ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α ΘΕΜΑ: «Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ» ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ Λιόκου Ζωή ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Σιμιτσής Κωνσταντίνος ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΝΝΟΙΕΣ, ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Αλλοδαπός/ημεδαπός Πολυιθαγενής/ανιθαγενής Πολιτικός πρόσφυγας Αλλογενής/ομογενής Προϋποθέσεις εισόδου Η είσοδος των αλλοδαπών Προϋποθέσεις εργασίας-χορήγηση και διαδικασία χορήγησης αδειών παραμονής Χορήγηση και διαδικασία χορήγησης αδειών παραμονής Χορήγηση και ανανέωση της άδειας παραμονής Ολιγοήμερη διαμονή Παροχή εξαρτημένης εργασίας Παροχή ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή έργου Άσκηση ανεξαρτήτου οικονομικής δραστηριότητας Είσοδος και παραμονή αλλοδαπών αθλητών και προπονητών Είσοδος και παραμονή μελών διοικητικού συμβουλίου, διαχειριστών και προσωπικού εταιριών Είσοδος και παραμονή αλλοδαπών πνευματικών δημιουργών και μελών καλλιτεχνικών συγκροτημάτων και τσίρκων Άδεια παραμονής για οικογενειακή συνένωση Αυτοτελής άδεια παραμονής στα μέλη της οικογένειας του αλλοδαπού Άδεια παραμονής αλλοδαπού συζύγου έλληνα ή πολίτη της Ε.Ε Νόμιμη διαμονή αλλοδαπών που αποδεδειγμένα είναι αδύνατον να εφοδιαστούν με διαβατήριο...18

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ, ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ, ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ-ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2.1. Διευκολύνσεις και περιορισμοί Απαγορεύσεις εσόδου Κυρώσεις..21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΜΟΡΦΩΝ ΚΑΙ ΣΧΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3.1. Άδεια ασκήσεως εξαρτημένης εργασίας Η χορήγηση της αδείας Άδεια εργασίας για παροχή ανεξάρτητων υπηρεσιών ή έργου Άδεια ασκήσεως ανεξαρτήτου οικονομικής δραστηριότητος Άδεια εργασίας αθλητών και προπονητών Άδεια εργασίας στελεχών επιχειρήσεων Άδεια εργασίας πνευματικών δημιουργών κ.λπ Άδεια εργασίας σπουδαστών Άδεια εργασίας σε μέλη της οικογενείας του αλλοδαπού.29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΟΙ ΥΠΗΚΟΟΙ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ-ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ 4.1. Ελεύθερη εγκατάσταση και παροχή υπηρεσιών Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών Είσοδος και διαμονή των «κοινοτικών» υπηκόων στην Ελλάδα Οι ασκούντες μη μισθωτή δραστηριότητα Οι ασκούντες μισθωτή δραστηριότητα 34

4 4.6. Δικαίωμα εγκαταστάσεως και ελεύθερη παροχή υπηρεσιών από δικηγόρους Η περιστασιακή παροχή δικηγορικών υπηρεσιών Εγκατάσταση «κοινοτικού» δικηγόρου στην Ελλάδα Μόνιμη άσκηση δικηγορίας στο Κράτος υποδοχής Διορισμός ως δικηγόρου στο Κράτος υποδοχής Δικαίωμα εγκαταστάσεως και η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών από ιατρούς οδοντιάτρους κ.λπ Εγκατάσταση «κοινοτικών» ιατρών στην Ελλάδα Περιστασιακή παροχή ιατρικών υπηρεσιών στην Ελλάδα από «κοινοτικούς» ιατρούς Εγκατάσταση «κοινοτικών» αρχιτεκτόνων στην Ελλάδα Περιστασιακή παροχή υπηρεσιών από «κοινοτικούς» αρχιτέκτονες στην Ελλάδα Άλλα επαγγέλματα Οδικές μεταφορές εμπορευμάτων και επιβατών Θαλάσσιες ενδομεταφορές Αεροπορικές ενδοκοινοτικές μεταφορές και ενδομεταφορές...43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΥΜΕΡΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ 5.1. Πολυμερείς διεθνείς Συμβάσεις Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Εγκαταστάσεως (1955) Διμερείς διεθνείς Συμβάσεις Ελληνο-αιγυπτιακή Σύμβαση Διμερείς Συμφωνίες για εποχιακή απασχόληση αλλοδαπών Η προστασία του αλλοδαπού εργαζομένου...47

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ 6.1. Άδειες διαμονής που χορηγήθηκαν σε αλλοδαπούς στην Περιφέρεια Θεσσαλίας Γενική εκτίμηση του προβλήματος Αίτια Συνέπειες της παράνομης μετανάστευσης.52 Γενικά Συμπεράσματα... 54

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αντικείμενο διερεύνησης της πτυχιακής αυτής εργασίας αποτελεί η είσοδος, η διαμονή και η μορφή εργασίας των οικονομικών μεταναστών και γενικότερα των αλλοδαπών στην Ελλάδα και κατά δεύτερο λόγο στην περιφέρεια της Θεσσαλίας σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο τόσο της χώρας μας όσο και των αντίστοιχων Ευρωπαϊκών διατάξεων. Εν πρώτοις παρατίθενται οι απαραίτητες διευκρινίσεις και οριοθετήσεις της έννοιας «αλλοδαπός» και των ειδικότερων εκφάνσεών της. Σε δεύτερο επίπεδο προσδιορίζονται οι προϋποθέσεις εισόδου και οι νομοθετικές διατάξεις που αφορούν τις γραφειοκρατικές ρυθμίσεις και τους αρμόδιους κρατικούς φορείς για την ομαλή μετανάστευση και εγκατάσταση των αλλοδαπών αλλά και των μελών της οικογένειάς τους. Στο δεύτερο κεφάλαιο προσδιορίζονται οι παράμετροι όσων αφορά στις διευκολύνσεις ή αντίθετα στους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις εισόδου αλλοδαπών στη χώρα μας. Στα επόμενα δύο κεφάλαια αναλύεται ειδικότερα η μορφή εξαρτημένης εργασίας αλλοδαπών και κυρίως στις ευρωπαϊκές διατάξεις για την Ελλάδα που ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπόκεινται σε νομοθετικό πλαίσιο ελεύθερης διακίνησης προσώπων εργαζομένων στο δημόσιο τομέα ή ως μισθωτών ή ελεύθερων επαγγελματιών και εργαζομένων σε ενδοκοινοτικές μεταφορές. Στην κατεύθυνση αυτή και με γνώμονα την υπαγωγή της χώρας σε διεθνείς και ευρωπαϊκές συμβάσεις εκτίθονται και οι διμερείς και πολυμερείς συμβάσεις για την εργασία που έχει αποδεχτεί η χώρα μας. Τέλος εξετάζεται η εργασία των αλλοδαπών στην Περιφέρεια της Θεσσαλίας και εξάγονται τα τελικά συμπεράσματα που στην ανάγκη εξομάλυνσης αλλά και συντονισμένης πολιτικής τακτικής της μετανάστευσης. Η παρούσα εργασία αποτελεί μια ψηφίδα του πολυσύνθετου θέματος της εργασίας αλλοδαπών στη χώρα και αν και δεν χαρακτηρίζεται εξαντλητική απέναντι στο πολυδιάστατο αυτό φαινόμενο τονίζει την αναγκαιότητα υπεύθυνης στάσης με γνώμονα το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και τον ανθρωπισμό μέσα σε ένα ευνομούμενο κράτος. 1

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΟΔΟΥ, ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1.1. ΕΝΝΟΙΕΣ Αλλοδαπός/ ημεδαπός. Αλλοδαπός είναι κάθε φυσικό πρόσωπο που δεν έχει την Ελληνική ιθαγένεια ή πρόσωπο που δεν έχει ιθαγένεια. Αυτό ορίζει η διάταξη του άρθρου 1 παρ. 1 (α) του νόμου 3386/2005 για την είσοδο και παραμονή αλλοδαπών στην Ελληνική επικράτεια. Αλλοδαπός σε σχέση με τον ημεδαπό είναι, επομένως, όποιος ανήκει στο λαό ξένου κράτους. Το στοιχείο της ιθαγένειας ενός ατόμου είναι, κατά συνέπεια, εκείνο που προσδιορίζει το εάν το υπό κρίση άτομο θα θεωρηθεί ημεδαπός ή αλλοδαπός. Ημεδαπός για μας είναι ο έχων την Ελληνική ιθαγένεια, ο πολίτης της Ελλάδας. Ως ημεδαπό θα θεωρήσουμε και το άτομο εκείνο που ναι μεν έχει την ελληνική ιθαγένεια αλλά που έχει συγχρόνως και μια άλλη ξένη ιθαγένεια, δηλ. τον πολυιθαγενή Πολυιθαγενής/ ανιθαγενής. Πολυιθαγενές είναι το άτομο εκείνο το οποίο πληροί συγχρόνως τις προϋποθέσεις κτήσεις της ιθαγένειας περισσοτέρων της μιας πολιτειών. Ένα άτομο είναι δυνατόν να έχει διπλή ιθαγένεια ή πολλαπλή ιθαγένεια είτε από τη γέννησή του επειδή γεννιέται από γονείς διαφορετικής ιθαγένειας, όχι όμως πάντα, είτε μεταγενέστερα με πολιτογράφηση ή με άλλους τρόπους κτήσης της ιθαγένειάς του. Έτσι ένας πολυιθαγενής μπορεί να έχει ελληνική και ξένη ιθαγένεια ή να έχει δύο ή περισσότερες ξένες ιθαγένειες. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 2 παρ. 2 εδ. α του νόμου 3386/2005 για την είσοδο και παραμονή αλλοδαπών στην ελληνική επικράτεια «πρόσωπα που έχουν περισσότερες ιθαγένειες, από τις οποίες η μία είναι ελληνική, θεωρούνται ημεδαποί και έχουν τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των ελλήνων πολιτών». Με το ίδιο πνεύμα και η διάταξη του άρθρου 31 παρ. 1 ΑΚ που αναφέρεται στο εφαρμοστέο δίκαιο, δηλ. στα πλαίσια των Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου εννόμων σχέσεων, ορίζοντας άτι «αν το πρόσωπο έχει ελληνική και ξένη ιθαγένεια εφαρμόζεται το ελληνικό δίκαιο». Η επόμενη παράγραφος του ίδιου άρθρου (31 παρ 2 ΑΚ) ορίζει ότι 2

