Τεχνολογία Καινοτομία Επιχειρηματικότητα (4) Διοίκηση Τεχνολογίας (2)

Transcript

1 Τεχνολογία Καινοτομία Επιχειρηματικότητα (4) Διοίκηση Τεχνολογίας (2)

2 Δραστηριότητες της διοίκησης τεχνολογίας 1. Αναγνώριση/χαρακτηρισμός (τεχνολογίαςων) 2. Επιλογή 3. Απόκτηση (επιπλέον) τεχνολογικών ικανοτήτων 4. Εκμετάλλευση 5. Προστασία 6. Μάθηση (πίσω στο 1)

3 Επιλογή τεχνολογίας Από την αναγνώριση και τον χαρακτηρισμό τεχνολογίας στις στρατηγικές αποφάσεις. Η στρατηγική εμπεριέχει διαδικασίες επιλογής και ανάπτυξης τεχνολογίας-ων και επιχειρηματικών μοντέλων (business models) που χτίζουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα με τη σύνθεση και την οργάνωση πόρων και ικανοτήτων που είναι δύσκολο να αντιγραφούν. ΕΠΙΛΟΓΗ: Ποιες τεχνολογίες θα υιοθετηθούν ή/και να υποστηριχθούν από την επιχείρηση. Η απόφαση της επιλογής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την στρατηγική (επιχειρηματική και τεχνολογική) της επιχείρησης.

4 Επιλογή τεχνολογίας Ανάπτυξη πολλών «επαναστατικών» τεχνολογιών Αυξανόμενα κόστη έρευνας και ανάπτυξης Μικροί κύκλοι ζωής προϊόνων Αυξανόμενος κίνδυνος και αξία επιλογής τεχνολογίας και ταχείας ανάπτυξης

5 Τεχνολογική στρατηγική Τι είναι η τεχνολογική στρατηγική; Για τις επιχειρήσεις που βασίζουν την ανταγωνιστικότητά τους στην τεχνολογία, η τεχνολογική στρατηγική περιλαμβάνει τον ορισμό, την ανάπτυξη και τη χρήση των τεχνολογικών ικανοτήτων που αποτελούν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα. Οι τακτικές σε σχέση με την τεχνολογία αφορούν στο πως μια επιχείρηση αναπτύσσει προϊόντα και διαδικασίες. Η στρατηγική αφορά στο πως επιλέγονται ή/και αναπτύσσονται ικανότητες που καθορίζουν το πώς οι επιχείρηση μπορεί να παράγει ευκαιρίες για τεχνολογική καινοτομία.

6 Τεχνολογική στρατηγική Τυπολογίες τεχνολογικών στρατηγικών Freeman and Soete (1997) Αμυντική υπεράσπιση υπαρχόντων τεχνολογιών και σταδιακή βελτίωση Επιθετική τεχνολογική ηγεσία, έντονη ερευνητική δραστηριότητα Αντιγραφική και εξαρτημένη ακολουθία των ηγετών του κλάδου, εστίαση στις ικανότητες παραγωγής Παραδοσιακή λίγες επενδύσεις πέρα από αυτές στην παραγωγή Οπορτουνιστική επενδύσεις σε διερεύνηση τεχνολογιών και στην προστασία τους Και άλλες τυπολογίες στα ίδια πλαίσια (π.χ. Goodman and Lawless, 1994).

7 Τεχνολογική στρατηγική Τυπολογίες τεχνολογικών στρατηγικών Christesen (1997) Διατηρούμενες «Ασυνεχείς» The innovator s dilemma Οι επιχειρήσεις προσπαθώντας να ικανοποιήσουν τους μεγάλους και ισχυρούς πελάτες τους πέφτουν στην παγίδα των «διατηρούμενων» τεχνολογιών και χάνουν την ικανότητα να παράγουν νέες «ασυνεχείς» τεχνολογίες.

