ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 13 Ιανουαρίου 2004 (22.01) (OR. nl) 5216/04 ENFOPOL 4

Transcript

1 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 13 Ιανουαρίου 2004 (22.01) (OR. nl) 5216/04 ENFOPOL 4 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της : αντιπροσωπίας των Κάτω Χωρών προς : την Οµάδα «Αστυνοµική Συνεργασία» αριθ. προηγ. εγγρ. : SN 1024/04 Θέµα : Επεξηγήσεις όσον αφορά την απόφαση για την αντιµετώπιση της διασυνοριακής εγκληµατικότητας σχετικά µε οχήµατα 1. Εισαγωγή Η κλοπή αυτοκινήτων αποτελεί µια µορφή εγκληµατικότητας µε ετήσιο «κύκλο εργασιών» εκτιµώµενο σε 10 δισεκατοµµύρια ευρώ στην ΕΕ. Το 2001 εκλάπησαν στα κράτη µέλη της ΕΕ αυτοκίνητα. Το 63,25% των εν λόγω αυτοκινήτων επανεντοπίσθηκε. Εκτός των ευκαιριακών κλοπών χρήσης («joyriding»), ένα µέρος των αυτοκινήτων αυτών κλέβεται από κυκλώµατα οργανωµένου εγκλήµατος. Σηµαντικό ποσοστό των πολυτελών, κυρίως, αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης διοχετεύεται προς την Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Ευρώπη. Η κλοπή αυτοκινήτων προσβάλλει το αίσθηµα δικαιοσύνης και την ιδιωτική ζωή των πολιτών. Ορισµένες περιπτώσεις κλοπών αυτοκινήτων (ληστείες µε αντικείµενο αυτοκίνητα και θύµατα οδηγούς, ιδιοκτήτες και εµπόρους) προκαλούν ακόµα µεγαλύτερο σοκ, λόγω της βίας που µετέρχονται οι δράστες. Η εγκληµατικότητα σχετικά µε οχήµατα αποτελεί συνδετικό κρίκο για πολλές άλλες µορφές εγκληµατικότητας. Συχνά οι κλοπές αυτοκινήτων και το παράνοµο εµπόριο αυτοκινήτων συνδέονται µε άλλες µορφές εγκληµατικότητας, όπως το εµπόριο ναρκωτικών, πυροβόλων όπλων και ανθρώπων. 5216/04 ΙΑ/µκσ/ΑΤ 1

2 Οι αστυνοµικές δραστηριότητες πρέπει να προσανατολίζονται προς όλους τους κρίκους της εγκληµατικής αλυσίδας (το φυσικό αυτουργό της κλοπής, τους µεσάζοντες, τον εντολοδότη, το µεταφορέα, τον παραλήπτη στη χώρα προορισµού). Απαιτείται διεθνής συνεργασία και ειδική εποπτεία, εντός της Ένωσης, των εξαγωγών οχηµάτων και της µεταφοράς του, διαµέσου εξωτερικών συνόρων, όπως π.χ. στους λιµένες. Στο πλαίσιο συνεχούς ανάλυσης από τα κράτη µέλη και την Ευρωπόλ, θα πρέπει να αποκαλύπτονται οι ακολουθούµενες οδοί/κυκλώµατα µεταφοράς και να λαµβάνεται υπόψη η ευελιξία των εγκληµατικών σπειρών. Θύµατα κλοπών υπάρχουν σε όλες τις κατηγορίες ιδιοκτητών αυτοκινήτων. Αυτό συνεπάγεται µεγάλα έξοδα για ασφάλιστρα, καθώς και για πολυδάπανα συστήµατα ασφαλείας στα οχήµατα. Στους εγκληµατικούς κύκλους σηµειώνεται όλο και µεγαλύτερη ζήτηση παλαιότερων οχηµάτων διότι αυτά δεν διαθέτουν συστήµατα ασφαλείας, µε αποτέλεσµα να πλήττονται άτοµα µικρότερης οικονοµικής επιφάνειας. Το κόστος κατοχής