Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΜΑΣ ΚΑΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ

Transcript

1 Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΜΑΣ ΚΑΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ ΕΙΝΑΙ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Αφιερωμένο στην Ειρήνη Κούρκουλου και σε όλα τα παιδάκια με νεοπλασίες Στο βιβλίο αυτό θα μάθουμε ότι χρειάζεται για τον καρκίνο, την αλλαγή στον τρόπο ζωής για να μην τον συναντήσουμε, και αν παρ ελπίδα έλθει πώς να τον αντιμετωπίσουμε καλυτέρα. Παραφράζοντας Τον λέγω: Η γνώση σου Σεσωκέ σε Θα μάθουμε επίσης να ήμαστε περισσότερο άνθρωποι Ι Γ Κάιλας -Αθήνα Μάιος

2 Ο Άγγελος και η καρδιά Ένα λουλούδι ήταν που το κτύπησε ο βοριάς και χάθηκε ανέλπιστα μια μέρα Μια αγάπη ήταν να ζεσταίνει την καρδιά μια ηλιαχτίδα το χαμόγελο της μέρας Μην κλαις μικρή μου γιατί τώρα δεν πονάς Άγγελοι μόνο σ αγκαλιάζουν Μην κλαις χαρά μου μόνη δεν θα αφήσω πουθενά θα αισθάνεσαι για πάντα πως κτυπάει η καρδιά μου Το χέρι μου να πιάσεις δεν μπορείς μα ούτε πια γλυκά να μου μιλήσεις είσαι ένας Άγγελος στον ουρανό στον ύπνο μου πετάς και γλυκο-ψιθυρίζεις Μην κλαις καλέ μου κοίτα όλοι μ αγαπούν δεν είμαι μόνη μου δεν κλαίω. Σε βλέπω σε αισθάνομαι σου λέω και όταν θέλω να σου πως σε αγαπώ ακούω την καρδιά σου και σωπαίνω Ι.Γ. Κάιλας για την Ειρήνη 2

3 Ήταν του Μάη του πρόσωπο, του φεγγαριού η ασπράδα. Ήταν περπάτημα ελαφρύ, σαν σκίρτημα του κάμπου. Κι αν θα διψάσεις για νερό, θα στύψουμε ένα σύννεφο κι αν θα πεινάσεις για ψωμί, θα σφάξουμε ένα αηδόνι... αφιερωμένο στην Ειρήνη από την ιστοσελίδα του Μπαμπά, του Νίκου Γκάτσου Η Ειρήνη που όλοι αγαπήσαμε 3

4 Το νόημα της ζωής Κοιτάζω ψηλά στον ουρανό τον Ήλιο, τα αστέρια, τα σύννεφα και την βροχή, το ουράνιο τόξο, την καταιγίδα και την γαλήνη, την μυρωδιά από το χώμα στις πρώτες ψιχάλες, κοιτάζω τα σπίτια και τους δρόμους, τους ανθρώπους, την πόλη που ζούμε, τις φωνές, τους τσακωμούς, τα γέλια, τα φύλλα του Φθινόπωρου που πέφτουν στην γη, και όλα τα φαντάζομαι με σένα!! Ι.Γ. Κάιλας για την Ειρήνη Η Ειρήνη ο μπαμπάς και η αγάπη για πάντα 4

5 ο Άγγελος που διάλεξε ο μπαμπάς για να σου κάνει παρέα 5

6 Κράτα μου το χέρι Όταν πέφτει το βράδυ και κλείνω τα μάτια, δεν κοιμάμαι ακόμα, μα σε αφουγκράζομαι, ακούω την πνοή σου και τους κτύπους της καρδιά σου - ακούω τους φόβους σου να μου λένε: μπαμπάι μου δώσ μου το χέρι σου, φοβάμαι, θα με φάει ο Λύκος!! Ι.Γ. Κάιλας για την Ειρήνη Η θυσία της Ιφιγένειας έγινε για να παρθεί η Τροία Η θυσία της Ειρήνης έγινε έτσι ώστε περσότεροι να μάθουν να φυλάγονται από τον Λύκο τον Κακό με τα πολλά ονόματα και το μεγάλο στόμα Ι.Γ. Κάιλας για την Ειρήνη 6

7 Ο Γιάννης ο Κούρκουλος είναι ένα από αυτά τα παιδιά που δεν χρειάζεται να ματαδής για να καταλάβεις ότι μέσα στη ματιά τους κρύβεται η αγνότητα, η ταπεινότητα, η καλοσύνη, η αλήθεια στις λέξεις και η φιλία Είναι ένας από αυτούς που θεωρώ φίλους μου ακόμα και όταν οι δρόμοι μας χώρισαν απ το σχολειό Δεν είχα την τύχη να γνωρίσω την γυναίκα του αλλά αφού την διάλεξε θα είναι η καλύτερη Μια μέρα ήρθε η Ειρήνη της ζωής του μα γρήγορα έφυγε Όταν ο Θεός σου επιφυλάσσει τέτοια δοκιμασία μπορεί να υπάρχει λόγος, αν και για τούς περισσότερους από εμάς είναι αόρατος και ακατανόητος Όταν έμαθα για την Ειρήνη συγκλονίστηκα, βλέπετε έχω και εγώ μια κόρη λατρευτή και είναι τρομερή η σκέψη πως θα ήμουν χωρίς αυτή Ο Γιάννης θέλει να γράψει ένα βιβλίο για την Φλόγα ένα ίδρυμα για παιδιά με νεοπλασίες Ο πόνος του κρατά το μυαλό και το χέρι δεμένο, για αυτό και εγώ θα τον βοηθήσω να το γράψει θα γίνω το χέρι του - και μαζί με εμάς η Ειρήνη θα βοηθήσει άλλους ανθρώπους να αλλάξουν τρόπο και δρόμο για να μην συναντήσουν ποτέ τον Λύκο τον Κακό Ι.Γ. Κάιλας για τον Γιάννη και την Βάσω την μητέρα που την γέννησε στην Καρδιά της Σταυρός του Μιαούλη: Σταυρός πιστών το στήριγμα Ι Γ Κάιλα 7

8 «Η άλλη πλευρά», Ι Γ Κάιλα για την Ειρήνη Όταν κλαίει ένας άντρας Όταν κλαίει ένας άντρας άστην πόρτα σφαλιστή μην τρυπώσει ξένο μάτι μες την κάμαρη και δει Άναψέ του το τσιγάρο κάτσε δίχως να μιλάς κι όταν βαριαναστενάζει κάνε πως αλλού κοιτάς Αν χτυπήσουνε οι φίλοι δώστους τόπο να σταθούν πιάστε δυνατό τραγούδι οι φωνές να σκεπαστούν Όταν κλαίει ένας άντρας δεν αντέχει μοναχός κι αν ορφάνεψε από φίλους ξαγρυπνάει ο Θεός Βασίλης Κουμπής - Κώστας Γεωργουσόπουλος 8

9 Καρκίνος η αλλιώς Νεοπλασία Μας λέγουν οι ιατροί James F. Balch και Mark Stengler, στο βιβλίο τους: Prescription for Natural Cures: Σχεδόν όλα τα κύτταρα στο σώμα μας αντικαθίστανται με καινούργια Κάποια από αυτά πεθαίνουν σε λίγες μέρες και κάποια άλλα σε μερικά χρόνια Σε ειδικές περιπτώσεις όπως σε αρρώστια και τραυματισμό υγιή καινούργια κύτταρα γεννιούνται πιο γρήγορα για να αντικαταστήσουν αυτά που έχουν πεθάνει η έχουν καταστραφεί Όταν η πληγείσα περιοχή έχει γιατρευτεί τότε η ανάπτυξη νέων κυττάρων επιστρέφει σε φυσιολογικούς ρυθμούς Φυσιολογικά τα γονίδια που ευθύνονται για τον έλεγχο της ανάπτυξης των κυττάρων γνωρίζουν αυτόματα πότε να ξεκινούν και πότε να σταματούν την διαδικασία παραγωγής νέων κυττάρων Όταν όμως τα γονίδια μεταλλαχτούν είτε από κληρονομικό σφάλμα είτε εξαιτίας των διατροφικών μας συνηθειών η του περιβάλλοντος τα κύτταρα μπορεί να αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και να διαιρούνται με ταχυτάτους ρυθμούς Στο τέλος τα κύτταρα αυτά σχηματίζουν έναν όγκο Κάποιες φορές οι όγκοι είναι καλοήθεις, δηλαδή δεν έχει αναπτυχτεί καρκίνος αλλά άλλοι όγκοι είναι καρκινικοί η κακοήθεις Οι όγκοι αυτοί σαν βδέλλες απορροφούν τα θρεπτικά στοιχεία από τους υγιείς ιστούς και επιδρούν κατά τρόπο επικίνδυνο στις φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού Αν ένας όγκος συνεχίσει να αναπτύσσεται, τα κύτταρα του μπορεί να διαδοθούν από τα αιμοφόρα αγγεία η δια μέσου του λεμφαγγειακού συστήματος, το οποίο αν διασπαστεί σχηματίζονται νέοι όγκοι 9

10 Όταν αρχίσει αυτή η διαδικασία που λέγεται μετάσταση, τότε διατρέχουμε θανάσιμο κίνδυνο από τις παρενέργειες που θα επέλθουν. Αν και πολλοί καρκίνοι μπορεί να αντιμετωπιστούν επιτυχώς όταν βρίσκονται σε πρώτο στάδιο, παραμένει θλιβερό γεγονός ότι η νεοπλασματική θνησιμότητα είναι η δεύτερη αίτια θανάτου στις περισσότερες χώρες μετά τις καρδιαγγειακές παθήσεις Κάθε λεπτό που περνά ένας ακόμα άνθρωπος χάνει την μάχη με τον καρκίνο. Υπάρχουν εκατοντάδες μορφές αυτής της ασθένειας που συνήθως παίρνουν το όνομα τους από την περιοχή που εμφανίζονται 10

