KAJIAN PENGANGKUTAN BANDAR BARU BANGI (BBB)

Transcript

1 KERAJAAN MALAYSIA JABATAN PERANCANG JALAN KEMENTERIAN KERJA RAYA KAJIAN PENGANGKUTAN BANDAR BARU BANGI (BBB) DRAF LAPORAN AKHIR Disediakan oleh, 1

2 SAMUDERA CONSULTING ENGINEER SAMUDERA CONSULTING ENGINEER Ahli-ahli: Felicia Ak Bisi Norhasnizah Hasbi Zarinah Abu Bakar A86377 A86547 A

3 ISI KANDUNGAN Halaman Objektif Kajian 1 Audit Keadaan Semasa 4 Cadangan Jangka Pendek 15 Permintaan Perjalanan Pada Masa Hadapan 24 Plan Jangka Panjang 33 Anggaran Kos Semua Projek Yang Dicadangkan 38 Plan Pelaksanaan dan Aliran Kos Projek 41 Lampiran 46 SAMUDERA CONSULTING ENGINEER 3

4 4

5 1.0 PENGENALAN 1.1 Objektif Objektif kajian secara umumnya ditakrifkan seperti berikut: Menghasilkan cadangan spesifik dalam pembangunan sistem rangkaian pengangkutan yang efisien bagi Bandar Baru Bangi dan bandar berdekatan Dalam merealisasikan objektif di atas, perunding telah mengenalpasti matlamat berikut dalam melaksanakan Transport Master Plan :- Merumuskan pelan pengangkutan jangka pendek, dan jangka panjang bertepatan dengan konsep BBB dalam menyediakan jalan masuk yang selamat, efisien dan ekonomi Melaksanakan polisi dan strategi pengangkutan pengangkutan dalam memenuhi keperluan BBB, iaitu mencapai 50% perjalanan menggunakan pengangkutan awam dalam kawasan BBB Menambah jalan masuk ke BBB dengan mengintegrasikan sambungan rangkaian pengangkutan pengangkutan antara mod pengangkutan semasa dan yang sedang dirancang, termasuk kenderaan persendirian (jalan raya), KTM (rail) dan perkhidmatan bas (jalan raya bagi pengangkutan awam) Semua pendekatan yang diguna pakai dalam kajian adalah berdasarkan objektif, di mana peringkat awal permodelan dilakukan tanpa mengambil kira pengaruh satu-satu polisi pengangkutan atau penyelesaian.

6 1.2 Latar Belakang Bandar Baru Bangi BBB telah dimajukan secara berperingkat-peringkat sejak tahun 1974 yang merangkumi kawasan seluas lebih kurang 2,925 hektar (7,228 ekar). Matlamat utama pembukaan bandar ini ialah:- Untuk menjadikan kawasan BBB sebagai satu pusat pertumbuhan wilayah bagi selatan Lembah Kelang Memberi peluang yang luas kepada Bumiputera dalam kegiatan ekonomi selaras denagn Dasar Pembangunan Negara Bandar Universiti dan seterusnya pusat kajian sains Pembangunan peringkat awal BBB adalah berdasarkan kepada pelan struktur yang disediakan oleh PKNS dan Jabatan Perancang Bandar dan Desa pada tahun 1974 dan selepas itu, dikaji semula pada tahun 1979 dengan matlamat untuk mewujudkan pembangunan yang sederhana (moderate growth) bagi menampung seramai 75,000 penduduk dalam tahun 2, Pelan Perspektif Lembah Klang 1983 telah menggalakkan pertumbuhan enam pusat utama termasuk Bangi. BBB telah dikenalpasti sebagai pusat pertumbuhan utama di kawasan koridor selatan dan berperanan sebagai pusat penempatan institusi, industri ringan dan pentadbiran daerah Berikutan dengan pesatnya pembangunan BBB dan kawaan-kawasan sekelilingnya, Kerajaan Negeri dan Perbadanan telah mengkaji semula seluruh strategi perancangan dan pembangunan BBB pada tahun 1985 dengan melantik perunding swasta untuk membuat kajian dan menyediakan Pelan Struktur Bangi. Fungsi dan status BBB bukan sahaja untuk mencapai matlamat-matlamat di atas tetapi juga menjadikan sebagai sebuah wilayah (regional town) yang terbesar bagi kawasan selatan Negeri Selangor Darul Ehsan. 6

7 1.3 Kawasan Kajian Kawasan kajian termasuk Bandar Baru Bangi (kawasan kajian primer) secara keseluruhannya dan beberapa kawasan lain yang berada di sekitarnya seperti Kajang, Putrajaya, Kuala Lumpur, Seremban dan UKM (kawasan-kawasan kajian sekunder). 7

8 1.4 Kaedah Kajian Kementerian Kerja Raya Malaysia telah pun menyediakan garis panduan untuk menyediakan kajian dan perancangan pengangkutan bandar. Garis panduan ini akan digunakan dalam kajian perancangan pengangkutan BBB. Secara kasarnya ia ditunjukkan dalam Rajah 2.1 Rajah 2.1 Kaedah Kajian 1.0 AUDIT KEADAAN SEMASA Bahagian ini memfokuskan lima aspek penting yang membentuk sebahagian daripada proses perancangan pengangkutan kawasan Bandar Baru Bangi (BBB). Kajian ini boleh mengenalpasti kelemahan, potensi dan pembaikan minor 8

