Συστήµατα ιαχείρισης Ποιότητας σε µονάδες παραγωγής σκυροδέµατος

Transcript

1 Συστήµατα ιαχείρισης Ποιότητας σε µονάδες παραγωγής σκυροδέµατος Μ. Ζυγανιτίδου ιπλ. Χηµικός Μηχανικός ΑΠΘ. Σύµβουλος Ποιότητας στην ΕΝΝΟΥΣ ΕΠΕ Σ.Χ. Μπίκος ιπλ. Χηµικός Μηχανικός ΕΜΠ, ρ. Leeds UK. νης Εργασιών ΕΝΝΟΥΣ ΕΠΕ Ν. Μαρσέλλος ιπλ. Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ. Εξωτερικός Συνεργάτης ΕΝΝΟΥΣ ΕΠΕ Λέξεις κλειδιά: Σκυρόδεµα, έτοιµο σκυρόδεµα, σύστηµα διαχείρισης ποιότητας, ISO 9001, ΚΤΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Στη συγκεκριµένη εισήγηση δίνονται οι κατευθυντήριες αρχές για την ανάπτυξη, εφαρµογή και πιστοποίηση χρήσιµων συστηµάτων διαχείρισης σε µονάδες εργοστασιακού σκυροδέµατος. Κατατίθεται η εµπειρία της ΕΝΝΟΥΣ στην ανάπτυξη, εφαρµογή και πιστοποίηση συστηµάτων ποιότητας σε τέτοιες µονάδες. ίδεται έµφαση στις ιδιαιτερότητες, που παρουσιάζουν οι παραπάνω µονάδες και οι οποίες οφείλουν να ληφθούν υπόψη κατά τον σχεδιασµό ενός Συστήµατος ιαχείρισης Ποιότητας. Παρουσιάζονται και αναλύονται οι δυσκολίες που αντιµετωπίστηκαν κατά την ενσωµάτωση του Συστήµατος στις λειτουργίες της επιχείρησης και ο τρόπος επίλυσής τους. Γίνεται ιδιαίτερη µνεία στα τελικά οφέλη των επιχειρήσεων από την εφαρµογή και πιστοποίηση Συστήµατος ιαχείρισης Ποιότητας. 1 ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ Η Ελλάδα δέχεται συχνά ενάντια πυρά για την κακή ποιότητα των τεχνικών της έργων. Στα πλαίσια ανατροπής αυτής της εξωτερικής εικόνας, καταβάλλεται µία προσπάθεια για τη βελτίωση των µεθόδων υλοποίησης των έργων αλλά και των ίδιων των υλικών, που χρησιµοποιούνται, ώστε να ενταχθούν κατά το δυνατόν στην εθνική πυραµίδα ποιότητας. Ο κλάδος του έτοιµου σκυροδέµατος στην Ελλάδα, παρουσιάζει έντονο τοπικό χαρακτήρα µε πολύ λίγες εξαιρέσεις γεωγραφικά πολυδιάσπαρτων εταιρειών. Ο κλάδος µετράει πλέον των 145 εταιρειών και πλέον των 200 µονάδων, που παράγουν και παρέχουν έτοιµο σκυρόδεµα για κατασκευές κτιρίων και υποδοµών σε όλη τη χώρα. Από αυτές, λιγώτερες από 50% έχουν προβεί σε εγκατάσταση Συστηµάτων ιαχείρισης Ποιότητας (Σ Π), ενώ είναι πλέον πασιφανές ότι χωρίς τέτοια Συστήµατα, δεν υφίστανται τα ελάχιστα εχέγγυα εµπιστοσύνης µεταξύ µονάδων σκυροδέµατος και εργοληπτών. Χαρακτηριστικά, µόλις 7 από τα 22 µέλη Ν. Αττικής του Συνδέσµου Ελληνικών Βιοµηχανιών Ετοίµου Σκυροδέµατος (ΣΕΒΕΣ) έχουν πιστοποιηθεί, δηλαδή 19 από 42 µονάδες. Το γεγονός µαρτυρά τη συγκέντρωση σηµαντικού αριθµού µονάδων σε λίγες µεγάλες εταιρείες, οι οποίες φαίνεται να κινούνται προς την κατεύθυνση της ποιότητας νωρίτερα από µικρότερους ανταγωνιστές τους. Πολλοί βάλλουν εναντίον των πιστοποιηµένων Σ Π, ταυτίζοντας τη µεγάλη ανάπτυξη που γνωρίζει ο αριθµός τους στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια µε κάποιες περιπτώσεις ευτυχώς λίγες

