Βάνιας Παναγιωτόπουλος ΔρΝ - Δικηγόρος, Ειδικός επιστήμονας στη Νομική Σχολή ΔΠΘ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Βάνιας Παναγιωτόπουλος ΔρΝ - Δικηγόρος, Ειδικός επιστήμονας στη Νομική Σχολή ΔΠΘ"

Transcript

1 Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΝΩΦΕΛΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ * Βάνιας Παναγιωτόπουλος ΔρΝ - Δικηγόρος, Ειδικός επιστήμονας στη Νομική Σχολή ΔΠΘ I. Το πρόβλημα και η οριοθέτησή του Πολλές φορές ο δανειστής μιας παροχής προβαίνει σε διάφορες δαπάνες με σκοπό είτε την κτήση της είτε την περαιτέρω αξιοποίησή της. Εάν όμως ο οφειλέτης φανεί ασυνεπής και δεν εκπληρώσει την υποχρέωσή του, οι δαπάνες αυτές του δανειστή μένουν μετέωρες. Στην περίπτωση αυτή γίνεται λόγος για ανώφελες ή μάταιες δαπάνες. Ως ανώφελες ή μάταιες δαπάνες νοούνται λοιπόν οι δαπάνες που έγιναν από το δανειστή ενόψει της κτήσης και για καλύτερη υλική ή αισθητική απόλαυση της μη εκπληρωθείσας τελικά παροχής του οφειλέτη 1. Πρόκειται με άλλα λόγια για μια επένδυση που γίνεται για ίδιο όφελος και η οποία λόγω της παθολογίας της ενοχής δεν μπορεί να εκπληρώσει το σκοπό για τον οποίο έγινε. Αυτό που ερωτάται στις περιπτώσεις αυτές είναι αν αυτός που προέβη στη μάταιη πλέον δαπάνη δικαιούται να ζητήσει την αποκατάστασή της από αυτόν ο οποίος με τη συμπεριφορά του ματαίωσε το σκοπό για τον οποίο η δαπάνη έγινε. Δικαιούται με άλλα λόγια να θεωρήσει την αποτυχία της επένδυσής του ως περιουσιακή ζημία αιτιωδώς προκληθείσα από άλλον και να ζητήσει έτσι την ανόρθωσή της; Η πρώτη περίπτωση στην οποία ανακύπτει πρακτικά ζήτημα αποκατάστασης τέτοιων ανώφελων δαπανών είναι αυτή της προσυμβατικής ευθύνης κατά τις ΑΚ Κλασικό παράδειγμα τέτοιων δαπανών αποτελούν τα έξοδα ταξιδιού και παραμονής στον τόπο των διαπραγματεύσεων, τα έξοδα για την αμοιβή μεσιτών, δικηγόρων, συμβολαιογράφων, μηχανικών. Οι δαπάνες αυτές αποκαθίστανται παραδοσιακά ως κονδύλι αρνητικού διαφέροντος στο μέτρο που συνδέονται αιτιωδώς με το νόμιμο λόγο ευθύνης, που στην ευθύνη από τις διαπραγματεύσεις είναι υπαίτια αντισυναλλαντική συμπεριφορά του ενός διαπραγματευόμενου, η οποία διέψευσε την εμπιστοσύνη του άλλου ότι θα καταρτιστεί η σκοπούμενη * Εισήγηση σε εκδήλωση της Ένωσης Αστικολόγων στις Το περιεχόμενο του δημοσιεύματος ανταποκρίνεται σε ό,τι αποτέλεσε αντικείμενο της εισήγησης, που για λόγους οικονομίας χρόνου είχε περιοριστεί σε ορισμένα μόνο από τα ζητήματα που ανακύπτουν στο πλαίσιο της προβληματικής των ανώφελων δαπανών. Επειδή ακριβώς το κείμενο αποδίδει μια προφορική εισήγηση, η εκτεταμένη παράθεση υποσημειώσεων σκοπίμως αποφεύχθηκε. 1. Πολλές φορές στην ελληνική βιβλιογραφία χρησιμοποιείται ο όρος «ματαιωμένες δαπάνες». Ο όρος αυτός δεν είναι ακριβής και πρέπει να αποφεύγεται, διότι «ματαιωμένες» είναι οι δαπάνες που δεν έγιναν ποτέ. Αντίθετα εδώ πρόκειται για δαπάνες που έγιναν μεν, αλλά που συνεπεία της παράβασης της προϋφιστάμενης ενοχής από το άλλο μέρος, απώλεσαν το σκοπό για τον οποίο έγιναν, κατέστησαν δηλαδή μάταιες. 194

2 Digesta 2007 Η αποκατάσταση ανώφελων δαπανών 195 σύμβαση. Πράγματι, η αποκατάσταση των δαπανών στις οποίες προέβη ο ένας διαπραγματευόμενος, διότι πίστεψε ως επικείμενη τη σύναψη της σύμβασης, αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό κονδύλι αποκαταστατέας ζημίας στο πλαίσιο της ευθύνης από διαπραγματεύσεις 2. Αν ο διαπραγματευόμενος γνώριζε την πραγματικότητα, δεν θα πίστευε στη μελλοντική κατάρτιση της σύμβασης και δεν θα υποβαλλόταν στις δαπάνες στις οποίες τελικά υπεβλήθη. Ενώ καταρχήν η αποκατάσταση ανώφελων δαπανών δεν παρουσιάζει δυσχέρειες στο πλαίσιο της προσυμβατικής ευθύνης (αποκαθίσταται ως κονδύλι του αρνητικού διαφέροντος), προβληματική φαίνεται η αποκατάστασή τους στην περίπτωση της ευθύνης από προϋφιστάμενη ενοχή. Συνηθέστερη και πρακτικά σπουδαιότερη κατηγορία συνιστά η ενδοσυμβατική ευθύνη. Στην περίπτωση αυτή ο ένας συμβαλλόμενος πιστεύοντας ακριβώς στην ομαλή εξέλιξη της συμβατικής του σχέσης προβαίνει σε κάποιες δαπάνες, οι οποίες, λόγω της αντισυμβατικής συμπεριφοράς του άλλου αποδεικνύονται στην πορεία μάταιες. Ας αναφέρουμε κάποια παραδείγματα από τη γερμανική νομολογία: 1) Ο αγοραστής ενός αυτοκινήτου προβαίνει σε εγκατάσταση σε αυτό μιας πανάκριβης στερεοφωνικής εγκατάστασης. Το αυτοκίνητο όμως αποδεικνύεται ελαττωματικό και επιστρέφεται στον πωλητή μετά από άσκηση υπαναχώρησης εκ μέρους του αγοραστή. Δικαιούται ο τελευταίος πέρα από την επιστροφή του τιμήματος να ζητήσει και τα έξοδα για την άχρηστη πλέον σε αυτόν στερεοφωνική εγκατάσταση; 2) Ο Α μισθώνει μια αίθουσα για να διοργανώσει σε αυτήν μια πολιτική εκδήλωση (π.χ. ομιλία). Για να διαφημίσει την εκδήλωση τυπώνει διαφημιστικό υλικό και προβαίνει σε ανακοινώσεις μέσω του τύπου και του ραδιοφώνου. Την προηγούμενη της εκδήλωσης ο εκμισθωτής του ανακοινώνει ότι αρνείται να του διαθέσει την αίθουσα. Συνεπεία της άρνησης αυτής η εκδήλωση ματαιώνεται. Δικαιούται ο Α να απαιτήσει από τον εκμισθωτή αποζημίωση για τις δαπάνες διαφήμισης στις οποίες υπεβλήθη; 3) Ο Α αγοράζει από τον Β ένα ακίνητο, συνομολογημένη ιδιότητα του οποίου υπήρξε η καταλληλότητά του για τη λειτουργία εντός αυτού κέντρου διασκέδασης, το οποίο μέχρι τότε όντως λειτουργούσε στο χώρο εκείνο. Ο Α προβαίνει σε εργασίες εκσυγχρονισμού του κέντρου και ανάπλασης εν γένει του χώρου. Αποδεικνύεται όμως ότι εντός του ακινήτου δεν επιτρεπόταν η λειτουργία κέντρου διασκέδασης, διότι το ακίνητο δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις που έτασσε η σχετική νομοθεσία (π.χ. δεν διέθετε καθόλου θέσεις parking). Δικαιούται ο Α να ζητήσει αποζημίωση από τον Β (πωλητή) για τις δαπάνες αυτές; 4) Λίγες μέρες πριν από μια προγραμματισμένη συναυλία ο Α προμηθεύεται 2. Βλ. ΑΠ 1565/2000, ΕλΔ 2001, 1290, ΑΠ 1242/2005, ΕλΔ 2006, 117, ΕφΑθ 5922/2004, Επισκ- ΕμπΔ 2004, 789.

3 196 Βάνιας Παναγιωτόπουλος Digesta 2007 εισιτήριο. Την ημέρα της συναυλίας μεταβαίνει στον τόπο της συναυλίας, η οποία θα γινόταν σε άλλη πόλη. Η συναυλία τελικά ματαιώνεται με υπαιτιότητα των διοργανωτών. Δικαιούται ο Α να ζητήσει αποκατάσταση των εξόδων μετάβασης στο χώρο της συναυλίας; H παραβίαση συμβατικών υποχρεώσεων είναι η σημαντικότερη κατηγορία ευθύνης από προϋφιστάμενη ενοχή. Δεν είναι όμως η μόνη. Ζήτημα ενδεχόμενης αποκατάστασης μάταιων δαπανών εκτός του πεδίου της συμβατικής ευθύνης ανακύπτει για παράδειγμα στην εξής περίπτωση: ο κληρονομούμενος ορίζει με διαθήκη του γενικό κληρονόμο του τον Α και κληροδόχο ενός ζωγραφικού πίνακα τον Β, ο οποίος αποκτά με την κληροδοσία το ενοχικό δικαίωμα να απαιτήσει από τον βεβαρημένο Α την παροχή του αντικειμένου που του κληροδοτήθηκε (ενοχική κληροδοσία κατά ΑΚ 1995). Ενόψει αυτού ο Β παραγγέλνει μια κορνίζα για τον πίνακα, που αποτελούσε αντικείμενο της κληροδοσίας. Εάν ο Α μεταβιβάσει περαιτέρω τον πίνακα σε τρίτον ή τον καταστρέψει υπαίτια, έχει ο Β εναντίον του αξίωση για αποκατάσταση των δαπανών προμήθειας της κορνίζας; Κοινό στοιχείο όλων των παραπάνω παραδειγμάτων είναι το γεγονός ότι το ένα μέρος της ενοχικής σχέσης προβαίνει σε δαπάνες ενόψει είτε της απόκτησης είτε της περαιτέρω αξιοποίησης της παροχής, οι οποίες όμως λόγω της μη εκπλήρωσης ή της μη προσήκουσας εκπλήρωσης της παροχής μένουν μετέωρες. Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι αν αυτές μπορούν να ζητηθούν από το μέρος εκείνο που παραβίασε την υφιστάμενη ενοχική του υποχρέωση. Το πρόβλημα δημιουργείται εκ του γεγονότος ότι στην περίπτωση των ανώφελων δαπανών η διενέργειά τους δεν φαίνεται καταρχήν να συνδέεται αιτιωδώς με τη συμπεριφορά του ζημιώσαντος. Και τούτο διότι η δαπάνη πραγματοποιήθηκε ανεξάρτητα και κατά κανόνα πριν ακόμα εκδηλωθεί η ζημιογόνος συμπεριφορά. Περιουσιακή ζημία με την έννοια που την αντιλαμβάνεται η κρατούσα θεωρία της διαφοράς δεν φαίνεται καταρχήν να υπάρχει, διότι από τη σύγκριση των δύο περιουσιακών καταστάσεων πριν και μετά το ζημιογόνο περιστατικό, που στην περίπτωσή μας είναι η αθέτηση μιας προϋφιστάμενης ενοχής, δεν προκύπτει κάποια περιουσιακή μείωση. Και τούτο διότι το κενό στην περιουσία του διενεργήσαντος τη δαπάνη υφίστατο και πριν ακόμα εκδηλωθεί η ζημιογόνος συμπεριφορά. Αυτό που το αντισυμβατικά φερόμενο μέρος αιτιωδώς προκάλεσε δεν ήταν η διενέργεια της δαπάνης αλλά μόνο η ματαίωση του σκοπού της. Η ένταξη αυτού του μειονεκτήματος στο δίκαιο της αποζημίωσης μοιάζει σε πρώτη φάση προβληματική. Πρόκειται για ζημία περιουσιακή ή μη περιουσιακή; Δικαιούται ο διενεργήσας τη δαπάνη αποζημίωση επειδή αυτή δεν μπορεί πλέον να υπηρετήσει το σκοπό για τον οποίον έγινε; Το ζήτημα αποκτά επικαιρότητα και σε μας για δύο κυρίως λόγους: Πρώτον, λόγω της επελθούσας νομοθετικής μεταβολής στον γερμανικό αστικό κώδικα (BGB), ο οποίος ρύθμισε πλέον το ζήτημα με ρητή διάταξη, οπότε θα ήταν ενδιαφέρον να εξετάσουμε τόσο τη διάταξη την ίδια, όσο και τους λόγους που οδήγησαν στη 28/04/14 Digesta ΡΕΝΑ Φωτοστοιχειοθεσία Α. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 7 ΤΗΛ FAX

4 Digesta 2007 Η αποκατάσταση ανώφελων δαπανών 197 θέσπισή της. Δεύτερον, διότι με το ζήτημα της αποκατάστασης ανώφελων δαπανών ασχολήθηκε πρόσφατα η Ολομέλεια του ΑΠ και την αρνήθηκε, παρόλο που επρόκειτο για δαπάνες που έγιναν στο προσυμβατικό στάδιο και οι οποίες, όπως σημειώσαμε προηγουμένως, αποκαθίστανται κατά κανόνα ως κονδύλι του διαφέροντος εμπιστοσύνης. Ας ξεκινήσουμε με την απόφαση αυτή. ΙΙ. Η στάση του Αρείου Πάγου (ΟλΑΠ 37/ ) 1. Πραγματικά περιστατικά: Η Ολομέλεια του ΑΠ είχε να κρίνει επί της ακόλουθης υπόθεσης. Δύο ανώνυμες εταιρίες που είχαν στην κυριότητά τους ονομαστικές μετοχές μιας τράπεζας, οι οποίες αντιπροσώπευαν ποσοστό 66,67% του συνόλου του μετοχικού κεφαλαίου αυτής (15,67% η μία και 51% η άλλη) αποφασίζουν να τις πωλήσουν. Προκηρύσσουν λοιπόν με ανακοίνωσή τους στον τύπο διεθνή πλειοδοτικό διαγωνισμό και αναθέτουν τη διεξαγωγή του, δηλαδή των καθορισμό του πλαισίου και των επιμέρους όρων σε αγγλικό επενδυτικό οίκο. Η διαδικασία όπως καθορίστηκε περιελάμβανε δύο στάδια. Στο πρώτο οι υποψήφιοι αγοραστές θα έπρεπε να υποβάλλουν έγγραφες μη δεσμευτικές προσφορές, συνοδευόμενες με εκτίμηση από αυτούς της αξίας της συγκεκριμένη τράπεζας, βιογραφικά σημειώματα, σύντομο επιχειρηματικό σχέδιο για την ανάπτυξη της προς πώληση τράπεζας κτλ. Στο δεύτερο στάδιο θα συμμετείχαν οι 2 ή 3 υποψήφιοι αγοραστές που θα είχαν υποβάλει τις καλύτερες προσφορές, και οι οποίοι θα υπέβαλαν, μετά από λεπτομερή ενημέρωσή τους από τις πωλήτριες για την οικονομική κατάσταση της προς πώληση τράπεζας την τελική προσφορά τους. Ο ενάγων επελέγη ανάμεσα στους 3 υποψηφίους που θα συμμετείχαν στο δεύτερο στάδιο του διαγωνισμού. Εν συνεχεία, προκειμένου να εκτιμήσει την πραγματική οικονομική κατάσταση της πωλούμενης τράπεζας ανέθεσε σε διεθνή οίκο την αξιολόγηση και εκτίμηση των οικονομικών της στοιχείων για την υποβολή της οριστικής προσφοράς του. Ανάμεσα στους όρους που έπρεπε να τηρήσουν οι επιλεγέντες ως επικρατέστεροι υποψήφιοι αγοραστές ήταν και η κατάθεση εγγυητικών επιστολών ποσού δρχ. Στην ημερομηνία που είχε οριστεί για την υποβολή της τελικής προσφοράς ο ενάγων υπέβαλε, δια της οικονομικής του συμβούλου την τελική του προσφορά ( δρχ). Η προσφορά αξιολογήθηκε ως η καλύτερη. Σε σύσκεψη μεταξύ των αντιπροσώπων των πωλητριών εταιριών και των υποψηφίων αγοραστών επήλθε συμφωνία επί των όρων της σύμβασης. Στη σύσκεψη αυτή οι εκπρόσωποι των πωλητριών διαβεβαίωσαν τους εκπροσώπους του υποψήφιου αγοραστή - ενάγοντος ότι η κατακύρωση του διαγωνισμού στον τελευταίο θα ακολουθήσει μετά από μερικές μέρες, με απόφαση των Διοικητικών Συμβουλίων τους. Παρόλα αυτά οι πωλήτριες εταιρίες με αποφάσεις των διοικητικών συμβουλίων τους ματαίωσαν την 3. ΟλΑΠ 37/2005, ΕλΔ 2005, 1040.