9 dan major yang mungkin untuk infrastruktur pengangkutan. Oleh itu, model pengangkutan boleh digunakan untuk menguji senario ini. Aspek-aspek berikut telah dipertimbangkan:- i. Jalan Masuk ke BBB ii. Guna Tanah di BBB iii. Tahap kecekapan sistem pengangkutan awam di BBB iv. Bancian lalu lintas v. Peluang dan halangan untuk memperbaiki keadaan pengangkutan 1.1 Jalan Masuk ke BBB Melalui Jalan Raya BBB pada masa kini disambungkan dengan kawasan sekitarnya seperti Putrajaya, Kuala Lumpur, Kajang dan Seremban. Melalui Laluan Udara Dengan terbinanya lapangan terbang antarabangsa Kuala Lumpur ataupun lebih dikenali dengan nama KLIA, ia telah mendatangkan banyak manfaat kepada negara daripada pelbagai aspek. Walaupun peranannya lebih menjurus kepada tujuan antarabangsa, namun ia juga merupakan salah sebuah laluan utama yang digunakan untuk ke MSC. Setelah rasminya pembukaan KLIA pada julai tahun *1998, syarikat penerbangan utama negara iaitu Malaysia Airlines telah memindahkan segala operasinya dari lapangan terbang Sultan Abdul Azizi Shah Subang ke KLIA. 9

10 Sistem pengoperasian KLIA semakin efisien apabila munculnya sebuah lagi syarikat penerbangan negara yang baru yang diberi nama Airasia. Airasia merupakan syarikat penerbangan pertama berkonsepkan kos rendah, sekaligus menjadi tarikan utama kepada semua golongan terutamanya golongan yang berpendapatan sederhana dan rendah. Operasinya juga bermula di lapangan terbang Subang dan akhirnya turut dipindahkan ke KLIA. KLIA juga adlah tumpuan semua penerbangan dari luar negara samaada sebagai laluan utama atau pun laluan persinggahan (transit). Dengan lokasinya yang strategik dan berhampiran dengan MSC, kebolahan Bandar Baru Bangi (BBB) sebagai perantara antara KLIA dan MSC dari segi laluan darat, mempunyai peluang yang sangat cerah untuk membangun pada masa akan datang. Oleh itu, pelbagai plan boleh diatur untuk merealisasikan BBB sebagai lokasi yang penting dan boleh membangun dengan pesat. 10

11 Laluan Komuter Pada masa kini, hanya wujud perkhidmatan komuter dan stesyennya terletak di Bangi Lama. Oleh yang demikian, jika terdapat pengguna yang ingin menaiki komuter, adalah perlu bagi mereka untuk pergi ke stesyen Bangi Lama atau stesyen komuter UKM untuk pergi ke destinasi yang dituju. Maka, permintaan untuk perkhidmatan ini adalah tinggi dan amat penting bagi pengguna awam. Perkhidmatan komuter ini memudahkan pengguna untuk pergi ke destinasi-destinasi seperti KLIA, pusat membeli-belah di kawasan Kuala Lumpur dan pusat-pusat perniagaan di mana mereka memperoleh rezeki setiap hari. Penggunaan komuter adalah lebih menjimatkan masa dan wang. Para pengguna tidak perlu bersesak di jalanan untuk pergi ke destinasi yang dituju jika menaiki komuter. Selain itu, para pengguna tidak perlu membelanjakan wang yang banyak untuk mengisi minyak dan membayar tol. Malah, pengguna akan berada dalam keadaan yang selesa sepanjang perjalanan di dalam komuter kerana ia mempunyai sistem berhawa dingin. Perkhidmatan komuter di Bangi Lama menghubungkan beberapa stesyen yang di kawasan Bandar Baru Bangi iaitu Bandar Tasik Selatan, Serdang, Kajang, UKM dan Bangi. Keadaan ini akan memudahkan pengguna untuk pergi ke KLIA dengan menaiki transit dari stesyen Bandar Tasik Selatan atau destinasi yang menyediakan perkhidmatan LRT. Selain itu, perkhidmatan komuter memudahkan pengguna pergi ke pusat membeli-belah serta tapak permainan seperti Mines Wonderland di Serdang. Kebiasaannya, pengguna yang kerap menaiki komuter ialah pengguna daripada stesyen Kajang dan UKM. 11

12 2.2 Guna Tanah di BBB Penggunaan tanah di Bandar Baru Bangi (BBB) telah dirancang dengan matlamat untuk memperseimbangkan semua sektor utama di bandar ini dalam usaha mewujudkan satu keharmonian di antara ciri-ciri bandar akademik, bandar institusi, dan tempat kediaman yang selesa bagi penduduk penduduknya. BBB dibahagikan kepada 16 seksyen yang dirancang untuk menampung penggunaan tanah mengikut kategori utama seperti dalam jadual 2.1. Jadual 2.1 Guna Tanah Bagi BBB Guna tanah Keluasan Hektar Ekar Peratus Perumahan Perusahaan Perniagaan Institusi Kawasan rekreasi (Aktif) Kawasan Hijau Lain-lain (parit, pembentungan & jalan) Jumlah Kawasan perumahan yang dibina di BBB telah dirancang mengikut jenis seperti Jadual di bawah: 12

