Διπλωματική Εργασία. του φοιτητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών:

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Διπλωματική Εργασία του φοιτητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών: ΤΖΑΤΖΙΜΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ Αριθμός Μητρώου: 6858 Θέμα «ΜΕΛΕΤΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΕ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ» Επιβλέπουσα: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΥΡΓΙΩΤΗ Επίκουρη Καθηγήτρια Πάτρα, Μάρτιος

2 Το σύνολο της εργασίας αποτελεί πρωτότυπο έργο, παραχθέν από τον συγγραφέα, και δεν παραβιάζει δικαιώματα τρίτων καθ οιονδήποτε τρόπο. Αν η εργασία περιέχει υλικό, το οποίο δεν έχει παραχθεί από τον ίδιο, αυτό είναι ευδιάκριτο και αναφέρεται ρητώς εντός του κειμένου της εργασίας ως προϊόν εργασίας τρίτου, σημειώνοντας με παρομοίως σαφή τρόπο τα στοιχεία ταυτοποίησής του, ενώ παράλληλα βεβαιώνει πως στην περίπτωση χρήσης αυτούσιων γραφικών αναπαραστάσεων, εικόνων, γραφημάτων κλπ., έχει λάβει τη χωρίς περιορισμούς άδεια του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων για την συμπερίληψη και επακόλουθη δημοσίευση του υλικού αυτού. 2

3 ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Πιστοποιείται ότι η Διπλωματική Εργασία με θέμα «ΜΕΛΕΤΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΕ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ» Του φοιτητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών ΤΖΑΤΖΙΜΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ Αριθμός Μητρώου: 6858 Παρουσιάστηκε δημόσια και εξετάστηκε στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών στις.../../ Η Επιβλέπουσα: Ο Διευθυντής του Τομέα Πυργιώτη Ελευθερία Επίκουρη Καθηγήτρια Αλεξανδρίδης Αντώνιος Καθηγητής 3

4 Αριθμός Διπλωματικής Εργασίας: Θέμα: «ΜΕΛΕΤΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΕ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ» Φοιτητής : ΤΖΑΤΖΙΜΑΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Επιβλέπουσα : ΠΥΡΓΙΩΤΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 4

5 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την καθηγήτριά μου και επιβλέπουσα της διπλωματικής εργασίας κ.ελευθερία Πυργιώτη για την καθοδήγησή και τις συμβουλές της όσον αφορά την εκπόνηση της παρούσας εργασίας. Ιδιαίτερα ευχαριστώ τους κ.μαναρώλη Γεώργιο και κ.σερμπετζόγλου Βασίλη οι οποίοι με βοήθησαν ιδιαίτερα με τις γνώσεις τους και το ενδιαφέρον το οποίο έδειξαν. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ.αντιπτέραρχο Σμυρλή Χριστόφορο ο οποίος ήταν ο προϊστάμενός μου κατά την διάρκεια της στρατιωτικής μου θητείας και με την κατανόηση και το ενδιαφέρον που έδειξε για το άτομό μου βοήθησε τα μέγιστα ώστε να ολοκληρώσω την εργασία παράλληλα με την θητεία μου. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένειά μου και τους φίλους μου για την υπομονή και την στήριξη που μου παρείχαν και εξακολουθούν να μου παρέχουν και που αποτέλεσαν στήριγμα μου στην προσπάθεια ολοκλήρωσης των σπουδών μου. 5

6 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα διπλωματική εργασία αφορά την εκπόνηση μελέτης για τις κτιριακές εγκαταστάσεις νοσοκομείου. Η ανθρώπινη ζωή είναι ιερή και η προστασία αυτής από οποιοδήποτε κίνδυνο αποτελεί υποχρέωση όλων μας. Η φωτιά είναι ένας παράγοντας που κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορεί να την απειλήσει. Η πυροπροστασία του εκάστοτε κτιρίου αποτελεί υποχρέωση του κάθε μελετητή, πόσο μάλλον όταν αναφερόμαστε σε ένα νοσοκομείο το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει στις εγκαταστάσεις του εκατοντάδες ίσως και χιλιάδες άτομα. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια ιστορική αναδρομή στη σχέση ανθρώπουφωτιάς, παρουσιάζονται χρήσιμοι ορισμοί, ορίζεται το τρίγωνο και η πυραμίδα της φωτιάς, αναλύονται οι παράγοντες που είναι απαραίτητοι για την έναρξη πυρκαγιάς καθώς επίσης και οι αιτίες πρόκλησης της αλλά και η διάκριση των αιτιών ανάλογα με την πρόθεση ή την υπαιτιότητα. Επίσης γίνεται κατηγοριοποίηση των πυρκαγιών, παρουσιάζονται οι τρόποι που επιτυγχάνεται η κατάσβεση και γίνεται ένας πρώτος διαχωρισμός των μέσων κατάσβεσης. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται το τι ορίζει ο κανονισμός για την παθητική και την ενεργητική πυροπροστασία, αναλύονται τα μέσα υλοποίησης πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης και εξηγείται η λειτουργία κάποιων συστημάτων που χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα μελέτη. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται αναλυτικά η μελέτη ενεργητικής πυροπροστασίας του υπό μελέτη νοσοκομείου. Τέλος στο παράρτημα παρατίθεται το άρθρο της νομοθεσίας που αφορά τα κτίρια υγείας. Αναφέρω εδώ ότι για την υλοποίηση της μελέτης χρησιμοποιήθηκε συνδυασμός άρθρων της κείμενης νομοθεσίας, αλλά έκρινα σκόπιμο να παραθέσω μόνο το άρθρο για τα νοσοκομεία καθώς ο όγκος της νομοθεσίας είναι μεγάλος. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί εύκολα να ανατρέξει στην βιβλιογραφία για την υπόλοιπη νομοθεσία. Μαζί με την έντυπη έκδοση της παρούσας διπλωματικής κατατέθηκαν στο Εργαστήριο Υψηλών Τάσεων σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή και τα αναλυτικά σχέδια της παρούσας μελέτης. 6

7 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Βασικές έννοιες 1.1 Εισαγωγή Ορισμοί Πυρκαγιά Προϋποθέσεις για έναρξη και εξάπλωση πυρκαγιάς Αιτίες πρόκλησης πυρκαγιών Είδη-Κατηγορίες πυρκαγιών Τρόποι και μέσα κατάσβεσης πυρκαγιών. 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Πυροπροστασία 2.1 Παθητική Πυροπροστασία Απαιτήσεις παθητικής πυροπροστασίας Κανονισμός παθητικής πυροπροστασίας Ενεργητική Πυροπροστασία Βασικές απαιτήσεις κανονισμών Μέσα υλοποίησης μελέτης ενεργητικής πυροπροστασίας Μέσα υλοποίησης πυρανίχνευσης Μέσα υλοποίησης πυρόσβεσης.38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Μελέτη ενεργητικής πυροπροστασίας σε κτιριακές εγκαταστάσεις νοσοκομείου 3.1 Μελέτη ενεργητικής πυροπροστασίας.50 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.73 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ [4] Η φωτιά και ο άνθρωπος ταξιδεύουν μαζί σε βάθος χρόνου που φτάνει στην αρχή της ύπαρξης του δεύτερου. Στην αρχή οι δυό τους ήταν εχθροί, καθώς ο άνθρωπος την έβλεπε να καίει τα δέντρα, να μπαίνει μέσα στη σπηλιά που έμενε τη νύχτα για να κοιμηθεί. Να παγιδεύει τα μεγάλα θηράματα και να του κλέβει ένα μεγάλο μέρος από την τροφή του. Έτσι ήταν στην αρχή.[4] Καθώς περνούσαν τα χρόνια ο άνθρωπος παρατήρησε πως μπορεί να ωφεληθεί από την φωτιά. Παρατήρησε ότι μπορεί να την χρησιμοποιήσει για να ζεσταθεί, να αντιμετωπίσει τα φυσικά φαινόμενα στα οποία ήταν εκτεθειμένος. Έτσι επινόησε τεχνικές για το άναμμα της κατά βούληση, μέσω της τριβής δυο κομματιών ξύλου καθώς και της κρούσης δυο κομματιών πυριτόλιθου και την δημιουργία σπινθήρων.[4] Όταν το κατάφερε αυτό άρχισε να την χρησιμοποιεί για να ψήνει το φαγητό του και αργότερα για να κατασκευάζει σκεύη για να το αποθηκεύει καθώς επίσης και για την κατασκευή εργαλείων τα οποία βοήθησαν σημαντικά στην βελτίωση του τρόπου ζωής του. Ο άνθρωπος λοιπόν οφείλει κατά ένα μεγάλο βαθμό την εξέλιξή του στην φωτιά. Χωρίς αυτήν είναι βέβαιο πως όλα τα σπουδαία επιτεύγματα του δεν θα είχαν συμβεί και η ιστορία του ανθρώπινου είδους θα ήταν διαφορετική. Όσο ευεργετική όμως μπορεί να υπάρξει η φωτιά κάτω από τον ανθρώπινο έλεγχο, πολλαπλάσια καταστροφική είναι όταν βρίσκεται εκτός αυτού. Είναι ικανή να απειλήσει την ανθρώπινη ζωή και να καταστρέψει τα πάντα στο πέρασμά της. Η μάχη για τον έλεγχό της δίνεται ιστορικά με όποια μέσα είχε ο άνθρωπος. Ξεκίνησε τοποθετώντας πέτρες γύρω από τις τοπικές εστίες και με την πάροδο των χρόνων και την εξέλιξη της τεχνολογίας φτάνουμε στο σήμερα, όπου η οργάνωση, τα μέσα και τα μέτρα είναι σαφώς αποτελεσματικότερα. Η μάχη για τον έλεγχό της παραμένει αναλλοίωτη. Σήμερα ενώ κάποιος θα περίμενε λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας να έχει μειωθεί ο κίνδυνος και οι συνέπειες της, αντίθετα υπάρχει και είναι πιο σοβαρός από ποτέ. Η πρόοδος της τεχνολογίας οδήγησε στην ανακάλυψη εξαιρετικά εύφλεκτων υλικών τα οποία ήταν άγνωστα παλιότερα (πετρέλαιο, εκρηκτικά αέρια, πυρηνικά κλπ) και τα οποία αποτελούν πολύ συχνή αιτία εκδήλωσης καταστροφικών πυρκαγιών. Ακόμη η σημερινή δομή των κοινωνιών που επιβάλλει την συνύπαρξη πολλών ατόμων σε μικρούς χώρους και την αποθήκευση μεγάλου θερμικού φορτίου σε μικρές επιφάνειες γης, αποτελεί μια παράμετρο που κατατάσσει μια ενδεχόμενη πυρκαγιά εξαιρετικά πιο επικίνδυνη σε σχέση με το παρελθόν. Έτσι ο άνθρωπος όντας αναγκασμένος να προστατέψει την ίδια του την ζωή αλλά και την περιουσία του από τον κίνδυνο της πυρκαγιάς, ανέπτυξε κανονισμούς πυροπροστασίας και εφηύρε μέσα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης με τα οποία 8

