Τεχνολογίες πρόληψης και περιορισµός της ρύπανσης στην ενεργειακή βιοµηχανία

Transcript

1 Τεχνολογίες πρόληψης και περιορισµός της ρύπανσης στην ενεργειακή βιοµηχανία Π. Τριανταφυλλόπουλος Η µελέτη Εξέταση των τεχνολογιών πρόληψης και περιορισµού της ρύπανσης των Ελληνικών βιοµηχανιών ενεργειακών δραστηριοτήτων της παραγράφου 1 του παραρτήµατος Ι της Οδηγίας 96/61/ΕC/ για την Ολοκληρωµένη Πρόληψη και Έλεγχο της Ρύπανσης και υποβολή προτάσεων για εφαρµογή των βέλτιστων διαθέσιµων τεχνικών εκπονήθηκε το από τα Συµπράττοντα Γραφεία Μελετών Γ. Αγερίδη - Α. Βακάλη. Η Οδηγία 96/61/EC για τον Ολοκληρωµένο Έλεγχο και Πρόληψη της Ρύπανσης στη Βιοµηχανία (Integrated Pollution Prevention and Control, I.P.P.C.), υιοθετήθηκε τον Οκτώβριο του 1996 και προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ µέχρι τον Οκτώβριο του 1999, µε τη δέσµευση να εφαρµοστεί σε όλες τις υπάρχουσες µονάδες µέχρι τον Οκτώβριο του Στόχος της συγκεκριµένης Οδηγίας είναι η επίτευξη ολοκληρωµένης πρόληψης και ελέγχου της ρύπανσης που προέρχεται από ένα µεγάλο αριθµό βιοµηχανικών δραστηριοτήτων (Παράρτηµα Ι της Οδηγίας). Η Οδηγία εισάγει διαχειριστικά µέτρα τα οποία στοχεύουν στην πρόληψη, ή όπου αυτό δεν είναι δυνατό, στη µείωση των εκποµπών από τις προαναφερόµενες δραστηριότητες στον αέρα, στο νερό και στο έδαφος, συµπεριλαµβανοµένων µέτρων για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, µε στόχο την επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος στο σύνολο. Επιπρόσθετα, η Οδηγία εισηγείται µία ολοκληρωµένη διαδικασία για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας µιας επιχείρησης. Οι προαναφερόµενες απαιτήσεις εφαρµόζονται στις καινούριες εγκαταστάσεις από τον Οκτώβριο του 2000 και σταδιακά στις υπάρχουσες έως τον Οκτώβριο του Οι διοικητικές αρχές θα πρέπει να επανεξετάζουν περιοδικά και όπου κρίνεται απαραίτητο να τροποποιούν τις προδιαγραφές των αδειών. Στο πλαίσιο των υποχρεώσεων που προκύπτουν από το Άρθρο 16.2 της σχετικής οδηγίας για την ανταλλαγή πληροφοριών για τις Βέλτιστες ιαθέσιµες Τεχνικές, το Ευρωπαϊκό Γραφείο IPPC σχεδίασε, οργάνωσε και λειτουργεί έναν αριθµό Τεχνικών Οµάδων Εργασίας για τους τοµείς που αναφέρονται στο Παράρτηµα I της σχετικής Οδηγίας, µε στόχο τη συλλογή πληροφοριών και την δηµιουργία κειµένων αναφοράς για τις Β Τ. Τέλος, έχει συσταθεί το Φόρουµ Ανταλλαγής Πληροφοριών, το οποίο είναι µια επιτροπή από επίσηµους αντιπροσώπους των Κρατών Μελών, της βιοµηχανίας και των µη-κυβερνητικών οργανώσεων, οι οποίες παρότι δεν προβλέπονται από την Οδηγία IPPC, η Επιτροπή εκτιµά ότι είναι σηµαντική η συµµετοχή τους από τα αρχικά στάδια εφαρµογής της οδηγίας. Με στόχο την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που δηµιουργούνται από την εφαρµογή της Οδηγίας 96/61, το ΥΠΕΧΩ Ε προκήρυξε επτά µελέτες µε αντικείµενο την εξέταση των τεχνολογιών πρόληψης και περιορισµού της ρύπανσης των Ελληνικών βιοµηχανιών του Παραρτήµατος Ι της σχετικής οδηγίας και την υποβολή προτάσεων 1