13 Jadual 2.2 Peratusan Berdasarkan Jenis Rumah di BBB Bil. Jenis rumah Unit Peratus (%) Kos Tinggi Kos Sederhana Kos Rendah / Sederhana Rendah Jumlah Guna tanah untuk perusahaan ini melibatkan pembinaan kilang-kilang. Antara kilang-kilang besar yang terdapat di BBB adalah seperti Hitachi dan Sony. Kawasan ini tentu sekali akan menjana perjalanan sama ada tarikan atau pengeluaran. Daripada Jadual 2.1, adalah diperhatikan kawasan institusi merupakan guna tanah BBB kedua terbesar selepas perumahan. Kawasan institusi ini terletak di seksyen 11, 12, 14, 15 dan 16 BBB. Institusi yang dibina pada kawasan ini terdiri daripada agensi Kerajaan Persekutuan, Badan-Badan Berkanun dan Institusi-Institusi Kewangan Swasta. Guna tanah untuk perniagaan juga wujud hampir di setiap kawasan. Di mana rumah kedai dua tingkat dan satu tingkat banyak dibina. Ini termasuklah kawasan-kawasan seperti seksyen 1, seksyen 2, seksyen 5, seksyen 15 dan seksyen

14 2.3 Tahap Kecekapan Sistem Pengangkutan Awam Di BBB Pengangkutan awam yang terdapat di BBB terdiri daripada teksi dan bas. Bas Pada masa kini, mutu perkhimatan yang disediakan adalah tidak memuaskan dari segi kawasan yang dilalui dan juga kemudahan yang disediakan. Di BBB, hanya sebahagian kawasan sahaja yang disediakan perkhidmatan ini iaitu dari seksyen 1, 16 dan UKM. Walau bagaimanapun, hanya kawasan tertentu sahaja yang dilalui oleh bas-bas tersebut. Sebagai contoh, pengguna terpaksa menaiki teksi untuk pergi ke Warta memandangkan tiada bas disediakan ke situ. Tambahan pula, penjadualan masa bas tidak efisien dan menyukarkan pengguna. Semua bas yang digunakan telah usang dan tidak diselenggarakan dengan baik menyebabkan keselesaan pengguna terjejas. Bas-bas ini boleh dikatakan menggunakan rangka lori. Bas ini mempunyai enjin di depan menyebabkan bunyi bising kepada penumpang dan sistem gantungan yang keras. Oleh itu, ia perlu diganti dengan bas yang baru mempunyai rangka bersepadu seperti rangka kereta, sistem gantungan yang lebih lembut, lantai yang rendah dan enjin di belakang. 14

15 Perhentian bas yang disediakan adalah tidak mencukupi, dan kedudukannya tidak strategik. Keadaan ini menyebabkan bas biasanya berhenti di bahu-bahu jalan sehingga mengganggu laluan kenderaan yang lain. Oleh hal yang demikian, keselamatan penumpang dan pengguna jalan lain terdedah kepada kecelakaan. 15

16 Selain itu, bilangan bas yang disediakan juga adalah terhad dan ini bertentangan dengan bilangan pengguna yang ramai. Keadaan ini telah memaksa bas-bas tersebut membawa lebih muatan penumpang. Maka, situasi ini boleh mengundang kepada kecelakaan. Teksi Bilangan teksi yang terdapat di BBB sekarang adalah tidak mencukupi. Para pengguna terpaksa menunggu lama di perhentian bas untuk mendapatkan perkhidmatan tersebut. Dari segi laluannya, teksi hanya melalui kawasan tertentu sahaja seperti Pusat Bandar. 16

17 2.4 Bancian Lalu Lintas Persepsi Orang Ramai Pasukan Perunding telah ke BBB untuk mengetahui persepsi mereka tentang pengangkutan di BBB khasnya. Persepsi daripada mereka sangat penting kerana mereka lebih mengetahui tentang masalah yang dihadapi kerana mereka boleh dikatakan setiap hari menjana perjalanan. Daripada bancian yang telah dilakukan, hampir keseluruhan menyatakan masalah yang sama iaitu masalah pengangkutan bas awam di BBB. Sebagai contoh, jika mereka hendak ke Warta dan Wisma PKNS, mereka terpaksa menaiki teksi sebagai kaedah alternatif jika mereka tidak mempunyai kenderaan sendiri. Selain itu, masalah bas yang telah berusia dan tidak selesa juga sering dinyatakan. 2.5 Peluang dan Halangan Berdasarkan kepada pemerhatian yang telah dilakukan, terdapat wujudnya tanah kosong untuk membina jalan-jalan baru ataupun untuk melebarkan jalan yang sedia ada. 17