2 όπου πιστοποιητικά ποιότητας εµφανίστηκαν σε εταιρείες εµφανώς ανίκανες να τα τηρήσουν. Ωστόσο, η αγορά οδεύει προς ολοένα υψηλότερα επίπεδα διασφάλισης υψηλής ποιότητας και αυξηµένου αισθήµατος απόδοσης ευθυνών για βλάβες. Τρανό παράδειγµα αποτελεί ο ατέρµων δηµόσιος διάλογος για τις επιπτώσεις του σεισµού στην Αττική της 7 Σεπ Έτσι, το µόνο ασφαλές έδαφος για να θεµελιωθεί σταθερή επιβίωση µίας µονάδας σκυροδέµατος είναι η ελεγχόµενη παραγωγή κάτω από ένα πιστοποιηµένο Σύστηµα ιαχείρισης Ποιότητας. Στις µονάδες σκυροδέµατος, αυτό σηµαίνει την ταυτόχρονη ικανοποίηση των απαιτήσεων του Κανονισµού Τεχνολογίας Σκυροδέµατος, που ασχολείται κατ εξοχήν µε το προϊόν και του προτύπου ISO 9001:2000, που ασχολείται κυρίως µε τη διαχείριση της µονάδας, συµπεριλαµβανόµενης και της παραγωγικής διαδικασίας. 2 ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ 2.1 Απαιτήσεις του Κανονισµού Τεχνολογίας Σκυροδέµατος (ΚΤΣ) Οι ελάχιστες απαιτήσεις του Κανονισµού Τεχνολογίας Σκυροδέµατος του 1997 (ΚΤΣ-97), που πρέπει να πληροί µια µονάδα παραγωγής έτοιµου σκυροδέµατος είναι : Ύπαρξη ιπλωµατούχου Μηχανικού στην µονάδα, ο οποίος έχει την ευθύνη για την ποιότητα των χρησιµοποιούµενων υλικών και του παραγόµενου σκυροδέµατος. Συστηµατική παρακολούθηση της αντοχής των παραγόµενων κατηγοριών σκυροδέµατος. Αυτή µπορεί να γίνει από κατάλληλα εξοπλισµένο Εργαστήριο της εταιρείας ή από αναγνωρισµένο εξωτερικά συνεργαζόµενο εργαστήριο µε σχέση σταθερής συνεργασίας. Ως αναγνωρισµένα θεωρούνται τα διαπιστευµένα εργαστήρια καθώς και αυτά που εποπτεύονται από το ΚΕ Ε. Ικανοποίηση των απαιτήσεων των προδιαγραφών, που περιγράφονται στον Κανονισµό, σχετικά µε τις χρησιµοποιούµενες πρώτες ύλες. Ο ποιοτικός έλεγχος των πρώτων υλών πρέπει να καταγράφεται σε θεωρηµένο Μητρώο Α Υλών από τα Περιφερειακά Εργαστήρια ή το Κεντρικό Εργαστήριο του ΥΠΕΧΩ Ε. Η µονάδα παραγωγής να διαθέτει Μητρώο Αντοχής Σκυροδέµατος θεωρηµένο από τα Περιφερειακά Εργαστήρια ή το Κεντρικό Εργαστήριο του ΥΠΕΧΩ Ε. Βάση των τιµών των αντοχών, κατασκευάζονται τα διαγράµµατα αντοχής µε τους κινούµενους µέσους (χ κιν,3, χ κιν,36 ) και υπολογισµός της τυπικής απόκλισης s 60. Όλες οι παραγόµενες κατηγορίες σκυροδέµατος, πρέπει να παράγονται σύµφωνα µε τις προδιαγραφές και τις αναλογίες που καθορίζονται στις αντίστοιχες Μελέτες Συνθέσεων. Οι Μελέτες Συνθέσεων, µπορεί να διενεργούνται από Εργαστήρια του ΥΠΕΧΩ Ε, τα Εργαστήρια των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων και τα αναγνωρισµένα εργαστήρια. Μπορούν, όµως, να γίνουν και από το εργαστήριο της µονάδας παραγωγής σκυροδέµατος, αφού πρώτα διασφαλιστούν οι απαιτούµενες προϋποθέσεις. ελτία Αποστολής, στα οποία να αναγράφονται τα εξής: Κατηγορία Κάθισης, ο τύπος τσιµέντου και η ελάχιστη περιεκτικότητά του, ο µέγιστος λόγος Νερού προς Τσιµέντο, η µορφή των δοκιµίων και η λήψη δοκιµίου σκυροδέµατος στο έργο, εάν η συνολική ποσότητα σκυροδέµατος δεν υπερβαίνει τα 20 m 3 (ειδική δειγµατοληψία), χρόνος φόρτωσης / άφιξης / εκφόρτωσης, προσθήκη επιβραδυντικού / υπερ-ρευστοποιητικού, χρόνοι ανάµιξης των α υλών για την παραγωγή σκυροδέµατος καθώς και προδιαγραφές, που πρέπει να πληρούνται σχετικά µε την µεταφορά του στον τόπο του έργου. Εκτός των παραπάνω, ο Κανονισµός περιγράφει και µια σειρά άλλων απαιτήσεων και προδιαγραφών, οι οποίες πρέπει να τηρούνται από την µονάδα παραγωγής σκυροδέµατος.