5 198 Βάνιας Παναγιωτόπουλος Digesta 2007 κατακύρωση του διαγωνισμού στον Όμιλο του ενάγοντος και πώλησαν τις μετοχές σε άλλη εταιρία, η οποία δεν είχε καν λάβει μέρος στο διαγωνισμό, αντί τιμήματος δρχ, μεγαλύτερου δηλαδή του επιτευχθέντος στο διαγωνισμό κατά δρχ. Ο πλειοδότης - υποψήφιος αγοραστής ζήτησε τότε με αγωγή του αποζημίωση για τις δαπάνες στις οποίες υπεβλήθη για τη συμμετοχή του στο διαγωνισμό, και πιο συγκεκριμένα α) την αμοιβή της οικονομικής του συμβούλου, β) την αμοιβή του λογιστικού οίκου στον οποίο είχε ανατεθεί η διερεύνηση της οικονομικής θέσης και κατάστασης της προς πώληση τράπεζας, γ) την αμοιβή των νομικών του συμβούλων, δ) προμήθειες και έξοδα εκδόσεως εγγυητικών επιστολών, που ήταν αναγκαίες για τη συμμετοχή στο δεύτερο στάδιο του διαγωνισμού και ε) αμοιβή οικονομικών συμβούλων για την προετοιμασία του φακέλου που αφορούσε στο επιχειρηματικό σχέδιο ανάπτυξης της συγκεκριμένης τράπεζας. 2. Κρίση του δικαστηρίου: Η Ολομέλεια του ΑΠ έκρινε καταρχάς ότι η διακοπή της δημοπρασίας και η κατάρτιση της σύμβασης με τρίτο που δεν συμμετείχε σε αυτήν, παρά τις διαβεβαιώσεις προς τον υπερθεματιστή ότι η κατακύρωση υπέρ αυτού είναι βέβαιη και η κατάρτιση της σύμβασης εξασφαλισμένη αποτελεί συμπεριφορά αντίθετη με την καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη και δημιουργεί υποχρέωση προς ανόρθωση της ζημίας, εφόσον υφίσταται και αιτιώδης συνάφεια μεταξύ αυτής και της ζημιογόνου συμπεριφοράς. Με την υπαίτια όμως και αντίθετη στην καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη προκληθείσα διάψευση της εμπιστοσύνης του μετασχόντος στη δημοπρασία, δεν συνδέεται αιτιωδώς η προβαλλόμενη ζημία, που συνίσταται στις δαπάνες και τα έξοδα, στα οποία αυτός υπεβλήθη για την προετοιμασία και υποβολή της προσφοράς (προτάσεως), αφού αυτές, αποτελούσες αναγκαία συνθήκη για τη συμμετοχή στη δημοπρασία, θα πραγματοποιούνταν σε κάθε περίπτωση, δηλονότι και αν ακόμα δεν λάμβανε χώρα η ζημιογόνος συμπεριφορά. Οι δαπάνες αυτές, συνέχισε ο ΑΠ, συνδέονται αποκλειστικά με τον επιχειρηματικό κίνδυνο του προτείνοντος, ο οποίος μετέχει στη δημοπρασία, χωρίς, κατά το νόμο, να είναι βέβαιος για την κατακύρωση σε αυτόν. Ο ΑΠ θεώρησε επομένως ότι ναι μεν είναι αντίθετη προς την καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη η συμπεριφορά των εναγομένων εταιριών, οι οποίες ματαίωσαν το διαγωνισμό, δεν προέβησαν σε κατακύρωση προς τον υπερθεματιστή και πώλησαν τις μετοχές σε τρίτο που δεν συμμετείχε στο διαγωνισμό και ο οποίος προσέφερε μεγαλύτερο τίμημα, ενώ είχαν διαβεβαιώσει τον υπερθεματιστή ότι μετά από λίγες μέρες θα επακολουθήσει η κατακύρωση, ωστόσο η συμπεριφορά αυτή δεν συνδέεται αιτιωδώς με τις ζημίες που επικαλέστηκε ο ενάγων, αφού όλες οι προαναφερθείσες δαπάνες είχαν πραγματοποιηθεί πριν καν εκδηλωθεί η πιο πάνω υπαίτια και αντισυναλλακτική συμπεριφορά. Οι δαπάνες αυτές αφορούσαν, 28/04/14 Digesta ΡΕΝΑ Φωτοστοιχειοθεσία Α. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 7 ΤΗΛ FAX

6 Digesta 2007 Η αποκατάσταση ανώφελων δαπανών 199 κατά το Ακυρωτικό, την προετοιμασία της συμμετοχής του ενάγοντος στη δημοπρασία, σε χρόνο μάλιστα κατά τον οποίο δεν ήταν βέβαιη η προς αυτόν κατακύρωση, αφού στον πλειστηριασμό συμμετείχαν και άλλοι υποψήφιοι 4. Με το σκεπτικό αυτό ο ΑΠ αναίρεσε την απόφαση του Εφετείου, η οποία είχε επιδικάσει στον ενάγοντα την αιτηθείσα αποζημίωση για τις παραπάνω δαπάνες. Διαφορετική θα ήταν όμως η απάντηση, αν αποδεικνυόταν συμπαιγνία των πωλητών με τον τρίτο που απέκτησε τελικά τις μετοχές χωρίς να έχει συμμετάσχει στο διαγωνισμό, ή, σε κάθε περίπτωση, αν πληρούνταν στο πρόσωπο των πρώτων οι προϋποθέσεις της ΑΚ 919, όποτε θα είχαμε συρροή προσυμβατικής και αδικοπρακτικής ευθύνης. Σε μια τέτοια περίπτωση η ευθύνη των πωλητριών εταιριών που διενήργησαν τον διαγωνισμό σε αποζημίωση του υπερθεματιστή για τις δαπάνες συμμετοχής στο διαγωνισμό δεν πρέπει να αποκλειστεί. Η αιτιώδης συνάφεια ανάμεσα στη ζημία και στο νόμιμο λόγο ευθύνης κρίνεται εδώ διαφορετικά από ό, τι στην προσυμβατική ευθύνη, διότι με τον όρο «αιτιώδης συνάφεια» δεν υποδηλώνεται μια αιτιότητα σε επίπεδο άχρωμης λογικής, που συνδέει μηχανιστικά αίτιο και αιτιατό, αλλά μια αξιολογική - τελολογική συνάφεια. Η αιτιώδης συνάφεια δεν συνδέει απλώς μια πράξη με ένα αποτέλεσμα, αλλά μια ζημία με ένα νόμιμο λόγο ευθύνης και το ερώτημα που τίθεται είναι αν η συγκεκριμένη ζημία θα πρέπει να καταλογιστεί στο δράστη, στο πρόσωπο του οποίου πληρούται ο συγκεκριμένος κάθε φορά νόμιμος λόγος ευθύνης. Σε τελευταία ανάλυση το ζήτημα είναι ζήτημα περισσότερο καταλογισμού μιας ζημίας σε ένα πρόσωπο και όχι αιτιότητας με την έννοια της φυσικής αιτιότητας. Επί δόλιας και αντίθετης στα χρηστά ήθη συμπεριφοράς η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ αυτής και της ζημίας πρέπει να γίνει δεκτή. Επί συμπεριφοράς επομένως που πληροί τις προϋποθέσεις της ΑΚ 919 ο καταλογισμός της ζημίας στο δράστη θα πρέπει να είναι δεδομένος Αυτό φαίνεται να ήταν και το κρίσιμο αξιολογικό δεδομένο στο οποίο στηρίχτηκε η απόφαση, ότι δηλαδή οι δαπάνες έγιναν σε χρόνο κατά τον οποίο δεν ήταν βέβαιη η προς τον ενάγοντα κατακύρωση, ενόψει της συμμετοχής και άλλων υποψηφίων στη δημοπρασία. 5. Σε μια παρεμφερή περίπτωση που έκρινε το Γερμανικό Ακυρωτικό (BGH NJW 1983, 442), ένας αρχιτέκτονας, ο οποίος παράνομα αποκλείστηκε από έναν διαγωνισμό ζήτησε από την πόλη που προκήρυξε και διοργάνωσε το διαγωνισμό αποζημίωση στο ύψος των δαπανών που έκανε για τα αρχιτεκτονικά σχέδια που υπέβαλε. Το Ακυρωτικό απέρριψε την αγωγή του με την εξής αιτιολογία: «Αντίθετα από ό, τι συμβαίνει σε μια σύμβαση, όπου τα μέρη ανταλλάσσουν τις παροχές τους, τις οποίες θεωρούν ισοδύναμες (ισάξιες) και στο πλαίσιο αυτό διενεργούν και δαπάνες, ο ενάγων (αρχιτέκτων) προέβη σε δαπάνες για να αποκτήσει απλώς μια ευκαιρία, χωρίς να έχει αξίωση για κάποια αντιπαροχή (εκ μέρους του διοργανωτή του διαγωνισμού). Ο ενάγων, αντίθετα από έναν αγοραστή ή εργοδότη δεν εδικαιούτο να προσδοκά ότι οι δαπάνες του θα απέδιδαν, δηλαδή θα καρποφορούσαν». Η αιτιολογία του Γερμανικού Ακυρωτικού διαφέρει ελάχιστα από αυτήν του ΑΠ. Το Γερμανικό Ακυρωτικό αρνήθηκε να επιδικάσει αποζημίωση στον αρχιτέκτονα για τις ματαιωθείσες δαπάνες εκπόνησης των σχεδίων, χωρίς να αναφέρει ρητά ότι αυτές δεν συνδέονται αιτιωδώς με τη ζημιογόνο συμπεριφορά του

7 200 Βάνιας Παναγιωτόπουλος Digesta 2007 ΙΙΙ. Η αντιμετώπιση του ζητήματος στη Γερμανία 1. Η κατάσταση πριν την εισαγωγή της 284 BGB - Το λεγόμενο «τεκμήριο αποδοτικότητας» («Rentabilitätsvermutung») α. Σκοπιμότητα δημιουργίας του τεκμηρίου Πριν την εισαγωγή της γενικής διάταξης 284 BGB περί αποκατάστασης ανώφελων δαπανών ο γερμ. ΑΚ (BGB) περιελάμβανε αποσπασματικά διατάξεις με περιεχόμενο την αποκατάσταση συγκεκριμένων δαπανών στο πλαίσιο κάποιων αμφοτεροβαρών συμβάσεων. Τέτοιες διατάξεις ήταν βασικά οι καταργημένες πλέον, λόγω της συνολικής ρύθμισης του θέματος από την 284 ΒGB, 467 S. 2 και 634 Αbs. 4 BGB, οι οποίες στο πλαίσιο των συμβάσεων πώλησης και έργου παρείχαν στον αγοραστή και τον εργοδότη αντίστοιχα που ασκούσε το δικαίωμα αναστροφής, και αξίωση για αποκατάσταση των εξόδων σύναψης της σύμβασης (Vertragskosten) 6. Πέρα από τις περιπτώσεις αποκατάστασης των εξόδων σύναψης της σύμβασης, ο γερμ. ΑΚ, με την 651 f Abs. 2, παρέχει ειδικά στον δανειστή σύμβασης οργανωμένου ταξιδιού κατά του οργανωτή του ταξιδιού αξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω του ανώφελα δαπανημένου χρόνου διακοπών (wegen nutzlos aufgewendeter Urlaubszeit) σε περίπτωση που το ταξίδι ματαιωθεί ή ουσιωδώς διαταραχθεί. Δικαιολογητικός λόγος της ρύθμισης αυτής είναι ότι ο ζημιωθείς, ακόμα και αν του επιστραφούν τα έξοδα του ταξιδιού (π.χ. εισιτήρια, δαπάνες διαμονής κτλ.), στην πραγματικότητα δεν αποζημιώνεται πλήρως διότι ανάλωσε το χρόνο των διακοπών του χωρίς να τον απολαύσει όπως ήθελε, και για να ξανακάνει διακοπές θα πρέπει να υποβληθεί σε νέα έξοδα. Η ιδέα της πλήρους αποκατάστασης του ζημιωθέντος απαιτεί λοιπόν να περιέλθει αυτός σε τέτοια θέση ώστε να μπορεί να επιφυλάξει στον εαυτό του τον απαραίτητο για την ξεκούρασή του πρόσθετο χρόνο διακοπών 7. Αυτήν την ανάγκη ικανοποιεί η αξίωση που παρέχει η παραπάνω διάταξη, η οποία συνιστά, όπως υποστηρίζεται, περίπτωση αποκατάστασης μιας μη περιουσιακής ζημίας και ως εκ τούτου αποτελεί εξαίρεση από την αρχή της 253 BGB. Αντίστοιχη διάταξη με την 651 f Abs. 2 BGB δεν προβλέπει ο δικός μας ΑΚ. Κατά τα λοιπά η αποκατάσταση των δαπανών που έκανε ο δανειστής διοργανωτή, αλλά προέβαλε ως επιχείρημα ότι με τις δαπάνες αυτές ο αρχιτέκτων ουσιαστικά αγόρασε μόνο το δικαίωμα/την ευκαιρία να συμμετάσχει στο διαγωνισμό, χωρίς όμως αυτό να ιδρύει κάποια αξίωσή του να επιλεγεί αυτός ανάμεσα στους λοιπούς συμμετέχοντες. Στην αξιολόγηση όμως αυτή υπολανθάνει ακριβώς η σκέψη ότι οι δαπάνες συμμετοχής στο διαγωνισμό θα γίνονταν ούτως ή άλλως, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε μεταγενέστερη συμπεριφορά του διοργανωτή, διότι ήταν απαραίτητες προϋποθέσεις συμμετοχής για όσους επιθυμούσαν να λάβουν μέρος. 6. Αντίστοιχες ρυθμίσεις προβλέπει και ο δικός μας ΑΚ για τις συμβάσεις πώλησης και έργου στις ΑΚ 547 εδ. 2 και 689 εδ. 2 σε περίπτωση υπαναχώρησης του αγοραστή και του εργοδότη αντίστοιχα. 7. Larenz, Lehrbuch des Schuldrechts I, S /04/14 Digesta ΡΕΝΑ Φωτοστοιχειοθεσία Α. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 7 ΤΗΛ FAX