11 Γεωγραφία και περιβάλλον ως παράγοντες εμφάνισης του καρκίνου Πηγή: Medlab Εργαστήρια Παθολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Υπάρχουν διαφορές στη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου ανάμεσα σε διαφορετικούς λαούς και χώρες; Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα φαίνεται ότι ο συνολικός αριθμός θανάτων από συγκεκριμένους τύπους καρκινωμάτων διαφέρει σημαντικά ανάμεσα στις διάφορες χώρες του κόσμου. Για παράδειγμα, ο καρκίνος του μαστού είναι μία από τις κύριες αιτίες θανάτου των γυναικών στην Αγγλία, στις Η.Π.Α. και στην Ολλανδία, ενώ είναι σπάνιο στην Ιαπωνία Το καρκίνωμα του ήπατος είναι σχετικά σπάνιο στις Η.Π.Α., ενώ αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου στις Αφρικανικές χώρες. Αυτές οι γεωγραφικές διαφορές φαίνεται ότι οφείλονται σε περιβαλλοντολογικούς και όχι γενετικούς παράγοντες. Ενώ π.χ. στην Ιαπωνία ο καρκίνος του Γαστρεντερικού συστήματος αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου, οι Ιάπωνες της δεύτερης γενιάς που ζουν στις Η.Π.Α. εμφανίζουν μείωση της θνησιμότητας από αυτόν τον καρκίνο, σύμφωνα με τα ποσοστά των ανθρώπων που ζουν στις Η.Π.Α. Αν όλοι μαζί προστατέψουμε το περιβάλλον, οι κίνδυνοι από τέτοιους καρκίνους θα είναι σαφώς λιγότεροι 11

12 Ας συλλογιστούμε λοιπόν τι είναι αυτό που καταστρέφουμε, και ας αναλύσουμε την φράση του Χριστού: Μάχαιραν έδωκας, μάχαιραν θα λάβεις. Ματθαίου. 26,52 Τοξίνες σπέρνουμε, καρκίνους θερίζουμε Παραθέτω ένα άρθρο προβληματισμού ενός μοναχού για την καταστροφή της φύσης από τον ιστότοπο Αγιορείτης: Δημιούργησε ο Θεός τον κόσμο, το φώς, τον ήλιο, τους πλανήτες, την θάλασσα, το χώμα, τα δένδρα, τα φυτά και όλα τα κτήνη και ζώα του κόσμου τούτου. Και ύστερα δημιούργησε από το χώμα της γης, τον άνθρωπο, εμάς. Του έδωσε εξουσία σε όλα τα υπόλοιπα δημιουργήματα, αλλά και υποχρέωση συντήρησης τους, και όχι κατάχρησης τους. Ο ήλιος κάθε αρχή μια ημέρας, κάθε ημέρα, ανατέλλει ώστε να δώσει ζωή και φώς στη γης. Ανατέλλει για αμαρτωλούς και αγίους, η βροχή η κρυστάλλινη, ξεδιψά κάθε τόσο, το χώμα δίνοντας περιθώριο ζωής στα φυτά και ζώα. Αυτή η βροχούλα, που ανακουφίζει, όπως η μετάνοια τον αμαρτωλό, και σαν θυμίαμα οι ευχαριστίες των δημιουργημάτων του θεού ανεβαίνουν προς τον ουρανό. Αλήθεια, όλοι δεν έχουμε δει, τα ζώα ειδικά με πόση χαρά χορεύουν και χαίρονται, σαν ευχαριστία στον Θεό που τους έστειλε νεράκι, και τα διατηρεί στη ζωή. Ακόμα και τα φυτά και τα δέντρα υψώνονται, χρωματίζονται ακόμα περισσότερο! Όλα ευχαριστούν τον Θεό, για αυτά που τους παρέχει. Δυστυχώς, ο άνθρωπος αν 12

13 και έμψυχο όν, αν και κατ εικόνα και καθ ομοίωση του Θεού, με ενδιάθετο λόγο και σκέψη, δείχνει όχι μόνο αγνωμοσύνη και ευχαριστία για αυτά που έχει και απολαμβάνει από τον Θεό, αλλά, παραπονιέται σαν να μην του φτάνουν αυτά! Αχ, αδερφοί μου, μια σκέψη μόνο, αν κάνει ο καθένας, και δει τι έχει στα χέρια του, και ζει, θα μπορέσει να καταλάβει την αγάπη και φιλανθρωπία του δημιουργού του Τριαδικού Θεού, και θα τον ευχαριστεί και θα τον δοξολογεί κάθε στιγμή. Ακόμα και τα λουλούδια του αγρού με τα πολύχρωμα φουστάνια τους, και με την υπέροχη ευωδιά τους, δοξολογούν το Θεό, αρκεί μια επίσκεψη μας, στην εξοχή! Δεν είναι λοιπόν παράλογο και άξιο κατακρίσεως, όλα ακόμα και τα λουλούδια να δοξολογούν το Θεό και όχι ο άνθρωπος;;;!!!! Αναρωτηθήκαμε ποτέ μέσα στη ψυχή μας, γιατί να έχουμε το νερό, γιατί να έχουμε το σιταράκι από το οποίο γίνεται ο άρτος ο επιούσιος; η να έχουμε όλα αυτά, που κατά την λανθασμένη εντύπωση μας, είναι σίγουρα ;;; Γιατί απλά όπως ανέφερα και πιο πάνω, ο Θεός μας αγαπά πολύ, και θέλει να είμαστε ευτυχισμένοι. Αμαρτάνουμε, προκαλούμε θλίψη στην ψυχή και πόνο από λύπη στον Θεό. Γιατί; Και αυτή είναι μία αχαριστία, είναι αγνωμοσύνη, και λέγει ο Θεός, "Παιδάκι μου, άνθρωπε μου, γιατί χάνεσαι και με λυπείς; Κάνε την ψυχή σου καθαρή και αγνή, όπως καθαρό και αγνό είναι το τρεχούμενο γάργαρο νερό των πηγών που σου προσφέρω! Αλήθεια, μπορούμε να καταλάβουμε την χαρά των υπέροχων δημιουργημάτων του Θεού, από τις αθώες και αγνές ψυχές των παιδιών μας, με πόση χαρά και λαχτάρα τρέχουν στο δάσος, οσφραινόμενα τις ευωδίες από τα πολλά βότανα του, και χορεύοντας από τα μυριάδες τιτιβίσματα των πουλιών. Να τι λέγει ένας άγιος γέρων διορατικός και ιαματικός, ο γέρων Πορφύριος ο καυσοκαλυβίτης για την ομορφιά της κτίσης :Να χαίρεσθε όσα μας περιβάλλουν. Όλα μας διδάσκουν και μας οδηγούν στον Θεό. Όλα γύρω μας είναι σταλαγματιές της αγάπης του Θεού. Και τα έμψυχα και τα άψυχα και τα φυτά και τα ζώα και τα πουλιά και τα βουνά και η θάλασσα και το ηλιοβασίλεμα και ο έναστρος ουρανός. Είναι οι μικρές αγάπες, μέσα απ' τις οποίες φθάνομε στη μεγάλη Αγάπη, τον Χριστό. Τα λουλούδια, για παράδειγμα, έχουν τη χάρη τους, μας διδάσκουν με το άρωμά τους, με το μεγαλείο τους. Μας μιλούν για την αγά πη του Θεού. Σκορπούν το άρωμα τους, την ομορφιά τους σε αμαρτωλούς και δικαίους. Για να γίνει κανείς Χριστιανός, πρέπει να έχει ποιητική ψυχή, πρέπει να γίνει ποιητής. «Χοντρές» ψυχές κοντά Του ο Χριστός δεν θέλει. Ο χριστιανός, έστω και μόνο όταν αγαπάει, είναι ποιητής, είναι μες στην ποίηση. Την αγάπη ποιητικές καρδιές την ενστερνίζονται, τη βάζουν μέσα στην καρδιά τους, την αγκαλιάζουν, τη νιώθουν βαθιά. Δυστυχώς όμως ο άνθρωπος, κατάντησε όχι μόνο αχάριστος και αγνώμων, αλλά και καταχραστής, θυσιάζει την δροσιά των δασών την αναπνοή και οξυγόνο που 13

14 προσφέρουν, στο βωμό των χρημάτων, με τα θεριά πλοκάμια των πυρκαγιών που αγκαλιάζουν και νεκρώνουν κάθε ζωή, με τα δηλητήρια που απλώνει στα ύδατα και στην ατμόσφαιρα, δηλητηριάζοντας, ακόμα και αυτήν την πολύτιμη αναπνοή του! Ω Θεέ μας, πόσο παράλογα φερόμαστε! βάζουμε φωτιά και καίμε το σπίτι μας, βάζουμε δηλητήριο και φαρμακώνουμε την τροφή μας, βάζουμε τα χέρια μας και βγάζουμε τα μάτια μας. Δεν είναι λοιπόν παράλογο; Ας ευχαριστούμε κάθε στιγμή τον Θεό μας, δοξολογώντας Τον στον ναό Του σε κάθε Θεία λειτουργία και ακολουθία, και ακόμα με το να σώσουμε τις ψυχές μας, και να τις οδηγήσουμε στην αγκαλιά Του που πατρικά και φιλάνθρωπα ανοίγει για εμάς, ο δημιουργός και Τριαδικός μας, θεός, ο πλάστης όλων αυτών των θαυμαστών, όλων αυτών των μεγαλείων σε αυτή τη γης..και αν θα μπορούσα να προσθέσω κάτι στο Χριστό, θα έλεγα: Η γνώση σου σεσωκέ σε, παραφράζοντας το «η πίστη σου σεσωκέ σε». 14

