Επίδραση της τεχνητής μεταβολής των εδαφικών συνθηκών στη σύνθεση της εδαφοπανίδας Γ. ΜΠΟΥΤΣΗΣ

Transcript

1 Επίδραση της τεχνητής μεταβολής των εδαφικών συνθηκών στη σύνθεση της εδαφοπανίδας Γ. ΜΠΟΥΤΣΗΣ Οι εδαφικοί νηματώδεις αποτελούν ένα καλό εργαλείο εκτίμησης της ποιότητας των γεωργικών εδαφών, εξαιτίας των βιολογικών και οικολογικών χαρακτηριστικών τους. Οι μεταβολές της βιοκοινότητας τους μπορούν να δώσουν πληροφορίες για τις πιέσεις που δέχονται τα αγρο-οικοσυστήματα από τις διαταραχές. Στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής διερευνήθηκαν οι επιδράσεις της μεταβολής των εδαφικών συνθηκών, που επάγουν οι συμβατικές και οργανικές καλλιεργητικές πρακτικές, πάνω στη βιοκοινότητα των νηματωδών. Στο 1 ο κεφάλαιο, αξιολογείται η επίδραση της χημικής απολύμανσης πάνω στη βιοκοινότητα των νηματωδών, μιας από τις ισχυρότερες διαταραχές που δέχονται τα καλλιεργημένα εδάφη, σε σχέση με μια εναλλακτικού τύπου απολύμανση με μίγμα οργανικών απολυμαντικών φυτικής προέλευσης. Γι αυτόν τον λόγο ένα πείραμα εγκαταστάθηκε σε αγρό που καλλιεργούνταν συμβατικά για αρκετά χρόνια με φασόλια (Phaseolus vulgaris). Ο αγρός χωρίστηκε σε επιφάνειες που απολυμάνθηκαν είτε χημικά με metam sodium, είτε με μίγμα οργανικών απολυμαντικών, ενώ στο πειραματικό σχέδιο συμπεριλήφθηκαν και επιφάνειες που απλώς οργώθηκαν, χωρίς να δεχθούν απολυμαντικά. Μελετήθηκαν οι επιπτώσεις των απολυμαντικών χειρισμών, ένα μήνα μετά την εφαρμογή τους, στις ποσοτικές παραμέτρους της βιοκοινότητας των νηματωδών (αφθονίες τροφικών και λειτουργικών ομάδων, δείκτες βιοκοινότητας νηματωδών, ποικιλότητα), καθώς και οι μεταβολές που επιφέρουν στα δίκτυα των σχέσεων ανάμεσα στα γένη. H χημική απολύμανση μείωσε την αφθονία όλων των τροφικών ομάδων. H μόνη ομάδα που ανέκαμψε ένα μήνα μετά ήταν αυτή των βακτηριοφάγων με τιμή cp 1. H μείωση του κυρίαρχου γένους, δηλαδή του φυτοπαράσιτου Paratylenchus, οδήγησε σε αλλαγή του προτύπου κυριαρχίας και αύξηση της ποικιλότητας. Όσον αφορά το δίκτυο των σχέσεων των νηματωδών, η χημική απολύμανση οδήγησε σε μικρότερα, λιγότερο πολύπλοκα δίκτυα, όπου η επιρροή του κυρίαρχου Paratylenchus ήταν πολύ μεγάλη. H οργανική απολύμανση και σε μικρότερο βαθμό το όργωμα αύξησαν την αφθονία των νηματωδών που τρέφονται με αποικοδομητές, και κυρίως των cp 1 βακτηριοφάγων. Και στις δύο περιπτώσεις αυξήθηκε η ποικιλότητα, γιατί αυξήθηκε ο