18 Halangan dalam Pengangkutan Awam Kawasan Liputan i. Kurang perkhidmatan bas disediakan menuju ke Pusat Bandar Baru Bangi. ii. Stesen komuter yang terletak di Bangi Lama tidak membantu pengguna yang ingin pergi ke Bandar Baru Bangi kerana lokasinya sangat jauh dari BBB. Kualiti Perkhidmatan i. Bas yang disediakan adalah sangat buruk dan ketinggalan zaman serta masih menggunakan sistem yang lama. ii. Selain itu, penyelenggaraan yang tidak sistematik mengurangkan lagi mutu perkhidmatan. 18

19 3.0 CADANGAN JANGKA PENDEK Pembukaan Putrajaya akan menambah isipadu trafik yang akan menuju ke Putrajaya. Tambahan isipadu trafik ini akan mengikuti laluan sedia ada ke Putrajaya, yang kebanyakkannya menghampiri had muatannya pada masa puncak. Beberapa pembaikan telah dikenal pasti yang akan meninggikan aliran trafik dan keselamatan jalan raya secara jangka pendek sebelum pengenalan infrastruktur yang baru. Ia adalah berkaitan dengan isu-isu pengurusan trafik, penambahan kapasiti jalan dan isu-isu bekaitan keselamatan yang pada masa kini diabaikan. Rujukan Kedudukan Isu Berkaitan A Kawasan bulatan Keselamatan Jalan Raya B Sekolah-sekolah Keselamatan Jalan Raya C Bandar Baru Bangi Perkhidmatan pengangkutan awam D Bandar Baru Bangi Keselesaaan perkhidmatan pengangkutan awam E Perhentian Bas Keselamatan jalan raya 19

20 RUJUKAN Semua seksyen yang mempunyai sekolah 20

21 Rujukan A 21

22 Penandaan Jalan (Road Marking) perlu diselanggara dengan baik. Garisan yang telah kabur perlu dicat semula supaya bahagian jalan boleh dilihat dengan jelas oleh pemandu. Kemalangan sering berlaku pada bulatan. Banyak kesan langgaran dapat dilihat di tepi bulatan. Tanda ini perlu bersaiz besar supaya mudah dilihat dan diletakkan pada kedudukan yang betul supaya pemandu boleh bertindak balas dengan tanda tersebut. Reflecting Sign perlu diletakkan di bulatan untuk supaya pemandu menyedari adanya selekoh di depan mereka 22

23 Rujukan B Zebra crossing atau jejantas perlu dibina di kawasan sekolah di semua seksyen yang mempunyai sekolah bagi menjamin keselamatan para pelajar semasa melintas jalan raya. Rujukan C 23

24 WISMA PKNS WARTA * Selain Warta dan Wisma PKNS, bas juga perlu disediakan untuk ke semua seksyen. 24

25 Bas perlu disediakan ke Warta dan Wisma PKNS kerana tempat ini tidak dilalui oleh mana-mana perkhidmatan bas setakat ini. Berdasarkan soal selidik yang telah dilakukan, penduduk terpaksa menaiki teksi untuk ke sana dan tambang yang dikenakan adalah mahal bagi mereka yang hanya berpendapatan sederhana. Adalah dicadangkan bahawa kemudahan pertukaran bas dari satu laluan ke satu laluan perlu disediakan di Seksyen 1. Bas tambahan ke Wisma PKNS dan Warta perlu disediakan, memandangkan bas ke seksyen 1 dari Kajang telah wujud sekarang. Selain itu, penduduk juga memerlukan perkhidmatan bas ke semua seksyen di BBB. Setakat ini, penduduk terpaksa menggunakan kenderaan sendiri untuk menjana perjalanan kerana sistem perkhidmatan bas tidak efisien. Bagi memudahkan para pengguna, stesen perhentian bas pusat perlu dibina di PBBB seperti yang ditunjukkan dalam rajah di bawah. Perhentian ini menyediakan rangkaian ke semua seksyen. Jenis bas yang digunakan adalah bas antara bahagian yang membawa penumpang dari satu bahagian bandar ke bahagian yang lain melalui jalan lingkaran. Kekerapan setiap bas adalah dicadangkan setiap 15 minit per bas. Masa perkhidmatan mestilah bermula sebelum pukul 6 pagi dan berakhir selepas pukul 11 malam dan hendaklah melalui jalan-jalan utama di kawasan perumahan dengan lebar koridor sekurangkurangnya 1 km. 25

26 Stesen bas selari dan di tepi jalan raya Selain itu, adalah dicadangkan juga perkhidmatan bas secara terus ke Kuala Lumpur, Putrajaya, KLIA dan Seremban memandangkan terdapat banyak permintaan ke destinasi ini. Rujukan D Bas awam yang digunakan telah usang dan tidak selesa untuk dinaiki. Bas ini mempunyai enjin di depan menyebabkan bunyi bising kepada penumpang dan sistem gantungan yang keras. Oleh itu, ia perlu diganti dengan bas yang baru mempunyai rangka bersepadu seperti rangka kereta, sistem gantungan yang lebih lembut, lantai yang rendah dan enjin di belakang. 26

27 Jenis bas yang dicadangkan Jenis bas yang digunakan sekarang 27

28 Rujukan E Perhentian bas di seksyen 15 dibina tanpa mempunyai kawasan berhenti seperti ditunjukkan di sebelah. Ini menyebabkan bas terpaksa berhenti pada laluan kereta. Ini boleh menghalang kenderaan lain di belakangnya dan ia juga boleh mengundang bahaya. Dengan kata lain, penyediaan ruang yang cukup untuk bas berhenti perlu. Perhentian seperti rajah di sebelah dicadang untuk dibina supaya tidak mengganggu laluan kenderaan lain. 28

