ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2013) 280 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Ενδυνάμωση των τοπικών αρχών στις χώρες εταίρους για τη βελτίωση της διακυβέρνησης και την ενίσχυση των αποτελεσμάτων στον τομέα της ανάπτυξης EL EL

2 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Ενδυνάμωση των τοπικών αρχών στις χώρες εταίρους για τη βελτίωση της διακυβέρνησης και την ενίσχυση των αποτελεσμάτων στον τομέα της ανάπτυξης 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ Η κεντρική διαχείριση, από την κορυφή προς την βάση, των αναπτυξιακών πολιτικών και προγραμμάτων δεν είναι ικανή από μόνη της να επιλύσει τα περίπλοκα ζητήματα που συνδέονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη και την καταπολέμηση της φτώχειας. Οι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, ιδίως σε τοπικό επίπεδο. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, πολλές κεντρικές κυβερνήσεις σε αναπτυσσόμενες χώρες ανέθεσαν αρμοδιότητες στις τοπικές αρχές 1 στο πλαίσιο εθνικών αναπτυξιακών διαδικασιών, ώστε οι τοπικές πραγματικότητες να λαμβάνονται υπόψη στη χάραξη των δημόσιων πολιτικών και στην παροχή υπηρεσιών. Ωστόσο, δεδομένου ότι η πολιτική αυτή αναγνώριση δεν συνοδεύεται πάντα από επαρκές επίπεδο αυτονομίας, ανάπτυξης ικανοτήτων και δημοσιονομικών πόρων, η ενδυνάμωση των τοπικών αρχών παραμένει ανεπαρκής. Σε πολλές χώρες εταίρους της ΕΕ, η άμεση χρηματοδότηση μέσω των τοπικών αρχών εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει πολύ μικρό μέρος των εθνικών δαπανών του δημόσιου τομέα και της διεθνούς αναπτυξιακής βοήθειας. Για να αποδεσμευθεί το αναπτυξιακό δυναμικό των τοπικών αρχών πρέπει να υπερκεραστούν αρκετά εμπόδια. Προς τον σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαιώνει τη σημασία των τοπικών αρχών στις χώρες εταίρους όσον αφορά την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων και προτείνει να αναληφθεί μια πιο στρατηγική δέσμευση για την ενδυνάμωσή τους 2. Η παρούσα ανακοίνωση ενσωματώνει τα αποτελέσματα του διαρθρωμένου διαλόγου σχετικά με τη συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών αρχών στην 1 2 Στην παρούσα ανακοίνωση, ο όρος «τοπικές αρχές» θα αναφέρεται στους δημόσιους φορείς με νομική προσωπικότητα, που αποτελούν συνιστώσα της κρατικής δομής, κάτω από το επίπεδο της κεντρικής κυβέρνησης και είναι υπόλογοι στους πολίτες. Οι τοπικές αρχές αποτελούνται κατά κανόνα από ένα όργανο διαβούλευσης ή χάραξης πολιτικής (συμβούλιο ή συνέλευση) και ένα εκτελεστικό όργανο (τον δήμαρχο ή άλλον εκτελεστικό διευθυντή), που εκλέγονται άμεσα ή έμμεσα ή επιλέγονται σε τοπικό επίπεδο. Ο όρος περιλαμβάνει διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης, π.χ. χωριά, δήμους, περιφέρειες, χώρες, επαρχίες, κ.λπ. Ωστόσο, σ αυτό το ευρύ πλαίσιο, το επίκεντρο της παρούσας ανακοίνωσης τίθεται σε επίπεδο δήμων, το οποίο είναι γενικά το χαμηλότερο επίπεδο διακυβέρνησης του δημόσιου θεσμικού συστήματος και το πλησιέστερο στους καταναλωτές. Ακολουθεί και συμπληρώνεται με την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης: φορείς ανάπτυξης» COM (2008) 626 final ( ). URL: Επισυνάπτεται ο «Ευρωπαϊκός χάρτης για την αναπτυξιακή συνεργασία προς στήριξη της τοπικής διακυβέρνησης» URL: tion_in_support_of_local_governance_paper_p65. EL 2 EL

3 αναπτυξιακή συνεργασία της ΕΕ 3, η ΕΕ ανανέωσε την προσέγγιση για τη μείωση της φτώχειας και τη βιώσιμη ανάπτυξη, όπως ορίζεται στην ανακοίνωση «Αύξηση του αντίκτυπου της αναπτυξιακής πολιτικής: ένα πρόγραμμα δράσης για αλλαγή 4» και στις σχετικές ανακοινώσεις και συμπεράσματα 5 του Συμβουλίου σχετικά με το θέμα αυτό, καθώς και τα αποτελέσματα της διαβούλευσης με τους ενδιαφερόμενους φορείς που πραγματοποιήθηκε με βάση το έγγραφο ανάλυσης για τις «Τοπικές αρχές στον τομέα της ανάπτυξης». Επιπλέον, η ανακοίνωση λαμβάνει υπόψη τη διεθνή βοήθεια και το πρόγραμμα για την αποτελεσματικότητα της ανάπτυξης, όπως διαμορφώθηκε πρόσφατα στο τελικό έγγραφο για τον Μπουζάν 6. Η σημασία των τοπικών αρχών για την ανάπτυξη Η συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που αφορούν τη ζωή τους και η πρόσβαση σε μηχανισμούς λογοδοσίας αποτελούν παράγοντες θεμελιώδους σημασίας για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και τη μείωση της φτώχειας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στο τοπικό επίπεδο, στο οποίο ζουν και εργάζονται οι πολίτες, στο οποίο παρέχονται βασικές υπηρεσίες και στο οποίο είναι εγκατεστημένες οι επιχειρήσεις. Επομένως, οι πολίτες έχουν να αντιμετωπίσουν κοινά συμφέροντα, να καθορίσουν στόχους και να συνεργαστούν για την εξεύρεση λύσεων με σκοπό τη βελτίωση της πρόσβασης στις υπηρεσίες, την ισορροπημένη κατανομή των διαθέσιμων πόρων, τη βελτίωση της κοινωνικής συνοχής και την ενίσχυση της λογοδοσίας και της διαφάνειας των δημόσιων αρχών, συμπεριλαμβανομένων των μηχανισμών λογοδοσίας. Δεδομένου ότι οι τοπικές αρχές είναι πιο κοντά στους πολίτες από ό,τι οι άλλοι δημόσιοι οργανισμοί, εναπόκειται σ αυτές να κινητοποιούν την τοπική κοινή γνώμη και ταυτόχρονα να λειτουργούν ως καταλύτες της αλλαγής. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την βελτίωση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης, την ανάπτυξη περισσότερο συμμετοχικών διαδικασιών, σε συνεργασία με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών 7 (ΟΚΠ) και την εξεύρεση λύσεων στα επείγοντα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι τοπικές κοινότητες. Μεταξύ των προβλημάτων αυτών περιλαμβάνονται ο κοινωνικός αποκλεισμός, η μετανάστευση, η επισιτιστική ασφάλεια, οι περιορισμένες υποδομές, ο ταχύς ρυθμός αστικοποίησης, η εξάντληση των πόρων, η δημόσια ασφάλεια και η βία, οι περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις των εξορυκτικών δραστηριοτήτων, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και ο μετριασμός των επιπτώσεών της, το κράτος δικαίου και η πρόσβαση στη δικαιοσύνη URL: COM(2011) 637 final ( ). COM(2011) 638 final ( ), COM(2011) 865 final ( ), COM(2012) 446 final ( ), COM(2012) 492 final ( ) και συμπεράσματα του Συμβουλίου ( ), COM(2012) 586 final ( ), JOIN(2012) 27 final ( ), COM(2013) 92 ( ). URL: «Η ΕΕ θεωρεί ότι στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) περιλαμβάνονται όλες οι μη κρατικές και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα δομές (συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων σε επίπεδο δήμων και κοινοτήτων, των μη κυβερνητικών οργανώσεων, των οργανώσεων θρησκευτικού χαρακτήρα, των ιδρυμάτων, των ερευνητικών οργανισμών, των συνδικαλιστικών οργανώσεων, των οργανώσεων γυναικών, των συνεταιρισμών, των επαγγελματικών και επιχειρηματικών οργανώσεων και των μέσων μαζικής ενημέρωσης), μέσω των οποίων οργανώνονται οι πολίτες για να επιδιώξουν κοινούς στόχους και ιδανικά». COM(2012) 492 τελικό. URL: EL 3 EL

4 Η χρηστή διακυβέρνηση 8 σε τοπικό επίπεδο είναι απαραίτητη για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης και θεμιτών αποτελεσμάτων. Δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για ευέλικτες και αποτελεσματικές διαδικασίες ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Η ποιότητα της τοπικής διακυβέρνησης συνδέεται πρωτίστως με την πολιτική βούληση των κεντρικών κυβερνήσεων για τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών σε τοπικό επίπεδο, με νομικές και κανονιστικές πράξεις 9, που επιτρέπουν στις τοπικές αρχές να επωφελούνται από επαρκές επίπεδο αυτονομίας κατά την άσκηση των εξουσιών τους και να αποκτούν ειδικές ικανότητες. Συνεπώς, η ποιότητα της τοπικής διακυβέρνησης συνδέεται επίσης με τον τρόπο με τον οποίο οι τοπικές αρχές διαχειρίζονται και ασκούν δημόσιες πολιτικές και υπηρεσίες στηριζόμενες στις τοπικές διαδικασίες χάραξης πολιτικής και στις αλληλεπιδράσεις τους με άλλα δημόσια όργανα, τους πολίτες και τον ιδιωτικό τομέα, καθώς και με την κατανομή των διαθέσιμων πόρων. Στις πλούσιες σε φυσικούς πόρους χώρες, οι τοπικές αρχές θα μπορούσαν να δώσουν συμβουλές για τον τρόπο λειτουργίας των εξορυκτικών βιομηχανιών και για τον τρόπο με τον οποίο τα έσοδα από τον εξορυκτικό τομέα κατανέμονται μεταξύ των τοπικών δήμων και κοινοτήτων, της κεντρικής κυβέρνησης και των ιδιωτικών φορέων. Σε εύθραυστες, κρίσιμες και επιρρεπείς σε κρίση καταστάσεις, οι τοπικές αρχές καλούνται να διαδραματίσουν καίριο ρόλο για την προστασία ευάλωτων πληθυσμών και κοινοτήτων, με την ανάπτυξη και τη θέσπιση στρατηγικών ευρωστίας και τη δυνατότητα παροχής βασικών κοινωνικών υπηρεσιών. Σε περιοχές που είναι εκτεθειμένες σε καταστροφές, οι τοπικές αρχές μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο όσον αφορά την πρόληψη των κινδύνων, τον μετριασμό των επιπτώσεών τους και την ετοιμότητα, σε συνδυασμό με την έγκαιρη αντίδραση και την παροχή βασικών υπηρεσιών στον εκάστοτε πληθυσμό. Επίσης, διαδραματίζουν συχνά σημαντικό ρόλο όσον αφορά την έγκαιρη προειδοποίηση και, με τον τρόπο αυτό, συμβάλλουν στην