8 «αν το πρόσωπο έχει πολλαπλή ξένη ιθαγένεια εφαρμόζεται το δίκαιο της πολιτείας με την οποία συνδέεται στενότερα». Όσον αφορά στο ζήτημα του τι συνιστά το στενότερο σύνδεσμο του ατόμου προς μία πολιτεία πρόκειται για ζήτημα που ανήκει στην κρίση του δικάζοντος δικαστή και λύνεται ελαστικά ενόψει της συγκεκριμένης περίπτωσης και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της. Τα παραπάνω ισχύουν στο πεδίο του Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου (ΙδΔΔ), ήτοι του εφαρμοστέου δικαίου στην προσωπική κατάσταση του πολθιθαγενούς αλλοδαπού προσώπου. Στο πεδίο του Δικαίου Καταστάσεως Αλλοδαπών η έννοια του πολυιθαγενούς λαμβάνει διαφορετικό περιεχόμενο. Σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 2 παρ 2 εδ.β του νόμου 3386/2005 για την είσοδο και παραμονή αλλοδαπών στην ελληνική επικράτεια «πρόσωπα, που έχουν περισσότερες ιθαγένειες, στις οποίες δεν συμπεριλαμβάνεται η ελληνική είναι υποχρεωμένα να επιλέξουν με δήλωσή τους στην υπηρεσία αλλοδαπών και μετανάστευσης ιθαγένεια, εφόσον είναι εφοδιασμένοι με διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο του οικείου κράτους». Παρατηρούμε λοιπόν ότι στα πλαίσια του Δικαίου Καταστάσεως Αλλοδαπών δεν μιλάμε για ιθαγένεια με την οποία το υπό κρίση πολυιθαγενές άτομο «συνδέεται στενότερα», αλλά για συγκεκριμένη αλλοδαπή ιθαγένεια που το πολυιθαγενές άτομο δηλώνει και συγχρόνως αποδεικνύει. Πρόκειται για ιθαγένεια (αλλοδαπή) που το ίδιο το άτομο ορίζει και όχι ο δικάζων δικαστής ή η αρμόδια διοικητική αρχή. Π.χ. ένας λιβανοϊρανός στα πλαίσια του ιδδδ προκειμένου να εξευρεθεί το εφαρμοστέο δίκαιο όσον αφορά στην προσωπική του κατάσταση είναι δυνατόν να θεωρηθεί από τον αρμόδιο δικαστή/υπηρεσία ως ιρανός υπήκοος, επειδή με το ιρανικό δίκαιο κρίνεται ότι αυτός «συνδέεται στενότερα», μια και εκεί είναι η κατοικία του και εκεί ασκεί αυτός την κύρια επαγγελματική του δραστηριότητα, ενώ είναι δυνατόν στα πλαίσια του Δικαίου Καταστάσεως Αλλοδαπών να κριθεί ως λιβανός πολίτης, επειδή δηλώνει στην αρμόδια ελληνική αρχή την λιβανική ιθαγένεια ως εκείνη που προτιμά, επιδεικνύοντας το λιβανικό διαβατήριο από τα δύο που διαθέτει. 1 1 Ζ. Παπασιώπη Πασιά, «Δίκαιο καταστάσεως αλλοδαπών», Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 5 3

9 Ανιθαγενής ή άπολις ή άπατρις είναι το άτομο που στερείται ιθαγένειας, ήτοι το άτομο εκείνο που δεν θεωρείται ως πολίτης οποιασδήποτε πολιτείας σύμφωνα με το δίκαιό της. Εάν ένα άτομο που διαμένει στη χώρα μας έχει χαρακτηριστεί ως ανιθαγενές, εφαρμοστέο δίκαιο στην προσωπική του κατάσταση (ΙδΔΔ) θα είναι το ελληνικό σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 30 ΑΚ, που ορίζει ότι εάν το πρόσωπο δεν έχει ιθαγένεια, στη θέση του δικαίου της ιθαγένειας εφαρμόζεται το δίκαιο της συνήθους διαμονής, και αν δεν έχει συνθήκη διαμονή στο δίκαιο της απλής διαμονής. Στα πλαίσια όμως του ΔκατΑλλ ο ανιθαγενής θα αντιμετωπίζεται ως αλλοδαπός με βάση τη διάταξη του άρθρου 1 παρ. 1 (α) του ν.3386/2005, όπως αναφέραμε πιο πάνω. Θα τυγχάνει, επομένως, της αυτής μεταχείρισης με τον αλλοδαπό και θα διέπεται από το ΔκατΑλλ όσον αφορά στην νομική του κατάσταση. Παρόλα αυτά, το νομικό καθεστώς του ανιθαγενούς είναι πολύ ευνοϊκότερο από εκείνο του εν γένει αλλοδαπού (και σαν τέτοιο εννοούμε τον αλλοδαπό που είναι υπήκοος τρίτης χώρας εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν είναι ομογενής) σε θέματα π.χ. απέλασής του, εργασίας του, απαλλαγής του από τον όρο της αμοιβαιότητας, εκπαίδευσης και της δυνατότητας που έχει για την χορήγηση προς αυτόν ταξιδιωτικών εγγράφων. Κι αυτό γιατί ο ανιθαγενής προστατεύεται από τη Διεθνή Σύμβαση της Ν. Υόρκης της (Ν. 139/1975) «περί του καθεστώτος των ανιθαγενών», καθώς και από άλλες ειδικότερες Διεθνείς Συμβάσεις Πολιτικός πρόσφυγας. Πολιτικός πρόσφυγας είναι το άτομο εκείνο που προστατεύεται από τη σύμβαση της Γενεύης του 1951 και το Πρωτόκολλο της Ν. Υόρκης του 1967 και ο οποίος συνεπεία δικαιολογημένου φόβου δίωξης λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης ή πολιτικών πεποιθήσεων βρίσκεται εκτός της χώρας την ιθαγένεια της οποίας έχει και δεν δύναται ή λόγω του φόβου αυτού δεν επιθυμεί να απολαύσει της προστασίας της χώρας αυτής ή χωρίς να έχει κάποια ιθαγένεια και ευρισκόμενος συνεπεία παρόμοιων γεγονότων εκτός της χώρας της προηγούμενης συνήθους διαμονής του δεν μπορεί ή, συνεπεία του φόβου δίωξης, δεν επιθυμεί να επιστρέψει σε αυτήν. 2 2 Ζ. Παπασιώπη Πασιά, «Δίκαιο καταστάσεως αλλοδαπών», Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα Θεσσαλονικη 2004, σελ. 7 4

10 Θα πρέπει να πούμε ότι γίνεται συχνά λόγος για «de jure πρόσφυγες», για «πρόσφυγες sur place», για «de facto» πρόσφυγες και πρόσφυγες «in orbit». Οι πρώτοι είναι όσοι χαρακτηρίζονται ως τέτοιοι με τη Σύμβαση της Γενεύης από τη στιγμή ποτ θα έλθουν νόμιμα ή παράνομα σε μία χώρα και ζητήσουν πολιτικό άσυλο. Εφόσον τους χορηγηθεί άσυλο θεωρούνται ότι πληρούν τις προϋποθέσεις για να χαρακτηρισθούν πολιτικοί πρόσφυγες και μετά την αναγνώριση τους ως προσφύγων απολαμβάνουν των δικαιωμάτων που η εν λόγω Σύμβαση παρέχει σε αυτούς. Οι «πρόσφυγες sur place» είναι τα άτομα εκείνα τα οποία μια δεδομένη στιγμή βρέθηκαν σε μία χώρα, αλλά λόγω γεγονότων που επήλθαν στο μεταξύ στη χώρα καταγωγής τους ή στη χώρα όπου προηγουμένως διέμεναν μόνιμα δεν μπορούν να επιστρέψουν σε αυτήν γιατί αν επιστρέψουν υπάρχει φόβος να διωχθούν είτε για πολιτικές πεποιθήσεις τους είτε για άλλους λόγους που αναφέρονται στη Σύμβαση της Γενεύης. Οι «de facto πρόσφυγες» είναι μια κατηγορία προσφύγων που δεν έχουν αναγνωρισθεί ως πρόσφυγες, σύμφωνα με την έννοια της Σύμβασης της Γενεύης, αλλά είτε έχει απορριφθεί από τις αρμόδιες αρχές το αίτημά τους για αναγνώριση της προσφυγικής τους ιδιότητας, είτε εγκατέλειψαν τη χώρα τους για λόγους όχι φόβου δίωξης αλλά λόγω φυσικών καταστροφών όπως σεισμοί, πλημμύρες αλλά και λόγω εμπόλεμων καταστάσεων, είτε τέλος, δεν υπέβαλαν αίτημα για αναγνώρισή τους ως προσφύγων για λόγους φόβου δίωξης των στενών συγγενών τους, που βρίσκονται στη χώρα καταγωγής τους. Τέλος, οι πρόσφυγες «in orbit» ή «πρόσφυγες σε τροχιά» είναι τα άτομα εκείνα τα οποία δεν καταφέρνουν σε καμία χώρα να γίνουν δεκτοί, με άμεση συνέπεια να περιφέρονται συνεχώς από τη μία χώρα στην άλλη έως ότου κάποια χώρα τους χορηγήσει πολιτικό άσυλο ή κάποια οργάνωση τους βοηθήσει να μεταναστεύσουν αλλού. 3 3 Ζ. Παπασιώπη Πασιά, «Δίκαιο καταστάσεως αλλοδαπών», Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα Θεσσαλονικη 2004, σελ

