Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Ε Δημοτικού Τίτλος: «Γλωσσικά χαρακτηριστικά τηλεοπτικής διαφήμισης» Συγγραφή: ΜΟΙΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Eφαρμογή: ΣΑΜΑΡΑ ΣΩΤΗΡΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Θεσσαλονίκη 2012 Σελίδα 1 από 29

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr 2 Σελίδα 2 από 29

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Γλωσσικά Χαρακτηριστικά Τηλεοπτικής Διαφήμισης Εφαρμογή σεναρίου Σαμαρά Σωτηρία Δημιουργία σεναρίου Μοίρας Παναγιώτης Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική γλώσσα Τάξη Ε Δημοτικού Σχολική μονάδα 20ό Δημοτικό σχολείο Καλαμαριάς Χρονολογία Από έως Διδακτική/θεματική ενότητα 15 η ενότητα του γ τεύχους της Γλώσσας της Ε Δημοτικού Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 7 διδακτικές ώρες. Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Εντός σχολείου: εργαστήριο πληροφορικής Σελίδα 3 από 29 3

4 Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Ύπαρξη ικανού αριθμού Η/Υ εφοδιασμένων με τα απαραίτητα λογισμικά και σύνδεση με το διαδίκτυο εξοικείωση των μαθητών με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία εξοικείωση των μαθητών με την πλοήγηση στο Διαδίκτυο εξοικείωση των μαθητών με βασικές λειτουργίες των Windows (άνοιγμα φακέλου, αρχείου, αποθήκευση, εκτύπωση κ.λπ.). Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη Το σενάριο στηρίζεται Μοίρας, Π. «Γλωσσικά χαρακτηριστικά τηλεοπτικής διαφήμισης», Νεοελληνική Γλώσσα Ε Δημοτικού, Το σενάριο αντλεί Ιορδανίδου, Α. & Α. Φτερνιάτη Επικοινωνιακές διδακτικές προτάσεις για το γλωσσικό μάθημα στο Δημοτικό Σχολείο. Αθήνα: Πατάκης. Χαραλαμπόπουλος, Α. & Σ. Χατζησαββίδης Η διδασκαλία της λειτουργικής χρήσης της γλώσσας. Θεσσαλονίκη: Κώδικας. Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ / ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το διδακτικό σενάριο με τις δραστηριότητες που περιλαμβάνει στοχεύει αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ΤΠΕ να δώσει τη δυνατότητα στους μαθητές να εργαστούν ομαδικά για να κατανοήσουν τα γλωσσικά κυρίως χαρακτηριστικά της τηλεοπτικής διαφήμισης, να αποκωδικοποιούν τα μηνύματα της και να συνδιαλέγονται κριτικά με τα τηλεοπτικά μηνύματα που τους περιβάλλουν. Σελίδα 4 από 29 4

5 Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Η οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί την τελευταία δεκαετία στις χώρες του δυτικού κόσμου έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον, στο οποίο κυριαρχούν οι χαλαρές διαπροσωπικές και, γενικότερα, κοινωνικές σχέσεις, η εντατικοποίηση στον εργασιακό τομέα, η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας, η υπερπαραγωγή, ο βομβαρδισμός με νέες γνώσεις και πληροφορίες, η τεχνολογική ανάπτυξη και η τυποποίηση του ελεύθερου χρόνου, προϋποθέσεις, οι οποίες δημιουργούν μια συνεχώς αυξανόμενη απαίτηση για απόκτηση δεξιοτήτων απαραίτητων για την κατανόηση και διαχείριση των κοινωνικών και εργασιακών σχέσεων αλλά και για την κατανόηση του νέου περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο καλείται να ζήσει ο σύγχρονος άνθρωπος. (Χατζησαββίδης 2002). Έτσι ο/η μαθητής/- τρια καλείται να έρθει σε επαφή με ποικίλους λόγους, στους οποίους το σχολείο καλείται να τον εξασκήσει. Η διαφήμιση αποτελεί χαρακτηριστικό κειμενικό είδος του λόγου της πειθούς. Ειδικότερα η τηλεοπτική διαφήμιση πέρα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πολυτροπικού κειμένου που διαθέτει, «εκμεταλλευόμενη» τη δύναμη του μέσου στο οποίο παρουσιάζεται αποκτά ξεχωριστή δυναμική και επιρροή. Καθώς δε σύμφωνα με έρευνες οι άνθρωποι καταναλώνουν το 35% του ελεύθερου χρόνου τους μπροστά στην τηλεόραση καθίσταται απαραίτητος για τους μαθητές ο κριτικός αλφαβητισμός στο συγκεκριμένο είδος. Στα σχολικά εγχειρίδια η διαφήμιση κατέχει σημαντική θέση καθώς αποτελεί κειμενικό είδος χαρακτηριστικό του κατευθυντικού λόγου και η διαπραγμάτευσή της γίνεται τόσο στα βιβλία της Ε και της Στ Τάξης του Δημοτικού. Οι μαθητές χωρισμένοι σε πέντε ομάδες των 3-4 ατόμων εργάζονται στην αίθουσα των Η/Υ, η οποία είναι διαμορφωμένη έτσι (τραπέζια εργασίας στο κέντρο και πάγκοι με Η/Υ περιμετρικά της αίθουσας), ώστε να εξυπηρετεί τόσο την εργασία 5 Σελίδα 5 από 29

6 στην ολομέλεια (εισηγήσεις, συζητήσεις, προβολές) όσο και την εργασία σε ομάδες (με τη χρήση ή όχι των Η/Υ). Κατά τη διδασκαλία του σεναρίου εφαρμόζεται η καθοδηγούμενη ανακάλυψη. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι υποστηρικτικός και καθοδηγητικός. Ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί τις ερωτήσεις, τη συζήτηση, προβληματισμούς, Φύλλα Δραστηριοτήτων και δραστηριότητες με τη χρήση των ΤΠΕ προκειμένου να καθοδηγήσει τους μαθητές να ανακαλύψουν τη γνώση. Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές επιχειρείται να αντιληφθούν τη δύναμη και την επίδραση της τηλεόρασης σε σχέση με άλλα μέσα. Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές επιχειρείται: Γραμματισμοί να κατανοήσουν το σκοπό του κειμενικού είδους των διαφημίσεων να γνωρίσουν τα βασικά γλωσσικά χαρακτηριστικά της διαφήμισης να είναι σε θέση να δημιουργούν ένα διαφημιστικό σλόγκαν να κατανοήσουν το στόχο μιας διαφήμισης και τις τεχνικές τις οποίες χρησιμοποιεί για να τον πετύχει να ασκήσουν τον προφορικό και τον γραπτό τους λόγο να είναι σε θέση να βρίσκουν την ετυμολογία μιας λέξης να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο να εξοικειωθούν με διάφορα κειμενικά είδη (διαφήμιση, κόμικ, ημερολόγιο- λεξικό κ.ά.) να εξοικειωθούν με την ομοιοκαταληξία, την υπερβολή, τη μεταφορά, την παρομοίωση, την επανάληψη, την αντίθεση. 6 Σελίδα 6 από 29