8 Digesta 2007 Η αποκατάσταση ανώφελων δαπανών 201 προσδοκώντας δικαιολογημένα την παροχή του οφειλέτη, και οι οποίες αποδεικνύονταν μάταιες λόγω της αντισυμβατικής συμπεριφοράς του τελευταίου, ήταν προβληματική. Οι δαπάνες αυτές δεν μπορούσαν να περιληφθούν στην αποζημίωση λόγω μη εκπλήρωσης (Schadensersatz wegen Nichterfüllung), διότι ο δανειστής θα της είχε κάνει και χωρίς την αντισυμβατική συμπεριφορά του οφειλέτη. Η μη εκπλήρωση εκ μέρους του οφειλέτη δεν ήταν η αιτία για τη διενέργειά τους. Αυτό σήμαινε ότι ο δανειστής θα υφίστατο την μέσω των δαπανών αυτών περιουσιακή μείωση και στην περίπτωση ακόμα που ο οφειλέτης εκπλήρωνε κανονικά τις υποχρεώσεις του. Ο κανόνας επομένως που ισχύει για την αποκατάσταση του θετικού διαφέροντος, ότι ο δανειστής πρέπει δια της αποζημίωσης να περιέλθει στη θέση που θα βρισκόταν αν η σύμβαση είχε εκπληρωθεί ομαλά, δεν εύρισκε εφαρμογή στην περίπτωση της αποκατάστασης των ανώφελων δαπανών. Τη λύση έδινε σε ορισμένες περιπτώσεις η νομολογία του γερμανικού Ακυρωτικού (BGH) με την κατασκευή του λεγόμενου «τεκμηρίου αποδοτικότητας» (ή αλλιώς «τεκμήριο απόσβεσης» - Rentabilitäsvermutung), το οποίο σκοπό είχε να επιτρέψει στο δανειστή μιας αμφοτεροβαρούς σύμβασης να υπολογίσει στην αποζημίωση λόγω μη εκπλήρωσης τις ήδη διενεργηθείσες δαπάνες του, συμπεριλαμβανομένων σε αυτές και της αξίας της ήδη καταβληθείσας αντιπαροχής του. Σύμφωνα με την κατασκευή αυτή, κατά τον υπολογισμό της αποζημίωσης λόγω μη εκπλήρωσης, ήτοι κατά τον υπολογισμό του θετικού διαφέροντος, τεκμαιρόταν μαχητά ότι ο δανειστής, αν η σύμβαση εκπληρωνόταν ομαλά και ο ίδιος λάμβανε την παροχή που προσδοκούσε, θα απόσβενε τις δαπάνες που έκανε. Τεκμαιρόταν δηλαδή μαχητά ότι δια της παροχής θα αντισταθμιζόταν το κενό που δημιουργείτο στην περιουσία του δανειστή με τη διενέργεια των δαπανών. Το τεκμήριο αποδοτικότητας δεν ήταν επομένως τίποτε άλλο, παρά μια αποδεικτική διευκόλυνση για το δανειστή στο πλαίσιο του υπολογισμού του θετικού διαφέροντος. Ο οφειλέτης μπορούσε να ανατρέψει το τεκμήριο αποδεικνύοντας ότι ακόμα και αν η σύμβαση εκπληρωνόταν ομαλά, θα ήταν ζημιογόνος για το δανειστή, δεν θα του απέφερε δηλαδή κέρδη τέτοια που θα ήταν ικανά να αποσβέσουν την επένδυσή του. β. Περιορισμένο πεδίο εφαρμογής του τεκμηρίου i. Ωστόσο το πεδίο εφαρμογής του τεκμηρίου αποδοτικότητας ήταν μάλλον περιορισμένο. Το τεκμήριο δεν μπορούσε να εφαρμοστεί εκεί όπου απόσβεση των δαπανών με οικονομικά κριτήρια ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατη. Αυτό συνέβαινε όταν ο δανειστής με τη σύμβαση απέβλεπε μόνο σε ιδεολογικούς στόχους ή στην προσωπική του ολοκλήρωση, διότι τότε, ακόμα και αν η σύμβαση εξελισσόταν ομαλά, αυτό θα προσέφερε μεν στο δανειστή μια προσωπική

9 202 Βάνιας Παναγιωτόπουλος Digesta 2007 ικανοποίηση, αλλά δεν θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του ενεργητικού της περιουσίας του. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που έκρινε το γερμ. Ακυρωτικό το 1986 και η οποία αποκάλυψε τις αδυναμίες της εν λόγω κατασκευής και έδωσε έτσι την αφορμή για την εισαγωγή της νέας ρύθμισης στον BGB 8. Ένα πολιτικό κόμμα μίσθωσε μια αίθουσα για να διοργανώσει εκεί μια προπαγανδιστική εκδήλωση. Στο πλαίσιο αυτό τύπωσε μια σειρά διαφημιστικών φυλλαδίων για να τα μοιράσει και προέβη σε διαφήμιση της εκδήλωσης μέσω του ραδιοφώνου και των εφημερίδων. Την ημέρα της εκδήλωσης ο εκμισθωτής αρνήθηκε αντισυμβατικά να διαθέσει την αίθουσα και έτσι η εκδήλωση ματαιώθηκε. Στην αγωγή του το πολιτικό κόμμα ζήτησε μεταξύ άλλων από τον εκμισθωτή αποζημίωση για τα έξοδα διαφήμισης της εκδήλωσης στα οποία υπεβλήθη. Το γερμανικό Ακυρωτικό αρνήθηκε να εφαρμόσει το τεκμήριο αποδοτικότητας και απέρριψε την αγωγή με το σκεπτικό ότι ο ενάγων με την εκδήλωση που είχε προγραμματίσει επεδίωκε μόνο ιδεολογικούς σκοπούς, δηλαδή τη διάδοση των ιδεών του, και για το λόγο αυτό ακόμα και αν η σύμβαση μίσθωσης είχε εκπληρωθεί ομαλά και η εκδήλωση γινόταν, ο ενάγων δεν θα αποκόμιζε κάποιο οικονομικό όφελος για να καλύψει τις δαπάνες του. Το Δικαστήριο τόνισε ότι η ζημία του ενάγοντος δεν συνίσταται στις δαπάνες τις ίδιες, αλλά στο γεγονός ότι ματαιώθηκε ο σκοπός για τον οποίον έγιναν, και ο οποίος ήταν να συγκεντρωθεί όσο το δυνατόν περισσότερος κόσμος και να διαδοθούν αποτελεσματικά οι ιδέες και τα αιτήματα της συγκεκριμένης πολιτικής παράταξης. Ο σκοπός αυτός δεν ταυτίζεται με τις ίδιες τις δαπάνες. Η ματαίωση του σκοπού των δαπανών συνιστά μια μη περιουσιακή ζημία, της οποίας η αποκατάσταση προσκρούει στην 253 BGB (αντίστοιχη της ΑΚ 299) 9. ii. Ένας δεύτερος περιορισμός του πεδίου εφαρμογής του τεκμηρίου αποδοτικότητας είχε να κάνει με το ότι το τεκμήριο αυτό εφαρμοζόταν μόνο στην περίπτωση των δαπανών που διενεργούνταν με σκοπό την άμεση απόκτηση της παροχής του οφειλέτη, όπως για παράδειγμα έξοδα μεταγραφής, αμοιβή μεσίτη, συμβολαιογράφου, φόρος μεταβίβασης κτλ.. (erwerbsbezogene Aufwendungen). Δεν καταλάμβανε αντιθέτως τις δαπάνες που απέβλεπαν στην περαιτέρω αξιοποίηση της ήδη αποκτηθείσας παροχής (einsatzbezogene Aufwendungen), όπως για παράδειγμα τις δαπάνες για την εγκατάσταση και τη λειτουργία ενός μπαρ επί του αγορασθέντος ακινήτου. Τις δαπάνες αυτές μπορούσε ο δανειστής να τις αναζητήσει μόνο ως διαφυγόν κέρδος, μόνο δηλαδή στο μέτρο που θα κατάφερνε να αποδείξει ότι μέσω της αξιοποίησης του πράγματος θα επιτύγχανε μια τέτοια 8. BGHZ 99, Stadthallenfall. 9. Με το ίδιο σκεπτικό Πρωτοδικείο του Lüneburg (LG Lüneburg, NJW 2002, 614) αρνήθηκε να επιδικάσει τα έξοδα μετάβασης και διανυκτέρευσης στην περίπτωση της ματαίωσης μιας συναυλίας. 28/04/14 Digesta ΡΕΝΑ Φωτοστοιχειοθεσία Α. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 7 ΤΗΛ FAX

10 Digesta 2007 Η αποκατάσταση ανώφελων δαπανών 203 περιουσιακή αύξηση, η οποία θα αντιστάθμιζε τις συγκεκριμένες δαπάνες 10. Μια τέτοια περίπτωση είχε ακριβώς να κρίνει και το γερμανικό Ακυρωτικό το : Πωλητής και αγοραστής συνήψαν σύμβαση πώλησης ενός ακινήτου. Σε αυτό λειτουργούσε ήδη μια Diskothek, την οποία επίσης απέκτησε ο αγοραστής 12. Συνομολογημένη εκ μέρους του πωλητή ιδιότητα του ακινήτου ήταν η καταλληλότητά του για τη λειτουργία επ αυτού της Diskothek. Στο πλαίσιο αυτό ο αγοραστής προέβη σε ορισμένες οικοδομικές εργασίες για την περαιτέρω βελτίωση της λειτουργίας της Diskothek. Ωστόσο απεδείχθη εκ των υστέρων ότι το ακίνητο δεν μπορούσε τελικά να χρησιμοποιηθεί για το σκοπό αυτό διότι δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις που έτασσε η σχετική νομοθεσία. Τότε ο αγοραστής επικαλέστηκε το τεκμήριο αποδοτικότητας και ζήτησε από τον πωλητή του ακινήτου αποκατάσταση των δαπανών του. Το Ακυρωτικό αρνήθηκε να εφαρμόσει το τεκμήριο αποδοτικότητας με το επιχείρημα ότι οι σχετικές δαπάνες απόκτησης και περαιτέρω βελτίωσης της Diskothek βρίσκονταν εκτός της ανταλλακτικής σχέσης παροχής και αντιπαροχής με αντικείμενο το ακίνητο. Η αξιοποίηση της συνομολογημένης ιδιότητας απαιτούσε μια πρόσθετη επένδυση, η απόσβεση της οποίας συναρτάτο με τη λειτουργία της επιχείρησης και όχι με το ίδιο το πωληθέν ακίνητο. Το τεκμήριο εφαρμόζεται, τόνισε το δικαστήριο, μόνο στη σύμβαση την οποία δεν εκπλήρωσε ο οφειλέτης, η οποία εδώ ήταν μόνο η πώληση του ακινήτου χωρίς τη συγκεκριμένη συνομολογημένη ιδιότητα και όχι σε συμβάσεις που αφορούν στην περαιτέρω αξιοποίηση της παροχής, όπως η λειτουργία της Diskothek. Ισχύει επομένως και εδώ ο κανόνας ότι τον κίνδυνο χρήσης της παροχής φέρει πάντα ο δανειστής της. 2. Οι βασικές συνιστώσες της νέας ρύθμισης α. Πεδίο εφαρμογής και συστηματική θέση της διάταξης Τις παραπάνω αδυναμίες του τεκμηρίου αποδοτικότητας ήρθε να καλύψει η νέα ρύθμιση της 284 BGB. Η διάταξη ορίζει τα εξής: «Στη θέση της αποζημίωσης αντί της παροχής ο δανειστής μπορεί να απαιτήσει αποκατάσταση των δαπανών που έκανε και που εύλογα εδικαιούτο να κάνει, πιστεύοντας ότι θα λάβει την παροχή, εκτός εάν ο σκοπός τους ματαιωνόταν ακόμα και χωρίς την παραβίαση της υποχρέωσης του οφειλέτη». 10. Εδώ φαίνεται ότι το τεκμήριο αποδοτικότητας βαίνει πέρα από τις αποδεικτικές ευχέρειες που παρέχει η απόδειξη του διαφυγόντος κέρδους κατά ΑΚ 298. Στο τεκμήριο αποδοτικότητας η αποδοτικότητα («Rentabilität») των δαπανών τεκμαίρεται, και πρέπει ο οφειλέτης να ανταποδείξει ότι οι δαπάνες θα ήταν ούτως ή άλλως μάταιες. Το διαφυγόν κέρδος αντίθετα δεν τεκμαίρεται. Αυτό πρέπει να το αποδείξει ο δανειστής, έχοντας βέβαια υπέρ του την αποδεικτική διευκόλυνση της ΑΚ BGHZ 114, «Diskothekenfall». 12. Δύο συμβάσεις πώλησης έλαβαν επομένως χώρα. Μια για το ακίνητο και μια για την Diskothek. Στη δεύτερη περίπτωση επρόκειτο για πώληση επιχείρησης.

11 204 Βάνιας Παναγιωτόπουλος Digesta 2007 Δυνάμει της νέας αυτής διάταξης ο δανειστής μπορεί πλέον να απαιτήσει αποκατάσταση των ανώφελων δαπανών του ανεξάρτητα αν με τη σύμβαση επεδίωκε κερδοσκοπικούς ή μόνο προσωπικούς - ιδεολογικούς σκοπούς. Ο σκοπός για τον οποίον γίνονται οι δαπάνες είναι πλέον αδιάφορος. Επίσης η διάταξη καταλαμβάνει όχι μόνο τις δαπάνες που γίνονται ενόψει της επικείμενης απόκτησης της παροχής του οφειλέτη, αλλά και εκείνες που αφορούν τη μεταγενέστερη αξιοποίηση της παροχής αυτής. Τέλος η διάταξη επειδή συστηματικά δεν είναι ενταγμένη στο κεφάλαιο περί αμφοτεροβαρών συμβάσεων, αλλά σε αυτό για την υποχρέωση προς παροχή, δεν εφαρμόζεται μόνο στις ενοχές από σύμβαση, και πολύ περισσότερο δεν εφαρμόζεται μόνο επί αμφοτεροβαρών συμβάσεων, αλλά βρίσκει εφαρμογή και στις ενοχές εκ του νόμου. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής της 284 BGB εκτός του πεδίου των αμφοτεροβαρών συμβάσεων προβάλλεται το προαναφερθέν παράδειγμα με την ενοχική κληροδοσία. Η νέα 284 BGB εφαρμόζεται υπό την προϋπόθεση ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις της αξίωσης αποζημίωσης λόγω μη εκπλήρωσης. Η αποκατάσταση ανώφελων δαπανών παρέχεται εναλλακτικά με την αξίωση αυτή. Ο δανειστής μπορεί δηλαδή να επιλέξει είτε να ζητήσει αποζημίωση λόγω μη εκπλήρωσης/αντί της παροχής (Schadensersatz statt der Leistung) είτε αποκατάσταση των ανώφελων δαπανών του. β. Η ratio της νέας ρύθμισης Ως δικαιολογητικός λόγος της 284 BGB προβάλλεται η ανάγκη να προστατευθεί η εμπιστοσύνη που επιδεικνύει ο ένας συμβαλλόμενος (γενικότερα: το ένα μέρος της ενοχικής σχέσης) στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων εκ μέρους του άλλου. Ο δανειστής πίστεψε στην (προσήκουσα) εκπλήρωση της παροχής και εξαιτίας αυτής της πίστης προέβη σε δαπάνες. Νόμιμος λόγος ευθύνης που εισάγεται με την εν λόγω ρύθμιση είναι επομένως η παράνομη και υπαίτια διάψευση αυτής της εμπιστοσύνης 13. Κατά τον Canaris ήδη αυτό δείχνει τη συγγένεια της αξίωσης που προβλέπει η 284 BGB με την αντίστοιχη αξίωση αποκατάστασης ανώφελων δαπανών στο πλαίσιο της προσυμβατικής ευθύνης 14. Αφού η αποκατάσταση των ανώφελων δαπανών είναι δυνατή με τη μορφή αρνητικού διαφέροντος στο πλαίσιο της προσυμβατικής ευθύνης, γιατί να μην είναι 13. Ο Canaris στην κλασσική πλέον μονογραφία του με τίτλο Die Vertrauenshaftung im deutschen Privatrecht, 1971, σελ. 5 επ. διέκρινε ανάμεσα σε δύο μορφές διάψευσης της εμπιστοσύνης: τη θετική («positives Vertrauen») διάψευση, στην οποία υπάγεται κάθε ζημία από την παθολογική εξέλιξη μιας προβληματικής αλλά ωστόσο έγκυρης σύμβασης, και την αρνητική («negatives Vertrauen»), που αφορά όλες τις περιπτώσεις αποζημίωσης εκτός της σύμβασης. Εδώ υπάγεται η άκυρη ή ακυρώσιμη σύμβαση ή η ευθύνη από διαπραγματεύσεις. Οι μάταιες δαπάνες υπάγονται αντίθετα στην πρώτη κατηγορία, αυτή δηλαδή της θετικής διάψευσης της εμπιστοσύνης. Αυτό παρακινεί τον Χελιδόνη, Υπαναχώρηση και αποζημίωση, σελ. 734 να μιλήσει για «θετικό διαφέρον εμπιστοσύνης». 14. Canaris, Festschrift für Wiedemann, S /04/14 Digesta ΡΕΝΑ Φωτοστοιχειοθεσία Α. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 7 ΤΗΛ FAX

