Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Ε Δημοτικού Τίτλος: «Βιο-γράφω» Συγγραφή: ΜΟΙΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Εφαρμογή: ΚΟΥΡΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2015

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Βιο-γράφω Εφαρμογή σεναρίου Κούρτης Παρασκευάς Δημιουργία σεναρίου Παναγιώτης Μοίρας Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Ε Δημοτικού Σχολική μονάδα 1ο 12/Θ Πρότυπο Πειραματικό Δημ. Σχ. ΠΤΔΕ-ΑΠΘ Χρονολογία Από 9/2/2015 μέχρι 17/2/2015 Διδακτική/θεματική ενότητα Γλώσσα Ε Δημοτικού, τεύχος β, ενότητα 9: «Βιβλία βιβλιοθήκες» Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 17 διδακτικές ώρες.

4 Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο Πληροφορικής Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Το σενάριο υλοποιήθηκε στην αίθουσα Πληροφορικής, αλλά και στη σχολική τάξη. Στο εργαστήριο Πληροφορικής υπήρχε ο απαιτούμενος αριθμός Η/Υ, οι οποίοι ήταν εφοδιασμένοι με τα απαραίτητα λογισμικά (περιγράφονται σε επόμενη ενότητα του σεναρίου) και σύνδεση με το διαδίκτυο. Υπήρχε επίσης βιντεοπροβολέας για τις παρουσιάσεις στην ολομέλεια. Οι μαθητές ήταν εξοικειωμένοι με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, με την πλοήγηση στο διαδίκτυο και με βασικές λειτουργίες των Windows (άνοιγμα φακέλου, αρχείου, αποθήκευση, εκτύπωση κλπ.). Πριν από την εφαρμογή του σεναρίου ο εκπαιδευτικός είχε εγκαταστήσει στους υπολογιστές που θα εργάζονταν οι μαθητές τους φακέλους με τα απαραίτητα αρχεία που θα χρησιμοποιούσαν οι μαθητές κατά την υλοποίηση του σεναρίου. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Παναγιώτης Μοίρας, Βιο-γράφω, Νεοελληνική Γλώσσα, Ε Δημοτικού, Το σενάριο αντλεί Το σενάριο είναι πρωτότυπο στη σύλληψη και δεν αξιοποιεί στοιχεία από άλλα σενάρια. Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ

5 Το παρόν διδακτικό σενάριο σχεδιάστηκε με στόχο να προσεγγίσουν οι μαθητές σημαντικά βιογραφικά είδη, όπως είναι το βιογραφικό και το αυτοβιογραφικό σημείωμα. Με αφορμή (αυτο)βιογραφικά κείμενα του σχολικού εγχειριδίου και την προοπτική συγγραφής από τους μαθητές του βιογραφικού ενός γνωστού συγγραφέα που θα επισκεφτεί το σχολείο διερευνώνται τα συγκεκριμένα βιογραφικά είδη ως προς τη δομή τους, το περιεχόμενό τους και τους επικοινωνιακούς στόχους που εξυπηρετούν. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Το βιογραφικό και το αυτοβιογραφικό σημείωμα αποτελούν αφηγήσεις με ιδιαίτερη αξία. Κι ενώ στο Δημοτικό σχολείο οι μαθητές έρχονται συχνά σε επαφή με τέτοιου είδους κείμενα (βιογραφικά συγγραφέων σε οπισθόφυλλα βιβλίων, βιογραφικά σημαντικών προσώπων σε βιβλία της Γλώσσας, της Ιστορίας ή ακόμα και σε ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες) δε δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανάλυση και στη μελέτη των βιογραφικών κειμένων. Ο λόγος προφανώς είναι ότι ο κύριος σκοπός που εξυπηρετούν (παρουσίαση προσώπου με στόχο την εύρεση εργασίας) ταιριάζει περισσότερο σε μεγαλύτερες ηλικίες. Τα βιογραφικά σημειώματα, όμως, μπορούν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των μικρών μαθητών, αφού τα σημαντικά επιτεύγματα ανθρώπων δημιουργούν παράλληλο ενδιαφέρον και για το πρόσωπο στο οποίο αυτά οφείλονται. Ο Dominicé (2000) που χρησιμοποίησε ιστορίες ζωής ως µια στρατηγική διερεύνησης της εκπαίδευσης και της μάθησης εντυπωσιάστηκε από τις εκπαιδευτικές δυνατότητες και τη γοητεία που ασκεί η βιογραφική επεξεργασία. Επιπλέον, η (αυτο)βιογραφία προσφέρει µια πολύ έντονη αίσθηση της αμεσότητας και της εμπλοκής. Ο μαθητής μπορεί να θέσει τον εαυτό του εύκολα στη

6 θέση του (αυτο)βιογραφούμενου, να τον σκιαγραφήσει και να παραγάγει λόγο αυθεντικό αναπαράγοντας ή τροποποιώντας βιογραφικά είδη και φόρμες που διδάχτηκε, ανάλογα με την περίσταση επικοινωνίας. Τη γνώση αυτή μπορεί να τη χρησιμοποιήσει αργότερα στον κοινωνικό χώρο που ζει, αλλά και σε χώρους που θα βρεθεί αργότερα ως πολίτης (Kalantzis & Cope 2000). Οι μαθητές χωρισμένοι σε πέντε ομάδες των 3-4 ατόμων εργάζονται στην αίθουσα των Η/Υ, η οποία είναι διαμορφωμένη έτσι (τραπέζια εργασίας στο κέντρο και πάγκοι με Η/Υ περιμετρικά της αίθουσας), ώστε να εξυπηρετεί τόσο την εργασία στην ολομέλεια (εισηγήσεις, συζητήσεις, προβολές) όσο και την εργασία σε ομάδες (με τη χρήση ή όχι των Η/Υ). Κατά τη διδασκαλία του σεναρίου εφαρμόζεται η καθοδηγούμενη ανακάλυψη. Οι δραστηριότητες που απαρτίζουν το σενάριο ωθούν τους μαθητές να υιοθετήσουν ανακαλυπτικές τεχνικές. Συνεργαζόμενοι οι μαθητές ανακαλύπτουν τη γνώση με την υποστήριξη και την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού, ο οποίος παρακολουθώντας την εξέλιξη του μαθητή συνεχίζει να τον ενισχύει με άλλα μέσα όπως ερωτήσεις, ανατροφοδότηση και παροχή περισσότερων γνώσεων. Αυτή η ενίσχυση της εκτέλεσης έχει περιγραφεί ως «σκαλωσιά» (scaffolding-υποστήριξη Tharp & Gallimore 1999). Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται: να γνωρίσουν ότι βιογραφικά είδη, όπως το βιογραφικό και το αυτοβιογραφικό σημείωμα, εξυπηρετούν ανάγκες πρακτικές ή πνευματικές της καθημερινής επικοινωνίας

7 να γνωριστούν καλύτερα μεταξύ τους και να ενδυναμώσουν τις σχέσεις με τους συμμαθητές τους μέσα στις ομάδες τους. Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται: να συνειδητοποιήσουν ότι στην καθημερινή μας επικοινωνία οι περιστάσεις επικοινωνίας καθορίζουν το επίπεδο ύφους που θα χρησιμοποιήσουμε στον λόγο μας να συνειδητοποιήσουν ότι ο γραπτός λόγος αποτελεί πιο επιμελημένο είδος λόγου από τον προφορικό λόγο ως προς τη σύνταξη, την οργάνωση, τη διατύπωση και το λεξιλόγιο να προβούν σε συγκρίσεις και να εντοπίσουν διαφορές ανάμεσα στη βιογραφία και το βιογραφικό σημείωμα, ανάμεσα στο βιογραφικό και το αυτοβιογραφικό σημείωμα, ανάμεσα στη βιογραφία και την αυτοβιογραφία και ανάμεσα στην αυτοβιογραφία και το αυτοβιογραφικό σημείωμα να αντιπαραβάλουν ορισμούς, να συμπληρώσουν και να καταλήξουν στη διατύπωση ενός πληρέστερου ορισμού για το βιογραφικό σημείωμα να ανακαλύψουν τη δομή και τη μορφή του βιογραφικού σημειώματος και να εφαρμόσουν τη δεδομένη γνώση τους στη διαμόρφωση βιογραφικών σημειωμάτων να συνειδητοποιήσουν την ύπαρξη δύο βασικών αξόνων (ζωή & έργο) στο (αυτο)βιογραφικό σημείωμα να προβληματιστούν για τη διαμόρφωση ερωτήσεων και να θέσουν τις κατάλληλες ερωτήσεις, για να πάρουν τις κατάλληλες απαντήσεις να συνειδητοποιήσουν τη σημασία του προθήματος αυτο- σε σύνθετες λέξεις