2 αριθμός των γενών και η αφθονία των μη κυρίαρχων γενών. Έτσι, τα δίκτυα των σχέσεων έγιναν μεγαλύτερα, πιο πολύπλοκα, με μειωμένη επιρροή του κυρίαρχου γένους Paratylenchus. Στο δεύτερο κεφάλαιο διερευνήθηκαν οι μεταβολές της βιοκοινότητας των νηματωδών κατά τον πρώτο χρόνο μετάβασης από συμβατικό σε οργανικό καλλιεργητικό καθεστώς και κατά τον πρώτο χρόνο αγρανάπαυσης. Μελετήθηκαν οι επιπτώσεις του καλλιεργητικού καθεστώτος στις ποσοτικές παραμέτρους της βιοκοινότητας των νηματωδών (αφθονίες τροφικών και λειτουργικών ομάδων, δείκτες βιοκοινότητας νηματωδών, ποικιλότητα), καθώς και οι μεταβολές που επιφέρουν στα δίκτυα των σχέσεων ανάμεσα στα γένη. H μετατροπή των συμβατικών καλλιεργειών σε οργανικές είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των βακτηριοφάγων νηματωδών, και κυρίως αυτών με τιμή cp 1, η οποία προκάλεσε τη μείωση του δείκτη ωριμότητας ΜI και του δείκτη μονοπατιού αποικοδόμησης CI και την αύξηση του δείκτη εμπλουτισμού ΕI. Στις συμβατικές καλλιέργειες, το κυρίαρχο γένος της βιοκοινότητας ήταν συνεχώς το φυτοπαράσιτο Paratylenchus, ενώ στις οργανικές καλλιέργειες η κυριαρχία του εδραιώθηκε μόνον στο τέλος της καλλιεργητικής περιόδου, όταν η αφθονία του υπερέβη αυτήν των cp 1 βακτηριοφάγων Diploscapter και Rhabditis. Οι αντίστροφες τάσεις της αφθονίας των cp 1 βακτηριοφάγων και του φυτοπαράσιτου Paratylenchus στον χρόνο καθόρισαν τις μεταβολές των προτύπων κυριαρχίας και επομένως της ποικιλότητας. Όσον αφορά τα δίκτυα σχέσεων μεταξύ των γενών, η οργανική καλλιέργεια δεν διαφοροποιήθηκε πολύ από τη συμβατική. Και στους δύο τύπους καλλιέργειας, τα δίκτυα ήταν μεγάλα αλλά σχετικά απλά, με μεγάλη επιρροή του κυρίαρχου γένους και πολλά γένη να κατέχουν περιφερειακές θέσεις και να σχετίζονται μόνον με το κεντρικό γένος. H παύση της καλλιέργειας είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση όλων των τροφικών ομάδων, οι οποίες ευνοούνται είτε από εποχικές καλλιεργητικές πρακτικές (μικροβιοφάγοι) είτε από την παρουσία του φυτού ξενιστή (φυτοπαράσιτα). Επίσης οδήγησε σε μείωση των γενών. Παρόλα αυτά, οι δείκτες βιοκοινότητας νηματωδών δεν κατάφεραν να διακρίνουν τις καλλιεργημένες επιφάνειες από αυτές σε καθεστώς αγρανάπαυσης, πιθανόν γιατί απαιτείται παύση της καλλιέργειας μεγαλύτερη του ενός έτους. Τα δίκτυα σχέσεων όμως διαφοροποιήθηκαν από αυτά στις καλλιεργημένες επιφάνειες. Έγιναν μικρότερα αλλά αρκετά πολύπλοκα, με αυξημένες σχέσεις ανάμεσα στα γένη και με μειωμένη επιρροή του κυρίαρχου γένους.