11 Αλλογενής/ ομογενής. Συγγενή έννοια προς εκείνη του αλλοδαπού φυσικού προσώπου στο ελληνικό δίκαιο αποτελεί η έννοια του αλλογενούς η οποία αντιπαραβάλλεται με εκείνη του ομογενούς. Πρόκειται για δύο έννοιες που δημιούργησαν αρκετούς προβληματισμούς, ιδίως στα πλαίσια του δικαίου Ιθαγένειας και κατ επέκταση και στο ΔκατΑλλ. Ο αλλογενής διακρίνεται στον αλλογενή αλλοδαπό και στον αλλογενή ημεδαπό. Στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για άτομο που δεν έχει την ελληνική ιθαγένεια, είναι αλλοδαπός και για το λόγο αυτό η νομική του κατάσταση διέπεται από το Δίκαιο Καταστάσεως Αλλοδαπών. Στην δεύτερη περίπτωση πρόκειται για άτομο που έχει την ελληνική ιθαγένεια, είναι ημεδαπός και εμπίπτει επομένως στις διατάξεις του ελληνικού δικαίου. Η έννοια του αλλογενούς έχει ιδιαίτερη σημασία στην τελευταία περίπτωση όπου ο αλλογενής σε σχέση με τον ομογενή είναι όποιος δεν έχει την ελληνική εθνικότητα, δεν κατάγεται δηλ. από το ελληνικό έθνος. Πρόκειται όμως για μία διάκριση που θα πρέπει παντελώς να εξαλειφθεί και να μη γίνεται ούτε συζήτηση επ αυτής, αφού ο αλλογενής αυτός είναι πλέον έλληνας και αφού όλοι οι έλληνες έχουν ίσα δικαιώματα και είναι ίσοι απέναντι στο νόμο. Ο ομογενής αλλοδαπός, που συνδέεται όμως με το ελληνικό έθνος με κοινή ελληνική εθνική συνείδηση. Κοινή δε εθνική συνείδηση υπάρχει όταν ομάδα προσώπων έχει κοινά σημεία ψυχικής συναντήσεως που αναφέρονται στο παρελθόν (ιστορία, παραδόσεις) ή στο παρόν (γλώσσα, θρησκεία) ή στο μέλλον (τάσεις, ιδανικά). 4 Πολλές φορές αντί του όρου «ομογενής» χρησιμοποιούμε αυτόν του «ομοεθνούς» ή εκείνον του «Έλλην το γένος». Και οι τρεις παραπάνω όροι αντιδιαστέλλονται με τον όρο «αλλογενής» και όλοι τους είχαν προκαλέσει παλαιότερα αρκετή συζήτηση στη θεωρία και είχαν δημιουργήσει ενδιαφέρουσα προβληματική. Έτσι, μία γνώμη υποστήριξε ένθερμα την άποψη ότι η φυλετική καταγωγή, αυτή και μόνη, προσδίδει στο άτομο την έννοια του ομογενούς (δηλ. άμεσοι ή απώτεροι γεννήτορες έλληνες πολίτες που συνδέονται με την ελληνική πολιτεία δια του δεσμού του αίματος), ενώ η άλλη γνώμη υποστήριξε ότι δεν θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη μόνο το τυχαίο προσόν της ελληνικής καταγωγής για να 4 Σπυρίδωνος Βλ. Βρέλλη, «Δίκαιο αλλοδαπών», Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1999, σελ. 6

12 θεωρείται κάποιος ως ομογενής ή ως «Έλλην το γένος», παρά μόνον επικουρικά, γιατί αν ο νομοθέτης απέβλεπε σε κάτι τέτοιο τότε θα υιοθετούσε τον όρο «ελληνική καταγωγή» στις οικείες διατάξεις. Συνεπώς, σύμφωνα με τη γνώμη αυτή, που θεωρείται ως ένα σημείο επικρατέστερης της πρώτης και, τελικά έχει επικρατήσει, ως ομογενής θα πρέπει να θεωρείται και εκείνος ο οποίος δεν κατάγεται από έλληνες, αφομοιώθηκε όμως από τον ελληνισμό, σκέπτεται, αισθάνεται και ζει ως έλληνας, ανήκει δηλαδή στο ελληνικό έθνος, μια και η εθνικότητα αναφέρεται κυρίως στη σκέψη, στα αισθήματα και στον τρόπο ζωής. Το ποιος είναι επομένως ομογενής είναι ζήτημα πραγματικό που θα πρέπει να κρίνεται ειδικά στην εκάστοτε παρουσιαζόμενη περίπτωση. Σήμερα, όμως, παρόλη την κρατούσα καταρχήν, θέση της θεωρίας και την επίσημη πρακτική του Συμβουλίου Ιθαγένειας αλλά και μέρους της νομολογίας μας, η κατάσταση δεν είναι τόσο ξεκάθαρη. Κι αυτό γιατί υπάρχουν αρκετές διατάξεις που μας οδηγούν στην διαπίστωση ότι σε αρκετές περιπτώσεις ο σύγχρονος έλληνας νομοθέτης υιοθετεί τη θεωρία της καταγωγής και μόνον, προκειμένου να θεωρήσει ένα άτομο ως ομογενή, ιδίως δε στο πεδίο των αλλοδαπών αθλητών και ειδικότερα του μπάσκετ και του ποδοσφαίρου. Έτσι σήμερα, διαπιστώνουμε ότι ο όρος «ομογενής» χρησιμοποιείται άλλοτε έχοντας ως βασικό του κριτήριο την ελληνική καταγωγή του αλλοδαπού ατόμου και άλλοτε λαμβάνοντας υπόψη και την εθνική του συνείδηση ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΟΔΟΥ Η είσοδος των αλλοδαπών. Ο αλλοδαπός που εισέρχεται στο ελληνικό έδαφος απαιτείται να έχει διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο που αναγνωρίζεται από διεθνείς συμβάσεις. Κατ αντίστροφη διατύπωση, απαγορεύεται κατ αρχήν η είσοδος στην Ελλάδα αλλοδαπού που δεν είναι εφοδιασμένος με ισχυρό διαβατήριο. Ο κανόνας αυτός υπόκειται σε εξαιρέσεις, με την έννοια, ότι, εφ όσον συντρέχουν ορισμένοι λόγοι, και αν ακόμη ο αλλοδαπός είναι εφοδιασμένος με ισχύον διαβατήριο εγκύρως θεωρημένο, πάντως οι αρμόδιες ελληνικές Αρχές μπορούν να του απαγορεύσουν την είσοδο στη Χώρα. Μάλιστα τα ανωτέρω έγγραφα πρέπει να φέρουν, εφόσον αυτό απαιτείται, και θεώρηση εισόδου (visa). Αλλοδαποί που δεν έχουν υποχρέωση θεώρησης εισόδου επιτρέπεται να εισέρχονται ελεύθερα στο ελληνικό έδαφος και να 7