7 Οι μαθητές επιχειρείται: να υιοθετήσουν κριτική στάση προς τη διαφήμιση να αναπτύσσουν δεξιότητες οπτικού γραμματισμού να είναι ικανοί να αναζητούν λέξεις σε ηλεκτρονικά λεξικά να εξοικειωθούν με τη χρήση προγράμματος επεξεργασίας κειμένου να εξοικειωθούν με τη χρήση λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης να εξοικειωθούν με την αναζήτηση σε μηχανή αναζήτησης να εξοικειωθούν με τη χρήση ηλεκτρονικού λεξικού και σωμάτων κειμένων να εξοικειωθούν με αναζητήσεις στο εσωτερικό ενός ιστότοπου να εξοικειωθούν με την αναζήτηση στο εσωτερικό ενός φακέλου να εξοικειωθούν με την αναζήτηση στο εσωτερικό ενός αρχείου να μάθουν να αντιγράφουν και να επικολλούν κείμενο να μάθουν να αποθηκεύουν ένα αρχείο να μάθουν να εκτυπώνουν κείμενο. Διδακτικές πρακτικές Ορισμένες από τις δραστηριότητες πραγματοποιούνται στην ολομέλεια της τάξης ενώ άλλες δραστηριότητες στις ομάδες. Οι διδακτικές πρακτικές συνοψίζονται στο Ε. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Αφετηρία για τον σχεδιασμό του διδακτικού σεναρίου στάθηκε το κεφάλαιο «Τηλεόραση και Διαφήμιση» στο σχολικό εγχειρίδιο της Γλώσσας της Ε Δημοτικού. Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο οι μαθητές επιχειρηματολογούν για τα θετικά και τα αρνητικά της τηλεοπτικής διαφήμισης. Για να μπορέσουν όμως οι μαθητές να επιχειρηματολογήσουν σωστά, θα πρέπει να γνωρίζουν σε βάθος τα χαρακτηριστικά του θέματος που τους απασχολεί. Τα γλωσσικά χαρακτηριστικά είναι μια κρίσιμη 7 Σελίδα 7 από 29

8 παράμετρος στην τηλεοπτική διαφήμιση που παίζει καθοριστικό ρόλο στο βαθμό που επηρεάζει τον τηλεθεατή. Η αποκωδικοποίησή τους ευνοεί την κριτική επεξεργασία των τηλεοπτικών μηνυμάτων και καθιστά τους μαθητές κριτικούς και όχι ευάλωτους αποδέκτες τους. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το διδακτικό σενάριο βασίζεται σε θέμα που πραγματεύεται το σχολικό εγχειρίδιο στο Κεφάλαιο «Τηλεόραση και Διαφήμιση» της Ενότητας Τηλεόραση. Οι δραστηριότητες του σεναρίου εμπλουτίζουν το μάθημα, ακολουθούν γενικότερους στόχους του γλωσσικού μαθήματος (όπως περιγράφονται στην ενότητα Δ) και υποστηρίζουν με τη χρήση των Τ.Π.Ε. τη διδακτική διαδικασία και τη καλλιέργεια ενός νέου γραμματισμού Αξιοποίηση των ΤΠΕ Το σενάριο περιλαμβάνει παιδαγωγικές δραστηριότητες αξιοποίησης εργαλείων ΤΠΕ μέσα από τις οποίες γίνεται η δόμηση της νέας γνώσης. Οι δραστηριότητες έχουν δημιουργηθεί σε μια σειρά από προγράμματα και λογισμικά και φέρουν μια προστιθέμενη αξία σε ότι αφορά την προσέγγιση της γνώσης με παιδαγωγικό και αποτελεσματικό τρόπο. Πιο συγκεκριμένα στο σενάριο αξιοποιούνται: το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης (Inspiration), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να συνεργαστούν για να διαμορφώσουν την οπτική αναπαράσταση της «Διαφήμισης». Με τον τρόπο αυτό ο χάρτης λειτουργεί ως «γνωστικός καθρέφτης» δίνοντας στους μαθητές τη δυνατότητα να οξύνουν τις δεξιότητες κριτικής θεώρησης των πραγμάτων το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (Word), το οποίο χρησιμοποιείται για να αποκωδικοποιήσουν οι εκπαιδευόμενοι τα γνωρίσματα της διαφήμισης μέσα από τη διαδικασία γραφής σε πίνακα. Συμμετέχουν με αυτόν τον τρόπο σε μια διαδικασία επεξεργασίας πληροφοριών και εμπλέκονται ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία. Ο Επεξεργαστής Κειμένου δίνει τη δυνατότητα συνεχούς συμπλήρωσης και 8 Σελίδα 8 από 29

9 Κείμενα αναδιαμόρφωσης του πίνακα και με αυτόν τον τρόπο βοηθά τους μαθητές να διαπιστώσουν ελλείψεις τους και να αναθεωρήσουν λανθασμένες απόψεις τους. Παράλληλα τα κείμενα που συνδιαμορφώνουν οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να τα μορφοποιήσουν εύκολα ή να τα εμπλουτίσουν με εικόνες κάνοντας τα έτσι ελκυστικότερα το διαδικτυακό περιβάλλον της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα, το οποίο χρησιμοποιείται για την αποτελεσματική υποστήριξη της γλωσσικής έρευνας το πρόγραμμα Flash, το οποίο δίνει τη δυνατότητα να προγραμματιστούν ταινίες, παιχνίδια και παρουσιάσεις με εφέ κίνησης και με τρόπο ρεαλιστικό. Τα παιχνίδια που έχουν προγραμματιστεί στο Flash προσφέρουν τη δυνατότητα στους μαθητές με τρόπο διασκεδαστικό να αξιολογήσουν τις γνώσεις τους γύρω από τα χαρακτηριστικά της τηλεοπτικής διαφήμισης, αλλά αποτελούν και αφετηρία, ώστε οι μαθητές να προχωρήσουν στην παραγωγή ενός επιχειρηματολογικού κειμένου για τα θετικά και τα αρνητικά της τηλεοπτικής διαφήμισης το λογισμικό παρουσίασης (PowerPoint), το οποίο χρησιμοποιείται για να ευνοήσει με τα χαρακτηριστικά του πολυτροπικού κειμένου που διαθέτει την αλληλεπίδραση μέσα στην τάξη και να προκαλέσει τη συμμετοχή των μαθητών σε ένα παιχνίδι ρόλων. Το συνοδευτικό υλικό του διδακτικού σεναρίου αποτελεί: 1) ο φάκελος με το όνομα της μαθητικής ομάδας, ο οποίος πριν την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου αποθηκεύεται στον υπολογιστή στον οποίο θα εργαστεί η ομάδα και περιλαμβάνει: α) το αρχείο Video με το όνομα «Διαφήμιση» (η τηλεοπτική διαφήμιση με την οποία γίνεται η εισαγωγή στο θέμα). Η διαφήμιση βρίσκεται επίσης στην ηλεκτρονική διεύθυνση 9 Σελίδα 9 από 29