3 Στο τελευταίο κεφάλαιο μελετήθηκε η επίδραση του διαχειριστικού καθεστώτος (συμβατική οργανική καλλιέργεια) στην ανάκαμψη της βιοκοινότητας των νηματωδών μετά από διαταραχές. Για μια καλλιεργητική περίοδο μελετήθηκε η σταδιακή επανάκαμψη της βιοκοινότητας των νηματωδών σε πειραματικές επιφάνειες που δέχθηκαν τους απολυμαντικούς χειρισμούς που περιγράφηκαν στο 1 ο κεφάλαιο και ακολούθως καλλιεργήθηκαν με φασόλια είτε με συμβατικό είτε με οργανικό τρόπο. H οργανική λίπανση έδειξε να αναιρεί το αρνητικό αποτέλεσμα της χημικής απολύμανσης στις ομάδες των μυκητοφάγων και μη παρασιτικών φυτοφάγων, ενώ στις συμβατικές καλλιέργειες οι ομάδες αυτές δεν ανέκαμψαν ποτέ. Οι θηρευτές δεν ανέκαμψαν ανεξαρτήτως καλλιεργητικού καθεστώτος, ενώ οι βακτηριοφάγοι έδειξαν να ανακάμπτουν μετά τη χημική απολύμανση αυξανόμενοι από τις διαταραχές που σηματοδότησαν την αρχή της καλλιεργητικής περιόδου (λίπανση-όργωμα), και στη συνέχεια ακολούθησαν ένα πτωτικό πρότυπο χρονικών μεταβολών. Αντίθετο πρότυπο χρονικών μεταβολών επέδειξαν οι φυτοπαρασιτικοί που επίσης ανέκαμψαν από τη χημική απολύμανση με την έναρξη της καλλιέργειας του ξενιστή τους. H ανάλυση σε επίπεδο γένους έδειξε ότι στις συμβατικές καλλιέργειες το αποτέλεσμα της χημικής απολύμανσης διατηρείται για όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, ενώ η οργανική λίπανση δεν αναιρεί το αποτέλεσμα των απολυμαντικών χειρισμών στην πρώτη δειγματοληψία αλλά στις επόμενες. Επίσης, γένη της ίδιας λειτουργικής ομάδας έδειξαν να διαφοροποιούν τις αποκρίσεις τους. Επομένως, η οργανική καλλιέργεια οδήγησε σε ταχύτερη επανάκαμψη της βιοκοινότητας των νηματωδών μετά τη διαταραχή της χημικής απολύμανσης.

4 Επίδραση τεχνητών μεταβολών των εδαφικών συνθηκών στις εδαφικές διεργασίες και στη φυτική παραγωγή ΠΑΝΤΕΛΙΤΣΑ ΚΑΠΑΓΙΑΝΝΗ Το ενδιαφέρον για την αρνητική περιβαλλοντική επίδραση που ασκούν οι σύγχρονες γεωργικές πρακτικές, οδήγησε στην υιοθέτηση γεωργικών πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον. Η βιολογική καλλιέργεια αποτελεί ένα εναλλακτικό σύστημα παραγωγής, το οποίο ανταποκρίνεται στις θεμελιώδεις αρχές της αειφόρου γεωργίας και αποτελεί εξ ορισμού ένα σύστημα το οποίο έχει θετική επίδραση τόσο στο περιβάλλον όσο και στον άνθρωπο. Με δεδομένο ότι η βιολογική καλλιέργεια από μόνη της φαίνεται να οδηγεί σε μια αρκετά μακροπρόθεσμη μεταβολή της ποιότητας του εδάφους, η παρούσα διατριβή διερευνά πρακτικές βελτίωσης της ποιότητας του εδάφους, που να οδηγούν σε αύξηση της παραγωγής και συγχρόνως να αντιμετωπίζουν κρίσιμα περιβαλλοντικά προβλήματα. Συγκεκριμένα, σκοπός της διατριβής είναι η μελέτη της μεταβολής της ποιότητας του εδάφους, μέσω του βαθμού απόκρισης των βιοχημικών παραμέτρων του, μετά την εφαρμογή χειρισμών απολύμανσης και λίπανσης. Στα υπό μελέτη εδαφικά τμήματα καλλιεργήθηκε το Phaseolus vulgaris L. (φασόλι το κοινό). Η περιοχή μελέτης ήταν στο Λαιμό Πρεσπών και τα πειραματικά τεμάχια διασπείρονταν σε μία έκταση τριών περίπου στρεμμάτων. Συνολικά πραγματοποιήθηκαν