ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ 8 ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ

Transcript

1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ 8 ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ Η πολιτιστική μας κληρονομιά μπορεί να απειληθεί από διαφόρους παράγοντες, όπως είναι οι φθορές που προκύπτουν σε αυτά όταν προκληθεί μία φυσική καταστροφή. Τα κινητά αρχαιολογικά ευρήματα, τα αντικείμενα τέχνης και ιστορικής σημασίας που φυλάσσονται σε μουσειακούς χώρους, αλλά και τα μνημεία με τα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στοιχεία τους που παραμένουν in situ, απειλούνται από διάφορες φυσικές καταστροφές. ΟΡΙΣΜΟΣ Οι φυσικές καταστροφές είναι αποτέλεσμα της εκδήλωσης φυσικών φαινομένων ικανών να τις προκαλέσουν, δηλαδή εν δυνάμει φυσικών κινδύνων. Το τελικό αποτέλεσμα, δηλαδή ο κίνδυνος, άρα και το μέγεθος της καταστροφής, εξαρτάται από το μέγεθος και την ένταση του φυσικού φαινομένου, από το κατά πόσο είναι ευάλωτο ή τρωτό το σύστημα που θα υποστεί την εκδήλωση του φαινομένου και από την αξία του στοιχείου που εκτίθεται στον κίνδυνο ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Οι φυσικές καταστροφές συνήθως κατηγοριοποιούνται βάσει του είδους του φυσικού φαινομένου από το οποίο προκλήθηκαν. Κοσμικοί κίνδυνοι είναι αυτοί που προκύπτουν από φαινόμενα προερχόμενα από το κοσμικό διάστημα (πρόσπτωση μετεωριτών, κομητών). Τέτοια φαινόμενα δεν απαντώνται συχνά στην εποχή μας, αλλά πιστεύεται ότι απασχόλησαν ιδιαίτερα την ανθρωπότητα στο παρελθόν. Όταν η προέλευση του κινδύνου βρίσκεται στο στέρεο τμήμα της Γης, έχουμε τους γεωλογικούς κινδύνους (σεισμοί, ηφαιστειακές εκρήξεις, κατολισθήσεις). Σε αυτή την κατηγορία υπάγονται τα φαινόμενα με τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στον άνθρωπο και στα δημιουργήματα του. Όταν η πηγή του κινδύνου βρίσκεται στην ατμόσφαιρα και εκδηλώνεται μέσα από μετεωρολογικά φαινόμενα, τότε μιλάμε για ατμοσφαιρικούς κινδύνους (τυφώνες, ανεμοστρόβιλοι, έντονες βροχοπτώσεις, χιονοστιβάδες, καύσωνες). 1 P a g e

2 Οι υδρολογικοί κίνδυνοι είναι αυτοί, που ενώ η προέλευση του είναι από την ατμόσφαιρα, η εξέλιξη του φαινομένου ωστόσο, γίνεται είτε στην θάλασσα είτε στο νερό της επιφάνειας της Γης (πλημμύρες, μετακίνηση παγετώνων). Οι γεωλογικοί,ατμοσφαιρικοί και οι υδρολογικοί κίνδυνοι μπορούν να ομαδοποιηθούν σε μία ενιαία κατηγορία (γεωφυσικοί κίνδυνοι), καθώς οφείλονται σε φυσικές διεργασίες που συμβαίνουν στο στέρεο, το αέριο και το υγρό τμήμα της Γης. Τέλος, οι βιολογικοί κίνδυνοι είναι αυτοί που προέρχονται από βιολογικές διαδικασίες (δασικές πυρκαγιές, επιδημίες, κλπ.) ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Οι φυσικές καταστροφές, ανεξαρτήτως του φαινομένου που τις προκαλεί, παρουσιάζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά: Η πηγή του καταστροφικού γεγονότος είναι σαφής και δημιουργεί χαρακτηριστικά αποτελέσματα. Ο χρόνος προειδοποίησης είναι συνήθως μικρός. Είναι ραγδαία και βίαια φυσικά γεγονότα που παρά το γεγονός ότι είναι συγκεντρωμένα σε γνωστές ζώνες, η εμφάνισή τους είναι ιδιαίτερα απρόβλεπτη. Ο μεγαλύτερος αριθμός των απωλειών που προκαλούνται παρουσιάζονται αμέσως μετά τη δράση του φαινομένου. Η καταστροφή είναι τέτοιας κλίμακας και έντασης που απαιτεί άμεση απόκριση. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ Όταν διαταράζεται η διαδικασία του υδρολογικού κύκλου, δηλαδή η διαδρομή που ακολουθεί το νερό μέσα στην ατμόσφαιρα είναι πιθανό να δημιουργηθεί το φαινόμενο της πλημμύρας. Δηλαδή περισσότερο νερό συγκεντρώνεται σε κάποια περιοχή απ' αυτό που είναι δυνατόν να απομακρυνθεί και ως αποτέλεσμα το νερό αυτό να καλύπτει προσωρινά περιοχές. Οι αιτίες της πλημμύρας μπορεί να είναι: η έντονη βροχή ή καταιγίδα, το λιώσιμο μεγάλων στρωμάτων χιονιού ή πάγου, η άνοδος της στάθμης ενός ποταμού ή μιας λίμνης λόγω παρατεταμένης βροχόπτωσης, η υποχώρηση / κατάρρευση ενός φράγματος όπως και η συσσώρευση σκουπιδιών και μπάζων στις κοίτες των ρεμάτων, των ποταμών ή στους υπόνομους των πόλεων. Στην Ελλάδα εμφανίζονται πλημμύρες που οφείλονται στον ξαφνικό κατακλυσμό περιοχών από μεγάλες ποσότητες νερού και προκαλούνται από πολύ έντονη βροχόπτωση. Στις περιπτώσεις αυτές το νερό, κινείται γρήγορα και το ύψος του μπορεί να αυξηθεί πολύ μέσα σε λίγα λεπτά. Οι πλημμύρες αυτές συνήθως συμβαίνουν χωρίς καμιά προειδοποίηση και γι' αυτό το λόγο είναι πολύ επικίνδυνες. Σπάνια παρατηρούνται πλημμύρες που οφείλονται στην αργή άνοδο της στάθμης ενός ποταμού. Στην περίπτωση αυτή πλημμυρίζουν οι περιοχές που βρίσκονται κατά μήκος της κοίτης του ποταμού ή κοντά στις εκβολές του. 2 P a g e

3 Σύμφωνα με τα αρχεία της Γενικής Προστασίας Πολιτικής Προστασίας, οι πλημμύρες αποτελούν για τη χώρα μας την δεύτερη πιο συχνή καταστροφή, μετά τις δασικές πυρκαγιές, και την πιο συχνή αιτία για την κήρυξη περιοχών σε κατάσταση έκτατης ανάγκης. Σε αυτό συντέλεσε σε μεγάλο βαθμό η ανθρώπινη δραστηριότητα. Μια σειρά από ανθρώπινες παρεμβάσεις ενίσχυσαν τις καταστροφικές επιπτώσεις των πλημμυρικών φαινομένων και αύξησαν την συχνότητα εμφάνισης τους. Οι πιέσεις από την συνεχή πληθυσμιακή αύξηση οδήγησαν στην δημιουργία οικισμών σε πλημμυρικές λεκάνες, θέτοντας τη ζωή και την περιουσία των ανθρώπων σε κίνδυνο. Παράλληλα, η έντονη και άναρχη αστικοποίηση έχει αφήσει λίγα περιθώρια για την απορρόφηση των υδάτων από το έδαφος, περιόρισε τα κανάλια απορροής με αποτέλεσμα να προκαλείτε υπερχείλιση. Τέλος, η περιβαλλοντική υποβάθμιση, η υποβάθμιση του εδάφους, η αποδάσωση από τον άνθρωπο συνέβαλαν στην αύξηση τόσο της ροής των υδάτων όσο και των βροχοπτώσεων. Η αναστροφή των δραστηριοτήτων αυτών πρέπει να είναι και τα πεδία δράσης στην προσπάθεια διαχείρισης του κινδύνου πλημμυρών, για τη μείωση εκδήλωσης του φαινομένου καθώς και των επιπτώσεων του. Τα πολιτιστικά αγαθά τα οποία αποτελούνται/ή είναι κατασκευασμένα από οργανικά υλικά καταστρέφονται άμεσα σε περίπτωση πλημμύρων και η καταστροφή τους μπορεί να είναι πλήρης όπως είναι τα χειρόγραφα σε χαρτί. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ Τα στοιχεία της πυρκαγιάς είναι η θερμότητα, το οξυγόνο και η καύσιμη ύλη. Κάποιοι φυσικοί, γεωμορφολογικοί και μετεωρολογικοί παράγοντες επιδρούν σημαντικά στη δράση τους. Πιο αναλυτικά, η ακτινοβολία του ηλίου, η θερμοκρασία του αέρα και της επιφάνειας του εδάφους μπορούν να διευκολύνουν τη διαδικασία γένεσης πυρκαγιών, ενώ η ταχύτητα και η διεύθυνση του ανέμου βοηθούν στην εξάπλωση της. Ακόμη το υψόμετρο της περιοχής αλλά και η ίδια η βλάστηση παίζουν καθοριστικό παράγοντα στον κίνδυνο έναυσης της πυρκαγιάς. Συνήθως οι πυρκαγιές μπορεί να είναι δασικές (υπαίθρου) και αστικές. Όσον αφορά τα πολιτιστικά αγαθά, κάποια έχουν καταστραφεί ολοσχερώς στον Ελλαδικό χώρο από τις πυρκαγιές. Ένα σημαντικό παράδειγμα καταστροφής εκκλησιαστικού συνόλου από πυρκαγιά είναι η Μονή Χιλανδαρίου στο Άγιο όρος. Τον Μάρτιο του Οι πυρκαγιές αποτελούν ένα σύνηθες φαινόμενο καταστροφής ειδικά για τα εκκλησιαστικά πολιτιστικά αγαθά επειδή αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στη λατρευτική χρήση (όπως τρίφωτες λυχνίες, καντήλια, κεριά κ.α.) και είναι πηγές φλόγας μπορεί να αποτελέσουν εστίες έναρξης πυρκαγιών. ΣΕΙΣΜΟΙ Ένας σεισμός περιγράφεται με απλούς όρους σαν το αποτέλεσμα μιας ξαφνικής απελευθέρωσης ενέργειας στον φλοιό της γης το οποίο δημιουργεί σεισμικά κύματα. Οι σεισμοί ταξινομούνται σύμφωνα 3 P a g e

4 με τη φύση της ζημιάς που προκλήθηκε, ως σοβαροί, μέτριοι και μικροί, σε σχέση με τα ποικίλα σενάρια κινδύνου, αλλά και σύμφωνα με τη τυπολογία και τη σημασία των στοιχείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς που εμπλέκονται. Τα σενάρια καταστροφής διακρίνονται σε: Σοβαρού μεγέθους βλάβες- ολική ή μερική κατάρρευση θεμελίων. Το ολικό ή μερικό σενάριο κατάρρευσης παρουσιάζει ζημιά στο φέροντα οργανισμό του κτηρίου, γενικές καταρρεύσεις (ολικές ή μερικές), αποκομμένα από τους τοίχους δοκάρια, ανατροπή των εκθεσιακών βιτρινών και των ραφιών, κατάρρευση των οροφών, των φώτων της οροφής, παραμόρφωση των κουφωμάτων, καταστροφή των παραθύρων. Πλημμύρες προκαλούνται από τη θραύση των θερμαντικών σωμάτων και των αγωγών ύδατος; πυρκαγιές προκαλούνται από βραχυκυκλώματα και μεγάλη ποσότητα σκόνης που παράγεται. Μεσαίου μεγέθους βλάβες- ανατροπή ή πτώση αντικειμένων Στο σενάριο μεσαίου μεγέθους βλαβών, οι ζημιές είναι παρόμοιες με την ολική ή μερική κατάρρευση, αλλά είναι λιγότερο σοβαρές. Υπάρχει μεγάλη ποσότητα σκόνης, γκρεμισμένα αρχιτεκτονικά στοιχεία και έπιπλα; το έδαφος καλύπτεται από συντρίμμια. Θα μπορούσαν να