3 2.2 Απαιτήσεις του Προτύπου ISO 9001:2000 Οι απαιτήσεις του προτύπου που πρέπει να πληροί µια µονάδα παραγωγής έτοιµου σκυροδέµατος είναι οι εξής : Καθορισµός και τεκµηρίωση του Συστήµατος ιαχείρισης Ποιότητας Το σύστηµα διαχείρισης ποιότητας που αναπτύσσεται για µια µονάδα παραγωγής σκυροδέµατος πρέπει να καλύπτει όλες τις δραστηριότητές της και ουσιαστικά αποτελεί έναν συνδετικό κρίκο µεταξύ των προτύπων Ποιότητας ISO 9001:2000, του ΚΤΣ, των προτύπων ΕΛΟΤ 408 καθώς και της αποτύπωσης της καθηµερινής λειτουργίας της µονάδας. Υπευθυνότητα της ιοίκησης Η δέσµευση της διοίκησης, είναι καθοριστική για την ανάπτυξη και την εφαρµογή ενός πετυχηµένου συστήµατος διαχείρισης ποιότητας. Η ιοίκηση οφείλει να δείξει το ενδιαφέρον της για την ποιότητα µέσα από την καθιέρωση Πολιτικής Ποιότητας και στόχων ποιότητας. Επίσης, να δείξει το ενδιαφέρον της για τον πελάτη µέσα από την καθιέρωση διαδικασιών που θα διαχειρίζονται τις ανάγκες και τις προσδοκίες του πελάτη. Η καθιέρωση και παρακολούθηση ενός συστήµατος διαχείρισης ποιότητας, που να διασφαλίζει ότι το παραγόµενο σκυρόδεµα και οι προσφερόµενες υπηρεσίες συµµορφώνονται ρητά µε τις καθορισµένες απαιτήσεις, αποτελεί ακόµη µια απόδειξη της δέσµευσης της διοίκησης. ιαχείριση Πόρων Είναι καθοριστικής σηµασίας για την πορεία της επιχείρησης, να δεσµευτεί στην παροχή των κατάλληλων και απαραίτητων πόρων για την υλοποίηση και βελτίωση του συστήµατος ποιότητας, ώστε τελικά να ικανοποιούνται οι ανάγκες και οι επιθυµίες του πελάτη. Οι πόροι αυτοί σχετίζονται µε το ανθρώπινο δυναµικό, την υποδοµή καθώς και το εργασιακό περιβάλλον. Υλοποίηση προϊόντος Περιλαµβάνει και το σχεδιασµό του προϊόντος, ο οποίος πρέπει να γίνεται αφενός καλύπτοντας τις απαιτήσεις του ΚΤΣ 97, όσο και τις οποιαδήποτε ειδικές απαιτήσεις του πελάτη. Μέτρηση, ανάλυση και βελτίωση Είναι σηµαντικό να καθιερωθούν διαδικασίες µέτρησης ανάλυσης και βελτίωσης, ώστε να διασφαλιστεί ότι το παραγόµενο σκυρόδεµα και οι προσφερόµενες υπηρεσίες συµµορφώνονται µε τις απαιτήσεις. Τα αποτελέσµατα από την µέτρηση και την ανάλυση, αποτελούν αντικείµενο για την ανασκόπηση του συστήµατος διαχείρισης ποιότητας. Πρέπει τέλος να τεκµηριώνεται η βελτίωση που σχετίζεται µε το παραγόµενο σκυρόδεµα και την παροχή υπηρεσιών στους πελάτες. Η µέτρηση και η παρακολούθηση µπορεί να επιτευχθεί µέσα από τη µέτρηση ικανοποίησης πελάτη, τη διεξαγωγή εσωτερικών επιθεωρήσεων, την παρακολούθηση των διεργασιών και τη µέτρηση των κρίσιµων χαρακτηριστικών του προϊόντος. Η ανάλυση περιλαµβάνει την ανάλυση των στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί από την µέτρηση. Τέλος, η συνεχής βελτίωση µπορεί να επιτευχθεί µέσω του µηχανισµού των ιορθωτικών και Προληπτικών Ενεργειών.