9 τους υλοποιεί. 1.2 ΟΡΙΣΜΟΙ [12], [13] Ξεκινώντας κρίνεται σκόπιμο να δοθούν κάποιοι ορισμοί εννοιών που θα χρησιμοποιηθούν κατά κόρον στη συνέχεια με σκοπό την ευκολότερη κατανόησή τους. Φωτιά, πυρά ή πυρ: Είναι η καύση που συνοδεύεται από φλόγα. Πρόκειται για χημική αντίδραση κατά την οποία εκλύεται έντονα θερμότητα και κατά το φαινόμενο συντηρείται φλόγα, ως ορατό αποτέλεσμα της εξώθερμης αντίδρασης. Καύση: Με τον όρο καύση χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε χημική αντίδραση συνοδεύεται από έκλυση θερμότητας ίσως και φωτός που συνδυάζονται (συχνά) με την εμφάνιση φλόγας, από θερμά αέρια προϊόντα, ή λάμψης. Πυρκαγιά: Είναι η ανεξέλεγκτη καύση με το οξυγόνο, η οποία συνοδεύεται από έκλυση μεγάλων ποσών θερμότητας και φωτός, συνέπεια δε έχει την ανεπιθύμητη και εκτός ελέγχου καύση υλών, όπως είναι η καύση έμβιων οργανισμών, αντικειμένων, κτηρίων, εγκαταστάσεων κλπ. Θερμοκρασία ανάφλεξης: Ονομάζεται η θερμοκρασία στην οποία πρέπει να φτάσει ένα σώμα μετά από παροχή θερμότητας, έτσι ώστε να αναφλεγεί. Κάθε σώμα έχει την δική του θερμοκρασία ανάφλεξης και έχουν παρατηρηθεί διαφορετικές τιμές ανάλογα την επεξεργασία που έχει υποστεί αλλά και το μέγεθος του σώματος. Πχ για το ξύλο έχουμε διαφορετική θερμοκρασία ανάφλεξης όταν βρίσκεται στην μορφή κορμού και διαφορετική στην μορφή πριονιδίου. Θερμοκρασία καύσης: Ονομάζεται η θερμοκρασία στην οποία η πυρκαγιά συνεχίζει να υφίσταται ακόμα και μετά την απομάκρυνση της πηγής θερμότητας. Είναι ανώτερη κατά λίγες μονάδες από αυτήν της ανάφλεξης. Πυροπροστασία: Με τον όρο πυροπροστασία εννοούμε το σύνολο των μέτρων που λαμβάνονται για την προστασία από την φωτιά και τις συνέπειες της. Μέτρα πυροπροστασίας λαμβάνονται σε οχήματα, πλοία, αεροπλάνα και κτίρια. Πυρανίχνευση: Οι ενέργειες που κάνουμε με σκοπό την έγκαιρη ανίχνευση μιας εστίας φωτιάς και την έγκαιρη ειδοποίηση μέσω σήματος κινδύνου από ηχητικά, οπτικά και άλλα μέσα. Πυρόσβεση: Οι ενέργειες που κάνουμε για την κατάσβεση μιας ενδεχόμενης εστίας φωτιάς. 9

10 1.3 ΠΥΡΚΑΓΙΑ Η παρούσα διπλωματική αφορά την μελέτη πυροπροστασίας νοσοκομείου, την προσπάθεια δηλαδή ανίχνευσης και αντιμετώπισης μιας ενδεχόμενης πυρκαγιάς και ως εκ τούτου κρίνεται σκόπιμο να εμβαθύνουμε περισσότερο στο θεωρητικό υπόβαθρο και να πούμε κάποια πράγματα τα οποία θα μας βοηθήσουν να την κατανοήσουμε και επομένως να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα. [12] ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΙ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ [1], Για να δημιουργηθεί και να αναπτυχθεί μια πυρκαγιά πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχουν ταυτόχρονα τρείς παράγοντες. Αν αφαιρέσουμε κάποιον από αυτούς τους παράγοντες η πυρκαγιά σβήνει αμέσως. Όλες οι μέθοδοι κατάσβεσης βασίζονται σε αυτή ακριβώς την παρατήρηση. Οι παράγοντες αυτοί αποτελούν το λεγόμενο «τρίγωνο της φωτιάς» και είναι οι εξής: 1. ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ 2.ΑΕΡΑΣ (οξυγόνο) 3.ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ Ακολουθεί σχηματική απεικόνιση του εν λόγω τριγώνου. 10

11 Στη συνέχεια παρουσιάζεται σε συντομία η λειτουργία του κάθε παράγοντα, έτσι ώστε να γίνει ευκολότερα κατανοητός ο τρόπος με τον οποίο επεμβαίνει στην πυρκαγιά. 1.ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ: Η καύσιμη ύλη χωρίζεται σε τρείς βασικές κατηγορίες: α)στερεα ΚΑΥΣΙΜΑ β)υγρα ΚΑΥΣΙΜΑ γ)αερια ΚΑΥΣΙΜΑ ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑ:Ορίζουμε όλα τα στερεά υλικά που δύνανται να καούν. Πχ ξύλο, ύφασμα, άνθρακες, ελαστικά, πλαστικά κα. ΥΓΡΑ ΚΑΥΣΙΜΑ: Ορίζουμε υγρά υλικά τα οποία δύνανται να καούν όπως πετρέλαιο, βενζίνη, νέφτι, οινόπνευμα κα. ΑΕΡΙΑ ΚΑΥΣΙΜΑ: Ορίζουμε αέρια όπως το υδρογόνο, φωταέριο, υγραέριο, προπάνιο, αιθάνιο, μονοξείδιο του άνθρακα κα. Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι τα στερεά και τα υγρά καύσιμα δεν καίγονται στη μάζα τους αλλά στην ελεύθερη επιφάνειά τους, σε αντίθεση με τα αέρια καύσιμα τα οποία καίγονται εξ ολοκλήρου στην μάζα τους. Αυτό συμβαίνει διότι μόνο στην ελεύθερη επιφάνεια των στερεών και υγρών καυσίμων συνυπάρχουν οι τρείς παράγοντες που αναφέραμε πριν, δηλαδή ο αέρας, η καύσιμη ύλη και η θερμότητα. Επομένως γίνεται κατανοητό πως τα αέρια καύσιμα καίγονται πιο γρήγορα και συνεπώς είναι πιο επικίνδυνη μια πυρκαγιά που θα ξεκινήσει από αυτά. 2.ΑΕΡΑΣ (οξυγόνο): Το οξυγόνο είναι το περισσότερο διαδεδομένο στοιχείο της φύσης και αποτελεί υπό την μορφή διαφόρων ενώσεων το 47% περίπου του βάρους του στερεού φλοιού της γης και το 86% περίπου του βάρους του θαλάσσιου ύδατος. Το οξυγόνο στον ατμοσφαιρικό αέρα βρίσκεται σε ποσοστό 21% κατ όγκο και 23% κατά βάρος, γεγονός που επιτρέπει την διατήρηση της πυρκαγιάς ακόμα και με ελάχιστα καύσιμα υλικά. Ο ατμοσφαιρικός αέρας εκτός από το οξυγόνο περιέχει περίπου 78% άζωτο και το υπόλοιπο 1% περίπου μοιράζονται το διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια. Σημαντικότατο είναι το γεγονός ότι η μείωση της περιεκτικότητας του ποσοστού του οξυγόνου στον ατμοσφαιρικό αέρα κάτω από το 15% δεν συντελεί στην καύση και συνεπώς αν επιτευχθεί έχουμε κατάσβεση της πυρκαγιάς. 3.ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ: Η θερμότητα είναι μορφή ενέργειας που αφορά μακροσκοπικά αντικείμενα, επί της ουσίας πρόκειται όμως για την κινητική ενέργεια και την ενέργεια ταλάντωσης των μορίων, ατόμων ή ιόντων ενός σώματος η οποία αποθηκεύεται και μεταφέρεται με φορείς στην μικροσκοπική κλίμακα. Η μετάδοση της θερμότητας μπορεί να γίνει με τρείς τρόπους, με αγωγή (στερεά), με μεταφορά (υγρά και αέρια) καθώς και με ακτινοβολία (κενό). Δεν κρίνεται σκόπιμο 11