υπάρξουν πιθανές βλάβες στο δίκτυο νερού και πλημμύρες, διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος και μικρές πυρκαγιές που προκαλούνται από βραχυκυκλώματα. Επίσης, υπάρχουν θραύσματα γυαλιού, πλακάκια οροφής, γκρεμισμένα τμήματα προσόψεων, τσιμεντένιες επικαλύψεις κι άλλα συντρίμμια διάσπαρτα σε μια ευρεία περιοχή, διατάραξη πρόσβασης των κτηρίων και δημιουργία περαιτέρω κινδύνων. Επιπλέον, μπορεί να υπάρχουν παράπλευρες απώλειες σε γειτονικά κτήρια. Μικρού μεγέθους βλάβες: Ανατροπή ή πτώση αντικειμένων Με βάση το σενάριο αυτό, η βλάβη θεωρείται ότι είναι ελάχιστη. Παρ ' όλα αυτά, μια σειρά εκδηλώσεων, όπως αυτά που περιγράφονται στο μεσαίου μεγέθους σενάριο σεισμικών φαινομένων, θα μπορούσαν να συμβούν. Η πρώτη δράση είναι η ανάλυση του σεναρίου και η δημιουργία ενός καταλόγου ζημιών σύμφωνα με τη φύση του σεισμού ( ασθενής, μέτριος, ισχυρός ) και τα αποτελέσματά του στα κτήρια ( επιφανειακή ζημιά, μερική, πλήρης κατάρρευση ). Ταυτόχρονα, υπάρχουν και προτείνονται μια σειρά από παράλληλα γεγονότα που μπορούν να συμβούν εξαιτίας ενός σεισμού. Αυτά τα γεγονότα δεν σχετίζονται πάντα με την ένταση του σεισμού, καθώς μπορεί να πραγματοποιηθούν στο σύνολο τους ή σε κάθε είδους σεισμό, αν και υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να επιδεινωθούν αναλογικά με την κλίμακα σοβαρότητας του σεισμού. 1. Πλημμύρες που προκλήθηκαν από παλιρροϊκά κύμματα που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια του σεισμού ή αμέσως μετά, ζημιές σε σωλήνες που προκλήθηκαν από την κατάρρευση κτηρίων ή στεγών. 4 P a g e

5 2. Κλιματικοί παράγοντες που προκαλούν δομικές βλάβες, αλλαγές σε περιβαλλοντικούς παραμέτρους και εκθέτουν τα στοιχεία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε δυσμενείς κλιματικές συνθήκες. 3. Διακοπή λειτουργίας των προσφερόμενων υπηρεσιών των οργανισμών κοινής ωφελείας (νερό, φως, φυσικό αέριο, κλπ.), τα οποία συμβαίνουν κατά κανόνα κατά τη διάρκεια ενός σεισμικού γεγονότος και προκαλούνται από καταρρεύσεις και καθιζήσεις του εδάφους που με τη σειρά τους προκαλούν βλάβη των συστημάτων και τροποποιούν το ελεγχόμενο περιβαλλοντικό μικροκλίμα. 4. Βιολογικές προσβολές από οργανισμούς όπως έντομα ή αρουραίους ; αυτό το φαινόμενο μπορεί να προηγείται του σεισμικού γεγονότος, αλλά γίνεται εμφανές και ανεξέλεγχτο μετά την κατάρρευση των κτηρίων 5. Πυρκαγιά μπορεί να προκληθεί από κεραυνούς, βραχυκυκλώματα, βλάβη στα ηλεκτρικά καλώδια που βρέθηκαν εκτεθειμένα στα καιρικά φαινόμενα, τη θερμότητα και καύση. Περαιτέρω ζημιές μπορεί να προκληθούν από καπνό, νερό και προϊόντα πυρόσβεσης. 6. Εκρήξεις μπορεί να προκληθούν από φιάλες αερίου, από το δίκτυο φυσικού αερίου, τις δεξαμενές καυσίμων, κλπ. που βρίσκονται σε χώρους όπου κτήρια έχουν καταρρεύσει ή που έχουν προκληθεί βραχυκυκλώματα μετά το σεισμικό γεγονός. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΡΙΣΗΣ Όταν επέλθει μια καταστροφή, αναλαμβάνει μία ομάδα συντονισμού που έχει συσταθεί σύμφωνα με τα υπάρχοντα εθνικά πρωτόκολλα. Αυτή η ενέργεια θα μπορούσε να βασίζεται σε τρία αλληλοσυνδεόμενα στοιχεία: Από κοινού διαχείριση. Δυνατότητα υιοθέτησης μιας ολιστικής προσέγγισης της κατάστασης, ορίζοντας αρμοδιότητες σε όλα τα επίπεδα διοίκησης. Η καλή επικοινωνία. Μία συνεχής ανταλλαγή πληροφοριών και χρήση των ενιαίων διαδικασιών και της επικοινωνίας που εγγυώνται την άμεση παρέμβαση και ένα καλύτερο αποτέλεσμα στη φάση της έκτακτης ανάγκης. Ορθολογική διαχείριση των πόρων. Απαιτεί την έγκαιρη και αποτελεσματική χρήση των πόρων (ανθρώπων και εξοπλισμού) που διατίθενται, ώστε να εντοπιστούν ευκολότερα και να διατεθούν στο είδος της επέμβασης. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕΙΣΜΙΚΗΣ ΤΡΟΤΩΤΗΤΑΣ Τοιχογραφίες και νωπογραφίες Δίνονται συνοπτικά τα στοιχεία σεισμικής τρωτότητας για νωπογραφίες σε τοίχους και θόλους: Παρουσία ρωγμών ήπιου πλάτους, λόγω της χρονικής δράσης Χαμηλή ποιότητα τοιχοποιίας στους ζωγραφισμένους τοίχους 5 P a g e

6 Τοιχογραφία σε αψίδα ( η οποία είναι σε μια ευάλωτη κατάσταση μόνη της, ειδικά σε παχείς υψηλούς θόλους) Τμήμα από υπόστρωμα νωπογραφίας π. χ. αν είναι σε τμήμα του πάνω μέρους της εκκλησίας ή στο τελευταίο επίπεδο του κτηρίου (F). Τμήμα νωπογραφιών σε μέρος κατεστραμμένου πύργου Κινητά έργα τέχνης: πίνακες ζωγραφικής σε καμβά και εικόνες Σε αυτή την παράγραφο προτείνεται μια λίστα τρωτότητας στοιχείων για πίνακες ζωγραφικής σε καμβά και εικόνες: Τρωτότητα λόγω πιθανής ανατροπής ( όταν οι πίνακες και οι εικόνες τοποθετούνται σε στηρίγματα) Τρωτότητα των τοίχων στους οποίους στηρίζονται οι πίνακες ή οι εικόνες Πίνακες ή εικόνες σε τοιχοποιία κακής ποιότητας Πίνακες ζωγραφικής ή εικόνες αναρτημένοι σε ένα καρφί Πίνακες ζωγραφικής ή εικόνες που τοποθετούνται σε αψίδες ή οροφές που πιθανό να πέσουν. Κινητά έργα τέχνης: γλυπτά και μουσειακά αντικείμενα Προτείνεται η σύνθεση της σεισμικής τρωτότητας των γλυπτών και μουσειακών αντικειμένων: Η τρωτότητα των αγαλμάτων στο πλαίσιο ενός σεισμικού φαινομένου επιφέρει την άκαμπτη ανατροπή, τη μετατόπιση ή την αστοχία οφειλόμενη στην υπερβολική ένταση ( στην περίπτωση των λεγόμενων " μεγάλων αγαλμάτων " είναι πιθανό να δημιουργηθούν τάσεις πιέσεως στο υλικό εξαιτίας του βάρους τους). Επικεντρώνεται κυρίως στο ανώτερο τμήμα μάζας του αγάλματος Ρωγμές στο άγαλμα Λυγηρότητα ( υψηλή αναλογία μεταξύ του ύψους και της βάσης στήριξης κατά μήκος της δυσμενέστερης διεύθυνσης) Ξεχωριστή βάση κάτω από το άγαλμα Μειωμένο τμήμα βάσης αγάλματος ( αυτή η κατάσταση μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό στη βάση του αγάλματος) Άγαλμα από πέτρα ή μάρμαρο ( αγάλματα με αυτά τα υλικά είναι πιο ευάλωτα από ό,τι τα αντίστοιχα από χαλκό και επιπλέον αγάλματα από μάρμαρο είναι συμπαγή