8 Κλάδοι Τεχνολογική στρατηγική ΠΟΡΟΙ Οι τεχνολογικές στρατηγικές περιορίζονται από τους πόρους της επιχείρησης (τμήματα Ε&Α, εργοστάσια, ανθρώπινο δυναμικό, λειτουργικές διαδικασίες). Διαφορετικών ειδών επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν διαφορετικές ευκαιρίες, εμπόδια και προκλήσεις (Pavitt, 1994). Πηγές τεχνολογίας Κύρια καθήκοντα τεχνολογικής στρατηγικής Εξαρτώμενες από προμηθευτές Γεωργία Υπηρεσίες Παραδοσιακή μεταποίηση Προμηθευτές Μάθηση από την παραγωγή Χρήση εξωτερικής τεχνολογίας για την ενδυνάμωση άλλων πηγών ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος Έμφαση στην κλίμακα Υλικά όγκου Αυτοκίνητα Κατασκευές Παραγωγή Σχεδιαστές Ειδικοί προμηθευτές Σταδιακή ενσωμάτωση αλλαγών Διάχυση βέλτιστων πρακτικών Έμφαση στην πληροφορία Χρηματοπιστωτικά Εμπόριο Εκδόσεις Τμήματα πληροφορικής Ειδικοί προμηθευτές Σχεδιασμός πολύπλοκων πληροφορικών συστημάτων Ανάπτυξη σχετικών προϊόντων Βασισμένες στην επιστήμη Ηλεκτρονικά Χημικά Φάρμακα Ε&Α Βασική έρευνα Εκμετάλλευση βασικής έρευνας Συμπληρωματικ οί πόροι Ανάπτυξη σχετικών προϊόντων Εξειδικευμένοι προμηθευτές Μηχανές Όργανα Λογισμικό Σχεδιασμός Χρήστες Παρακολούθηση απαιτήσεων πελατών Ενσωμάτωση τεχνολογιών

9 Επιλογή τεχνολογίας Η διαδικασία της επιλογής 1. Εξέταση και αξιολόγηση τεχνολογιών (technology audit) 2. Πρόβλεψη τεχνολογικών εξελίξεων 3. Ανάλυση και πρόβλεψη επιχειρηματικού περιβάλλοντος και κινδύνων 4. Ανάλυση και πρόβλεψη αγοράς/χρηστών 5. Οργανωσιακή ανάλυση

10 Επιλογή τεχνολογίας Η διαδικασία της επιλογής (συνέχεια) 6. Ανάπτυξη στόχων/οράματος 7. Σχεδιασμός οργανωσιακών δράσεων 8. Εφαρμογή σχεδίων 1-5 Στρατηγική ανάλυση 6-7 Επιλογή 8 Υλοποίηση

11 Επιλογή τεχνολογίας Ψάξιμο και επιλογή Ψάξιμο και επιλογή τεχνολογιών που εγγυώνται ανταγωνιστικό πλεονέκτημα Δημοσιοποίηση των περιοχών έρευνας από επιχειρήσεις. Η ανταπόκριση άλλων επιχειρήσεων και οργανισμών δίνει ένα μέτρο της σημαντικότητάς των τεχνολογιών στις οποίες αφορά η έρευνα. Διερεύνηση πατεντών. Βιβλιομετρικές τεχνικές. Συνέδρια, εκθέσεις Έχουν σημασία: Η συγκεντρωτική γνώση (τεχνογνωσία) και η επαύξηση ήδη γνωστών στην επιχείρηση τεχνολογιών και τεχνολογικών ικανοτήτων. Η πλήρης τεχνολογική διαφοροποίηση είναι πολύ δύσκολη και πολύ συχνά ανεπιτυχής.