τέσσερις δειγματοληψίες εδαφικών δειγμάτων καθώς και μία δειγματοληψία υπέργειας βιομάζας. Όλες, εκτός από μία, έγιναν κατά τη διάρκεια του βιολογικού κύκλου του φασολιού. Τα δείγματα ελήφθησαν σύμφωνα με ένα πλήρες παραγοντικό σχέδιο και οι υπό μελέτη χειρισμοί και οι θέσεις από όπου αυτά ελήφθησαν εφαρμόστηκαν στο χώρο τυχαία. Η διατριβή αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια, το περιεχόμενο των οποίων παρουσιάζεται σε συντομία στις παραγράφους που ακολουθούν. Στο πρώτο κεφάλαιο διερευνήθηκε η επίδραση της απολύμανσης στις εδαφικές παραμέτρους, ένα μηνά μετά την εφαρμογή της στις πειραματικές επιφάνειες. Σκοπός αυτού του κεφαλαίου ήταν να μελετηθεί κατά πόσο αποτελεί διαταραχή η βιολογική και η χημική απολύμανση στην ποιότητα του εδάφους. Κατά το χειρισμό της απολύμανσης, ο οποίος πραγματοποιήθηκε πριν τη σπορά, το Μάρτιο,

5 δειγματοεπιφάνειες, τυχαία κατανεμημένες στο χώρο, απολυμάνθηκαν με το χημικό προϊόν metam sodium. Άλλες απολυμάνθηκαν με βιολογικό τρόπο, που περιελάμβανε το συνδυασμό ενός μίγματος γνωστού ως vivere fyt, το οποίο φέρει θρεπτικά συστατικά και αιθέρια έλαια από βασιλικό, γαρίφαλο και κατιφέ, καθώς και του neem cake, ένα προϊόν με αντιμικροβιακές ιδιότητες από το δέντρο Azadirachta indica, ενώ κάποιες επιφάνειες δεν απολυμάνθηκαν. Όπως προέκυψε από τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων, η απολύμανση, βιολογική και χημική, δεν επηρέασε κάποιες από τις μελετώμενες παραμέτρους και αυτές ήταν ο οργανικός άνθρακας, το οργανικό άζωτο, η δραστηριότητα της ασπαραγινάσης και της γλουταμινάσης. Ωστόσο οι υπόλοιπες παράμετροι μεταβλήθηκαν από το χειρισμό αυτό, με κάθε τύπο απολύμανσης να επιδρά με διαφορετικό τρόπο στις παραμέτρους. Έτσι, η βιολογική απολύμανση μείωσε το μικροβιακό άνθρακα και αύξησε τις συγκεντρώσεις του αζώτου στο έδαφος, ενώ η χημική απολύμανση μείωσε τη δραστηριότητα της ουρεάσης και της όξινης φωσφατάσης, το ποσό του μικροβιακού αζώτου καθώς και τις συγκεντρώσεις του φωσφόρου. Επομένως η βιολογική απολύμανση εξασφάλισε αυξημένες συγκεντρώσεις διαθέσιμου N και P καθώς και αυξημένη ενζυμική δραστηριότητα. Επιπλέον και οι δύο απολυμάνσεις έδειξαν να μεταβάλουν τη δομή της μικροβιακής κοινότητας του εδαφικού συστήματος. Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στη συνδυαστική επίδραση της απολύμανσης και της καλλιεργητικής πρακτικής κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας του φασολιού. Μετά την απολύμανση, στις μισές τυχαίες δειγματοληπτικές επιφάνειες εφαρμόστηκε κοπριά και η αφαίρεση των ζιζανίων έγινε χειρωνακτικά. Στις υπόλοιπες εφαρμόστηκε χημικό λίπασμα καθώς και το paraquat για τον έλεγχο των ζιζανίων. Τα εδαφικά δείγματα συλλέχτηκαν σε τρεις διαφορετικές χρονικές στιγμές (Ιούνιο, Αύγουστο και Οκτώβριο) που αντιπροσωπεύουν διαφορετικά στάδια της καλλιέργειας του φασολιού. Συγκεκριμένα, τον Ιούνιο το φυτό βρίσκεται στο βλαστητικό του στάδιο, τον Αύγουστο στο στάδιο της άνθησης και τον Οκτώβριο στο στάδιο της