και χαρακτηρίζονται από σημαντική σεισμική μάζα ) Άγαλμα που βρίσκεται κάτω από θόλους ή στέγες που θα μπορούσαν να πέσουν πάνω του Άγαλμα που βρίσκεται σε ψηλά αρχιτεκτονικά τμήματα του κτηρίου ( κίονες, διαζώματα των εκκλησιών, γείσα, κτλ.) Άγαλμα που βρίσκεται σε κτήριο / πολυώροφο κτήριο με ψηλούς ορόφους ( αυτή η διαμόρφωση διευρύνει τις επιπτώσεις του σεισμικού φαινομένου) Ελλειψη προστατευτικής θήκης από γυαλί Μειωμένη τριβή μεταξύ βάσης αντικειμένου και επιφάνειας στην οποία κλίνει ( αυτή η κατάσταση καθιστά δυνατή την ολίσθηση) 6 P a g e

7 Μικρά αντικείμενα και χειροποίητα έργα με λυγηρό σχήμα Υλικό αρχείων Ο στόχος είναι η ανάλυση του αρχείου, μη λαμβάνοντας υπόψη την τρωτότητα των κτηρίων. Προτείνεται μια σύνθεση της τρωτότητας των ραφιών και των ντουλαπιών που περιέχουν αρχειακό υλικό: Υπερβολική λυγηρότητα των ντουλαπιών Υπερβολική μάζα που φιλοξενείται στα ράφια /ντουλάπια Κατανεμημένη μάζα αλλά κυρίως σε μεγάλη απόσταση από το πάτωμα Θέση αρχείου σε ψηλό όροφο πολυεπίπεδου κτηρίου Ράφια / ντουλάπια χωρίς σύνδεση σε τοίχους Αδύναμη διαμόρφωση, π. χ. μικρά στηρίγματα ή παραμορφωμένοι πάγκοι εξαιτίας του βάρους των βιβλίων Τρωτότητα ραφιών εξαιτίας των λεπτών ή όχι ικανοποιητικά συνδεδεμένων στηριγμάτων Αρχαιολογικοί Χώροι Εδώ προτείνεται μια συνοπτική περιγραφή της σεισμικής τρωτότητας κάποιων στοιχείων αρχαιολογικών χώρων. Γίνεται αναφορά κυρίως στα ερείπια των αρχαίων ναών ( όπως στήλες ή κιονοστοιχίες ), κατασκευών που αναμένεται να ανατραπούν π. χ. υδραγωγεία ή τοίχοι που λειτουργούν σαν πρόβολοι και έργα μεγαλιθικού τύπου Κτήριο με υπερβολική λυγηρότητα Μεγάλες μάζες στην κορυφή του κτηρίου Κακή κατάσταση επισκευής Η πλευρά έναντι σε χωμάτινο τοίχο Κακή ποιότητα και μη ικανοποιητική επισκευή της φέρουσας τοιχοποιίας Απουσία κάθε τύπου προστασίας από ατμοσφαιρικούς παράγοντες, ιδίως συσσώρευση ομβρίων υδάτων που σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα μπορεί να αποδυναμώσει τη δομική απόδοση των υλικών ΒΑΝΔΑΛΙΣΜΟΙ Μόνο πριν από λίγα χρόνια ένας 69χρονος άντρας ψέκασε μια χημική ουσία σε έναν από τους κορυφαίους πίνακες του μουσείου Rijk του Άμστερνταμ τον πίνακα του Bartholomeus van der Helst με τίτλο "Ο Εορτασμός της Ειρήνης του Münster". Ευτυχώς καταστράφηκε μόνο το βερνίκι, χάρη στην άμεση δράση ενός από τους φρουρούς. Ο συγκεκριμένος άντρας έχει επιτεθεί σε 165 έργα τέχνης στη Γερμανία και ήταν σε ψυχιατρική κλινική για πολλά χρόνια, μέχρι που τον διώξανε. Το 1986 ένας Ολλανδός επιτέθηκε με ένα μαχαίρι τον πίνακα του Μπάρνετ Νιούμαν με τίτλο "Ποιος φοβάται το κόκκινο, κίτρινο και μπλε III" στο Μουσείο Stedelijk του Άμστερνταμ. Τέσσερα χρόνια νωρίτερα, μια άλλη έκδοση του πίνακα, "Ποιος φοβάται το κόκκινο, κίτρινο και μπλε IV" στο Εθνικό 7 P a g e