13 παραμένουν μέχρι τρεις μήνες συνολικά μέσα σε διάστημα έξι μηνών από την ημερομηνία της πρώτης εισόδου. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι, όπως γίνεται γενικά δεκτό, ανήκει στην αρμοδιότητα κάθε Κράτους να καθορίζει τα της εισόδου των αλλοδαπών στο έδαφός του. Η άσκηση όμως αυτής της εξουσίας δεν πρέπει να προσκρούει στο jus communicationis (που συνίσταται κυρίως στην ελεύθερη επικοινωνία των Κρατών, αλλά περιλαμβάνει κατ επέκταση και το δικαίωμα της ελευθέρας διακινήσεως των προσώπων) και πάντως δεν πρέπει να θίγει τα προστατευτέα ανθρώπινα δικαιώματα. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, ένα Κράτος έχει το δικαίωμα να απαγορεύει την είσοδο σε αλλοδαπό π.χ. για λόγους ασφαλείας και τάξεως. Η είσοδος στο ελληνικό έδαφος και η έξοδος από αυτό γίνεται μόνο από τις ελεγχόμενες μεθοριακές διαβάσεις, που ορίζονται με απόφαση των Υπουργών Δημοσίας Τάξεως, Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Εθνικής Αμύνης, Εξωτερικών, Οικονομικών και Εμπορικής Ναυτιλίας. Κάθε άτομο (έλληνας ή αλλοδαπός), που με οποιονδήποτε τρόπο εισέρχεται στο ελληνικό έδαφος ή εξέρχεται από αυτό, υποβάλλεται σε αστυνομικό έλεγχο κατά την άφιξη και αναχώρηση του. 5 Για την εφαρμογή των διατάξεων του νόμου δεν συνιστά «είσοδο» στο ελληνικό έδαφος η παραμονή του αλλοδαπού στη ζώνη διερχομένων αερολιμένος ή λιμένος της Χώρας, με σκοπό να συνεχίσει το ταξίδι του στην αλλοδαπή με το ίδιο ή άλλο αεροσκάφος ή πλοίο. Εν τούτοις, κατ εξαίρεση, για λόγους γενικοτέρου δημοσίου συμφέροντος ή δημοσίας τάξεως και ασφάλειας επιτρέπεται να ορισθεί, με απόφαση των Υπουργών Εξωτερικών, Εσωτερικών και Δημοσίας Τάξεως, θεώρηση για διερχόμενους επιβάτες, πολίτες ορισμένων Χωρών. Μάλιστα, αν διαπιστωθεί ότι κάποιος διερχόμενος αλλοδαπός δεν έχει θεώρηση εισόδου, όταν τέτοια θεώρηση απαιτείται, ούτε εισιτήριο για τη συνέχιση του ταξιδιού του, οι ελληνικές Αρχές ελέγχου μπορούν να τον υποχρεώσουν σε άμεση αναχώρηση. 6 Μολονότι είναι αυτονόητο, αφού και η ζώνη διερχομένων αποτελεί τμήμα του ελληνικού εδάφους, ο νόμος ρητώς ορίζει, ότι τα πρόσωπα που παραμένουν στη ζώνη διερχομένων υπόκεινται στο έλεγχο που κρίνεται αναγκαίος από τις αρμόδιες αστυνομικές, τελωνειακές, λιμενικές και υγειονομικές Αρχές. 5 Σπυρίδωνος Βλ. Βρέλλη, «Δίκαιο αλλοδαπών», Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2003, σελ ΑΠ 1838/1993 ΝοΒ 42 (1994)

14 Αλλοδαπός που έχει εισέλθει στην Ελλάδα από τη ζώνη διερχομένων και δεν του επιτρέπεται η είσοδος στη Χώρα προορισμού, δεν γίνεται δεκτός για επανείσοδο, εάν δεν πληροί εκ νέου τις προϋποθέσεις του νόμου, εφόσον κατά την επιστροφή του μεσολάβησε είσοδος του σε τρίτη ενδιάμεση Χώρα ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΑΔΕΙΩΝ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΑΔΕΙΩΝ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ. Επιτροπή Μετανάστευσης. Η Επιτροπή Μετανάστευσης είναι ένα συλλογικό όργανο το οποίο συνιστάται σε κάθε Διεύθυνση Αλλοδαπών και Μετανάστευσης. Ο συντονισμός της μεταναστευτικής πολιτικής έχει ανατεθεί πλέον στον Υπουργό Εσωτερικών, Δημοσίας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και υλοποιείται με τη σύσταση σε κεντρικό επίπεδο Διεύθυνσης Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, ενώ σε περιφερειακό επίπεδο δημιουργούνται αντίστοιχες Διευθύνσεις ή Τμήματα Αλλοδαπών και Μετανάστευσης σε κάθε νομό της Περιφέρειας ως μονάδες της. Η Επιτροπή Μετανάστευσης είναι τριμελής και συγκροτείται από τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, ως πρόεδρο, έναν υπάλληλο που υπηρετεί στην εν λόγω Υπηρεσία και έναν εκπρόσωπο της οικείας αστυνομικής αρχής. Με απόφαση του Γεν. Γραμματέα της Περιφέρειας, είναι δυνατόν να συσταθούν το πολύ δύο άλλες επιτροπές Μετανάστευσης στην Περιφέρεια προκειμένου να διεκπεραιώνεται ταχύτερα το έργο τους, οι οποίες αποτελούνται από δύο υπαλλήλους της υπηρεσίας αλλοδαπών και μετανάστευσης και έναν εκπρόσωπο της αστυνομικής αρχής. Έργο της Επιτροπής είναι να διατυπώνει απλή γνώμη, η οποία δεν είναι δεσμευτική για τον Γεν. Γραμματέα της Περιφέρειας, ως προς τη χορήγηση, τη μη χορήγηση ή την ανανέωση της άδειας παραμονής του υπό κρίση αλλοδαπού μετά από συνέντευξη του τελευταίου ενώπιόν της. Η συνέντευξη δίνεται προκειμένου η Επιτροπή Μετανάστευσης να διαμορφώσει την γνώμη της γύρω από την προσωπικότητα του αλλοδαπού και να διαπιστώσει κατά πόσον αυτός έχει πρόθεση να μείνει στην Ελλάδα. 9

15 Ωστόσο, προβλέπεται ότι η κλήση του αλλοδαπού ενώπιον της Επιτροπής Μετανάστευσης, καθώς και η παροχή της οικείας γνώμης, θα πραγματοποιείται μόνο σε εκείνες τις περιπτώσεις για τις οποίες κρίνεται απαραίτητο. Αυτό επαφίεται στην κρίση του Γεν. Γραμματέα της Περιφέρειας. Δηλαδή, η συνέντευξη του αλλοδαπού θα γίνεται μόνο όταν ο Γεν. Γραμματέας το κρίνει αναγκαίο και όχι σε όλες τις περιπτώσεις Χορήγηση και ανανέωση της άδειας παραμονής. ` Αλλοδαπός ο οποίος έχει λάβει θεώρηση εισόδου (visa) στην Ελλάδα για έναν από τους λόγους που προβλέπονται σε αυτόν, ζητά άδεια παραμονής για τον ίδιο λόγο, εφόσον πληρούνται οι προβλεπόμενες από το νόμο προϋποθέσεις. Η άδεια παραμονής έχει τη μορφή αυτοκόλλητης ετικέτας η οποία επικολλάται επί ισχυρού διαβατηρίου. Προκειμένου να χορηγηθεί η άδεια παραμονής στον ενδιαφερόμενο αλλοδαπό θα πρέπει αυτός δύο τουλάχιστον μήνες πριν να λήξει η θεώρηση εισόδου του, να υποβάλει στο Δήμο ή στην Κοινότητα του τόπου κατοικίας ή διαμονής του αίτηση για χορήγηση άδειας παραμονής (π.χ. λόγο σπουδών ή για εργασία ή για οικογενειακή συνένωση κλπ.). Συγχρόνως, θα πρέπει μαζί με την αίτηση να καταθέσει αντίγραφο του διαβατηρίου του και τα υπόλοιπα απαραίτητα ανά περίπτωση δικαιολογητικά. Στη συνέχεια, ο Δήμος ή η Κοινότητα, μετά την εξέταση της πληρότητας των δικαιολογητικών, τα διαβιβάζει στην αρμόδια Διεύθυνση αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Περιφέρειας, η οποία τα εξετάζει μαζί με την αίτηση λαμβάνοντας υπόψη τους λόγους που αφορούν στη δημόσια τάξη και ασφάλεια της χώρας. Ακολουθεί η συνέντευξη του αλλοδαπού ενώπιον της επιτροπής Μετανάστευσης και, τέλος, η άδεια παραμονής χορηγείται από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας ύστερα από απλή γνώμη της τελευταίας. Η ίδια διαδικασία ακολουθείται και για την ανανέωση της άδειας παραμονής. Μετά την πάροδο δύο ετών, η ανανέωση της άδειας παραμονής γίνεται με απόφαση του Γεν. Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας ανά διετία και έχει ισόχρονη διάρκεια. Μετά από δεκαετή συνολική παραμονή του αλλοδαπού στην Ελλάδα και με 10