15 Ηλικία και καρκίνος Πηγή: Medlab Εργαστήρια Παθολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Προσβάλλονται όλες οι ηλικίες το ίδιο; Συχνότερα προσβάλλονται οι ενήλικες μεταξύ ετών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ανάπτυξη ενός καρκίνου είναι μια πολυπαραγοντική διαδικασία, η οποία για να ολοκληρωθεί απαιτείται μεγάλο χρόνο. Οι νεαροί ενήλικες προσβάλλονται σπανιότερα και οι συνηθισμένες μορφές καρκίνου σε αυτές τις ηλικίες είναι οι όγκοι των οστών, τα λεμφώματα και όγκοι από αρχέγονα γεννητικά κύτταρα. Πόσο συχνά προσβάλλονται τα παιδιά; Οι όγκοι της παιδικής ηλικίας είναι λιγότερο συχνοί συγκριτικά με τους ενήλικες. Η πιο συχνή μορφή καρκίνου στις ηλικίες κάτω των 15 ετών είναι η λευχαιμία. Στα παιδιά ο καρκίνος αποτελεί τη τέταρτη αιτία θανάτου μετά τους θανάτους της βρεφικής ηλικίας, τις συγγενείς ανωμαλίες και τα ατυχήματα. 15

16 Συχνότητα καρκίνου ανά ηλικία Πηγή: NCI SEER μεταξύ

17 Κληρονομικότητα και καρκίνος Υπάρχουν ενδείξεις ότι πράγματι υπάρχει σχέση μεταξύ κληρονομικότητας και καρκίνου. Φαίνεται ότι υπάρχει κάποια "προδιάθεση" για την εμφάνιση ενός καρκίνου, αλλά όχι ότι απαραίτητα υπάρχει άμεση κληρονομική διάθεση. Είναι αρκετά σπάνιο φαινόμενο να εμφανιστεί καρκίνος σε πολλά μέλη της ίδιας οικογένειας. Είναι όμως αξιοπαρατήρητο το εξής φαινόμενο. Γυναίκες που βρίσκονται στη δεύτερη δεκαετία της ζωής τους και η μητέρα τους ή η αδελφή της μητέρας τους είχε καρκίνο του μαστού, έχουν 10 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα από τον γενικό πληθυσμό να αναπτύξουν το ίδιο καρκίνωμα. Συγγενείς πρώτου βαθμού ασθενών με κακόηθες μελάνωμα έχουν 2 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν μελάνωμα σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Σήμερα θεωρείται ότι περίπου το 5-10% των καρκίνων έχει κληρονομική βάση. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο καρκίνος δεν είναι κληρονομικός, αλλά αυτά που κληρονομούνται είναι τα μεταλλαγμένα γονίδια που τον προκαλούν. Ακόμη, όμως, και να κληρονομήσει κάποιος αυτά τα γονίδια, δεν είναι βέβαιο ότι θα αναπτύξει καρκίνο, αφού για την ανάπτυξή του συνεργάζονται και άλλοι παράγοντες Γιατί άτομα που εκτίθενται στα ίδια περιβαλλοντικά καρκινογόνα δεν αναπτύσσουν καρκίνο; Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι αυτά τα άτομα έχουν κληρονομήσει κάποια γονίδια, τα οποία έχουν την ικανότητα να προστατεύουν τα κύτταρα από τις καρκινογόνες ουσίες. Για παράδειγμα, υπάρχουν άτομα τα οποία έχοντας κληρονομήσει ένα γονίδιο το οποίο παράγει σε μεγάλες ποσότητες ένα συγκεκριμένο ενζυμο, μένουν απρόσβλητοι από τον καρκίνο του πνεύμονα διότι το συγκεκριμένο ενζυμο δρα απενεργοποιώντας τις καρκινογόνες ουσίες του καπνού των τσιγάρων. 17

18 Κληρονομείται ο καρκίνος? Πηγή: Medlab Εργαστήρια Παθολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Υπάρχουν επίκτητες αλλοιώσεις που θεωρούνται προκαρκινικές; Υπάρχουν κάποιες παθολογικές καταστάσεις, οι οποίες εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της ζωής και θεωρείται ότι μπορεί να παίξουν ρόλο στην ανάπτυξη ενός καρκινώματος. Τέτοιες καταστάσεις είναι: Επίκτητες προκαρκινικές αλλοιώσεις Η χρόνια ατροφική γαστρίτιδα (προδιαθέτει σε ανάπτυξη καρκινώματος του στομάχου) πιστεύεται ότι αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνωμα του στομάχου κατά 20 φορές σε σχέση με τον υγιή πληθυσμό Χρόνιος ερεθισμός-φλεγμονή. Για παράδειγμα το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρές βλάβες στον πνεύμονα (βρογχίτιδα, δυσπλασία του αναπνευστικού επιθηλίου), οι οποίες σε μακροχρόνιο ορίζοντα είναι πιθανόν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη καρκίνου του πνεύμονα. Ένα συρίγγιο ή ένα έλκος που υπάρχει στο δέρμα για πολλά χρόνια μπορεί κάποια στιγμή να εξελιχθεί σε επιδερμιδικό καρκίνωμα. Η ελκώδης κολίτιδα που είναι μια χρόνια φλεγμονή του εντέρου και προσβάλλει κυρίως νεαρά άτομα μπορεί μετά από μία διάρκεια πολλών χρόνων να μεταπέσει σε καρκίνωμα. Στην περίπτωση αυτή υπολογίζεται ότι ο κίνδυνος για ανάπτυξη καρκινώματος αυξάνει κατά 20% κάθε δεκαετία μετά τα 10 πρώτα χρόνια νόσησης. Ορμονο-εξαρτώμενες υπερπλασιακές αλλοιώσεις. Υπάρχουν ορισμένα όργανα του σώματος μας τα οποία ελέγχονται από τις ορμόνες π.χ. ο μαστός, η μήτρα, ο προστάτης. Μη φυσιολογικά επίπεδα ορμονών (αυξημένα) έχουν σαν 18

19 αποτέλεσμα την υπερπλασία αυτών των οργάνων, η οποία εάν δεν διακοπεί μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία καρκίνου. Για παράδειγμα η υπερπλασία του ενδομητρίου της μήτρας που οφείλεται στην αύξηση των οιστρογόνων μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνωμα της μήτρας. Λευκωπές πλάκες στη στοματική κοιλότητα, στο λάρυγγα, και στα γεννητικά όργανα. Οι πολύποδες παχέος εντέρου είναι καλοήθεις όγκοι και αναπτύσσονται αρκετά συχνά, δίνοντας γρήγορα κλινικά συμπτώματα (π.χ. αλλαγές στις κενώσεις, αίμα στα κόπρανα). Από τι χαρακτηρίζονται οι καλοήθεις όγκοι; Οι όγκοι αυτοί παρουσιάζουν μια ιστολογική εικόνα, την οποία παρατηρώντας στο μικροσκόπιο είναι παρόμοια με αυτή που έχει το φυσιολογικό όργανο από το οποίο προέρχονται. 19

20 Αυξάνονται με πολύ αργό ρυθμό, χωρίς να καταστρέφουν τα γειτονικά όργανα και δεν διασπείρονται σε άλλα μέρη του σώματος. Από τι χαρακτηρίζονται οι κακοήθεις όγκοι; Αυτοί παρουσιάζουν σε μικροσκοπικό επίπεδο τελείως διαφορετική εικόνα από αυτή του φυσιολογικού ιστού από τον οποίο προέρχονται, μεγαλώνουν σε μέγεθος με πολύ γρήγορους ρυθμούς καταστρέφοντας τα γύρω όργανα και τελικά διασπείρονται σε όλο τον οργανισμό. Πως μπορεί να επεκταθεί ένας καρκίνος; Η διασπορά του καρκίνου σε άλλα όργανα ονομάζεται μετάσταση και μπορεί να γίνει όταν: τα καρκινικά κύτταρα μεταναστεύσουν από την αρχική τους θέση σε γειτονικά όργανα και ιστούς. τα καρκινικά κύτταρα εισχωρήσουν στα λεμφαγγεία και μεταφερθούν πρώτα στους γειτονικούς και αργότερα στους απομακρυσμένους λεμφαδένες των διαφόρων οργάνων του σώματος. τα καρκινικά κύτταρα εισέλθουν στη ροή του αίματος και έτσι μπορούν να διασπαρθούν σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Διάγνωση Η διάγνωση του καρκίνου βασίζεται στην κλινική εικόνα, στις διάφορες απεικονιστικές μεθόδους (π.χ. ακτινογραφία, αξονική ή μαγνητική τομογραφία, υπέρηχοι) και στην μικροσκοπική εξέταση του ύποπτου υλικού. 20