8 να μετασχηματίσουν κείμενο αλλάζοντας το πρόσωπο των ρημάτων και να συνειδητοποιήσουν τις αλλαγές που συντελούνται με την αλλαγή αυτή (μορφή, ύφος, επικοινωνιακό πλαίσιο) να ασκηθούν στην προσεκτική ακρόαση, να διακρίνουν και να απομονώνουν τις πληροφορίες που χρειάζονται με βάση τον σκοπό τους να μετασχηματίσουν ηχογραφηµένο προφορικό λόγο σε γραπτό κείμενο προκειμένου να εντοπίσουν παραγλωσσικά και εξωγλωσσικά στοιχεία που συνοδεύουν το λεκτικό εκφώνημα. Γραμματισμοί Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται: να γνωρίσουν τον δικτυακό τόπο «Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» και να προχωρήσουν σε αναζητήσεις στο ηλεκτρονικό Λεξικό της Kοινής Nεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη) να αντιγράψουν κείμενο από το διαδίκτυο και να το επικολλήσουν σε δεδομένη θέση στον επεξεργαστή κειμένου να γράψουν στα πλαίσια των συνδέσμων και στα πλαίσια κειμένου στο περιβάλλον του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης και να αποθηκεύσουν τις αλλαγές που έκαναν να επιλέξουν και να εφαρμόσουν χρώμα γραμματοσειράς και χρώμα γεμίσματος πεδίου κειμένου στο περιβάλλον του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης να γράψουν και να προσθέσουν γραμμές σε υφιστάμενο πίνακα στο περιβάλλον του επεξεργαστή κειμένου να εργαστούν με την παράλληλη χρήση πολλαπλών παραθύρων χρησιμοποιώντας τις λειτουργίες της μεγιστοποίησης και της ελαχιστοποίησης

9 να χρησιμοποιήσουν το εργαλείο της επισήμανσης, του χρώματος γραμματοσειράς και τη λειτουργία εισαγωγής συμβόλων στο περιβάλλον του επεξεργαστή κειμένου να συνειδητοποιήσουν ότι υπάρχουν κι άλλα στοιχεία σε ένα κείμενο (εικόνες, φωτογραφίες video) που συμβάλλουν στην κατανόηση του μηνύματος από τον αποδέκτη να διαγράψουν κείμενα και εικόνες και να εισάγουν εικόνες στο περιβάλλον του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης. Να χρησιμοποιήσουν το εργαλείο του χρώματος γραμματοσειράς στο περιβάλλον του λογισμικού παρουσίασης να τοποθετήσουν πλαίσια κειμένου από τη βιβλιοθήκη στην επιφάνεια εργασίας, να αυξομειώσουν το μέγεθός τους και να τα συνδέσουν με links στο περιβάλλον του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης να αξιολογήσουν το ύφος και τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο συντάκτης ενός (αυτό)βιογραφικού σημειώματος, ώστε να επιτύχει τους κατά περίπτωση επικοινωνιακούς στόχους του. Διδακτικές πρακτικές Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία Διερευνητική Ανακαλυπτική μάθηση Παιχνίδι ρόλων Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Αφετηρία Αφορμή για την υλοποίηση του σεναρίου μπορεί να αποτελέσει η διδασκαλία της 9 ης ενότητας «Βιβλία Βιβλιοθήκες» (Γλώσσα Ε Δημοτικού). Στη συγκεκριμένη ενότητα παρουσιάζονται το βιογραφικό της Άλκη Ζέη, μια συνέντευξη με στοιχεία από τη

10 ζωή και το έργο της Κίρας Σίνου, και δίνεται μια σύντομη παρουσίαση της δομής του βιογραφικού σημειώματος. Η ύπαρξη σχολικής βιβλιοθήκης και η εμπλοκή των μαθητών με δραστηριότητες φιλαναγνωσίας προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία για την εφαρμογή του διδακτικού σεναρίου «Βιο-γράφω», καθώς οι μαθητές έχουν εμπειρίες βιογραφικών συγγραφέων τόσο από τα βιβλία τους, όσο και από την επαφή τους με τους συγγραφείς που επισκέπτονται το σχολείο και (αυτο)βιογραφούνται ζωντανά απαντώντας στις ερωτήσεις των μαθητών για τη ζωή και το έργο τους. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το σενάριο υπηρετεί τον γενικότερο σκοπό για το γλωσσικό μάθημα να εμπλέκεται ο μαθητής και η μαθήτρια σε διδακτικές μεθόδους και ψηφιακά εργαλεία που είναι προσανατολισμένα στη διερευνητική μάθηση. Ειδικότερα, οι εμπλεκόμενοι με το διδακτικό σενάριο μαθητές εργάζονται για την υλοποίηση στόχων που περιλαμβάνονται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών, όπως η αναγνώριση των γλωσσικών χαρακτηριστικών και της οργάνωσης του βιογραφικού είδους, η χρησιμοποίηση τύπων κειμένου για διάφορους σκοπούς και διάφορους αποδέκτες, η διάκριση σχέσεων μεταξύ των προθέσεων του γράφοντος και της γλωσσικής µορφής ή του είδους του λόγου που χρησιμοποιεί, αλλά και η γραφή μικρών κειμένων από τους μαθητές µε βάση τον κόσµο της εµπειρίας τους. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Στο διδακτικό σενάριο αξιοποιούνται: Το διαδίκτυο για την άντληση κειµενικού και οπτικοακουστικού υλικού. Οι μαθητές επισκέπτονται δικτυακούς τόπους, δικτυακές πύλες και αποκτούν άμεση πρόσβαση σε μεγάλης κλίμακας πληροφορίες, τις οποίες μπορούν να προσεγγίσουν κριτικά.

11 Το ηλεκτρονικό σημειωματάριο, το οποίο αξιοποιούν οι μαθητές για να καταγράφουν εύκολα και γρήγορα με ψηφιακό τρόπο τις σκέψεις, τις ιδέες και τα συμπεράσματά τους. Ο επεξεργαστής κειμένου, ο οποίος προσφέρει τη δυνατότητα στους μαθητές να οργανώσουν τις ιδέες τους, να συντάξουν και να μετασχηματίσουν τα κείμενά τους με έναν πρακτικό και απλό τρόπο γραφής. Το ηλεκτρονικό λεξικό, το οποίο δίνει την ευχέρεια στον μαθητή όχι μόνο να εξοικειωθεί με ένα σύγχρονο και βασικό εργαλείο για τη γλώσσα, αλλά και να εξοικειωθεί με ποικίλους και εναλλακτικούς τρόπους αναζήτησης. Ο νοητικός χάρτης που δίνει στους μαθητές τη δυνατότητα να αποτυπώσουν εικονογραφικά τις ιδέες τους, να οργανώσουν ιδέες, αλλά και να δομήσουν τις πληροφορίες για την ανάπτυξη ενός θέματος. Κείμενα Κείμενα από το σχολικό βιβλίο «Γλώσσα Ε Δημοτικού» Συνέντευξη με την Κύρα Σίνου, τεύχος β, σ. 40. Βίντεο Η Άλκη Ζέη αυτοβιογραφείται, από το Ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ (διάρκεια: 30 λεπτά) Ιστοσελίδες Λεξικό της Kοινής Nεοελληνικής, από την «Πύλη για την ελληνική Γλώσσα» Βιογραφικό της Κίρας Σίνου, από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) Συνέντευξη της Κίρας Σίνου, από τον Όμιλο UNESCO Δήμου Αμαρουσίου Βιογραφικά Είδη, από το ιστολόγιο