12 Στρατηγική ανάλυση Χρησιμοποίηση δεδομένων από την φάση της «Αναγνώρισης/ χαρακτηρισμού τεχνολογίας» Εντοπισμός τεχνολογικών «κενών» και ευκαιριών Χρήση ανάλυσης SWOT

13 Στρατηγική ανάλυση (case study) Επιχείρηση παραγωγής λογισμικού για τη μελέτη της διάχυσης ρευστών αποβλήτων ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Προσομοίωσης Μαθηματικές εξισώσεις Agent-based System dynamics Γραφικών (interface) Γραφήματα εξέλιξης παραμέτρων Εικόνες + Γραφήματα εξέλιξης παραμέτρων Δισδιάστατα γραφικά + κίνηση Τρισδιάστατα γραφικά + κίνηση

14 Στρατηγική ανάλυση Πιθανή επίπτωση στον ανταγωνισμό Υψηλή Μέτρια Χαμηλή Πιθανότητα επιτυχίας Τεχνολογία Α Τεχνολογία Β Τεχνολογία Γ Χαμηλή Μέτρια Υψηλή

15 Στρατηγική ανάλυση Σχέση επιχείρησης σε σχέση με την τεχνολογία (μια τεχνολογία) Ισχυρή Μέτρια Αδύνατη ΕΠΙΧ_Β (τώρα) Ανταγωνιστική θέση ΕΠΙΧ_Β (στόχος) ΕΠΙΧ_Α (στόχος) ΕΠΙΧ_Α (τώρα) Αδύνατη Μέτρια Ισχυρή

16 Στρατηγική ανάλυση Χαρακτηρισμός κινδύνων Κίνδυνος αγοράς (πηγές) Μέγεθος και αντικείμενο αγοράς Ορισμός πελατειακής βάσης Γνώση αναγκών πελατών Κανάλια διανομής Ρυθμιστικό πλαίσιο Καθεστώς προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας Θέσεις ανταγωνιστών και πιθανές κινήσεις τους

17 Στρατηγική ανάλυση Χαρακτηρισμός κινδύνων Οργανωσιακός κίνδυνος (πηγές) Αναντιστοιχία με υπάρχουσες ικανότητες Κόστος Ταχύτητα οργανωσιακής αλλαγής Εξάρτηση από νέα οργάνωση Εξάρτηση από εξωτερικούς συνεργάτες Διαθεσιμότητα και ποιότητα προσωπικού Διαθεσιμότητα κεφαλαίων

18 Στρατηγική ανάλυση Χαρακτηρισμός κινδύνων Τεχνολογικός κίνδυνος (πηγές) Δυνατότητες τεχνολογίες Αβέβαια στάνταρντς Φυσικοί κίνδυνοι Ευθύνες επιχείρησης σχετικά με το προϊόν Προμήθεια «πρώτων υλών» Κατασκευασιμότητα

19 Στρατηγική ανάλυση Έκθεση επιχείρησης στην τεχνολογία Υψηλή Μέτρια Χαμηλή Μέτριος κίνδυνος Χαμηλός κίνδυνος Πολύ χαμηλός κίνδυνος Τεχνολογικός κίνδυνος Υψηλός κίνδυνος Μέτριος κίνδυνος Χαμηλός κίνδυνος Πολύ υψηλός κίνδυνος Υψηλός κίνδυνος Μέτριος κίνδυνος Χαμηλός Μέτριος Υψηλός

20 Στρατηγική ανάλυση Αγορές Νέα και άγνωστη Νέα αλλά γνωστή Τρέχουσα Τεχνολογίες Νέα και άγνωστη Νέα αλλά γνωστή Νέα και άγνωστη

21 Τεχνολογική θέση Στρατηγική ανάλυση Βασική Επίπτωση της τεχνολογίας Τεχνολογίακλειδί Αναπτυσσόμενη Αναδυόμενη Δεσπόζουσα Κολλημένη στο υφιστάμενο τεχνολογικό παράδειγμα Ασφαλές υφιστάμενο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα Υψηλή δυνατότητα μελλοντικού πλεονεκτήματος Στα ουράνια;! Υψηλή Δυνατό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα Δυνατότητα μελλοντικού πλεονεκτήματος Ευκαιρίες μελλοντικού πλεονεκτήματος Μέτρια Μέτρια Υπερασπίσιμη Χάνει έδαφος Μεγάλη ανάγκη βελτίωσης Ανυποστήριχτη Αποτυγχάνει Σοβαρά προβλήματα Ε&Α Κακές διαδικασίες παραγωγής καινοτομίας