10 β) το αρχείο Word «Διαφήμιση TULIP» και διαφήμιση «Παριζάκι Υφαντής» γ) το αρχείο PowerPoint «Πάμε για Ψώνια» δ) τα αρχεία Flash «Διαφημιστικά Παιχνίδια» ε) το αρχείο Inspiration «Χάρτης_Τηλεοπτική Διαφήμιση» στ) το αρχείο με τις πέντε σκαναρισμένες έντυπες διαφημίσεις ζ) Το αρχείο με τις εικόνες που συλλέχτηκαν από το Διαδίκτυο για να χρησιμοποιηθούν από τα παιδιά για τη δημιουργία διαφήμισης η) Το αρχείο με τις δημιουργημένες διαφημίσεις. Στο διδακτικό σενάριο ενσωματώνονται τα Φύλλα Δραστηριοτήτων Α & Β μέσα από τα οποία οι μαθητές επισκέπτονται τις παρακάτω ηλεκτρονικές διευθύνσεις: Ελένη Οικονομοπούλου-Η γλώσσα της διαφήμισης.htm Σωφρόνης Χατζησαββίδης-Η γλώσσα της διαφήμισης.htm Διδακτική πορεία / στάδια / φάσεις 1η & 2η διδακτική ώρα Α Φάση-Ολομέλεια Το μάθημα ξεκίνησε με την προβολή του προτεινόμενου video «Διαφήμιση»μέσω βιντεοπροβολέα στην ολομέλεια (βλ. Τεκμήριο 1 στο αρχείο και στον Φάκελο). Τα παιδιά το παρακολούθησαν με ενδιαφέρον, αλλά δυσκολεύτηκαν καταρχήν να απαντήσουν στην ερώτηση «Τι είδους κείμενο είναι αυτό που παρακολουθείτε;». Έδιναν έμφαση στο περιεχόμενο: «ο σκύλος είναι πολύ καλός φίλος» ή κάποια παιδιά το χαρακτήρισαν ως ιστορία, αφήγηση. Αξιοποιήθηκε αυτή η μαθητική απάντηση και επισημάνθηκε στα παιδιά ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση (τι είδους κείμενο...). Επιπλέον έγινε πρόταση από την πλευρά της εκπαιδευτικού για επαναπροβολή του video με την επισήμανση να παρατηρήσουν πολύ προσεκτικά την 10 Σελίδα 10 από 29

11 αρχή και το τέλος-τέλος του video που βλέπουν και να τα συσχετίσουν. Τελικά η Ε. έδωσε την απάντηση: «είναι μια διαφήμιση τηλεόρασης» και η Μ.: «διαφημίζουν το lotto, το τυχερό παιχνίδι». Στην ερώτηση της εκπαιδευτικού «από πού κατάλαβαν ότι πρόκειται για διαφήμιση» απάντησαν: «στην αρχή έγραφε lotto και στο τέλος lotto και με βοήθησε η οδηγία: «να προσέξω την αρχή και το τέλος». Κατόπιν ανακοινώθηκε το θέμα που θα απασχολούσε την τάξη «η διαφήμιση και ειδικότερα η τηλεοπτική διαφήμιση» και έγινε σύνδεσή του με το σενάριο «Πάμε ποδηλατάδα;» που είχε προηγουμένως εφαρμοστεί στην τάξη όπου τα παιδιά είχαν εντοπίσει διαφημίσεις για το ποδήλατο και είχε γίνει σχετική συζήτηση. Ας σημειωθεί όμως στο σημείο αυτό ότι τα παιδιά αυτής της τάξης δεν είχαν άλλη φορά ασχοληθεί ποτέ με το θέμα διαφήμιση, γεγονός που, όπως επισημαίνεται και στο κεφάλαιο της κριτικής, οδήγησε στην επιλογή να ασχοληθεί η τάξη καταρχήν γενικά με το θέμα διαφήμιση και στη συνέχεια ειδικότερα με το θέμα τηλεοπτική διαφήμιση. Στη συνέχεια διανεμήθηκε φύλλο εργασίας (βλ. Τεκμήριο 10 στο αρχείο και στον Φάκελο) και ζητήθηκε από τα παιδιά να συζητήσουν στην ομάδα τους τη σημασία της λέξης διαφήμιση και να δοκιμάσουν να δώσουν το δικό τους ορισμό (βλ. Τεκμήριο 3 στο αρχείο και στον Φάκελο). Επίσης τονίστηκε ότι στο τέλος των μαθημάτων θα επιβεβαίωναν τον ορισμό τους με τη βοήθεια ενός λεξικού. Ανακοινώθηκαν οι ορισμοί των παιδιών και κυκλώθηκαν λέξεις κλειδιά: «να μας πείσει να αγοράσουμε, κάτι που βλέπουμε στην τηλεόραση, κάτι που ακούμε στο ραδιόφωνο, για να προκαλέσουν...». Στη συζήτηση που ακολούθησε με κατάλληλες ερωτήσεις ενεργοποιήθηκε η προϋπάρχουσα γνώση των παδιών. Οι μαθητές και οι μαθήτριες άρχισαν να αναφέρουν τα συστατικά στοιχεία της διαφήμισης όνομα προϊόντος, ετικέτα, μάρκα και να επισημαίνουν ότι γενικά η διαφήμιση είναι ελκυστική, τραβάει την προσοχή μας, μας ενημερώνει και μας πληροφορεί. Στο σημείο αυτό δημιουργήθηκε γνωστική σύγκρουση από την εκπαιδευτικό ότι επομένως όλα είναι θετικά όσα έχει η διαφήμιση. Στις επόμενες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συμμετεχόντων τονίστηκε μέσα από παραδείγματα και εμπειρίες παιδιών ότι οι διαφημίσεις μας παραπλανούν, μας επηρεάζουν, μας ξεγελούν και δε μας λένε 11 Σελίδα 11 από 29