12 να αναλυθούν οι τρόποι μετάδοσης, απλά εγκυκλοπαιδικά να αναφέρουμε ότι χαρακτηριστικό παράδειγμα της μετάδοσης της θερμότητας στο κενό αποτελεί η θέρμανση του πλανήτη μας από τον ήλιο. Είναι σημαντικό σε αυτό το σημείο να διαχωρίσουμε την θερμότητα από την θερμοκρασία καθώς αποτελούν διακριτά μεγέθη τα οποία όμως συχνά συγχέονται. Η θερμοκρασία αποτελεί καταστατικό μέγεθος, εξαρτάται δηλαδή αποκλειστικά από την κατάσταση ενός συστήματος σωμάτων. Η θερμότητα από την άλλη προκύπτει σε θερμικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ σωμάτων, δεν μπορούμε δηλαδή να πούμε ότι ένα σύστημα έχει κάποια τιμή θερμότητας. Στην περίπτωση πυρκαγιάς για να μειώσουμε την θερμότητα (τρίγωνο φωτιάς) και να σταματήσουμε τις θερμικές αυτές αλληλεπιδράσεις χρησιμοποιούμε κατασβεστικά μέσα έτσι ώστε να μειώσουμε την θερμοκρασία του συστήματος και να διακοπεί η μεταφορά ενέργειας που πραγματοποιείται από τα θερμότερα στα ψυχρότερα σώματα, με αποτέλεσμα το σβήσιμο της πυρκαγιάς. Σύμφωνα με νεότερες επιστημονικές έρευνες υπάρχει και ένα τέταρτο απαραίτητο στοιχείο για την ανάπτυξη πυρκαγιάς, οι «ελεύθερες ρίζες», που δημιουργούν τελικά την «πυραμίδα της φωτιάς». Οι ελεύθερες ρίζες αντιδρούν με το οξυγόνο και τα αέρια της καιόμενης ύλης, κατά εξελισσόμενο τρόπο ως αλυσιδωτή αντίδραση, που μπορεί να ευνοηθεί από διάφορους παράγοντες,όπως πχ τη θερμική εκφόρτιση, όταν η φωτιά εξαπλωθεί σε γειτονική περιοχή. [12] Ακολούθως παραθέτω για καλύτερη κατανόηση, σχηματική απεικόνιση της «πυραμίδας της φωτιάς». 12

13 1.3.2 ΑΙΤΙΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ [15] είναι: Οι κυριότερες αιτίες από τις οποίες μπορούν να προκληθούν πυρκαγιές 1. Οι γυμνές φλόγες (λυχνιών, κεριών, σπίρτων, αναπτήρων, εστιών πυρός κ.λπ.) ερχόμενες σε επαφή με καύσιμα υλικά. 2. Ο ηλεκτρισμός (σπινθήρες, βραχυκύκλωμα) όταν η εγκατάσταση είναι ελλιπής. 3. Αναμμένες θερμάστρες πετρελαίου, ξύλου ή μαγκάλια. 4. Τα υπολείμματα καπνίσματος (αποτσίγαρα, πούρα κ.α.). 5. Η τριβή, κρούση, πίεση. 6. Φυσικά φαινόμενα (κεραυνός - σεισμός - ηφαίστεια). 7. Οι ηλιακές ακτίνες που πέφτουν σε γυαλιά ή συγκεντρώνονται. 8. Η αυτόματη ανάφλεξη (λόγω οξειδώσεως ή ζυμώσεως). 9. Οι σπινθήρες ή η υπερθέρμανση που προέρχονται από την λειτουργία συσκευών ή μηχανημάτων (ατμομηχανών, λεβήτων, καυστήρων, κλιβάνων κ.α.) Οι αιτίες πρόκλησης πυρκαγιάς, ανάλογα με την πρόθεση ή την υπαιτιότητα κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες: Λόγω Αμέλειας: Εδώ ανήκουν όλες οι πυρκαγιές που οφείλονται σε αμέλεια ή απροσεξία των ανθρώπων. Π.χ. ανατροπή αναμμένης λάμπας, πέταγμα τσιγάρου, κακή συντήρηση μηχανήματος, μη λήψη μέτρων προφύλαξης κατά το κάψιμο ξερών χόρτων, άναμμα φωτιάς στο δάσος για ψήσιμο κ.α. Διακρίνεται ελαφριά ή βαριά αμέλεια. Από Δόλο: Στην κατηγορία αυτή ανήκει ο εμπρησμός από πρόθεση. Τα κίνητρα του εμπρησμού είναι διάφορα: είσπραξη ασφάλειας, εκδίκηση, καταστροφή πειστηρίων άλλων εγκλημάτων κ.α. Ο εμπρησμός από πρόθεση είναι σοβαρό έγκλημα γιατί κινδυνεύει η ζωή και η περιουσία των ανθρώπων, ακόμα και ολόκληρων περιοχών. Τυχαίες: Ονομάζονται οι πυρκαγιές που προκαλούνται από ηλεκτρικό βραχυκύκλωμα, από τριβή, κρούση ή πίεση, από τις ηλιακές ακτίνες, από αυτανάφλεξη κ.α. Μπορούν να καταταγούν σε πυρκαγιές από ελαφρά αμέλεια, οι οποίες αν ερευνηθούν στο βάθος, θα μπορούσαν να αποφευχθούν εάν είχαν παρθεί τα σωστά μέτρα προστασίας και προληπτικού ελέγχου. Λόγω Ανώτερης βίας: Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι πυρκαγιές από κεραυνούς, σεισμούς, ηφαίστεια και από πολεμικά γεγονότα. Δεν μπορούν να προβλεφθούν, όμως η λήψη προληπτικών μέτρων μπορεί να αποτρέψει την καταστροφική επέκτασή τους. [15] 13

14 Γνωρίζοντας λοιπόν τις κυριότερες αιτίες πρόκλησης μιας πυρκαγιάς μπορούμε να προνοήσουμε και να κάνουμε τις απαραίτητες ενέργειες έτσι ώστε να μειώσουμε στο ελάχιστο μια ενδεχόμενη έναρξή της. Τέτοιες ενέργειες μπορεί να είναι η σωστή ενημέρωση, η σωστή συντήρηση μηχανημάτων κα ΕΙΔΗ-ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ [11], [12] Η βασική κατηγοριοποίηση των πυρκαγιών έχει να κάνει με κριτήριο την φυσική κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα καιγόμενα υλικά. Έτσι διακρίνουμε τις εξής κατηγορίες. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α : Πυρκαγιές που προέρχονται από ΣΤΕΡΕΑ ΥΛΙΚΑ οργανικής κυρίως σύνθεσης πχ ξύλο, χαρτί, ελαστικά, υφάσματα κλπ. Το υλικό κατάσβεσης που χρησιμοποιείται για τις πυρκαγιές αυτής της κατηγορίας είναι κυρίως το νερό. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Β : Πυρκαγιές που προέρχονται από ΥΓΡΑ ΚΑΥΣΙΜΑ ή ΥΓΡΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΣΤΕΡΕΑ πχ οινόπνευμα, βενζίνη, πετρέλαιο, έλαια, λίπη κλπ. Η κατάσβεση των πυρκαγιών αυτού του τύπου επιτυγχάνεται με τη χρήση μέσων που λειτουργούν ως απομονωτικά του οξυγόνου, δηλαδή αφρό, ξηρά σκόνη ή διοξείδιο του άνθρακα. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ C : Πυρκαγιές που προέρχονται από ΑΕΡΙΑ ΚΑΥΣΙΜΑ πχ προπάνιο, βουτάνιο, μεθάνιο, φυσικό αέριο κλπ. Η κατάσβεση σε αυτή την κατηγορία γίνεται με αποκοπή της φλόγας, με το φράξιμο δηλαδή της οδού διαφυγής των αερίων (κλείσιμο κεντρικής βάνας) καθώς και με συνεχή διαβροχή τυχόν υπαρχόντων φιαλών ώστε να αποφευχθεί η υπερθέρμανση και διάρρηξή τους. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ D : Πυρκαγιές που προέρχονται από ΧΗΜΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΑ πχ μαγνήσιο, τιτάνιο, ζιρκόνιο, νάτριο κλπ. Η κατάσβεσή τους γίνεται με πυροσβεστήρες ξηράς σκόνης. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ε : Πυρκαγιές που προέρχονται από τα καύσιμα των προηγούμενων κατηγοριών πάνω ή κοντά σε ηλεκτρικές συσκευές ή εγκαταστάσεις που βρίσκονται υπό τάση. Κατάσβεση γίνεται με διοξείδιο του άνθρακα. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ F : Πυρκαγιές που αφορούν τα μαγειρικά έλαια και λίπη. Στην 14

