπορεύματα: Ο λογαριασμός αυτός παρακολουθεί την κίνηση των εμπορευμάτων, χρεώνεται με τις αγορές και πιστώνεται με τις πωλήσεις τους. Προμηθευτές: Για την παρακολούθηση των υποχρεώσεων που προέρχονται από τις αγορές της επιχείρησης δημιουργείται λογαριασμός με τον πιο πάνω τίτλο. Αντίθετα με τους παραπάνω λογαριασμούς του ενεργητικού ο λογαριασμός προμηθευτές πιστώνεται με κάθε υποχρέωση που δημιουργείται από αγορές, και χρεώνεται με τις καταβολές μετρητών που μειώνουν την υποχρέωση της επιχείρησης. 17

31 Πιστωτές: Ο συγκεκριμένος λογαριασμός παρακολουθεί τις υποχρεώσεις της επιχείρησης που δημιουργούνται από συναλλαγές εκτός αγορών. Πιστώνεται με κάθε υποχρέωση που δημιουργείται και με κάθε αύξησή της (π.χ. τόκοι) και χρεώνεται με κάθε μείωση. Γραμμάτια πληρωτέα: Με το λογαριασμό αυτό, παρακολουθούνται οι υποχρεώσεις τις επιχείρησης που προέρχονται από γραμμάτια ή συναλλαγματικές αποδοχής της. Πιστώνεται με την ονομαστική αξία που η επιχείρηση αναλαμβάνει να πληρώσει και χρεώνεται με την ίδια αξία όταν τα εξοφλεί. Άσκηση 1 Ο Γ. Ρερές άνοιξε την 01/01/2005 επιχείρηση πώλησης τουριστικών ειδών και για το σκοπό αυτό διέθεσε 8000 σε μετρητά 2/1. Αγόρασε εμπορεύματα αξίας και πλήρωσε το μισό της αξίας σε μετρητά και για το υπόλοιπο υπέγραψε γραμμάτια πληρωτέα 3/1. Πούλησε εμπορεύματα αξίας 2000 και για το μισό της αξίας τους εισέπραξε μετρητά ενώ για το υπόλοιπο αποδέχθηκε συναλλαγματική 9/1. Απέσυρε για ατομικές ανάγκες /1. Αγόρασε μεταφορικό μέσο αξίας 9000 με μετρητά 20/1. Πούλησε εμπορεύματα αξίας 3000 με πίστωση στον πελάτη Βασιλείου 25/1. Ο πελάτης Βασιλείου κατέβαλε 1000 έναντι υποχρέωσής του. Ζητείται να γίνει η καταχώρηση των ημερολογιακών πράξεων στο ημερολόγιο και να μεταφερθούν στο Γενικό Καθολικό αντίστοιχα. 18