12 όλη την αλήθεια, μεγαλοποιούν τα παράγματα, τις περισσότερες φορές είναι στημένες, ψεύτικες, αλλά δεν μπορούμε να τις καταργήσουμε. Μπορούμε όμως ως μελλοντικοί αγοραστές να καταλάβουμε τους μηχανισμούς της για να μπορούμε να αγοράζουμε πράγματα με περισσότερη ελευθερία. Όπως επισημαίνεται και στο κεφάλαιο της κριτικής η τελευταία αυτή διαπίστωση αναδείχτηκε ως κεντρική και σημείο διαρκούς αναφοράς κατά τη διεξαγωγή των μαθημάτων. Η αξιολόγηση των παιδιών κατά το διδακτικό αυτό δίωρο πραγματοποιούνταν με τη συνεχή παρακολούθηση της συμμετοχής τους στις προφορικές αλληλεπιδράσεις που συνοικοδομούνταν στην τάξη. 3η & 4η διδακτική ώρα Το δεύτερο δίωρο ξεκίνησε με επαναληπτική αναφορά όσων συστατικών στοιχείων της διαφήμισης είχαν αναφέρει τα παιδιά. Ωστόσο υπήρχε πολύ έντονη επιθυμία από την πλευρά τους να συζητηθεί καθαυτό το περιεχόμενο της τηλεοπτικής διαφήμισης για το lotto. Τα ερωτήματα και οι παρατηρήσεις από την πλευρά των παιδιών πολλές: Πώς είδε τα νούμερα στον Η/Υ; Έχει διαδίκτυο στη θάλασσα; Γιατί έκλαιγε ο άνθρωπος; Επειδή έχασε τα χρήματα ή το σκυλί; Δεν είναι σωστό να κλαίμε για τα χρήματα...το σκυλί φοράει σωσίβιο! Ποιος του το έβαλε; Τι δείχνει αυτό; Γιατί το αφεντικό αργότερα πήρε μια γάτα; Το ξέχασε το σκυλί; Τελικά το σκυλί έδωσε το lotto στον φτωχό ο οποίος προηγουμένως του είχε δώσει ένα δικό του κομμάτι ψωμί... Κατόπιν ένας μαθητής επισήμανε την εντύπωση που του προξένησε το γεγονός ότι παρά την τρικυμία (!) τον αέρα, τα κύματα, τις πορείες, το lotto δεν έπαθε τίποτα...αξιοποιήθηκε άμεσα η συνεισφορά αυτή του μαθητή για να επανέλθει η συζήτηση της τάξης στους στόχους του μαθήματος και μπήκε το ερώτημα από την πλευρά της εκπαιδευτικού «Ποιο χαρακτηριστικό γνώρισμα έχει αυτή η διαφήμιση που εμείς πρέπει να το ανακαλύψουμε ως ένα μηχανισμό της;». Σύντομα τα παιδιά σχολίασαν ότι ήταν υπερβολικά όσα έβλεπαν. Αναδείχτηκε ως χαρακτηριστικό στοιχείο της διαφήμισης η υπερβολή και επισημάνθηκε στα παιδιά ότι μόλις 12 Σελίδα 12 από 29

13 κατανόησαν έναν από τους μηχανισμούς της διαφήμισης. Παράλληλα τέθηκε το ερώτημα από την πλευρά της εκπαιδευτικού, αν τα παιδιά, κατά την κρίση τους, θα θυμόταν αυτή τη διαφήμιση για καιρό και γιατί. Σκοπός ήταν να αναδειχθεί ο μηχανισμός ότι η χρήση της υπερβολής έχει ως στόχο τον εντυπωσιασμό και την υποβολή του δέκτη, πράγμα το οποίο και έγινε. Η διαφήμιση προκάλεσε έντονη συζήτηση για το περιεχόμενό της και δημιούργησε ισχυρή εντύπωση στα παιδιά. Κατόπιν τέθηκε το ερώτημα πού υπάρχουν διαφημίσεις και αναφέρθηκε από τα παιδιά ότι υπάρχουν στους τοίχους με τη μορφή αφίσσας και στα περιοδικά, στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο, στο διαδίκτυο, αλλά αλλού. Στη συνέχεια μέσω βιντεοπροβολέα προβλήθηκαν διαδοχικά επτά έντυπες διαφημίσεις και τα παιδιά προκλήθηκαν να τις παρατηρήσουν. Σταδιακά άρχισαν να εντοπίζουν πιο συνειδητά πλέον τόσο τα συστατικά στοιχεία της διαφήμισης (εικόνα, σκίτσο, φωτογραφία / όνομα προϊόντος/φίρμα ή μάρκα/σλόγκαν/μικρό κείμενο που σχολιάζει ή περιγράφει το προϊόν) όσο και τα γλωσσικά της χαρακτηριστικά: υπερβολή, μεταφορά, προστακτική, υπερθετικός βαθμός, παρομοίωση...). Οι μαθητές και οι μαθήτριες κατανοούσαν όλο και πιο πολύ τους μηχανισμούς της διαφήμισης και κατέγραφαν τα ευρήματά τους σε φύλλο εργασίας. Κατόπιν προβλήθηκαν δύο τηλεοπτικές διαφημίσεις: Η διαφήμιση «Tulip» και η διαφήμιση για το «Παριζάκι Υφαντής». Με ερωτήματα εύκολα έγινε η διάκριση από τα παιδιά ανάμεσα στην έντυπη και στην τηλεοπτική διαφήμιση και εντοπίστηκαν οι μεταξύ τους διαφορές κινούμενη εικόνα, ήχος. Επιπλέον με αφορμή το ερώτημα «σε ποιο μέσο κατά τη γνώμη σας η προβολή της διαφήμισης μπορεί να επηρεάσει περισσότερο το δέκτη» εύκολα επισημάνθηκε από τα παιδιά η πολύ μεγάλη επίδραση της τηλεοπτικής διαφήμισης και το γεγονός ότι «σε καθηλώνει». Επιπλέον εντοπίστηκαν στις συγκεκριμένες διαφημίσεις τα γλωσσικά χαρακτηριστικά της επανάληψης και της ομοιοκαταληξίας και προστέθηκαν στην αντίστοιχη θέση στο φύλλο εργασίας. Στην ερώτηση της εκπαιδευτικού «Ποιο είναι το κείμενο που συνοδεύει αυτές τις τηλεοπτικές διαφημίσεις και με τι μοιάζει;» η μαθήτρια Α. απάντησε «κάτι σα σλόγκαν» και η συνεισφορά της αυτή αξιοποιήθηκε 13 Σελίδα 13 από 29