12 Αυτοβιογραφικό σημείωμα Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, από το ιστολόγιο του 9 ου Γυμνασίου Περιστερίου Άλλο υλικό Φάκελος που συνοδεύει το διδακτικό σενάριο με το όνομα «Συνοδευτικό υλικό». Ο φάκελος περιλαμβάνει απαραίτητα ηλεκτρονικά αρχεία και τα φύλλα δραστηριοτήτων, τα οποία περιγράφονται στο σενάριο. Το συνοδευτικό υλικό θα πρέπει να προεγκατασταθεί στους Η/Υ με το όνομα της ομάδας των μαθητών. Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις Αφόρμηση Αφορμή για την ενασχόληση με αυτό το διδακτικό σενάριο αποτέλεσε η ολοκλήρωση της διδασκαλίας της 9ης ενότητας «Βιβλία Βιβλιοθήκες» του σχολικού εγχειριδίου Γλώσσα Ε Δημοτικού (λ.χ. το κείμενο «Συνέντευξη με την Κύρα Σίνου» του σχολικού εγχειριδίου Γλώσσα Ε Δημοτικού). Επίσης και στα πλαίσια άλλου εκπαιδευτικού προγράμματος επισκέφτηκε την τάξη μας ο Κώστας Γιουβαντσιούδης συγγραφέας του βιβλίου σχετικού με το σκάκι: «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν το σκάκι». Μας μίλησε για το βιβλίο του, την ζωή του και μια από τις μεγάλες του αγάπες: το σκάκι! Σε συνέχεια της επίσκεψης αυτής προέτρεψα τους μαθητές να βρουν στοιχεία για το βιογραφικό του σημείωμα και να τα συνδυάσουν με την συνέντευξη που πήραν οι ίδιοι από τον συγγραφέα. Φάνηκε αμέσως η διαφορά στα δύο κείμενα. Ανήγγειλα λοιπόν πως την επομένη θα ερευνήσουμε τις διαφορές ανάμεσα στα δύο κειμενικά είδη

13 1η & 2η διδακτική ώρα Εργασία σε ομάδες Τόπος: αίθουσα Πληροφορικής Σκοπός της Α Δραστηριότητας ήταν οι μαθητές να συγκρίνουν τον προφορικό και τον γραπτό λόγο και να διαπιστώσουν ουσιαστικές διαφορές που αφορούν τη σύνταξη, την οργάνωση, την διατύπωση και το λεξιλόγιο τους. Πρόβαλα στον διαδραστικό πίνακα εναλλάξ: α) τη συνέντευξη που οι ίδιοι είχαν πάρει β) το βιογραφικό σημείωμα που βρήκαμε στο διαδίκτυο του συγγραφέα Κώστα Γιουβαντσιούδη. Αρχίσαμε την συζήτηση για τις διαφορές που διαπιστώνουν από την αντιπαραβολή αυτή ανάμεσα στα δύο κειμενικά είδη. Ακούστηκαν απόψεις κυρίως για τις διαφορές στο ύφος και την ζωντάνια του κειμένου. Δεν έγιναν όμως σχόλια για την μορφή (α ή γ πρόσωπο) ή εντοπίστηκαν άλλες διαφορές στα δύο κείμενα.

14 Ξεκινήσαμε το μάθημα διαβάζοντας το κείμενο της σελίδας 40 του Βιβλίου του Μαθητή «Συνέντευξη με την Κίρα Σίνου». Αφού μελέτησαν την συνέντευξη της συγγραφέως σε ομάδες των 4 ατόμων ανά υπολογιστή άνοιξαν στους υπολογιστές το Α Φύλλο Δραστηριοτήτων από τον κοινόχρηστο φάκελο. Ακολουθώντας τις οδηγίες του φύλλου δραστηριοτήτων συμπλήρωσαν τον πίνακα συγκρίνοντας και αντιπαραβάλλοντας τα δύο κειμενικά είδη. Διέκριναν και κατέγραψαν τον διαφορετικό τρόπο που δίνονται οι ίδιες πληροφορίες. (για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες ομάδων). Στην συζήτηση που έκλεισε την Α Δραστηριότητα ανακεφαλαιώσαμε τις παρατηρήσεις που κατέγραψαν οι μαθητές στις ομάδες τους: Υπάρχουν διαφορές στο ύφος και στην σύνταξη των δύο διαφορετικών ειδών. Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας

15 Το Α Φύλλο Δραστηριοτήτων πέτυχε τους διδακτικούς σκοπούς δηλαδή οι μαθητές κατανόησαν τις διαφορές μεταξύ της συνέντευξης και του βιογραφικού. Όσον αφορά τους στόχους του ψηφιακού γραμματισμού, επιτεύχθηκαν με ευκολία από τους μαθητές. 3η & 4η διδακτική ώρα Εργασία σε ομάδες Τόπος: αίθουσα Πληροφορικής Συνεχίσαμε την εργασία στο εργαστήριο Πληροφορικής. Οι μαθητές άνοιξαν το Β Φύλλου Δραστηριοτήτων ακολούθησαν τις οδηγίες και μπήκαν στην «Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» και στο Ηλεκτρονικό Λεξικό του Ιδρύματος Μ. Τριανταφυλλίδη μέσω του υπερσυνδέσμου. Αναζήτησαν τους ορισμούς της βιογραφίας και του βιογραφικού σημειώματος στο λεξικό. Τα αντέγραψαν, τα επικόλλησαν και τα μορφοποίησαν στο φύλλο δραστηριοτήτων χωρίς δυσκολία. Στην συνέχεια συζητήσαμε στην ολομέλεια τις απόψεις τους για τις διαφορές ανάμεσα στη βιογραφία και στο βιογραφικό σημείωμα. Κάθε ομάδα ανακοίνωνε τις διαπιστώσεις της και σχολίαζε με την σειρά της τις άλλες ομάδες. Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Το Β Φύλλου Δραστηριοτήτων πέτυχε τους διδακτικούς σκοπούς δηλαδή οι μαθητές εμπέδωσαν τους ορισμούς και κατανόησαν πλήρως τις διαφορές μεταξύ της συνέντευξης και του βιογραφικού. Επίσης δημιούργησαν έναν δικό τους ορισμό συνθέτοντας πληροφορίες. Όσον αφορά τους στόχους του ψηφιακού γραμματισμού, επιτεύχθηκαν με ευκολία από τους μαθητές.

16 (για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες ομάδων). 5η & 6η διδακτική ώρα Εργασία σε ομάδες Τόπος: αίθουσα Πληροφορικής Tο Γ Φύλλο Δραστηριοτήτων απαιτούσε την εγκατάσταση και χρήση σε κάθε υπολογιστή του λογισμικού «Inspiration» το οποίο είναι δωρεάν για περιορισμένο χρονικό διάστημα αλλά απαιτεί πληρωμή για την περεταίρω χρήση του. Ως εκ τούτου ακολουθήθηκε διαφορετική προσέγγιση των δραστηριοτήτων. Αρχικά προβλήθηκε στον διαδραστικό πίνακα η εικόνα με τον εννοιολογικό χάρτη της Κίρας Σίνου. Ακολούθησε συζήτηση για τα στοιχεία της ζωής και του έργου της που εμφανίζονταν στον χάρτη αυτόν. Οι μαθητές κράτησαν χειρόγραφες σημειώσεις. Στην συνέχεια συμπλήρωσαν το φύλλο εργασίας εκτός από την δραστηριότητα όπου και θα έπρεπε να επέμβουν και να τροποποιήσουν τον εννοιολογικό χάρτη (για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες ομάδων).