21 Ο προσδιορισμός της ακριβούς διάγνωσης είναι ιδιαίτερα σημαντικός, διότι η θεραπευτική αγωγή είναι ανάλογη του τύπου του καρκίνου. Τεχνικές βιοψίας Βιοψία με βελόνη Ενδοσκοπική βιοψία Ανοικτή βιοψία Βιοψία εκτομής Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να ληφθεί υλικό για κυτταρολογική εξέταση. Στις περιπτώσεις συμπαγών όγκων που βρίσκονται σε βαθύτερες περιοχές η λήψη του υλικού γίνεται με αναρρόφηση δια λεπτής βελόνης κάτω από ακτινολογικό έλεγχο. ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΑ Χημικοί παράγοντες Σε αυτούς περιλαμβάνονται χημικές ουσίες όπως είναι : Οι πολυκυκλικοί υδρογονάνθρακες που βρίσκονται στις πίσσες και είναι μεταξύ των συστατικών του καπνού των τσιγάρων. Οι ουσίες αυτές ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη του καρκίνου του πνεύμονα στους καπνιστές. Οι αρωματικές αμίνες που υπάρχουν κυρίως σε βιομηχανικές περιοχές. Οι ουσίες αυτές ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη καρκινώματος της ουροδόχου κύστης. 21

22 Παράγωγα φυτών, μυκήτων και μικροβίων. Εδώ ανήκουν οι αφλατοξίνες που παράγονται από πολλά είδη ασπέργιλου και μπορούν να αναπτυχθούν σε διάφορες τροφές κάτω από συνθήκες αυξημένης θερμοκρασίας και υγρασίας. Ειδικά η αφλατοξίνη Β1 ενοχοποιείται για την ανάπτυξη καρκίνου του ήπατος. Διάφορες ουσίες όπως νιτροζαμίνες, αρσενικό, άσβεστος, κ.α.. Οι νιτροζαμίνες που είναι ουσίες οι οποίες χρησιμοποιούνται σαν συντηρητικά στα τρόφιμα ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη καρκίνου του γαστρεντερικού σωλήνα. Οι αλκυλιωτικοί παράγοντες που είναι ουσίες που βρίσκονται στα χημειοθεραπευτικά φάρμακα (π.χ. κυκλοφωσφαμίδη, χλωραμβουκίλη κ.α.), μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στο γενετικό υλικό των κυττάρων (DNA) και έτσι να οδηγήσουν στην ανάπτυξη καρκίνου. Ακτινοβολία Καρκινογόνο επίδραση μπορεί να έχει τόσο η υπεριώδης όσο και η ιοντίζουσα ακτινοβολία. Η καρκινογόνος δράση τους σχετίζεται με βλάβες που προκαλούν στο γενετικό υλικό(dna) των κυττάρων (μεταλλάξεις). Η υπεριώδης ακτινοβολία ενοχοποιείται για τα κακοήθη νεοπλάσματα του δέρματος (μελάνωμα, πλακώδες και βασικοκυτταρικό καρκίνωμα) κυρίως σε άτομα της λευκής φυλής. 22

23 Υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός παραδειγμάτων πρόκλησης καρκίνου μετά από έκθεση σε ιοντίζουσα ακτινοβολία. Τα πρώτα θύματα υπήρξαν οι πρωτοπόροι ακτινολόγοι, οι οποίοι ανέπτυξαν καρκίνο του δέρματος μετά από έκθεση στην ακτινοβολία Roentgen. Οι μεταλλωρύχοι ουρανίου αποτελούν ακόμη ένα παράδειγμα εμφανίζοντας σε μεγάλη συχνότητα καρκίνο του πνεύμονα. Ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός καρκίνων εμφανίστηκε στους ανθρώπους που επέζησαν από την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Δεκαετίες μετά την έκρηξη οι περιπτώσεις λευχαιμίας και καρκίνων του θυρεοειδούς, μαστού, παχέος εντέρου και πνεύμονα εξακολουθούν να είναι πολύ περισσότερες σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό αυτής της χώρας. Ακόμη και η ακτινοβολία που χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς λόγους μπορεί να είναι καρκινογόνος. Καρκίνος του θυρεοειδούς έχει αναπτυχθεί σε ένα ποσοστό 9% περίπου των ατόμων που κατά την παιδική τους ηλικία είχαν ακτινοβοληθεί στην περιοχή του τραχήλου. Ογκογόνοι ιοί Υπάρχουν ορισμένοι ιοί που έχουν συσχετισθεί με την ανάπτυξη καρκίνου στον άνθρωπο, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, του ρινοφάρυγγα, το λέμφωμα και μερικές λευχαιμίες. 23

24 Παραδείγματα ογκογόνων ιών για τον άνθρωπο είναι : α) DNA ιοί 1. ιός του θηλώματος του ανθρώπου (H.P.V.) ενοχοποιείται για την ανάπτυξη του καρκινώματος του τραχήλου της μήτρας και των καρκινωμάτων του δέρματος. 2. ιός Epstein-Barr ενοχοποιείται για την ανάπτυξη του λεμφώματος Burkitt, του ρινοφαρυγγικού καρκινώματος ή και άλλων λεμφωμάτων Β-κυτταρικής αρχής σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα (συμπεριλαμβανομένων και των ασθενών με AIDS), καθώς και για περιπτώσεις νόσου του Hodgkin. 3. ιός της ηπατίτιδας Β β) RNA ιοί ενοχοποιείται για την ανάπτυξη του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος 1. ιός της Τ-κυτταρικής λευχαιμίας του ανθρώπου, τύπου 1 ( HTLV-1) ενοχοποιείται για την ανάπτυξη λευχαιμίας και λεμφωμάτων Τ-κυτταρικής αρχής. 24

25 Σχέση Τρόπου ζωής και Καρκίνου Μετά από αρκετές έρευνες που έγιναν, φαίνεται ότι ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων καρκίνου σχετίζεται με παράγοντες που χαρακτηρίζουν τον τρόπο ζωής μας όπως : το κάπνισμα και το αλκοοόλ, η υπερκατανάλωση ανθυγιεινών και αποφυγή υγιεινών τροφών, η υπερβολική έκθεση στον ήλιο, η χρόνια έκθεση σε ψυχολογική ένταση, η χρόνια έκθεση σε ακτινοβολίες, η χρόνια έκθεση σε φυσικοχημικούς παράγοντες, η σεξουαλική συμπεριφορά 25

26 Το κάπνισμα και ο καρκίνος Τι σχέση έχει το κάπνισμα με τον καρκίνο; Είναι ο σημαντικότερος γνωστός καρκινογόνος παράγοντας για τον καρκίνο του λάρυγγα, του πνεύμονα, του στόματος, του φάρυγγα, του οισοφάγου, του παγκρέατος, του ήπατος, της ουροδόχου κύστεως και πιθανά του στομάχου, του νεφρού και του τραχήλου της μήτρας. Πάνω αριστερά φαίνεται το χρώμα των πνευμόνων υγιούς ανθρώπου ενώ δεξιά ανθρώπου ο οποίος έχει καρκίνο του πνεύμονα. Αξίζει άραγε να πληρώνουμε για να αρρωσταίνουμε? Με τα χρήματα που πληρώνουμε για ένα πακέτο τσιγάρα την ημέρα μπορούμε να αγοράζουμε τα αντιοξειδωτικά και τις βιταμίνες που χρειάζεται η οικογένεια μας για να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε καλύτερα ένα επιβαρυμένο και τοξικό περιβάλλον. Χρειάζεται μήπως να αναφέρουμε ότι το κάπνισμα δημιουργεί αθηροσκλήρωση, χρόνια αναπνευστική πνευμονοπάθεια - όπου ο ασθενής δεν μπορεί να αναπνεύσει, εμφράγματα, εγκεφαλικά, περιφερειακή ασθένεια των άκρων (P.A.D.) όπου ο ασθενής δεν μπορεί να περπατήσει και κινδυνεύει να πάθει γάγγραινα στα τα πόδια επειδή οι φραγμένες αρτηρίες δεν επιτρέπουν την αιμάτωση; Να αναφέρουμε επίσης ότι οι άνδρες θα έχουν εγγυημένα εξασθενημένη λίμπιντο, η ότι γινόμαστε λιγότερο έξυπνοι λόγω της μειωμένης αιμάτωσης στον εγκέφαλο; 26

27 Κλινικά χαρακτηριστικά του καρκίνου Ποιες είναι οι επιπτώσεις του όγκου στον ασθενή; Αυτές μπορεί να είναι τοπικές ή γενικευμένες. Όλοι οι όγκοι μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό. Ανάλογα με την θέση τους μπορεί να προκαλέσουν πιεστικά φαινόμενα στα γειτονικά όργανα. Αρκετοί από αυτούς μπορεί να παράγουν ορμόνες που θα δημιουργήσουν μεγάλες διαταραχές στον ανθρώπινο οργανισμό. Άλλοι όγκοι μπορεί να εξελκωθούν και να αιμορραγήσουν, προκαλώντας σοβαρή αναιμία. Τα καρκινώματα επίσης ευθύνονται για την καχεξία του ασθενούς ή για τα παρανεοπλασματικά σύνδρομα. Η εντόπιση ενός όγκου είναι τεράστιας σημασίας ανεξάρτητα αν αυτός είναι καλοήθης ή κακοήθης. Έτσι ένα μικρό αδένωμα της υπόφυσης ( 1 εκ.) μπορεί να πιέσει και να καταστρέψει τον υπόλοιπο φυσιολογικό αδένα, με αποτέλεσμα την εκδήλωση ενδοκρινικών διαταραχών. Ένα μικρό λειομύωμα (0,5 εκ.) στο τοίχωμα της νεφρικής αρτηρίας μπορεί να οδηγήσει σε ισχαιμία του νεφρού και εκδήλωση σοβαρής υπέρτασης. Ένα μικρό καρκίνωμα μέσα στον αυλό του κοινού χοληδόχου πόρου μπορεί να προκαλέσει απόφραξη της απέκρρισης της χολής και σοβαρό έως θανατηφόρο ίκτερο. Τι είναι η καχεξία των καρκινοπαθών; Οι περισσότεροι καρκινοπαθείς υποφέρουν από προοδευτική αδυναμία, απώλεια σωματικού βάρους, ανορεξία και αναιμία. Αυτό το σύνδρομο προοδευτικής τήξης του ανθρώπινου οργανισμού αναφέρεται ως καρκινική καχεξία. Γενικά φαίνεται να υπάρχει μια ανάλογη σχέση ανάμεσα στο μέγεθος και την εξάπλωση του καρκινώματος, με τη σοβαρότητα της καχεξίας. Οι αιτίες της καρκινικής καχεξίας είναι πολυπαραγοντικές. Η ανορεξία είναι ένα κοινό πρόβλημα στους καρκινοπαθείς με αποτέλεσμα την μειωμένη πρόσληψη τροφής, χωρίς ωστόσο αυτό να δικαιολογεί από μόνο του την υπάρχουσα καχεξία. Έτσι η μεν αιτιοπαθογένεια της καρκινικής καχεξίας παραμένει κατά βάθος αδιευκρίνιστη, η δε αντιμετώπιση της παραμένει ανεπαρκής έως αδύνατη. Τι είναι τα παρανεοπλασματικά σύνδρομα; Οι καρκινοπαθείς εκτός από την καχεξία μπορεί να εμφανίσουν μια ποικιλία πολύπλοκων συμπτωμάτων, τα οποία δεν μπορούν να εξηγηθούν ούτε από 27