συγκομιδής. Επίσης, δείγματα υπέργειας βιομάζας ελήφθησαν κατά το Σεπτέμβριο, όπου τα φυτά βρίσκονταν στο τελικό στάδιο του βιολογικού τους κύκλου. Τα ερωτήματα που διερευνήθηκαν σε αυτό το κεφάλαιο ήταν τα εξής: α) ποια είναι η μακροπρόθεσμη επίδραση της απολύμανσης στις εδαφικές παραμέτρους; β) πώς αποκρίνονται οι εδαφικές παράμετροι κατά τη μετάβαση συμβατικής καλλιέργειας σε βιολογική; γ) πώς μεταβάλλονται οι εδαφικές παράμετροι στα επιμέρους στάδια του κύκλου του φασολιού; δ) επιδρά και με ποιο τρόπο ο

6 συνδυασμός των χειρισμών απολύμανσης-καλλιέργειας στις εδαφικές παραμέτρους και στη φυτική υπέργεια βιομάζα κατά το βιολογικό κύκλο του φασολιού; H απολύμανση, τρεις μήνες μετά την εφαρμογή της, επηρέασε τη δραστηριότητα της γλουταμινάσης, το μικροβιακό άνθρακα και το μικροβιακό άζωτο δηλαδή λιγότερες παραμέτρους σε σχέση με αυτές που επηρεάστηκαν ένα μηνά μετά την εφαρμογή αυτού του χειρισμού. H εφαρμογή της βιολογικής καλλιέργειας αύξησε τη δραστηριότητα των αμιδοϋδρολασών, το μικροβιακό άνθρακα και το μικροβιακό άζωτο δηλαδή η προσθήκη οργανικής ουσίας κινητοποίησε τη μικροβιακή βιομάζα και δραστηριότητα. Ωστόσο, το γεγονός ότι οι υπόλοιπες παράμετροι δεν επηρεάστηκαν, δείχνει πως η μακροχρόνια καλλιέργεια φασολιού με συμβατικό τρόπο και η χρόνια ενσωμάτωση των υπολειμμάτων αποτέλεσαν καθοριστικότερο παράγοντα στη διαμόρφωση της εδαφικής ποιότητας σε σχέση με την προσθήκη οργανικού υλικού. Οι περισσότερες διαφορές στις εδαφικές παραμέτρους παρατηρήθηκαν ως προς το χρόνο δειγματοληψίας. Όλες οι παράμετροι διαφοροποιήθηκαν σημαντικά μεταξύ των δειγματοληψιών, εκτός του οργανικού και μικροβιακού άνθρακα, που παρέμειναν σταθερά. Ως προς το συνδυασμό των χειρισμών απολύμανσης-καλλιέργειας παρατηρήθηκε ότι στις δύο πρώτες δειγματοληψίες (Ιούνιο και Αύγουστο) τα εδαφικά δείγματα παρουσίασαν υψηλά ποσοστά διασποράς, με αποτέλεσμα η διάκριση των περισσότερων συνδυασμών των χειρισμών να μην είναι εφικτή. Αντίθετα, στη δειγματοληψία του Οκτωβρίου, ένα μήνα μετά την κοπή του υπέργειου τμήματος του φυτού, οι επιμέρους χειρισμοί απέκτησαν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ώστε να μπορούν να διακρίνονται μεταξύ τους. Επίσης, σύμφωνα με την ανάλυση των νευρωνικών δικτύων, οι συνδυασμοί των χειρισμών: βιολογική απολύμανση-βιολογική καλλιέργεια και χημική απολύμανσησυμβατική καλλιέργεια ήταν αυτοί με τα μεγαλύτερα ποσοστά λάθους ταξινόμησης των δειγμάτων τους δηλαδή τα δείγματα αυτών των χειρισμών εμφάνισαν μεγάλη ετερογένεια ως προς τις εδαφικές τους παραμέτρους. Όσον αφορά στην παραγωγή υπέργειας βιομάζας και στη συγκέντρωση του N στους καρπούς παρατηρήθηκαν γενικά αυξημένες στα βιολογικά καλλιεργούμενα πειραματικά τμήματα σε σχέση με τα συμβατικά. Ακόμα, η υπέργεια παραγωγή της βιομάζας δεν επηρεάστηκε σε σημαντικό βαθμό από την απολύμανση, όπως άλλωστε συνέβη και με τις εδαφικές παραμέτρους. Ωστόσο ο χειρισμός αυτός επηρέασε τη