16 τις ίδιες προϋποθέσεις μπορεί αυτός να λάβει με απόφαση και πάλι του Γεν. Γραμματέα της Περιφέρειας άδεια παραμονής αόριστης διάρκειας Ολιγοήμερη διαμονή. Αλλοδαπός που εισήλθε νόμιμα στη χώρα για τουρισμό, συνέδρια, πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις και γενικά για ολιγοήμερη παραμονή μπορεί να διαμένει προσωρινά σε αυτή χωρίς πρόσθετη άδεια των αρμόδιων αρχών. Η διάρκεια της προσωρινής διαμονής του ισχύει για όσο χρόνο ισχύει η προξενική θεώρηση ή για χρονικό διάστημα τριών μηνών, εάν πρόκειται για αλλοδαπό στον οποίο επιτρέπεται η είσοδος χωρίς προξενική θεώρηση. Όταν δεν απαιτείται προξενική θεώρηση και πάλι η δυνατότητα παραμονής του αλλοδαπού δεν υπερβαίνει τους τρεις μήνες. Ο χρόνος της προσωρινής διαμονής του αλλοδαπού μπορεί να παραταθεί μέχρι έξι μήνες ακόμη από την αρμόδια προς τούτο αστυνομική αρχή του τόπου διαμονής του. Η παράταση αυτή του χρόνου παραμονής για έξι μήνες μπορεί να γίνει μόνο για εξαιρετικούς λόγους ιδιαίτερα λόγω ανωτέρας βίας, ανθρωπιστικών, επαγγελματικών ή σοβαρών προσωπικών λόγων, εφόσον φυσικά διαθέτει ο αλλοδαπός αυτός επαρκείς πόρους διαβίωσης. Η σχετική αίτηση θα πρέπει να υποβληθεί πριν από τη λήξη της θεώρησης εισόδου ή του ελεύθερου χρόνου διαμονής του (τρεις μήνες) προς την αστυνομική αρχή του τόπου διαμονής του Παροχή εξαρτημένης εργασίας. Για να χορηγηθεί σε αλλοδαπό άδεια παραμονής λόγω εργασίας, θα πρέπει αυτός (α) να έχει ήδη λάβει (όχι με απλή προέγκριση αλλά) άδεια εργασίας από το Νομάρχη και (β) να έχει λάβει θεώρηση εισόδου για εργασία από την οικεία ελληνική Προξενική Αρχή. Προκειμένου να χορηγηθεί σε αλλοδαπό θεώρηση εισόδου στη Χώρα μας για την απασχόληση του με σχέση εξαρτημένης εργασίας, απαιτείται να συγκεντρωθούν στην ελληνική Προξενική Αρχή του τόπου κατοικίας του τα εξής έγγραφα: (α) Διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο και πιστοποιητικό ποινικού μητρώου των 7 Σπυρίδωνος Βλ. Βρέλλη, «Δίκαιο αλλοδαπών», Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2003, σελ Ζ. Παπασιώπη Πασιά, «Δίκαιο καταστάσεως αλλοδαπών», Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα Θεσσαλονικη 2004, σελ

17 αλλοδαπών Αρχών, που προσκομίζει ο αλλοδαπός και (β) άδεια εργασίας για το συγκεκριμένο αλλοδαπό, την οποία διαβιβάζει ο Νομάρχης. Στον αλλοδαπό που έχει λάβει θεώρηση εισόδου για την παροχή εξαρτημένης εργασίας στην Ελλάδα χορηγείται άδεια παραμονής, εφόσον αυτός (σωρευτικώς) (α) έχει άδεια εργασίας, (β) έχει συνάψει σύμβαση εργασίας, από την οποία να προκύπτει ότι η αμοιβή του είναι τουλάχιστον ίση με τις μηνιαίες αποδοχές του ανειδίκευτου εργάτη, (γ) είναι υγιής και ασφαλισμένος για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας, ιατρικής και φαρμακευτικής περιθάλψεως και για την κάλυψη εργατικού ατυχήματος ή έχει υποβάλει σχετική αίτηση, (δ) έχει εξασφαλίσει κατάλυμα. Η άδεια παραμονής για την παροχή εξαρτημένης εργασίας χορηγείται για ένα έτος και μπορεί να ανανεώνεται κάθε φορά για όσο χρόνο ισχύει η άδεια εργασίας. Για την ανανέωση ο αλλοδαπός οφείλει δύο τουλάχιστον μήνες πριν από τη λήξη της να υποβάλει στο δήμο ή την κοινότητα του τόπου κατοικίας του αίτηση και δικαιολογητικά από τα οποία να προκύπτει ότι: (α) έχει άδεια εργασίας, (β) έχει εκπληρώσει τις φορολογικές και ασφαλιστικές του υποχρεώσεις, (γ) εξακολουθούν να πληρούνται οι ανωτέρω προϋποθέσεις που προβλέπονται για τη χορήγηση της άδειας παραμονής. Μετά την πάροδο έξι ετών, η ανανέωση της άδειας παραμονής γίνεται με την απόφαση του υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και έχει διετή διάρκεια. Ύστερα από δεκαετή συνολική παραμονή στην Ελλάδα και υπό αυτές τις προϋποθέσεις μπορεί, πάλι με απόφαση του ίδιου υπουργού, να χορηγείται άδεια παραμονής αορίστου διαρκείας. Κατά την διάρκεια ισχύος της άδειας εργασίας και της άδειας παραμονής του ο αλλοδαπός επιτρέπεται να συνάπτει σύμβαση εργασίας με άλλο εργοδότη. Για τη μεταβολή αυτή οφείλει να ενημερώνει αμέσως τον οικείο Νομάρχη Παροχή ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή έργου. Τα ανωτέρω εφαρμόζονται αναλόγως και στους αλλοδαπούς που επιθυμούν να εισέλθουν στην Ελλάδα για την παροχή ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή έργου. Όμως για την ανανέωση της άδειας εργασίας και της άδειας παραμονής των αλλοδαπών αυτών, αντί της συμβάσεως παροχής ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή έργου μπορεί να προσκομίζεται δήλωση του εργοδότη ότι θα απασχολήσει τον αλλοδαπό σε συγκεκριμένη εργασία για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ή βιβλιάριο ενσήμων 9 Σπυρίδωνος Βλ. Βρέλλη, «Δίκαιο αλλοδαπών», Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2003, σελ

18 ασφαλιστικού οργανισμού, από το οποίο προκύπτει ότι ο αλλοδαπός έχει πραγματοποιήσει αριθμό ημερομισθίων ίσο τουλάχιστον με το μισό των εργασίμων ημερών που αντιστοιχούν στο χρονικό διάστημα από την έκδοση της αδείας εργασίας μέχρι την υποβολή της αιτήσεως του για την ανανέωσή της Άσκηση ανεξαρτήτου οικονομικής δραστηριότητας. Ο νόμος διευκρινίζει, ότι είσοδος του αλλοδαπού για άσκηση ανεξαρτήτου οικονομικής δραστηριότητας είναι η είσοδος του στη Χώρα μας με σκοπό την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας χωρίς εξάρτηση από κάποιον εργοδότη. Στον αλλοδαπό, που έχει λάβει θεώρηση εισόδου στην Ελλάδα για άσκηση ανεξαρτήτου οικονομικής δραστηριότητας, χορηγείται άδεια παραμονής, εφόσον: (α) είναι υγιής και ασφαλισμένος για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας, ιατρικής και φαρμακευτικής περιθάλψεως και (β) έχει εξασφαλίσει κατάλυμα. Η άδεια παραμονής χορηγείται για δύο έτη και μπορεί να ανανεώνεται για ισόχρονο διάστημα ύστερα από αίτηση του ενδιαφερομένου αλλοδαπού, που υποβάλλεται δύο τουλάχιστον μήνες πριν από τη λήξη της, στο δήμο ή την κοινότητα του τόπου κατοικίας του. Η ανανέωση χορηγείται εφόσον: (α) εγκεκριμένη δραστηριότητα εξακολουθεί πράγματι να ασκείται, (β) πρόκειται για ην ίδια δραστηριότητα ή συνέχεια ή εξέλιξη της αρχικής δραστηριότητας και (γ) ο αλλοδαπός έχει εκπληρώσει τις φορολογικές και ασφαλιστικές του υποχρεώσεις. Μετά την πάροδο έξη ετών, η ανανέωση της αδείας παραμονής γίνεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και έχει διετή διάρκεια. Ύστερα από δεκαετή συνολική παραμονή στην Ελλάδα και υπό τις αυτές προϋποθέσεις μπορεί, με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης να χορηγείται άδεια παραμονής αορίστου διαρκείας. Ειδική ρύθμιση μπορεί να προβλεφθεί για τους υπηκόους συγκεκριμένου Κράτους με διεθνή Σύμβαση. Έτσι π.χ., «οι Ελβετοί υπήκοοι, οι οποίοι αποδεδειγμένα διαμένουν κανονικώς και αδιαλείπτως στην Ελλάδα επί πέντε έτη, έχουν αφ ενός μεν το άνευ όρων και αορίστου διάρκειας δικαίωμα διαμονής σε όλη την Ελληνική επικράτεια και αφ ετέρου το δικαίωμα αλλαγής κατοικίας εργοδότου και επαγγέλματος, πλην εκείνων των οποίων η άσκηση επιφυλάσσεται κατά τον νόμο εις τους Έλληνες υπηκόους, και του δικαιώματος να μεταπηδούν ελεύθερα από εξαρτημένη εργασία σε ελεύθερο επάγγελμα και αντιστρόφως. Αποκτούν, μετά από αίτησή τους, άδεια 13