αυτοκινήτου αυξάνεται συστηµατικά λόγω της συχνότητας των κλοπών αυτού του αγαθού. Ο κάτοχος αυτοκινήτου πρέπει να καλύπτει το κέρδος του εγκληµατία και του κλεπταποδόχου, αλλά και τη ζηµία που υφίστανται οι ασφαλιστικές εταιρίες. Στο πλαίσιο του Συµβουλίου συζητείται εδώ και κάποια χρόνια η αντιµετώπιση της εγκληµατικότητας σχετικά µε οχήµατα. Για την κατάλληλη αντιµετώπισή της απαιτείται ευρύ φάσµα µέτρων, τόσο σε εθνική όσο και σε ενωσιακή κλίµακα. Αυτό έχει επισηµανθεί σε διάφορα σηµειώµατα, βλ. µεταξύ άλλων το έγγρ /01 ENFOPOL 85. Είναι απολύτως απαραίτητο να συνεργαστούν τα διάφορα ενδιαφερόµενα µέρη, δηλ. η αστυνοµία και τα τελωνεία, η αρχή ταξινόµησης οχηµάτων, ο κλάδος του αυτοκινήτου και οι ασφαλιστικές εταιρίες. Τα εν λόγω µέτρα δεν θα αντικαταστήσουν, αλλά θα συµπληρώσουν τα εθνικά µέτρα. Θα αφορούν κυρίως τη βελτίωση των ρυθµίσεων ροής πληροφοριών και καταγραφής µεταξύ των ενδιαφερόµενων υπηρεσιών, τη συνεργασία, την προώθηση της εµπειρογνωµοσύνης και την ανταλλαγή εµπειριών. 2. Στόχος Το προκείµενο σχέδιο απόφασης για την αντιµετώπιση της εγκληµατικότητας σχετικά µε οχήµατα αποσκοπεί στην περιστολή αυτής της µορφής εγκληµατικότητας. Επειδή οι δράστες δεν περιορίζονται στα εθνικά σύνορα των κρατών µελών, απαιτείται ευρωπαϊκή προσέγγιση. Η ανίχνευση των δραστών και ο εντοπισµός των οχηµάτων επιβάλλουν ταχύτητα στην αντιµετώπιση. 5216/04 ΙΑ/µκσ/ΑΤ 2

3 Όταν χάνεται πολύτιµος χρόνος από τη στιγµή της απώλειας του οχήµατος, αυτό µπορεί να βρίσκεται ήδη πολύ πέραν των εθνικών συνόρων. Πολλά οχήµατα εξαφανίζονται πέραν των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για την αντιµετώπιση αυτού του προβλήµατος, είναι απαραίτητο να τακτοποιηθεί κατ αρχήν αυτό το θέµα εντός της Ένωσης. Στη συνάρτηση αυτή είναι σηµαντική η χρήση των διαθέσιµων πληροφοριών και των υφισταµένων συστηµάτων ανίχνευσης και καταχώρησης. εν έχουν συνδεθεί ακόµη όλα τα κράτη µέλη µε το Σύστηµα Πληροφοριών Σένγκεν και/ή το µητρώο κλεµµένων οχηµάτων της Ιντερπόλ. Απαιτείται ενίσχυση της συνεργασίας µεταξύ των κρατικών υπηρεσιών, όπως η αστυνοµία και τα τελωνεία, και της Ευρωπόλ. Οι αστυνοµικές υπηρεσίες δεν µπορούν να περιστείλουν από µόνες τους το φαινόµενο της εγκληµατικότητας σχετικά µε οχήµατα. Θα πρέπει να συµβάλουν και οι κοινωνικοί παράγοντες στην πρόληψη και καταπολέµηση της εγκληµατικότητας αυτού του είδους. Πρέπει να αποδοθεί προσοχή στη συνεργασία µεταξύ δηµοσίων και ιδιωτικών εταίρων, όπως ασφαλιστικών εταιριών, κατασκευαστών αυτοκινήτων κ.λ.