12 Digesta 2007 Η αποκατάσταση ανώφελων δαπανών 205 δυνατή στο πλαίσιο μιας έγκυρης σύμβασης που όμως δεν εκπληρώθηκε κανονικά 15 ; Σκοπός λοιπόν της νέας διάταξης ήταν να μπορεί ο δανειστής και στο στάδιο μετά τη σύναψη της σύμβασης να ζητήσει αποκατάσταση των ανώφελων δαπανών του, όπως ακριβώς και στο στάδιο πριν τη σύναψή της. Η 284 BGB παρέχει ουσιαστικά στο δανειστή μετά τη σύναψη της σύμβασης την ίδια αξίωση που αυτός έχει πριν από αυτή. γ. Βασικοί περιορισμοί στην αποκατάσταση ανώφελων δαπανών κατά 284 BGB i. Κατ εξαίρεση ο οφειλέτης δεν υποχρεούται να αποκαταστήσει τις ανώφελες δαπάνες του δανειστή, αν ο σκοπός τους ματαιωνόταν και χωρίς την αθέτηση της υποχρέωσης από μέρους του. Δικαιολογία της ρύθμισης είναι ότι στις περιπτώσεις αυτές η ματαίωση του σκοπού των δαπανών δεν προκλήθηκε αιτιωδώς από την αθέτηση της υποχρέωσης του οφειλέτη. Από τη διατύπωση της διάταξης προκύπτει ότι τεκμαίρεται η επίτευξη του σκοπού των δαπανών αν ο οφειλέτης εκπλήρωνε τις υποχρεώσεις του. Ο τελευταίος πρέπει λοιπόν να αποδείξει ότι ακόμα και αν εκπλήρωνε την υποχρέωσή του οι δαπάνες του δανειστή δεν θα επετύγχαναν το σκοπό τους. Αν επομένως ο δανειστής επεδίωκε με τη σύμβαση την απόληψη κέρδους, δεν θα έχει αξίωση αποκατάστασης δαπανών, αν ο οφειλέτης αποδείξει ότι η συγκεκριμένη σύμβαση, ακόμα και αν εκπληρωνόταν ομαλά, θα ήταν ζημιογόνος για το δανειστή, δεν θα του απέφερε δηλαδή κέρδος ικανό να αντισταθμίσει τις δαπάνες του 16. Αν ο δανειστής αντιθέτως επιδιώκει μόνο ιδεολογικούς σκοπούς, δεν έχει την αξίωση αποκατάστασης δαπανών στην περίπτωση που ο ιδεολογικός αυτός σκοπός ματαιωνόταν από άλλο λόγο και όχι από την αθέτηση της υποχρέωσης του οφειλέτη. Στο παράδειγμα με την ματαιωθείσα πολιτική εκδήλωση λόγω αντισυμβατικής συμπεριφοράς του εκμισθωτή, ο μισθωτής δεν έχει αξίωση αποκατάστασης των διαφημιστικών του δαπανών, αν ο εκμισθωτής αποδείξει ότι η εκδήλωση δεν θα γινόταν ούτως ή άλλως λόγω αστυνομικής απαγόρευσης. ii. Ο δανειστής δικαιούται να απαιτήσει την αποκατάσταση μόνο εκείνων των δαπανών που έκανε και που ευλόγως εδικαιούτο να κάνει. Ουσιαστικά δηλαδή η 284 BGB υιοθετεί για την αποκατάσταση των ανώφελων δαπανών τη λύση της εύλογης αποζημίωσης, παρά το ότι πρόκειται κατ ουσίαν για θετικό διαφέρον, το οποίο με βάση την αρχή της καθολικής αποκατάστασης της ζημίας θα πρέπει να ικανοποιείται πλήρως 17. Με τον περιορισμό αυτό ο δανειστής δεν εμποδίζεται να 15. Έτσι Χελιδόνης, Υπαναχώρηση και αποζημίωση, σελ. 732, υποσημ Αυτό θα συμβαίνει όταν η αξία της αντιπαροχής του δανειστή συν την αξία των δαπανών που έκανε υπερβαίνουν την αξία της μη εκπληρωθείσας παροχής του οφειλέτη. Αντιθέτως ο σκοπός των δαπανών θεωρείται ότι επετεύχθη, αν η αξία της μη εκπληρωθείσας παροχής του οφειλέτη είναι τουλάχιστον ίση με την αξία της αντιπαροχής του δανειστή συν την αξία των δαπανών του. 17. Βλ. Χελιδόνη, Υπαναχώρηση και αποζημίωση, σελ Ωστόσο το ζήτημα αν πρόκειται για

13 206 Βάνιας Παναγιωτόπουλος Digesta 2007 κάνει δαπάνες απεριόριστης έκτασης. Εμποδίζεται μόνο να τις μετακυλίσει σε όλη τους την έκταση στον ασυνεπή οφειλέτη 18. Διαφορετικά ο οφειλέτης, ο οποίος δεν εκπλήρωσε μια παροχή μικρής αξίας, θα βρισκόταν αντιμέτωπος με μια αξίωση αποκατάστασης υπερβολικών και αλόγιστων δαπανών με κίνδυνο να οδηγηθεί σε οικονομική καταστροφή 19. Η οφειλόμενη σε πταίσμα του ανώμαλη εξέλιξη της ενοχής δεν δικαιολογεί την επιβάρυνσή του με κάθε είδους ανώφελη δαπάνη. Κατά συνέπεια ο δανειστής δικαιούται να απαιτήσει μόνο όσες δαπάνες κρίνονται in concreto ως λογικές και αναμενόμενες. Ως μέτρο σύγκρισης θα ληφθεί το ύψος των δαπανών που συνηθίζεται στις συναλλαγές σε παρόμοιες περιπτώσεις. Έδαφος κερδίζει η άποψη ότι το εύλογο των δαπανών του δανειστή συναρτάται με την προβλεψιμότητά τους για τον οφειλέτη. Η άποψη αυτή προχωρά ακόμα παραπέρα αναγνωρίζοντας ένα βάρος ειδοποίησης (Hinweisobliegenheit) για το δανειστή 20. O τελευταίος θα δικαιούται αποκατάσταση των πολυτελών και ακραίων δαπανών του μόνο αν κατά τις διαπραγματεύσεις είχε ενημερώσει σχετικά τον οφειλέτη, διότι εάν ο οφειλέτης γνώριζε τα σχέδια του δανειστή πιθανώς να μην συνήπτε τη σύμβαση. Όσο πιο προβλέψιμες είναι για τον οφειλέτη οι δαπάνες που θα κάνει ο δανειστής, τόσο αυξάνεται το μέτρο ευθύνης του 21. Πάντως η αξίωση αποκατάστασης δαπανών της 284 BGB μπορεί να υπερβεί το θετικό διαφέρον από τη μη εκπλήρωση της σύμβασης, δεδομένου ότι η διάταξη δεν θέτει σχετικό περιορισμό. ΙV. Δυνατότητες αποκατάστασης ανώφελων δαπανών στο ελληνικό δίκαιο Ας δούμε όμως ποιες δυνατότητες υπάρχουν για την αποκατάσταση ανώφελων δαπανών στο ελληνικό δίκαιο. Στο πεδίο της προσυμβατικής ευθύνης το ζήτημα, όπως είπαμε, καλύπτεται βασικά από τις ΑΚ και οι δαπάνες αποκαθίστανται ως κονδύλι του αρνητικού διαφέροντος, στο μέτρο που συνδέονται αιτιωδώς με το νόμιμο λόγο ευθύνης. Αδιευκρίνιστο παραμένει όμως το ζήτημα της αποκατάστασής τους επί ενδοσυμβατικής ευθύνης και γενικότερα επί ευθύνης από αθέτηση προϋφιστάμενης ενοχής, δεδομένου ότι σε μας δεν υπάρχει διάταξη αντίστοιχη της 284 BGB. θετικό ή αρνητικό διαφέρον αποτελεί αντικείμενο έντονου διαλόγου σήμερα στη Γερμανία και η εις βάθος εξέτασή του εκφεύγει των σκοπών της παρούσας εισήγησης. 18. Χελιδόνης, Υπαναχώρηση και αποζημίωση, σελ Π.χ. ο Α αγοράζει από τον πλανόδιο ζωγράφο Β ένα πίνακα αξίας 100 ευρώ και παραγγέλνει από ένα κατάστημα μια κορνίζα για τον πίνακα αυτόν αξίας ευρώ. Σε περίπτωση που ο ζωγράφος δεν παραδώσει τελικά τον πίνακα, ο Α δεν δικαιούται να απαιτήσει όλη την αξία της υπέρμετρης δαπάνης που έκανε. 20. Gsell, Das neue Schuldrecht in der Praxis, S Staudinger/Otto, 284 BGB, Rn. 34, Stoppel, AcP 204 (2004), S /04/14 Digesta ΡΕΝΑ Φωτοστοιχειοθεσία Α. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 7 ΤΗΛ FAX

14 Digesta 2007 Η αποκατάσταση ανώφελων δαπανών Η ΑΚ 543 Ζήτημα γεννιέται αν ως βάση για την αποκατάσταση των μάταιων δαπανών του αγοραστή θα μπορούσε να χρησιμεύσει η ΑΚ 543. Ερωτάται λοιπόν αν ο αγοραστής μπορεί μέσω της αξίωσης του άρθρου ΑΚ 543 να ζητήσει και αποκατάσταση των μάταιων δαπανών λόγω της ανώμαλης εξέλιξης της πώλησης. Η αποζημίωση της ΑΚ 543 περιλαμβάνει το λεγόμενο θετικό διαφέρον, ό,τι δηλαδή θα είχε ο αγοραστής αν η σύμβαση της πώλησης είχε εκπληρωθεί κανονικά, χωρίς τα ελαττώματα ή τις ελλείψεις του πωληθέντος 22. Από τις ανώφελες δαπάνες πρέπει καταρχάς να διακρίνουμε εκείνες που πρέπει να γίνουν εκ νέου στο πλαίσιο μιας σύμβασης κάλυψης για την προμήθεια του αγαθού από τρίτον. Π.χ. ο αγοραστής δεν επιθυμεί να κρατήσει το ελαττωματικό πράγμα και προμηθεύεται άλλο πράγμα από διαφορετικό πωλητή. Αυτό όμως σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν εκ νέου κάποιες δαπάνες που είχαν γίνει και στο πλαίσιο της πρώτης πώλησης, όπως μεσιτική αμοιβή, έξοδα ταξιδιού, έξοδα για την εκ νέου εκπόνηση σχεδίων, έξοδα δοκιμαστικής λειτουργίας κτλ. Αυτές δεν είναι κατά κυριολεξία ανώφελες δαπάνες, αλλά δαπάνες κτήσεως του πράγματος και η αποκατάστασή τους περιλαμβάνεται στην κατά ΑΚ 543 αξίωση αποζημίωσης 23. Αντίθετα η μάλλον κρατούσα γνώμη υποστηρίζει ότι οι γνήσιες ανώφελες δαπάνες δεν περιλαμβάνονται στην κατά ΑΚ 543 αξίωση αποζημίωσης λόγω έλλειψης αιτιώδους συνάφειας ανάμεσα στη διενέργειά τους και την αντισυμβατική συμπεριφορά του πωλητή, ο οποίος παρέδωσε πράγμα με πραγματικό ελάττωμα ή χωρίς τις συνομολογημένες ιδιότητες 24. Πχ. ο αγοραστής διαθέτει ένα σημαντικό ποσό για να εκπαιδεύσει 2 υπαλλήλους του στο χειρισμό ενός πολύπλοκου μηχανήματος, το οποίο όμως ήταν ελαττωματικό και επεστράφη στον πωλητή. Ο αγοραστής προμηθεύεται άλλο μηχάνημα, το οποίο όμως μπορούν να χειριστούν οι υπάλληλοί του και χωρίς ειδική εκπαίδευση. Οι δαπάνες για την εκπαίδευση του προσωπικού, οι οποίες αποδεικνύονται πλέον άσκοπες, δεν φαίνονται, κατά τη μάλλον κρατούσα γνώμη, να συνδέονται αιτιωδώς με την ελαττωματικότητα του 22. Ρούσσος, ΧρΙΔ 2004, σελ Υποστηρίζεται (Ρούσσος, ΧρΙΔ 2004, σελ. 587) ότι ο αγοραστής θα μπορούσε να ζητήσει π.χ. είτε τα μεσιτικά που χρειάζεται να πληρώσει για την εκ νέου προμήθεια του αγαθού με τη σύναψη της νέας σύμβασης είτε τα μεσιτικά που είχε πληρώσει ασκόπως για την πρώτη σύμβαση. Αν όμως ο αγοραστής μπορεί να ζητήσει αποκατάσταση των μεσιτικών που πλήρωσε ασκόπως για την πρώτη σύμβαση, τότε στην ουσία αναγνωρίζεται ότι η αποκατάσταση των μάταιων δαπανών καλύπτεται από την ΑΚ 543, αφού τα μεσιτικά της πρώτης σύμβασης συνιστούν εντέλει την ανώφελη δαπάνη του αγοραστή. 24. Ρούσσος, Το νέο δίκαιο της ευθύνης του πωλητή (συλ. έργο), αρ. 630, ο ίδιος, ΧρΙΔ 2004, σελ. 587, Χελιδόνης, Αρμ. 2003, σελ Αντίθετος ο Πουλιάδης, Η ευθύνη του πωλητή στο σύστημα των συμβατικών παραβάσεων, σελ. 184.