19 διαμονής διάρκειας ισχύος δέκα ετών, που ανανεώνεται αυτομάτως για όμοιες χρονικές περιόδους» Είσοδος και παραμονή αλλοδαπών αθλητών και προπονητών. Η είσοδος στη χώρα αλλοδαπών αθλητών και προπονητών αθλήματος, που έχει αναγνωρισθεί από τις Ελληνικές αθλητικές Αρχές, για την εγγραφή, μεταγραφή ή πρόσληψή του σε αναγνωρισμένο αθλητικό σωματείο, σε Αθλητική Ανώνυμη Εταιρία (Α.Α.Ε. ) ή σε Τμήμα Αμειβομένων Αθλητών (Τ.Α.Α.), επιτρέπεται, εφ όσον εγκριθεί από την ελληνική αθλητική ομοσπονδία του οικείου αθλήματος και χορηγηθεί θεώρηση εισόδου. Αλλοδαπός αθλητής ή προπονητής, που έχει λάβει σχετική θεώρηση εισόδου, μπορεί να ζητήσει άδεια παραμονής, εφόσον (σωρευτικώς): (α) έχει εγγραφεί, μεταγραφεί ή προσληφθεί σε ελληνικό αθλητικό σωματείο, Α.Α.Ε. ή Τ.Α.Α. (β) είναι υγιής και ασφαλισμένος για την κάλυψη των εξόδων νοσηλείας, ιατρικής και φαρμακευτικής περιθάλψεως και (γ) έχει εξασφαλίσει κατάλυμα Είσοδος και παραμονή μελών διοικητικού συμβουλίου, διαχειριστών και προσωπικού εταιριών. Ορισμένα στελέχη και μέλη του προσωπικού εταιριών μπορούν, αφού προηγουμένως λάβουν ειδική θεώρηση εισόδου, να εισέλθουν στη Χώρα μας και να παραμείνουν σ αυτήν. Πρόκειται (α) για αλλοδαπούς, μέλη διοικητικών συμβουλίων, διαχειριστές και ανώτατα διευθυντικά στελέχη (γενικούς διευθυντές και διευθυντές) θυγατρικών εταιριών και υποκαταστημάτων αλλοδαπών εταιριών που ασκούν νομίμως εμπορική δραστηριότητα στην Ελλάδα (β) για το αλλοδαπό υπαλληλικό προσωπικό που απασχολείται αποκλειστικώς σε εταιρίες οι οποίες έχουν υπαχθεί στις διατάξεις του α.ν. 89/1967, του α.ν. 378/1968 και του άρθρου 25 του ν. 27/1994, καθώς και σε επιχειρήσεις του ν.δ. 2687/1953 (γ) για αλλοδαπούς τεχνικούς που απασχολούνται σε βιομηχανίες ή μεταλλεία υπό τους όρους που προβλέπονται στον α.ν. 448/1968 (δ) για αλλοδαπούς, προερχόμενους από τρίτες Χώρες, οι οποίοι εργάζονται σε επιχειρήσεις εγκατεστημένες σε άλλο Κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και αποσπώνται στην Ελλάδα σε θυγατρικές εταιρίες ή υποκαταστήματα αυτών των επιχειρήσεων και (ε) για άλλες κατηγορίες αλλοδαπών που θα 10 Σπυρίδωνος Βλ. Βρέλλη, «Δίκαιο αλλοδαπών», Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2003, σελ

20 καθορίζονται με απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημοσίας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Εργασίας και Κοινωνικών ασφαλίσεων και του κατά περίπτωση αρμοδίου Υπουργού. Στους ανωτέρω αλλοδαπούς χορηγείται άδεια παραμονής, εφόσον (α) έχουν σύμβαση εργασίας με την εταιρία ή αν πρόκειται για μέλη διοικητικού συμβουλίου ή διαχειριστές, εφόσον προσκομίσουν απόφαση του αρμοδίου οργάνου της εταιρίας για την ιδιότητά τους (β) είναι κατ αρχήν ασφαλισμένοι για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας, ιατρικής και φαρμακευτικής περιθάλψεως (γ) προσκομιστούν αφ ενός πιστοποιητικό υγείας που εκδίδεται από ημεδαπά κρατικά νοσηλευτικά ιδρύματα ή κέντρα υγείας ή θεραπευτήρια και ιατρεία του Ι.Κ.Α., ότι δεν πάσχουν από νόσημα, το οποίο σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα και την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ.) μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και αφ ετέρου δήλωση στη οποία να αναγράφεται η διεύθυνση του καταλύματός τους. Η άδεια παραμονής χορηγείται για χρονικό διάστημα ενός έτους και μπορεί να ανανεώνεται για ίσο χρονικό διάστημα. Για την ανανέωση αυτής της άδειας παραμονής ο αλλοδαπός δεν καλείται σε συνέντευξη ενώπιον της Επιτροπής Μετανάστευσης Είσοδος και παραμονή αλλοδαπών πνευματικών δημιουργών και μελών καλλιτεχνικών συγκροτημάτων και τσίρκων. Αλλοδαποί πνευματικοί δημιουργοί (όπως συγγραφείς, λογοτέχνες, σκηνοθέτες, ζωγράφοι, γλύπτες, ηθοποιοί, χορογράφοι, σκηνογράφοι), καθώς και μέλη καλλιτεχνικών συγκροτημάτων και τσίρκων και οι εργαζόμενοι σε αυτά επιτρέπεται να εισέλθουν στην Ελλάδα, εφόσον αποδεικνύουν τη συγκεκριμένη δραστηριότητά τους και λάβουν σχετική θεώρηση εισόδου. Στα πρόσωπα αυτά χορηγείται άδεια παραμονής εφόσον (σωρευτικώς) (α) είναι υγιείς και ασφαλισμένοι για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας, ιατρικής και φαρμακευτικής περιθάλψεως και (β) έχουν εξασφαλίσει κατάλυμα και διαθέτουν τα οικονομικά μέσα για τη διαβίωσή τους. Η άδεια παραμονής χορηγείται για χρονικό διάστημα μέχρις ενός έτους και μπορεί να ανανεώνεται κάθε φορά για χρονικό διάστημα επίσης μέχρις ενός έτους Σπυρίδωνος Βλ. Βρέλλη, «Δίκαιο αλλοδαπών», Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2003, σελ

21 Άδεια παραμονής για οικογενειακή συνένωση. Η άδεια παραμονής για οικογενειακή συνένωση αφορά τον ή την σύζυγο του αλλοδαπού και τα ανήλικα και άγαμα τέκνα αυτού ή του (της) συζύγου, τα κάτω των 18 ετών και χορηγείται από τον Γεν. Γραμματέα της Περιφέρειας για χρονικό διάστημα ίσο με την άδεια παραμονής του κύριου κατόχου ακολουθούσα την τύχη της άδειας παραμονής αυτού. Εξαίρεση γίνεται στην περίπτωση που η άδεια παραμονής θα δοθεί για αόριστη διάρκεια, οπότε η συνδρομή της δεκαετίας θα πρέπει να συμπληρωθεί αυτοτελώς για κάθε ένα μέλος της οικογένειας του αλλοδαπού. Για τους ανήλικους αλλοδαπούς που έχουν συμπληρώσει το 14 ο έτος της ηλικίας χορηγείται ατομική άδεια παραμονής, ενώ για τους ανήλικους αλλοδαπούς που δεν έχουν συμπληρώσει το 14 ο έτος της ηλικίας τους, καθώς επίσης και τα τέκνα των αλλοδαπών, που γεννήθηκαν στην Ελλάδα, η παραμονή τους καλύπτεται από το άτομο που ασκεί τη γονική μέριμνα. 12 Η ανανέωση της άδειας παραμονής του μέλους της οικογένειας ακολουθεί την τύχη της άδειας παραμονής του συγγενούς αλλοδαπού. Αυτό σημαίνει πως αν δεν ανανεωθεί η άδεια παραμονής του τελευταίου, ο οποίος είχε αρχικά εγκατασταθεί στην ως μετανάστης στη χώρα, δεν μπορεί να ανανεωθεί και η άδεια παραμονής για λόγους οικογενειακής συνένωσης των μελών αυτού. Ο αλλοδαπός που επιθυμεί την ανανέωσή της άδειας παραμονής για λόγους οικογενειακής συνένωσης, θα πρέπει δύο τουλάχιστον μήνες πριν τη λήξη της να υποβάλλει στο Δήμο ή στην Κοινότητα του τόπου όπου κατοικεί σχετική αίτηση ταυτόχρονα με την αίτηση για ανανέωση της άδειας παραμονής του κύριου κατόχου Αυτοτελής άδεια παραμονής στα μέλη της οικογένειας του αλλοδαπού. Δίνεται η δυνατότητα σε μέλη της οικογένειας του αλλοδαπού που είχαν έρθει στην Ελλάδα για οικογενειακή συνένωση να μπορούν να παραμείνουν στη χώρα, εφοδιασμένοι αυτοί με αυτοτελή άδεια παραμονής, στην περίπτωση που δεν μπορεί να γίνει πλέον λόγος για οικογένεια ή οικογενειακή συνένωση και εφόσον το επιθυμούν, μπορούν να εφοδιαστούν αυτοί και με άδεια εργασίας. 12 Ζ. Παπασιώπη Πασιά, «Δίκαιο καταστάσεως αλλοδαπών», Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα Θεσσαλονικη 2004, σελ Σιταρόπουλος Ν., «Το δικαίωμα της οικογενειακής ενότητας και επανένωσης αλλοδαπών μεταναστών στη χώρα υποδοχής», 2002, σελ