αποκλιμάκωση των πρώτων εκδηλώσεων βίας, μέσω τοπικών και παραδοσιακών μηχανισμών επίλυσης διαφορών. Ωστόσο, το συγκριτικό πλεονέκτημα των τοπικών αρχών μπορεί να υπονομευθεί από ορισμένους αρνητικούς πολιτικούς παράγοντες, κυρίως από την έλλειψη αποτελεσματικής ηγεσίας, την ύπαρξη υψηλών επιπέδων διαφθοράς και κακοδιοίκησης, τις πελατειακές σχέσεις και την παραοικονομία, καθώς και από θεσμικές αδυναμίες, όπως η δυσλειτουργία των θεσμικών ρυθμίσεων, οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι, το χαμηλό επίπεδο διοικητικών ικανοτήτων, καθώς και οι ακατάλληλες διαδικασίες προγραμματισμού και διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών. Συνεπώς, ανάλογα με το πλαίσιο της κάθε χώρας, μπορεί να χρειαστεί να αυξηθούν οι ικανότητες των τοπικών αρχών και να ενισχυθούν οι δομές τοπικής διακυβέρνησης, έτσι ώστε ο δημόσιος τομέας, στο τοπικό επίπεδο, να μπορεί να συνδεθεί με τις αναπτυξιακές διαδικασίες. Η ταυτόχρονη ενδυνάμωση των τοπικών δημόσιων αρχών και των πολιτών είναι θεμελιώδους σημασίας, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες έχουν την ικανότητα να 8 9 Η διακυβέρνηση αφορά τους κανόνες, τις διαδικασίες, και τη συμπεριφορά μέσω των οποίων εκφράζονται τα συμφέροντα, γίνεται η διαχείριση των πόρων και ασκείται η εξουσία στην κοινωνία από τα θεσμικά όργανα που είναι αρμόδια για τις δημόσιες υποθέσεις και μέσω των οποίων εξασφαλίζεται η συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων φορέων. COM(2003) 615 τελικό ( ). Παραδείγματος χάρη, θεσμικές ρυθμίσεις, διαχωρισμός των εξουσιών, εκλογικά και κομματικά συστήματα, κατάλληλες πολιτικές αποκέντρωσης, διακυβερνητικά δημοσιονομικά συστήματα, σεβασμός του κράτους δικαίου. EL 4 EL

5 απαιτούν διαφάνεια και λογοδοσία 10 και, από την άλλη πλευρά, οι τοπικές αρχές διαθέτουν τα μέσα και τα απαιτούμενα κίνητρα για να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των πολιτών για αποτελεσματική, διαφανή και υπεύθυνη διακυβέρνηση, για δίκαιη κατανομή των πόρων και πρόσβαση στις υπηρεσίες. 2. ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ Όσον αφορά τη στήριξη του δημόσιου τομέα στις χώρες εταίρους για τον αποτελεσματικότερο και αποδοτικότερο σχεδιασμό και την εφαρμογή εθνικών αναπτυξιακών πολιτικών και προγραμμάτων, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει ο τοπικός δημόσιος τομέας. Η βοήθεια στις τοπικές αρχές θα πρέπει να αποσκοπεί στην ενίσχυση των ικανοτήτων και των μέσων για την εκτέλεση της θεσμικής τους εντολής, όπως ορίζεται από το νόμο και, κατά συνέπεια, για την άσκηση του δικαιώματός τους να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες με πλήρη αρμοδιότητα χάραξης πολιτικών. Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας 11, στόχος της ΕΕ είναι να προαγάγει τον ρόλο των τοπικών αρχών ως υπεύθυνων φορέων για τη χάραξη πολιτικής και τη λήψη αποφάσεων, ούτως ώστε να ευνοηθούν η διαφάνεια και η λογοδοσία κατά τη χάραξη πολιτικής, καθώς και η παροχή υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο. Με τον τρόπο αυτό, οι τοπικές αρχές θα μπορέσουν να ενδυναμωθούν και να βελτιώσουν την τοπική ανάπτυξη χάρη στην ενίσχυση της δημοκρατικής συμμετοχής, της δικαιοσύνης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ενεργού συμμετοχής των πολιτών στα κοινά, τη συμμετοχή των γυναικών και των νέων στη δημόσια σφαίρα, καθώς και την εδραίωση της λογοδοσίας σε πολλά επίπεδα. Οι συμπράξεις και οι μηχανισμοί διαλόγου με τα ενδιαφερόμενα μέρη στους οποίους λαμβάνουν μέρος οι εκπρόσωποι τοπικών αρχών, διάφοροι άλλοι τοπικοί φορείς και πολίτες, θα πρέπει να ενθαρρύνονται σε τοπικό επίπεδο με σκοπό την έναρξη του διαλόγου με τις σχετικές κεντρικές αρχές, ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι ανάγκες και οι ανησυχίες των τοπικών πληθυσμών καθίστανται γνωστές και λαμβάνονται υπόψη. Ακριβώς στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να συσταθεί μια τοπική προσέγγιση για την ανάπτυξη. Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες μιας περιοχής, η τοπική προσέγγιση της ανάπτυξης χαρακτηρίζεται ως δυναμική και μακροπρόθεσμη διαδικασία από τη βάση προς την κορυφή και στηρίζεται σε πολλαπλούς παράγοντες και τομείς, στο πλαίσιο των οποίων πολλά τοπικά θεσμικά όργανα και τοπικοί φορείς συνεργάζονται για τον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων, καθώς και για τον προγραμματισμό και την εφαρμογή αναπτυξιακών στρατηγικών. Χάρη στην καθοδήγηση των τοπικών αρχών και στην κινητοποίηση συμπληρωματικών ιδιωτικών και συλλογικών ικανοτήτων και πόρων, η τοπική προσέγγιση της ανάπτυξης μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στην ποιότητα της ζωής και την ευζωία των πολιτών, διασφαλίζοντας ισορροπία μεταξύ της κοινωνικοοικονομικής μεγέθυνσης, της Οι τοπικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο καθιστώντας τους τοπικούς πολιτικούς και τους υπαλλήλους υπόλογους για την αποτελεσματική παροχή δημόσιων υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, η αλληλεπίδραση μεταξύ των τοπικών αρχών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών συμβάλλει στη δημιουργία τοπικού πολιτικού συστήματος στο οποίο πραγματοποιούνται πολιτικές και αναπτυξιακές διαδικασίες. Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, οι δημόσιες αρμοδιότητες, οι κανονιστικές λειτουργίες και οι αρμοδιότητες στον τομέα των δαπανών μεταφέρονται στο χαμηλότερο θεσμικό ή κοινωνικό επίπεδο, που είναι πιο κοντά στους πολίτες και που έχει την ικανότητα και την εντολή για την εκτέλεσή τους. EL 5 EL

6 ισότητας και της ποιότητας του περιβάλλοντος και ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των πλέον ευάλωτων ομάδων. Επιπλέον, η προσέγγιση αυτή μπορεί να ενισχύσει τις τοπικές πολιτικές διαδικασίες και τη διαφάνεια, καθώς και να ενθαρρύνει τη δημοκρατική συνυπευθυνότητα των αναπτυξιακών πολιτικών χάρη στη συνεχή παρακολούθηση της προόδου προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. 3. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΕ ΤΟΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Η ΕΕ θα πρέπει να συμβάλλει στη στήριξη δημοκρατικά νόμιμων, υπεύθυνων και αντιπροσωπευτικών τοπικών αρχών και τοπικών ηγετών στις χώρες εταίρους, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις δημοτικές αρχές στις αγροτικές και αστικές περιοχές. Θα πρέπει επίσης να διερευνήσει τις δυνατότητες συντονισμού με τις περιφερειακές αρχές. Σε ευαίσθητες καταστάσεις, η συνεργασία της ΕΕ με τις τοπικές αρχές είναι ιδιαίτερα σημαντική παράλληλα με τις διαδικασίες συγκρότησης κράτους, οι οποίες είναι αποφασιστικής σημασίας για την επίτευξη σταθερότητας. Όπως αναφέρεται στο «πρόγραμμα δράσης για αλλαγή», η συνεργασία αυτή είναι ιδιαίτερα ενδεδειγμένη για τις χώρες στις οποίες παρατηρούνται σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στις περιπτώσεις αυτές, η ΕΕ μπορεί να διακόψει τη συνεργασία με τις κεντρικές κυβερνήσεις και να συνεχίσει να παρέχει βοήθεια μέσω των τοπικών αρχών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Ομοίως, η ΕΕ θα πρέπει να στηρίξει τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι κυβερνήσεις για τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος με σκοπό την ενδυνάμωση των τοπικών αρχών, ώστε να μπορούν να χαράζουν και να εφαρμόζουν τοπικές πολιτικές και τοπικά προγράμματα και να συμμετέχουν πλήρως στις διαδικασίες βιώσιμης ανάπτυξης. Μαζί με τις κεντρικές κυβερνήσεις, η ΕΕ θα πρέπει να επενδύσει σε δραστηριότητες ανάπτυξης των ικανοτήτων, έτσι ώστε οι τοπικές αρχές, ιδίως σε απομακρυσμένες περιοχές με περιορισμένες δυνατότητες και πόρους, να μπορούν να κατευθύνουν την ανάπτυξη στο έδαφός τους σε συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς. Από λειτουργικής απόψεως, η νέα προσέγγιση της ΕΕ θα πρέπει να προωθήσει ακόμη περισσότερο την πολιτική, διοικητική και δημοσιονομική αυτονομία των τοπικών αρχών μέσω μεταρρυθμίσεων στον τομέα της αποκέντρωσης, της ανάπτυξης ικανοτήτων και των θεσμών Διαδικασίες αποκέντρωσης Η αποκέντρωση αποτελεί ιδιαίτερη πλευρά της μεταρρύθμισης του δημόσιου τομέα. Συνεπάγεται τη μεταβίβαση μιας σειράς αρμοδιοτήτων και πολιτικών εξουσιών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η είσπραξη εσόδων, καθώς και οι αρμοδιότητες στον τομέα της παροχής υπηρεσιών και των οικονομικών, ανθρώπινων και διοικητικών πόρων από το υψηλότερο επίπεδο του πολιτικού συστήματος προς τις δημόσιες αρχές που βρίσκονται σε χαμηλότερο επίπεδο. Η αποκέντρωση είναι, εξ ορισμού, ένα πολιτικό θέμα που επηρεάζει τη συνολική οργάνωση ενός κράτους. Στόχος της είναι η βελτίωση της αποτελεσματικότητας, της ισότητας και της κοινωνικής συνοχής και μπορεί να αποφασιστεί μόνο από ένα κυρίαρχο κράτος. Ως εκ τούτου, η στήριξη της αποκέντρωσης από αναπτυξιακούς εταίρους θα πρέπει να προβλέπεται EL 6 EL