17 Επίσης ανοίξαμε για μια ακόμα φορά το Β Φύλλου Δραστηριοτήτων και μεταβήκαμε στο ιστολόγιο: %CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%AC%20%CE%B5%CE%A F%CE%B4%CE%B7. Εκεί διαβάσαμε στην αρχή της σελίδας την γενική εισαγωγή για τα βιογραφικά είδη. Αυτά σύμφωνα με την πηγή χωρίζονται: 1. Βιογράφος: άλλο πρόσωπο 1.1. Βιογραφία 1.2. Μυθιστορηματική Βιογραφία 1.3. Βιογραφικό σημείωμα 1.4. Συστατική επιστολή 1.5. Βίοι-Συναξάρια 2. Βιογράφος: ο αυτοβιογραφούμενος 2.1. Αυτοβιογραφία 2.2. Μυθιστόρημα με αυτοβιογραφικά στοιχεία 2.3. Αυτοβιογραφικό σημείωμα 2.4. Ημερολόγιο

18 2.5. Απομνημονεύματα Συζητήσαμε εκτενώς (στα περιθώρια του χρόνου μας) τα είδη αυτά και προσπαθήσαμε να καταλάβουμε τις διαφορές και τις ομοιότητές τους. Ως άσκηση για το σπίτι οι μαθητές ανέλαβαν να γράψουν σε ηλεκτρονική μορφή μια σελίδα-ημέρα από το προσωπικό τους ημερολόγιο (κατηγορία 2.4 για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες μαθητών). Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Η δραστηριότητα ήταν επιτυχημένη, γιατί οι μαθητές εμπέδωσαν τις γνώσεις τους για το βιογραφικό σημείωμα, την δομή και το περιεχόμενό του. Η συζήτηση στην ολομέλεια ήταν γόνιμη και βοήθησε στην επίτευξη του στόχου. Οι αλλαγές στο αρχικό σενάριο κρίθηκαν απαραίτητες λόγω αδυναμίας χρήσης του προτεινόμενου λογισμικού. 7η & 8η διδακτική ώρα Εργασία σε ομάδες Τόπος: αίθουσα Πληροφορικής Οι μαθητές εργάστηκαν με το Δ φύλλο δραστηριοτήτων και το ιστολόγιο της σχολικής βιβλιοθήκης του 9ου Γυμν. Περιστερίου. Σε αυτή την πρώτη δραστηριότητα του φύλλου οι μαθητές έπρεπε, αφού διαβάσουν ένα αυτοβιογραφικό σημείωμα του Παπαδιαμάντη, να το συγκρίνουν με το βιογραφικό της Σίνου στον δικτυακό τόπο του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου. Στη συνέχεια να καταγράψουν τις ομοιότητες ή διαφορές βιογραφικού και αυτοβιογραφικού σχετικά με την μορφή τους, σε πίνακα του φύλλου εργασίας. Η δεύτερη δραστηριότητα του φύλλου ζητούσε από τους μαθητές να επέμβουν στο βιογραφικό κείμενο της Κίρας Σίνου και να αλλάξουν τα ρήματα από το γ πρόσωπο στο α πρόσωπο του ενεστώτα. Προέβησαν επίσης σε γενικότερες αλλαγές

19 του κειμένου ώστε να ταιριάζει με αυτά. Με την συζήτηση φάνηκε πως έχουν κατανοήσει τις διαφορές στην μορφή των δύο διαφορετικών ειδών. Η συνέχεια της δεύτερης δραστηριότητας δηλαδή η διερεύνηση της σημασίας του προθήματος αυτο- στις σύνθετες λέξεις στο Ηλεκτρονικό Λεξικό του Ιδρύματος Μ. Τριανταφυλλίδη της «Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα» έδωσε τόνο διασκέδασης και παιχνιδιού αφού αυτό θεωρήθηκε πως είναι! (Για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες ομάδων). 9η & 10η διδακτική ώρα Εργασία σε ομάδες Τόπος: αίθουσα Πληροφορικής Σύμφωνα με τις οδηγίες του συγγραφέα του σεναρίου στο Δ φύλλο δραστηριοτήτων οι μαθητές έπρεπε επίσης να μεταβούν στο ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ και να παρακολουθήσουν μια άλλη γνωστή συγγραφέα, την Άλκη Ζέη, να αυτοβιογραφείται. Η συγγραφέας διηγείται σημαντικές στιγμές της ζωής και της καριέρας της. Το ντοκιμαντέρ περιέχει επίσης σχετικές φωτογραφίες και βίντεο. Μετά την παρακολούθηση, οι μαθητές θα πρέπει να σχολιάσουν στο φύλλο δραστηριοτήτων τα χαρακτηριστικά της παρουσίασης.

20 Η ατομική ανά υπολογιστή παρακολούθηση θεωρήθηκε πως θα προκαλούσε σύγχυση και αναστάτωση στην μικρή αίθουσα των υπολογιστών, έτσι και τροποποιήθηκε με ομαδική παρακολούθηση στον διαδραστικό πίνακα. Στην συνέχεια οι ομάδες συμπλήρωσαν χωρίς δυσκολία τις πληροφορίες που τους ζητούνταν στο φύλλο εργασίας (για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες ομάδων). Η 4 η δραστηριότητα όπου και θα έπρεπε οι μαθητές να εργαστούν στο περιβάλλον του λογισμικού εννοιολογικών χαρτών και να αντικαταστήσουν το βιογραφικό της Κίρας Σίνου με αυτό της Άλκης Ζέη δεν πραγματοποιήθηκε λόγω του προβλήματος αδειών χρήσης του λογισμικού. Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Το Δ φύλλο δραστηριοτήτων πέτυχε τους διδακτικούς σκοπούς ενώ όσον αφορά τους στόχους του ψηφιακού γραμματισμού, αυτοί επιτεύχθηκαν με ευκολία από τους μαθητές. 11η διδακτική ώρα Εργασία σε ομάδες Τόπος: αίθουσα Πληροφορικής Στην δραστηριότητα αυτή οι μαθητές ακολουθώντας το Ε Φύλλο δραστηριοτήτων έπρεπε διαβάσουν τρία διαφορετικά βιογραφικά σημειώματα για το ίδιο πρόσωπο και να χαρακτηρίσουν το ύφος που είναι γραμμένο το καθένα.

21 Θεώρησαν την δραστηριότητα πολύ εύκολη τόσο σε τεχνικό επίπεδο όσο και σχετικά με το σκοπό της δηλαδή την διάκριση στο ύφος του κειμένου. Δυσκολεύτηκαν μόνο όσον αφορά την γλώσσα (καθαρεύουσα) όπου και σχολιάσαμε τις άγνωστες λέξεις. Επ ευκαιρία έγινε συζήτηση για την εξέλιξη της Ελληνικής γλώσσας και ειδικότερα για την καθαρεύουσα. Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Το Ε Φύλλο δραστηριοτήτων δεν είχε κάποια ιδιαίτερη δυσκολία, πέτυχε τους διδακτικούς του σκοπούς και έδωσε αφορμή για περεταίρω συζήτηση για την διαδρομή της ελληνικής γλώσσας στους αιώνες. 12η διδακτική ώρα Ατομική εργασία Τόπος: αίθουσα Πληροφορικής Το Φύλλο δραστηριοτήτων ΣΤ ζητούσε από τους μαθητές να ανοίξουν και να εργαστούν στο αρχείο «Χρήση Βιογραφικών» που είναι φτιαγμένο σε λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης. Εκεί θα έπρεπε να διαβάσουν και να παρατηρήσουν τα διαφορετικά βιογραφικά και να συζητήσουν τον σκοπό που εξυπηρετεί το καθένα.

22 Η δραστηριότητα αυτή δεν πραγματοποιήθηκε λόγω του προβλήματος αδειών χρήσης. Αντί αυτού προτιμήθηκε μια άλλη εναλλακτική δράση που αφορά γενικότερα στην δομή του βιογραφικού σημειώματος: Ανοίχτηκε ξανά το Β Φύλλο Δραστηριοτήτων και διαβάστηκε η παράγραφος Α3 «Bιογραφικό σημείωμα» στο ιστολόγιο: %CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%AC%20%CE%B5%CE%A F%CE%B4%CE%B7 Σύμφωνα με την πηγή οι πληροφορίες που περιλαμβάνει το βιογραφικό σημείωμα δομούνται πάντα σε δύο βασικούς άξονες: 1. Πληροφορίες που αφορούν την ζωή του βιογραφούμενου προσώπου και συγκεκριμένα: I. Καταγωγή και Γέννηση II. Τα παιδικά της χρόνια III. Τα μαθητικά της χρόνια και οι σπουδές της IV. Το επάγγελμα και οι ασχολίες της V. Η αγάπη της για τα παιδιά VI. Τα βιβλία και τα αγαπημένα της θέματα 1. Πληροφορίες που αφορούν το έργο του βιογραφούμενου προσώπου όπως: I. Γενικός χαρακτηρισμός του έργου του II. Θεματολογία III. Η γλώσσα των έργων IV. Η σύνθεση των έργων V. Εκδόσεις Ζητήθηκε από τους μαθητές να φτιάξουν με λογισμικό της επιλογής τους ηλεκτρονικό αρχείο με την δομή αυτή. Για την κατασκευή του εννοιολογικού χάρτη