2 για εφαρµογή των Βέλτιστων ιαθεσίµων Τεχνικών (Β Τ). Αντικείµενο των µελετών είναι η διερεύνηση της υπάρχουσας κατάστασης στην Ελλάδα αναφορικά µε βιοµηχανίες που εµπίπτουν στην Οδηγία IPPC, τις τεχνολογίες πρόληψης και περιορισµού της ρύπανσης που εφαρµόζονται σε αυτές, η διερεύνηση της διεθνούς αγοράς, η παρουσίαση των τεχνικών που θεωρούνται ως υποψήφιες για Βέλτιστες ιαθέσιµες Τεχνικές, καθώς και η σύνταξη σχεδίων Γενικών Κανόνων πρόληψης και περιορισµού της ρύπανσης για κάθε τοµέα. Σκοπός των µελετών είναι η υποστήριξη των Εθνικών θέσεων στις διαπραγµατεύσεις για τον καθορισµό των Βέλτιστων ιαθεσίµων Τεχνικών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, η συµβολή στη µείωση της ρύπανσης και στη βελτίωση των µέτρων αντιρρύπανσης καθώς και στη σχετική πληροφόρηση των εµπλεκοµένων φορέων. Όσον αφορά στις Ενεργειακές βιοµηχανίες (µεγάλες εγκαταστάσεις καύσης, µονάδες επεξεργασίας αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, φούρνοι άνθρακα, µονάδες αεροποίησης και υγροποίησης άνθρακα), επισηµαίνεται ότι στη χώρα µας καταγράφονται οι Μονάδες της ΕΗ και τα τέσσερα ιυλιστήρια. Επίσης αναφέρονται οι µεγάλες ατµοπαραγωγικές µονάδες µε θερµική ισχύ µεγαλύτερη των 50 MW και οι οποίες εµφανίζουν σχετική αυτοτέλεια από την παραγωγική διαδικασία. Οι µονάδες της ΕΗ µε καύσιµο πετρέλαιο ή φυσικό αέριο παράγουν σήµερα το 20% της συνολικά παραγόµενης ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ είναι υπεύθυνες για το 33% περίπου του συνόλου των εκποµπών ΝΟx και SO 2 του τοµέα της ηλεκτροπαραγωγής. Οι συνολικές αέριες εκποµπές των µεγάλων θερµικών εγκαταστάσεων του ενεργειακού τοµέα βρίσκονται ήδη σε υψηλά επίπεδα και µε κύριο πρόβληµα τις εκποµπές SO 2. Η ανωτέρω κατάσταση δηµιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια, όταν η χώρα γνώρισε υψηλούς ρυθµούς αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, χωρίς παράλληλα να εφαρµόζει ένα ολοκληρωµένο σχέδιο αντιµετώπισης του προβλήµατος σε εθνικό επίπεδο, τουλάχιστον σε ότι αφορά τις υφιστάµενες µονάδες της ηλεκτροπαραγωγής και της βιοµηχανίας. Οι πετρελαϊκοί σταθµοί ηλεκτροπαραγωγής αντιµετωπίζουν αρκετά περιβαλλοντικά προβλήµατα σε τοπικό επίπεδο. Το κύριο ζήτηµα στις µεγάλες πετρελαϊκές ατµοηλεκτρικές µονάδες είναι οι εκποµπές σωµατιδίων, τόσο στην κανονική λειτουργία, όσο και κατά το στάδιο των εκκινήσεων και εκκαπνισµών της καµινάδας. Παράλληλα το πρόβληµα της αιθάλης και των εκποµπών NOx είναι ιδιαίτερα οξυµένο στις µονάδες ΜΕΚ στα νησιά, ενώ οι εκποµπές SO 2 είναι ιδιαίτερα αυξηµένες σε όλες τις πετρελαϊκές µονάδες που καίνε ως καύσιµο το βαρύ πετρέλαιο. Οι σύγχρονες τεχνολογίες πρόληψης και ελέγχου της ρύπανσης παρέχουν τη δυνατότητα πλήρους ανατροπής και αναστροφής της ανωτέρω αρνητικής κατάστασης. Υπάρχουν σήµερα εµπορικά διαθέσιµες τεχνολογίες οι οποίες δύνανται να συµβάλλουν στη ριζική µείωση των εκποµπών σωµατιδίων, CO, NOx και αιθάλης. Παράλληλα µε την εξοικονόµηση ενέργειας και τη βελτίωση της ποιότητας του βαρέος πετρελαίου ως προς την περιεκτικότητα σε θείο, είναι δυνατόν να αντιµετωπιστεί οικονοµικά και το πρόβληµα των εκποµπών SO 2 σε εθνικό επίπεδο. Με τη χρήση τεχνικών και τεχνολογιών πρόληψης, νοικοκυρέµατος και ορθολογικής 2