7 μόνο όταν υπάρχει πολιτική βούληση να δρομολογηθεί και να στηριχθεί η αποκέντρωση ή όταν έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή μεταρρυθμίσεις αποκέντρωσης. Ταυτόχρονα, η ΕΕ θα πρέπει να προσαρμόσει, ενδεχομένως, τις τομεακές της επιχειρήσεις σε ήδη αποκεντρωμένα περιβάλλοντα. Η στήριξη της ΕΕ σε διαδικασίες αποκέντρωσης θα στηρίζεται κυρίως στην κατανόηση της πολιτικής οικονομίας των μεταρρυθμίσεων σε σχέση με τα εδαφικά πλεονεκτήματα. Επιπλέον, η στήριξη της αποκέντρωσης από την ΕΕ θα πρέπει να επικεντρωθεί στη δημιουργία νομικού και πολιτικού περιβάλλοντος ευνοϊκού για την αποκέντρωση και στη ενίσχυση των θεσμών και των ικανοτήτων, ώστε οι τοπικές αρχές να απολαμβάνουν ορισμένου βαθμού αυτονομίας κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που τους επιβάλλει ο νόμος. Μεταξύ των αναμενόμενων αποτελεσμάτων θα πρέπει να είναι η χορήγηση επαρκών οικονομικών πόρων στις τοπικές αρχές σύμφωνα με τα εθνικά νομικά πλαίσια, η βελτίωση της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών και η κινητοποίηση εσόδων σε τοπικό επίπεδο. Παράλληλα, η στήριξη της ΕΕ θα πρέπει να αποσκοπεί στην ενίσχυση των ικανοτήτων των κεντρικών αρχών, των αποκεντρωμένων δημόσιων υπηρεσιών, καθώς και του τοπικού πολιτικού και διοικητικού προσωπικού, σε συνδυασμό με την εφαρμογή μηχανισμών πολιτικής λογοδοσίας, διαφάνειας, και παρακολούθησης των δημοτικών πολιτικών. Στήριξη της ΕΕ στη διαδικασία αποκέντρωσης: το παράδειγμα της Καμπότζης Από το 2006 έως τον Δεκέμβριο του 2011, η ΕΕ συγχρηματοδότησε το πρόγραμμα με τίτλο «Ενίσχυση της δημοκρατικής και αποκεντρωμένης τοπικής αυτοδιοίκησης» στο πλαίσιο εταιρικής σχέσης με το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) για τη στήριξη της αποκέντρωσης και της στρατηγικής αποκέντρωσης της κυβέρνησης της Καμπότζης. Στο δημοτικό επίπεδο, το πρόγραμμα ανέπτυξε οριζόντια συνεργασία μεταξύ των δήμων και κοινοτήτων και συγχρόνως βελτίωσε τις αντιλήψεις των πολιτών για τις τοπικές αρχές και την ευζωία τους. Σε επαρχιακό επίπεδο, το πρόγραμμα ενθάρρυνε τη δημιουργία 24 νομικά ανεξάρτητων ενώσεων τοπικών αρχών. Σε εθνικό επίπεδο, στόχος της δράσης ήταν η βελτίωση των χρηματοοικονομικών μεταφορών μεταξύ των διαφόρων επιπέδων εξουσίας. Οι τοπικές αρχές έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν οικονομικούς πόρους με πιο αυτόνομο τρόπο. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ θα πρέπει να θεωρήσει ότι η φορολογική αποκέντρωση αποτελεί στρατηγική πύλη εισόδου για τη σταδιακή δημιουργία νοοτροπίας λογοδοσίας, στον βαθμό που προσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίον παράγονται και διανέμονται οι πόροι που χρησιμοποιούνται για να ικανοποιηθούν οι προσδοκίες των πολιτών. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στους μηχανισμούς που επιτρέπουν τον συνδυασμό εξωτερικών και εσωτερικών πόρων στο πλαίσιο μηχανισμών φορολογικής μεταφοράς για τη στήριξη των τοπικών φορολογικών εσόδων και των διαδικασιών προγραμματισμού, της κατάρτισης του προϋπολογισμού και της πραγματοποίησης δαπανών για την ανάπτυξη από τις τοπικές αρχές Ενίσχυση των ικανοτήτων των τοπικών αρχών Για να ενισχυθεί η ικανότητα των τοπικών αρχών να συμβάλουν στη χρηστή διακυβέρνηση και, κατ επέκταση, να επιτύχουν τους αναπτυξιακούς στόχους σε τοπικό επίπεδο, οι τοπικά εκλεγμένοι υπάλληλοι και το διοικητικό προσωπικό θα πρέπει να υπερκεράσουν ορισμένους περιορισμούς ικανοτήτων, όπως η διαχείριση και η κινητοποίηση πόρων του δημόσιου τομέα, οι ηγετικές δεξιότητες, η διαχείριση των δημοσίων οικονομικών, η αύξηση των εσόδων και των δαπανών, η διαφάνεια, η συμμετοχή και η αλληλεπίδραση με άλλους φορείς. Οι ικανότητες για χρηστή τοπική διακυβέρνηση επηρεάζονται από παράγοντες που λειτουργούν σε τρία επίπεδα: ατομικό επίπεδο, θεσμικό επίπεδο και οργανωτικό επίπεδο. Στο ατομικό επίπεδο, οι τοπικές ικανότητες επηρεάζονται από τις δεξιότητες, την κατάρτιση και τη στάση των τοπικών πολιτικών και του διοικητικού προσωπικού. Στο θεσμικό επίπεδο, οι EL 7 EL