15 208 Βάνιας Παναγιωτόπουλος Digesta 2007 πράγματος και άρα δεν είναι αποκαταστατέες Η ΑΚ 547 παρ. 1 εδ. 2 Αντιθέτως μια ειδική περίπτωση αποκατάστασης ανώφελων δαπανών προβλέπει η ΑΚ 547. Η διάταξη ρυθμίζει τις συνέπειες από την άσκηση των δικαιωμάτων υπαναχώρησης και αντικατάστασης του πράγματος λόγω πραγματικού ελαττώματος ή έλλειψης συνομολογημένης ιδιότητας. Σύμφωνα με το εδ. 2 της παρ. 1 «ο πωλητής επιστρέφει το τίμημα με τόκο, τα έξοδα της πώλησης καθώς και όσα ο αγοραστής δαπάνησε για το πράγμα». Η διάταξη είναι αντίστοιχη της καταργημένης πλέον 467 εδ. 2 BGB που ρύθμιζε τις συνέπειες της αναστροφής του αγοραστή λόγω ελαττώματος του πράγματος («Der Verkäufer hat dem Käufer auch die Vertragskosten zu ersetzen»). Μάλιστα είναι ακόμα ευρύτερη κατά περιεχόμενο από την αντίστοιχη γερμανική αφού κάνει λόγο όχι μόνο για τα έξοδα της πώλησης όπως εκείνη (πχ. συμβολαιογραφικά δικαιώματα, τέλη μεταγραφής, παντός είδους φόροι, αμοιβές μεσιτών, δικηγόρων, έξοδα μετακίνησης, τόκοι δανείου που ο αγοραστής συνήψε για να χρηματοδοτήσει τη συγκεκριμένη αγορά) αλλά και για δαπάνες για το ίδιο το πράγμα. Ως τέτοιες νοούνται τόσο οι αναγκαίες για τη συντήρηση, φύλαξη και επισκευή του πράγματος δαπάνες, όσο και οι επωφελείς, που αυξάνουν την αξία του πράγματος. Πριν την εισαγωγή της 284 BGB η 467 εδ. 2 BGB αποτελούσε, όπως σημειώθηκε, το νομικό θεμέλιο για την αποκατάσταση των εξόδων της πώλησης. Κατά τον ίδιο τρόπο η ευρύτερη κατά περιεχόμενο διάταξη της ΑΚ 547 παρ. 1 εδ. 2 χρησιμεύει και σε μας ως θεμέλιο για την αποκατάσταση των εξόδων της πώλησης και των δαπανών που έκανε ο αγοραστής για το πράγμα, καλύπτοντας έτσι ένα σημαντικό τμήμα των ανώφελων δαπανών του αγοραστή. Η διάταξη αποτελεί επομένως ειδική περίπτωση αποκατάστασης ανώφελων δαπανών στο πλαίσιο της σύμβασης πώλησης 26. Με τη ρύθμιση αυτή ουσιαστικά ο νομοθέτης αναγνωρίζει ότι σε διαφορετική περίπτωση η ανάστροφη εκκαθάριση της σύμβασης με την αμοιβαία επιστροφή παροχής και αντιπαροχής δεν θα επανέφερε την προηγούμενη κατάσταση στην οποία αποβλέπει η υπαναχώρηση, διότι δεν θα κάλυπτε τη ζημία που προκάλεσαν στην περιουσία του δανειστή οι δαπάνες και τα έξοδα για μια πώληση που τελικά ανατράπηκε. Με άλλα λόγια εδώ υπολανθάνει μια αξιολόγηση: νομοθέτης θεωρεί ουσιαστικά τις συγκεκριμένες ανώφελες δαπάνες (έξοδα της σύμβασης και δαπάνες για το πράγμα) περιουσιακή ζημία, την οποία κρίνει ότι δεν πρέπει να επωμιστεί ο αγοραστής αλλά ο αντισυμβατικά φερόμενος πωλητή, ο οποίος παραβίασε την πρω- 25. Το παράδειγμα από Ρούσσο, ΧρΙΔ 2004, σελ Βλ. Πουλιάδη, Η ευθύνη του πωλητή στο σύστημα των συμβατικών παραβάσεων, σελ /04/14 Digesta ΡΕΝΑ Φωτοστοιχειοθεσία Α. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 7 ΤΗΛ FAX

16 Digesta 2007 Η αποκατάσταση ανώφελων δαπανών 209 τογενή ενοχική του υποχρέωση και παρέδωσε πράγμα με πραγματικό ελάττωμα ή χωρίς τη συνομολογημένη ιδιότητα. Το πλεονέκτημα για τον αγοραστή είναι ότι με βάση τη διάταξη αυτή δικαιούται υπαναχωρώντας απλώς από τη σύμβαση να ζητήσει ως ανώφελες δαπάνες τα έξοδα της πώλησης και τις δαπάνες που έκανε για το πράγμα, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε υπαιτιότητα του πωλητή, κάτι που απαιτείται αντίθετα (αναφορικά με το πραγματικό ελάττωμα) στην αξίωση αποζημίωσης της ΑΚ 543. Με μόνη την υπαναχώρηση δηλαδή καλύπτει και τις ανώφελες δαπάνες του Το ζήτημα της ένταξης των ανώφελων δαπανών στο δίκαιο της αποζημίωσης α. Οι μάταιες δαπάνες ως περιουσιακή ζημία αιτιωδώς προκληθείσα από την παραβίαση προϋφιστάμενης ενοχής εκ μέρους του οφειλέτη Πέρα από τις ειδικές αυτές διατάξεις που είδαμε για τις συμβάσεις πώλησης και έργου, και οι οποίες προβλέπουν επί υπαναχώρησης του αγοραστή ή του εργοδότη αντίστοιχα, λόγω ελαττωμάτων του πράγματος ή του έργου, τη δυνατότητα επιστροφής συγκεκριμένων ανώφελων δαπανών, ζητούμενο είναι αν οι ανώφελες δαπάνες μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο αξίωσης προς αποζημίωση, αν δηλαδή αποτελούν κονδύλι της αποζημίωσης λόγω μη εκπλήρωσης. Η ένσταση που προβαλλόταν στη Γερμανία πριν την εισαγωγή της 284 BGB έλεγε ότι οι δαπάνες οι ίδιες δεν προκλήθηκαν αιτιωδώς από τη ζημιογόνο συμπεριφορά. Συνεπώς οι ίδιες δεν αποτελούσαν, κατά την κρατούσα γερμανική άποψη, αποκαταστατέα ζημία ελλείψει αιτιώδους συνάφειας ανάμεσα σε αυτές και στην αθέτηση των υποχρεώσεων του οφειλέτη. Αυτό που προκλήθηκε αιτιωδώς από τη ζημιογόνο συμπεριφορά του αντισυμβαλλομένου ήταν όχι η δαπάνη η ίδια αλλά η ματαίωση του σκοπού της (Nutzloswerden ή Nutzlosigkeit). Στη ματαίωση αυτή εντοπίζει η γερμανική θεωρία και νομολογία τη ζημία του δανειστή. Η ματαίωση του σκοπού καθεαυτή θεωρείτο όμως μη περιουσιακή ζημία και η αποκατάστασή της προσέκρουε στην 253 BGB (αντίστοιχη της ΑΚ 299). Γι αυτό και σήμερα η 284 BGB αντιμετωπίζεται ακριβώς ως εξαίρεση από το γενικό κανόνα της μη αποκατάσταση της προσωπικής ζημίας που καθιερώνει η 253 BGB (όπως και η προαναφερθείσα 651 f BGB). Αν λοιπόν ακολουθήσει κανείς και σε μας την παραπάνω συλλογιστική, τότε η αποκατάσταση των ανώφελων δαπανών φαίνεται να προσκρούει στο ότι η μεν δαπάνη δεν προκλήθηκε αιτιωδώς από τον οφειλέτη και άρα, μολονότι ως τέτοια συνιστά περιουσιακή ζημία, δεν αποκαθίσταται ελλείψει αιτιώδους συνάφειας με το νόμιμο λόγο ευθύνης, η δε ματαίωση του σκοπού της δαπάνης προκλήθηκε μεν αιτιωδώς από τον οφειλέτη, δεν συνιστά όμως, η ίδια περιουσιακή και άρα αποκαταστατέα ζημία. 27. Όπως ορίζει η ΑΚ 689 παρ. 2 η διάταξη της ΑΚ 547 παρ. 1 εδ. 2 εφαρμόζεται αναλόγως και στην περίπτωση υπαναχώρησης του εργοδότη λόγω ουσιωδών ελαττωμάτων του έργου.

17 210 Βάνιας Παναγιωτόπουλος Digesta 2007 Ωστόσο μια τέτοια προσέγγιση φαίνεται μάλλον εννοιοκρατική. Η δαπάνη στην οποία προβαίνει ο δανειστής εν αναμονή της παροχής του οφειλέτη και έχοντας εμπιστοσύνη ότι η παροχή αυτή θα εκπληρωθεί, είναι μια δαπάνη απολύτως προσαρμοσμένη σε ένα συγκεκριμένο και ειδικό σκοπό, ο οποίος ματαιώθηκε. Δεν πρέπει η δαπάνη ως περιουσιακή θυσία να εκτιμηθεί αποκομμένη από τον ειδικό αυτό σκοπό για τον οποίο πραγματοποιήθηκε. Ο δανειστής δεν εκταμιεύει απλώς ένα χρηματικό ποσό. Το εκταμιεύει με την προοπτική αυτό να υπηρετήσει ένα συγκεκριμένο στόχο. Θέτει δηλαδή τη δαπάνη του στην υπηρεσία κάποιου σκοπού καθώς προβαίνει σε αυτήν «εν αναμονή» της οφειλόμενης παροχής. Ακόμα και αν ο σκοπός αυτός δεν είναι κερδοσκοπικός, δεν κατατείνει δηλαδή στην επίτευξη κέρδους, αλλά είναι μόνο ιδεατός (π.χ. παρακολούθηση ενός θεάματος, εκδήλωση ενός σωματείου), απαιτούνται χρήματα για να υλοποιηθεί. Επομένως οι δαπάνες, ανεξαρτήτως για ποιο σκοπό γίνονται, έχουν πάντοτε ένα περιουσιακό αντίκτυπο για το δανειστή. Αποκαταστατέα ζημία εν προκειμένω λοιπόν δεν αποτελεί ακριβώς η δαπάνη η ίδια, η οποία πράγματι έγινε εκουσίως πριν την εκδήλωση της ζημιογόνου συμπεριφοράς και άρα η διενέργειά της δεν προκλήθηκε αιτιωδώς από τη παράβαση του οφειλέτη. Ζημία αποτελεί η ανώφελη δαπάνη και αυτή συνδέεται αναμφίβολα αιτιωδώς με το νόμιμο λόγο ευθύνης, ήτοι την αθέτηση της προϋφιστάμενης υποχρέωσης του οφειλέτη. Αν ο οφειλέτης είχε εκπληρώσει την υποχρέωσή του, η δαπάνη του δανειστή «θα είχε πιάσει τόπο». Αυτή η αξιολόγηση ενυπάρχει, όπως είπαμε στην ΑΚ 547, η οποία φαίνεται να αντιμετωπίζει ως ζημία συγκεκριμένες ανώφελες δαπάνες γι αυτό και τις επιρρίπτει στον ασυνεπή οφειλέτη (πωλητή), σε περίπτωση που ο δανειστής της ελαττωματικής παροχής (αγοραστής) υπαναχωρήσει. Υπό την έννοια αυτή, και αν δει κανείς τη δαπάνη σε συνάρτηση με το σκοπό για τον οποίο έγινε, τότε η ανώφελη δαπάνη αποτελεί μια δυσμενή μεταβολή στην περιουσία του δανειστή ως σύνολο, η οποία προκλήθηκε αιτιωδώς από την αθέτηση της συμβατικής υποχρέωσης του οφειλέτη ή γενικότερα, από την αθέτηση της προϋφιστάμενης ενοχής. Η άρση τέτοιων δυσμενών μεταβολών στην περιουσία του ενός συμβαλλομένου εξαιτίας μεταγενέστερων γεγονότων τα οποία κατέστησαν ζημιογόνο και μη επιθυμητή μια αρχικώς ηθελημένη περιουσιακή μετακίνηση δεν είναι άγνωστη στο δίκαιο. Η σκέψη αυτή διατρέχει και την ΑΚ 388, η οποία επιτρέπει στον ένα συμβαλλόμενο να αποδεσμευτεί από μια σύμβαση όταν εξαιτίας απρόβλεπτων και μεταγενέστερων συνθηκών διαταράσσεται ουσιωδώς η αρχική ισορροπία παροχής και αντιπαροχής. Εδώ, όταν η σύμβαση συναπτόταν, τα μέρη θεωρούσαν παροχή και αντιπαροχή ισοδύναμες. Μετά την απρόοπτη μεταβολή των συνθηκών η υποκειμενική ισοδυναμία διαταράχτηκε τόσο, ώστε η εμμονή στη σύμβαση να επιφέρει για το ένα μέρος μεγάλη οικονομική ζημία. Τη στιγμή λοιπόν που το δίκαιο επιτρέπει στο μέρος που βλάπτεται από τη μεταβολή αυτή να αποδεσμευτεί από τη σύμβαση, ουσιαστικά αναγνωρίζει ότι μεταγενέστερα γεγονότα μπορούν να 28/04/14 Digesta ΡΕΝΑ Φωτοστοιχειοθεσία Α. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 7 ΤΗΛ FAX

18 Digesta 2007 Η αποκατάσταση ανώφελων δαπανών 211 μετατρέψουν μια αρχικώς ηθελημένη ανταλλαγή παροχής και αντιπαροχής σε ζημιογόνο, ακόμα και αν τα γεγονότα αυτά είναι τελείως έκτακτα και απρόβλεπτα και για τα οποία το άλλο μέρος (το μη βλαπτόμενο) δεν φέρει καμία ευθύνη. Κατά μείζονα λόγο πρέπει να ισχύσει το ίδιο και όταν τέτοιο μεταγενέστερο γεγονός, το οποίο μετατρέπει την αρχικώς ηθελημένη παροχή σε ζημία, είναι ένα γεγονός για το οποίο το άλλο μέρος φέρει ευθύνη, όπως είναι η παραβίαση μιας προϋφιστάμενης ενοχής. Θα συνιστούσε επομένως αξιολογική αντινομία από τη μία το δίκαιο να επιτρέπει σε κάποιον να αποτρέψει τη ζημία του που προκλήθηκε από μεταγενέστερα γεγονότα έκτακτα και απρόβλεπτα για τα οποία το άλλο μέρος δεν έχει καμία ευθύνη και από την άλλη να μην του επιτρέπει να ανορθώσει τη ζημία του που προκλήθηκε από μεταγενέστερα γεγονότα για τα οποία το άλλο μέρος έχει ευθύνη, αφού παραβίασε προϋφιστάμενη ενοχή 28. Ακόμα λοιπόν και αν η ανώφελη δαπάνη δεν αντανακλά την παροχή, δηλαδή αυτό που περιμένει άμεσα ο δανειστής από την εκπλήρωση της ενοχής, όταν ζητείται αποζημίωση λόγω μη εκπλήρωσης, αυτή θα πρέπει να καλύπτει και την ανώφελη δαπάνη, διότι αν η παροχή εκπληρωνόταν, η δαπάνη δεν θα συνιστούσε ζημία 29. β. Η προταθείσα λύση της ΑΚ 387 Πρόσφατα υποστηρίχτηκε στην ελληνική θεωρία η άποψη ότι ως νομοθετικό έρεισμα για την αποκατάσταση των ανώφελων δαπανών θα μπορούσε να χρησιμεύσει η ΑΚ Κατά την άποψη αυτή η εύλογη αποζημίωση που εισάγει η εν λόγω διάταξη δεν σημαίνει κατ ανάγκη άρνηση της πλήρους αποκατάστασης του θετικού διαφέροντος, αλλά, κατά το πρότυπο της ηθικής βλάβης, θα πρέπει εδώ να θεωρηθεί ότι περιλαμβάνει περιουσιακά κονδύλια θετικού διαφέροντος που υπόκεινται σε εκτιμητικές δυσχέρειες και που γι αυτόν το λόγο δικαιολογούν την εκτιμητική ευχέρεια του δικαστή. Μόνο αυτές τις περιπτώσεις υπονοεί, κατά την εν λόγω άποψη, 28. Βέβαια η ΑΚ 388 δεν εντάσσεται στο δίκαιο της αποζημίωσης, δεδομένου ότι δεν προβλέπει υπέρ του βλαπτόμενου εκ της μεταβολής μέρους αξίωση αποζημίωσης. Αυτό όμως δεν αναιρεί την αποστολή της διάταξης, που είναι σε τελευταία ανάλυση να αποτρέψει τη ζημία του ενός συμβαλλομένου. Η μη πρόβλεψη αξίωσης αποζημίωσης είναι η λογική συνέπεια του γεγονότος ότι στην ΑΚ 388 η ζημία του ενός μέρους δεν οφείλεται σε υπαίτια παραβίαση της σύμβασης από το άλλο, αλλά σε μια μεταγενέστερη μεταβολή συνθηκών, η οποία ήταν αποτέλεσμα έκτακτων και απρόβλεπτων γεγονότων. Γι αυτό και το άλλο μέρος δεν επιβαρύνεται με υποχρέωση αποζημίωσης, αλλά υποχρεούται να ανεχθεί είτε την αναπροσαρμογή είτε τη λύση της σύμβασης. Στην περίπτωση αντίθετα των ανώφελων δαπανών, η ζημία προήλθε από την υπαίτια αθέτηση μιας προϋφιστάμενης υποχρέωσης, και ακριβώς λόγω της υπαίτιας αυτής αθέτησης ανακύπτει ζήτημα αποζημίωσης του δανειστή. 29. Βλ. Χελιδόνη, Υπαναχώρηση και αποζημίωση, σελ Χελιδόνης, Υπαναχώρηση και αποζημίωση, σελ. 673 επ., 733.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ Ι. Ανώμαλη Εξέλιξη της Ενοχής στις Αμφοτεροβαρείς Συμβάσεις 1. Έννοια Αμφοτεροβαρούς Σύμβασης Οι Αμφοτεροβαρείς Συμβάσεις δημιουργούν ενοχικές υποχρεώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Πάνος Κορνηλάκης Καθηγητής του Αστικού Δικαίου στο Τμήμα Νομικής του ΑΠΘ