22 Τεχνολογικές ικανότητες Στρατηγική ανάλυση Οργανωσιακές ικανότητες Αδύναμες Φάση 1-2 Φάση 3 Ισχυρές Φάση 4 Δεσπόζουσα Υψηλή Τεχνολογικά ισχυρά προϊόντα αλλά όχι πλήρης εκμετάλλευσή τους Επιχειρήσεις που «οδηγούνται» από την τεχνολογία Συμπαγής τεχνολογική βάση Μέτρια Μέτρια Υπερασπίσιμη Ανυποστήριχτη Αποτυγχάνει Ικανότητα διοίκησης μόνον Μεγάλη εκμετάλλευση υφιστάμενων προϊόντων

23 Στρατηγική επιλογή Στρατηγική επιλογή βάσει: κύριων τεχνολογικών ικανοτήτων επιχείρησης επιλογής αγοράς-κατασκευής-συνεργασίας

24 Στρατηγική επιλογή Business 1 Business 2 Business 3 Business 4 Core product 2 Core product 1 Competence 1 Competence 2 Competence 3 Competence 4 Source: Prahalad and Hamel, 1990

25 Στρατηγική επιλογή Σημασία έχουν οι κύριες ικανότητες Παράδειγμα HONDA Μοτοποδήλατα Γεωργικά οχήματα Μηχανές και συστήματα μετάδοσης Αυτοκίνητα Οχήματα χιονιού Γεννήτριες

26 Στρατηγική επιλογή HONDA: Από την κύρια ικανότητα στην τεχνολογική βάση Μετάδοση θερμότητας Κεραμικά Ηλεκτρονικά Σχεδιασμός, ανάπτυξη και κατασκευή μηχανών υψηλής απόδοσης Εσωτ. καύση CAD Ρευστά Software Μηχανική Τεχνικές προσομοίωσης Υλικά

27 Στρατηγική επιλογή Βασική Κόστος ανάπτυξης τεχνολογίας Αγορά Στρατηγική επίπτωση τεχνολογίας Τεχνολογίακλειδί Αναπτυσσόμενη Ανάπτυξη εσωτερικά Σχηματισμός συμμαχίας Χαμηλό Μέτριο Υψηλό

28 Στρατηγική επιλογή Case study Κύρια ικανότητα: «μαθηματική» αντιμετώπιση φαινομένου διάχυσης σε πραγματικές περιπτώσεις Επιλογή business model με βάση την επιλογή τεχνολογίας Agent-based simulation + 3D animation -> ΥΨΗΛΟ ΚΟΣΤΟΣ -> PAY PER USE Μαθηματικές εξισώσεις + 2D animation -> ΧΑΜΗΛΟ ΚΟΣΤΟΣ -> ΠΩΛΗΣΗ ΠΑΚΕΤΟΥ

29 Απόκτηση τεχνολογίας ΑΠΟΚΤΗΣΗ: Πως η επιχείρηση αποκτά την τεχνολογία που χρειάζεται Τρόποι απόκτησης 1. Ανάπτυξη εσωτερικά 2. Ανάπτυξη σε συνεργασία με άλλες επιχειρήσεις/φορείς - Συμμαχίες ή κοινές επιχειρήσεις

30 Απόκτηση τεχνολογίας Τρόποι απόκτησης (συνέχεια) 3. Αγορά τεχνολογίας - Αγορά τεχνολογίας από άλλη επιχείρηση - Εξαγορά επιχείρησης που έχει την τεχνολογία - Συμβόλαια/συμφωνίες Ε&Α - Άδειες (licenses) - Ιδιωτική ετικέτα (private label) 4. «Ανοικτή» καινοτομία

31 Απόκτηση τεχνολογίας Στρατηγική αυτονομία Εσωτερική ανάπτυξη Εξαγορά Εξωτερικό συμβόλαιο Ε&Α Κοινές επιχειρήσεις Άδειες Χρόνος (απόκτησης)