23 επιλέχθηκαν τα λογισμικά: bubbl.us (web2.0), MS word, και το MS power point (για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες ομάδων). Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Το Ε Φύλλο δραστηριοτήτων αντικαταστάθηκε με άλλη δραστηριότητα. Ως άσκηση Γλώσσας αλλά και ως δημιουργική και καλλιτεχνική απασχόληση οι μαθητές δημιούργησαν νοητικούς χάρτες με λογισμικά της επιλογής τους. Εμπέδωσαν τους διδακτικούς στόχους διασκεδάζοντας και δημιουργώντας ταυτόχρονα. Εντύπωση προκάλεσε η επιλογή διαφορετικού λογισμικού από τον κάθε μαθητή. 13 η διδακτική ώρα Εργασία στην ολομέλεια Τόπος: αίθουσα Πληροφορικής Στην αίθουσα πληροφορικής και σε ολομέλεια συνεχίσαμε με το Φύλλο δραστηριοτήτων Ζ. Προβάλαμε το φύλλο εργασίας στον διαδραστικό πίνακα και το συζητήσαμε. Στην συνέχεια το ανοίξαμε στους υπολογιστές μας και το μελετήσαμε καλύτερα. Η συζήτηση ήταν ενδιαφέρουσα και θα μπορούσε να ξεφύγει από τα στενά όρια του γλωσσικού μαθήματος και να επεκταθεί, εάν βέβαια είχαμε περισσότερο χρόνο. Επίσης έψαξα στην μηχανή αναζήτησης για αποτελέσματα με το λήμμα: «προεκλογικά φυλλάδια υποψηφίων». Σχολιάσαμε κάποια από αυτά από την οπτική της γραμματικής και της σύνταξης. Μας δόθηκε όμως σοβαρή αφόρμιση για το μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής όπου και σε δεύτερο χρόνο θα επεκταθούμε. Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Το Φύλλο δραστηριοτήτων Ζ έδωσε αφορμές για συζήτηση για τις εκλογές και την εκλογική διαδικασία-πάντα επίκαιρη στην χώρα μας- και ανέδειξε τομείς

24 ενδιαφέροντος για τους μικρούς μαθητές. Όσον αφορά το γλωσσικό μάθημα ήταν φανερός από την συζήτηση, ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου και η ενσωμάτωσή του στην καθημερινή ομιλία τους. 14η & 15η διδακτική ώρα Εργασία σε ομάδες Τόπος: αίθουσα Πληροφορικής Το Φύλλο δραστηριοτήτων Η ζητούσε από τους μαθητές να εργαστούν και να συντάξουν το βιογραφικό σημείωμα ενός συγγραφέα. Προτάθηκε να είναι ο ίδιος συγγραφέας για όλους ή η επιλογή να είναι ελεύθερη. Επικράτησαν και οι δύο απόψεις! Στο πρώτο δίωρο θα φτιάχναμε όλοι το βιογραφικό του ίδιου συγγραφέα (προτάθηκε ο Τριβιζάς), ενώ σε ένα δεύτερο δίωρο και αφού όλοι είχαν συγκεντρώσει πληροφορίες, το βιογραφικό ενός από τους αγαπημένους τους συγγραφείς ή ποιητές. Οι εργασίες για τον Ε. Τριβιζά έγιναν γρήγορα και χωρίς προβλήματα. Αποφασίστηκε επίσης να διαθέτουμε μια ολόκληρη ώρα κάθε εβδομάδα ώστε να μπορέσουμε να δείξουμε και να σχολιάσουμε τις δουλειές όλων στην τάξη, διότι κρίθηκε απαραίτητο να δούμε πως προσέγγισε ο καθένας το ίδιο θέμα. 16η & 17η διδακτική ώρα Εργασία σε ομάδες Τόπος: αίθουσα Πληροφορικής Είναι το δεύτερο δίωρο της ίδιας δραστηριότητας. Αφού όλοι είχαν συγκεντρώσει και φέρει μαζί τους σε flash μνήμη τις πληροφορίες, άρχισαν να κάνουν ηλεκτρονικά το βιογραφικό ενός από τους αγαπημένους τους συγγραφείς ή ποιητές. Σχετικά με την

25 μορφή οι μαθητές επέλεξαν κυρίως word αλλά επίσης και power point, glogster, Prezi ή το bubbl.us (για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες ομάδων). Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Το Φύλλο δραστηριοτήτων Η πέτυχε τους διδακτικούς σκοπούς δηλαδή οι μαθητές μελέτησαν και έγραψαν βιογραφικά σημειώματα. Όσον αφορά τους στόχους του ψηφιακού γραμματισμού, χρησιμοποίησαν με ευκολία διάφορους τύπους λογισμικών για την παρουσίαση των εργασιών τους.

26 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/-Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Α Πηγαίνετε στον δικτυακό τόπο του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και διαβάστε το κείμενο με το βιογραφικό της Κίρας Σίνου. Υπάρχουν πληροφορίες τις οποίες δίνει η συγγραφέας τόσο στο βιογραφικό όσο και στο κείμενο της συνέντευξής της που παρατίθεται στη σελ. 40 του σχολικού σας εγχειριδίου Γλώσσα Ε Δημοτικού, Βιβλίο Μαθητή, τεύχος β, ενότητα 9, βιβλίαβιβλιοθήκες σελ. 40, όπως αυτές που αφορούν τον τόπο που γεννήθηκε και τα είδη των θεμάτων που προτιμούσε να γράφει. Αντιγράψτε από τα δύο κείμενα τις προτάσεις που αναφέρονται στις συγκεκριμένες πληροφορίες στον παρακάτω πίνακα: Κίρα Σίνου Συνέντευξη Βιογραφικό Τόπος γέννησης Αγαπημένα θέματα Εντοπίζετε διαφορές στον τρόπο που δίνονται οι πληροφορίες σε καθεμία από τις δύο περιπτώσεις; Γράψτε ποιες είναι αυτές. Συζητήστε στην τάξη τον λόγο στον οποίο πιστεύετε ότι οφείλονται οι διαφορές αυτές;

27 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Β Ανοίξτε τον δικτυακό τόπο «Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» και ακολουθήστε τη διαδρομή «Νέα Ελληνική Εργαλεία Ηλεκτρονικά λεξικά». Επιλέξτε το Λεξικό της Kοινής Nεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη) και στο πλαίσιο αναζήτησης πληκτρολογήστε «βιογραφικό». Με τη διαδικασία «Αντιγραφή/Επικόλληση (menu Επεξεργασία)» επιλέξτε από το Λεξικό το τμήμα που αναφέρεται στο «Βιογραφικό σημείωμα» και αντιγράψτε εδώ: Επαναλάβετε την αναζήτηση στο Λεξικό με τη λέξη βιογραφία και αντιγράψτε το αποτέλεσμα την αναζήτησής σας κάτω από την προηγούμενη προσθήκη σας. Μορφοποιήστε τα κείμενα που προσθέσατε εφαρμόζοντας με τα εργαλεία μορφοποίησης έντονη και πλάγια γραφή και χρώμα γραμματοσειράς Μπλε. Διαβάστε τις επεξηγήσεις των όρων που γράψατε και συζητήστε αν υπάρχει διαφορά μεταξύ της βιογραφίας και του βιογραφικού σημειώματος. Διαβάστε την επεξήγηση για το βιογραφικό σημείωμα που δίνεται στη σ. 37 του σχολικού εγχειριδίου Γλώσσα Ε Δημοτικού, Βιβλίο Μαθητή, τεύχος β, ενότητα 9, «Βιβλία-βιβλιοθήκες», σ. 37. Διαβάστε την παράγραφο Α3 Bιογραφικό σημείωμα στο ιστολόγιο: %CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%AC%20%CE%B5%CE%A F%CE%B4%CE%B7

28 Βρείτε ποια είναι τα επιπλέον στοιχεία για το βιογραφικό σημείωμα που προσθέτουν το σχολικό σας εγχειρίδιο και το ιστολόγιο σε όσα ήδη έχετε καταγράψει. Συνδέστε όσα μάθατε και γράψτε έναν πληρέστερο ορισμό για το βιογραφικό σημείωμα στο ηλεκτρονικό σημειωματάριο Αποθηκεύστε το αρχείο στον φάκελο της ομάδας σας.