8 ικανότητες εξαρτώνται από τις δομές και τις λειτουργικές διαδικασίες οι οποίες πλαισιώνουν και διέπουν τις δραστηριότητες του προσωπικού. Στο οργανωτικό επίπεδο, οι ικανότητες εξαρτώνται από το πολιτικό και νομικό περιβάλλον, καθώς και από τους κανόνες και τις πρακτικές που διέπουν τις σχέσεις με άλλους φορείς. Η στήριξη της ανάπτυξης των ικανοτήτων των τοπικών αρχών θα προσδιορισθεί βάσει μιας μακροπρόθεσμης προσέγγισης με γνώμονα τη ζήτηση και δίνει έμφαση στην ενίσχυση της ικανότητας άσκησης εξουσίας, της παροχής υπηρεσιών χωρίς αποκλεισμούς και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. Για τη διαμόρφωση αυτής της προσέγγισης, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η ενίσχυση των ικανοτήτων των τοπικών αρχών στο πλαίσιο των τομέων που αναπτύσσουν δραστηριότητες λειτουργίας τους, κατόπιν πρωτοβουλίας της εκάστοτε χώρας, κυρίως με τη συμμετοχή εθνικών ενώσεων τοπικών αρχών και σχολών δημόσιας διοίκησης, με την ενθάρρυνση της οριζόντιας συνεργασίας μεταξύ των τοπικών αρχών, για παράδειγμα, με τη μορφή τεχνικής στήριξης μικρότερων δήμων από μεγαλύτερους, καθώς και με τη δημιουργία πιο ενδεδειγμένων δεσμών μεταξύ κεντρικών και τοπικών αρχών Βιώσιμη δημογραφική ανάπτυξη των πόλεων Λόγω της ταχείας αύξησης του αστικού πληθυσμού, η αστική διακυβέρνηση έχει καταστεί μια άλλη σημαντική πτυχή της χρηστής διακυβέρνησης σε τοπικό επίπεδο. Οι τοπικές αρχές στις αστικές περιοχές διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που συνδέονται με την αστικοποίηση, όπως οι ανάγκες των πολιτών που ζουν σε αυθαίρετες εγκαταστάσεις χωρίς κατάλληλες υπηρεσίες και υποδομές, η υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής, η εγκληματικότητα και οι κοινωνικές δυσλειτουργίες. Το 2025, περίπου τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού θα κατοικεί σε αστικές περιοχές και το 95% της αύξησης του αστικού πληθυσμού θα σημειώνεται στις χώρες εταίρους και κυρίως στο πλαίσιο των χαμηλότερων εισοδηματικών ομάδων. Η αστικοποίηση οφείλεται σε διάφορες αιτίες, μεταξύ των οποίων η μετανάστευση πληθυσμών από μικρές πόλεις και αγροτικές περιοχές σε μεγάλες μητροπολιτικές περιοχές και η μετανάστευση πληθυσμών από αγροτικές περιοχές σε πόλεις μέτριου μεγέθους, καθώς και η φυσική αύξηση του υφιστάμενου πληθυσμού των μητροπόλεων. Στο πλαίσιο της συνεργασίας της με τις χώρες εταίρους, η ΕΕ θα προσπαθήσει να προωθήσει βιώσιμες στρατηγικές για την καταπολέμηση των διακρίσεων και την κατάργηση των φραγμών που αποκλείουν διάφορες ομάδες από την πρόσβαση στους πόρους και στις δυνατότητες που προσφέρει η αστική ανάπτυξη με σκοπό την προώθηση της κοινωνικής ένταξης, της εδαφικής συνοχής και της προστασίας του περιβάλλοντος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη πρόσβαση στη γη διότι αντιπροσωπεύει απαραίτητη προϋπόθεση για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Η αστικοποίηση επηρεάζει σημαντικά την αξίας της γης και, ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι τα οικονομικά των δήμων και κοινοτήτων μπορούν να επωφελούνται από την αύξηση των τιμών της γης, ώστε να είναι σε θέση να χρηματοδοτούν υπηρεσίες και υποδομές. Ειδικότερα, η ΕΕ θα πρέπει να ενθαρρύνει τις πόλεις να διαμορφώνουν πολιτικές αναβάθμισης των εξαθλιωμένων αστικών περιοχών, ώστε σταδιακά να εξυγιάνουν και να ενσωματώσουν επίσημα τις συνοικίες αυτές στην ίδια την πόλη δίνοντας τη δυνατότητα στους κατοίκους παραγκουπόλεων να έχουν πρόσβαση σε οικόπεδα, σε υπηρεσίες και στα αστικά δικαιώματα. Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να προσπαθήσει να βελτιώσει τις διοικητικές ικανότητες των τοπικών αρχών στον τομέα της καταχώρισης έγγειων δικαιωμάτων και EL 8 EL

9 συμφερόντων με σκοπό την αποτελεσματική και αποδοτική διαχείριση των αστικών εδαφών (κτηματολόγια, μητρώα ακινήτων σε αστικές περιοχές). Η βελτίωση της αστικής γης θα ανοίξει τις αγορές ακινήτων. Η ιδιοκτησία και οι συναλλαγές θα καταστούν πιο διαφανείς και φορολογήσιμες και αυτό θα ενισχύσει τις δημοσιονομικές ικανότητες των τοπικών αρχών, απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη των αστικών υποδομών και τη βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής Ενώσεις τοπικών αρχών Οι ενώσεις τοπικών αρχών 12 μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη χρηστής διακυβέρνησης και αναπτυξιακών αποτελεσμάτων σε τοπικό επίπεδο. Μεταξύ των βασικών τους λειτουργιών περιλαμβάνονται i) η προάσπιση των συμφερόντων των μελών τους στο πλαίσιο εθνικών πολιτικών διαλόγων με κεντρικές κυβερνήσεις και άλλους ενδιαφερόμενους εθνικούς φορείς, καθώς και στο πλαίσιο διεθνών φόρουμ, ii) οι δραστηριότητες άσκησης πίεσης για την αποκέντρωση πολιτικών που οδηγούν σε πιο αυτόνομες τοπικές αρχές με μεγαλύτερη δύναμη, iii) ο συντονισμός και η δημιουργία συζήτησης μεταξύ των μελών, iv) η ανταλλαγή πείρας και γνώσεων με σκοπό τη βελτίωση των ικανοτήτων των τοπικών αρχών, v) ο έλεγχος της ποιότητας των επιδόσεων των τοπικών αρχών στον τομέα των διαδικασιών χάραξης πολιτικής και παροχής υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο, vi) η προώθηση και ο συντονισμός συμμετοχικών τοπικών αναπτυξιακών προγραμμάτων. Σε πολλές χώρες εταίρους, οι ενώσεις τοπικών αρχών δεν είναι ακόμη αρκετά ανεπτυγμένες. Σε ορισμένες άλλες χώρες, δεν υπάρχουν καθόλου εθνικές ενώσεις τοπικών αρχών. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, οι διεθνείς ενώσεις τοπικών αρχών άρχισαν να διεκδικούν τη συμμετοχή τους στη χάραξη αναπτυξιακών πολιτικών και στην παροχή διεθνούς βοήθειας σε τοπικό επίπεδο. Οι διεθνείς ενώσεις τοπικών αρχών επιβεβαίωσαν επίσης τη σημασία των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της τοπικής διακυβέρνησης και της αποκέντρωσης με σκοπό τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για την τοπική ανάπτυξη. Στήριξη των ενώσεων τοπικών αρχών στις χώρες ΑΚΕ Από το 2010, στο πλαίσιο της συμφωνίας του Κοτονού, στόχος του περιφερειακού προγράμματος ARIAL που χρηματοδοτείται από την ΕΕ (στήριξη και ενίσχυση των ενώσεων τοπικής αυτοδιοίκησης ΑΚΕ σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο) είναι να δοθεί η δυνατότητα στις ενώσεις τοπικών αρχών να συμμετέχουν στον καθορισμό και την εφαρμογή αναπτυξιακών πολιτικών μέσω δραστηριοτήτων για την ανάπτυξη των ικανοτήτων και των θεσμών. Κατά τη διάρκεια της τριετούς περιόδου εφαρμογής του, το ARIAL δραστηριοποιήθηκε στην ενίσχυση των ενώσεων τοπικών αρχών σε εθνικό, υποηπειρωτικό και ηπειρωτικό επίπεδο. Τα βασικά αποτελέσματα έχουν ως εξής: i) στήριξη πέντε εθνικών ενώσεων, συγκεκριμένα στις χώρες Γκαμπόν, Τσαντ, Σουαζιλάνδη, Κιριμπάτι και Βανουάτου, μέσω του Ταμείου για τις αναδυόμενες ενώσεις τοπικών αρχών, ii) παραγωγή σειράς εργαλείων για την ανάπτυξη ικανοτήτων προσαρμοσμένων στη ζήτηση των ενώσεων τοπικών αρχών, προκειμένου να εντοπίζονται οι δυνατότητες χρηματοδότησης, να εξετάζονται οι ανάγκες των τοπικών αρχών, να διεκπεραιώνεται η διαχείριση των έργων και να εκπονούνται σχέδια ανακοινώσεων και υπεράσπισης συμφερόντων και να εφαρμόζονται δραστηριότητες άσκησης πίεσης. Η ΕΕ θα πρέπει να επιδιώξει τη συμμετοχή ενώσεων τοπικών αρχών στον προγραμματισμό εθνικών και τοπικών προτεραιοτήτων, καθώς και στην εφαρμογή των σχετικών 12 Με τον όρο «Ενώσεις τοπικών αρχών» νοούνται οι ευρύτεροι οργανισμοί που βασίζονται στην ιδιότητα μέλους και στην αντιπροσωπευτικότητα σε περιφερειακό, εθνικό, υποηπειρωτικό, ηπειρωτικό και διεθνές επίπεδο. Μπορεί να έχουν οργανωθεί ως αυτόνομη οντότητα σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία στη χώρα καταχώρισης. Οι ενώσεις τοπικών αρχών μπορούν να αποτελούνται από ένα αντιπροσωπευτικό φορέα ο οποίος εκλέγεται από τα μέλη των τοπικών αρχών, καθώς και από μόνιμη γραμματεία. EL 9 EL

10 προγραμμάτων που χρηματοδοτεί, ιδίως αυτών που συνδέονται με την αποκέντρωση. Επιπλέον, η ΕΕ θα πρέπει να διευκολύνει τη δημιουργία εταιρικών σχέσεων μεταξύ ενώσεων τοπικών αρχών στις χώρες εταίρους και στην ΕΕ. 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να προσαρμόσει τη στήριξη της στον ρόλο, στο δυναμικό και στις αυξανόμενες ανάγκες της τοπικής αυτοδιοίκησης και ενώσεων τοπικής αυτοδιοίκησης στις χώρες εταίρους. Πρέπει να διερευνηθεί η χρησιμοποίηση καινοτόμων τρόπων χρηματοδότησης που να διευκολύνουν την ευέλικτη, διαφανή και οικονομικά αποδοτική πρόσβαση σε πόρους σε τοπικό επίπεδο. Στο πλαίσιο της στήριξης των διαδικασιών αποκέντρωσης, θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν οι επιχορηγήσεις βάσει των επιδόσεων για την παροχή τοπικών υπηρεσιών που στηρίζονται στην ετήσια αξιολόγηση των θεσμικών επιδόσεων των τοπικών αρχών. Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να στηρίζει τις πρωτοβουλίες που δίνουν τη δυνατότητα στους πολίτες να εντοπίζουν, να εξετάζουν και να ιεραρχούν σχέδια δημόσιων δαπανών (π.χ. συμμετοχικός προϋπολογισμός). Για τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών, η ΕΕ εφαρμόζει δράσεις δημοσιονομικής στήριξης, ιδίως συμβάσεις τομεακών μεταρρυθμίσεων. Η αποκέντρωση αυτών των δράσεων θα μπορούσε να συμβάλει στην αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση του πληθυσμού-στόχου ή των θεσμών-στόχων, παραδείγματος χάρη στον τομέα της υγείας, της εκπαίδευσης, της ύδρευσης, της αποχέτευσης, της γεωργίας ή της ίδιας της διαδικασίας αποκέντρωσης 13. Όσον αφορά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της δημοσιονομικής στήριξης, η ΕΕ θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τόσο τα κεντρικά όσο και τα υποεθνικά επίπεδα διακυβέρνησης. Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής, η ΕΕ θα πρέπει να στηρίζει τα συστήματα που καθιστούν δυνατή την αξιολόγηση του βαθμού μεταφοράς της χορηγηθείσας χρηματοδότησης στο πλέον κατάλληλο επίπεδο τοπικής διοίκησης μέσω του δημόσιου ταμείου. Το γεγονός αυτό μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των διακυβερνητικών μεταβιβάσεων φορολογικών εσόδων, στην ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας, των διαδικασιών και των συστημάτων των τοπικών αρχών, σε τομείς όπως ο προγραμματισμός και η δημοσιονομική διαχείριση και, κατά συνέπεια, να συμβάλει στην ποιότητα της παροχής υπηρεσιών. Η ΕΕ θα πρέπει, επίσης, να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στον συντονισμό των πολιτικών, στη συμπληρωματικότητα και τη συνοχή μεταξύ των εθνικών και υποεθνικών πολιτικών και των τομεακών πολιτικών που δικαιούνται δημοσιονομικής στήριξης, καθώς και στη συμπληρωματικότητα με τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της αποκέντρωσης και της ανάθεσης εξουσιών, λαμβάνοντας υπόψη ενδεχόμενους προβληματισμούς σχετικά με θέματα πολιτικού διαλόγου με τις κεντρικές αρχές. Η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει και να συντονίζει την αποκεντρωμένη και διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ των τοπικών αρχών της Ευρώπης και των χωρών εταίρων με βάση μακροχρόνιες και ισότιμες θεσμικές εταιρικές σχέσεις. Η αποκεντρωμένη συνεργασία μεταξύ των τοπικών αρχών της ΕΕ και των ομολόγων τους σε τρίτες χώρες 13 Κατευθυντήριες γραμμές του EuropeAid σχετικά με τη στήριξη του προϋπολογισμού (2012). URL: EL 10 EL

11 μπορεί να προσφέρει προστιθέμενη αξία στην εφαρμογή αναπτυξιακών δράσεων, μέσω της συνεχούς μάθησης μεταξύ ομοτίμων, της μεταφοράς τεχνογνωσίας και της ενίσχυσης της συμμετοχής τοπικών φορέων στους δημόσιους χώρους σε τοπικό επίπεδο. Έχοντας υπόψη ότι πολλές ευρωπαϊκές τοπικές αρχές άρχισαν να ενεργούν ως δωρητές, η ΕΕ καλεί τους εν λόγω φορείς να συγκεντρώσουν την τεχνογνωσία τους και να συνεργαστούν πιο συστηματικά, ώστε να ενισχυθεί ο αντίκτυπος αυτής της συνεργασίας σε τοπικό επίπεδο, σύμφωνα με τις αρχές αποτελεσματικότητας της ενίσχυσης και της ανάπτυξης. Στον τομέα αυτό, θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο η Επιτροπή των Περιφερειών, η οποία προσφέρει στις ευρωπαϊκές τοπικές αρχές έναν πολιτικό χώρο για την ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών, καθώς και για τη δημιουργία διαπεριφερειακών σχέσεων. Ομοίως, οι ευρωπαϊκές τοπικές αρχές έχουν επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση της εκπαίδευσης σε θέματα ανάπτυξης και ευαισθητοποίησης (DEAR) μεταξύ των πολιτών. Η στήριξη των πρώτων σταδίων μεταρρυθμίσεων στον δημόσιο τομέα θα πρέπει να συντονίζεται με τη στήριξη των επόμενων σταδίων, ώστε να ενισχυθεί ο ρόλος των τοπικών αρχών στον πολιτικό διάλογο και στη λήψη αποφάσεων σε εθνικό επίπεδο. Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να εξασφαλίσει επαρκή ευελιξία για να στηριχθούν οι πρωτοβουλίες των τοπικών αρχών και των ενώσεών τους. Οι αρχές που διατυπώνονται στην παρούσα ανακοίνωση προτείνεται να εφαρμοστούν για την στήριξη των τοπικών αρχών σε χώρες εταίρους και των ενώσεών τους σε εθνικό, ηπειρωτικό και διεθνές επίπεδο. Η ΕΕ θα πρέπει να κινητοποιηθεί κυρίως για να παράσχει στους εν λόγω φορείς τα μέσα δράσης, να τους δώσει τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται καλύτερα στα αιτήματα των πολιτών και να ανακατανείμουν με δικαιότερο τρόπο τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη σε τοπικό επίπεδο. Οι φιλοδοξίες αυτές θα πρέπει να συνοδεύονται με τις προσπάθειες προώθησης ευνοϊκού περιβάλλοντος σε εθνικό και τοπικό επίπεδο και να ενισχύουν τις ικανότητες των τοπικών αρχών. Στο διεθνές επίπεδο, η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι τοπικές αρχές και οι ενώσεις τοπικών αρχών για τη βελτίωση της ευαισθητοποίησης στα προβλήματα τοπικής και αστικής ανάπτυξης ώστε, κατά τη διαμόρφωση του διεθνούς αναπτυξιακού προγράμματος, να λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα των τοπικών δήμων και κοινοτήτων. Ενόψει του καθορισμού του αναπτυξιακού προγράμματος για την περίοδο μετά το 2015 και της προετοιμασίας του προγράμματος Habitat III, η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να λάβει καλύτερα υπόψη τις αρμοδιότητες διαφόρων κυβερνητικών βαθμίδων, καθώς και τις λύσεις που μπορούν να προτείνουν για την αντιμετώπιση παγκόσμιων και τοπικών προκλήσεων. EL 11 EL