28 την τοπική ή απομακρυσμένη επέκταση του όγκου, ούτε από την παραγωγή ορμονών που σχετίζονται με το φυσιολογικό όργανο από το οποίο προέρχονται. Αυτά ονομάζονται παρανεοπλασματικά σύνδρομα και μπορεί να εμφανιστούν σε ένα 10-15% των καρκινοπαθών. Η αναγνώριση τους είναι σημαντική γιατί μπορεί : να αποτελούν την πρώτη εκδήλωση ενός λανθάνοντος καρκίνου να αποβούν μοιραία για τη ζωή του ασθενούς να μιμούνται μεταστατική εξάπλωση του καρκίνου Συχνά τέτοια σύνδρομα οφείλονται στην έκκριση ορμονών από τα καρκινικά κύτταρα άσχετων με το φυσιολογικό ιστό προέλευσης του καρκίνου π.χ. υπερασβεσταιμία και σύνδρομο Cushing στον καρκίνο του πνεύμονα. Συνήθως η αφαίρεση του καρκίνου συνοδεύεται με την αποχώρηση των παρανεοπλασματικών συμπτωμάτων. Άλλα παρανεοπλασματικά φαινόμενα είναι η μεταναστευτική θρομβοφλεβίτιδα (καρκίνοι πεπτικού σωλήνα, πνευμόνων, παγκρέατος), η περιφερική νευροπάθεια και μυοπάθεια (καρκίνος πνευμόνων) και η πληκτροδακτυλία (καρκίνος πνευμόνων). Πρόληψη Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση είναι τα πιο αποτελεσματικά μέσα για την καταπολέμηση του καρκίνου. Τόσο η πρόληψη όσο και η έγκαιρη διάγνωση βασίζονται στη σωστή πληροφόρηση του κοινού. Μια εξέταση για καρκίνο συνιστάται κάθε 3 χρόνια για όλους τους ανθρώπους ηλικίας χρόνων. Αυτή η εξέταση πρέπει να περιλαμβάνει και ιατρικές συμβουλές και ειδικά τέστ όταν χρειάζεται. 28

29 Διατροφική δίαιτα και καρκίνος Υπάρχει σχέση μεταξύ δίαιτας και καρκίνου; Ναι!!! Η διατροφή παίζει σημαντικό αιτιολογικό ρόλο. Από διεθνείς μελέτες έχουν διαπιστωθεί αξιοσημείωτες διαφορές στις διατροφικές συνήθειες μεταξύ κατοίκων των χωρών με αυξημένη και μειωμένη συχνότητα καρκίνου του παχέος εντέρου. Έτσι δίαιτες πλούσιες σε ίνες, όπως με λαχανικά και φρούτα, συνδέονται με χαμηλούς δείκτες εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου. Αντίθετα, τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος, αλάτι, καπνιστά που περιέχουν συντηρητικά, καθώς και το οινόπνευμα παρουσιάζουν υψηλότερους δείκτες εμφάνισης της νόσου. Μετά από μελέτες που έχουν γίνει έχουν παρατηρηθεί τα εξής: δίαιτα πλούσια σε λίπη συνδέεται με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού και του παχέος εντέρου. Η παχυσαρκία και ειδικά μετά την εμμηνόπαυση, αυξάνει στις γυναίκες το ποσοστό κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του ενδομητρίου. Η αυξημένη λήψη οινοπνεύματος και μάλιστα σε συνδυασμό με το κάπνισμα, αυξάνει κατά πολύ τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του στόματος, φάρυγγα, οισοφάγου, στομάχου, λάρυγγα και πνευμόνων. Τροφές που είναι καπνιστές, αλμυρές και με συντηρητικά αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του στομάχου. Αντίθετα τροφές πλούσιες σε ίνες, όπως είναι τα λαχανικά, τα φρούτα, τα χόρτα, μπορεί να μας προφυλάξουν κυρίως από τον καρκίνο του παχέος εντέρου, αλλά και άλλων οργάνων. 29

30 Μπορεί η δίαιτα να έχει προστατευτική δράση; Διατροφή και υγεία Συχνή κατανάλωση με φρούτα και λαχανικά και τροφές πλούσιες σε ίνες κρατούν τον καρκίνο μακριά. Ο Καρκίνος δεν είναι ανίατη αρρώστια. H συχνότητά της μειώνεται με την ΠΡΟΛΗΨΗ και θεραπεύεται με την ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ. Το μεγαλύτερο ποσοστό των καρκίνων στον άνθρωπο οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες και η σχέση του τρόπου ζωής, των συνθηκών εργασίας και του περιβάλλοντος, με την συχνότητα εμφάνισης καρκίνων, είναι άμεση. Η κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών, ιδιαίτερα από τους καπνιστές, προκαλεί μεγάλη αύξηση της συχνότητας καρκίνων τον στόματος, λάρυγγας, οισοφάγου και ήπατος. Τα νωπά λαχανικά και φρούτα που είναι οι κύριες πηγές Βιταμίνης Α, C, Ε, ιχνοστοιχείων και φυτικών ινών, προστατεύουν τον άνθρωπο από τον καρκίνο του πνεύμονα, οισοφάγου, στομάχου, παγκρέατος και τον παχέος εντέρου. Δημητριακά, όσπρια και άφθονο νερό είναι απαραίτητα στην υγιεινή διατροφή. Γενικά η υγιεινή διατροφή πρέπει να περιλαμβάνει λαχανικά, ψωμί, ζυμαρικά, ρύζι, πλιγούρι, πατάτες, τυρί, γάλα με χαμηλά λιπαρά, ελαιόλαδο, ελιές και ξηρούς καρπούς. Λίγες φορές την εβδομάδα πουλερικά, ψάρια μεγαλωμένα με αγνά υλικά η στη φύση. Λίγες φορές τον μήνα σε μικρές ποσότητες κόκκινο κρέας. Κρασί με μέτρο. H καθημερινή σωματική άσκηση είναι απαραίτητη. Η παχυσαρκία και ειδικότερα, διατροφή πλούσια σε λίπη, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνων παχέος εντέρου, μήτρας και μαστού. 30

31 Τα νιτρώδη και νιτρικά άλατα, που είναι αζωτούχες ενώσεις, χρησιμοποιούνται σαν συντηρητικά στα κρέατα και αλλαντικά και μπορούν να μετατραπούν στο στομάχι σε νιτρώδεις ενώσεις που θεωρούνται καρκινογόνες στα ζώα. Επίσης μυκοτοξίνες που προκαλούνται από τη μούχλα έχουν αποδειχθεί καρκινογόνες. Άλλα πρόσθετα στις τροφές που πρέπει να αποφεύγονται από το καταναλωτικό κοινό, είναι: ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΑ ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ Τροφές με πολλές ίνες που δίνουν άφθονο φυτικό υπόλειμμα έχουν σαν αποτέλεσμα: Τα ογκώδη κόπρανα που περνούν γρήγορα από το παχύ έντερο, έτσι ώστε να μην δίνεται ο χρόνος σε καρκινογόνους παράγοντες, που περιέχονται στην τροφή, να δράσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Με τον τρόπο αυτό εμποδίζεται η μεταβολική παραγωγή καρκινογόνων ουσιών. Οι διαλυτές ίνες να ενεργούν ως καύσιμα για την ανάπτυξη των φιλικών βακτηρίων, τα οποία με τη σειρά τους μειώνουν το PH (δηλαδή αυξάνουν την οξύτητα) του παχέος εντέρου. Και η μεγαλύτερη οξύτητα συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου. Η δράση αυτή να δρα ανασταλτικά στην καρκινογένεση. Ορισμένα λαχανικά (κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών, μπρόκολα κ.α.) έχουν την δυνατότητα να δρουν σαν ενζυματικοί παράγοντες και να αναστέλλουν την καρκινογένεση. 31

