Επιστημονική Επιμέλεια στα Ελληνικά απο φυλλάδιο του The Skin Cancer Foundation Penny Emmanouil, MD - Advisor of Skin Cancer Foundation USA for Greece

Transcript

1 (ABCDEs of Melanoma) Επιστημονική Επιμέλεια στα Ελληνικά απο φυλλάδιο του The Skin Cancer Foundation Penny Emmanouil, MD - Advisor of Skin Cancer Foundation USA for Greece ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙΣ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ Η ΑΛΦΑΒΗΤΑ ΤΟΥ ΜΕΛΑΝΩΜΑΤΟΣ Έγκαιρη προειδοποίηση: Κίνδυνος προ των πυλών Το μελάνωμα είναι η πιο επικίνδυνη μορφή καρκίνου του δέρματος. Σε προχωρημένο στάδιο μπορεί να προκαλέσει βαριά νόσο, ακόμη και θάνατο. Ευτυχώς, το μελάνωμα σπάνια χτυπά χωρίς προειδοποίηση. Υπάρχουν σχεδόν πάντα σημάδια ότι ο κίνδυνος καραδοκεί. Παρατήρησέ τα, γιατί, όταν το μελάνωμα διαγιγνώσκεται νωρίς, είναι σχεδόν πάντα ιάσιμο. Το δέρμα σου λέει την ιστορία Σπίλοι (ελιές), καφέ κηλίδες και όζοι του δέρματος είναι συχνά αθώες βλάβες -συχνά αλλά όχι πάντοτε. Αυτός που έχει περισσότερες από 100 σπίλους διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος. Τα πρώτα σημάδια μπορεί να εμφανιστούν σε μία ή περισσότερες από αυτούς τους σπίλους. Γι' αυτό είναι τόσο σημαντικό να γνωρίζεις το δέρμα σου πολύ καλά. Να εξετάζεις το δέρμα όλου του σώματός σου μία φορά το μήνα και να υποβάλλεσαι σε ιατρική εξέταση από δερματολόγο μία φορά το χρόνο. Η Αλφαβήτα του Μελανώματος (ABCDE) Τα 5 πρώτα γράμματα της αλφαβήτου αποτελούν ένα οδηγό για τα πρώιμα προειδοποιητικά σημεία του μελανώματος. Α εκφράζει την ασυμμετρία (ASYMMETRY) Β εκφράζει το όριο (BORDER) C εκφράζει το χρώμα (COLOR) 1 / 5

2 D εκφράζει τη διάμετρο (DIAMETER) E εκφράζει την εξέλιξη ή την αλλαγή ((EVOLVING) Μάθε αυτά σημεία και αν δεις κάποιο από αυτά, προγραμμάτισε αμέσως μια επίσκεψη στο γιατρό σου. Αλλά θυμήσου: Αυτά τα σημεία δεν αποτελούν απόδειξη μελανώματος. Σημαίνουν μόνο ότι πρέπει να είσαι σε επιφυλακή. Οι φωτογραφίες στις απέναντι σελίδες συγκρίνουν καλοήθεις (αθώες) και κακοήθεις σπίλους (πρώιμα μελανώματα), σύμφωνα με την αλφαβήτα του μελανώματος. ΚΑΛΟΗΘΕΙΑ ΑΣΥΜΜΕΤΡΙΑ (ASYMMETRY) Α Αυτός ο καλοήθης σπίλος δεν είναι ασύμμετρος. Αν διχοτομήσεις τη βλάβη, τα δύο κομμάτια θα είναι όμοια, πράγμα που σημαίνει ότι είναι συμμετρικά. ΟΡΙΟ (BORDER) Β Ένας καλοήθης σπίλος έχει λεία και ομαλά όρια, αντίθετα με εκείνο της απέναντι σελίδας. ΧΡΩΜΑ (COLOR) C Οι περισσότερες καλοήθεις σπίλοι έχουν όλοι το ίδιο χρώμα, συχνά μια καφεοειδή απόχρωση. ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ (DIAMETER) D Οι καλοήθεις σπίλοι έχουν συνήθως μικρότερη διάμετρο από τους κακοήθεις. ΕΞΕΛΙΞΗ (EVOLVING) E Οι απλοί καλοήθεις σπίλοι παραμένουν αμετάβλητοι με την πάροδο του χρόνου. Ανησύχησε όταν ένας σπίλος αρχίζει να εξελίσσεται ή να αλλάζει καθ' οιονδήποτε τρόπο. 2 / 5