29 4.0 Permintaan Perjalanan Pada Masa Hadapan 4.1 Model Pengangkutan Model pengangkutan sangat berguna untuk mendapatkan senario pengangkutan pada masa depan seperti mendapatkan permintaan pengangkutan dan menilai setiap cadangan projek kemudahan lalu lintas. Model ini biasanya terdiri dari empat langkah seperti yang diterangkan di bawah. PENJANAAN PERJALANAN PENAGIHAN PERJALANAN PISAH RAGAMAN PENGUMPUKAN PERJALANAN Keempat-empat model ini biasanya digunakan secara satu demi satu bermula dari pembangunan guna tanah sehinggalah kepada pengaliran lalu lintas di atas jaringan jalan. Keadaan ini rnenyebabkan model ini dikenali sebagai model empat langkah. 4.2 Penjanaan Perjalanan Model ini akan merumuskan hubungan antara guna tanah seperti luas lantai bangunan pejabat dan bilangan rumah kediaman dengan perjalanan yang keluar dan masuk ke dalam sesuatu kawasan. Oleh itu, apabila suatu kawasan akan 29

30 dimajukan, jumlah perjalanan yang masuk atau keluar dari kawasan yang berkenaan dapat dianggarkan Pengeluaran dan Penarikan Perjalanan Kadar penjanaan perjalanan untuk pembangunan perniagaan dan pendidikan serta pembangunan kediaman diberikan dalam Jadual 4.1 dan Jadual 4.2. Jadual 4.1 Kadar Penjanaan Perjalanan Oleh Pembangunan Perniagaan Dan Pendidikan Guna Tanah Tarikan pagi per 100m 2 luas lantai Pengeluaran petang per 100m 2 luas lantai Pejabat 3.7 orang/jam 4.05 orang/jam Hospital 1.52 orang/jam 1.32 orang/jam Pusat Membeli 0.45 orang/jam 0.95 orang/jam belah Sekolah 2.5 orang/jam 2.5 orang/jam Kolej/ Universiti 2.5 orang/jam 1.8 orang/jam Kedai 0.3 orang/jam 0.35 orang/jam Kawasan Industri 3.7 orang/jam 3.7 orang/jam 30

31 Jadual 4.2 Kadar Penjanaan Perjalanan Oleh Pembangunan Kediaman Guna Tanah Pengeluaran pagi per unit Tarikan petang per unit Pangsa Puri 2.11 orang/jam 1.79 orang/jam Kondominium 2.05 orang/jam 1.73 orang/jam Flat / Rumah Murah 2.51 orang/jam 2.10 orang/jam Rumah Teres Setingkat 2.21 orang/jam 1.81 orang/jam Rumah Teres 2 Tingkat 2.52 orang/jam 2.15 orang/jam Rumah Kembar 2.55 orang/jam 2.17 orang/jam Rumah Sebuah 2.65 orang/jam 2.25 orang/jam Daripada kajian berdasarkan luas lantai bangunan pejabat dan bilangan rumah kediaman, jumlah perjalanan keluar dan masuk diperolehi seperti dalam Jadual

32 Jadual 4.3 Jumlah Perjalanan Yang Dijana Pada Waktu Pagi dan Petang Pagi Petang Zon Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen Seksyen PBBB KL SEREMBAN PUTRAJAYA KAJANG UKM *untuk maklumat detail, rujuk lampiran A Imbangan Perjalanan Kaedah imbangan perjalanan digunakan untuk menyamakan bilangan tarikan dan bilangan pengeluaran. Terdapat empat kaedah untuk imbangan perjalanan:- i. Pembatasan Pengeluaran Jumlah pengeluaran dibiarkan malar dan jumlah tarikan dilaraskan supaya sama dengan jumlah pengeluaran. ii. Pembatasan Tarikan - Jumlah tarikan dibiarkan malar dan jumlah pengeluaran dilaraskan supaya sama dengan jumlah tarikan. 32

33 iii. iv. Weighted Sum of Productions and Attractions Sum to user specified value Dalam kajian ini, pembatasan pengeluaran digunakan. (rujuk lampiran B) 4.3 Pengagihan Perjalanan. Tujuan utama pengagihan perjalanan iaitu untuk mengagih-agihkan kesemua perjalanan yang bermula dari sesuatu zon ke semua zon tujuan. Maka, data yang paling penting diperlukan oleh model ini ialah jumlah keluaran perjalanan dan jumlah tarikan perjalanan. Model yang biasa digunakan untuk mengagihkan perjalanan ialah Model Graviti. Walaupun model graviti pembatasan kembar merupakan yang paling tepat, tetapi dalam kajian ini model graviti pembatasan tunggal biasa digunakan. Model Graviti secara amnya berbentuk seperti berikut: T PiAj ij = kikj t α ij Dimana, T ij = Perjalanan dari zon i ke zon j P i A j t ij = Pengeluaran zon i = Penarikan zon j = Masa atau kos perjalanan antara zon i dan zon j α = paramater yang perlu ditentukurkan. = K i = j 1 K A j j / T α ij 33