7 συγκέντρωση του N και συγκεκριμένα στις δειγματοεπιφάνειες που δέχτηκαν βιολογική απολύμανση καταγράφηκαν υψηλότερες συγκεντρώσεις N στους καρπούς. Το τρίτο κεφάλαιο πραγματεύεται το βαθμό και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζεται η εδαφική λειτουργική βακτηριακή ποικιλότητα μίας κατεξοχήν συμβατικής καλλιέργειας φασολιού ύστερα από χειρισμούς απολύμανσης και λίπανσης σε δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές, τον Αύγουστο και τον Οκτώβριο. Σε αυτό το κεφάλαιο χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος Biolog προκειμένου να εκτιμηθεί η βακτηριακή ποικιλότητα. Κάθε πλακίδιο Biolog περιέχει 96 κυψελίδες εκ των οποίων οι 95 φέρουν υπόστρωμα προς κατανάλωση και η μία νερό. Το σύνολο των υποστρωμάτων κάθε πλακιδίου διαιρείται στις εξής κατηγορίες: αμίνες/αμίδια, αμινοξέα, υδατάνθρακες, καρβοξυλικά οξέα, πολυμερή και 10 ακόμα υποστρώματα, τα λοιπά υποστρώματα, που δεν ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες. Οι παράμετροι που μεταβλήθηκαν στο χρόνο ήταν η κατανάλωση του συνόλου όλων των υποστρωμάτων και η κατανάλωση όλων των επιμέρους ομάδων εκτός αυτής των λοιπών υποστρωμάτων, με τις υψηλότερες τιμές να παρουσιάζονται τον Οκτώβριο. Επιπλέον, ο δείκτης ποικιλότητας Shannon δεν επηρεάστηκε από τους χειρισμούς αλλά ούτε και από το χρόνο δειγματοληψίας. Παράλληλα εκτιμήθηκαν οι παράμετροι Κ και r, η μέγιστη τιμή κατανάλωσης και ο ρυθμός κατανάλωσης των υποστρωμάτων αντίστοιχα, που προέκυψαν από την προσαρμογή σιγμοειδών καμπυλών στις καταναλώσεις των υποστρωμάτων. Συνοπτικά αυτό που προέκυψε είναι ότι η προσθήκη κοπριάς δημιούργησε καλύτερες συνθήκες ανάπτυξης όλων των λειτουργικών ομάδων των βακτηρίων και ότι οι συνδυαστικοί χειρισμοί (απολύμανσης-λίπανσης) διακρίθηκαν όχι σε επίπεδο λειτουργικής ποικιλότητας αλλά με βάση την κατανάλωση συγκεκριμένων υποστρωμάτων. Γενικότερα το Phaseolus vulgaris μετά από ένα συγκεκριμένο τρόπο καλλιέργειας για χρόνια (συμβατική καλλιέργεια) διαμόρφωσε ιδιαίτερες εδαφικές συνθήκες με αποτέλεσμα την επιλογή καθορισμένης βακτηριακής κοινότητας, η λειτουργικότητα της οποίας είναι δύσκολο να επηρεαστεί ή να αλλάξει μετά από κάποιο χειρισμό. Στο τέταρτο κεφάλαιο μελετήθηκε η επίδραση της εγκατάλειψης αγρού για το χρονικό διάστημα ενός έτους στις εδαφικές παραμέτρους σε σχέση με τη συμβατική και τη βιολογική καλλιεργητική πρακτική. H μόνη παράμετρος που διαφοροποίησε σημαντικά τα συμβατικά καλλιεργούμενα τμήματα από τα ακαλλιέργητα ήταν το ανόργανο άζωτο. Επομένως η εφαρμογή της αγρανάπαυσης για ένα έτος δεν

8 προσέδωσε στο εδαφικό σύστημα διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά της συμβατικής καλλιέργειας. Ωστόσο με την εφαρμογή της διαφοροποιού ανάλυσης τα ακαλλιέργητα τμήματα παρουσίασαν μεταβολή στο χρόνο ως προς τις τιμές των εδαφικών τους παραμέτρων, μια και τα εδαφικά δείγματα αυτών των τμημάτων σχημάτισαν ξεχωριστά σύνολα για κάθε δειγματοληψία. Ενδεχομένως το παραπάνω αποτέλεσμα να προέκυψε από την παρουσία ποικιλίας αυτοφυών φυτών στα ακαλλιέργητα εδαφικά τμήματα ως αποτέλεσμα της εγκατάλειψης.