Πάνος Κορνηλάκης Καθηγητής του Αστικού Δικαίου στο Τμήμα Νομικής του ΑΠΘ Η ΑΞΙΩΣΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΕΟ ΑΡΘΡΟ 543 ΑΚ * Πάνος Κορνηλάκης Καθηγητής του Αστικού Δικαίου στο Τμήμα Νομικής του ΑΠΘ Ι. Προϋποθέσεις Η Οδηγία 1999/44/ΕΚ δεν προέβλεπε δικαίωμα αποζημίωσης σε περίπτωση

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 Ευθύνη του Δημοσίου Έννοια ευθύνης του Δημοσίου υποχρέωση του Δημοσίου, των ΟΤΑ, των ΝΠΔΔ, να αποζημιώσουν τρίτα πρόσωπα για ζημίες που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. Έννοια και Στοιχεία Ενοχής Ενοχή είναι η σχέση με την οποία ένα πρόσωπο έχει υποχρέωση προς ένα άλλο σε παροχή. Η παροχή μπορεί να συνίσταται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Θέμα: Ο Α, μόνιμος κάτοικος Σουηδίας, είναι κύριος ενός οικοπέδου που βρίσκεται σε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ι. Εκπλήρωση της Παροχής από τον Οφειλέτη Εκπλήρωση της Παροχής είναι το σύνολο των πράξεων με τις οποίες (ή των παραλείψεων χωρίς τις οποίες)

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Δικαίου Επιχειρήσεων Διάλεξη 3 η. Νικόλαος Καρανάσιος

Αρχές Δικαίου Επιχειρήσεων Διάλεξη 3 η. Νικόλαος Καρανάσιος Αρχές Δικαίου Επιχειρήσεων Διάλεξη 3 η Νικόλαος Καρανάσιος Φυσικά και Νομικά πρόσωπα. Φυσικό Πρόσωπο Ικανότητα Δικαιοπραξίας Κατάλληλη Ηλικία Υγεία Μη απαγόρευση Κάτοικος Επικράτειας Ιθαγένεια Ιδιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18 Εισαγωγή: Το φυσικό περιβάλλον ως ρυθμιστικό αντικείμενο του αστικού δικαίου: μια γενική θεώρηση 1. Ο παραπληρωματικός χαρακτήρας του αστικού

Διαβάστε περισσότερα

Έχει ανακύψει εκατοντάδες φορές το ζήτημα τα τελευταία χρόνια στην ελληνική νομολογία και

Έχει ανακύψει εκατοντάδες φορές το ζήτημα τα τελευταία χρόνια στην ελληνική νομολογία και LEGAL INSIGHT ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΝΟΜΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΜΕΝΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ Γιώργος Ψαράκης Έχει ανακύψει εκατοντάδες φορές το ζήτημα τα τελευταία χρόνια στην ελληνική νομολογία και έχει

Διαβάστε περισσότερα

Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών

Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών ΕΝΟΧΗ Α. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝΟΧΗΣ Έννοια. Ενοχή είναι η νομική σχέση μεταξύ δύο προσώπων, του οφειλέτη αφ ενός και του δανειστή

Διαβάστε περισσότερα

1. Δωρεά κινητού, τήρηση τύπου, αρνητική αναγνώριση χρέους

1. Δωρεά κινητού, τήρηση τύπου, αρνητική αναγνώριση χρέους ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. ΔΩΡΕΑ 1. Δωρεά κινητού, τήρηση τύπου, αρνητική αναγνώριση χρέους... 1 2. Δωρεά, ανάκληση λόγω αποκτήσεως τέκνου... 3 3. Δωρεά υπό τρόπο, μη εκπλήρωση τρόπου, ανάκληση... 4 ΙΙ. ΠΩΛΗΣΗ 4.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Β. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΝΟΧΕΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Β. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΝΟΧΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1. Φιλοφρόνηση, νομική δέσμευση... 1 2. Σχέση φιλοφροσύνης, αυτοδιακινδύνευση, απαλλακτική ρήτρα... 2 3. Σχέση φιλοφρονήσεως, αδικοπραξία, συντρέχον πταίσμα... 3 4. Ικανότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ. Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία µέλος του ΣΑΤΕ υπέβαλε το ακόλουθο ερώτηµα:

ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ. Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία µέλος του ΣΑΤΕ υπέβαλε το ακόλουθο ερώτηµα: Νοµική Υπηρεσία ΣΑΤΕ Σταµάτης Σ. Σταµόπουλος, ικηγόρος, Νοµικός Σύµβουλος ΣΑΤΕ Αθήνα, 23.3.2013 ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ ΘΕΜΑ: Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία

Διαβάστε περισσότερα

Απλή Ετερόρρυθμη Εταιρεία

Απλή Ετερόρρυθμη Εταιρεία Απλή Ετερόρρυθμη Εταιρεία Έννοια της ετερόρρυθμης εταιρείας κατά τον Ε.Ν.(Εμπορικό Νόμο) Σύμφωνα με τα άρθρα 23 και 26 του Εμπορικού Νόμου ετερόρρυθμη εταιρεία είναι η συσταινόμενη μεταξύ ενός ή πολλών,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ι. Ενοποίηση του ευρωπαϊκού δικαίου.. 1 1. Ο εθνικός χαρακτήρας του αστικού δικαίου 1 2. Προώθηση της ενοποιήσεως μέσω της Ευρωπαϊκής Ενώσεως...

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Βιβλιογραφία... 27 Εισαγωγή... 35 ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΚΠΟΙΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΠΩΛΗΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΣ ΓΕΝΙΚΑ - ΟΥΣΙΩΔΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΠΡΟΣΩΠΑ 1. Γενικά... 38 1α. Πράγμα... 42

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Αναστάσιος Βαλτούδης, Καθηγητής Αστικού Δικαίου Τηλέφωνο: 2310.99.64.60 e.mail: avaltoud@otenet.gr Ώρες ακρόασης: Τετάρτη 15.00-16.00, Πέμπτη, 13.00-14.00

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013 ΣΧΕΔΙΟ Αποστολή με fax & e-mail ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ Ταχ. Δ/νση: Σταδίου 27 Ταχ. Κώδικας:101 83 ΑΘΗΝΑ Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟ

ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟ Στην Αθήνα σήμερα την 2012: Α) Η ανώνυμη εταιρία με την επωνυμία «Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου Α.Ε.», με έδρα στο Δήμο Αθηνών, οδός Κολοκοτρώνη 1 και Σταδίου,

Διαβάστε περισσότερα

Συγκροτήθηκε από την Ειρηνοδίκη όρισε η Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης του Ειρηνοδικείου Αθηνών, με την παρουσία της Γραμματέως

Συγκροτήθηκε από την Ειρηνοδίκη όρισε η Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης του Ειρηνοδικείου Αθηνών, με την παρουσία της Γραμματέως ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ' J γ Αριθμός απόφασης V* > 3 3 0 /2014 ^ 1 r ΤΟ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Συγκροτήθηκε από την Ειρηνοδίκη, την οποία όρισε η Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Έγγραφη Σύσταση Πόρισμα. ΣΧΕΤ. : Αρ. πρωτ. B/5976/31.07.08, Β/8293/10.11.2008 έγγραφά μας.

ΘΕΜΑ: Έγγραφη Σύσταση Πόρισμα. ΣΧΕΤ. : Αρ. πρωτ. B/5976/31.07.08, Β/8293/10.11.2008 έγγραφά μας. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Χειρίστρια: Δρ. Ζέτα Θεοχαροπούλου Ειδική Επιστήμονας Ηλεκτρον. Δ/νση: gtheocha@synigoroskatanaloti.gr ΠΡΟΣ: 1. ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε. Τομέα Εξυπηρέτησης Πελατείας Ακαδημίας

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση του ετερόρρυθμου εταίρου μετά την ισχύ του Ν. 4072/2012

Η θέση του ετερόρρυθμου εταίρου μετά την ισχύ του Ν. 4072/2012 Η θέση του ετερόρρυθμου εταίρου μετά την ισχύ του Ν. 4072/2012 Ερώτηση: Ποια η θέση του ετερόρρυθμου εταίρου μετά την ισχύ του Ν. 4072/2012; Απάντηση: Για την ετερόρρυθμη εταιρία πρέπει να τονιστεί το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι ΕΝΝΟΙΑ, ΚΛΑΔΟΙ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 1. Έννοια δικαίου... 1 2. Κανόνας δικαίου... 3 2.1 Έννοια κανόνα δικαίου... 3 2.2 Εφαρμογή κανόνα δικαίου... 4 2.3 Ερμηνεία κανόνα δικαίου...

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ι Σ Η Γ Η Τ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α

Ε Ι Σ Η Γ Η Τ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ- ΔΟΜΗΣΗΣ-ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ - ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ Γραφείο: Δ3 Ταχ. Δ/νση : Βικέλα 4 Ταχ. Κωδ.: 59132, Βέροια

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΜΟΣ Δ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ : ΒΙΚΥ ΒΑΡΔΑ

ΤΟΜΟΣ Δ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ : ΒΙΚΥ ΒΑΡΔΑ ΤΟΜΟΣ Δ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ : ΒΙΚΥ ΒΑΡΔΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οι εμπορικές πράξεις αποτελούν κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Τη στιγμή που κάποιος πωλεί ένα ζευγάρι

Διαβάστε περισσότερα

β)διαγραφή βεβαιωθέντων ποσών από τους Χρηματικούς Καταλόγους 062/2017, 063/2017, 064/2017 και 001/2017,002/2017 και 003/2017».

β)διαγραφή βεβαιωθέντων ποσών από τους Χρηματικούς Καταλόγους 062/2017, 063/2017, 064/2017 και 001/2017,002/2017 και 003/2017». ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ : ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ : ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ : ΤΗΛΕΦΩΝΟ : Fax: e-mail: Δ3 Βικέλα 4, 591 32 Βέροια Β. Καραγκιόζογλου 23313 50611 2331021777

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ, ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ & ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ. Βικέλα 4, Τ.Κ , Βέροια. Γραμματεία: , Fax:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ, ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ & ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ. Βικέλα 4, Τ.Κ , Βέροια. Γραμματεία: , Fax: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ Βέροια, 4-07-2018 ΓΡΑΦΕΙΟ : ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ * : ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ?: ΤΗΛΕΦΩΝΟ (: Fax: e-mail: Δ3 Βικέλα 4, 591 32 Βέροια B. Καραγκιόζογλου Χ. Σαπλαχίδου 2331050589 23313 50611 23310

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοστέο δίκαιο στα έναντι τρίτων αποτελέσματα των εκχωρήσεων απαιτήσεων. Πρόταση κανονισμού (COM(2018)0096 C8-0109/ /0044(COD))

Εφαρμοστέο δίκαιο στα έναντι τρίτων αποτελέσματα των εκχωρήσεων απαιτήσεων. Πρόταση κανονισμού (COM(2018)0096 C8-0109/ /0044(COD)) 7.2.2019 A8-0261/ 001-024 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 001-024 κατάθεση: Επιτροπή Νομικών Θεμάτων Έκθεση Pavel Svoboda A8-0261/2018 Εφαρμοστέο δίκαιο στα έναντι τρίτων αποτελέσματα των εκχωρήσεων απαιτήσεων (COM(2018)0096

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα των εξετάσεων στο μάθημα «Ασκήσεις Αστικού και Αστικού Δικονομικού Δικαίου» (Εξετ. Περίοδος Σεπτεμβρίου 2014)

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα των εξετάσεων στο μάθημα «Ασκήσεις Αστικού και Αστικού Δικονομικού Δικαίου» (Εξετ. Περίοδος Σεπτεμβρίου 2014) Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα των εξετάσεων στο μάθημα «Ασκήσεις Αστικού και Αστικού Δικονομικού Δικαίου» (Εξετ. Περίοδος Σεπτεμβρίου 2014) Ζήτημα 1 ο 1) α) Η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων της Β ορθά

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ι Σ Η Γ Η Τ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α

Ε Ι Σ Η Γ Η Τ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ- ΔΟΜΗΣΗΣ-ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ - ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ Γραφείο: Δ3 Ταχ. Δ/νση : Βικέλα 4 Ταχ. Κωδ.: 59132, Βέροια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝ: α) Γρ. κ. Υπουργού β) Γρ. κ. Υφυπουργού γ) Γρ. κας Γεν. Γραμματέως

ΚΟΙΝ: α) Γρ. κ. Υπουργού β) Γρ. κ. Υφυπουργού γ) Γρ. κας Γεν. Γραμματέως ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΊΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΤΜΗΜΑ Α' Ταχ. Δ/νση : Πλ. Κάνιγγος Ταχ. Κώδικας : 101 81 Αθήνα Πληροφορίες : Δ. Κυριακοπούλου Τηλέφωνο

Διαβάστε περισσότερα

Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ Λούης Παρλάς

Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ Λούης Παρλάς Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2018 Λούης Παρλάς Συμβάσεις Κεφ. 149 Επιμέλεια Έκδοσης: Λούης Παρλάς Β.Α. (ECO) Copyright ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΚΟΝΟΜΟΣ ISBN: 978-9925-558-08-7

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ENNOIA ΔΙΚΑΙΟΥ Ι) Ορισμός, έννοια του κανόνα δικαίου, διάκριση από συγγενείς έννοιες ΙΙ) Δίκαιο-ηθική-εθιμοτυπία-συναλλακτικά ήθη ΙΙΙ) Βασικές διακρίσεις του

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Διδάσκων : Βασίλειος Σταματόπουλος, Δικηγόρος, Δ.Μ.Σ. Συνάντηση 5 η ΕΙΔΙΚΟ ΕΝΟΧΙΚΟ ΔΩΡΕΑ - ΠΩΛΗΣΗ - ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ Δωρεά Δωρεά είναι η σύμβαση με την οποία ο δωρητής αναλαμβάνει την υποχρέωση

Διαβάστε περισσότερα

Διευκρινήσεις και απαντήσεις

Διευκρινήσεις και απαντήσεις Διευκρινήσεις και απαντήσεις Ε. Μετά την είσοδό μου στον ιστότοπο ως Μέλος και κατά την προσπάθεια ηλεκτρονικής υποβολής της σχετικής "Αίτησης Συμμετοχής στον Διαγωνισμό", εμφανίσθηκε στη Φόρμα Αποστολής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος Φ. Δωρή... ΧΙ Προλογικό σημείωμα του συγγραφέα... XXXIII Συντομογραφίες... XLV

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος Φ. Δωρή... ΧΙ Προλογικό σημείωμα του συγγραφέα... XXXIII Συντομογραφίες... XLV ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Φ. Δωρή... ΧΙ Προλογικό σημείωμα του συγγραφέα... XXXIII Συντομογραφίες... XLV ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Θέση του προβλήματος... 1 Ι. Ο χρόνος ως φιλοσοφικό και επιστημολογικό πρόβλημα... 1 ΙΙ.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΕΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ 40 ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΑΚΙΝΗΤΑ. Χρήστος Ι. Νεγκάκης Καθηγητής

ΔΙΕΘΝΕΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ 40 ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΑΚΙΝΗΤΑ. Χρήστος Ι. Νεγκάκης Καθηγητής ΔΙΕΘΝΕΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ 40 ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΑΚΙΝΗΤΑ Χρήστος Ι. Νεγκάκης Καθηγητής ΣΚΟΠΟΣ Καθορισμός λογιστικού χειρισμού των επενδύσεων σε ακίνητα και των σχετικών απαιτούμενων γνωστοποιήσεων. Ειδικότερα:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΤΕΑΠΕΠ ΝΠΙΔ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΤΕΑΠΕΠ ΝΠΙΔ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΤΕΑΠΕΠ ΝΠΙΔ (ΑΠΟΦΑΣΗ ΔΣ 133/1/28-2-2018) Σελίδα 1 από 7 Περιεχόμενα 1. Αντικείμενο του κανονισμού προμηθειών... 3 2. Έγκριση ετήσιου προγράμματος προμηθειών και υπηρεσιών...