3 διαχείρισης ενέργειας και περιβάλλοντος, είναι δυνατόν να επιτευχθούν µειώσεις αερίων εκποµπών της τάξης του 30 έως και 60% µε οικονοµικά ανταποδοτικό τρόπο, δηλαδή µε οικονοµικό όφελος για τις επιχειρήσεις που τις υιοθετούν. Σήµερα είναι διαθέσιµα ένα πλήθος χρηµατοδοτικών προγραµµάτων και κινήτρων, τα οποία επιτρέπουν την ταµειακή και οικονοµική διευκόλυνση των επιχειρήσεων, προκειµένου να ανταποκριθούν στις χρηµατοοικονοµικές υποχρεώσεις των απαιτούµενων δαπανών. Για τη διευκόλυνση των επιχειρήσεων στην υιοθέτηση προγραµµάτων πρόληψης και ελέγχου της ρύπανσης, απαιτείται η λήψη µίας σειράς µέτρων τα οποία περιγράφονται αναλυτικά στην παρούσα µελέτη. ιαπιστώνεται ότι σήµερα υπάρχει ώριµο κοινωνικά κλίµα για τη λήψη των προτεινόµενων µέτρων. Οι επιχειρήσεις της χώρας είναι έτοιµες να ανταποκριθούν στο κάλεσµα της πολιτείας, στο βαθµό βέβαια που δεν αναλαµβάνουν να σηκώσουν αποκλειστικά το βάρος του απαραίτητου περιβαλλοντικού εκσυγχρονισµού. Όπως απέδειξε η πρώτη φάση της µελέτης υπάρχουν σήµερα σηµαντικά περιθώρια µείωσης των εκπεµπόµενων ρύπων µε οικονοµικά ανταποδοτικό τρόπο για τις επιχειρήσεις που τα πραγµατοποιούν. Εποµένως στο πλαίσιο των ενεργειών υλοποίησης της Οδηγίας IPPC, είναι δυνατόν να σχεδιαστεί ένα εθνικό πρόγραµµα διαχείρισης περιβάλλοντος το οποίο να δίνει έµφαση και προτεραιότητα στις ανταποδοτικές τεχνικές. Στην κατεύθυνση αυτή, την πρωτοβουλία σχεδιασµού θα πρέπει να αναλάβουν οι αρµόδιοι φορείς της πολιτείας, σε συνεργασία πάντα µε τους παραγωγικούς φορείς και τις τοπικές αρχές. Μόνο όταν ένα τέτοιο πρόγραµµα δοκιµαστεί και αποδειχθεί ανεπαρκές, τότε θα πρέπει να εφαρµοστούν αυστηρότερα µέτρα τα οποία να επιβάλλουν τη χρήση της σχετικά πολυδάπανης αντιρρυπαντικής τεχνολογίας. Όσον αφορά τους σταθµούς παραγωγής ενέργειας µε λιγνίτη, ο σκοπός της µελέτης ήταν να περιγράψει την παραγωγική διαδικασία, καθώς και τα υφιστάµενα επίπεδα εκποµπών. Η ΕΗ η οποία είναι δηµόσια επιχείρηση, κατέχει και λειτουργεί όλους τους υφιστάµενους ατµοηλεκτρικούς σταθµούς µε λιγνίτη στην Ελλάδα. Εκτός από τους σταθµούς λιγνίτη, η ΕΗ λειτουργεί επίσης όλους τους ατµοηλεκτρικούς σταθµούς µαζούτ, καθώς και ορισµένους αεριοστροβίλους και ηλεκτροµηχανές, Η/Ζ στους Αυτόνοµους Σταθµούς Παραγωγής (ΑΣΠ) Νήσων, αφού είναι ο κύριος παραγωγός και ο µοναδικός διανοµέας ηλεκτρισµού στην Ελλάδα. Το δίκτυο της ΕΗ περιλαµβάνει τους ηλεκτρικούς σταθµούς µε λιγνίτη της Βόρειας Ελλάδας και της Νότιας Ελλάδας. Ένας από τους κύριους λόγους αυτού του διαχωρισµού είναι η διαφορετική φύση του λιγνίτη στο Βορρά και στο Νότο. Ο λιγνίτης του πεδίου της Πτολεµαϊδας - Αµυνταίου έχει ιδιότητες (χαµηλή θερµογόνο ικανότητα, υψηλό ποσοστό υγρασίας, υψηλό ποσοστό τέφρας), που δεν επιτρέπουν την αύξηση του επιπέδου της θερµοκρασίας στην εστία καύσης και γι αυτό δηµιουργείται ένα περιβάλλον ιδανικό για χαµηλές εκποµπές ΝΟx. Ακόµα, το χαµηλό περιεχόµενο σε θείο του καυσίµου, καθώς και το περιεχόµενο οξείδιο του ασβεστίου στην τέφρα, επιτρέπουν σχετικά µικρά επίπεδα εκποµπών SΟx. 3