8 Μουσείο στο Βερολίνο, χτυπήθηκε από έναν φοιτητή. Το όπλο που χρησιμοποιήθηκε ήταν μέρος του τείχους που υπήρχε ως προστατευτικό από τους επισκέπτες. Όταν ο πίνακας αποκαταστάθηκε, ο Ολλανδός επέστρεψε το 1997 για να τον καταστρέψει και πάλι. Δεδομένου ότι δεν είχε εκτεθεί εκείνη τη περιόδο, ο νέος άντρας πήρε έναν άλλο πίνακα του Barnett και τον έκοψε πάλι με μαχαίρι. Αργότερα δήλωσε ότι ήταν θυμωμένος που ο συντηρητής είχε καταστρέψει το δικό του "έργο τέχνης". Και φυσικά υπάρχουν όλοι αυτοί οι περίεργοι επισκέπτες που δεν μπορούν να περιοριστούν στο να κοιτάζουν μόνο. Δεν μπορούμε να απέχουμε από να αγγίζουμε τα αντικείμενα - προφανώς χρειαζόμαστε να αγγίξουμε ώστε να υποστηρίξουμε την οπτική μας αντίληψη, δηλαδή να επαληθεύσουμε αυτό που βλέπουμε. Ορισμός Βανδαλισμός είναι μια σκόπιμη πράξη να βλάψει ένα αντικείμενο τέχνης Γενικά Είναι αλήθεια ότι η τέχνη είναι χωρίς άμυνα. Αλλά υπάρχουν πολλοί τρόποι για να τη διασώσουμε και να την προστατεύσουμε. Το βασικό είναι να γίνει μια ανάλυση κινδύνου. Τα ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν, αφορούν 4 κατηγορίες βανδαλισμού. Η πρώτη είναι και η πιο σοβαρή. 1. βανδαλισμοί που βασίζονται σε πολιτικά, εθνικά ή θρησκευτικά κίνητρα 2. βανδαλισμοί που βασίζονται σε θυμό ή σύγχυση 3. βανδαλισμοί με βάση την «διασκέδαση» 4. βανδαλισμοί που προκαλούνται από άγνοια Πιθανές απειλές 1. Θρησκευτικά και πολιτικά ζητήματα που σχετίζονται με τη συλλογή σας (παράδειγμα πριν λίγους μήνες που Δωδεκαθεϊστές τοποθετήσανε εμπρηστικό μηχανισμό στο άγαλμα του Παλαιολόγου, και τον Μυστρά. 2. Η σύγχρονη τέχνη μπορεί να είναι μια πρόκληση 3. Ένας πρώην υπάλληλος που μπορεί να πάρει εκδίκηση 4. Ο εμπρησμός 5. Η παραμέληση, η ανεπαρκής συντήρηση της συλλογής και του κτιριακής υποδομής μπορεί να προσκαλέσει πράξεις βανδαλισμού 6. Οι ομάδες επισκεπτών, κυρίως νέων 7. Επισκέπτες που αγγίζουν τα μουσειακά αντικείμενα 8. Ένα κακώς τοποθετημένο αντικείμενο 8 P a g e

9 Προληπτικά βήματα 1. Να γνωρίζετε σε ποια αντικείμενα μπορεί να προκληθεί μια πράξη βανδαλισμού 2. Να είστε σε εγρήγορση σχετικά με τα θρησκευτικά και τα πολιτικά θέματα 3. Παρατηρείτε επισκέπτες και ομάδες επισκεπτών ώστε να βλέπετε τη συμπεριφορά τους 4. Εκπαιδεύστε το κοινό σας : να εξηγείτε γιατί δεν πρέπει να αγγίζουμε τα αντικείμενα 5. Τσάντες, μπαστούνια πεζοπορίας, μπουκάλια με υγρό, κλπ θα πρέπει να μένουν στο βεστιάριο 6. Δημιουργείτε σωματική ή οπτική απόσταση ή βάλτε κάποιο εμπόδιο μεταξύ του εκθέματος και του κοινού ( ένα σχοινί, μπάρες, κλπ) 7. Ασφαλίστε μικρά αντικείμενα 8. Τοποθετείτε τα εύθραυστα, σπάνια και μικρά αντικείμενα σε προθήκες με γυαλί ασφαλείας 9. ελέγξτε την κατάσταση των εκθεμάτων καθημερινά 10. Διατηρείτε τον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου καθαρό για να αποφευχθούν βανδαλισμοί, γκραφιτι και εμπρησμοί. 11. Συνοδεύετε ομάδες επισκεπτών με δύο άτομα, το ένα στο πίσω μέρος. 12. Αναβετε τα φώτα στην περιοχή τη νύχτα 9 P a g e