15 Αμερικάνικη κατηγοριοποίηση είναι η κατηγορία Κ. Η καταπολέμηση αυτής της κατηγορίας μπορεί να γίνει με ξηρά σκόνη, διοξείδιο του άνθρακα και για μεγάλες εγκαταστάσεις μαγειρείων wet chemical. [11], [12] Σύμφωνα με το Ελληνικό Πρότυπο NHS 10/1971 στις πινακίδες των πυροσβεστήρων τοποθετούνται υποχρεωτικά, τα σήματα των κατηγοριών, για τις οποίες προορίζονται. [1] ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ [12] Παραπάνω αναφέρθηκαν οι προϋποθέσεις που πρέπει να υπάρχουν έτσι ώστε μια πυρκαγιά να αναπτυχθεί, να διατηρηθεί και να εξαπλωθεί. Τονίστηκε επίσης ότι για την έναρξη μιας πυρκαγιάς απαιτείται η ταυτόχρονη ύπαρξη και των τριών παραγόντων του «τριγώνου της φωτιάς». Επομένως καταλαβαίνουμε ότι η επιτυχία της κατάσβεσης μιας πυρκαγιάς θα επέλθει εάν με κάποιο τρόπο εξαλείψουμε έναν ή περισσότερους από τους παράγοντες αυτούς. Επομένως πρέπει να επιδιώξω: 1.ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΚΑΥΣΙΜΗΣ ΥΛΗΣ: Μερικά τέτοια παραδείγματα είναι τα εξής, έστω ότι υπάρχει πυρκαγιά μέσα σ' ένα δωμάτιο και καίγεται ένα τραπέζι. Εάν μεταφέρω όλα τα αντικείμενα που υπάρχουν μέσα στο δωμάτιο, έξω απ' αυτό, τότε θα καεί το τραπέζι και η πυρκαγιά θα σβήσει διότι δεν θα υπάρχει άλλη καύσιμη ύλη μέσα στο δωμάτιο. Εάν έχω πυρκαγιά σε υγρά καύσιμα που οφείλεται σε διαρροή, εάν με κάποιο τρόπο σταματήσω την διαρροή, η πυρκαγιά θα κάψει όλη την ποσότητα του υγρού καυσίμου που έχει διαρρεύσει και μετά η πυρκαγιά θα σβήσει διότι δεν υπάρχει άλλο υγρό καύσιμο για να καεί. Σε πυρκαγιές αερίων καυσίμων π.χ. σε μία φιάλη υγραερίου όπου η πυρκαγιά έχει ξεσπάσει στο στόμιο σύνδεσης της με την συσκευή καύσης (π.χ. συσκευή με μάτια μαγειρικής) αρκεί να κλείσω την παροχή του αερίου από την στρόφιγγα της φιάλης και η πυρκαγιά θα σβήσει αμέσως. Σε δασικές πυρκαγιές πολλές φορές αναγκαζόμαστε να διανοίξουμε μια αντιπυρική ζώνη γύρω από την πυρκαγιά έτσι ώστε με την αφαίρεση της βλάστησης όταν η πυρκαγιά φτάσει στο σημείο της ζώνης να μην συναντήσει άλλη καύσιμη ύλη και να σβήσει. 2.ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ: Μείωση της θερμότητας σημαίνει ταυτόχρονα και μείωση της θερμοκρασίας των καιγόμενων υλικών, κάτω από την θερμοκρασία ανάφλεξης τους, γεγονός που επιφέρει την κατάσβεση της πυρκαγιάς. Η μείωση της θερμοκρασίας επιτυγχάνεται με την ψύξη των καιγόμενων υλικών και ταυτόχρονα την επαφή των υλικών αυτών με άλλα υλικά πολύ χαμηλότερης θερμοκρασίας, οπότε σιγά - σιγά έχουμε μείωση της θερμοκρασίας όλων των υλικών και έτσι αρχίζει να εκλείπει ο παράγοντας της θερμότητας (περιορίζεται ή πολλές φορές σταματά η μεταφορά θερμικής ενέργειας από το θερμότερο προς το ψυχρότερο σώμα, αφού όλα τα σώματα κατά την κατάσβεση διαβρέχονται, δηλαδή 15

16 γίνονται ψυχρότερα απ' ότι ήταν). Το αντιπροσωπευτικότερο υλικό με το οποίο πετυχαίνουμε καλύτερα την ψύξη των καιγόμενων υλικών είναι το νερό. 3.ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΕΡΑ (οξυγόνου): Το οξυγόνο ως απαραίτητο συστατικό για την εκδήλωση και διατήρηση της πυρκαγιάς προσλαμβάνεται πολύ εύκολα από τον ατμοσφαιρικό αέρα. Άρα, εάν με οποιονδήποτε τρόπο επιτύχουμε την διακοπή της επαφής του καιγόμενου υλικού με τον ατμοσφαιρικό αέρα τότε επιτυγχάνουμε δια της απομονώσεως του οξυγόνου την κατάσβεση της πυρκαγιάς. Η απομόνωση επιτυγχάνεται με την επικάλυψη της ελεύθερης επιφάνειας του καιγόμενου υλικού με διάφορα υλικά όπως: χώμα διάφορα σκεπάσματα όπως τα μάλλινα κλινοσκεπάσματα, αντιπυρικές κουβέρτες, αφρό, κλπ. 4.ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ: Είναι δυνατόν να υπάρξει συνδυασμός των παραπάνω περιπτώσεων μάλιστα η σύγχρονη πυροσβεστική τέχνη έτσι επιβάλλει, να χρησιμοποιηθεί συνδυασμός των παραπάνω ενεργειών με σκοπό την γρηγορότερη και ασφαλέστερη κατάσβεση της πυρκαγιάς. Οι παραπάνω είναι οι επιδιώξεις που έχουμε σε περίπτωση πυρκαγιάς και που αν επιτευχθούν έχουμε την κατάσβεσή της. Τα μέσα με τα οποία τις υλοποιούμε είναι τα μέσα κατάσβεσης. Τα μέσα κατάσβεσης χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες. 1.ΦΟΡΗΤΑ ΜΕΣΑ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ:(βοηθητικά εργαλεία, φορητοί και τροχηλατοί πυροσβεστήρες κα) 2.ΜΟΝΙΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ:(πυροσβεστικές φωλιές, συστήματα διαβροχής, συστήματα Sprinkler, CO2 κα) [12] Στην συγκεκριμένη μελέτη χρησιμοποιήθηκαν διάφορα μέσα κατάσβεσης των οποίων η λειτουργία θα παρουσιασθεί αναλυτικά σε επόμενο κεφάλαιο. Επομένως δεν κρίνεται σκόπιμο να επεκταθούμε περεταίρω, απλά για ευκολότερη κατανόηση της διάκρισης των μέσων παραθέτω και μια σχηματική απεικόνισή τους. [12] 16

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 2.1 ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ [1] Τα προληπτικά ή παθητικά μέτρα, όπως έχει επικρατήσει να ονομάζονται, συνιστούν τη δομική πυροπροστασία στην οποία αναφέρονται μέτρα πρόληψης πυρκαγιάς και μέτρα που λειτουργούν όταν εμφανιστεί πυρκαγιά, όπως είναι οι οδεύσεις διαφυγής, η διαμερισματοποίηση (από πλευράς πυρασφάλειας) των χώρων του κτιρίου, η επάρκεια δομοστατικής αντοχής με κατάλληλη προστασία των ευπαθών σημείων και η ελεγχόμενη ροή του καπνού που θα προκύψει. Δηλαδή τα παθητικά μέτρα πυροπροστασίας είναι προβλέψεις που έχουν ενσωματωθεί στην δομική κατασκευή. [1] ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ [14] Για να είναι πλήρης μια μελέτη παθητικής πυροπροστασίας μιας εγκατάστασης, βάση της νομοθεσίας πρέπει να πληρεί τις ακόλουθες απαιτήσεις: 1.Οδεύσεις διαφυγής: Είναι τρόποι και μέσα διαφυγής από το κτήριο προς ασφαλή χώρο εκτός του κτηρίου. 2.Δείκτης πυραντίστασης: Ορίζεται η ικανοποιητική αντίσταση στη διάδοση των φλογών των υλικών που χρησιμοποιούνται σε τοίχους και οροφές, ώστε όταν καίγονται να εμφανίζουν περιορισμένο ρυθμό απελευθέρωσης θερμότητας. 3.Πυροδιαμερίσματα: Είναι η διαμερισματοποίηση του κτηρίου, ώστε να αποτρέπεται η εσωτερική διάδοση της πυρκαγιάς. [14] ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ [6], [10], [14] Τα κτήρια ταξινομούνται ανάλογα με τη χρήση τους σε 9 κατηγορίες, σύμφωνα με τον παρακάτω Πίνακα. 17

18 Κατηγορία Είδη κτηρίων Α. Κατοικίες Κτήρια διαμερισμάτων, Ξεχωριστές κατοικίες, Οικοτροφεία. Β. Ξενοδοχεία Ξενοδοχεία, Ξενώνες. Γ. Εκπαιδευτήρια Σχολικά Κτήρια όλων των κατηγοριών και βαθμίδων εκπαίδευσης. Δ. Γραφεία Κτήρια με δημόσια ή και ιδιωτικά γραφεία. Ε. Καταστήματα Κτήρια για αποθήκευση, έκθεση και πώληση εμπορευμάτων. ΣΤ Χώροι συνάθροισης κοινού Ζ. Βιομηχανίες - Αποθήκες Η. Νοσηλευτικές εγκαταστάσεις - φυλακές Θ. Χώροι στάθμευσης οχημάτων & πρατήρια υγρών καυσίμων Κτήρια που χρησιμοποιούνται για τη συνάθροιση ατόμων, για κοινωνικές, οικονομικές, πνευματικές, ψυχαγωγικές ή αθλητικές δραστηριότητες. Κτήρια που στεγάζουν βιομηχανικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες ή και χρησιμοποιούνται για αποθήκευση πρώτων υλών & βιομηχανικών προϊόντων. Νοσοκομειακά κτήρια, Γηροκομεία, Παιδοβρεφονηπιακοί σταθμοί (με ύπνο), Κτήρια σωφρονισμού (φυλακές - αναμορφωτήρια). Υπαίθρια, υπόγεια και υπέργεια κτήρια στάθμευσης αυτοκινήτων και πρατήρια υγρών καυσίμων. Πίνακας 1.6: Ταξινόμηση κτηρίων σε κατηγορίες ανάλογα με τη χρήση τους. [10], [14] Το Άρθρο 3 του Κανονισμού Πυροπροστασίας Νέων Κτηρίων σύμφωνα με το υπ' αριθμόν 71 Προεδρικό Διάταγμα, περί Δομικής Πυροπροστασίας, αναφέρει τα εξής: Ο φέρων οργανισμός των κτηρίων πρέπει, σε περίπτωση πυρκαγιάς, να είναι ικανός να φέρει τα φορτία για τα οποία προορίζεται, για ένα χρονικό διάστημα που καθορίζεται από το δείκτη πυραντίστασης στις ειδικές διατάξεις για κάθε χρήση κτηρίου. Η απαίτηση αυτή εφαρμόζεται τόσο στο σύνολο του φέροντος οργανισμού, όσο και στα επί μέρους δομικά στοιχεία που τον απαρτίζουν. Σε πολυώροφα κτήρια, ύψους μεγαλύτερου των 20 μέτρων, τα κρίσιμα φέροντα δομικά στοιχεία πρέπει να έχουν δείκτη πυραντίστασης τουλάχιστον 120 λεπτών. Ο έλεγχος εξάπλωσης της πυρκαγιάς μέσα στο κτήριο επιδιώκεται με τον διαχωρισμό του κτηρίου σε πυροδιαμερίσματα και τη χρήση υλικών περιορισμένης αναφλεξιμότητας και καυστότητας, στα διάφορα δομικά στοιχεία και στα εσωτερικά τελειώματα. 18