14 κατάλληλα. Προκειμένου να οργανωθούν αποτελεσματικότερα οι διαφορές της τηλεοπτικής από την έντυπη διαφήμιση τα παιδιά συμπλήρωσαν ημιδομημένο εννοιολογικό χάρτη. Στη συνέχεια τα παιδιά δούλεψαν σε ομάδες, καθισμένα σε ημικύκλιο στο εργαστήριο πληροφορικής. Από το φάκελο «Διαφήμιση» που ήταν αποθηκευμένος στα «Έγγραφα» επέλεξαν το αρχείο «Φύλλα δραστηριοτήτων.doc» και πραγματοποίησαν τη δραστηριότητα που αφορούσε στην ανεύρεση της σημασίας της λέξης «σλόγκαν» στο ηλεκτρονικό λεξικό (βλ. Τεκμήριο 4 στο αρχείο και στον Φάκελο). Έγινε συζήτηση πάνω στο περιεχόμενο της λέξης και καταγραφή της σημασίας της στο φύλλο εργασίας. Κατόπιν από τον ίδιο φάκελο επέλεξαν το αρχείο «Πίνακας.doc» (βλ. Τεκμήριο 5 στο συνοδευτικό υλικό). Η συμπλήρωσή του αφορούσε στη συσχέτιση και αντιστοίχιση των γλωσσικών χαρακτηριστικών που χρησιμοποιούνται κάθε φορά σε μια διαφήμιση και των στόχων που εξυπηρετούν όσον αφορά τον δέκτη. Η δραστηριότητα αυτή λειτούργησε ανατροφοδοτικά, αφού τα παιδιά έπρεπε πάλι να καταγράψουν τα γλωσσικά χαρακτηριστικά της διαφήμισης γενικά. Επιπλέον όμως επέκτειναν και τις γνώσεις τους, αφού προχώρησαν και στη συσχέτιση. Κυρίως όμως η δραστηριότητα αυτή αξιοποιήθηκε στη διδασκαλία με στόχο να κατανοήσουν τα παιδιά βαθύτερα τους μηχανισμούς της διαφήμισης, μια κατανόηση που θα τα βοηθήσει αργότερα ως μελλοντικοί αγοραστές να αγοράζουν πράγματα με περισσότερη ελευθερία. 5η διδακτική ώρα Στη διδακτική αυτή ώρα, η οποία ήταν συνεχόμενη με το προηγούμενο δίωρο, παρουσιάστηκαν στην ολομέλεια της τάξης μέσω βιντεοπροβολέα οι διαφάνειες του αρχείου «Πάμε για ψώνια» (βλ. Τεκμήριο 6 στο συνοδευτικό υλικό) και τα παιδιά προκλήθηκαν αναλαμβάνοντας το ρόλο του καταναλωτή να επιλέξουν κάθε φορά μεταξύ των δύο προϊόντων που υπήρχαν σε κάθε διαφάνεια αυτό που επιθυμούσαν αιτιολογώντας την επιλογή τους. Παρουσιάστηκε όμως το εξής: με όσα είχαν προηγηθεί στη διδασκαλία τα παιδιά επίμονα πρόκριναν τα προϊόντα που δεν τα 14 Σελίδα 14 από 29

15 συνόδευαν τα ιδιαίτερα γλωσσικά χαρακτηριστικά (χρήση συγκριτικού ή υπερθετικού βαθμού, υπερβολής, μεταφοράς, προστακτικής,...), αιτιολογώντας ότι, π.χ., θα διάλεγαν το «Λάδι θρεπτικό από ΕΛΙΑ» αντί του «Λάδι θρεπτικότατο από ελιά», γιατί το δεύτερο ήταν...υπερβολικό ή παραπλανητικό. Εν τέλει η άσκηση αξιοποιήθηκε ανατροφοδοτικά. Η εκπαιδευτικός τροποποίησε το ερώτημα: «Αν ήσασταν διαφημιστές ή διαφημίστριες ποια από τις δύο διαφάνειες θα προτείνατε για να διαφημιστεί το συγκεκριμένο προϊόν και γιατί; (ποιο το ιδιαίτερο γλωσσικό χαρακτηριστικό...)». Κατόπιν τα παιδιά επισκέφτηκαν εκ νέου το αρχείο «Πίνακας.doc» και διερεύνησαν αν όλα τα γλωσσικά χαρακτηριστικά που θα χρησιμοποιούσαν ως διαφημιστές/-τριες τα είχαν καταχωρήσει στον παραπάνω πίνακα. Το μάθημα τελείωσε με την προτροπή της εκπαιδευτικού τα παιδιά για το επόμενο μάθημα να μάθουν απέξω τα συστατικά στοιχεία της διαφήμισης, τα γλωσσικά χαρακτηριστικά της και το πώς επηρεάζουν το δέκτη... καθώς και τι είναι σλόγκαν. Η αξιολόγηση των γνώσεων των παιδιών κατά το διδακτικό αυτό τρίωρο πραγματοποιήθηκε με την καταγραφή των ευρημάτων των παιδιών στο φύλλο εργασίας, τη συμπλήρωση του ημιδομημένου εννοιολογικού χάρτη και του πίνακα με τα γλωσσικά χαρακτηριστικά της διαφήμισης (βλ. Τεκμήριο 8 στο συνοδευτικό υλικό). Ακόμη, αξιοποιήθηκε η στρατηγική της αντιπαράθεσης για την αξιολόγηση της διάκρισης ανάμεσα στην έντυπη και τηλεοπτική διαφήμιση. Επίσης καταλήγοντας η αξιολόγηση έγινε με την πραγματοποίηση της 3 ης δραστηριότητας όπου τα παιδιά καλούνταν να ανοίξουν το αρχείο «Διαφημιστικά παιχνίδια» και να εντοπίσουν παίζοντας τα γλωσσικά χαρακτηριστικά των διαφημίσεων. 6η & 7η διδακτική ώρα Το μάθημα ξεκίνησε με επανάληψη όλων όσων είχαν συζητηθεί στα προηγούμενα μαθήματα. Τα παιδιά ανακοίνωσαν τη σημασία της λέξης «σλόγκαν» και 15 Σελίδα 15 από 29

16 επισημάνθηκε από την εκπαιδευτικό ότι η λέξη είναι κελτικής καταγωγής (slush gairm = κραυγή μάχης») και προστέθηκαν αυτές οι πληροφορίες στο σχετικό φύλλο δραστηριοτήτων. Κατόπιν έγινε επιβεβαίωση του ορισμού της διαφήμισης με την επίσκεψη των παιδιών σε ηλεκτρονικό λεξικό. Στη συνέχεια έγινε πρόταση από την πλευρά της εκπαιδευτικού οι 3 ομάδες να ασχοληθούν με τη δραστηριότητα «απόψεις» του 2ου φύλλου δραστηριοτήτων και οι άλλες να δημιουργήσουν μια διαφήμιση για το ποδήλατο, θέμα με το οποίο πολύ πρόσφατα είχαν ασχοληθεί τα παιδιά αυτής της τάξης. Ωστόσο υπήρξε καθολικό και επίμονο αίτημα από την πλευρά των παιδιών όλα να δημιουργήσουν τη διαφήμιση. Το αίτημα έγινε δεκτό και κάθε μία ομάδα δημιούργησε με επιτυχία και ενδιαφέρον τη δική της διαφήμιση. Προκειμένου να βοηθηθούν τα παιδιά στην πραγματοποίηση της δραστηριότητας αυτής, ακολουθήθηκαν τα εξής βήματα: α) Δόθηκαν γραπτές οι εξής οδηγίες: «Υποθέστε ότι είστε διαφημιστές και σας έχουν αναθέσει να ετοιμάσετε μια διαφήμιση για ένα καινούριο ποδήλατο. Σκεφτείτε πού θα στηρίξετε τη διαφήμισή σας. Σας ενδιαφέρει η ταχύτητα, οι επιδόσεις, η γραμμή του, τα χρώματά του; Σε τι περιβάλλον θα το παρουσιάζατε; Στην πόλη; Σε ένα εξοχικό δρόμο; Θα υπάρχουν πρόσωπα στη διαφήμιση; Ποια και πώς θα είναι αυτά; Δίπλα σε ποια άλλα αντικείμενα θα το παρουσιάζατε; (π.χ. αυτοκίνητο, ζώο, παιχνίδια). Το σλόγκαν που θα φτιάξετε ποια σχέση θα έχει με την εικόνα ή με το όνομα του προϊόντος;» (Ιορδανίδου & Φτερνιάτη 2000, 44-45) β) Αποθηκεύτηκαν σε ψηφιακό αρχείο συναφείς με τις οδηγίες εικόνες που συλλέχτηκαν από το διαδίκτυο, ώστε να εξοικονομηθεί στα παιδιά χρόνος. Το αρχείο ήταν επίσης αποθηκευμένο από την προηγούμενη μέρα στον Η/Υ κάθε ομάδας στα «Έγγραφα», στον φάκελο «ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ». γ) Επισημάνθηκε στα παιδιά ότι πρέπει πρώτα να καταλήξουν στο περιβάλλον που θα παρουσιάζουν το ποδήλατο, έπειτα να διαλέξουν τον αντίστοιχο τύπο ποδηλάτου στη συνέχεια να επινοήσουν μάρκα και σλόγκαν συζητώντας στη μικροομάδα τους με τα 16 Σελίδα 16 από 29