34 K j = j 1 K P / T α i i ij Seperti dinyatakan sebelumnya, model pembatasan pengeluaran digunakan dan model graviti di atas dipermudahkan seperti berikut : Model Pembatasan Pengeluaran T ij = P i A / t j j j α ij A / t α ij 4.4 Pisah Ragaman Model ini pula merumuskan hubungan antara jenis kenderaan yang dinaiki oleh orang yang melakukan perjalanan dengan guna tanah, sosioekonomi, dan keadaan jaringan jalan. Oleh itu, model ini boleh menganggarkan jumlah bilangan orang yang akan menaiki kereta persendirian, menaiki bas, menaiki transit, atau menaiki motosikal. Pisah ragaman ialah analisis untuk menentukan pemisahan atau pembahagian pelaku perjalanan mengikut pilihan ragam pengangkutan masingmasing. Terdapat banyak faktor yang mempengaruhi pisah ragaman satu-satu kawasan. Di antara faktor-faktor tersebut ialah: Kadar pemilikan kenderaan peribadi Pendapatan keluarga Hampirnya tempat tinggal dan tempat kerja dari terminal pengangkutan awam 34

35 Masa perjalanan Kos perjalanan Kewujudan tempat letak kereta Purata pisah ragaman bagi berbagai jenis guna tanah adalah diberikan dalam jadual 4.4. Jadual 4.4: Purata Pisah Ragaman dalam Kawasan Kajian Semasa Masa Puncak Bil. Guna Tanah Pengguna Bas % Pengguna Kereta % Pengguna Motosikal % 1 Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah Berkembar Rumah Sebuah Bagi kawasan dalam lingkungan 1.5 km dari stesyen KTM Komuter (Seksyen 3) boleh dianggarkan 15% orang akan menaiki kedua-dua ragam pengangkutan itu. Pisah ragaman bagi kereta, bas dan motosikal boleh dibuat daripada bakinya, iaitu daripada 85% pengguna-pengguna kenderaan. Kawasan yang terlibat adalah seksyen 3 seperti yang ditunjukkan dalam Jadual

36 Jadual 4.5: Purata Pisah Ragaman dalam Kawasan Kajian Semasa Masa Puncak Bagi Kawasan 1.5km daripada KTM Bil. Guna Tanah Pengguna Bas % Pengguna Kereta % Pengguna Motosikal % Pengguna Komuter % 1 Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah Berkembar 6 Rumah Sebuah Pisah ragaman dalam jadual 4.4 dan 4.5 akan memberikan jumlah orang menaiki masing-masing ragam pengangkutan tetapi tidak jumlah kenderaan. Oleh itu bancian muatan purata kederaan perlu dilakukan. Purata muatan kenderaan di kawasan BBB ialah seperti yang diberikan dalam jadual 4.6. Jadual 4.6: Purata Muatan Kenderaan di BBB Bil. Guna tanah Kereta Motosikal Bas 1 Pejabat Kerajaan / Swasta Hotel Pusat Membeli Belah Rumah Kediaman * Rujuk lampiran C 36

37 4.5 Pengumpukan Perjalanan Model pengumpukan perjalanan ialah satu kaedah untuk mengumpukkan perjalanan di antara zon asalan menuju ke zon tujuan kepada jaringan jalan berdasarkan lalauan yang mengambil masa yang singkat. Oleh itu, apabila semua perjalanan telah diumpukkan, aliran lalu lintas di atas jaringan jalan dapat dianggarkan. Ini bermakna perjalanan yang akan dijana oleh pembangunan yang akan dilakukan beberapa tahun akan datang dapat diumpukkan kepada jaringan jalan yang sedia ada atau yang akan dibina. Dengan ini aliran latu lintas pada masa akan datang dapat dianggarkan. Pengumpukan perjalanan ini adalah langkah yang keempat dalam menganalisis kesan lalu lintas. Memandangkan kawasan kajian adalah besar, bantuan komputer diperlukan untuk mendapatkan hasil analisis ini ialah isipadu lalu lintas bagi setiap arah pengaliran. Oleh itu keadaan lalu lintas apabila pembangunan yang dicadangkan siap kelak boleh dilihat dan dinilai. Perisian computer seperti EMME-2 dan TransCAD boleh digunakan untuk melakukan kempat-empat analisis ini. 37

38 5.0 CADANGAN JANGKA PANJANG Plan jangka panjang ialah perancangan pengangkutan yang melebihi 5 tahun. Kebiasaannya projek-projek yang dicadangkan adalah besar dan sukar atau belum diperlukan dalam masa yang singkat. Perlaksanaannya biasanya memerlukan masa yang panjang dan kos yang tinggi. Aktiviti- aktiviti yang terlibat dalam penyediaan plan jangka panjang ialah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.1. Rajah 5.1 Aktiviti Perancangan Jangka Panjang 38