19 Σχήμα 1.5: Διαμερισματοποίηση. [10], [14] Ο διαχωρισμός ενός κτηρίου σε πυροδιαμερίσματα έχει στόχο να περιορίσει την πυρκαγιά μέσα στο χώρο που εκδηλώθηκε και να εμποδίσει την οριζόντια ή/και κατακόρυφη εξάπλωσή της στο υπόλοιπο κτήριο. Για κάθε κατηγορία κτηρίων καθορίζεται ένα μέγιστο εμβαδό ορόφου ή ορόφων ή/και όγκου κτηρίου, πέρα από το οποίο ο όροφος ή το κτήριο υποδιαιρείται σε πυροδιαμερίσματα (Σχήμα1.5). Τα δομικά στοιχεία του περιβλήματος ενός πυροδιαμερίσματος, δηλαδή οι τοίχοι, τα πατώματα και τα κουφώματα έχουν δείκτη πυραντίστασης που καθορίζεται επίσης στις Ειδικές Διατάξεις για κάθε χρήση κτηρίου. Οι παραπάνω απαιτήσεις για δείκτη πυραντίστασης ισχύουν επίσης για περιβλήματα πυροπροστατευμένων οδεύσεων διαφυγής ή πυροπροστατευμένων προθαλάμων (όπου απαιτούνται), καθώς και για τοίχους που διαχωρίζουν τμήματα διαφορετικής ιδιοκτησίας ή διαφορετικών χρήσεων. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, ο τοίχος δεν επιτρέπεται να έχει δείκτη πυραντίστασης μικρότερο των 60 λεπτών. Τα μέγιστα όρια εμβαδών πυροδιαμερίσματος μπορούν να αυξηθούν κατά 25% και 50% αντίστοιχα, όταν 50% ή 100% της περιμέτρου του κτηρίου είναι ελεύθερο για την προσπέλαση των πυροσβεστικών οχημάτων, με τη προϋπόθεση ύπαρξης άρτια οργανωμένης Πυροσβεστικής Υπηρεσίας στην περιοχή. Το πυροδιαμέρισμα, σε κτήρια ύψους μεγαλύτερου των 15 μέτρων, δεν πρέπει γενικά να καταλαμβάνει περισσότερους των δύο (2) ορόφων, εκτός εξαιρέσεων, μετά από έγκριση της ελέγχουσας Αρχής. Επικίνδυνοι χώροι ή τμήματα κτηρίων με υψηλό βαθμό κινδύνου από τα περιεχόμενα πρέπει υποχρεωτικά να αποτελούν πυροδιαμέρισμα, με δείκτη πυραντίστασης τον απαιτούμενο για το υπόλοιπο κτήριο και όχι μικρότερο των 60 λεπτών. Οι τοίχοι των πυροδιαμερισμάτων πρέπει να επεκτείνονται καθ ύψος, δια μέσου των κενών οροφής - στέγης ή οικοδομικού διακένου, πάνω από την επικάλυψη της στέγης τουλάχιστον κατά 0,50 μέτρου (Σχήμα1.6). Σε περίπτωση δώματος, όπου δεν είναι δυνατή αυτή η προεξοχή, πρέπει να προβλέπεται από την μία και την άλλη μεριά του τοίχου, σε απόσταση τουλάχιστον 1,50 μέτρου, κατάλληλη προστασία επικάλυψης από άκαυστα υλικά. Οι τοίχοι και τα πατώματα 19

20 πυροδιαμερισμάτων, καθώς και οι εξωτερικοί τοίχοι πρέπει να δομούνται έτσι, ώστε να εμπλέκονται στις συναντήσεις τους, για να μην είναι εύκολη η διείσδυση των φλογών. Σχήμα 1.6: Τοίχοι πυροδιαμερίσματος [10], [14] Ανάλογα με τη συμπεριφορά διαφόρων υλικών επικάλυψης επιστεγάσεων στην φωτιά, δεν πρέπει στις επικαλύψεις χαμηλών κτηρίων να χρησιμοποιούνται εύφλεκτα υλικά, εκτός εξαιρέσεων μετά από έγκριση της ελέγχουσας αρχής, ιδιαίτερα όταν το κτήριο είναι κοντά σε δασική περιοχή ή σε πυκνοδομημένο οικισμό. Ανοίγματα πατωμάτων που δημιουργούνται αναγκαστικά μεταξύ των ορόφων, από το πέρασμα σκάλας, ράμπας, ανελκυστήρα, φωταγωγού, αεραγωγού κλπ. πρέπει να περικλείονται από κατακόρυφα φρέατα πυροπροστατευμένα, που αποτελούνται από δομικά στοιχεία με δείκτη πυραντίστασης τουλάχιστον ίσο με τον απαιτούμενο για το πυροδιαμέρισμα, ανάλογο με τη χρήση του κτηρίου. Απαλλάσσονται από την παραπάνω απαίτηση ανοίγματα σε πατώματα κτηρίων δύο ή τριών ορόφων, όταν το κτήριο διαθέτει αυτόματο σύστημα ανίχνευσης πυρκαγιάς και συναγερμού. Επίσης, απαλλάσσονται τα ανοίγματα για κυλιόμενες σκάλες, εφόσον προστατεύονται από αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης με νερό ή από αυτοκλειόμενο σκέπαστρο. Τα παραπάνω πυροπροστατευμένα κατακόρυφα φρέατα δεν επιτρέπεται σε καμμιά περίπτωση να έχουν δείκτη πυραντίστασης μικρότερο των 30 λεπτών. Τοίχοι και κουφώματα εσωτερικών φωταγωγών ή αεραγωγών, που διαπερνούν πατώματα, πρέπει να πληρούν τις αντίστοιχες απαιτήσεις πυραντίστασης εξωτερικών τοίχων. Όλα τα κουφώματα σε τοίχους πυροδιαμερισμάτων ή σε πυροπροστατευμένα φρέατα πρέπει να είναι πυράντοχα, με δείκτη πυραντίστασης τον απαιτούμενο για τον αντίστοιχο τοίχο. Σε περίπτωση που η επιφάνεια όλων των κουφωμάτων ενός ορόφου είναι μικρότερη από το 25% της αντίστοιχης συνολικής επιφάνειας των τοίχων και ο απαιτούμενος δείκτης πυραντίστασης είναι ίσος ή μεγαλύτερος των 90 λεπτών, επιτρέπεται να μειώνεται ο δείκτης πυραντίστασης 20

21 των πυράντοχων κουφωμάτων κατά 30 λεπτά. Τα πυράντοχα κουφώματα πρέπει να είναι αυτοκλειόμενα. Επιτρέπεται η χρήση υαλοπινάκων, με ενσωματωμένο συρματόπλεγμα, σε πυράντοχα κουφώματα, έτσι ώστε σε καμία περίπτωση ο δείκτης πυραντίστασης να είναι μικρότερος των 30 λεπτών. Σωλήνες και καλώδια επιτρέπεται να διαπερνούν το κέλυφος του πυροδιαμερίσματος ή των πυροπροστατευμένων φρεάτων, εφόσον η εσωτερική διάμετρός τους δεν υπερβαίνει τα 40 χιλιοστά. Αν είναι κατασκευασμένοι από άκαυστα υλικά, με σημείο τήξης πάνω από 800 C, επιτρέπεται η διέλευσή τους και για εσωτερικές διαμέτρους μέχρι 160 χιλ. Σωλήνες από διάφορα υλικά (μολύβι, pvc, αλουμίνιο κ.λ.π.) με εσωτερική διάμετρο μέχρι 160 χιλ. επιτρέπεται να διαπερνούν δομικά στοιχεία πυροδιαμερίσματος, εφόσον, σε μήκος τουλάχιστον ενός μέτρου και από τις δύο πλευρές, περιβάλλονται από άκαυστο περίβλημα (Σχήμα 1.7). Το διάκενο που δημιουργείται μεταξύ σωλήνα και δομικού στοιχείου πρέπει να είναι όσο το δυνατό μικρότερο και να φράζεται με κατάλληλο πυροφραγμό (Σχήμα 1.7). Σχήμα 1.7: Σωλήνες που διαπερνούν το κέλυφος πυροδιαμερίσματος [10],[14] Όταν ένας αεραγωγός φυσικού ή τεχνητού ελκυσμού σχηματίζει ή περιέχεται μέσα σ ένα πυροπροστατευμένο φρεάτιο, πρέπει να κατασκευάζεται από υλικά άκαυστα ή περιορισμένης καυστότητας και να διαθέτει κατάλληλο σύστημα περιορισμού του κινδύνου εξάπλωσης της φωτιάς από ένα πυροδιαμέρισμα σ ένα άλλο (π.χ. shunt). Όταν το πυροπροστατευμένο φρεάτιο έχει κάποια άλλη χρήση, ο αεραγωγός πρέπει να περιβάλλεται με κατάλληλο πυροφραγμό (Σχήμα 1.8). Αν ο αεραγωγός αποτελεί μέρος συστήματος ανακυκλοφορίας αέρα, πρέπει να διαθέτει κατάλληλο σύστημα ανίχνευσης καπνού και αυτόματης διακοπής της κυκλοφορίας, ώστε να παρεμποδίζεται η διάχυση καπνού μέσα στο κτήριο. 21