29 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Γ 1η Δραστηριότητα Ανοίξτε από τον φάκελο της ομάδας σας το αρχείο «Η δομή του βιογραφικού σημειώματος», το οποίο περιλαμβάνει στο περιβάλλον του λογισμικού εννοιολογικών χαρτών, χωρισμένα σε ενότητες, διασκευασμένα αποσπάσματα του βιογραφικού της Κίρας Σίνου που διαβάσατε στον δικτυακό τόπο του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου. Αφού διαβάσετε προσεχτικά το κάθε απόσπασμα κάντε διπλό κλικ στα κόκκινα γράμματα και γράψτε τις λέξεις κλειδιά (ή τίτλους) που κατά τη γνώμη σας χαρακτηρίζουν το συγκεκριμένο κείμενο. Αποθηκεύστε τις αλλαγές (File-Save As ). Κάνω διπλό κλικ & γράφω

30 2 η Δραστηριότητα Με τη φορά των δεικτών του ρολογιού γράψτε τις λέξεις κλειδιά (ή τίτλους) που συμπληρώσατε στον εννοιολογικό χάρτη στον παρακάτω πίνακα: Η δομή του βιογραφικού σημειώματος ΑΞΟΝΑΣ Α - Η ΖΩΗ ΑΞΟΝΑΣ Β - ΤΟ ΕΡΓΟ 1. Καταγωγή & Γέννηση Πηγαίνετε στην παράγραφο Α3 Δομή βιογραφικού σημειώματος στο ιστολόγιο: %CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%AC%20%CE%B5%CE%A F%CE%B4%CE%B7. Διαβάστε τους τίτλους των ενοτήτων που δίνονται στους δύο άξονες του βιογραφικού σημειώματος. Συζητήστε αν προσομοιάζουν με αυτούς που γράψατε στον πίνακα. Θεωρείτε ότι υπάρχει κάποιος τίτλος στον πίνακά σας του οποίου το όνομα θα πρέπει να αλλάξετε ή κάποια σημαντική ενότητα που δεν πρέπει να παραλείψετε; Κάντε τις απαραίτητες προσαρμογές (Σε περίπτωση που θα πρέπει να προσθέσετε γραμμή στον πίνακα αντιγράψτε την τελευταία γραμμή του πίνακα και επιλέξτε «Επικόλληση με προσάρτηση πίνακα»).

31 3 η Δραστηριότητα Ανοίξτε το σχολικό σας εγχειρίδιο στη συνέντευξη της Κίρας Σίνου: Γλώσσα Ε Δημοτικού, Βιβλίο Μαθητή, τεύχος β, ενότητα 9, «Βιβλία-βιβλιοθήκες», σ. 40. Ανοίξτε παράλληλα το αρχείο «Η δομή του βιογραφικού σημειώματος» που περιλαμβάνει τον τροποποιημένο εννοιολογικό χάρτη χρησιμοποιώντας τις διαδικασίες ελαχιστοποίησης και μεγιστοποίησης των παραθύρων. Βρείτε ποιες πληροφορίες που δίνει στη συνέντευξη η συγγραφέας δεν περιλαμβάνονται στις ενότητες του εννοιολογικού χάρτη. Αποφασίστε σε ποια ενότητα ανήκει η κάθε πληροφορία και γράψτε τη με πράσινο χρώμα κάνοντας διπλό κλικ στο ανάλογο πεδίο-ενότητα. Επιλογή χρώματος γραμματοσειράς Δώστε χρώμα στον εννοιολογικό σας χάρτη χρωματίζοντας με διαφορετικό χρώμα το κάθε πεδίο-ενότητα του χάρτη (Προσέχουμε τα γράμματα να παραμένουν ορατά μετά την αλλαγή χρώματος). Επιλογή χρώματος πεδίου Αποθηκεύστε εκ νέου τις αλλαγές.

32 4 η Δραστηριότητα Ανοίξτε το 1 ο Φύλλο της εφημερίδας του ομίλου UNESCO του Δήμου Αμαρουσίου και μεταβείτε στη σ. 12, στην οποία υπάρχει συνέντευξη της Κίρας Σίνου. Διαβάστε τη συνέντευξη της συγγραφέως και χρωματίστε με κίτρινη επισήμανση σε ποιον άξονα της δομής του βιογραφικού σημειώματος αναφέρονται οι απαντήσεις της. 1. Η ΖΩΗ 2. ΤΟ ΕΡΓΟ Λάβατε πιθανώς κάποια νέα πληροφορία από τη συνέντευξη της Κίρας Σίνου που μπορείτε να συμπεριλάβετε στον πίνακα «Η δομή του βιογραφικού σημειώματος»; Υποθέστε ότι παίρνετε εσείς συνέντευξη από την Κίρα Σίνου. Διατυπώστε τις κατάλληλες ερωτήσεις προς τη συγγραφέα, ώστε να λάβετε απαντήσεις που αφορούν τον άξονα της δομής του βιογραφικού σημειώματος που δε χρωματίσατε παραπάνω. Χρωματίζω με κίτρινη επισήμανση

33 Αυτοβιογραφία Α. Παπαδιαμάντη ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Δ 1 η Δραστηριότητα Μεταβείτε στο ιστολόγιο της σχολικής βιβλιοθήκης του 9ου Γυμν. Περιστερίου και διαβάστε το κείμενο. Σε ποιον αναφέρεται και πώς τιτλοφορείται το κείμενο; Συγκρίνετε το αυτοβιογραφικό σημείωμα του Παπαδιαμάντη με το βιογραφικό της Κίρας Σίνου στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου Βάλτε στην κατάλληλη στήλη του πίνακα ακολουθώντας τη διαδρομή «Εισαγωγή Σύμβολο» από το menu. Εισαγωγή συμβόλου Τα ρήματα είναι Τα ρήματα είναι Ο αφηγητής μετέχει στα Ο αφηγητής δε μετέχει γραμμένα σε Α πρόσωπο γραμμένα σε Β πρόσωπο γεγονότα στα γεγονότα

34 Βιογραφικό Κ. Σίνου 2 η Δραστηριότητα Στο παρακάτω βιογραφικό της Κίρας Σίνου αλλάξτε τα ρήματα από το γ πρόσωπο στο α πρόσωπο ενικού γράφοντας τα με χρώμα γραμματοσειράς Μπλε. Αλλάξτε επίσης τις υπογραμμισμένες λεξούλες για να ταιριάζουν με αυτά. Βιογραφικό της Κίρα Σίνου Γεννήθηκε το 1923 στο Ροστόφ της Ρωσίας από πατέρα Έλληνα και μητέρα Ρωσίδα. Ήρθε στην Ελλάδα εννιά χρονών χωρίς να ξέρει καθόλου ελληνικά, δεν άργησε όμως να τα μάθει τόσο καλά ώστε τα διηγηματάκια της δημοσιεύονταν τακτικά στη Διάπλαση των Παίδων. Από το ίδιο περιοδικό πήρε και το πρώτο της λογοτεχνικό βραβείο. Μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, όπου πήρε το απολυτήριο της Γερμανικής Σχολής, το Proficiency του Πανεπιστημίου του Cambridge στα αγγλικά και το πτυχίο της Σχολής Ξεναγών. Εκτός από τα αγγλικά και τα γερμανικά, γνωρίζει πολύ καλά τα ρωσικά και τα γαλλικά. Παρακολούθησε για τρία χρόνια μαθήματα ψυχολογίας στη ΧΕΝ. Εργάστηκε ως υπάλληλος στη ΔΕΗ, όπου η δουλειά της την έφερνε σε επαφή με παιδιά, σπουδαστές τεχνικών σχολών πράγμα που καθόρισε τη λογοτεχνική της πορεία. Όταν παραιτήθηκε από τη ΔΕΗ, ασχολήθηκε αρχικά με λογοτεχνικές μεταφράσεις και στη συνέχεια άρχισε να γράφει βιβλία δικά της. Αντλεί τα θέματά της από την παλαιοντολογία και την προϊστορία, από την ιστορία και τη σύγχρονη