17 άλλα παιδιά και κρατώντας χειρόγραφες σημειώσεις. Επιπλέον παροτρύνθηκαν να αξιοποιήσουν πληροφορίες σχετικές με τον τύπο ποδηλάτου που θα επέλεγαν, αλλά και εικόνες από δικτυακούς τόπους που είχαν ήδη επισκεφθεί, όταν πρόσφατα ασχολήθηκαν με το θέμα του ποδηλάτου. Οι δικτυακοί αυτοί τόποι υπήρχαν αποθηκευμένοι σε σχετικό αρχείο με ενεργούς υπερδεσμούς, στα «Έγγραφα». δ) Τονίστηκε στα παιδιά ότι πρέπει να έχουν πάντα στο νου τους τον πίνακα με τα γλωσσικά χαρακτηριστικά. ε) Μετά από τα παραπάνω βήματα να προχωρήσουν στη δημιουργία της διαφήμισης Οι διαφημίσεις δημιουργήθηκαν και παρουσιάστηκαν από την κάθε ομάδα στην ολομέλεια και επισημαίνονταν σε καθεμιά από τα ίδια τα παιδιά τα ιδιαίτερα γλωσσικά χαρακτηριστικά και ο στόχος που κάθε φορά εξυπηρετούσαν. Ιδιαίτερη εντύπωση έκανε η διαφήμιση μιας ομάδας η οποία επέλεξε να τη δημιουργήσει σε λογισμικό παρουσίασης και να βάλει εφέ κίνησης. Τα παιδιά δικαιολόγησαν ότι ήθελαν να την κάνουν «πιο τηλεοπτική» για να κάνει εντύπωση και να είναι ωραία (βλ. Τεκμήριο 9 στο συνοδευτικό υλικό). Η γενική αξιολόγηση των μαθητών και μαθητριών πραγματοποιήθηκε με τη δημιουργία των διαφημίσεων και τον εντοπισμό των συστατικών στοιχείων της διαφήμισης, των γλωσσικών χαρακτηριστικών και την επίδρασή τους στο δέκτη καθώς επίσης και με την παρουσίασή των διαφημίσεων στην ολομέλεια της τάξης. 17 Σελίδα 17 από 29

18 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/-Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Γλωσσικά γνωρίσματα διαφήμισης ΟΝΟΜΑ ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Α 1. Κατά τη γνώμη σου τι είναι η διαφήμιση; 2. Συστατικά στοιχεία/ Βασικά γλωσσικά χαρακτηριστικά της διαφήμισης 3. Να ανοίξετε το αρχείο «Χάρτης_Τηλεοπτική Διαφήμιση» (Εικ. 1), να συμπληρώσετε τον ημιδομημένο εννοιολογικό χάρτη και να αποθηκεύσετε τη συμπληρωμένη μορφή του αρχείου. 18 Σελίδα 18 από 29

19 Γλωσσικά γνωρίσματα διαφήμισης ΟΝΟΜΑ 19 Σελίδα 19 από 29

20 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Β 1η Δραστηριότητα Εντοπίσατε στις διαφημίσεις που επεξεργαστήκατε ή που κατά καιρούς σας άρεσαν κάποια σύντομη και εντυπωσιακή συνθηματική φράση, κάποια φράση που σχετίζεται με το διαφημιζόμενο προϊόν, που τραβάει την προσοχή του κοινού και είναι εύκολη στην απομνημόνευση; Ποια ή ποιες; Καταγράψτε τις εδώ: Οι φράσεις αυτές ονομάζονται «σλόγκαν». Στη μηχανή αναζήτησης Google γράψτε «Πύλη για την ελληνική γλώσσα» και πατήστε Enter. Στην ιστοσελίδα «Πύλη για την ελληνική γλώσσα» που θα ανοίξει ακολουθήστε τη διαδρομή Νέα Ελληνική > Εργαλεία > Ηλεκτρονικά λεξικά και κατόπιν επιλέξτε «Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής Τριανταφυλλίδη». Στο πλαίσιο που εμφανίζεται γράψτε τη λέξη «σλόγκαν» και κατόπιν πατήστε «Βρες» για να δείτε τη σημασία της. 20 Σελίδα 20 από 29

21 2η Δραστηριότητα Ανοίξτε το αρχείο «Γλωσσικά Γνωρίσματα» από τον φάκελο με το όνομα της ομάδας σας καθώς και τις ιστοσελίδες: Ελένη Οικονομοπούλου-Η γλώσσα της διαφήμισης.htm και Σωφρόνης Χατζησαββίδης-Η γλώσσα της διαφήμισης.htm Συμπληρώστε και ολοκληρώστε τον Πίνακα «Η γλώσσα της διαφήμισης» με τις πληροφορίες που θα βρείτε ακολουθώντας τις παραπάνω πηγές. Τώρα έχετε στα χέρια σας έναν πολύτιμο βοηθό για τις υπόλοιπες δραστηριότητές σας. 3η Δραστηριότητα Ανοίξτε το αρχείο «Διαφημιστικά Παιχνίδια» από τον φάκελο με το όνομα της ομάδας σας. Είστε παρατηρητικοί; Πατήστε το κουμπί play στην τηλεόραση, ακούστε προσεκτικά την κάθε Εικ.5: Οι μαθητές παίζουν κι αξιολογούν τις γνώσεις τους γύρω από τα βασικά γλωσσικά χαρακτηριστικά της διαφήμισης διαφήμιση και ανακαλύψτε ποιο είναι το κυρίαρχο γλωσσικό γνώρισμά της. 21 Σελίδα 21 από 29