32 Απόκτηση τεχνολογίας (βέλτιστος τρόπος απόκτησης) Τεχνολογία Νέα Κοινή επιχείρηση Εσωτερική επιχείρηση Κεφάλαια υψηλού επιχ. κινδύνου Εκπαιδευτική επένδυση Spin-off Πώληση Αγορά Σχετική Εσωτερική ανάπτυξη Εξαγορά Εσωτερική ανάπτυξη Άδειες Εξαγορά Κεφάλαια υψηλού επιχ. κινδύνου Εκπαιδευτική επένδυση Υφιστάμενη Εσωτερική ανάπτυξη Εσωτερική ανάπτυξη Κοινή επιχείρηση Άδειες Εξαγορά Εσωτερική επιχείρηση Υφιστάμενη Σχετική Νέα

33 Απόκτηση τεχνολογίας (εσωτερική ανάπτυξη) Έρευνα και Ανάπτυξη Στόχοι: Διεξαγωγή έρευνας για τη δημιουργία νέας γνώσης και τεχνικών ιδεών με στόχο νέα προϊόντα, διαδικασίες παραγωγής και υπηρεσίες Διαδικασίες ανάπτυξης μέσω των οποίων οι ιδέες μετατρέπονται σε λειτουργικά πρωτότυπα και ενσωματώνονται σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες Σημαντική η ανοικτή καινοτομία ακόμα και σε εσωτερικές διαδικασίες Ε&Α

34 Απόκτηση τεχνολογίας (εσωτερική ανάπτυξη) Σημαντικός ο ρόλος της απορροφητικής ικανότητας Απορροφητική ικανότητα είναι η ικανότητα μιας επιχείρησης να αξιολογεί, να αφομοιώνει και να χρησιμοποιεί νέα γνώση σε πολλαπλά επίπεδα (μεμονωμένα άτομα, ομάδες, επιχείρηση)

35 Απόκτηση τεχνολογίας (εσωτερική ανάπτυξη) Cohen and Levinthal (1990) state: In a setting in which there is uncertainty about the knowledge domains from which potentially useful information may emerge, a diverse background provides a more robust basis for learning because it increases the prospect that incoming information will relate to what is already known. In addition to strengthening assimilative powers, knowledge diversity also facilitates the innovative process by enabling the individual to make novel associations and linkages.

36 Απόκτηση τεχνολογίας (εσωτερική ανάπτυξη) ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ Ε&Α Από τον προσδιορισμό της τεχνολογικής στρατηγικής στον καθορισμό των έργων ανάπτυξης της τεχνολογίας. Τα έργα διαφέρουν ανάλογα με το στόχο Αυξητικά Πλατφόρμας Ριζοσπαστικά + έργα ανάπτυξης βασικής τεχνολογίας χωρίς άμεσο στόχο

37 Εύρος αλλαγής στη διαδικασία Απόκτηση τεχνολογίας (εσωτερική ανάπτυξη) Νέο βασικό προϊόν Εύρος αλλαγής στο προϊόν Προϊόν επόμενης γενιάς Πρόσθεση την υφιστάμενη οικογένεια προϊόντων Νέο προϊόν οικογένειας - βελτιώσεις Νέα βασική διαδικασία Έργα μεγάλης αλλαγής Διαδικασία επόμενης γενιάς Έργα πλατφόρμας Βελτίωση τμήματος (διαδικασίας) Αυξητική βελτίωση Έργα βελτίωσης

38 Απόκτηση τεχνολογίας (εσωτερική ανάπτυξη) Διαχείριση χαρτοφυλακίου έργων Ε&Α Ποια έργα με ποιους πόρους Ποιους πόρους να αγοράσουμε, πότε Ποιους πόρους να εγκαταλείψουμε, πότε ΕΡΓΑΛΕΙΑ Θεωρία βελτιστοποίησης Θεωρία εμπράγματων δικαιωμάτων (real options)