4 2.3 Η ιαγνωστική Επιθεώρηση Η ιαγνωστική επιθεώρηση σε εταιρεία παραγωγής σκυροδέµατος στηρίζεται σε µια «γνωριµία» µε την µονάδα, µε γνώµονα αξιολόγησης τόσο τον ΚΤΣ όσο και το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001:2000. Σκοπός της διαγνωστικής επιθεώρησης, είναι ο εντοπισµός ελλείψεων και αδυναµιών, ώστε αυτές να αντιµετωπιστούν. Στην πρώτη επαφή για γνωριµία της µονάδας παραγωγής σκυροδέµατος, είναι απαραίτητο να παρευρίσκεται και ο ιπλωµατούχος Μηχανικός, που εκπροσωπεί την εταιρεία. Η παρουσία του είναι πολύ σηµαντική, καθώς αυτός είναι ο υπεύθυνος τόσο της παραγωγής όσο και του ποιοτικού ελέγχου. Στην περίπτωση, που η εταιρεία δεν διαθέτει ιπλωµατούχο Μηχανικό, είναι προτιµότερο να αναβληθεί η διαγνωστική επιθεώρηση οσότου διοριστεί / προσληφθεί ένας. Τα τµήµατα, στα οποία πρέπει να επικεντρωθεί η διαγνωστική επιθεώρηση για την συλλογή των απαιτούµενων πληροφοριών, µε σκοπό τον πετυχηµένο σχεδιασµό του συστήµατος ποιότητας, είναι : Τµήµα Ποιοτικού Ελέγχου Στο τµήµα ποιοτικού ελέγχου πρέπει ουσιαστικά να διευκρινιστεί από την αρχή η δυνατότητα ή µη της εταιρείας να διεξάγει συστηµατικό έλεγχο ποιότητας, στο παραγόµενο σκυρόδεµα και στις χρησιµοποιούµενες α ύλες. Εάν η εταιρεία δεν έχει αυτή τη δυνατότητα, θα πρέπει να ελεγχθεί η συνεργασία µε αναγνωρισµένο εργαστήριο, η οποία είναι θεµιτό να αποδεικνύεται µέσω συµβολαίου συνεργασίας. Σε περίπτωση που η εταιρεία διαθέτει εργαστήριο, σαφώς η προσοχή της επιθεώρησης εστιάζεται στον εξοπλισµό του και στις δυνατότητες που αυτός παρέχει για την διεξαγωγή ελέγχων. Είναι πολύ σηµαντικό να εξεταστεί η ύπαρξη και πληρότητα στη διακρίβωση των οργάνων µετρήσεων και ελέγχων και να οργανωθεί τέτοια, αν δεν κριθεί ικανοποιητική. Τέλος, ασφαλώς πρέπει να γίνει και έλεγχος στα αρχεία ελέγχου ποιότητας (Μελέτες συνθέσεως, Μητρώο Αντοχής Σκυροδέµατος κτλ) που τηρεί η εταιρεία για να διαπιστωθεί η συµµόρφωση ή όχι µε τις ελάχιστες απαιτήσεις του ΚΤΣ-97 και των προτύπων του ΕΛΟΤ. Ο έλεγχος σε αυτή τη φάση έχει σαν έτερο αντικείµενο τον εργαστηριακό τρόπο διεξαγωγής των ελέγχων ποιότητας, καθώς αυτός οφείλει να βασίζεται σε κάποιο αναγνωρισµένο πρότυπο. Τµήµα Παραγωγής και ιακίνησης Σκυροδέµατος Είναι το τµήµα στο οποίο θα αφιερωθεί ο περισσότερος χρόνος της διαγνωστικής επιθεώρησης. Και σε αυτό το τµήµα εξετάζουµε τόσο την υποδοµή της εταιρείας όσο και τον τρόπο λειτουργίας της. Η αρχή της επίσκεψης στο χώρο της Παραγωγής και ιακίνησης Σκυροδέµατος, είναι ουσιαστικά διαγνωστική επιθεώρηση, που βασίζεται κυρίως τον ΚΤΣ-97. Προσδιορίζονται οι ελλείψεις της µονάδας και µε βάση αυτές προτείνονται µέτρα βελτίωσης και συµµόρφωσης µε τις απαιτήσεις του ΚΤΣ 97. Στη συνέχεια, γίνεται καταγραφή του τρόπου λειτουργίας της µονάδας, όσον αφορά την παραγωγή, φόρτωση, διακίνηση και εκφόρτωση του παραγόµενου σκυροδέµατος ( π.χ ζύγιση α υλών, καταγραφή αυτών σε κάθε παρτίδα, φόρτωση σε όχηµα-αναµικτήρα, έκδοση του ελτίου Αποστολής κτλ). Πολύτιµες πληροφορίες σε αυτό το στάδιο µπορούµε να πάρουµε από τον Χειριστή Συγκροτήµατος και τον Υπεύθυνο Γραφείου Κίνησης. Τµήµα Προµηθειών Επειδή η ποιότητα των α υλών παίζει καθοριστικό ρόλο στην ποιότητα του σκυροδέµατος, το τµήµα προµηθειών αποτελεί θεµέλιο λίθο για το σύστηµα διαχείρισης ποιότητας. Ενδιαφέρον έχει ο τρόπος παραλαβής των α υλών καθώς και η επιλογή των προµηθευτών. Στο τµήµα αυτό επικεντρωνόµαστε κυρίως στις απαιτήσεις του προτύπου ISO 9001:2000. Τµήµα Πωλήσεων Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του συγκεκριµένου τµήµατος, θα βοηθήσει στην κατανόηση του τρόπου επικοινωνίας της εταιρείας µε τους πελάτες. Τα στοιχεία, που θα