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ (INTRASOFT INTERNATIONAL) Αρθρο :0. Αρθρο :1 Πληροφορίες Νομολογίας & Αρθρογραφίας :12

ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ (INTRASOFT INTERNATIONAL) Αρθρο :0. Αρθρο :1 Πληροφορίες Νομολογίας & Αρθρογραφίας :12 + Μέγεθος Γραμμάτων - ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ (INTRASOFT INTERNATIONAL) Ν 2735/1999: Διεθνής Εμπορική Διαιτησία (276274) Αρθρο :0 ΦΕΚ Α` ΝΟΜΟΣ ΥΠ` ΑΡΙΘ. 2735 Διεθνής Εμπορική Διαιτησία. Αρθρο

Διαβάστε περισσότερα

Αστική Ευθύνη Προϊόντων Ελίνα Παπασπυροπούλου HDI Global SE. Money Show 2016, Θεσσαλονίκη

Αστική Ευθύνη Προϊόντων Ελίνα Παπασπυροπούλου HDI Global SE. Money Show 2016, Θεσσαλονίκη Αστική Ευθύνη Προϊόντων Ελίνα Παπασπυροπούλου HDI Global SE Money Show 2016, Θεσσαλονίκη Το 2012 καταβλήθηκαν από τις ασφαλιστικές εταιρίες στην Ε.Ε. αποζημιώσεις αστικής ευθύνης 14 δισ. EUR (Insurance

Διαβάστε περισσότερα

849 Ν. 105(Ι)/95. Ε.Ε. Παρ. 1(1) Αρ. 3028, 29.12.95

849 Ν. 105(Ι)/95. Ε.Ε. Παρ. 1(1) Αρ. 3028, 29.12.95 Ε.Ε. Παρ. 1(1) Αρ. 3028, 29.12.95 849 Ν. 105(Ι)/95 Ο περί Ελαττωματικών Προϊόντων (Αστική Ευθύνη) Νόμος του 1995 εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Άρθρο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ EL ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Σχετικά µε την πρόοδο των εργασιών όσον αφορά τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις που συνδέονται µε τις υπηρεσίες γενικού οικονοµικού συµφέροντος 1. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

www.onlineclassroom.gr

www.onlineclassroom.gr Θέμα 2 ο 1. Αν επιλέξουμε τη μέθοδο της μείωσης της αξίας του παγίου τότε το μηχάνημα θα εμφανίζεται στα βιβλία της επιχείρησης με μειωμένη την αξία του κατά το ποσό της επιχορήγησης (40.000) δηλαδή με

Διαβάστε περισσότερα

Εργασιακά Θέματα. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη

Εργασιακά Θέματα. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη Εργασιακά Θέματα Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη Ιούλιος 2015 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

1 Μνηστεία Επιστροφή δώρων και συμβόλων

1 Μνηστεία Επιστροφή δώρων και συμβόλων ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι «Εφαρμογές Οικογενειακού Δικαίου», πλήρως ενημερωμένες και εμπλουτισμένες με νέες ασκήσεις, έρχονται να αντικαταστήσουν τις «Ασκήσεις Οικογενειακού Δικαίου», συμπληρώνοντας σε πρακτικό επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ

Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ο ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Τι θα δούμε σε αυτό το κεφάλαιο Τι είναι απαίτηση Ποια είναι τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία Πως διακρίνονται οι απαιτήσεις Πιστωτικοί

Διαβάστε περισσότερα

Σκέφθηκε σύμφωνα με το νόμο

Σκέφθηκε σύμφωνα με το νόμο Αποτελούμενο από την Πρόεδρο του Τμήματος Ανδρονίκη Θεοτοκάτου, Αντιπρόεδρο, τους Συμβούλους Άννα Λιγωμένου και Σταμάτιο Πουλή (εισηγητή) και τους Παρέδρους Γεώργιο Παπαϊσιδώρου και Νικόλαο Βόγκα, που

Διαβάστε περισσότερα

Φίλιππος Δωρής Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Φίλιππος Δωρής Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΗΣ ΠΩΛΗΣΕΩΣ (ΒΑΣΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ) Φίλιππος Δωρής Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών 1. Το κείμενο που ακολουθεί αποδίδει την προφορική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. Ετήσιες βελτιώσεις στα ΔΠΧΑ Κύκλος 2010-2012 1

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. Ετήσιες βελτιώσεις στα ΔΠΧΑ Κύκλος 2010-2012 1 EL ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ετήσιες βελτιώσεις στα ΔΠΧΑ Κύκλος 2010-2012 1 1 «Η αναπαραγωγή επιτρέπεται εντός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. Εκτός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου προστατεύονται όλα τα υφιστάμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΥΧΟΣ 2 ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΑΣΗ : ΔΣΥ /2017

ΤΕΥΧΟΣ 2 ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΑΣΗ : ΔΣΥ /2017 ΤΕΥΧΟΣ 2 ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΑΣΗ : ΔΣΥ /2017 ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ : ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ, ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟΛΥΤΟΥ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ LIEBERT ΣΤΙΣ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Άρειος Πάγος Α1' Πολιτικό Τμήμα Αριθμός αποφάσεως 249/2009

Άρειος Πάγος Α1' Πολιτικό Τμήμα Αριθμός αποφάσεως 249/2009 Άρειος Πάγος Α1' Πολιτικό Τμήμα Αριθμός αποφάσεως 249/2009 Περίληψη: Η μεταβίβαση κυριότητας ακινήτου με πώληση είναι έγκυρη μόνο με συμβολαιογραφικό τύπο - Η μη τήρηση τύπου για μέρος του τιμήματος καθιστά

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, 12 Φεβρουαρίου 2008 Αριθ. Πρωτ. : 186. Ε Γ Γ Ρ Α Φ Η Σ Υ Σ Τ Α Σ Η Π Ο Ρ Ι Σ Μ Α (Άρθρο 4 παρ. 5 ν. 3297/2004)

Αθήνα, 12 Φεβρουαρίου 2008 Αριθ. Πρωτ. : 186. Ε Γ Γ Ρ Α Φ Η Σ Υ Σ Τ Α Σ Η Π Ο Ρ Ι Σ Μ Α (Άρθρο 4 παρ. 5 ν. 3297/2004) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Πληροφορίες: Ανδρέας Μαντζουράνης Ειδικός Επιστήμονας Ηλεκτρον. Δ/νση: amantzouranis@synigoroskatanaloti.gr Αθήνα, 12 Φεβρουαρίου 2008 Αριθ. Πρωτ. : 186 ΠΡΟΣ: 1. κ. Νάντια Ροντογιάννη

Διαβάστε περισσότερα

Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ Λούης Παρλάς

Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ Λούης Παρλάς Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2018 Λούης Παρλάς Συμβάσεις Κεφ. 149 Επιμέλεια Έκδοσης: Λούης Παρλάς Β.Α. (ECO) Copyright ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΚΟΝΟΜΟΣ ISBN: 978-9925-558-08-7

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: «Δημόσια Διαβούλευση Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας».

Θέμα: «Δημόσια Διαβούλευση Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας». ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 7 Απριλίου 2009 Αριθ. Πρωτ.: 734 Προς: κ Νίκο Βασιλάκο. Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) Πανεπιστημίου 69 και Αιόλου, 105 64, Αθήνα. Θέμα: «Δημόσια Διαβούλευση Κώδικα Προμήθειας

Διαβάστε περισσότερα

FAQ για τη Δημοπρασία μηνός Δεκεμβρίου 2012 για τη ΔΕΠΑ

FAQ για τη Δημοπρασία μηνός Δεκεμβρίου 2012 για τη ΔΕΠΑ FAQ για τη Δημοπρασία μηνός Δεκεμβρίου 2012 για τη ΔΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΠΕΛΑΤΕΣ ΔΕΠΑ 1. Τι γίνεται αν δεν εξασφαλίσω ποσότητα ;...2 2. Όροι πληρωμής του ΦΑ μέσω της Δημοπρασίας...2 3. Μεταβολή ποσότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ. O Δήμαρχος Βέροιας. Με την αριθ. 184/2015 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Βέροιας καταρτίστηκαν οι παρακάτω όροι:

ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ. O Δήμαρχος Βέροιας. Με την αριθ. 184/2015 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Βέροιας καταρτίστηκαν οι παρακάτω όροι: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Βέροια 4-05-2015 ΝΟΜΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ Αρ. πρωτ.: 16736 ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ -ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ Γραφείο : Δ3 Δ/νση : Βικέλα 4,

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα : Η αρνητική αναθεώρηση ανατρέπει το δικαιοπρακτικό θεμέλιο των δημοσίων συμβάσεων στα έργα. Απαιτείται νομοθετική ρύθμιση.

Θέμα : Η αρνητική αναθεώρηση ανατρέπει το δικαιοπρακτικό θεμέλιο των δημοσίων συμβάσεων στα έργα. Απαιτείται νομοθετική ρύθμιση. Αθήνα, 04 Μαίου 2015 Αριθ. Πρωτ.1273 Προς Τον Υπουργό Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού κ. Γεώργιο Σταθάκη Τον Υπουργό Επικρατείας κ. Αλέξανδρο Φλαμπουράρη Τον Αναπληρωτή Υπουργό Οικονομίας,

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002 ΠολΠρωτΑθ 528/2002 Προστασία καταναλωτή. Προστασία προσωπικών δεδομένων. Τράπεζες. Συλλογική αγωγή. Ενώσεις καταναλωτών. Νομιμοποίηση. (..) Ι. Από τις συνδυασμένες διατάξεις των αρ. 4 παρ. 2, 6, 12 παρ.

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματοοικονομική Λογιστική. Χρηματοοικονομική Λογιστική Ελευθέριος Αγγελόπουλος 1-1

Χρηματοοικονομική Λογιστική. Χρηματοοικονομική Λογιστική Ελευθέριος Αγγελόπουλος 1-1 Χρηματοοικονομική Λογιστική Χρηματοοικονομική Λογιστική Ελευθέριος Αγγελόπουλος 1-1 Μαθησιακοί στόχοι Γνώση βασικών λογιστικών εννοιών Θεμελιώδεις λογιστικές αρχές Οι Λογιστικές Καταστάσεις Λογιστικά γεγονότα

Διαβάστε περισσότερα

Σ.Λ.Ο.Τ. αριθ. πρωτ.: 1155 ΕΞ/

Σ.Λ.Ο.Τ. αριθ. πρωτ.: 1155 ΕΞ/ Σ.Λ.Ο.Τ. αριθ. πρωτ.: 1155 ΕΞ/27.7.2015 Αθήνα, 27.7.2015 Αριθμ. Πρωτ.: 1155 ΕΞ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΤΕ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΩΝ Ν.Π.Δ.Δ. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ (ΣΛΟΤ) Βουλής

Διαβάστε περισσότερα

Περι ρ ο ι υσ υ ι σ α ι κ α ό σ τ σ ο τ ιχ ι ε χ ίο Ά λ ϋ ο περι ρ ο ι υσ υ ι σ α ι κ α ό στ σ ο τ ιχ ι ε χ ίο ελέ λ γ έ χε χ τα τ ι

Περι ρ ο ι υσ υ ι σ α ι κ α ό σ τ σ ο τ ιχ ι ε χ ίο Ά λ ϋ ο περι ρ ο ι υσ υ ι σ α ι κ α ό στ σ ο τ ιχ ι ε χ ίο ελέ λ γ έ χε χ τα τ ι ΛΠ 38 Άϋλα περιουσιακά στοιχεία IAS 38 Intangible Assets Ο σκοπός αυτού του Προτύπου είναι να προδιαγράψει το λογιστικό χειρισµό των άϋλων περιουσιακών στοιχείων. Μία οικονοµική οντότητα αναγνωρίζει ένα

Διαβάστε περισσότερα

Ζητήματα από τη διενέργεια του πλειστηριασμού με ηλεκτρονικά μέσα

Ζητήματα από τη διενέργεια του πλειστηριασμού με ηλεκτρονικά μέσα ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ Ζητήματα εφαρμογής ΚΠολΔ μετά τους ν. 4335/2015 και 4512/2018 (Τακτική διαδικασία Ειδικές διαδικασίες Αναγκαστική εκτέλεση / Διαχρονικό δίκαιο) Ζητήματα από τη διενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

Αρµόδιος: ηµήτριος Μάρκου Αναπληρωτής Συνήγορος του Καταναλωτή

Αρµόδιος: ηµήτριος Μάρκου Αναπληρωτής Συνήγορος του Καταναλωτή ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αρµόδιος: ηµήτριος Μάρκου Αναπληρωτής Συνήγορος του Καταναλωτή Εισηγήτρια: Φωτεινή Μιστριώτη Ειδική Επιστήµονας Ηλεκτρον. /νση: fmistrioti@synigoroskatanaloti.gr Αθήνα, 03 Μαΐου 2010

Διαβάστε περισσότερα

E.E. Παρ. I (I), Αρ. 2721, Ν. 5ί(Ι)/92

E.E. Παρ. I (I), Αρ. 2721, Ν. 5ί(Ι)/92 E.E. Παρ. I (I), Αρ. 2721, 3.7.92 799 Ν. 5ί(Ι)/92 Ο περί Ρύθμισης των Σχέσεων Εμπορικού Αντιπροσώπου και Αντιπροσωπεύαμε νου Νόμος του 1992 εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματοδοτική Μίσθωση (ΔΛΠ 17, ΕΛΠ & ΚΦΕ) Μίσθωση (leasing) είναι η συμφωνία κατά την οποία το ένα συμβαλλόμενο μέρος (εκμισθωτής) παραδίδει στο άλλο

Χρηματοδοτική Μίσθωση (ΔΛΠ 17, ΕΛΠ & ΚΦΕ) Μίσθωση (leasing) είναι η συμφωνία κατά την οποία το ένα συμβαλλόμενο μέρος (εκμισθωτής) παραδίδει στο άλλο Χρηματοδοτική Μίσθωση (ΔΛΠ 17, ΕΛΠ & ΚΦΕ) Μίσθωση (leasing) είναι η συμφωνία κατά την οποία το ένα συμβαλλόμενο μέρος (εκμισθωτής) παραδίδει στο άλλο συμβαλλόμενο μέρος (μισθωτής) έναντι ενοικίου τη χρήση

Διαβάστε περισσότερα

PUBLIC ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 9755/98 LIMITE JUSTCIV59 ΣΗΜΕΙΩΜΑ. της Προεδρίας ΡΩΜΗΙ

PUBLIC ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 9755/98 LIMITE JUSTCIV59 ΣΗΜΕΙΩΜΑ. της Προεδρίας ΡΩΜΗΙ ConseilUE EΥΡΩΠΑÏΚΗΕΝΩΣΗ ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Βρυξέλλες,15Ιουλίου1998(20.07) (OR.D) 9755/98 PUBLIC LIMITE JUSTCIV59 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της Προεδρίας Θέμα: Σύμβαση"ΡώμηΙ" ΡΩΜΗΙ Στόχοςτουπαρόντοςεγγράφουείναιναπροσφέρειμιαόσοτοδυνατόνσαφέστερηκαισυνεκτικότερηβάσηγιατις

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999 ΟλΑΠ 18/1999 Παροχή δικηγορικών υπηρεσιών. Ευθύνη δικηγόρου για ζημία πελάτη. - Η παροχή δικηγορικών υπηρεσιών δεν υπάγεται στο ν. 2251/1994. Η ευθύνη των δικηγόρων για ζημία που προκλήθηκε κατά την παροχή

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι) Αρ. 4565,

Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι) Αρ. 4565, Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι) Αρ. 4565, 28.4.2016 770 Ν. 66(Ι)/2016 Ο περί Aκίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) (Τροποποιητικός) (Αρ. 2) Νόμος του 2016 εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤ. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΡΘΟΓΡΑΦΙΑ. «ΤΟ ΧΑΛΑΣΜΈΝΟ ΚΙΒΏΤΙΟ ΤΑΧΥΤΉΤΩΝ» Απόστολου Χελιδόνη Αν. Καθηγητής στη Νομική Σχολή Θράκης