22 Σχήμα 1.8: Αεραγωγός σε πυροπροστατευμένο φρεάτιο [10] Καπνοδόχοι ή καπναγωγοί που διαπερνούν στοιχεία πυροδιαμερίσματος (Σχήμα 1.9) ή αποτελούν τμήμα τοίχου πυροδιαμερίσματος (Σχήμα 1.10) περιβάλλονται με κατάλληλους πυροφραγμούς, ή σε μήκος 1 μέτρου από τη μια και την άλλη πλευρά στην πρώτη περίπτωση, ή σε όλο το ύψος στη δεύτερη περίπτωση. Σχήμα 1.9: Πυροφραγμοί για καπνοδόχους που διαπερνούν στοιχεία πυροδιαμερίσματος. [10],[14] Οικοδομικά διάκενα σε πλάκες και πατώματα που γεμίζουν με καυστά υλικά, εφόσον δεν καλύπτονται με σκυρόδεμα ή και επίχρισμα πάχους τουλάχιστον 40 χιλιοστών, πρέπει να διακόπτονται από τοίχους πυροδιαμερίσματος ή πυροπροστατευμένου φρεατίου στο σημείο συνάντησής τους. Το διάκενο διπλού τοίχου (ψαθωτής τοιχοποιίας), ο οποίος αποτελεί τοιχείο πυροδιαμερίσματος ή πυροπροστατευμένου φρεατίου γεμάτο ή όχι με οποιοδήποτε καυστό μονωτικό υλικό, πρέπει να σφραγίζεται με σκυρόδεμα, πλινθοδομή ή κονίαμα πάχους τουλάχιστον όσο το πλάτος του διακένου, σε όλες τις θέσεις συνάντησής του με τους υπόλοιπους διπλούς τοίχους ή τα κουφώματα. 22

23 Σχήμα 1.10: Πυροφραγμοί για καπνοδόχους που αποτελούν τμήμα τοίχου πυροδιαμερίσματος [10] Η απόσταση (α) ανοιγμάτων σε εξωτερικές τοιχοποιίες, που ανήκουν σε διαφορετικά πυροδιαμερίσματα πρέπει να είναι τουλάχιστον 1,40 μέτρου (Σχήμα 1.11). Σχήμα 1.11: Απόσταση ανοιγμάτων σε εξωτερικούς τοίχους διαφορετικών πυροδιαμερισμάτων [10] 23

24 Σχήμα 1.12: Απόσταση ανοιγμάτων σε εξωτερικούς τοίχους υπερκειμένων πυροδιαμερισμάτων, προσμετρούμενης και της προεξοχής που παρεμβάλλεται [10] Η ίδια ελάχιστη απόσταση ισχύει και για την περίπτωση υπερκειμένων πυροδιαμερισμάτων, μεταξύ του ανώτερου σημείου του κάτω ανοίγματος και του κατώτερου σημείου του επάνω ανοίγματος, προσμετρούμενης και της προεξοχής που παρεμβάλλεται (Σχήμα 1.12). Στην τελευταία περίπτωση ο τοίχος που παρεμβάλλεται, καθώς και η προεξοχή πρέπει να έχουν δείκτη πυραντίστασης τουλάχιστον ίσο με τον απαιτούμενο για το πάτωμα του πυροδιαμερίσματος. Τα εσωτερικά τελειώματα των κτηρίων κατατάσσονται, από την άποψη της ταχύτητας επιφανειακής εξάπλωσης της φλόγας στις κατηγορίες 0,1,2,3,4. Οι απαιτήσεις σχετικά με τα εσωτερικά τελειώματα στα διάφορα τμήματα των κτηρίων δίνονται στον παρακάτω Πίνακα. 24

25 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΤΕΛΕΙΩΜΑΤΑ Επιφάνεια Απαίτηση Πεδίο Εφαρμογής Κατηγορία 0,1 Τοίχοι & Οροφές Κατηγορία 2 Υπόλοιπα κτήρια. Οικοδομικά διάκενα σε τοίχους & οροφές Κατηγορία 3 Σε όλες τις προστατευμένες οδεύσεις διαφυγής & νοσηλευτικές εγκαταστάσεις. Μικρές αίθουσες 10 τ.μ. Κατηγορία 1 Οδεύσεις διαφυγής νοσηλευτικών εγκαταστάσεων. Κατηγορία 2 Υπόλοιπα κτήρια. Δάπεδα Κατηγορία 1 Στις οδεύσεις διαφυγής των κτηρίων των κατηγοριών Β,Δ,Στ,Η1. Πίνακας 1.7: Aπαιτήσεις σχετικά με τα εσωτερικά τελειώματα στα διάφορα τμήματα κτηρίων. [10], [14] Το περίβλημα των φρεατίων των ανελκυστήρων πρέπει να έχει δείκτη πυραντίστασης τουλάχιστον 60 λεπτών, εκτός εάν αυτοί περιέχονται σ ένα πυροπροστατευμένο κλιμακοστάσιο. Στην κορυφή του φρεατίου πρέπει να προβλέπεται άνοιγμα εξαερισμού εμβαδού τουλάχιστον 0,10 m². Τα μηχανοστάσια ανελκυστήρων τοποθετούνται κατά προτίμηση στην κορυφή των φρεατίων και πρέπει να έχουν περίβλημα με δομικά στοιχεία δείκτη πυραντίστασης τουλάχιστον 60 λεπτών. Σε κτήρια υψηλότερα των 28 μέτρων καθώς, και όπου από τις ειδικές διατάξεις απαιτείται, πρέπει να τοποθετείται τουλάχιστον ένας επί πλέον ανελκυστήρας για αποκλειστική χρήση σε περίπτωση πυρκαγιάς από τους πυροσβέστες. Ο ανελκυστήρας αυτός πρέπει να έχει ξεχωριστό φρεάτιο και ξεχωριστό μηχανοστάσιο. Πρέπει να προβλέπεται τροφοδότηση και από εφεδρική πηγή ρεύματος. Διακόπτης κλήσης επιβάλλεται να υπάρχει μόνο στον όροφο εκκένωσης, οι δε υπόλοιπες εντολές κλήσεις δίνονται μέσα από τον θάλαμο. «Ο ανελκυστήρας για χρήση πυροσβεστών μπορεί σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας του κτηρίου να χρησιμοποιείται και από το κοινό». [10], [15] Για εξωτερικούς τοίχους κτηρίων από και προς τους οποίους υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης της φωτιάς ισχύουν οι απαιτήσεις του παρακάτω Πίνακα. 25

26 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ (1) Δομικό Στοιχείο α) πυραντίσταση εξωτ. τοίχου β) εξωτερική επένδυση άκαυστα υλικά Απόσταση τοίχου από το όριο οικοπέδου ή από άλλο κτήριο < 3 μ. 3-5 μ μ. > 10 μ. πλήρης (2) πλήρης μισή χωρίς απαίτηση κατηγορίες (3) 1,2 κατηγορί α 3 κατηγορία 3 γ) ποσοστό ανοιγμάτων (4) 15% 25% 50% 80% (4) (1) Για κτήρια "υψηλού βαθμού" κινδύνου η απόσταση διπλασιάζεται. (2) Η απαιτούμενη για τοίχο πυροδιαμερίσματος. (3) Σύμφωνα με τη δοκιμασία επιφανειακής εξάπλωσης της φλόγας. Το επιτρεπόμενο μέγιστο ποσοστό ανοιγμάτων στη συνολική επιφάνεια του εξωτερικού τοίχου, όπου κουφώματα με δείκτη πυραντίστασης τουλάχιστον 15 λεπτών, υπολογίζονται με το 50% της επιφάνειάς τους. Πίνακας 1.8: Aπαιτήσεις ελέγχου σχετικά με τους εξωτερικούς τοίχους στα διάφορα τμήματα κτηρίων [10], [14] Ακολουθεί πίνακας ο οποιός δείχνει την επιτρεπόμενη κατά τον κανονισμό πυραντίσταση για τα νοσοκομεία. Αριθμός Ορόφων Πυραντίσταση υπέργειων ορόφων [min] Πυραντίσταση υπογείων [min] μέχρι πάνω από Ελάχιστος χρόνος λειτουργίας της αυτόματης πυρόσβεσης [min] Πίνακας 1.9: Πυραντίσταση κατά τον Κανονισμό για Νοσοκομεία [10], [14] 26