5 συγκεντρωθούν από αυτό το τµήµα, θα χρησιµοποιηθούν για την ανάπτυξη της διαδικασίας, που σχετίζεται µε τις απαιτήσεις των πελατών και την µέτρηση της ικανοποίησής τους. Το απαραίτητο εργαλείο κατά τη διεξαγωγή µιας αποτελεσµατικής διαγνωστικής επιθεώρησης είναι το Ερωτηµατολόγιο ιαγνωστικής Επιθεώρησης, το οποίο στηρίζεται στις απαιτήσεις του ΚΤΣ-97 και ISO 9001:2000. Το ερωτηµατολόγιο θα βοηθήσει στην οργάνωση της διαγνωστικής επιθεώρησης καθώς και στη συστηµατική και πλήρη συγκέντρωση των απαραίτητων στοιχείων. Μαζί µε τα συγκεντρωθέντα αντίγραφα από τα χρησιµοποιούµενα έντυπα της εταιρείας, αυτά θα αποτελέσουν την βάση για την ανάπτυξη του Συστήµατος ιαχείρισης Ποιότητας της µονάδας. 2.4 Σηµεία ιδιαίτερης προσοχής σε µονάδες σκυροδέµατος Αξιολογώντας τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από την ιαγνωστική Επιθεώρηση και έχοντας πάντα υπόψη τα ισχύοντα πρότυπα και κανονισµούς, που αφορούν τη µονάδα παραγωγής σκυροδέµατος, το επόµενο στάδιο είναι ο σχεδιασµός του Συστήµατος ιαχείρισης Ποιότητας. Μια πρώτη προσέγγιση στη δοµή του Συστήµατος ιαχείρισης Ποιότητας, µε έµφαση στα κυριώτερα σηµεία που θέλουν προσοχή, µπορεί να περιλαµβάνει τις ακόλουθες ενότητες : ιαχείριση Προσωπικού Σε αυτή την ενότητα θα περιλαµβάνεται το οργανόγραµµα της εταιρείας, οι περιγραφές θέσεων εργασίες, ο τρόπος εσωτερικής επικοινωνίας, η εκπαίδευση του προσωπικού και τέλος η Υγιεινή και Ασφάλεια του προσωπικού κατά την εκτέλεση των εργασιών της µονάδας. Η Οργανωτική δοµή και οι περιγραφές θέσεων εργασίας, πρέπει να κοινοποιηθούν σε όλο το προσωπικό και να είναι ξεκάθαρες οι αρµοδιότητες και οι ευθύνες της κάθε θέσης εργασίας. Προτείνεται η περιγραφή των θέσεων εργασίας να είναι αναλυτική και σαφής, ώστε ο κάθε εργαζόµενος να αντιληφθεί την σηµασία που έχει η εργασία του για τη δραστηριότητα της επιχείρησης. Η εκπαίδευση του προσωπικού πρέπει απαραίτητα να περιλαµβάνει τόσο τεχνικά θέµατα ( που σχετίζονται µε τις απαιτήσεις του ΚΤΣ-97) όσο και θέµατα που σχετίζονται µε το σύστηµα διαχείρισης ποιότητας. Έµφαση πρέπει να δοθεί στην σηµασία που έχει για την επιχείρηση η συµβολή όλων των εργαζοµένων στην προσπάθεια που κάνει για εταιρική αλλαγή. Επικοινωνία µε τους πελάτες Σε αυτή την ενότητα, περιγράφεται ο τρόπος διαχείρισης πελατών, παραγγελιοληψίας, διαχείρισης παραπόνων, µέτρησης ικανοποίησης πελατών καθώς και η τεχνική υποστήριξη πελατών. Σε αυτή την ενότητα, όλα τα παραπάνω θέµατα, χρήζουν ιδιαίτερης σηµασίας καθώς το νέο πρότυπο ISO 9001:2000 είναι ιδιαίτερα πελατοκεντρικό. Ειδικότερα η παραγγελιοληψία, αποτελεί ουσιαστικά την «έναρξη» για την παραγωγική διαδικασία. Εποµένως, αυτή δραστηριότητα θα πρέπει να καθοριστεί µε τρόπο που σύµφωνο µε την ιδιαιτερότητες της µονάδας (δυναµικότητα παραγωγής, δυναµικότητα παραγωγικού εξοπλισµού, δυνατότητες των µέσων διάθεσης του σκυροδέµατος, ανθρώπινο δυναµικό). Πρέπει να τονιστεί, ότι η παραγγελιοληψία σε µια µονάδα παραγωγής σκυροδέµατος σχετίζεται άµεσα και µε την διαχείριση παραπόνων πελατών, αφού είναι γνωστό ότι ο µεγαλύτερος αριθµός παραπόνων πελατών σχετίζεται µε καθυστερήσεις και µε ασυµφωνία των παραγγελθέντων ποσοτήτων µε τις πραγµατικά απαιτούµενες για τις ανάγκες ενός έργου. Παραγωγή ιακίνηση Σκυροδέµατος Η ενότητα αυτή περιγράφει την διαδικασία παραγωγής, δειγµατοληψίας και ποιοτικού ελέγχου, φόρτωσης-διακίνησης και παράδοσης του παραγόµενου σκυροδέµατος. Ουσιαστικά, αυτή η ενότητα µπορεί να χαρακτηριστεί ως η «κύρια ενότητα» του συστήµατος διαχείρισης