22 Σύμφωνα με την διάταξη πρόσωπα που έχουν γίνει δεκτά για λόγους οικογενειακής συνένωσης μπορούν να ασκήσουν αυτοτελές δικαίωμα παραμονής στην Ελλάδα όταν: (α) ενηλικιωθούν, (β) αποβιώσει ο αλλοδαπός, (γ) ο αλλοδαπός ασκεί βία στα πρόσωπα αυτά, (δ) έχει εκδοθεί απόφαση διαζυγίου του αλλοδαπού. Η διάρκεια της αυτοτελούς άδειας παραμονής δεν μπορεί να υπερβαίνει το ένα έτος και μπορεί να ανανεωθεί για ακόμα ένα συν ένα έτος και σε κάθε περίπτωση έως και τη συμπλήρωση του 21 ου έτους της ηλικίας τους, όταν πρόκειται για τα παιδιά. Στην περίπτωση που η ανωτέρω άδεια ανανεωθεί για σπουδές, ο αλλοδαπός μπορεί μετά το πέρας των σπουδών του να την ανανεώσει σύμφωνα με τις προβλέψεις του παρόντος νόμου. Εάν η άδεια δεν ανανεωθεί ο αλλοδαπός μετά την πάροδο έξι μηνών οφείλει να εγκαταλείψει το ελληνικό έδαφος Άδεια παραμονής αλλοδαπού συζύγου έλληνα ή πολίτη της Ε.Ε. Στον αλλοδαπό, σύζυγο ημεδαπού ή πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης χορηγείται άδεια παραμονής διάρκειας μέχρι πέντε ετών. Η άδεια αυτή ανανεώνεται κάθε φορά με τη λήξη της για χρονικό διάστημα μέχρι πέντε έτη και επέχει συγχρόνως και θέση εργασίας. Η νομοθεσία μας, εναρμονίστηκε με τις Κοινοτικές Οδηγίες όσον αφορά στο θέμα της εργασίας και στο θέμα του χρόνου της άδειας παραμονής προς τους αλλοδαπούς συζύγους ελλήνων και κοινοτικών υπηκόων. Έτσι δεν απαιτείται η προσκόμιση ιατρικών πιστοποιητικών για τη χορήγηση άδειας παραμονής από τα μέλη της οικογένειας του ημεδαπού ή του κοινοτικού υπηκόου, όπως συνέβαινε πρώτα, ενώ η άδεια παραμονής και εργασίας ισχύει για πέντε χρόνια. Για τα ανήλικα τέκνα του /της συζύγου έλληνα πολίτη ή πολίτη κράτους μέλους της Ε.Ε. που έχουν συμπληρώσει το 14 ο έτος της ηλικίας τους χορηγείται ατομική άδεια παραμονής, η οποία ακολουθεί την τύχη της άδειας παραμονής του αλλοδαπού εφόσον αυτός ασκεί τη γονική μέριμνα μέχρι την ενηλικίωσή τους. Σε αυτήν την ρύθμιση υπάγονται και οι αλλοδαποί που είναι σύζυγοι επαναπατρισθέντος ή παλιννοστούντος ή ομογενούς, καθώς επίσης και οι αλλοδαποί που βρίσκονται σε κατάσταση χηρείας, εφόσον εφ όσον ο αποβιώσας σύζυγος ήταν έλληνας πολίτης ή πολίτης χώρας της Ε.Ε. ή επαναπατρισθείς ή παλιννοστήσας ή ομογενής. Τα μέλη της οικογένειας έλληνα ή πολίτη της Ε.Ε. μπορούν να αποκτήσουν αυτοτελή άδεια παραμονής εφόσον (α) έχουν υπερβεί την ηλικία των 21 ετών, (β) ο 17

23 τους. 14 Επειδή ακριβώς η έλλειψη νομιμοποιητικών εγγράφων (όπως είναι το έλληνας πολίτης ή ο πολίτης της Ε.Ε. ασκεί βία στα πρόσωπα αυτά ή (γ) έχει εκδοθεί απόφαση διαζυγίου Νόμιμη διαμονή αλλοδαπών που αποδεδειγμένα είναι αδύνατον να εφοδιαστούν με διαβατήριο. Αφορά περιπτώσεις αλλοδαπών ή παιδιά αλλοδαπών, που είτε γεννήθηκαν στην Ελλάδα και ζουν έκτοτε στην χώρα μας, είτε διαμένουν επί μακρόν στην Ελλάδα και δεν μπορούν να εφοδιαστούν με διαβατήριο από τη χώρα της ιθαγένειάς διαβατήριο) επέχει το φόβο για πιθανή απέλαση αυτών από τη χώρα, ο νομοθέτης προσπαθεί με τη ρύθμιση αυτή να καλύψει τόσο τον αλλοδαπό που διαμένει επί πολλά χρόνια στην Ελλάδα όσο και τον αλλοδαπό που γεννήθηκε εδώ και για τον οποίο έχει συνταχθεί σχετική ληξιαρχική πράξη γέννησης, χορηγώντας σε αυτούς βεβαίωση νόμιμης διαμονής. Η βεβαίωση αυτή, που χορηγείται για ένα έτος από τον Γεν. Γραμματέα της Περιφέρειας κατόπιν απευθείας προς την αρμόδια Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης σχετικής αίτησης αφού έχουν φυσικά ληφθεί υπόψη λόγοι που αφορούν στη δημόσια τάξη και ασφάλεια δεν αποτελεί ταξιδιωτικό έγγραφο και ισχύει μέχρι τον εφοδιασμό των ως άνω αλλοδαπών με διαβατήριο, οπότε και αντικαθίσταται με την άδεια παραμονής ενιαίου τύπου. 15 Στις παραπάνω περιπτώσεις η χορηγηθείσα βεβαίωση αποτελεί προϋπόθεση για τη χορήγηση άδειας εργασίας, καθιδρύει όλες της υποχρεώσεις και παρέχει όλα τα δικαιώματα που προβλέπει ο νόμος περί αλλοδαπών, όπως αυτός ισχύει σήμερα. Στην εν λόγω ρύθμιση είναι προφανές ότι δεν επάγονται αλλοδαποί που διαμένουν παράνομα στη χώρα και οι οποίοι δεν έχουν καταγραφεί και νομιμοποιηθεί σύμφωνα με προγενέστερες ευεργετικές διαδικασίες είτε αυτοτελώς είτε στα πλαίσια της οικογενειακής συνένωσης. 14 Ζ. Παπασιώπη Πασιά, «Μετανάστες και έλληνες παλιννοστούντες. Προβλήματα υποδοχής και αποδοχής τους», Σπυρίδωνος Βλ. Βρέλλη, «Δίκαιο αλλοδαπών», Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2003, σελ

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ, ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ, ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ Ο κανόνας κατά τον οποίο, κάθε αλλοδαπός που είναι εφοδιασμένος με ισχυρό διαβατήριο εγκύρως θεωρημένο μπορεί να εισέλθει στο ελληνικό έδαφος, μετά από τον καθιερωμένο έλεγχο, υπόκεινται σε δύο κατηγοριών εξαιρέσεις Διευκολύνσεις και περιορισμοί. Στην πρώτη κατηγορία των εξαιρέσεων υπάγονται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες η είσοδος διευκολύνεται ή δυσχεραίνεται απλώς. Π.χ. για τους μετέχοντες σε κρουαζιέρα μπορεί να καθιερωθεί απλούστερη διαδικασία ελέγχου. Αντιθέτως, αλλοδαποί κληρικοί που δεν ανήκουν στο ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα ή δεν επισκέπτονται τη Χώρα μας ως τουρίστες ή ως επιστημονικοί ερευνητές, μπορούν να εισέλθουν στο ελληνικό έδαφος μόνο μετά από άδεια των Υπουργών Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και Εξωτερικών. Εξ άλλου, ειδικές περιοριστικές ρυθμίσεις προβλέπονται για αλλοδαπούς ναυτικούς που έρχονται στην Ελλάδα για να ναυτολογηθούν. Έτσι «η είσοδος στη Χώρα αλλοδαπού ναυτικού επιτρέπεται, εφόσον κατέχει προξενική θεώρηση Schengen για ναυτολόγηση, στην οποία αναγράφεται το όνομα του πλοίου που πρόκειται να ναυτολογηθεί, η σημαία και ο αριθμός νηολογίου του και προσκομίσει στην υπηρεσία εισόδου τα παρακάτω δικαιολογητικά: α. Αίτηση της ναυτιλιακής εταιρίας ή εξουσιοδοτημένου ναυτικού πράκτορα, ο οποίος πρέπει να κατέχει άδεια ναυτικού πράκτορα από την οικεία λιμενική Αρχή. β. Έγγραφο της οικείας Λιμενικής Αρχής με το οποίο επιτρέπεται η ναυτολόγηση στο πλοίο και βεβαιώνεται ότι αυτό δεν είναι παροπλισμένο ή δεσμευμένο ή τελεί υπό κατάσχεση και βρίσκεται σε λιμάνι της περιοχής της. γ. Υπεύθυνη δήλωση εκπροσώπου ναυτιλιακής εταιρίας ή εξουσιοδοτημένου ναυτικού πράκτορα, στην οποία θα δηλώνεται, ότι ο αλλοδαπός προσέρχεται για ναυτολόγηση μετά από πρόσκληση και ότι αναλαμβάνονται από αυτούς όλα τα έξοδα και η ευθύνη παλιννόστησης σε περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο δεν πραγματοποιηθεί η ναυτολόγηση» Σπυρίδωνος Βλ. Βρέλλη, «Δίκαιο αλλοδαπών», Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2003, σελ