32 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Τροφή πλούσια σε κορεσμένα λίπη και πτωχή σε φυτικές ουσίες και ίνες συμβάλλει στην ανάπτυξη τον 35% όλων των καρκίνων. Επιβλαβής είναι επίσης η δράση των πρόσθετων ουσιών στις τροφές που ευνοούν την ανάπτυξη καρκίνων. Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΑΡΧΙΖΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ Τρώτε συχνότερα φρούτα, λαχανικά, δημητριακά και τροφές μεγάλης περιεκτικότητας σε ίνες, τροφές πλούσιες σε βιταμίνες Α, C και Ε που περιορίζουν ενζυματικές οξειδώσεις προκαρκινογόνων ουσιών σε καρκινογόνες. Μέτρια κατανάλωση παστών, καπνιστών και τροφών που περιέχουν συντηρητικά. Περιορίστε τις τροφές που είναι πλούσιες σε λιπαρά, εκτός από τα λιπαρά ψάρια Μέτρια κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών. 32

33 Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΙΤΑ Η Μεσογειακή δίαιτα έχει αποδειχθεί ότι είναι από τις πιο υγιείς και ισορροπημένες δίαιτες στον κόσμο. Τα κύριά στοιχεία της είναι τα λαχανικά, το ψάρι, το ελαιόλαδο και το κρασί με μέτρο. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές της Μεσογειακής δίαιτας, αφού οι χώρες που συνορεύουν με τη Μεσόγειο θάλασσα είναι πολλές. Η τεράστια απήχηση της δίαιτας οφείλεται σε έρευνες που δείχνουν ότι οι άνθρωποι, οι οποίοι ζουν γύρω από τη Μεσόγειο έχουν μεγαλύτερο μέσο όρο ζωής και αντίστοιχα λιγότερες πιθανότητες να έχουν καρδιολογικά προβλήματα ή κάποια άλλη χρόνια πάθηση. Τα βασικά της χαρακτηριστικά είναι τα εξής: - Είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά -ιδίως σε αυτά με φύλλακυρίως ωμά ή ελαφρώς μαγειρεμένα. - Περιέχει πολλά δημητριακά και ζυμαρικά, παραδοσιακά φτιαγμένα, από στάρι ολικής αλέσεως. - Υπάρχει αφθονία σε όσπρια, σε ξηρούς καρπούς και σπόρους. - Τα ζωικά προϊόντα πρέπει να καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες και κυρίως το κόκκινο κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο. Συνίσταται το κοτόπουλο και γενικώς τα πουλερικά. - Μπορούν να καταναλώνονται έως και τέσσερα αυγά την εβδομάδα. Η δίαιτα είναι πλούσια σε ψάρια και θαλασσινά, σπουδαία πηγή λιπαρών οξέων Ωμέγα

34 - Παρόλο που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος (περίπου το 35% των θερμίδων που λαμβάνουμε), είναι χαμηλή σε ζωικό λίπος (7-8%). Αντίθετα προτιμάται το ελαιόλαδο, το οποίο αυξάνει το επίπεδο της καλής χοληστερίνης - HDL. - Το κρασί πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο - ένα με δύο ποτήρια την ημέρα μαζί με το γεύμα. Το βασικότερο πλεονέκτημα της Μεσογειακής δίαιτας είναι η αφθονία σε αντιοξειδωτικά, φυτικές ίνες και Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα. Έτσι, η Μεσογειακή δίαιτα είναι βασικά μια υγιεινή διατροφή. Έχει έντονο το στοιχείο της παράδοσης και έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στο πέρασμα του χρόνου. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, πως επιτρέπονται όλες οι τροφές και τα φαγητά αρκεί να είναι μαγειρεμένα με υγιεινό τρόπο και τα υλικά να είναι επιλεγμένα με προσοχή. Ακόμη και η πίτσα μπορεί να συμπεριληφθεί στη μεσογειακή διατροφή αν ακολουθηθούν τα πρότυπα της ιταλικής παράδοσης. Δεν υπάρχει συγκεκριμένο πλάνο διατροφής για τη Μεσογειακή δίαιτα. Ουσιαστικά αποτελείται από την κατανάλωση συγκεκριμένης ποικιλίας φαγητών, σε μικρές ως μέτριες ποσότητες. Δηλ. κυρίως λαχανικά - φρούτα, σιτηρά, σπόρους και ψάρια και σε δεύτερη μοίρα ζωικά προϊόντα. 34

35 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ Οι περισσότεροι καρκίνοι μπορούν να αποφευχθούν και η γενική κατάσταση της υγείας μπορεί να βελτιωθεί εάν υιοθετήσουμε υγιεινότερο τρόπο ζωής. "Μην καπνίζετε. Καπνιστές σταματήστε το κάπνισμα όσο πιο σύντομα γίνεται και μην καπνίζετε παρουσία άλλων. Εάν δεν καπνίζετε, μην κάνετε πειράματα με τον καπνό" "Εάν πίνετε αλκοολούχα ποτά, μπίρα, κρασί ή άλλο είδος, μετριάστε την κατανάλωση" "Αυξήστε την ημερήσια κατανάλωση λαχανικών και φρέσκων φρούτων. Να τρώτε συχνά δημητριακά με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες". "Αποφύγετε το υπερβολικό βάρος, αυξήστε τη σωματική δραστηριότητα και περιορίστε την κατανάλωση λιπαρών φαγητών". "Αποφύγετε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο και τα ηλιακά εγκαύματα, ιδίως στην παιδική ηλικία". "Εφαρμόστε αυστηρούς κανόνες που στοχεύουν στην πρόληψη κάθε έκθεσης σε γνωστές καρκινογόνες ουσίες. Να ακολουθείτε όλες τις οδηγίες υγείας και ασφάλειας για ουσίες που μπορεί να είναι καρκινογόνες " "Επισκεφθείτε ένα γιατρό, μόλις παρατηρήσετε ένα εξόγκωμα, μία πληγή που δεν επουλώνεται (και στο στόμα ακόμη), μια κρεατοελιά που αλλάζει σχήμα, μέγεθος ή χρώμα, ή μία μη φυσιολογική αιμορραγία". "Επισκεφθείτε ένα γιατρό εάν αντιμετωπίζετε έμμονα προβλήματα, όπως επίμονος βήχας, έμμονο βράχνιασμα φωνής, αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου ή της ούρησης ή ανεξήγητη απώλεια βάρους". Για τις γυναίκες "Να κάνετε τακτικά εξέταση του τραχηλικού επιχρίσματος (ΡΑΡ- test). Να συμμετέχετε σε οργανωμένα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας". "Να ελέγχετε τακτικά το στήθος σας. Να συμμετέχετε σε οργανωμένα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού εάν είστε άνω των 50 ετών 35

36 Πως ξεκινά ένας καρκίνος; Από τις μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα φαίνεται ότι ο καρκίνος ξεκινά μετά απo βλάβη του γενετικού υλικού (DNA) ενός κυττάρου. Αν αυτή η βλάβη δεν επιδιορθωθεί τότε το κύτταρο θα υποστεί εξαλλαγή και στη συνέχεια θα αναπτυχθεί καρκίνος. Μπορεί πάντα να επιδιορθωθεί μια γενετική βλάβη; Οι βλάβες στα κύτταρα και κατ επέκταση στον οργανισμό είναι συνεχείς και πολλές. Στον οργανισμό μας υπάρχουν μηχανισμοί οι οποίοι δρουν προστατευτικά είτε επιδιόρθωσης, είτε θανάτωσης (απόπτωσης) των κυττάρων που έχουν υποστεί βλάβη. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που οι βλάβες που έγιναν στο γενετικό υλικό (DNA) δεν επιδιορθώθηκαν ή και αν επιδιορθώθηκαν αυτό έγινε με πλημμελή τρόπο. Σε αυτή την περίπτωση το κύτταρο δεν θα οδηγηθεί στον θάνατο, θα εξακολουθήσει να πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα, γεγονός που τελικά θα εξελιχτεί σε καρκίνο. Επομένως η ικανότητα επιδιόρθωσης και ειδικά πλήρους επιδιόρθωσης των κυττάρων, παίζει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία μιας κακοήθους καταστάσεως. Αρκεί μόνο η γενετική βλάβη για την ανάπτυξη καρκίνου; 36

37 Όχι! Έχει παρατηρηθεί ότι η ανάπτυξη καρκίνου είναι μια χρονοβόρα και σύνθετη διαδικασία που απαιτεί την παρουσία πολλών και διαφορετικών παραγόντων. Αυτοί δρώντας σταδιακά και με συγκεκριμένη χρονική αλληλουχία θα δημιουργήσουν "βήμα προς βήμα" τον καρκίνο. Τέτοιοι παράγοντες είναι η ύπαρξη γενετικής βλάβης, η αποτυχία επιδιόρθωσης της βλάβης και η συσσώρευση των βλαβών προοδευτικά μέσα στο χρόνο. Τα τρία βασικά στάδια τα οποία απαιτούνται για την ανάπτυξη του καρκίνου είναι: η έναρξη, η προώθηση και η μετάσταση αλλά για να είμαστε απόλυτα σωστοί ίσως θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και την φάση της πρόκλησης 37