22 4η Δραστηριότητα Παρουσιάζονται στα πλαίσια ενός κοινωνικο-δραματικού παιχνιδιού στην ολομέλεια μέσω του προτζέκτορα ή του διαδραστικού πίνακα οι διαφάνειες του αρχείου «Πάμε για ψώνια» (Εικ. 4). Οι μαθητές αναλαμβάνουν τον ρόλο του διαφημιστή και καλούνται κάθε φορά να προτείνουν διαφάνεια προκειμένου να διαφημίσουν το προϊόν τους: Λάδι θρεπτικό από ΕΛΙΑ Λάδι θρεπτικότατο από ΕΛΙΑ! 1 2 Εικ.4:Οι μαθητές επιλέγουν το προϊόν που προτιμούν και αιτιολογούν την επιλογή τους Ποια διαφάνεια θα προτείνατε ως διαφημιστές για να επηρεάσετε περισσότερο τον δέκτη; Για ποιους λόγους; 4η Δραστηριότητα Υποθέστε ότι είστε διαφημιστές και σας έχουν αναθέσει να ετοιμάσετε μια διαφήμιση για ένα καινούριο ποδήλατο. Σκεφτείτε πού θα στηρίξετε τη διαφήμισή σας. Σας ενδιαφέρει η ταχύτητα, οι επιδόσεις, η γραμμή του, τα χρώματά του; Σε τι περιβάλλον 22 Σελίδα 22 από 29

23 θα το παρουσιάζατε; Στην πόλη; Σε ένα εξοχικό δρόμο; Θα υπάρχουν πρόσωπα στη διαφήμιση; Ποια και πώς θα είναι αυτά; Δίπλα σε ποια άλλα αντικείμενα θα το παρουσιάζατε; (π.χ. αυτοκίνητο, ζώο, παιχνίδια). Το σλόγκαν που θα φτιάξετε ποια σχέση θα έχει με την εικόνα ή με το όνομα του προϊόντος; 5η Δραστηριότητα Σε ποιο μέσο κατά τη γνώμη σας η προβολή της διαφήμισης μπορεί να επηρεάσει περισσότερο τον δέκτη; Για ποιους λόγους; Συζητήστε τις απόψεις σας στην ομάδα σας. 23 Σελίδα 23 από 29

24 Πίνακας: Η γλώσσα της διαφήμισης Καθώς θα προχωράτε στις δραστηριότητες θα ανακαλύπτετε γλωσσικά γνωρίσματα της διαφήμισης, τα οποία θα γράφετε στην πρώτη στήλη του πίνακα. Από την οθόνη της τηλεόρασης μπορείτε να επιλέγετε το στόχο που επιδιώκει να πετύχει ο διαφημιστής και να τον γράφετε στη δεύτερη στήλη ταιριάζοντάς τον με το γλωσσικό γνώρισμα της πρώτης στήλης. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Η ΟΙΚΕΙΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Στόχοι που εξυπηρετούνται με τη χρήση συγκεκριμένων γλωσσικών χαρακτηριστικών στη διαφήμιση η έμφαση η οικειότητα με τον καταναλωτή η παρότρυνση, η ενθάρρυνση ο εντυπωσιασμός, η υποβολή η καταγραφή του μηνύματος στο νου του καταναλωτή Σελίδα 24 από 29

25 Ζ. ΆΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Οι ομάδες των μαθητών είναι δυνατόν σε μιαν επέκταση του σεναρίου να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους ετοιμάζοντας αρχικά ένα δικό τους προϊόν, του οποίου τα πλεονεκτήματα θα διαφημίσουν. Στις ώρες των Τεχνικών ή της Ευέλικτης Ζώνης δημιουργούν το προϊόν τους (ονοματοδοσία, μορφοποίηση αντικειμένων, ετικέτες) και προετοιμάζουν την παρουσίασή του (κείμενο διαφήμισης, μετασχηματισμός του κειμένου σε διάλογο ανάλογα με τα πρόσωπα που θα πάρουν μέρος, κατανομή ρόλων, σκηνοθεσία, σκηνογραφία). Η διαφήμιση σε πρώτο στάδιο ηχογραφείται μέσω του προγράμματος Ηχογράφησης των Windows και ακολούθως παρουσιάζεται στη θεατρική σκηνή. Επίσης μπορούν οι μαθητές να αναλάβουν να εντοπίσουν συμφράσεις μέσα στα διαφημιστικά μηνύματα ή να κατηγοριοποιήσουν διαφημίσεις (πιθανόν στο λογιστικό φύλλο, για να αποτελέσει κι αντικείμενο στατιστικής έρευνας) ανάλογα με τα μέσα που μεταχειρίζονται, για να πείσουν τον καταναλωτή ή ανάλογα με τα πρότυπα ή τα στερεότυπα που προβάλλουν. Το σενάριο είναι δυνατόν να έχει διαθεματικές προεκτάσεις, καθώς δραστηριότητες που περιλαμβάνει βρίσκουν εφαρμογή και σε άλλα διδακτικά αντικείμενα. Για παράδειγμα, στη διαμόρφωση ενός φανταστικού προϊόντος που οι μαθητές θα διαφημίσουν αναλαμβάνουν οι ίδιοι δραστηριότητες που σχετίζονται με την Αισθητική Αγωγή καθώς φιλοτεχνούν τις ετικέτες του προϊόντος ή ακόμα δραστηριότητες που σχετίζονται με τα Μαθηματικά καθώς χρησιμοποιούν το εμβαδόν του κυλίνδρου ή του στερεού ορθογωνίου για να «ντύσουν» αντίστοιχα προϊόντα σε σχήμα κυλίνδρου ή στερεού ορθογωνίου. Με την Αισθητική Αγωγή και με την Πληροφορική συνδέεται ακόμα η δραστηριότητα της 8 ης διδακτικής ώρας, όπου οι μαθητές γνωρίζουν σημαντικά εργαλεία του λογισμικού Revelation Natural Art. Επίσης η παρουσίαση της διαφήμισης σχετίζεται με τη Θεατρική Αγωγή. Με τη Φυσική μπορεί να συνδυαστεί η δημιουργία των κινούμενων σχεδίων καθώς σχετίζεται με το μεταίσθημα. Σελίδα 25 από 29