π. Επιβάλλεται συνεργασία µεταξύ του δηµόσιου και του ιδιωτικού τοµέα. Οι δηµόσιες υπηρεσίες ενδιαφέρονται για τον δράστη, για το όχηµα δε ως αποδεικτικό στοιχείο στο πλαίσιο της ανάκρισης και δίωξης, ενώ οι ιδιωτικοί φορείς ενδιαφέρονται για το όχηµα ως φέροντες τον κίνδυνο. Το κείµενο δεν προτείνει αποφάσεις στον τοµέα των τεχνολογικών αντικλεπτικών µέσων που τοποθετούνται επί των οχηµάτων. Αυτό υπάγεται στον πρώτο πυλώνα, οπότε η σχετική πρωτοβουλία θα πρέπει να προέλθει από την Επιτροπή, π.χ. µέσω οδηγιών σχετικών µε τις τεχνικές απαιτήσεις των οχηµάτων. 3. Αιτιολόγηση της επιλεγµένης µορφής Η προκείµενη πρόταση αποτελεί συµβολή στην καταπολέµηση της εγκληµατικότητας σχετικά µε οχήµατα. Ως νοµικός τύπος προκρίθηκε η έκδοση απόφασης βάσει του άρθρου 34, παράγραφος 2, στοιχείο γ της ΣΕΕ, δεδοµένου ότι τα προτεινόµενα µέτρα έχουν σε µεγάλο βαθµό πρακτικό χαρακτήρα. εν γίνεται λόγος για προσέγγιση των νοµοθεσιών, µολονότι οι προτάσεις έχουν βεβαίως ως στόχο τη σύναψη δεσµευτικών συµφωνιών. 5216/04 ΙΑ/µκσ/ΑΤ 3

4 4. Επικουρικότητα και αναλογικότητα Η αντιµετώπιση πολλών µορφών εγκληµατικότητας εξακολουθεί να αποτελεί εθνική αρµοδιότητα. Ταυτόχρονα, απαιτείται διεθνής συνεργασία όταν πρόκειται για διασυνοριακή εγκληµατικότητα. Η εγκληµατικότητα σχετικά µε οχήµατα είναι συχνότατα διασυνοριακή, και σ αυτή την πλευρά της αποβλέπει και η παρούσα απόφαση. Η πρόταση δεν θίγει τις αρµοδιότητες των κρατών µελών, παρά αποσκοπεί στη σύναψη συµπληρωµατικών συµφωνιών που θα οδηγήσουν σε διεθνή αντιµετώπιση καλύτερη από εκείνη που θα ήταν δυνατή χωρίς αυτές. Η απόφαση αφορά τη διεθνή πτυχή της αστυνοµικής δράσης. Η πρόταση λαµβάνει υπόψη τις επιταγές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. 5. ηµοσιονοµική σηµείωση Τα προτεινόµενα µέτρα αποβλέπουν σε προσφορότερη ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ των αρχών επιβολής του νόµου των διαφόρων κρατών µελών, δεν συνεπάγονται δε επιβάρυνση για προϋπολογισµό της ΕΕ. 6. Σχολιασµός κατ άρθρο Άρθρο 1 - Ορισµός Στον ορισµό είναι σηµαντικό να προσδιορίζεται η κατηγορία οχηµάτων για την οποία απαιτείται άδεια κυκλοφορίας σύµφωνα µε τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Τα οχήµατα της κατηγορίας που περιγράφεται στο εν λόγω άρθρο καταγράφονται στα εθνικά µητρώα οχηµάτων. Παράλληλα, η περιγραφή αυτή αντιστοιχεί στις διατάξεις της συµφωνίας εφαρµογής του Σένγκεν σε συνάρτηση µε το Σύστηµα Πληροφοριών Σένγκεν. Άρθρα 3, 7 και 8 - Συνεργασία, έκδοση αδειών κυκλοφορίας και αποφυγή παράνοµης χρήσης Οι αστυνοµικές και οι τελωνειακές υπηρεσίες έχουν διαφορετικά καθήκοντα και ευθύνες. Η εκτέλεση αυτών των καθηκόντων µπορεί να καταστεί αποτελεσµατικότερη µέσω κατάλληλης αµοιβαίας ανταλλαγής πληροφοριών και διεξαγωγής ερευνών στο πλαίσιο κοινών δράσεων. Τα τελωνεία, αρµόδια για τους ελέγχους της διασυνοριακής διακίνησης αγαθών, έχουν κατ εξοχήν τη δυνατότητα να συµβάλλουν στην ανίχνευση της εγκληµατικότητας σχετικά µε οχήµατα. Όταν καλούνται να εκτελούν αλληλοδιάδοχα καθήκοντα, οι αστυνοµικές και τελωνειακές υπηρεσίες συµφωνούν τα δέοντα στον τοµέα του ελέγχου και της επιβολής του νόµου. 5216/04 ΙΑ/µκσ/ΑΤ 4