25 2.2. Απαγορεύσεις εισόδου. Μπορεί να απαγορευτεί η είσοδος στην Ελλάδα αλλοδαπού μολονότι αυτός έχει θεώρηση εισόδου, εφ όσον οι ελληνικές Αρχές ελέγχου διαπιστώσουν ότι στο πρόσωπό του συντρέχει μία τουλάχιστον από τις παρακάτω περιπτώσεις: Α) Αν περιλαμβάνεται στον κατάλογο ανεπιθύμητων αλλοδαπών. Υπάρχουν δύο ειδών τέτοιοι κατάλογοι: Ένας εθνικός και ένα «ευρωπαϊκός». 17 Ο εθνικός κατάλογος καταρτίζεται και τηρείται από το Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως. «Αλλοδαπός στον οποίο δεν επιτρέπεται η είσοδος στη Χώρα, επειδή είναι εγγεγραμμένος στον κατάλογο ανεπιθύμητων αλλοδαπών, οφείλει να αναχωρήσει αμελλητί, αλλιώς επαναπροωθείται αμέσως στη Χώρα προέλευσης ή σε τρίτη Χώρα, όπου μπορεί να επιτραπεί η είσοδος με ευθύνη και δαπάνες του ιδίου ή εκείνου που τον μετέφερε, οι οποίοι υποχρεούνται και στην καταβολή κάθε άλλης αναγκαίας δαπάνης που απαιτείται μέχρι την αναχώρησή του.» Β) Αν η είσοδός του μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια ή τη δημόσια υγεία, σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Γ) Αν το διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο που κατέχει, δεν εξασφαλίζει την επάνοδό του στη Χώρα προελεύσεως ή καταγωγής του σε τρίτη Χώρα. Δ) Αν έρχεται με σκοπό να παραμείνει στην Ελλάδα για λόγο για τον οποίο απαιτείται η έκδοση αδείας παραμονής και δεν έχει ακολουθήσει τη νόμιμη διαδικασία. Ε) Αν δεν κατέχει τα απαραίτητα έγγραφα για να δικαιολογήσει το σκοπό του ταξιδιού του και τα αναγκαία για την συντήρησή του οικονομικά μέσα. «είναι όμως δυνατόν ημεδαπός, με δήλωση υποδοχής που συντάσσεται σε ειδικό προς τούτο έντυπο και κατατίθεται ως δικαιολογητικό έλεγχο Αρχές, να αναφέρει το σκοπό του ταξιδιού του αλλοδαπού και να εγγυηθεί με την κατάθεση στο ταμείο παρακαταθηκών και δανείων ποσού, που καλύπτει τις δαπάνες τυχόν επαναπροώθησής του ή απέλασής του και ποσού ίσου με τριμηνιαίες αποδοχές ανειδίκευτου εργάτη για την κάλυψη μέρους ή του συνόλου των αναγκών για τη συντήρησή του εξόδων» 17 Ζ. Παπασιώπη Πασιά, ΤοΣ 1996, σελ

26 Εν τούτοις, πάρα την ύπαρξη κάποιου από τους ανωτέρω λόγους απαγορεύσεως της εισόδου, ο υπουργός δημοσίας τάξεως δύναται να επιτρέψει την είσοδο αλλοδαπού, «εφ όσον τούτο επιβάλλεται για σπουδαίους λόγους δημοσίου συμφέροντος ή ανωτέρας βίας ή διευκόλυνσης της κίνησης ελληνικού πλοίου, η οποία δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί με άλλο τρόπο». Η ακυρωτική διαφορά που γεννάται από την προσβολή ατομικής διοικητικής πράξεως η οποία εκδίδεται κατ εφαρμογή της νομοθεσίας περί αλλοδαπών και αφορά άρνηση χορηγήσεως θεωρήσεως εισόδου στο ελληνικό έδαφος ή άρνηση παρατάσεως της ισχύος της ή απαγόρευση εισόδου αλλοδαπού στην Ελλάδα, υπάγεται στην αρμοδιότητα του τριμελούς διοικητικού πρωτοδικείου και κατ έφεση στο συμβούλιο της επικράτειας. Όμως εξακολουθούν να εκδικάζονται από το συμβούλιο της επικράτειας οι ακυρωτικές διαφορές που γεννώνται από την προσβολή πράξεων οι οποίες αναφέρονται στην είσοδο, έφοδο, κίνηση, διαμονή, εγκατάσταση και απασχόληση στην Ελλάδα αλλοδαπών και οι οποίες εκδίδονται κατ εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου Κυρώσεις. Όποιος εξέρχεται ή επιχειρεί να εξέλθει από το ελληνικό έδαφος ή εισέρχεται ή επιχειρεί να εισέλθει σε αυτό χωρίς τις νόμιμες διατυπώσεις, τιμωρείται 19 με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών μηνών και χρηματική ποινή τουλάχιστον πεντακοσίων χιλιάδων δραχμών. Θεωρείται επιβαρυντική περίπτωση και επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον έξη μηνών και χρηματική ποινή τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου δραχμών, αν αυτός που επιχειρεί να αναχωρήσει λάθρα καταζητείται από τις δικαστικές ή αστυνομικές Αρχές ή υπέχει φορολογικές ή συναλλαγματικές ή πάσης φύσεως άλλες υποχρεώσεις προς το Δημόσιο ή είναι υπότροπος. Αν ο αλλοδαπός εισέλθει στο ελληνικό έδαφος ή εξέλθει από αυτό χωρίς τις νόμιμες διατυπώσεις, ο εισαγγελέας Πλημμελειοδικών, ύστερα από έγκριση του εισαγγελέα Εφετών, στον οποίο αναφέρει σχετικώς χωρίς καθυστέρηση, μπορεί να απόσχει από την ποινική δίωξη για την πράξη αυτήν, οπότε γνωστοποιεί αμέσως την απόφασή του αυτή στο διοικητή της αστυνομικής υπηρεσίας ή λιμενικής Αρχής που διαπίστωσε την παράνομη είσοδο ή έξοδο, προκειμένου αυτός με απόφαση του να επαναπροωθήσει 18 Σπυρίδωνος Βλ. Βρέλλη, «Δίκαιο αλλοδαπών», Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2003, σελ Δ. Σιδέρη, «Η επίκληση της ιδιότητας του πολιτικού πρόσφυγα ενώπιον των ελληνικών ποινικών δικαστικών αρχών»,

27 τον αλλοδαπό αμέσως στη Χώρα προέλευσης ή καταγωγής του. Η έγκριση του εισαγγελέα Εφετών μπορεί να δοθεί και με τηλεφωνικό σήμα. Αν δεν καταστεί δυνατή η άμεση επαναπροώθηση του αλλοδαπού, ο διοικητής της αστυνομικής ή λιμενικής Αρχής, αφού συντάξει σχετική έκθεση, παραπέμπει τον αλλοδαπό αυτόν στην αρμόδια διοικητική Αρχή για απέλαση. Η Αρχή αυτή, αν η απέλαση δεν πραγματοποιηθεί εντός τριών μηνών, γνωστοποιεί τούτο στον αρμόδιο εισαγγελέα Πλημμελειοδικών. Στην περίπτωση αυτήν ο εισαγγελέας Πλημμελειοδικών μπορεί να ανακαλέσει την απόφασή του για αποχή από την ποινική δίωξη, ύστερα από έγκριση του εισαγγελέα Εφετώνν εφόσον δεν έχει παρέλθει ένα έτος από την ημέρα της παράνομης εισόδου του αλλοδαπού στη Χώρα. Όσοι διευκολύνουν την είσοδο στο ελληνικό έδαφος αλλοδαπού, χωρίς αυτός να υποβληθεί στον προβλεπόμενο αστυνομικό έλεγχο, τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών και με χρηματική ποινή τουλάχιστον πεντακοσίων χιλιάδων δραχμών. Πλοίαρχοι ή κυβερνήτες πλοίου, πλωτού μέσου ή αεροπλάνου και οδηγοί κάθε είδους μεταφορικού μέσου, που μεταφέρουν από το εξωτερικό στην Ελλάδα αλλοδαπούς, που δεν έχουν το δικαίωμα εισόδου στο ελληνικό έδαφος ή στους οποίους έχει απαγορευτεί η είσοδος για οποιαδήποτε αιτία, καθώς και αυτοί που τους προωθούν στο εσωτερικό της Χώρας ή διευκολύνουν τη μεταφορά ή προώθηση τους ή εξασφαλίζουν σε αυτούς κατάλυμα για απόκρυψη, τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή ενός εκατομμυρίου έως πέντε εκατομμυρίων δραχμών για κάθε μεταφερόμενο αλλοδαπό. Μεταφορικά μέσα, που χρησιμοποιήθηκαν για τη μεταφορά προσώπων, κατάσχονται και δημεύονται με απόφαση του δικαστηρίου, εκτός αν ο ιδιοκτήτης αποδείξει ότι δεν γνώριζε το σκοπό για τον οποίο χρησιμοποιήθηκαν αυτά. Η άσκηση ενδίκου μέσου κατά των παραπάνω δικαστικών αποφάσεων δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα. Με απειλή ποινικών κυρώσεων, πλοίαρχοι ή κυβερνήτες πλοίου, πλωτού μέσου ή αεροπλάνου και οδηγοί κάθε είδους μεταφορικού μέσου υποχρεούνται να μη δέχονται για μεταφορά από και στο εξωτερικό πρόσωπα τα οποία δεν είναι εφοδιασμένα με τα απαιτούμενα ταξιδιωτικά έγγραφα ή δεν έχουν υποστεί τον κανονικό αστυνομικό έλεγχο, ενώ με απειλή χρηματικών προστίμων, οι αεροπορικές ή ναυτιλιακές εταιρίες ή ταξιδιωτικά γραφεία υποχρεούνται να μη δέχονται για μεταφορά και να λαμβάνουν κάθε μέτρο που να αποκλείει τη μεταφορά από το 22