4 Ο λιγνίτης του πεδίου της Μεγαλόπολης έχει ιδιότητες (πολύ χαµηλή θερµογόνο ικανότητα, πολύ υψηλό ποσοστό υγρασίας, υψηλό ποσοστό τέφρας), που δεν επιτρέπουν την αύξηση του επιπέδου της θερµοκρασίας στην εστία καύσης και γι αυτό δηµιουργείται ένα περιβάλλον ιδανικό για χαµηλές εκποµπές ΝΟx. Όµως, το υψηλό περιεχόµενο σε θείο του καυσίµου, οδηγεί σε σχετικά υψηλά επίπεδα εκποµπών SΟx. Τα επίπεδα εκποµπών των σωµατιδίων εξαρτώνται κατά πολύ από τη φύση της τέφρας του καυσίµου και γι αυτό µικρές µεταβολές από την τιµή σχεδιασµού για την τέφρα µπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα εκποµπών των σωµατιδίων από τα ηλεκτρόφιλτρα Η/Φ εξαιτίας της µεταβολής της ειδικής αντίστασης της τέφρας. Οι Βέλτιστες διαθέσιµες Τεχνικές (Β Τ) που βρέθηκαν να είναι κατάλληλες για τους Ελληνικούς Ηλεκτρικούς Σταθµούς της ΕΗ, έχουν προταθεί σύµφωνα µε τις ειδικές ιδιότητες του Ελληνικού Λιγνίτη και λαµβάνοντας υπόψη ότι όλοι οι λιγνίτες και ειδικά ο λιγνίτης της Μεγαλόπολης είναι από τα χειρότερα χρησιµοποιούµενα καύσιµα στον κόσµο για ηλεκτροπαραγωγή. Στα πλαίσια αυτά, οι προτεινόµενες Β Τ είναι οι τροποποιήσεις στους καυστήρες, έτσι ώστε να επιτευχθούν οι συνθήκες βαθµιδωτής προσαγωγής αέρα και η τροφοδοσία του Over Fire Air (OFA). Ακόµα, η µείωση του λόγου αέρα / καυσίµου, εκτός από τη µείωση NΟx, θα βοηθήσει στην αύξηση της απόδοσης του Σταθµού. Άλλες προτάσεις, ως Β Τ, αφορούν τη µείωση εκποµπών SOx (π.χ. οι µονάδες αποθείωσης) ή σωµατιδίων (π.χ. Η/Φ αποκονίωσης). Οι προτάσεις που περιγράφηκαν στη µελέτη, έλαβαν υπόψη δύο παράγοντες: α) τη βέλτιστη διαθέσιµη τεχνική για τη µείωση κάθε εκποµπής και β) την ελαχιστοποίηση του κόστους, ειδικά για τους παλιούς σταθµούς της ΕΗ. Αναφορικά µε τις εγκαταστάσεις των τεσσάρων ιυλιστηρίων (ΕΚΟ, ΕΛ Α, ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ ΕΛΛΑΣ και ΠΕΤΡΟΛΑ), η µελέτη στηρίχτηκε κυρίως στα στοιχεία των τελευταίων εγκεκριµένων Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που διατέθηκαν από το ΥΠΕΧΩ Ε για το σκοπό αυτό. Επισηµαίνεται ότι τα στοιχεία της µελέτης θα πρέπει να συµπληρωθούν στο επόµενο στάδιο µε τα πιο πρόσφατα δεδοµένα που αφορούν σε διάφορες επεµβάσεις στις προαναφερόµενες εγκαταστάσεις και κυρίως σε Τεχνικές Πρόληψης της ρύπανσης (π.