38 Πως αναπτύσσεται ο καρκίνος; Πηγή: ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ 3ης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΣΩΤΗΡΙΑ Στον άνθρωπο, μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου δημιουργούνται 65 τρισεκατομμύρια κύτταρα. Έχει υπολογιστεί ότι για να διατηρηθεί η κανονική προμήθεια του οργανισμού σε ερυθροκύτταρα, απαιτούνται κυτταρικές διαιρέσεις/δευτερόλεπτο. Ο μηχανισμός της κυτταρικής διαίρεσης είναι σχεδόν τέλειος, αφού διαιρείται ένας τόσο μεγάλος αριθμός κυττάρων και μάλιστα χωρίς λάθη. Αυτή η τάξη και η απόλυτη ακρίβεια εξαρτάται από τη δράση συγκεκριμένων γονιδίων τα οποία ενεργοποιούνται τον κατάλληλο χρόνο και στη σωστή φάση, πριν και κατά την κυτταρική διαίρεση. Η μελέτη των γονιδίων που προκαλούν καρκίνο και ονομάζονται ογκογονίδια, έχει προσφέρει ένα μεγάλο πλήθος πληροφοριών για την κυτταρική διαίρεση στα κανονικά κύτταρα. Για τη δημιουργία του καρκίνου, δύο ομάδες γονιδίων έχουν πολύ μεγάλη σημασία: α. τα ογκογονίδια, τα οποία παρακάμπτουν τα σημεία ελέγχου της κυτταρικής διαίρεσης, προκαλώντας ανεξέλεγκτη κυτταρική αύξηση β. τα ογκοκατασταλτικά γονίδια, τα οποία παρεμποδίζουν την ανεξέλεγκτη δράση των ογκογονιδίων. Μέχρι τώρα έχουν ανακαλυφθεί 100 περίπου διαφορετικά ογκογονίδια. Σήμερα πιστεύεται, ότι οι περισσότεροι καρκίνοι ξεκινούν από την απώλεια ελέγχου ενός και μόνο κυττάρου. Το κύτταρο αυτό πολλαπλασιάζεται και δίνει μια ομάδα κυττάρων, των οποίων η αύξηση δεν ελέγχεται, γιατί η ισορροπία μεταξύ κυτταρικής διαίρεσης και φυσιολογικού θανάτου έχει διαταραχθεί. Ανάλογα με τον τύπο του καρκινικού κυττάρου, σε μερικές εβδομάδες, μήνες ή χρόνια, σχηματίζεται μια μεγάλη μάζα κυττάρων τοπικά ή και με πιθανές τοπικές διηθήσεις ή και με απομακρυσμένες μεταστάσεις και η εμφάνιση αυτών θα προκαλέσει σημαντικά ζωτικά προβλήματα στον οργανισμό. Ο οργανισμός δεν μπορεί να αντιμετωπίσει εύκολα τα καρκινικά κύτταρα, επειδή μοιάζουν με τα φυσιολογικά, έτσι δεν ενεργοποιείται το ανοσοποιητικό σύστημα και συνεχίζεται ανεμπόδιστα η εισβολή και η εξάπλωση τους. 38

39 Οι σύγχρονες αντιλήψεις συγκλίνουν στη διαπίστωση ότι η καρκινογένεση στον οργανισμό του ανθρώπου, είναι ένα πολύπλοκο γεγονός και μια σχετικά μακροχρόνια διαδικασία που διακρίνεται σε τέσσερις επιμέρους φάσεις: 1. Φάση πρόκλησης Οι επιστήμονες μετά από πολύχρονες μελέτες, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η φάση πρόκλησης του καρκίνου διαρκεί χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται μακροχρόνια έκθεση σε καρκινογόνους περιβαλλοντικούς παράγοντες, ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία της καρκινογένεσης. Η φάση πρόκλησης μπορεί όμως να είναι συντομότερη σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. η προσβολή από ακτινογενή λευχαιμία) ή οι γενετικά καθορισμένοι όγκοι της βρεφικής ηλικίας, οι οποίοι υπάρχουν αφανώς από τη στιγμή της γέννησης και εξελίσσονται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. 2. Τοπική φάση Σήμερα πιστεύεται ότι η προοδευτική βαριά δυσπλασία μετατρέπεται, στις περισσότερες περιπτώσεις, σε in situ καρκίνωμα, ενώ το τελευταίο μετά από μια πολύπλοκη διαδικασία που διαρκεί δέκα ή περισσότερα χρόνια, καταλήγει σε διηθητικό καρκίνο. 3. Φάση διήθησης Τα κύτταρα έχουν κακοήθη χαρακτηριστικά. Πολλαπλασιάζονται με γρήγορους ρυθμούς και έχουν τη δυνατότητα να διασπάσουν τη βασική μεμβράνη, να εισέλθουν στους γειτονικούς ιστούς και να φτάσουν μέχρι τα αγγεία του αίματος ή της λέμφου. 4. Φάση διασποράς Τα καρκινικά κύτταρα διηθούν όλο και περισσότερους ιστούς γύρω από την περιοχή της αρχικής ανάπτυξης, αυξάνοντας κατακόρυφα την πιθανότητα μεταστάσεων. Μπορούν μεμονωμένα ή κατά ομάδες να μεταφέρονται, με τη βοήθεια του αίματος και του λεμφικού συστήματος, σε απομακρυσμένα σημεία του οργανισμού, δημιουργώντας διάσπαρτες μεταστάσεις. 39

40 Τι είναι τα ογκογονίδια ; Είναι γνωστό ότι το κύτταρο αποτελείται από έναν πυρήνα και το κυτταρόπλασμα. Μέσα στον πυρήνα βρίσκεται το γενετικό υλικό (DNA) του κυττάρου, πάνω στο οποίο είναι γραμμένος ο κώδικας που ρυθμίζει όλες τις φυσιολογικές διεργασίες του κυττάρου. Αυτό το γενετικό υλικό αποτελείται από χιλιάδες γονίδια. Στον ανθρώπινο οργανισμό υπολογίζεται ότι υπάρχουν εκατό χιλιάδες γονίδια. Όταν δημιουργηθεί βλάβη στο DNA και κατά συνέπεια σε ένα ή περισσότερα γονίδια, αυτά μετατρέπονται από φυσιολογικά σε ογκογονίδια. Έχει βρεθεί μετά από πολλές μελέτες ότι τα ογκογονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου. Προγνωστικοί παράγοντες Ποιοί είναι οι προγνωστικοί παράγοντες για τον καρκίνο; Η εξέταση των παθολογο-ανατομικών χαρακτηριστικών ενός καρκίνου μας παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για την πιθανή βιολογική συμπεριφορά του. Εκτιμούνται δυο βασικά στοιχεία : ο βαθμός διαφοροποίησης και ο τρόπος ανάπτυξης ή επέκτασης του καρκίνου. Βαθμός κακοήθειας Συνήθως τα καρκινώματα διακρίνονται σε τρεις βαθμούς κακοηθείας 1, 2 και 3. Όταν λέμε βαθμός κακοηθείας 1 τα κυτταρολογικά χαρακτηριστικά του καρκίνου πλησιάζουν πολύ αυτά του φυσιολογικού οργάνου από το οποίο προέρχεται, όταν λέμε β.κ.2 αρχίζουν να αποκλίνουν και όταν λέμε β.κ.3 αυτά δεν θυμίζουν καθόλου τα φυσιολογικά κύτταρα. Για να γίνει αυτή η αξιολόγηση εκτιμούνται κάποια κυτταρολογικά χαρακτηριστικά: 40

41 βαθμός διαφοροποίησης, κατά πόσο μοιάζουν τα καρκινικά κύτταρα με τα φυσιολογικά από τα οποία προέρχονται. πολυμορφία, εάν υπάρχει μικρή ή μεγάλη ποικιλία στο σχήμα και το μέγεθος των καρκινικών κυττάρων. Μεγάλη πολυμορφία παρατηρείται σε πολύ επιθετικούς καρκίνους. μιτωτικός δείκτης, κατά πόσο γρήγορα πολλαπλασιάζονται τα καρκινικά κύτταρα. Ο δείκτης αυτός είναι πολύ μεγάλος στους επιθετικούς καρκίνους 41

42 Τι είναι η σταδιοποίηση; Δηλώνει το μέγεθος του καρκίνου και την επέκταση του σε άλλα μέρη του σώματος, στοιχεία που παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόγνωση του καρκίνου. Υπάρχουν αρκετά συστήματα τα οποία μας βοηθούν στη σταδιοποίηση, ένα από τα συχνότερα είναι το σύστημα ΤΝΜ. Αυτό στηρίζεται στην εκτίμηση των παρακάτω παραμέτρων: το πόσο μεγάλος είναι ο καρκίνος (Tumor) την επέκταση του σε γειτονικούς ή απομακρυσμένους λεμφαδένες (Nodes) την επέκταση του σε άλλα όργανα (Metastases) Απαραίτητη προϋπόθεση για την σωστή εκτίμηση των ανωτέρω παραμέτρων είναι η στενή συνεργασία μεταξύ των κλινικών και εργαστηριακών γιατρών. Η σταδιοποίηση, εκτός του ότι μας δίνει στοιχεία για την πρόγνωση του καρκίνου, παίζει σημαντικό και κατευθυντήριο ρόλο στη θεραπεία. 42

43 Τι είναι οι Βιοχημικοί καρκινικοί δείκτες; Ορισμένοι καρκίνοι παράγουν χαρακτηριστικές ουσίες (καρκινικούς δείκτες) που ανιχνεύονται μετά από ειδικές εξετάσεις του αίματος. Αυτές μας δίνουν πληροφορίες σημαντικές τόσο για την διάγνωση του καρκίνου, όσο και για την παρακολούθηση της πορείας του από τα επίπεδα τους στο αίμα. 43