27 2.2 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ [1] Το σύνολο των κατασταλτικών ή ενεργητικών μέτρων που παίρνουμε προκειμένου να αντιμετωπίσουμε μια πυρκαγιά αποτελούν την ενεργητική πυροπροστασία. Τα μέτρα αυτά αποτελούνται από εξοπλισμό και προγραμματισμένες δραστηριότητες που ενεργοποιούνται μόνο με την εμφάνιση ή κατά τη διάρκεια πυρκαγιάς. Στα ενεργητικά μέτρα πυροπροστασίας περιλαμβάνονται τα δίκτυα πυρανίχνευσης και σήμανσης (συναγερμός, φωτισμός) κατά την εμφάνιση πυρκαγιάς, τα συστήματα καταιονισμού κατασβεστικών υλικών (νερό, αφρός, σκόνες κλπ) και τα ειδικά κεντρικά ή τοπικά μέσα κατάσβεσης. [1] Από τα παραπάνω εύκολα γίνεται κατανοητό ότι μια μελέτη ενεργητικής πυροπροστασίας αποτελείται από δύο μέρη, τα οποία είναι τα ακόλουθα: 1. ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗ 2.ΠΥΡΟΣΒΕΣΗ Σε προηγούμενο κεφάλαιο αναφέρθηκε ο τρόπος με τον οποίο επιτυγχάνεται το σπάσιμο του «τριγώνου της φωτιάς» που οδηγεί στην κατάσβεση της πυρκαγιάς και έγινε τυπικός διαχωρισμός (φορητά, μόνιμα) των μέσων με τα οποία υλοποιείται. Tώρα θα παρουσιάσουμε τις βασικές αρχές που ορίζει ο κανονισμός για τα νοσοκομεία (αναλυτικά η νομοθεσία παρουσιάζεται στο Παράρτημα), καθώς και τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση μιας μελέτης ενεργητικής πυροπροστασίας ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ [6], [10] Όπως προανέφερα εδώ θα δούμε τα βασικά σημεία που ορίζει ο κανονισμός για κτήρια που εμπίπτουν στην κατηγορία που εμπίπτει και το υπό μελέτη στην παρούσα εργασία κτήριο (νοσοκομεία). Έχουμε λοιπόν: Όλα τα κτήρια πρέπει να έχουν κοντά στις σκάλες και τις εξόδους 2 τουλάχιστον φορητούς πυροσβεστήρες ανά όροφο, έτσι ώστε κάθε σημείο του ορόφου να μην απέχει περισσότερο από 15 m. Όλα τα κτήρια πρέπει να έχουν χειροκίνητο συναγερμό και επιπλέον στους επικίνδυνους χώρους απαιτείται αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης. Σε όλα τα κτήρια το σύστημα συναγερμού πρέπει να ειδοποιεί αυτομάτως την Πυροσβεστική Υπηρεσία. Ηχητικός συναγερμός πρέπει να υπάρχει στους κάτωθι χώρους: Τηλεφωνικό κέντρο. 27

28 Θυρωρεία. Γραφείο Προϊσταμένης. Γραφείο Τεχνικών. Γραφείο Πυρασφάλειας. Σε χώρους διαμονής προσωπικού. Στους επικίνδυνους χώρους κατατάσσονται τουλάχιστον οι ακόλουθοι: Οι παρακάτω χώροι εφόσον το εμβαδόν τους δεν υπερβαίνει τα 50 τ. μέτρα. τμήμα πυρηνικής ιατρικής. συγκρότημαμικροβιολογικού - βιοχημικού - αιματολογικού - παθολογοανατομικού και συναφών εργαστηρίων. Καθώς επίσης και: συγκρότημα πλυντηρίου - κεντρικής λινοθήκης. κεντρικό φαρμακείο. συγκρότημα συγκέντρωσης - αποτέφρωσης - αποκομιδής απορριμμάτων. κεντρικό μαγειρείο. κεντρικές αποθήκες. συγκρότημα λεβητοστασίου. μηχανοστάσιο ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων. εργαστήρια συνεργείων συντήρησης. κεντρική αποστείρωση. χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων. Χώροι φύλαξης ή εφαρμογής χρωμάτων. Χώροι φύλαξης - αποθήκευσης ιατρικών αερίων». Χώροι φύλαξης - αποθήκευσης ευφλέκτων υγρών. Χώροι με ιματιοθήκες σε αποδυτήρια προσωπικού. Αποθήκες καθαρού εμβαδού μεγαλύτερου των 5 τ. μέτρων όπου δεν αποθηκεύονται αποκλειστικά άκαυστα υλικά. Χώροι συγκέντρωσης απορριμμάτων. Χώροι συγκέντρωσης ακάθαρτου ιματισμού. Χώροι καθαριότητας. Χώροι λουτρών παραφίνης. Καταστήματα δώρων. 28

29 Αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης θα καλύπτει όλους τους επικίνδυνους χώρους, εφόσον δεν προστατεύονται από αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης. Αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης πρέπει να καλύπτει και τους εξής χώρους: Θαλάμους διανυκτέρευσης και χώρους διημέρευσης σε μονάδες διαμονής μη αυτοεξυπηρετούμενων ατόμων και σε ψυχιατρικές νοσηλευτικές μονάδες. Χώρους εργασιοθεραπείας. Βιβλιοθήκες. Χώρους αρχείων. Χώρους ηλεκτρονικών υπολογιστών. Χώρους φύλαξης ακτινογραφιών. Αυτόματα συστήματα πυρόσβεσης ολικής ή τοπικής εφαρμογής επιβάλλεται να εγκαθίστανται στους ακόλουθους χώρους: κεντρικές αποθήκες. συγκρότημα λεβητοστασίου. κεντρικό μαγειρείο. χώρους εφαρμογής χρωμάτων. χώρους κεντρικής συγκέντρωσης απορριμμάτων. αποτεφρωτήρια. συγκρότημα πλυντηρίων - κεντρικής λινοθήκης. χώρους μηχανολογικών εγκαταστάσεων υψηλού βαθμού κινδύνου. χώρους ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων υψηλού βαθμού κινδύνου. χώρους φύλαξης - αποθήκευσης ιατρικών αερίων. χώρους φύλαξης - αποθήκευσης ευφλέκτων υγρών. Μόνιμο Υδροδοτικό Πυροσβεστικό Δίκτυο πρέπει να εγκαθίσταται σε κτίρια της κατηγορίας αυτής με περισσότερα από 100 κρεβάτια και σε κτίρια των οποίων η στάθμη του δαπέδου του υψηλοτέρου ορόφου τους βρίσκεται σε ύψος μεγαλύτερο από 12 μέτρα από τη στάθμη του δαπέδου του ορόφου εκκένωσης εφόσον δεν καλύπτονται στο σύνολό τους από αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης. Στα υπόλοιπα κτίρια αρκεί να προβλέπονται εκτός των κτιρίων, στόμια υδροληψίας για την Πυροσβεστική Υπηρεσία. Ο φωτισμός ασφαλείας σε όλους τους χώρους κυκλοφορίας (διαδρόμους, χώλ, κλιμακοστάσια) πρέπει να λειτουργεί τουλάχιστον όταν δεν εξασφαλίζεται απαιτούμενος κανονικός φωτισμός είτε λόγω βλάβης είτε λόγω εκούσιας διακοπής του. 29

30 Φωτισμός ασφαλείας απαιτείται στις μονάδες εντατικής θεραπείας, στις νεογνικές μονάδες και στα συγκροτήματα χειρουργείων και μαιεύσεων. Η ελάχιστη φωτεινή ένταση σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 100 lux στο επίπεδο εργασίας. Η ηλεκτροδότηση (κύρια και εφεδρική) της εγκατάστασης φωτισμού πρέπει να γίνεται από αξιόπιστες πηγές. Θα πρέπει κατά το δυνατόν η εφεδρική πηγή ηλεκτροδότησης να εξασφαλίζει τη λειτουργία του φωτισμού ασφαλείας ακόμη και στη διάρκεια εξέλιξης πυρκαγιάς. Η εξασφαλιζόμενη διάρκεια λειτουργίας με εφεδρική πηγή θα πρέπει να είναι κατ' ελάχιστον 3 ώρες. [6],[10] ΜΕΣΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Τα επιμέρους εξαρτήματα και συστήματα με τα οποία καλύπτουμε αυτά που ορίζει ο κανονισμός και υλοποιούμε την μελέτη ενεργητικής πυροπροστασίας αποτελούν τα μέσα υλοποίησης. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία σε αυτά, μεγάλο μέρος της οποία χρησιμοποιήθηκε και στην παρούσα μελέτη ΜΕΣΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ [10],[12],[14] Η πυρανίχνευση έχει σκοπό τον έγκαιρο εντοπισμό μιας εστίας φωτιάς και την δημιουργία σήματος κινδύνου (ηχητικό, οπτικό, κα). Αυτό γίνεται με τον κατάλληλο συνδυασμό και σύνδεση μιας ομάδας συσκευών που αποτελούν το σύστημα πυρανίχνευσης. Τα συστήματα πυρανίχνευσης χωρίζονται σε 2 βασικές κατηγορίες: 1.ΖΩΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ (ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ) 2.ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΟΔΟΤΟΥΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ADDRESSABLE) ΖΩΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ (ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ): Για τον γρήγορο και ακριβή εντοπισμό της φωτιάς, η προστατευόμενη επιφάνεια χωρίζεται σε ζώνες. Όταν ορίζουμε τις ζώνες πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην πρόσβαση, το μέγεθος, τις προϋπόθεσης κατάσβεσης ειδικά για τις περιπτώσεις προστασίας της περιουσίας καθώς επίσης και την προσέγγιση των ζωνών από την όδευση κύριας κυκλοφορίας και ξεκινώντας από το σημείο που βρίσκεται ο πίνακας ελέγχου πυρανίχνευσης. Γενικά, για τον καθορισμό του μεγέθους μίας ζώνης πρέπει να λαμβάνονται υπ' όψη τα εξής: 1. Εάν η συνολική επιφάνεια του κτιρίου δεν υπερβαίνει τα 300 m 2 το κτίριο χρειάζεται μία ζώνη, άσχετα από πόσους ορόφους έχει. 2. Η μέγιστη επιφάνεια που καλύπτει μία ζώνη δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 2000 m 2. 30