6 ποιότητας. Είναι αυτονόητη η σηµασία, που πρέπει να της δοθεί, καθώς σε αυτή συµπεριλαµβάνονται όλες οι σηµαντικές απαιτήσεις της ισχύουσας Νοµοθεσίας για το σκυρόδεµα. ιαχείριση Εξοπλισµού Στη διαχείριση του εξοπλισµού συµπεριλαµβάνεται τόσο η συντήρηση του εξοπλισµού της εταιρείας (µηχανολογικού, εξοπλισµού γραφείων κτλ) όσο και η διακρίβωση του εξοπλισµού µετρήσεων και ελέγχων. Ο µηχανολογικός εξοπλισµός σε µια µονάδα παραγωγής σκυροδέµατος, περιλαµβάνει τον εξοπλισµό παραγωγής και αυτόν της διάθεσης σκυροδέµατος. Είναι απαραίτητο λοιπόν να υπάρχει πρόγραµµα καθαρισµού και προληπτικής συντήρησης του όλου εξοπλισµού, καθώς και καταγραφή όλων των εργασιών που γίνονται σε αυτόν, αφού κάθε τµήµα του σχετίζεται άµεσα µε την ποιότητα του παραγόµενου σκυροδέµατος. Σχετικά µε τον εξοπλισµό µετρήσεων και ελέγχων, είναι απαραίτητη η συστηµατική διακρίβωσή του καθώς και διαδικασίες για τον έλεγχο και την διακρίβωση του µετρητικού εξοπλισµού που χρησιµοποιείται στην παραγωγή (π.χ ζυγιστήρια αδρανών υλικών). ιαχείριση Προµηθειών Στη διαχείριση προµηθειών, περιλαµβάνεται η αξιολόγηση παρακολούθηση των προµηθευτών, ο τρόπος παραλαβής των εισερχόµενων α υλών, ο καθορισµός της συνεργασίας µε τους υπεργολάβους. Σχετικά µε τις προµήθειες των α υλών, η καθιέρωση διαδικασίας ελέγχου ποιότητας κατά την παραλαβή τους, µπορεί να λειτουργήσει ως προληπτικό µέτρο για την αντιµετώπιση πιθανών ποιοτικών προβληµάτων στο παραγόµενο σκυρόδεµα. Ένα σύνηθες φαινόµενο των µονάδων παραγωγής, για την εκτέλεση των δραστηριοτήτων της (µεταφορά αδρανών υλικών, διακίνηση σκυροδέµατος), είναι η συνεργασία µε υπεργολάβους. Καθώς ο ρόλος τους είναι σηµαντικός στην ποιότητα του τελικού προϊόντος, είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν οδηγίες, στις οποίες θα περιγράφονται οι προδιαγραφές των υπηρεσιών υπεργολάβου, που ζητάει η µονάδα καθώς και ο τρόπος εκτέλεσης των εργασιών τους. Προτείνεται επίσης η εκπαίδευση αυτών µε την µορφή των τακτικών συναντήσεων και θεµατολόγιο ποιότητας. ιαχείριση Συστήµατος Ποιότητας Στην ενότητα αυτή περιγράφονται όλες οι «οριζόντιες διαδικασίες» του προτύπου ISO 9001:2000, δηλαδή Έλεγχος τεκµηρίωσης, ιορθωτικές & Προληπτικές Ενέργειες, Μη- Συµµορφώσεις, Επιθεωρήσεις Συστήµατος Ποιότητας, Ανασκόπηση από την ιοίκηση, Στόχοι Ποιότητας. Ένα από τα χαρακτηριστικά του συστήµατος διαχείρισης ποιότητας, είναι ότι είναι ένα προληπτικό σύστηµα διαχείρισης και σε αυτό συµβάλλει ιδιαίτερα ο µηχανισµός των διορθωτικών & προληπτικών ενεργειών για τη διαχείριση µη-συµµορφώσεων προς το σύστηµα. Εποµένως, αποτελεί όφελος για την µονάδα, να έχει προδιαγράψει τον τρόπο χειρισµού του µησυµµορφώσεων (που σχετίζονται µε το σκυρόδεµα, µε τη διακίνηση, την παραγωγή κτλ). Αυτό µπορεί να γίνει, καταθέτοντας την συσσωρευµένη εµπειρία της µονάδας σε συνδυασµό µε τις απαιτήσεις των κανονισµών και προτύπων, ώστε να δηµιουργηθεί ένα σηµαντικό εργαλείο για την βελτίωση των δραστηριοτήτων της µονάδας. Επίσης, ο καθορισµός στόχων ποιότητας, µπορεί να δώσει µια σηµαντική ώθηση στην επιχείρηση για την βελτίωση των αδύναµων δραστηριοτήτων. Οι στόχοι ποιότητας, είναι σηµαντικό να σχετίζονται µε όλους του τοµείς της µονάδας. Επίσης, είναι σηµαντικό να συµµετέχουν στην συλλογή στοιχείων για την µέτρησή τους όλοι οι εργαζόµενοι, ώστε να κατανοηθεί η σηµασία, που πρέπει να τους αποδοθεί.