44 Συμβατική Θεραπεία Πως αντιμετωπίζεται θεραπευτικά ο καρκίνος; Σήμερα υπάρχουν αρκετοί τρόποι αντιμετώπισης, όπως η χειρουργική αντιμετώπιση, η χημειοθεραπεία (χρήση αντικαρκινικών φαρμάκων), και η ακτινοβολία (βομβαρδισμός με ακτινοβολία που σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα, ενώ προξενεί αμελητέα βλάβη στα υγιή). Δεν αντιμετωπίζονται όλοι οι ασθενείς το ίδιο. Μερικοί από αυτούς μπορεί να χρειάζονται μόνο τη μία μέθοδο, ενώ άλλοι συνδυασμό των δύο ή και των τριών μεθόδων. Η χειρουργική αφαίρεση και η ακτινοθεραπεία είναι τοπικές μέθοδοι. Τόσο η χημειοθεραπεία όσο και η ακτινοθεραπεία μπορούν να εφαρμοσθούν χωρίς να εισαχθεί ο ασθενής σε νοσοκομείο. Η χημειοθεραπεία, χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις, που ο καρκίνος έχει επεκταθεί και σε άλλα σημεία του σώματος. Πάντως η απόφαση επιλογής του τρόπου θεραπείας εξαρτάται από τη μορφή του καρκίνου, την επέκταση που παρουσιάζει και από τη γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ; Οι κακοήθεις όγκοι αντιμετωπίζονται με εγχείριση, με ακτινοθεραπεία και με φάρμακα. Τα φάρμακα περιλαμβάνουν την χημειοθεραπεία, την ορμονοθεραπεία και την ανοσοθεραπεία ή βιολογική θεραπεία. Η χημειοθεραπεία αφορά τη χορήγηση φαρμάκων που έχουν ως αποστολή την καταστροφή νεοπλασματικών κυττάρων. Τα φάρμακα της χημειοθεραπείας δρουν καταστρέφοντας νεοπλασματικά κύτταρα σταματώντας τα να μεγαλώνουν, ή εμποδίζοντας τα πολλαπλασιασθούν. Τα φάρμακα δρουν συχνά καλύτερα μαζί με άλλα παρά μόνα τους. Για αυτό χορηγείτε συνήθως ένας συνδυασμός φαρμάκων που ονομάζεται συνδυασμένη χημειοθεραπεία. Συχνά για την αντιμετώπιση ενός όγκου χορηγούνται 2 ή και 3 θεραπείες συγχρόνως, διαδοχικά ή εναλλάξ, δηλαδή εγχείρηση, ακτινοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή. 44

45 ΠΟΤΕ ΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ Η ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ; Ανάλογα με τον τύπο και το στάδιο της νόσου χημειοθεραπεία χορηγείται: Με σκοπό την ίαση ενός όγκου. Για να εμποδίσει την εξάπλωση ενός όγκου. Για να επιβραδύνει την αύξηση ενός όγκου. Για να καταστρέψει κύτταρα τα οποία έχουν "ξεφύγει" από τον αρχικό όγκο. Για να ανακουφίσει τα συμπτώματα τα οποία προκαλεί ένας όγκος ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ; Η χημειοθεραπεία ανάλογα με τον τύπο και το στάδιο της νόσου μπορεί να επιτύχει την ίαση, την επιβράδυνση της νόσου ή την ανακούφιση. Ο γιατρός όταν αρχίζει την θεραπεία γνωρίζει ποιός είναι ο στόχος της και ποιές οι πιθανότητες να τον πετύχει. ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ; Οι τρείς πιο συχνές παρενέργειες της χημειοθεραπείας είναι: Πτώση των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος, των αιμοπεταλίων, των ερυθρών αιμοσφαιρίων (αναιμία). Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ευαισθησία στις λοιμώξεις, αιμορραγία, αίσθημα κόπωσης. Ναυτία και έμετοι. Πτώση μαλλιών (αλωπεκία) Τα φάρμακα της χημειοθεραπείας προκαλούν επίσης διάφορες παρενέργειες σε διάφορα όργανα του σώματος. Κάθε άνθρωπος που υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία δεν έχει όλες τις παρενέργειες που έχουν καταγραφεί. Το εάν θα έχει μία ή περισσότερες εξαρτάται από το είδος και τις δόσεις των φαρμάκων που θα λάβει καθώς και από την ευαισθησία που έχει σε αυτά. Κάθε άνθρωπος δηλαδή αντιδρά διαφορετικά. Σήμερα υπάρχουν διάφοροι τρόποι να μετριάσουμε, να αποφύγουμε ή να αντιμετωπίσουμε τις παρενέργειες. Κάθε ενόχλημα που σχετίζεται με την χημειοθεραπεία ο ασθενής πρέπει να το αναφέρει στο γιατρό του, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί ανάλογα. 45

46 Είναι σημαντικό επίσης να θυμόμαστε ότι το αποτέλεσμα της θεραπείας δεν συνδέεται με τις παρενέργειες. Δεν χρειάζεται δηλαδή να υποφέρει κανείς από παρενέργειες για να έχει ένα θετικό αποτέλεσμα. ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΑΛΛΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΟΤΑΝ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΕ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ; Ναι, αλλά καλό είναι να συμβουλεύεται το γιατρό πριν πάρει άλλα φάρμακα. ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ; Με την χορήγηση φαρμάκων ανάλογα με το πρόβλημα που έχει παρουσιαστεί π.χ. ενέσεις, για την αύξηση των πεσμένων λευκών αιμοσφαιρίων, αντιβιοτικά σε περίπτωση λοίμωξης, μετάγγιση αίματος σε περίπτωση βαριάς αναιμίας ή δίαιτα και φάρμακα σε περίπτωση ναυτίας, διάρροιας κλπ. ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Η ανάγκη για τη χορήγηση χημειοθεραπείας και η επίδραση της στον τρόπο ζωής μπορεί να δημιουργήσουν διάφορα συναισθήματα όπως φόβο, άγχος και κατάθλιψη. Κάθε άνθρωπος που περνά αυτήν την δοκιμασία χρειάζεται βοήθεια στις δύσκολες περιστάσεις και δεν πρέπει να διστάζει να συζητά τα προβλήματα αυτά με το γιατρό, τους νοσηλευτές, τους κοινωνικούς λειτουργούς, τους συγγενείς και τους φίλους. Όποιος επιθυμεί μπορεί να ζητήσει την βοήθεια του Κέντρο Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας. Με την κατάλληλη πληροφόρηση και συμπαράσταση μπορούν να ξεπεραστούν αν όχι όλα τα περισσότερα συναισθηματικά προβλήματα. 46

47 ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ; Είναι η θεραπευτική χρήση κυμάτων υψηλής ενέργειας - όπως οι ακτίνες Χ - για την θεραπεία νόσων. Ονομάζεται επίσης θεραπεία με ακτίνες Χ, θεραπεία με κοβάλτιο, ακτινοβολία με γραμμικό επιταχυντή. Η Ακτινοθεραπεία Σώζει ζωές γιατρεύοντας ορισμένα νεοπλάσματα και άλλες καοήθεις βλάβες Παρατείνει ζωές αναστέλλοντας την αύξηση των όγκων Ανακουφίζει από τον πόνο H ακτινοθεραπεία είναι συχνά η καλύτερη θεραπευτική επιλογή, διότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί: Πριν την χειρουργική επέμβαση για να μικραίνει όγκους, να μειώνει αιμορραγίες κ.λπ. Μετά την χειρουργική επέμβαση για να σταματήσει την αύξηση των κυττάρων του όγκου που απέμειναν Αντί της χειρουργικής επέμβασης ή φαρμάκων, εάν ο όγκος μπορεί να καταστραφεί με ακτινοβολία. Η ακτινοθεραπεία μπορεί, επίσης, να χορηγηθεί ταυτόχρονα με φάρμακα - ορμονοθεραπεία. ΠΩΣ ΔΡΑ Η ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ; Η περιοχή με το πρόβλημα υποβάλλεται σε ακτινοβόληση με ακτίνες υψηλής ενέργειας. Όλα τα κύτταρα προσβάλλονται αλλά: Τα υγιή κύτταρα αναρρώνουν σύντομα. Τα κακοήθη κύτταρα βλάπτονται ή καταστρέφονται και σταματούν να αναπαράγονται. Η ακτινοβολία συνήθως εφαρμόζεται εξωτερικά (έξω από το σώμα) με την χρήση: ακτίνων Χ ακτίνων -γ- δεσμών ηλεκτρονίων 47

48 Η ακτινοθεραπεία ενδέχεται να δοθεί εσωτερικά: (μέσα από το σώμα) με την χρήση: από το στόμα ενδοφλέβια με περιστασιακή εμφύτευση με μόνιμη εμφύτευση ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΤΕ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΑΣ; Φορέστε φαρδιά ρούχα Προστατέψτε την περιοχή που ακτινοβολείται από τριβή, πίεση ή ερεθισμό Προστατέψτε την περιοχή από τον ήλιο. Φορέστε ελαφρά ρούχα. Ρωτήστε τον υπεύθυνο για την θεραπεία σας γιατρό εάν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αντηλιακά προϊόντα Αποφύγετε να βάζετε αποσμητικά, αρώματα κατευθείαν στην περιοχή που ακτινοβολείται. Το πλύσιμο με απαλό σαπούνι (παιδικό) επιτρέπεται Τρώτε υγιεινές τροφές. Μια ισορροπημένη δίαιτα θα δώσει στο σώμα σας την ενέργεια που χρειάζεται. Πίνετε επίσης πολλά υγρά αλλά αποφύγετε τα οινοπνευματώδη ποτά Αποφύγετε την συναναστροφή με ανθρώπους που έχουν κρυολόγημα ή άλλες λοιμώξεις. Πιθανόν να είστε πιο ευπαθείς στις λοιμώξεις μέχρι να τελειώσει η θεραπεία σας. 48