χ. βρίσκεται υπό οριστικοποίηση η δηµιουργία νέας µονάδας της ΠΕΤΡΟΛΑ). Επίσης έγιναν επισκέψεις στις εγκαταστάσεις µε στόχο την ενηµέρωση των φορέων για το περιεχόµενο και τις απαιτήσεις της οδηγίας καθώς και την αρχική τους εκτίµηση για τις Βέλτιστες ιαθέσιµες Τεχνικές που εφαρµόζονται και τις αναµενόµενες επιπτώσεις από την εφαρµογή της Οδηγίας. Από τα στοιχεία της µελέτης προκύπτει ότι οι Εγκαταστάσεις ιύλισης πετρελαίου που λειτουργούν στην Ελλάδα ανήκουν στην κατηγορία των παλαιών εγκαταστάσεων και κατά συνέπεια η εφαρµογή της Οδηγίας µετατίθεται ως το Επισηµαίνεται όµως ότι σε περίπτωση σηµαντικών αλλαγών στις συγκεκριµένες εγκαταστάσεις η Οδηγία θα πρέπει να εφαρµοστεί από τον Οκτώβριο του Παράλληλα, για τις ανάγκες της µελέτης έγινε διερεύνηση των τεχνικών πρόληψης και περιορισµού της ρύπανσης που χρησιµοποιούνται σε διεθνές επίπεδο στον κλάδο 4

5 διύλισης πετρελαίου. Από τα στοιχεία που συλλέχθηκαν προέκυψε το γεγονός ότι παρουσιάζονται σηµαντικές διαφορές µεταξύ των εγκαταστάσεων του κλάδου καθώς η φύση της παραγωγικής διαδικασίας ποικίλει ανάλογα µε τη συνθετότητα του διυλιστηρίου. Γενικά επισηµαίνεται πως πρόκειται για έναν κλάδο όπου οι παραγωγικές τεχνολογίες που εφαρµόζονται διεθνώς είναι αρκετά ώριµες και έντασης κεφαλαίου. Αναφορικά µε την κατάσταση στην Ελλάδα, το κάθε διυλιστήριο παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, όπως προκύπτει και από την αναλυτική παρουσίαση των εγκαταστάσεων και κατά συνέπεια διαφορετική προσέγγιση στα θέµατα αντιµετώπισης της ρύπανσης. Παρόλα αυτά υπάρχουν αρκετές κοινές τεχνικές που εφαρµόζονται στις εγκαταστάσεις, οι οποίες όµως έχουν διαφορετικό κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας. Γενικά εκτιµάται ότι η οδηγία IPPC αποτελεί σηµείο έναρξης διαλόγου για τον προσδιορισµό των Βέλτιστων ιαθέσιµων Τεχνικών προς την κατεύθυνση της πρόληψης και περιορισµού της ρύπανσης χωρίς την δηµιουργία οικονοµικών προβληµάτων για τις εγκαταστάσεις που λειτουργούν ή πρόκειται να λειτουργήσουν στο µέλλον. Αρκετές από τις ήδη εφαρµοζόµενες τεχνικές είναι δυνατόν να χαρακτηριστούν ως ΒΑΤ. Στην Α Φάση της µελέτης αντιµετωπίστηκε το θέµα της πρόληψης και του περιορισµού της ρύπανσης που προκαλείται κατά την παραγωγική διαδικασία των µονάδων των ελληνικών βιοµηχανιών ενεργειακών δραστηριοτήτων που εντάσσονται στο πεδίο εφαρµογής της 96/61/EC (Πίνακας Α). ΠΙΝΑΚΑΣ Α (Λιγνιτικοί Σταθµοί ΕΗ) µε βάση ισχύ Σταθµού Α/Α ΒΟΡΕΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΘΕΡΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ MW th ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΙΣΧΥΣ MW el 1 ΑΗΣ ΛΙΠΤΟΛ (Ι και ΙΙ) ΑΗΣ ΠΤΟΛΕΜΑΪ ΑΣ (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ και IV) ΑΗΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Ι ΑΗΣ ΑΓΙΟΥ ΗΜΗΤΡΙΟΥ (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV και V) ΑΗΣ AMYNTAIOY-ΦΙΛΩΤΑ (Ι και ΙΙ) ΝΟΤΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 6 ΑΗΣ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ Α (Ι, ΙΙ και ΙΙΙ) ΑΗΣ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ Β - ΙV