39 Menentukan Panduan Dasar Plan jangka panjang biasanya akan meliputi masa dari 5 hingga 20 tahun akan datang dan bertujuan untuk menyelesaikan masalah hari ini dan juga masalah yang dijangka akan timbul pada masa depan. Cadangan-cadangan yang dikemukakan mestilah bersesuaian dengan dasar-dasar dan matlamat yang hendak dicapai oleh kerajaan. Terdapat 4 objektif yang perlu dicapai dalam menentukan panduan dasar: Kecekapan ekonomi Dasar Sosial Dasar Pembangunan Dasar Alam Sekitar Menentukan Arah Pelaburan Hampir semua bandar membuat perancangan untuk tujuan berikut: Mengurangkan kesesakan jalan raya. Kadang-kadang kesesakan ini bersifat setempat disebabkan kwujudan cerutan seperti jambatan sempit atau persimpangan yang tidak cekap. Untuk mewujudkan hierarki rangkaian jalan raya yang jelas. Untuk membuka kawasna-kawasan baru kepada pembangunan Memperbaiki alam sekitar bagi satu-satu kawasan dengan membina jalan lain bagi mengalihka sebahagian lalu lintas dari kawasan berkenaan. Memandangkan pelaburan yang terlibat akan melibatkan berbilion ringgit, maka arah tujuan pelaburan mestilah ditentukan dengan tepat. Walaupun keempa-empat tujuan di atas adalah yang sudah lumrah, tetapi bagi sesuatu bandar mungkin satu daripadanya sangat mendesak. 39

40 Pembinaan Model Pengangkutan Model pengangkutan ialah satu rangkuman formula-formula matematik yang boleh menggambarkan bagaimana orang melakukan perjalanan dan pengangkutan dan apakah tindak balas-tindak balas yang berkaitan dalam keadaan pengangkutan sebenar. Model pengangkutan biasanya terdiri dari empat langkah: Penjanaan Perjalanan Pengagihan Perjalanan Pisah Ragaman Pengumpukan Meramalkan Keperluan Pengangkutan Apabila merancang keperluan pengangkutan, adalah perlu melihat keadaan masa depan sehingga 10 atau 20 tahun akan datang. Jumlah penumpang kenderaan awam yang akan membuat perjalan dari satu-satu zon kepada zon-zon yang lain katakan pada tahun 2020 serta isipadu lalu lintas di jalan-jalan sedia ada pada masa hadapan dan juga jalan-jalan yang hendak dicadangkan untuk dibina juga perlu diketahui nilainya. Ramalan boleh dilakukan dengan model yang telah dibina. Apa yang diperlukan ialah guna tanah dan sosio ekonomi pada masa hadapan. Maklumatmaklumat ini dijadikan data input kepada model pengangkutan yang telah dibina. Seterusnya model ini akan mengira dan mengeluarkan output berupa isipadu lalu lintas dan isipadu pergerakan penumpang pengangkutan awam pada masa depan. 40

41 Dengan cara ini, masalah kesesakan pada masa depan dan keperluan untuk melebarkan jalan raya, membina jalan-jalan baru dan membina kemudahan-kemudahan pengangkutan awam dapat diketahui. Penilaian Cadangan Setiap cadangan yang diberikan dalam perancangan pengangkutan bandar perlu dinilaikan untuk tujuan memilih cadangan yang terbaik. Biasanya ciri-ciri yang digunakan untuk penilaian ialah: Harga projek Kesesuaian projek dari segi menyelesaikan masalah Pulangan kewangan Harga projek boleh dianggarkan seperti diterangkan di bahagian seterusnya manakala kesesuaian projek boleh dinilai dari segi pengurangan masa perjalanan dan masa menunggu, luas kawasan yang akan terbuka dengan pembinaannya, pengurangan pencemaran udara dan kemudahan perjalanan bagi golongan berpendapatan rendah atau cacat. Pulangan kewangan pula mesti dikira dari segi penjimatan jumlah kos operasi kenderaan dan jumlah kos masa pelaku-pelaku perjalanan. Ini bermakna kos operasi kenderaan dan kos masa perlu diketahui terlebih dahulu. Pada akhirnya projek yang paling sesuai, paling berkesan dari segi kos dan paling tinggi pulangan kewangannya akan dipilih. Berikut merupakan plan jangka panjang yang dicadangkan. Melebarkan jalan 2 x 2 kepada 3 x 2 lorong - dua lorong yang sedia ada adalah untuk kenderaan biasa. 41

42 - lorong tambahan adalah untuk laluan kenderaan awam seperti bas dan teksi. (Rujuk rajah 5.1) Rajah 5.1 Laluan bas Membina jalan baru - Membuat jalan baru yang menghubungkan BBB dengan Pelabuhan Klang. Memandangkan Bandar Baru Bangi adalah merupakan kawasan industri dan dijangka akan berkembang pesat pada masa hadapan, maka laluan ini diperlukan untuk memudahkan sistem pengangkutan barang-barang industri dari Pelabuhan Klang terus menuju ke BBB. 42