26 Το θέμα δε της τηλεόρασης περιλαμβάνεται και στο βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος της Δ Τάξης του Δημοτικού Σχολείου στην Ενότητα «Επικοινωνία και Ενημέρωση» και στο Κεφάλαιο «Ακούµε ραδιόφωνο, παρακολουθούμε τηλεόραση...», αλλά όπως προαναφέρθηκε και στις Ενότητες 4 & 15 του βιβλίου Γλώσσας της ΣΤ Τάξης. Με τις κατάλληλες επομένως προσαρμογές και τροποποιήσεις μπορεί μέρος του σεναρίου να διδαχθεί σε μεγαλύτερα ή μικρότερα παιδιά. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Ως θέμα η «διαφήμιση» προκάλεσε το ενδιαφέρον των παιδιών. Με το ιδιαίτερο ενδιαφέρον αντιμετωπίστηκε επίσης το προτεινόμενο για αφόρμηση αρχείο video με το όνομα «Διαφήμιση». Ωστόσο η εμπειρία έδειξε ότι είναι πολύ θετικό κατά την εφαρμογή του σεναρίου να μην περιοριστεί η συζήτηση μόνο στο είδος του τηλεοπτικού μηνύματος, αλλά να προβλεφθεί χρόνος και να δημιουργηθούν στην τάξη οι κατάλληλες συνθήκες για αλληλεπίδραση μεταξύ των συμμετεχόντων. Ειδικότερα στη συγκεκριμένη τάξη διαπιστώθηκε ότι οι συνεισφορές των παιδιών τις τρεις πρώτες ώρες προήγαγαν τη διδασκαλία. Όπως ήδη προαναφέρθηκε στο κεφάλαιο της διδακτικής πορείας, τα παιδιά αυτής της τάξης δεν είχαν ξαναασχοληθεί συστηματικά με το θέμα «Διαφήμιση». Επειδή «το όλο έχει μεγαλύτερη αξία από τα μέρη του», επειδή το θέμα έπρεπε να προσαρμοστεί στις ανάγκες της συγκεκριμένης τάξης και επειδή τα περισσότερα χαρακτηριστικά είναι κοινά στις διαφημίσεις, καταρχήν έγινε αντικείμενο διδασκαλίας γενικά το θέμα «διαφήμιση» και στη συνέχεια η τάξη ασχολήθηκε ειδικότερα με την τηλεοπτική διαφήμιση. Κομβικά σημεία αναφοράς καθόλη τη διάρκεια του σεναρίου ήταν α) τα συστατικά στοιχεία της διαφήμισης β) τα γλωσσικά της χρακτηριστικά και γ) η αποκωδικοποίηση των τεχνασμάτων που αυτή δημιουργεί, ώστε ως μελλοντικοί αγοραστές τα παιδιά να μπορούν να αγοράζουν πράγματα με περισσότερη ελευθερία. Προκειμένου να αναδειχθούν τα συστατικά στοιχεία της διαφήμισης γενικά, αλλά και τα γλωσσικά της χαρακτηριστικά αξιοποιήθηκαν πέντε έντυπες διαφημίσεις 26 Σελίδα 26 από 29

27 (Ιορδανίδου & Φτερνιάτη 2000, 46-57) οι οποίες, αφού σκαναρίστηκαν, προβλήθηκαν με βιντεοπροβολέα στην ολομέλεια της τάξης. Κατόπιν προβλήθηκαν video αρχεία με τη διαφήμιση «TULIP» και «Παριζάκι Υφαντής». Σημειώνεται ότι αντί της συμπλήρωσης του ημιδομημένου εννοιολογικού χάρτη προτιμήθηκε η αντιπαράθεση έντυπων και τηλεοπτικών διαφημίσεων γιατί αυτή δημιούργησε τη δυνατότητα ανακαλυπτικής προσέγγισης της γνώσης. Επίσης ας σημειωθεί ότι το λογισμικό «Η Σπίθα και ο κεραυνός Η αποκάλυψη της αλήθειας» που προτείνεται από το δημιουργό του σεναρίου δεν υπήρχε στο σχολείο και δε βρέθηκε διαθέσιμο. Ο προτεινόμενος πίνακας «Η γλώσσα της διαφήμισης» όπου καταγράφονται τα γλωσσικά χαρακτηριστικά και γίνεται η συσχέτισή τους με τον επηρεασμό του δέκτη λειτούργησε αποτελεσματικά και ανατροφοδοτικά. Ακόμη τα παιδιά χάρηκαν το αρχείο «Διαφημιστικά παιχνίδια» και παράλληλα με εύκολο και εύληπτο τρόπο αξιολόγησαν τις γνώσεις τους. Επίσης εύχρηστος και αποτελεσματικός για την οργάνωση της γνώσης ήταν και ο ημιδομημένος εννοιολογικός χάρτης που συμπληρώθηκε στο στάδιο αυτό της διδακτικής πορείας. Δυσκολία παρουσιάστηκε όπως καταγράφεται πιο αναλυτικά παραπάνω, κατά τη διδασκαλία της πέμπτης διδακτικής ώρας- με το παιχνίδι «Πάμε για ψώνια». Προτείνεται το παιχίδι αυτό κατά την εφαρμογή του σεναρίου να γίνεται αμέσως μετά την προβολή του αρχικού βίντεο ή άλλως τα παιδιά να λαμβάνουν το ρόλο του διαφημιστή. Στο παρόν διδακτικό σενάριο δεν επιλέχτηκε η αναφορά στην γκρίζα διαφήμιση και κατ επέκταση στις συμφράσεις που προτείνεται στο αρχικό σενάριο. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το υποθέμα με περισσότερη ενδελέχεια, κρίνεται αποτελεσματικότερο να αφιερωθεί μία διδακτική ενότητα γενικά στην γκρίζα, στην παραπλανητική, την άμεση και την έμμεση διαφήμιση (ίσως και σε μεγαλύτερη τάξη). Επιπλέον όσον αφορά στον ορισμό της διαφήμισης επιλέχτηκε στο πρώτο μάθημα καταρχήν να δοκιμάσουν τα παιδιά να δώσουν μόνα τους το δικό τους ορισμό και στο τελευταίο μάθημα να τον επιβεβαιώσουν μέσω επίσκεψης στο ηλεκτρονικό λεξικό. 27 Σελίδα 27 από 29

28 Τέλος ας σημειωθεί ότι το λογισμικό adope flash player, που απαιτείται για τη λειτουργία των αρχείων «Διαφημιστικά παιχνίδια» και «Απόψεις», δεν τρέχει σε λειτουργικά συστήματα προγενέστερα των windows XP. Επιπλέον για τη λειτουργία του προγράμματος Inspiration πρέπει να είναι εγκατεστημένο και το πρόγραμμα Quik time 7. Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ράπτης, Α. & Α. Ράπτη Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας, ολική προσέγγιση. Αθήνα. Μικρόπουλος, Τ Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Ματσαγγούρας, Η Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση: θεωρία και πράξη στη διδασκαλία κατά ομάδες. Αθήνα: Γρηγόρης. Ιορδανίδου, Α. & Α. Φτερνιάτη Επικοινωνιακές διδακτικές προτάσεις για το γλωσσικό μάθημα στο Δημοτικό Σχολείο. Αθήνα: Πατάκης. Κουτσογιάννης, Δ Εφηβικές πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού και ταυτότητες. Θεσσαλονίκη. Κόμης, Β Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές χρήσεις των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών. Αθήνα: Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών. Κόμης, Β Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης, Τεύχος 2α: Κλάδος ΠΕ70, Β έκδοση, Αναθεωρημένη & Εμπλουτισμένη. Πάτρα: ΙΤΥ Τομέας Επιμόρφωσης και Κατάρτισης. Χαραλαμπόπουλος, Α. & Σ. Χατζησαββίδης Η Διδασκαλία της Λειτουργικής Χρήσης της Γλώσσας: Θεωρία και Πρακτική Εφαρμογή. Θεσσαλονίκη: Κώδικας. 28 Σελίδα 28 από 29

29 Οπτικοακουστικά κείμενα (Τηλεοπτική διαφήμιση) (Τηλεοπτική Διαφήμιση) Ιστοσελίδες Ελένη Οικονομοπούλου-Η γλώσσα της διαφήμισης.htm Σωφρόνης Χατζησαββίδης-Η γλώσσα της διαφήμισης.htm 29 Σελίδα 29 από 29