31 3. Η απόσταση που θα διανύσει ένας άνθρωπος για τον εντοπισμό της φωτιάς μέσα σε μία ζώνη δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 30m. Η χρήση φωτεινών επαναληπτών (REMOTE INDICATORS) του σήματος των ανιχνευτών έξω από τις πόρτες των προστατευομένων χώρων μπορεί να περιορίσει τον αριθμό των αναγκαίων ζωνών. 4. Εάν μία ζώνη καλύπτει περισσότερα του ενός πυροδιαμερίσματα,τότε τα όρια της καθορίζονται από τα όρια των πυροδιαμερισμάτων. 5. Εάν το κτίριο χωρίζεται σε διαφορετικές ιδιοκτησίες,τότε κάθε ιδιοκτησία πρέπει να καλύπτεται από ξεχωριστές ζώνες και να μην διακόπτεται μία ζώνη από διαφορετικές ιδιοκτησίες. 6. Οι ζώνες δεν έχουν περιοριστικά όρια στα χειροκίνητα συστήματα συναγερμού. 7. Είναι σημαντικό πλεονέκτημα να εγκαθίστανται τα μπουτόν συναγερμού (αγγελτήρες) σε ξεχωριστές ζώνες από αυτές των ανιχνευτών, διότι έτσι αναγνωρίζεται ο χειροκίνητος συναγερμός και ότι η φωτιά έχει εντοπισθεί. Στην Ελληνική Νομοθεσία (Π. Διάταξη 3/81 Παράρτημα Α) απαιτείται η αναγνώριση του χειροκίνητου συναγερμού. 8. Όταν οι ανιχνευτές και τα μπουτόν συναγερμού (αγγελτήρες) βρίσκονται στην ίδια ζώνη, πρέπει η αφαίρεση ανιχνευτή να αναγνωρίζεται από τον πίνακα ελέγχου με τρόπο ώστε να μην διακόπτεται η ζώνη απομονώνοντας την λειτουργία των χειροκίνητων αγγελτήρων. Στην περίπτωση που αυτό δεν είναι δυνατόν, πρέπει οι αγγελτήρες να συνδέονται μεταξύ του πίνακα πυρανίχνευσης και του πρώτου ανιχνευτή της ζώνης. ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΟΔΟΤΟΥΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ADDRESSABLE): Τα διευθυνσιοδοτούμενα συστήματα βασίζονται σε μία παραλλαγή σχεδιασμού κυκλωμάτων με γνώμονα τον κώδικα πρακτικής και με το σκεπτικό ότι η προστασία δεν χάνεται από ένα σφάλμα ή περισσότερα που μπορούν να συμβούν στο κύκλωμα. Στο συμβατικό (ζωνικό) σύστημα αυτό επιτυγχάνεται με την ύπαρξη πολλών κυκλωμάτων (ζωνών), όπου βλάβη μίας ζώνης δεν επηρεάζει την λειτουργία των άλλων ζωνών. Στο διευθυνσιοδοτούμενο σύστημα όπου το κύκλωμα είναι ένας βρόγχος (loop) με αρχή και τέλος στον πίνακα ελέγχου, οι ανιχνευτές αποτελούν προσδιοριζόμενα διευθυνσιακά σημεία που μπορούν ομαδοποιημένα να χωρίζονται σε ζώνες οι οποίες πρέπει να αναγνωρίζονται με ενδεικτικές λυχνίες LEDS στην περίπτωση συναγερμού. Εδώ η έννοια της προστασίας εξασφαλίζεται με ειδικές συσκευές που λέγονται απομονωτές βραχυκυκλώματος (short circuit isolators) και μπορούν να απομονώνουν περιοχές του βρόχου σε περίπτωση βραχυκυκλώματος χωρίς να 31

32 διακόπτεται η λειτουργία των υπολοίπων τμημάτων του βρόγχου. Το μήκος ενός βρόγχου είναι συνήθως μέχρι 2000 m και απαιτούνται απομονωτές βραχυκυκλωμάτων κατ' ελάχιστο ανά 100 m βρόγχου καθώς επίσης απαιτείται ειδικός απομονωτής βραχυκυκλώματος στο σημείο σύνδεσης του πίνακα με τον βρόγχο. Στους βρόγχους συνδέονται οι ανιχνευτές καθώς και διάφορες διευθυνσιοδοτούμενες συσκευές (interfaces) όπως για την σύνδεση συμβατικών ζωνών, για την σύνδεση κυκλωμάτων συναγερμού (alarm), για την είσοδο και έξοδο εντολών. Οι περισσότεροι κατασκευαστές συστημάτων κατασκευάζουν συστήματα όπου το ρεύμα που διαρρέει τους βρόγχους να είναι πολύ χαμηλό και οι συσκευές στον βρόγχο είναι ανιχνευτές και συσκευές χαμηλού ρεύματος,ενώ για τα ηχητικά συστήματα (σειρήνες, φάροι) χρησιμοποιείται ηλεκτρική τροφοδοσία διαφορετική από αυτή του βρόγχου. Στην περίπτωση που ο βρόγχος τροφοδοτεί με ρεύμα και τις συσκευές πυρανίχνευσης και τις σειρήνες συναγερμού απαιτείται απομονωτής βραχυκυκλώματος σε κάθε συσκευή. Η μέγιστη επιφάνεια κάλυψης ενός βρόγχου δεν πρέπει να υπερβαίνει τα m 2. Το Βρετανικό Πρότυπο απαιτεί τον σαφή καθορισμό της ζώνης στην οποία ανήκει ένας ανιχνευτής ή χειροκίνητος αναγγελτήρας και αυτό επιτυγχάνεται με σχεδίαση της εγκατάστασης και καθορισμό των ζωνών σε διάγραμμα που θα βρίσκεται κοντά στον πίνακα ελέγχου πυρανίχνευσης και το οποίο θα δίδει σαφείς πληροφορίες για την ακριβή θέση της φωτιάς. Σε μικρά συστήματα που ο εντοπισμός των συσκευών πυρανίχνευσης δεν προκαλεί σύγχυση δεν είναι απαραίτητο το πιο πάνω διάγραμμα. [12] 32

33 Τυπική απεικόνιση addressable βρόγχου [12] Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία ένα σύστημα πυρανίχνευσης πρέπει να περιλαμβάνει: Πίνακα Καλωδιώσεις Ανιχνευτές Φωτεινούς επαναλήπτες Σειρήνες συναγερμού Ένδειξη ενεργοποίησης χειροκίνητου συστήματος Εφεδρική πηγή ενέργειας [10] 33

34 Πίνακας Πυρανίχνευσης: Ο πίνακας πυρανίχνευσης πρόκειται για τη συσκευή που αποτελεί την "καρδιά" ενός συστήματος πυρανίχνευσης. Απ' αυτόν εξαρτάται η τροφοδοσία και η σωστή λειτουργία όλων των επιμέρους εξαρτημάτων του συστήματος. Έργο του είναι η αναγνώριση και η επεξεργασία των σημάτων που φτάνουν σ' αυτόν από τις συσκευές ελέγχου και η παραγωγή των κατάλληλων σημάτων εξόδου προς τις συσκευές ένδειξης και σήμανσης. Κάθε πίνακας ελέγχου πυρανίχνευσης πρέπει να περιλαμβάνει: Ενδείξεις περιοχών, αναλόγως του μεγέθους του συστήματος και του προστατευμένου χώρου του κτιρίου. Κύρια και εφεδρική ηλεκτρική τροφοδοσία χαµηλής τάσεως. (η εφεδρική τροφοδοσία να επαρκεί για συναγερµό 30 min.) Σύστηµα αυτοµάτου επανατάξεως. Σύστηµα επιτηρήσεως γραµµών µε επιλεκτικό διακόπτη εντοπισµού της βλάβης. Σύστηµα αφεσβέσεως φωτεινών επαναληπτών. Ηχητικά όργανα συναγερµού (σειρήνες, βοµβητές, κώδωνες). [12] Addressable Πίνακας 4 ων Βρόγχων, 1016 σημείων. Καλωδιώσεις: Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι τα καλώδια του συστήματος δύνανται να λειτουργήσουν για κάποιο χρονικό διάστημα σε περιβάλλον με υψηλές θερμοκρασίες, ή ακόμα και με φλόγες. Η σωστή λειτουργία του συστήματος πυρανίχνευσης εξαρτάται από την σωστή σύνδεση των εξαρτημάτων του. 34

35 Ανιχνευτές: Υπάρχουν τα ακόλουθα είδη ανιχνευτών. Θερμοκρασίας Φλόγας Καπνού (Ιονισμού-Φωτοηλεκτρικοί) Αερίων Θερμοδιαφορικοί Η μεγάλη αξιοπιστία είναι το πιο βασικό κριτήριο του ανιχνευτή που θα χρησιμοποιήσουμε και όχι τόσο η μεγάλη ευαισθησία. Είναι πολύ σημαντικό, ο πυρανιχνευτής να μην τίθεται σε λειτουργία από τυχόν διεργασίες που συμβαίνουν στον χώρο εγκατάστασής του. [14] Φωτοηλεκτρικός Ανιχνευτής Θερμοδιαφορικός Ανιχνευτής 35