39 Απόκτηση τεχνολογίας (μοντέλο ανοικτής καινοτομίας) Έρευνα Ανάπτυξη Εμπορευματοποίηση Τεχνολογικές εισροές Company Boundaries Εισροές προϊόντων (e.g. Co-branding) Core Market Focus Τεχνολογικές εκροές Spin-outs τεχνολογίας Ιδέες και τεχνολογίες

40 Διερεύνηση ιδεών Οι γενικές κατηγορίες των κριτηρίων αξιολόγησης ιδεών Εφικτότητα πόσο δύσκολη είναι; Τι ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, διοικητικές και χρηματικές θα χρειαστούν; Τα κριτήρια εξέτασης ιδεών Αποδοχή κατά πόσο αξίζει τον κόπο; Τι ΑΝΤΑΠΟΔΟΣΗ, υπό την έννοια των ωφελειών για τη λειτουργία θα δώσει; Συνολική αξιολόγηση της ιδέας Ευπάθεια τι θα μπορούσε να πάει στραβά; Τι ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ θα αντιμετωπίσουμε αν κάτι πάει στραβά; 40

41 Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει την προοδευτική μείωση του αριθμού των πιθανών περιπτώσεων μέχρι να μέχρι να φτάσουμε στον τελικό σχεδιασμό «Κόσκινα» επιλογής και αξιολόγησης ΙΔΕΑ Μεγάλος αριθμός επιλογών Αβεβαιότητα σχετικά με τον τελικό σχεδιασμό Χρόνος Ένα σχέδιο Βεβαιότητα σχετικά με τον τελικό σχεδιασμό ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 41

42 Πολλές ιδέες αλλά λίγες επιτυχίες Αριθμός Ιδέες 1750 Απαιτήσεις Αγοράς 1000 Λειτουργικές Απαιτήσεις 500 Προδιαγραφές Προϊόντος 100 Στάδιο Ανάπτυξης Σχεδιασμός, Δοκιμή Εισαγωγή 25 Μία επιτυχία! 42

43 Διαδικασία σχεδιασμού προϊόντος ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΙΔΕΩΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΙΔΕΩΝ ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΡΧΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΟΚΙΜΗ ΠΡΩΤΟΤΥΠΩΝ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΓΟΡΑΣ & ΔΟΚΙΜΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΕΛΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

44 Απόκτηση τεχνολογίας (σχεδιασμός διαδικασίας) Ρυθμός εμφάνισης καινοτομιών Προϊόντα Διαδικασίες Ρευστός Σε μετάβαση Ώριμος Φάσεις ζωής του κλάδου

45 Απόκτηση τεχνολογίας (σχεδιασμός διαδικασίας) Μοναδικό προϊόν Μικρός όγκος παραγωγής, πολύ ευρεία γκάμα Μεσαίος όγκος παραγωγής, ευρεία γκάμα Μεγάλος όγκος παραγωγής, μικρή γκάμα Πολύ μεγάλος όγκος παραγωγής, τυποποιημένα προϊόντα, πρώτες ύλες Έργο Πίτσα για Βιβλίο Γκίνες Jobbing Παρτίδα Πιτσαρία γειτονιάς Καταψυγμένη πίτσα μάρκας Γραμμή Private label super market Συνεχούς ροής Ζύμη πίτσας Μαζική διαφοροποίηση Πίτσα στα μέτρα του πελάτη

46 Οργανωτικές δομές για τη δραστηριότητα σχεδιασμού Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Ε. Δ.Ε. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ Δ.Λ.. Δ.Ε. Δ.Ε. Δ.Ε. Δ.Ε. Αμιγής οργάνωση με βάση τις λειτουργίες Αμιγής οργάνωση έργου Αυξανόμενος προσανατολισμός έργου Δ.Ε. Δ.Ε. Δ.Ε. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Ε.. Δ.Ε.. Δ.Ε. Δ.Ε. Δ.Ε. Δ.Ε. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ. Δ.Λ. = Διευθυντής Λειτουργίας Δ.Ε. = Διευθυντής Έργου 46