6 ΠΙΝΑΚΑΣ Α : ιυλιστήρια πετρελαίου και αερίου Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΜΟΝΑ ΑΣ 1 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ ΚΛΑ ΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ ΚΛΑ ΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ 3 ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ (ΕΛΛΑΣ) ΙΫΛΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΑΕ 4 ΠΕΤΡΟΛΑ ΕΛΛΑΣ ΑΕΒΕ Πίνακας Α : Μονάδες της ΕΗ που εµπίπτουν ή όχι στην Κοινοτική Οδηγία 96/61/ΕΚ µε βάση το κριτήριο της ισχύος του σταθµού ΠΙΝΑΚΑΣ Α Μονάδες πετρελαίου και φυσικού αερίου της ΕΗ που εµπίπτουν στις διατάξεις της Οδηγίας 96/61/ΕΚ Σταθµός Ηλεκτρική ισχύς (MW) ΠΙΝΑΚΑΣ Β Μονάδες πετρελαίου και φυσικού αερίου της ΕΗ που δεν εµπίπτουν στις διατάξεις της Οδηγίας 96/61/ΕΚ Σταθµός Ηλεκτρική ισχύς (MW) ΑΗΣ Αγ. Μονάδα ΑΣΠ Σαµοθράκης 2,20 Γεωργίου, Μονάδα ΑΣΠ Ζακύνθου 18,92 Μονάδα Ι 150 ΑΣΠ Αργοστολίου 15,80 Μονάδα ΙΙ 300 ΑΣΠ Ερεικούσας 0,27 ΑΗΣ Λαυρίου, Μικρό Λαύριο 174 ΑΣΠ Οθωνών 0,27 Μεγάλο 550,2 ΑΣΠ Σκύρου 3,00 Λαύριο ΑΗΣ Κοµοτηνής 476,3 ΑΣΠ Καρπάθου 6,15 Μονάδα Ι 40 ΑΣΠ Άνδρου 10,40 ΑΗΣ Αλιβερίου, Μονάδα ΙΙ 40 ΑΣΠ Αστυπάλαιας 0,90 Μονάδα ΙΙΙ 150 ΑΣΠ Μεγίστης 0,32 Μονάδα ΙV 150 ΑΣΠ Σύµης 3,38 ΑΗΣ 192,87 ΑΣΠ Πάτµου 5,05 Λινοπεραµάτων ΑΗΣ ΑΣΠ Αµοργού 1,37 Αθερινόλακκου ΘΗΣ Χανίων Μονάδες Ι, IV, 208,3 ΑΣΠ Ιου 2,40 V και ΣΚ ΘΗΣ Χανίων νέος 118 ΑΣΠ Ικαρίας 5,41 ΑΗΣ Σορωνής 206,36 ΑΣΠ Κύθνου 1,44 Ρόδου ΑΗΣ Ρόδου νέος ΑΣΠ Μήλου 5,95 ΑΣΠ Λέσβου 59,82 ΑΣΠ Σερίφου 1,95 6

7 ΠΙΝΑΚΑΣ Α Μονάδες πετρελαίου και φυσικού αερίου της ΕΗ που εµπίπτουν στις διατάξεις της Οδηγίας 96/61/ΕΚ Σταθµός Ηλεκτρική ισχύς (MW) ΠΙΝΑΚΑΣ Β Μονάδες πετρελαίου και φυσικού αερίου της ΕΗ που δεν εµπίπτουν στις διατάξεις της Οδηγίας 96/61/ΕΚ Σταθµός Ηλεκτρική ισχύς (MW) ΑΣΠ Λέσβου νέος 100 ΑΣΠ Σίφνου 4,5 ΑΣΠ Σύρου 25,992 ΑΣΠ Αγ. Ευστρατίου 0,36 ΑΣΠ Κω 45,524 ΑΣΠ Καλύµνου 9,10 ΑΣΠ Χίου 48,83 ΑΣΠ Ανάφης 0,27 ΑΣΠ Σάµου 41,61 ΑΣΠ ονούσας 0,19 ΑΣΠ Πάρου 39,52 ΑΣΠ Αγαθονησίου 0,16 ΑΣΠ Μυκόνου 25,08 ΑΣΠ Αντικυθήρων 0,08 ΑΣΠ Λήµνου* 20,40 ΑΣΠ Θήρας* 20,66 Στην Θήρα και Λήµνο αναµένεται επέκταση των σταθµών και µετάθεσή τους στον Πίνακα Α Για το σκοπό αυτό έγινε καταγραφή των µονάδων (µονάδες της ΕΗ, διυλιστήρια), σύντοµη περιγραφή της παραγωγικής διαδικασίας, των εκλυόµενων ρύπων και άλλων περιβαλλοντικών πιέσεων που σχετίζονται µε τη δραστηριότητά τους, όπως η χρήση νερού και ενέργειας. Επίσης έγινε παρουσίαση των λαµβανόµενων από τις µονάδες µέτρων για την πρόληψη και τον περιορισµό της ρύπανσης και των αντίστοιχων διαθέσιµων τεχνικών. Τελικά, οι διαθέσιµες τεχνικές αξιολογήθηκαν µε βάση τα κριτήρια της σχετικής οδηγίας ώστε να προσδιοριστούν οι βέλτιστες διαθέσιµες τεχνικές. Ενδεικτικά παραθέτουµε βέλτιστες διαθέσιµες τεχνικές που εφαρµόζονται διεθνώς στα διυλιστήρια. 7