35 ζωή. Για τα βιβλία της, όπως και για τις μεταφράσεις της, έχει βραβευτεί πολλές φορές, εδώ και στο εξωτερικό. Συζητήστε πώς θα ονομάζατε μετά τις αλλαγές το «Βιογραφικό της Κίρα Σίνου»; Διαβάστε το κείμενο στη νέα του μορφή και συζητήστε αν η αίσθηση που σας δίνει είναι διαφορετική από το προηγούμενο. Βιογραφία / αυτο-βιογραφία, βιογραφικό σημείωμα / αυτο-βιογραφικό σημείωμα: η διαφορά στους όρους βρίσκεται στην προσθήκη του α συνθετικού αυτοστις σύνθετες λέξεις. Μεταβείτε στον δικτυακό τόπο «Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» και ακολουθήστε τη διαδρομή «Νέα Ελληνική Εργαλεία Ηλεκτρονικά λεξικά». Επιλέξτε Λεξικό της Kοινής Nεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη) και στο πλαίσιο αναζήτησης πληκτρολογήστε «αυτο%». Διαβάστε στη δεύτερη εγγραφή του Ηλεκτρονικού Λεξικού τι δηλώνει το πρόθημα αυτο- σε σύνθετες λέξεις. Με τη διαδικασία «Αντιγραφή/Επικόλληση» (menu Επεξεργασία) επιλέξτε από το Λεξικό την ένατη εγγραφή που αναφέρεται στην αυτοβιογραφία και αντιγράψτε την εδώ: Μορφοποιήστε το κείμενο που προσθέσατε εφαρμόζοντας με τα εργαλεία μορφοποίησης έντονη και πλάγια γραφή και χρώμα γραμματοσειράς Μπλε Γνωρίζετε άλλες σύνθετες λέξεις με α συνθετικό το πρόθημα αυτο-;

36 Συζητήστε τη σημασία τους και ελέγξτε τις απαντήσεις σας στα αποτελέσματα του Ηλεκτρονικού Λεξικού. Αξιοποιώντας τις γνώσεις σας για τη βιογραφία και το βιογραφικό σημείωμα εξηγήστε τη διαφορά μεταξύ της αυτοβιογραφίας και του αυτοβιογραφικού σημειώματος. 3 η Δραστηριότητα Μεταβείτε στο αρχείο της ΕΡΤ και παρακολουθήστε τη συνέντευξη της Άλκης Ζέη στην εκπομπή «Μονόγραμμα». Στόχος σας είναι να χρησιμοποιήσετε τις απαραίτητες πληροφορίες που δίνει η συγγραφέας για να διαμορφώσετε αργότερα και για την Άλκη Ζέη έναν ανάλογο με της Κίρας Σίνου εννοιολογικό χάρτη. Θυμηθείτε τον πίνακα της δομής του βιογραφικού σημειώματος και κρατήστε τις κατάλληλες σημειώσεις. Φυσικά μπορείτε να ακούσετε τα τμήματα της συνέντευξης που σας ενδιαφέρουν όσες φορές επιθυμείτε.

37 Η συνέντευξη της Άλκης Ζέη που παρακολουθήσατε είχε τον χαρακτήρα της βιογραφίας ή της αυτοβιογραφίας; Υπήρχαν στοιχεία σε αυτή τη συνέντευξη που έκαναν τον λόγο πιο ζωντανό σε σχέση με τα βιογραφικά είδη που γνωρίσατε μέχρι τώρα; Αν ναι, καταγράψτε ποια ήταν αυτά. 4 η Δραστηριότητα Ανοίξτε από τον φάκελο της ομάδας σας το αρχείο «Η δομή του βιογραφικού σημειώματος», το οποίο περιλαμβάνει στο περιβάλλον του λογισμικού εννοιολογικών χαρτών το βιογραφικό της Κίρας Σίνου. Διαγράψτε από τα πεδία τα κείμενα που αφορούν την Κίρα Σίνου και γράψτε σε αυτά τις πληροφορίες που αντλήσατε από τη συνέντευξη της Άλκης Ζέη σε α πρόσωπο. Διαγράψτε τις εικόνες που αφορούν την Κίρα Σίνου. Ερευνήστε στο διαδίκτυο και βρείτε τις εικόνες της Άλκη Ζέη που ταιριάζουν με τα κείμενά σας για να τις εισάγετε στο περιβάλλον του λογισμικού. (Για την εισαγωγή της εικόνας θα ακολουθήσετε τη διαδρομή Edit-Insert Graphic). Διαγράφω το κείμενο για την Κίρα Σίνου & γράφω για την Άλκη Ζέη.

38 Έχω ήδη διαμορφώσει τη δομή. Τοποθετώ εικόνες που να ταιριάζουν με τα νέα κείμενα. Προσοχή: Αποθηκεύω τον χάρτη της Άλκης Ζέη με διαφορετικό όνομα. Συζητήστε αν τα κείμενα που καταγράψατε ήταν επακριβώς τα λόγια της Άλκης Ζέη ή χρειάστηκε να τα παραλλάξετε;

39 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Ε Ανοίξτε από τον φάκελο της ομάδας σας το αρχείο «3 Βιογραφικά_1 Άνθρωπος», το οποίο περιλαμβάνει στο περιβάλλον του λογισμικού παρουσιάσεων τρία βιογραφικά, τα οποία χρησιμοποίησε σε διαφορετικές περιστάσεις της ζωής του ο ζωγράφοςσυγγραφέας Δημήτρης Ρικάκης. Διαβάστε τα βιογραφικά Συμβουλευτείτε τη «Βοήθεια» και συζητήστε για τον διαφορετικό σκοπό που εξυπηρετεί καθένα από τα βιογραφικά. Επιλέξτε με μαύρο χρώμα γραμματοσειράς ποιο ύφος χαρακτηρίζει κατά τη γνώμη σας καλύτερα καθένα από τα διαφορετικά βιογραφικά. (Μπορείτε να επιλέξετε παραπάνω από μία λέξεις για κάθε βιογραφικό). Αποθηκεύστε τις αλλαγές.

40 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤ Ανοίξτε από τον φάκελο της ομάδας σας το αρχείο «Χρήση Βιογραφικών», το οποίο περιλαμβάνει στο περιβάλλον εννοιολογικού χάρτη εικόνες (αυτο)βιογραφικών που έχουν χρησιμοποιηθεί ή πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για κάποιον πρακτικό σκοπό στη ζωή μας. Επιλέγω View-Zoom In για να μεγαλώσω την επιφάνεια εργασίας. Τοποθετήστε δίπλα σε κάθε εικόνα ένα πεδίο κειμένου σέρνοντάς το στην επιφάνεια εργασίας του λογισμικού από τη βιβλιοθήκη του λογισμικού. Βιβλιοθήκη του λογισμικού με διάφορα πεδία κειμένου. μεγαλώσετε την επιφάνεια εργασίας. Σέρνω εδώ για να μεγαλώσω το πεδίο κειμένου.

41 Συνδέστε το κάθε πεδίο με το πεδίο που περιέχει το κεντρικό θέμα του χάρτη. (Αυτό θα το πετύχετε αν επιλέξετε το κεντρικό πεδίο και κατόπιν το εικονίδιο με την ένδειξη Link).. Γράψτε μέσα σε κάθε πεδίο πού πιστεύετε ότι έχει χρησιμοποιηθεί ή πρόκειται να χρησιμοποιηθεί το (αυτο)βιογραφικό της κάθε εικόνας. Για να γράψετε ελληνικά σε πεδίο του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης θα πρέπει να ακολουθήσετε τη διαδρομή «Text Font» και κατόπιν να επιλέξετε «Times New Roman Greek» αφού έχετε ήδη επιλέξει ελληνική γραφή στο πληκτρολόγιό σας. Αποθηκεύστε τις αλλαγές σας.