ΣΤ. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΡΘΟΓΡΑΦΙΑ. «ΤΟ ΧΑΛΑΣΜΈΝΟ ΚΙΒΏΤΙΟ ΤΑΧΥΤΉΤΩΝ» Απόστολου Χελιδόνη Αν. Καθηγητής στη Νομική Σχολή Θράκης Digesta 2014 ΣΤ. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΡΘΟΓΡΑΦΙΑ «ΤΟ ΧΑΛΑΣΜΈΝΟ ΚΙΒΏΤΙΟ ΤΑΧΥΤΉΤΩΝ» Απόστολου Χελιδόνη Αν. Καθηγητής στη Νομική Σχολή Θράκης Στο παρακάτω πρακτικό ζήτημα εξετάστηκαν οι φοιτητές της Νομικής Σχολής Θράκης

Διαβάστε περισσότερα

Η εγγύηση της Schneider Electric στα φωτοβολταϊκά συστήµατα. 1. Όροι Εγγύησης

Η εγγύηση της Schneider Electric στα φωτοβολταϊκά συστήµατα. 1. Όροι Εγγύησης Η εγγύηση της Schneider Electric στα φωτοβολταϊκά συστήµατα 1. Όροι Εγγύησης Η Schneider Electric αναλαµβάνει να αντικαταστήσει τυχόν ελαττωµατική λειτουργία των προϊόντων που προέρχεται από σφάλµα στο

Διαβάστε περισσότερα

ημερολογιακό τρίμηνο. Κατ εξαίρεση η σταθερότητα των τιμών περιορίζεται μόνο στο ημερολογιακό τρίμηνο εκκίνησης όταν πρόκειται για έργα οποιασδήποτε

ημερολογιακό τρίμηνο. Κατ εξαίρεση η σταθερότητα των τιμών περιορίζεται μόνο στο ημερολογιακό τρίμηνο εκκίνησης όταν πρόκειται για έργα οποιασδήποτε Ερώτηση: Σε περίπτωση που από την εφαρμογή του προβλεπόμενου στο άρθρο 10 του Ν. 1418/1984 μαθηματικού τύπου προκύψει αρνητική αναθεώρηση, η οποία οδηγεί σε μειωτική αναπροσαρμογή των συμβατικών τιμών,

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής. Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση

Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής. Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση 1 Χρηματοοικονομική ανάλυση Χρηματοοικονομική Ανάλυση είναι η ανάλυση που σκοπός της είναι: ο προσδιορισμός των δυνατών

Διαβάστε περισσότερα

Προεδρικό ιάταγµα 456/1984 «Αστικός Κώδικας και Εισαγωγικός του Νόµος» (ΦΕΚ Α' 164/17-24.10.1984) ΕΚΑΤΟ ΟΓ ΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Προεδρικό ιάταγµα 456/1984 «Αστικός Κώδικας και Εισαγωγικός του Νόµος» (ΦΕΚ Α' 164/17-24.10.1984) ΕΚΑΤΟ ΟΓ ΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Προεδρικό ιάταγµα 456/1984 «Αστικός Κώδικας και Εισαγωγικός του Νόµος» (ΦΕΚ Α' 164/17-24.10.1984) ΕΚΑΤΟ ΟΓ ΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Άρθρο 648 Έννοια Με τη σύµβαση εργασίας ο εργαζόµενος έχει υποχρέωση

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνή Λογιστικά & Χρηματοοικονομικά Πρότυπα

Διεθνή Λογιστικά & Χρηματοοικονομικά Πρότυπα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Διεθνή Λογιστικά & Χρηματοοικονομικά Πρότυπα Ενότητα # 6: Επενδύσεις σε Ακίνητα ΔΛΠ 40 Μαρία Ροδοσθένους Τμήμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Ο περί Πωλήσεως Γης (Ειδική Εκτέλεση) Νόµος (ΚΕΦ.232)

Ο περί Πωλήσεως Γης (Ειδική Εκτέλεση) Νόµος (ΚΕΦ.232) Ο περί Πωλήσεως Γης (Ειδική Εκτέλεση) Νόµος (ΚΕΦ.232) Συνοπτικός τίτλος 1. Ο παρών Νόµος θα αναφέρεται ως ο περί Πωλήσεως Γης (Ειδική Εκτέλεση) Νόµος. Διατυπώσεις αναγκαίες για την εκτέλεση σύµβασης 2.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΝΟΧΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ - 1 -

ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΝΟΧΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ - 1 - ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΝΟΧΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ - 1 - ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ: Διαφορά ΑΚ 334 ΑΚ 922: Η ΑΚ 334 προϋποθέτει προϋφιστάμενη σχέση μεταξύ του υπεύθυνου για τις αλλότριες πράξεις και του ζημιωθέντος απ αυτές,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΠΕΛΑΤΕΣ ΔΕΠΑ

ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΠΕΛΑΤΕΣ ΔΕΠΑ FAQ για τη 7 η Δημοπρασία της ΔΕΠΑ για τους μήνες Απρίλιο - Μάιο - Ιούνιο 2014 ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΠΕΛΑΤΕΣ ΔΕΠΑ 1. Τι γίνεται αν δεν εξασφαλίσω ποσότητα ;... 2 2. Όροι παραλαβής ΦΑ μέσω της Δημοπρασίας...

Διαβάστε περισσότερα

16350/12 ΑΓΚ/γπ 1 DG D 2A

16350/12 ΑΓΚ/γπ 1 DG D 2A ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 22 Νοεμβρίου 2012 (03.11) (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2011/0204 (COD) 16350/12 JUSTCIV 335 CODEC 2706 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Προεδρίας προς: το Συμβούλιο αριθ. προηγ.

Διαβάστε περισσότερα

Μισθώσεις ΔΛΠ 17. Leases IAS 17

Μισθώσεις ΔΛΠ 17. Leases IAS 17 Μισθώσεις ΔΛΠ 17 Leases IAS 17 Σκοπός Καθορισμός λογιστικών πολιτικών και χειρισμών για τις μισθώσεις από εκμισθωτές και μισθωτές Γνωστοποιήσεων για τις μισθώσεις στις Επεξηγηματικές Σημειώσεις Εφαρμογή

Διαβάστε περισσότερα

Εισηγήτρια: Φωτεινή Μιστριώτη Ειδική Επιστήμονας Αθήνα, 19 Ιουλίου Αριθ. Πρωτ.

Εισηγήτρια: Φωτεινή Μιστριώτη Ειδική Επιστήμονας Αθήνα, 19 Ιουλίου Αριθ. Πρωτ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανεξάρτητη Αρχή Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή Ελλάδας Αρμόδια: Αθηνά Κοντογιάννη Αναπληρώτρια Συνήγορος του Καταναλωτή Εισηγήτρια: Φωτεινή Μιστριώτη Ειδική Επιστήμονας Αθήνα, 19 Ιουλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Ο.Τ.Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 2015

ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Ο.Τ.Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 2015 ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Ο.Τ.Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 2015 ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ (Ν.4308/2014) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΕΓΓΥΗΣΕΩΝ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΕΓΓΥΗΣΕΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΕΓΓΥΗΣΕΩΝ Π.Ο.Ε.Π.Π.Π. ΠΡΑΚΤΟΡΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΟΠΑΠ Α.Ε. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΜΑΡΝΗ 56, 104 37 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ. 210 5223580 FAX: 210 5229289 Web site: www.poeppp.org

Διαβάστε περισσότερα

Παράγραφος Περιεχόμενο άρθρου 29 3 α) ΚΑΘΑΡΙΟΣ Α.Τ.Ε.Β.Ε.

Παράγραφος Περιεχόμενο άρθρου 29 3 α) ΚΑΘΑΡΙΟΣ Α.Τ.Ε.Β.Ε. Παράγραφος Περιεχόμενο άρθρου 29 3 α) ΚΑΘΑΡΙΟΣ Α.Τ.Ε.Β.Ε. β) Α.Ε. γ) 01/01/2018 ΕΩΣ 31/12/2018 δ) ΑΘ. ΔΙΑΚΟΥ 9 ΛΑΡΙΣΑ, ε) Αρ. μητρώου Γ.Ε.ΜΗ.: 026525240000 στ) Η οντότητα λειτουργεί με την παραδοχή της

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΤΕΣΣΟΡΙΑΝΗ ΣΧΟΛΗ ΜΑΡΙΑ ΓΟΥΔΕΛΗ Α.Ε.

ΜΟΝΤΕΣΣΟΡΙΑΝΗ ΣΧΟΛΗ ΜΑΡΙΑ ΓΟΥΔΕΛΗ Α.Ε. ΜΟΝΤΕΣΣΟΡΙΑΝΗ ΣΧΟΛΗ ΜΑΡΙΑ ΓΟΥΔΕΛΗ Α.Ε. Ετήσιες Χρηματοοικονομικές Καταστάσεις σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ν. 4308/2014) Της 30 ης ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 (Διαχειριστική Χρήση 1 Ιουλίου 2015 έως 30 Ιουνίου

Διαβάστε περισσότερα

Γενικοί Όροι και Προϋποθέσεις για το Ηλεκτρονικό Κατάστημα της Olympus

Γενικοί Όροι και Προϋποθέσεις για το Ηλεκτρονικό Κατάστημα της Olympus Γενικοί Όροι και Προϋποθέσεις για το Ηλεκτρονικό Κατάστημα της Olympus 1 Πεδίο εφαρμογής 2 Σύναψη συμβάσεως 3 Δικαίωμα υπαναχώρησης 4 Τιμές Προϊόντων 5 Παράδοση 6 Προθεσμία πληρωμής, υπερημερία 7 Διατήρηση

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Λογιστική ΙΙ

Μάθημα: Λογιστική ΙΙ Μάθημα: Λογιστική ΙΙ Ν. Ηρειώτης Δ. Μπάλιος Β. Ναούμ Πάγια περιουσιακά στοιχεία 1 Μη κυκλοφορούντα ή πάγια περιουσιακά στοιχεία είναι εκείνα τα στοιχεία τα οποία: προορίζονται να χρησιμοποιηθούν κατά τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΔΩΝ ΚΑΙ ΓΕΦΥΡΩΝ ΕΔΡΑ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ Ν. ΕΒΡΟΥ Σ. Οικονόμου ΑΡ. Μ.Α.Ε /65/Β/86/03 ΑΡ. ΓΕ.ΜΗ.

ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΔΩΝ ΚΑΙ ΓΕΦΥΡΩΝ ΕΔΡΑ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ Ν. ΕΒΡΟΥ Σ. Οικονόμου ΑΡ. Μ.Α.Ε /65/Β/86/03 ΑΡ. ΓΕ.ΜΗ. ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΔΩΝ ΚΑΙ ΓΕΦΥΡΩΝ ΕΔΡΑ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ Ν. ΕΒΡΟΥ Σ. Οικονόμου 3 681 31 ΑΡ. Μ.Α.Ε. 11131/65/Β/86/03 ΑΡ. ΓΕ.ΜΗ. 54408321000 Οικονομικές Καταστάσεις Της χρήσης από 1 η Ιανουαρίου 2017

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Εξετάσεων Τελικής Εξεταστικής ΔΕΟ 10 Ακαδ. Έτος

Θέματα Εξετάσεων Τελικής Εξεταστικής ΔΕΟ 10 Ακαδ. Έτος Θέματα Εξετάσεων Τελικής Εξεταστικής ΔΕΟ 10 Ακαδ. Έτος 2013-2014 Υπάρχουν τέσσερα (4) θέματα και κάθε θέμα έχει δύο (2) ερωτήσεις. Θα πρέπει να απαντηθεί μία (1) ερώτηση από κάθε θέμα Όλα τα θέματα είναι

Διαβάστε περισσότερα

έλεγχο υπάγονται, πλην των αρχικών (κύριων) συμβάσεων, οι οποίες υποβλήθηκαν λόγω ποσού σε προληπτικό έλεγχο

έλεγχο υπάγονται, πλην των αρχικών (κύριων) συμβάσεων, οι οποίες υποβλήθηκαν λόγω ποσού σε προληπτικό έλεγχο ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VII ΤΜΗΜΑ (Α ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΚΟΠΩΝ) ΠΡΑΞΗ 173/17 Περίληψη Στον προσυμβατικό έλεγχο υπάγονται, πλην των αρχικών (κύριων) συμβάσεων, οι οποίες υποβλήθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΠΥΡΟΥ Γ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα Θέμα: Θρησκευτική Ελευθερία Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα αναφορικά με το περιεχόμενο του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας

Διαβάστε περισσότερα

Ρύθμιση χρεών και διέξοδος από την υπερχρέωση: Δεύτερη ευκαιρία στους υπερχρεωμένους;

Ρύθμιση χρεών και διέξοδος από την υπερχρέωση: Δεύτερη ευκαιρία στους υπερχρεωμένους; Ρύθμιση χρεών και διέξοδος από την υπερχρέωση: Δεύτερη ευκαιρία στους υπερχρεωμένους; Χρήστος Βλ. Γκόρτσος Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γενικός Γραμματέας

Διαβάστε περισσότερα

Ασφαλιστικές Εταιρείες 2007

Ασφαλιστικές Εταιρείες 2007 Ασφαλιστικές Εταιρείες 2007 1. Να αναφερθεί το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τις ασφαλιστικές εταιρείες. Το δίκαιο της ιδιωτικής ασφάλισης που ισχύει σήμερα αποτελείται από το νομοθετικό διάταγμα Ν.Δ.

Διαβάστε περισσότερα

Νομικός Κίνδυνος & Εξαγορά Επιχειρήσεων. Νίκος Φράγκος

Νομικός Κίνδυνος & Εξαγορά Επιχειρήσεων. Νίκος Φράγκος Νομικός Κίνδυνος & Εξαγορά Επιχειρήσεων Νίκος Φράγκος 1 Έννοια Νομικού Κινδύνου Pre-closing Κίνδυνος Ολοκλήρωσης (execution risk) Μη διασφάλιση της ολοκλήρωσης της συναλλαγής εξαγοράς λόγω πλημμελούς ή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ... 2 1. Συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ορισμένου και αορίστου χρόνου... 2 1.1 Σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου... 3

Διαβάστε περισσότερα

Λ. ΑΛΕΞΑΝ ΡΑΣ 144, 114 71 ΑΘΗΝΑ / ΤΗΛ.:210 6460284, 210 6460734, ΦΑΞ:

Λ. ΑΛΕΞΑΝ ΡΑΣ 144, 114 71 ΑΘΗΝΑ / ΤΗΛ.:210 6460284, 210 6460734, ΦΑΞ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Πληροφορίες: Ανδρέας Μαντζουράνης Ειδικός Επιστήµονας Ηλεκτρον. /νση: amantzouranis@synigoroskatanaloti.gr Αθήνα, 13 Ιουλίου 2010 Αριθ. Πρωτ. : 1580 ΠΡΟΣ:... 2. ΕΥ ΑΠ Α.Ε. Ωρωπού 156

Διαβάστε περισσότερα

Γ Ν Ω Μ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η

Γ Ν Ω Μ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η ΠΑΝΟ ΕΤΓΟΤΡΖ-ΓΗΚΖΓΟΡΟ ΑΘΖΝΩΝ ΝΟΜΗΚΟ ΤΜΒΟΤΛΟ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΔΝΩΖ ΓΖΜΩΝ ΚΑΗ ΚΟΗΝΟΣΖΣΩΝ ΔΛΛΑΓΟ ΜΠΟΤΜΠΟΤΛΗΝΑ 9-11 (2 ος όροφος) ΑΘΖΝΑ ΣΖΛ:210-8259140-1-FAX: 210-8259235 ΚΗΝ:6977506705 E-mail: pzygouris@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ Σήμερα, την././.., (ημερομηνία υπογραφής) στ.. (τόπο υπογραφής), οι υπογράφοντες το παρόν συμφωνητικό, αφενός ο.., κάτοικος, οδός., με ΑΦΜ. Δ.Ο.Υ

Διαβάστε περισσότερα