8 ΒΕΛΤΙΣΤΕΣ ΙΑΘΕΣΙΜΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΙΕΘΝΩΣ Πεδίο εφαρµογής FCC SRU ΕΞΑΜΕΝ ΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΙΥΛΙΣΤΗΡΙΟΥ Τεχνικές Καταλύτ ης De- SΟx Αποθείωση τροφοδοσί ας Βελτιστ οποίησ η του λόγου CO/NO x Αποµά κρυνσ η σωµατι δίων καταλύ τη από το ρεύµα slurry Επαν αχρησ ιµοπο ίηση λεπτώ ν σωµα τιδίων καταλ ύτη Προ σθήκ η 3ου αντι δρασ τήρα Tail gas treat men t unit Τροπ οποιή σεις στον 3ο αντιδ ραστή ρα Τοπο θέτησ η εσωτε ρικού καλύ µµατο ς σε δεξαµ ενές σταθε ρής οροφ ής Τοπο θέτησ η διπλή ς φραγ ής σε δεξαµ ενές πλωτ ής οροφ ής Μονάδ α ανάκτη σης θειικού οξέος (wet gas sulfuric acid) Καυστή ρες χαµηλώ ν εκποµπ ών NOx Εγκατ άστασ η συστή µατος πρόλη ψης και συντή ρησης εξοπλ ισµού Εγκατάστ αση συστήµα τος κατανεµη µένου ελέγχου (DCS) Εγκατάστα ση συστήµατο ς προηγµένο υ αυτοµάτου ελέγχου (APC) Παράµετροι SO 2 χ χ χ x χ χ χ χ χ χ Βελτιστοποίησης NO X χ χ χ χ χ χ Σωµατίδια χ χ VOCs χ χ χ Υγρά απόβλητα χ χ Ενεργει ακή ολοκλή ρωση ιαχείριση καυσίµων 8

9 Στη Β Φάση ολοκληρώθηκε η παρουσίαση των λαµβανόµενων µέτρων από τις µονάδες του Πίνακα Α, σε ότι αφορά το συνολικό περιορισµό των επιπτώσεων στο περιβάλλον της δραστηριότητάς τους, µε την παρουσίαση των εφαρµοζόµενων τεχνικών αντιµετώπισης της ρύπανσης, δηλαδή των εφαρµοζόµενων αντιρρυπαντικών τεχνολογιών. Παρουσιάστηκαν επίσης: οι διαθέσιµες τεχνικές αντιµετώπισης της ρύπανσης, µε την παρουσίαση των συστηµάτων αντιρρυπαντικής τεχνολογίας για όλο το φάσµα των εκποµπών και αποβλήτων των βιοµηχανιών ενεργειακών δραστηριοτήτων το σύνολο των εφαρµοζόµενων τεχνικών για τον περιορισµό της ρύπανσης, δηλαδή σε επίπεδο πρόληψης και αντιµετώπισης, από τις δραστηριότητες των µονάδων του Πίνακα Β (πετρελαϊκοί σταθµοί της ΕΗ στα νησιά). Ενδεικτικά παρατίθεται Πίνακας προτεινόµενων και εφαρµοζόµενων τεχνολογιών για τα υγρά απόβλητα. Πίνακας: Προτεινόµενες και εφαρµοζόµενες τεχνολογίες στα υγρά απόβλητα Σύστηµα Προτεινόµενη Εφαρµοζόµενη εξαµενή εξισορρόπησης 3(3) 3 Εξουδετέρωση - ρύθµιση ph 3(3) 3 Ελαιοδιαχωρισµός Λιποσυλλογή 3(3) 3(3) Επίπλευση Επίπλευση αέρα 3(3) Επίπλευση διαλελυµένου αέρα 3(3) Επίπλευση κενού Καθίζηση 3(3) 3 Χηµική κατακρήµνιση 3(3) 3 Χηµική οξείδωση και αναγωγή 3(3) Προσρόφηση 3(3) 3 Ιοντοεναλλαγή 3(3) ιαχωρισµός µε εκλεκτικές µεµβράνες Αντίστροφη ώσµωση 3(3) Υπερδιήθηση ιάλυση Ηλεκτροδιάλυση 3(3) Εξάτµιση Ταχεία διύλιση 3(3) 3 Μικροδιήθηση Απορροφητικός βόθρος/ απορροφητική τάφρος 3(3)

10 Στο τρίτο στάδιο της µελέτης γίνεται η παρουσίαση των Γενικών Κανόνων Πρόληψης και Περιορισµού της Ρύπανσης και υπό τη µορφή δύο σχεδίων για τις µονάδες του Πίνακα Α και του Πίνακα Β, αντίστοιχα. Για τη σύνταξη των σχεδίων έχουν ληφθεί υπ όψιν: το άρθρο 9.8 της σχετικής οδηγίας για την Ολοκληρωµένη Πρόληψη και Έλεγχο της ρύπανσης (96/61/EC) οι απόψεις των κλαδικών φορέων, όπως αυτές εκφράστηκαν: κατά τις επαφές µε εκπροσώπους των µονάδων των διυλιστηρίων κατά τη διάρκεια συζητήσεων και συσκέψεων µε εκπροσώπους της ΕΗ µε συµµετοχή της ιεύθυνσης ΕΑΡΘ του ΥΠΕΧΩ Ε, που έχει και την ευθύνη της επίβλεψης της παρούσας µελέτης οι χρησιµοποιούµενες σήµερα τεχνικές και τεχνολογίες αντιρρύπανσης. Η παράθεση των σχεδίων Γενικών Κανόνων Πρόληψης και Περιορισµού της ρύπανσης που ακολουθούν, επιδιώκει να συµβάλλει στην προσπάθεια των ελληνικών