3 ΚΑΚΟΗΘΕΙΑ Α Αν διχοτομήσεις αυτό τον σπίλο, τα δύο μισά δεν θα ταιριάζουν, πράγμα που σημαίνει ότι είναι ασύμμετρος και αποτελεί προειδοποιητικό σημείο μελανώματος. Β Τα όρια ενός πρώιμου μελανώματος τείνουν να είναι ανώμαλα. Τα άκρα μπορεί να είναι ανάγλυφα ή οδοντωτά. C Η χρωματική ποικιλία είναι ένα άλλο προειδοποιητικό σημείο. Μία σειρά από διαφορετικές αποχρώσεις του καφέ, του μαυρισμένου από τον ήλιο, ή του μαύρου είναι δυνατόν να εμφανιστούν. Το μελάνωμα μπορεί επίσης να γίνει κόκκινο, άσπρο ή μπλε. D Τα μελανώματα είναι συνήθως μεγαλύτερα από τη γομολάστιχα του μολυβιού σου (1/4 της ίντσας ή 6 χιλιοστά), αλλά μπορεί μερικές φορές να είναι μικρότερα όταν πρωτο - ανακαλύπτονται. E Όταν ένας σπίλος εξελίσσεται, επισκεφθείτε ένα γιατρό. Οποιαδήποτε αλλαγή -σε μέγεθος, σχήμα, χρώμα, έπαρση ή άλλο χαρακτηριστικό, ή οποιοδήποτε νέο σύμπτωμα, όπως αιμορραγία, κνησμός ή σχηματισμός κρούστας, υποδεικνύουν κίνδυνο. Μελάνωμα: Η εσωτερική ιστορία Το μελάνωμα είναι η πιο σοβαρή μορφή καρκίνου του δέρματος. Αν εξαπλωθεί (δώσει μεταστάσεις) στα εσωτερικά όργανα, μπορεί να αποβεί απειλητικό για τη ζωή. Ωστόσο σε πρώιμο στάδιο είναι σχεδόν 100% ιάσιμο. Η ηλιακή ακτινοβολία, ένας ενεργοποιητής Το μελάνωμα μπορεί να ενεργοποιηθεί από την εντατική, διαλείπουσα έκθεση στον ήλιο -αυτός ο τύπος της ακτινοβολίας προκαλεί το μαύρισμα. Αφού αυτό ίσχυε πάντοτε, τότε γιατί ο αριθμός των περιπτώσεων μελανώματος έχει υπερτριπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια; Οι άνθρωποι ασχολούνται τώρα με περισσότερες εξωτερικές δραστηριότητες σε σχέση με το παρελθόν, ενώ συχνά φορούν λιγότερα ρούχα. Ακόμα χειρότερα, περισσότερο από ένα εκατομμύριο Αμερικανοί επισκέπτονται καθημερινά σαλόνια τεχνητού μαυρίσματος και οι υπεριώδεις Α και Β ακτίνες που εκπέμπονται από τις λάμπες είναι εξαιρετικά βλαβερές. Το βαρύ χέρι της κληρονομικότητας Η κληρονομικότητα παίζει τόσο σπουδαίο ρόλο στο μελάνωμα, ώστε να επινοηθεί ο όρος οικογένεια μελανώματος. Ο κίνδυνος είναι μέγιστος αν ένας στενός συγγενής (μητέρα, πατέρας, αδέλφια ή παιδιά) είχε μελάνωμα. Πώς να μειώσεις τον κίνδυνο Εφόσον δε μπορείς να αλλάξεις τα κληρονομικά σου χαρακτηριστικά, μπορείς να προστατεύσεις τον εαυτό σου από τον ήλιο με τα ενδύματα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται ένα καπέλο με ευρύ γείσο, γυαλιά ηλίου και αντιηλιακή προστασία με 3 / 5

4 δείκτη 15 και πάνω. Αναζήτησε τη σκιά και μείνε εκτός ηλιακής έκθεσης όσο το δυνατόν περισσότερο μεταξύ 10 π.μ. και 4 μ.μ. Οι μισοί από το σύνολο των ασθενών με μελάνωμα έχουν ασυνήθους μορφολογίας άτυπους σπίλους (ονομάζονται επίσης δυσπλαστικοί σπίλοι). Πρόσεξε να μην παραλείψεις τη δερματολογική εξέταση, αν ανήκεις σε μία οικογένεια με κρούσματα μελανώματος, αν έχεις άτυπους σπίλους (ελιές) ή αν έχεις ιστορικό μελανώματος. Τα παιδιά σε οικογένειες με μελάνωμα πρέπει να ελέγχονται από γιατρό από την ηλικία των 10 ετών και άνω. Ποια είναι η θεραπεία; Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι ο κύριος τρόπος θεραπείας του μελανώματος. Ο γιατρός χρησιμοποιεί ένα νυστέρι και αφαιρεί το σύνολο της βλάβης εξασφαλίζοντας υγιή όρια του περιβάλλοντος δέρματος. Η τομή συγκλείεται και το παρασκεύασμα αποστέλλεται στο εργαστήριο, προκειμένου να πιστοποιηθεί ότι όλα τα καρκινικά κύτταρα έχουν αφαιρεθεί. Μερικές φορές τα καρκινικά κύτταρα εξαπλώνονται στους επιχώριους λεμφαδένες, οι οποίοι είναι αδένες που απελευθερώνουν τις εκκρίσεις του ανοσοποιητικού συστήματος στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτοί οι λεμφαδένες καλό είναι να αφαιρεθούν προκειμένου να μην αποστείλουν κύτταρα μελανώματος σε άλλα σημεία του σώματος. Σε προχωρημένους καρκίνους εφαρμόζονται η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία και η ανοσοθεραπεία (φάρμακα που διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα). Αυτές οι θεραπείες μπορεί να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου, αλλά τα προχωρημένου σταδίου μελανώματα είναι δύσκολο να αναχαιτιστούν. Κατά συνέπεια, η αναγνώριση των πρώιμων προειδοποιητικών σημείων είναι το κλειδί προκειμένου να σωθούν ζωές. Επιστημονική Επιμέλεια: Robert J. Friedman, MD Darrell S. Rigel, MD Alfred W. Kopf, MD David Polsky, MD, PhD Επιστημονική Επιμέλεια στα Ελληνικά: Penny Emmanouil, MD Εκδόσεις: The Skin Cancer Foundation Για περισσότερες πληροφορίες και φυλλάδια, επικοινωνήστε: The Skin Cancer Foundation info@skincancer.org 4 / 5

5 5 / 5