7 3 Ι ΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΟΝΑ ΩΝ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑΤΟΣ Η παραγωγή εργοστασιακού σκυροδέµατος είναι µια σχετικά απλή και γνωστή διαδικασία ανάµιξης στερεών και υγρών πρώτων υλών. Κυριαρχεί τελευταία η τάση εκσυγχρονισµού του παραγωγικού εξοπλισµού, σε τρείς κυρίως περιοχές: (α) παραγωγικότεροι αναµίκτες, µε µικρότερη κατανάλωση ενέργειας ανά κυβικό µέτρο παραγόµενου σκυροδέµατος, (β) αυτοµατισµοί και ζύγιση για να επιτυγχάνεται υψηλός βαθµός επαναληψιµότητας στις ιδιότητες παρτίδων σκυροδέµατος, (γ) κλειστά συστήµατα αποθήκευσης αδρανών, για σταθερότητα υγρασίας και µείωση της σκόνης στο περιβάλλον. Εποµένως, ένα σύστηµα ποιότητας σκυροδέµατος, λίγο αναλώνεται σε πολύπλοκες διαδικασίες και οδηγίες για την παραγωγή αυτή καθεαυτή. Ωστόσο, διακινούνται µεγάλοι όγκοι υλικών, προς και από τη µονάδα σκυροδέµατος, µε βαρέα οχήµατα και κίνδυνο ατυχηµάτων και λανθασµένης φόρτωσης / εκφόρτωσης. Στη δραστηριότητα αυτή εµπλέκονται πολλοί άνθρωποι οδηγοί και µη αυξάνοντας την πιθανότητα ανθρώπινου λάθους. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό θα οδηγήσει σε αναίρεση του λάθους µε απώλεια χρόνου, στην χειρότερη περίπτωση σε λανθασµένη ποιότητα προϊόντος και απώλεια προϊόντος. Εποµένως, το Σύστηµα Ποιότητας οφείλει να στοιχειοθετήσει στοιβαρές οδηγίες για τη διακίνηση πρώτων υλών και προϊόντων. Στο τελευταίο συντείνει και ο περιορισµένος χρόνος ζωής του προϊόντος (πρίν την πήξη του), που επιβάλλει ιδιαίτερα προσεκτικό προγραµµατισµό παραγωγής και διακίνησης προϊόντος. Οι µονάδες σκυροδέµατος καλούνται να εξυπηρετήσουν ένα πλήθος πελατών µε µεγάλο εύρος κατανόησης των θεµάτων ποιότητας και διαφορετικό επίπεδο εκπαίδευσης και γνώσης στην κατασκευή. Ο αριθµός του υποστηρικτικού προσωπικού στα γραφεία των µονάδων είναι συνήθως πολύ µικρός. Έτσι, δηµιουργείται σηµαντικός φόρτος διαχειριστικής εργασίας, αυξάνοντας σηµαντικά την πιθανότητα για ανθρώπινο λάθος. Το Σύστηµα ιαχείρισης Ποιότητας καλείται να γίνει ιδιαίτερα λειτουργικό και «εργονοµικό», λαµβάνοντας υπόψη την ταχύτητα, τον όγκο και την ποικιλία των συναλλαγών. Ας µην ξεχνάµε, τέλος, ότι οι περισσότερες µονάδες ετοίµου σκυροδέµατος αντιµετωπίζουν σηµαντικό θέµα επιµόρφωσης του προσωπικού τους. Το περιβάλλον µιας τέτοιας µονάδας και το γενικότερο κλίµα εργοταξίου δεν προδιαθέτουν για λεπτότητα και σηµασία στη λεπτοµέρεια. Ωστόσο, ένα Σύστηµα ιαχείρισης Ποιότητας, µε στόχους διαρκούς βελτίωσης και ύψιστη απαίτηση για ικανοποίηση του πελάτη, βασίζεται κατ εξοχήν στη βαθιά πεποίθηση του προσωπικού για εργασία υψηλής ποιότητας. Έτσι, γεννιέται η ανάγκη να εκπαιδευτεί όλο το προσωπικό - ει δυνατόν κατ επανάληψη στις βασικές αρχές της ποιότητας και στις ιδιαιτερότητες που προκύπτουν από τη φύση του αντικειµένου και από το νόµο. Εδώ είναι σηµαντικός και ο ρόλος του υπεύθυνου ιπλωµατούχου Μηχανικού της µονάδας. 4 ΟΦΕΛΗ ΜΟΝΑ ΩΝ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΣΥΣΤΗΜΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Ένα Σύστηµα ιαχείρισης Ποιότητας σε µονάδα σκυροδέµατος έχει αποδειχθεί ότι επιφέρει σηµαντικά πλεονεκτήµατα. Ανοίγει την πόρτα σε κάθε είδους ανοικτούς διαγωνισµούς µε απαίτηση για εγγυηµένη ποιότητα. Μέσα από τους µηχανισµούς ιχνηλασιµότητας που εγκαθιστά, επιτρέπει να αντιµετωπιστούν επιτυχώς αβάσιµα παράπονα ή απαιτήσεις από πελάτες, που ισχυρίζονται κακή ποιότητα ή και επικίνδυνη ποιότητα προϊόντος. Μειώνει στο ελάχιστο απώλειες χρόνου, υλικών και τελικά χρήµατος, από λάθη στις «συνταγές» παραγωγής, από εκφορτώσεις