5 Το Συµβούλιο έχει τονίσει, στο παρελθόν, ότι οι τελωνειακές, αστυνοµικές και δικαστικές αρχές πρέπει να συνεργάζονται αποτελεσµατικά προκειµένου να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί περαιτέρω η Ευρωπαϊκή Ένωση ως χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης 1 2. Οι αρχές ταξινόµησης στα κράτη µέλη µπορούν, µε τα δεδοµένα που διαθέτουν όσον αφορά τα οχήµατα, να επικουρούν τις αστυνοµικές και τελωνειακές υπηρεσίες, παρέχοντας πληροφορίες σχετικά µε οχήµατα καθώς και πληροφορίες σχετικά µε απάτες και εγκληµατικές δραστηριότητες που συνδέονται µε οχήµατα. Τα µητρώα οχηµάτων αυτών των αρχών περιλαµβάνουν περισσότερες τεχνικές πληροφορίες για τη διαπίστωση της ταυτότητας των οχηµάτων από ό,τι τα διαθέσιµα µητρώα αναζητήσεων. ιάφορα κράτη µέλη της Ένωσης διαθέτουν ένα σύστηµα ταξινόµησης οχηµάτων µε το οποίο µπορούν να ανταλλάσσονται ηλεκτρονικά δεδοµένα βάσει κοινής συµφωνίας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήµατος Πληροφοριών για Οχήµατα και Άδειες Οδήγησης (EUCARIS). Οι αστυνοµικές υπηρεσίες και οι αρχές ταξινόµησης συνεργάζονται ώστε να αποφεύγεται η έκδοση άδειας κυκλοφορίας για κλεµµένα (εισαχθέντα) οχήµατα και/ή η παράνοµη χρήση αδειών κυκλοφορίας οχηµάτων κατόπιν σοβαρών ατυχηµάτων (ολική απώλεια). Άρθρο 4 - Συνεργασία µεταξύ αρµοδίων αρχών και ιδιωτικού τοµέα Οι ασφαλιστικές εταιρίες υποκαθίστανται συχνά στα δικαιώµατα του ιδιοκτήτη του οχήµατος. Φέρουν ιδία ευθύνη κατά τον επαναπατρισµό οχηµάτων που παραδίδονται από τις αστυνοµικές και τις δικαστικές αρχές στο εξωτερικό. Από τις ασφαλιστικές εταιρίες εξαρτάται σε κάποιο βαθµό η περαιτέρω τύχη των οχηµάτων που έχουν εµπλακεί σε ατυχήµατα και των σχετικών αδειών κυκλοφορίας, καθώς και ο τρόπος τελικής διάθεσης των οχηµάτων. Ο κλάδος του αυτοκινήτου µπορεί να παρέχει χρήσιµες πληροφορίες στον τοµέα των τεχνικών αναγνωριστικών στοιχείων των οχηµάτων και των εξαρτηµάτων τους, των µαρκών και των αριθµών κατασκευής. Για την καταπολέµηση της εγκληµατικότητας σχετικά µε οχήµατα, η αστυνοµία και η αρχή ταξινόµησης πρέπει να ανταλλάσσουν περιοδικώς πληροφορίες µε τον ιδιωτικό τοµέα. 1 2 ΕΕ C 171/01. Συµπεράσµατα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου των Βρυξελλών, 16/17 Οκτωβρίου 2003, σηµείο 34, SN 300/ /04 ΙΑ/µκσ/ΑΤ 5