42 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Ζ Έρευνα που έγινε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου σχετικά με τις στρατηγικές λόγου που χρησιμοποιούν οι υποψήφιοι των δημοτικών και των νομαρχιακών εκλογών για τη διαμόρφωση των κειμένων στα προεκλογικά τους φυλλάδια κατέδειξε μεταξύ άλλων ότι στα βιογραφικά τους στην πλειοψηφία τους οι υποψήφιοι: παρέχουν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την καταγωγή τους χρησιμοποιώντας λιγότερο επίσημο λεξιλόγιο, ενώ αντίθετα όταν παρέχουν πληροφορίες για την επαγγελματική τους κατάσταση, χρησιμοποιούν επίσημο ύφος καθώς και λεξιλόγιο που προέρχεται από την καθαρεύουσα (π.χ. «Κατάγομαι από το νησί των σφουγγαράδων, την Κάλυμνο» / «Γεννήθηκα το 1949 στη Ρόδο από συμιακούς γονείς») χρησιμοποιούν άλλοτε το α πρόσωπο και άλλοτε το γ πρόσωπο στη γραφή των ρημάτων χρησιμοποιούν αξιολογικά επίθετα στα βιογραφικά που είναι γραμμένα στο γ πρόσωπο με τα οποία περιγράφεται η επαγγελματική ζωή του υποψηφίου ως επιτυχής (π.χ. επιτυχής επαγγελματική πορεία), ενώ αντίθετα δε χρησιμοποιούν τέτοιου είδους επίθετα στα κείμενα στα οποία ο υποψήφιος ταυτίζεται με τον συγγραφέα μέσω της χρήσης του α προσώπου. Συζητήστε τους λόγους για τους οποίους πιθανολογείτε ότι χρησιμοποιούνται οι παραπάνω στρατηγικές. Έπειταανοίξτε από τον φάκελο της ομάδας σας το αρχείο «Βιογραφικά Υποψηφίων», το οποίο περιλαμβάνει στο περιβάλλον του Επεξεργαστή Κειμένου ενδεικτικά βιογραφικά υποψηφίων σε εκλογές και προσπαθήστε να εντοπίσετε σε αυτά χαρακτηριστικά που επιβεβαιώνουν τα συμπεράσματα της προαναφερόμενης έρευνας.

43 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Η Δημιουργήστε τα δικά σας βιογραφικά έντυπα ή ηλεκτρονικά, τυπικά ή εναλλακτικά επιλέγοντας το κατάλληλο περιβάλλον δημιουργία και μία από τις παρακάτω προτάσεις: Ένας μεγάλος εκδοτικός οίκος ζητά βιογραφικά συγγραφέων για την έκδοση μιας σειράς βιβλίων. Υιοθετήστε τον ρόλο του αγαπημένου σας συγγραφέα, μελετήστε τη ζωή και το έργο του και προετοιμάστε το κατάλληλο βιογραφικό. Είστε βιογράφος-ερευνητής και θέλετε να στείλετε το βιογραφικό ενός σημαντικού προσώπου (ο χαρακτήρας που θα επιλέξετε μπορεί να είναι από την Ελλάδα ή το εξωτερικό, σύγχρονο πρόσωπο ή όχι) σε μια μεγάλη ηλεκτρονική Γεννήθηκε στο Ουλμ της Γερμανίας στις 14 Μαρτίου Σπούδασε Φυσική στην Ελβετία. Το 1921 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ. εγκυκλοπαίδεια για να συμπεριληφθεί στη βάση δεδομένων της. Μελετήστε τη ζωή και το έργο του χαρακτήρα που επιλέξατε και προετοιμάστε το κατάλληλο βιογραφικό.

44 Είστε δημοσιογράφος. Πάρτε συνέντευξη από τον συμμαθητή/συμμαθήτριά σας και δημιουργήστε το βιογραφικό του/της. Τα βιογραφικά όλων των μαθητών μπορούν να συγκεντρωθούν στο έντυπο ή ηλεκτρονικό άλμπουμ της τάξης.

45 Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Ως επέκταση του σεναρίου κι ανάλογα με τους στόχους του εκπαιδευτικού, το ενδιαφέρον των μαθητών και τον διαθέσιμο χρόνο, θα μπορούσαν να υλοποιηθούν κι άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται με το διδακτικό σενάριο. Οι μαθητές θα μπορούσαν μετά την 3η και την 4η δραστηριότητα του Φύλλου Δ που αφορούν την προφορική συνέντευξη της Άλκη Ζέη να προχωρήσουν σε συγκρίσεις μεταξύ του προφορικού λόγου και της μεταφοράς του προφορικού σε γραπτό που είδαν στο πρώτο διδακτικό δίωρο. Θα μπορούσαν ενδεχομένως να επιχειρήσουν και οι ίδιοι μια τέτοια μετατροπή, η οποία αποτελεί συχνή δημοσιογραφική διαδικασία στα περιοδικά. Ακόμα καλύτερα θα ήταν η συγκεκριμένη δραστηριότητα να πραγματοποιηθεί με την ευκαιρία της επίσκεψης κάποιου συγγραφέα στο σχολείο, όπου ομάδες μαθητών θα καταγράψουν σαν δημοσιογράφοι τα λεγόμενα του συνεντευξιαζόμενου προσκεκλημένου. Καθώς οι μαθητές δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για πρόσωπα που έχουν παρουσιάσει σημαντικά επιτεύγματα στη ζωή τους, θα ήταν δυνατόν να δοθεί έμφαση σε (αυτό)βιογραφικά ιστορικών προσώπων. Οι μαθητές στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσαν να μελετήσουν (αυτο)βιογραφίες ανθρώπων που θαυμάζουν και να τις παρουσιάσουν σε ένα ευρύτερο της τάξης τους κοινό. Οι (αυτο)βιογραφίες θα μπορούσαν να παρουσιαστούν μέσα από παιχνίδια ρόλων, όπως με τη μορφή συνέντευξης ενός ιστορικού προσώπου προς έναν δημοσιογράφο ή με τη μορφή αφήγησης του ιστορικού προσώπου προς τους επισκέπτες ενός ζωντανού μουσείου. Με τον τρόπο αυτό, το σενάριο αποκτά διαθεματικό χαρακτήρα και μπορούν να προσεγγιστούν και άλλα διδακτικά αντικείμενα, όπως είναι η Ιστορία ή η Γεωγραφία. Είναι δυνατόν να ζητηθεί από τους μαθητές να επιλέξουν σε ένα πλαίσιο κριτικής αναζήτησης μέσα από μια σειρά έτοιμων templates που αφορούν το βιογραφικό και που υπάρχουν στο περιβάλλον του επεξεργαστή κειμένου εκείνο που θεωρούν καταλληλότερο για την επιτυχία ενός συγκεκριμένου στόχου τους. Σήμερα η

46 συγκεκριμένη πρόταση παρουσιάζει δυσκολία στην υλοποίησή της, καθώς η σουίτα Office που είναι εγκαταστημένη στους Η/Υ των σχολείων δε διαθέτει πολλά ελεύθερα templates. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Ήταν πραγματικά μια πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση του θέματος που παρουσιάζεται στο βιβλίο γλώσσας του μαθητή. Οι μαθητές δούλεψαν με ευχαρίστηση. Κατανόησαν με βιωματικό τρόπο την ενότητα που αφορά τα βιογραφικά είδη, τις διακρίσεις τους και τα χαρακτηριστικά τους. Το σενάριο ήταν μεγάλο, όμως εύκολα υλοποιήσιμο στις συνθήκες του σχολείου και της καθημερινότητάς του. Δεν υπήρξαν προβλήματα σε κανένα από τα στάδιά του. Πραγματοποιήθηκαν όμως μικρές παραλλαγές του, λόγω της αδυναμίας τεχνολογικής υποστήριξής του σε ένα συγκεκριμένο λογισμικό. Σχετικά με τα φύλλα εργασίας τα παιδιά δεν αντιμετώπισαν δυσκολίες στην κατανόηση ή στην συμπλήρωσή τους. Κάποιες δραστηριότητές του έγιναν αφορμή για επέκταση-προέκταση στο μάθημα της Κοινωνικής Αγωγής. Η ανταπόκριση των μαθητών, η ενεργοποίησή τους και η συμμετοχή τους στις συζητήσεις ήταν μεγάλη. Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Dominice, P Learning from Our Lives: Using Educational Biographies with Adults. San Francisco: Jossey-Bass Inc. Kalantzis, M. & B. Cope Multiliteracies. The Design of Social Futures. Λονδίνο: Palmer Press.

47 Tharp, R. & R. Gallimore Μια θεωρία για τη διδασκαλία ως ενισχυμένη εκτέλεση, Εξέλιξη του παιδιού στο κοινωνικό περιβάλλον, τ. Β, Ε.Α.Π., Πάτρα. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Το συνοδευτικό υλικό των σεναρίου περιλαμβάνει: Τον φάκελο των μαθητικών ομάδων, ο οποίος περιέχει τα αρχεία: «Η δομή του βιογραφικού σημειώματος», αρχείο εννοιολογικού χάρτη «Χρήση Βιογραφικών», αρχή εννοιολογικού χάρτη «3 Βιογραφικά_1 Άνθρωπος», αρχείο παρουσίασης «Βιογραφικά Υποψηφίων», αρχείο κειμένου