8 χωρίς όχηµα υποδοχής (!), από υπερβολική / ανεπαρκή προσθήκη νερού σε µίγµα µε αδρανή άγνωστης υγρασίας, από δεύτερη επεξεργασία µίγµατος που απέτυχε την πρώτη φορά κλπ. Μιά άυλη βελτίωση αποτελεί η εξύψωση του επιπέδου γνώσης και συνειδητοποιηµένης εργασίας του προσωπικού της µονάδας, που εξοικονοµεί χρήµατα και ανεβάζει την ποιότητα του προϊόντος µακροπρόθεσµα. 5 ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ: ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΒΗΜΑ Πολύ συνοπτικά, οι µονάδες σκυροδέµατος οχλούν το περιβάλλον µέσα από: έκλυση σκόνης, υψηλή κατανάλωση νερού, θόρυβο εξοπλισµού και οχηµάτων, ορυκτέλαια συντήρησης οχηµάτων (πιθανόν), κατανάλωση ενέργειας για παραγωγή και διακίνηση υλικών και τέλος από την ίδια τη χρήση γης στην οποία εγκαθίστανται. Υπάρχει, εποµένως, αρκετό πεδίο για να αναπτυχθεί ένα Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης κατά ISO ή EMAS, το οποίο θα διασφαλίσει ότι γίνεται ορθολογική χρήση υλικών και ενεργειακών πόρων και ελαχιστοποιείται η επίπτωση της µονάδας στο περιβάλλον. Η καλή αυτή διαχείριση συχνά επιφέρει οικονοµίες, αφού όµως γίνουν κάποιες αρχικές επενδύσεις για βελτίωση των πρακτικών παραγωγής και διακίνησης. Παρόµοια, η εργασία σε µονάδα σκυροδέµατος εµπεριέχει κινδύνους για το προσωπικό όπως: καταπάτηση από κινούµενο όχηµα, καταπλάκωση από µετακινούµενο υλικό, πτώση από ύψος, µακροπρόθεσµη πνευµονοκοκκίαση από παρατεταµένη εισπνοή σκόνης, αλλεργίες από επαφή µε το τσιµέντο και άλλα µικρότερης συχνότητας και σοβαρότητας. Μολονότι ο διορισµός Τεχνικού Ασφάλειας οφείλει να καλύψει αυτά τα θέµατα πλήρως, πρακτικά αυτό σπάνια συµβαίνει κάτω από την καθηµερινή πίεση χρόνου. Ένα πιστοποιηµένο Σύστηµα ιαχείρισης Υγείας και Ασφάλειας κατά ΕΛΟΤ 1801, αντίστροφα, δίνει σηµαντικό κίνητρο για συνεχή τήρηση των απαιτήσεων και συνεχή βελτίωση, πέρα και πάνω από το νόµο. Τα πρότυπα ISO και ΕΛΟΤ 1801 είναι εξαιρετικά όµοια στις απαιτήσεις τους και µπορούν να αναπτυχθούν µαζί µε µεγάλη οικονοµία χρόνου και κόπου. Επιπλέον, συνεργούν άριστα µε το «οριζόντιο» τµήµα του Συστήµατος ιαχείρισης Ποιότητας, ώστε να µπορούν να καρπωθούν από την ύπαρξη αυτού και να ενσωµατωθούν σε ένα, ενιαίο Σύστηµα ιαχείρισης της µονάδας σκυροδέµατος. Το Ενιαίο Σύστηµα ιαχείρισης παρουσιάζει το πλεονέκτηµα της λειτουργικότητας και απλότητας και καλύπτει όλες τις απαιτήσεις για Ποιότητα, Περιβάλλον, Υγεία και Ασφάλεια της µονάδας, δηλαδή το σύνολο των διαχειριστικών της αναγκών πλην των οικονοµικών. Μιά µονάδα µε τέτοιο Σύστηµα σε ενέργεια αποτελεί την τελευταία λέξη καλής διοίκησης. 6 ΑΝΑΦΟΡΕΣ Μαρσέλλος Ν, 2002, Νέος Κανονισµός Τεχνολογίας Σκυροδέµατος (ΚΤΣ-97), Αθήνα: π-systems. Κανονισµός Τεχνολογίας Σκυροδέµατος (Β έκδοση), 1999, Αθήνα: ΣΕΛΚΑ. Τζήλου Τ & Συνεργάτες, Το Νέο EN ISO 9001:2000 Τελική Ισχύουσα Έκδοση, 2000, Αθήνα: TÜV Austria Hellas.