6 Άρθρο 5 - Σηµεία επαφής Προκειµένου να ενισχυθεί η συνεργασία µεταξύ των αστυνοµικών υπηρεσιών των κρατών µελών, είναι σκόπιµο να ορισθούν εθνικά σηµεία επαφής τα οποία τα κράτη µέλη θα µπορούν να συµβουλεύονται και µεταξύ των οποίων θα µπορούν να ανταλλάσσονται πληροφορίες και ειδικές γνώσεις. Άρθρο 6 - Πληροφορίες και καταχώρηση κλεµµένων οχηµάτων Είναι σηµαντικό να καταχωρείται το ταχύτερο δυνατό η απώλεια ενός οχήµατος στα µητρώα αναζητήσεων, και να τηρούνται αυτά ενήµερα και αξιόπιστα. Εξίσου σηµαντικό είναι να συµπεριληφθούν στο Σύστηµα Πληροφοριών Σένγκεν οι κλοπές λευκών αδειών κυκλοφορίας. εν γνωρίζουν ακόµα αρκετά όλες οι υπηρεσίες επιβολής του νόµου ότι το µητρώο αναζήτησης του ΣΠΣ είναι διαθέσιµο και γι αυτές τις κλοπές. Άρθρο 9 - Ευρωπόλ Η καταπολέµηση της εγκληµατικότητας σχετικά µε οχήµατα υπάγεται στο πεδίο αρµοδιότητας της Ευρωπόλ. Είναι πολύ σηµαντικό να παρέχουν πληροφορίες οι αστυνοµικές υπηρεσίες των κρατών µελών στην Ευρωπόλ για την κατάρτιση του αρχείου δεδοµένων εργασίας («Analytical Work File») όσον αφορά την εγκληµατικότητα σχετικά µε οχήµατα. Η Ευρωπόλ θέτει στη διάθεση των αστυνοµικών υπηρεσιών των κρατών µελών την Ευρωπαϊκή Βάση εδοµένων Αναγνώρισης Οχηµάτων (EuVID). Άρθρα 10 και 11 - Προώθηση εµπειρογνωµοσύνης, εκπαίδευση και συναντήσεις εµπειρογνωµόνων Για την καταπολέµηση της εγκληµατικότητας σχετικά µε οχήµατα χρειάζονται πολλές ειδικές γνώσεις στον τοµέα της τεχνολογίας των αυτοκινήτων, των τεχνικών µέσων ανίχνευσης σε συνάρτηση µε τη διαπίστωση της ταυτότητας των αυτοκινήτων, και των γνώσεων όσον αφορά τα έγγραφα των οχηµάτων. Απαιτείται επειγόντως προώθηση της εν λόγω εµπειρογνωµοσύνης. Η διοργάνωση συνεδριάσεων εµπειρογνωµόνων σε ετήσια βάση µπορεί να συµβάλει σ αυτό. Πολλές γνώσεις και πληροφορίες έχουν εξάλλου να προσφέρουν η Ευρωπόλ και η Ευρωπαϊκή Αστυνοµική Ακαδηµία (ΕΑΑ) - (η τελευταία µέσω του Ευρωπαϊκού ικτύου Αστυνοµικών Πληροφοριών). 5216/04 ΙΑ/µκσ/ΑΤ 6

7 Άρθρο 12 - Συµφωνίες µε τρίτες χώρες Είναι σηµαντικό να συναφθούν συµφωνίες µεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών σχετικά µε την ταξινόµηση (έκδοση αδειών κυκλοφορίας) των οχηµάτων, όσον αφορά τα οχήµατα που προέρχονται από κάποιο κράτος µέλος. Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ήδη συναφθεί συµφωνίες, δεσµευτικές για τα κράτη µέλη, σχετικά µε την ταξινόµηση οχηµάτων που προέρχονται από άλλο κράτος µέλος (οδηγία 1999/37/ΕΚ του Συµβουλίου της , άρθρα 4 και 5). Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η καταχώρηση ενός οχήµατος το οποίο εκλάπη σε κάποιο κράτος µέλος στα εθνικά µητρώα οχηµάτων τρίτων χωρών. 5216/04 ΙΑ/µκσ/ΑΤ 7