43 6.0 ANGGARAN KOS Setiap pembinaan kemudahan pengangkutan samaada berupa jalan raya, jejambat, jejantas, terowong atau rel akan memerlukan perbelanjaan yang sangat besar. Oleh itu kos pembinaannya perlu dianggarkan supaya pembiayaannya semasa peringkat perlaksanaan boleh dirancangkan. Pada peringkat ini, iaitu peringkat perancangan, anggaran kos secara kasar sudah memadai. Anggaran kos boleh dilakukan dengan membandingkan harga dengan pembinaan-pembinaan yang lebih kurang serupa yang sedang dilakukan. Kos pembinaan biasanya terbahagi kepada tiga: Kos Pembinaan Kos Profesional Kos Pengambil Alihan Tanah Kadar harga pembinaan bagi projek-projek yang sedang dijalankan di Kuala Lumpur dan sekitarnya ialah seperti ditunjukkan dalam Jadual 6.1 Anggaran kos seunit adalah seperti berikut: Jadual 6.1 Anggaran kos seunit 43

44 Kos profesional pula ialah kos jurutera yang merekabentuk dan menyelia, arkitek dan juruukur bahan jika melibatkan bangunan, juru ukur tanah dan peguam. Biasanya kos ini ialah lebih kurang 5 % dari kos pembinaan. Kos Pengambilalihan tanah dalam bandar adalah sangat tinggi berbanding dengan luar bandar. Bagi sesetengah projek, ia boleh melebihi kos pembinaan. Anggaran harga tanah ialah: RM 2,000 RM 10,000 se meter persegi RM 250 RM 1,000 di tepi bandar 6.1 Anggaran kos Melebarkan jalan 2 x 2 kepada 3 x 2 lorong No. Jenis Kos Kadar kos per km (RM) 1 Pembinaan 8,200,000 2 Kos profesional 410,000 3 Pengambil alihan tanah 1,405,688 Jumlah 10,015,688 Membina perhentian bas (bus stop) No. Jenis Kos Bil. Harga Jumlah kos (RM) 1 Pembinaan 10 5, ,000 Jumlah 50,000 44

45 Membina jejantas dan zebra crossing No. Jenis Kos Bil. Harga Jumlah kos (RM) 1 Kos pembinaan jejantas 2 23,000 46,000 2 Kos pembinaan ,000 zebra crossing Jumlah 47,000 Pembangunan untuk keselamatan jalan No. Jenis Kos Jumlah kos (RM) 1 Papan tanda 5,000 2 Reflecting sign 5,000 3 Penyelenggaraan garisan jalan 10,000 Jumlah 20,000 Pembinaan jalan dari BBB ke Pelabuhan Kelang No. Jenis Kos Kadar kos per km (RM) 1 Pembinaan 8,500,000 2 Kos profesional 425,000 3 Pengambil alihan tanah 1,500,000 Jumlah 10,425,000 45

46 Lampiran A Seksyen 1 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah Seksyen 2 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah Seksyen 3 Gunatanah Unit Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah

47 Seksyen 4 Gunatanah Unit Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah Seksyen 5 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah Seksyen 6 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah

48 Seksyen 7 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah Seksyen 8 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah Seksyen 9 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah

49 Seksyen 10 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah Seksyen 11 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah Seksyen 12 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah

50 Seksyen 13 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah Seksyen 14 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah Seksyen 15 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah

51 Seksyen 16 Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah PBBB Gunatanah Unit / Luas Pagi Petang Tarikan Pengeluaran Tarikan Pengeluaran Pejabat Hospital Pusat Membeli Belah Sekolah Kolej / Universiti Kedai Kawasan Industri Pangsa Puri Flat / Rumah Murah Rumah teres setingkat Rumah teres dua tingkat Rumah Berkembar Rumah Sebuah Jumlah

52 Lampiran B PAGI Tarikan Pengeluaran Pengeluaran , , , , , , , , PBBB KL , SRBN , PJ , KJG , UKM , PETANG Tarikan Pengeluaran Pengeluaran PBBB KL SRBN PJ KJG UKM

53 Masa Perjalanan Tij Zon PBBB KL SRBN PJ KJG UKM PBBB KL SRBN PJ KJG UKM

54 Pagi Zon PBBB KL SRBN PJ KJG UKM Production PBBB KL SEREMBAN PUTRAJAYA KAJANG UKM Attract

55 Petang Zon PBBB KL SRBN PJ KJG UKM Production PBBB KL SEREMBAN PUTRAJAYA KAJANG UKM Attraction

56 Lampiran C Guna tanah Seksyen 1 Unit Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Guna tanah Seksyen 2 Unit Jumlah Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Guna tanah Seksyen 3 Unit Jumlah Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal KTM Bas Kereta Msikal KTM Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Guna tanah Seksyen 4 Unit Jumlah Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Jumlah

57 Guna tanah Seksyen 5 Unit Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Guna tanah Seksyen 6 Unit Jumlah Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Jumlah Guna tanah Seksyen 7 Unit Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Jumlah Guna tanah Seksyen 8 Unit Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Jumlah

58 Guna tanah Seksyen 9 Unit Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Jumlah Guna tanah Seksyen 10 Unit Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Jumlah Guna tanah Seksyen 12 Unit Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Jumlah Guna tanah Seksyen 13 Unit Pisah Ragaman Jumlah Orang Jum Kenderaan kdr prod prod Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Bas Kereta Msikal Pangsapuri Flat Teres Teres Rumah berkembar Rumah sebuah Jumlah