βιοµηχανιών ενεργειακών δραστηριοτήτων προς την κατεύθυνση της ελαχιστοποίησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον, των δραστηριοτήτων τους. Συγκεκριµένα η προσέγγιση αφορά σε: ολιστική θεώρηση της παραγωγικής διαδικασίας κάθε κλάδου, από την παραλαβή των α υλών έως την παραγωγή και αποθήκευση του τελικού προϊόντος, µέσω µίας βηµατικής προσέγγισης και παρακολούθησης των σχετικών περιβαλλοντικών πιέσεων ολιστική θεώρηση του τρόπου για τον περιορισµό κάθε µεµονωµένης περιβαλλοντικής πίεσης, µε την παράθεση τεχνικών και τεχνολογιών που σχετίζονται όχι µόνο µε την πρόληψη αλλά και µε την αντιµετώπιση της ρύπανσης. Της παρουσίασης των Γενικών Κανόνων προηγείται η παρουσίαση Γενικών Περιβαλλοντικών Όρων για το σύνολο των µονάδων των βιοµηχανιών ενεργειακών δραστηριοτήτων. Οι όροι αφορούν τον έλεγχο των αερίων εκποµπών, των υγρών / στερεών αποβλήτων και του θορύβου µε βάση την υπάρχουσα νοµοθεσία αλλά και τις περιβαλλοντικές πιέσεις που απαντώνται µε µεγάλη συχνότητα από τη δραστηριότητα της βιοµηχανίας ενεργειακών δραστηριοτήτων στο σύνολό της. Σηµειώνεται ότι, σε ότι αφορά τους Γενικούς Κανόνες Πρόληψης και Περιορισµού της Ρύπανσης, παρατίθεται εκτός από τα αναλυτικά κατά κλάδο σχέδια, και σχέδιο κανόνων γενικής εφαρµογής για το σύνολο της Βιοµηχανίας Ενεργειακών ραστηριοτήτων που εστιάζει στην ελαχιστοποίηση των δηµιουργούµενων αποβλήτων µέσω λειτουργικών αριστοποιήσεων. Τέλος, µε την ολοκλήρωση της Γ Έκθεσης, παρουσιάζονται οι ρυπογόνες ουσίες που χρήζουν υποχρεωτικής παρακολούθησης και ελέγχου. Οι παρουσιαζόµενες ουσίες είναι αυτές που απαντώνται ως πιθανές εκποµπές από το σύνολο της δραστηριότητας της ενεργειακής βιοµηχανίας. Για τη σύνταξη όλων των εκθέσεων ακολουθήθηκε κατά βάση η ίδια δοµή: πετρελαϊκοί σταθµοί και σταθµοί φυσικού αερίου - λιγνιτικοί σταθµοί της ΕΗ - 10

11 ιυλιστήρια Πετρελαίου - Μονάδες του Πίνακα Β, αλλά και επιπλέον κατηγοριοποιήσεις στην ως άνω βασική δοµή, όπου αυτό επιβάλλεται, µε στόχο την καλύτερη και ολοκληρωµένη προσέγγιση του θέµατος. Οµάδα µελέτης Ν. Ορφανουδάκης ρ. Μηχανολόγος Μηχανικός Συνεργάτης Γρ. Α. Βακάλη Γ. Προκοπάκης ρ. Χηµικός Μηχανικός Τεχνικός Σύµβουλος Α. Ευθυµιάδης ρ. Μηχανολόγος Μηχανικός Συνεργάτης Γρ. Α. Βακάλη. Οικονοµίδης Χηµικός Μηχανικός Συνεργάτης Γρ. Γ. Αγερίδη Ν. Σελλάς Χηµ. Μηχ. - Υγιεινολόγος ΥΣΑ Συνεργάτης Γρ. Γ. Αγερίδη Π. Τριανταφυλλόπουλος Χηµικός Μηχανικός Συνεργάτης Γρ. Γ. Αγερίδη Αικ. Κορυζή Χηµ. Μηχ. - MSc Συνεργάτης Γρ. Γ. Αγερίδη Περιβαλλοντική ιαχείριση Π. Πλαγιανάκος ρ. Χηµικός Μηχανικός Συνεργάτης Γρ. Γ. Αγερίδη Ε. Ζαχαράκη Χηµικός Μηχανικός Συνεργάτης Γρ. Γ. Αγερίδη Π. Πετρολέκας ρ. Χηµικός Μηχανικός Συνεργάτης Γρ. Γ. Αγερίδη Σ. Ροζινού MSc Χηµικός Μηχανικός Συνεργάτης Γρ. Γ. Αγερίδη Κ. Κράλλης ρ. Χηµικός Μηχανικός TUV (RW TUV) ΕΛΛΑΣ Ι. Οικονοµίδης Μηχανολόγος Μηχανικός TUV (RW TUV) ΕΛΛΑΣ Σ. Πελτέκης Μηχανολόγος Μηχανικός TUV (RW TUV) ΕΛΛΑΣ. Νούσας Μηχανολόγος Μηχανικός TUV (RW TUV) ΕΛΛΑΣ 11