Διπλωµατική Εργασία του φοιτητή του Τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Πατρών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Διπλωµατική Εργασία του φοιτητή του Τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Πατρών"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ: ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΝΣΥΡΜΑΤΗΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Διπλωµατική Εργασία του φοιτητή του Τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Πατρών Δογάνη Γεωργίου του Κωνσταντίνου Αριθµός Μητρώου: 5017 Θέµα «Ανάλυση Αλγορίθµων Εξισορρόπησης Χρώµατος σε Ψηφιακές Εικόνες» Επιβλέπων Ευάγγελος Δερµατάς Αριθµός Διπλωµατικής Εργασίας: Πάτρα, Φεβρουάριος 2013

2

3 ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Πιστοποιείται ότι η Διπλωµατική Εργασία µε θέµα «Ανάλυση Αλγορίθµων Εξισορρόπησης Χρώµατος σε Ψηφιακές Εικόνες» Του φοιτητή του Τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών Δογάνη Γεωργίου του Κωνσταντίνου Αριθµός Μητρώου: 5017 Παρουσιάστηκε δηµόσια και εξετάστηκε στο Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών στις.../../ Ο Επιβλέπων Ο Διευθυντής του Τοµέα Ευάγγελος Δερµατάς Αναπληρωτής Καθηγητής Νικόλαος Φακωτάκης Καθηγητής

4

5 Αριθµός Διπλωµατικής Εργασίας: Θέµα: «Ανάλυση Αλγορίθµων Εξισορρόπησης Χρώµατος σε Ψηφιακές Εικόνες» Φοιτητής: Δογάνης Γεώργιος Επιβλέπων: Ε. Δερµατάς Περίληψη Η υπολογιστική εξισορρόπηση χρώµατος είναι ένα βασικό προαπαιτούµενο για πολλές εφαρµογές όρασης µηχανών. Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται πολλές πρόσφατες εξελίξεις και οι τελευταίες µέθοδοι εξισορρόπησης χρώµατος. Προτείνονται επίσης διαφορετικά κριτήρια για την εκτίµηση των προσεγγίσεων αυτών. Επιχειρείται µια ταξινόµηση των µεθόδων αυτών και αυτές χωρίζονται σε τρεις οµάδες: τις στατικές µεθόδους, τις µεθόδους βασισµένες στο χρωµατικό εύρος (gamut-based) και τις µεθόδους βασισµένες στην εκπαίδευση (learning-based). Ακόµη, συζητείται η πειραµατική διάταξη συµπεριλαµβανοµένης µιας επισκόπησης των δηµόσια διαθέσιµων συνόλων δεδοµένων εικόνας. Τέλος, γίνεται µια αξιολόγηση των µεθόδων που θεωρούνται αιχµής µε βάση δύο σύνολα δεδοµένων.

6

7 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: Ανάλυση Αλγορίθμων Εξισορρόπησης Χρώματος σε Ψηφιακές Εικόνες ΔΟΓΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ - Α.Μ. 5017

8 Ευχαριστίες Θα ήθελα από καρδιάς να ευχαριστήσω τον επιβλέπων μου, Ευάγγελο Δερματά, αναπληρωτή καθηγητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών για την ανοχή, συμπαράσταση και βοήθεια του στη συγγραφή της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους γονείς μου, που εξακολουθούν να πιστεύουν σε μένα.

9 Περιεχόμενα Εισαγωγή Κεφάλαιο Χρωματική αντίληψη, χρωματικοί χώροι και χρωματική προσαρμογή Το μάτι Τι είναι το Χρώμα; Η Σύγχρονη Θεωρία των Αντίθετων Χρωμάτων Το Φωτομετρικό Σύστημα Τριχρωματικές Τιμές και Συναρτήσεις Χρωματικής Ταύτισης Επεκτείνοντας τις τριχρωματικές τιμές Διαγράμματα χρωματικότητας Το χρώμα και οι ορισμοί του Οι ορισμοί σε εξισώσεις Η φασματική απόκριση Φωτογραφικής Μηχανής Τί είναι προσαρμογή; Χρωματική προσαρμογή Μοντέλα Χρωματικής Προσαρμογής Μοντέλο Von Kries Θεωρία Retinex Κεφάλαιο Υπολογιστική εξισορρόπηση χρώματος: Θεωρία και μέθοδοι Εξισορρόπηση Χρώματος Υπολογιστική Εξισορρόπηση Χρώματος Α. Σχηματισμός της εικόνας Β. Διόρθωση εικόνας Ι. Στατικές Μέθοδοι Α. Μέθοδοι βασισμένες σε χαμηλού επιπέδου στατιστική (low- level statistics) Β. Μέθοδοι βασισμένες στη φυσική II. Μέθοδοι βασισμένες στο χρωματικό εύρος (gamut- based) IΙΙ. Μέθοδοι βασισμένες στην εκπαίδευση Α. Μέθοδοι που κάνουν χρήση στατιστικής χαμηλής στάθμης Β. Μέθοδοι που χρησιμοποιούν στατιστική μέσης- και υψηλής- στάθμης Γ. Σημασιολογική πληροφορία Κεφάλαιο Πείραμα, σύνολα δεδομένων και αξιολόγηση των αλγορίθμων I. Πειραματική διαδικασία Σύνολα δεδομένων (data sets) II. Αξιολόγηση Λεπτομέρειες του πειράματος III. Παραδείγματα εφαρμογής αλγορίθμων Α. Σύνολο SFU γκρι μπάλας Β. Σύνολο Color Checker Γ. Παραδείγματα με χρήση στατικών αλγορίθμων σε real- world εικόνες Κεφάλαιο Συζήτηση και μελλοντικές κατευθύνσεις έρευνας

10 Μελλοντικές κατευθύνσεις Παράρτημα Αλγόριθμοι που χρησιμοποιήθηκαν (κώδικας) Βιβλιογραφία

11 Εισαγωγή Το χρώμα είναι πολύτιμη συνιστώσα της όρασης μηχανών ή σε ζητήματα επεξεργασίας εικόνας, όπως η αλληλεπίδραση ανθρώπου- μηχανής [1], η εξαγωγή χαρακτηριστικών του χρώματος [2], και τα μοντέλα χρωματικής εμφάνισης [3]. Τα χρώματα που είναι παρόντα σε εικόνες καθορίζονται από τις εγγενείς ιδιότητες των αντικειμένων και επιφανειών, όπως επίσης και από το χρώμα της φωτιστικής πηγής. Για ένα σθεναρό σύστημα βασισμένο στο χρώμα, οι επιρροές αυτές της φωτιστικής πηγής πρέπει να διαχωρίζονται. Η ικανότητα αυτή αναγνώρισης του χρώματος της φωτιστικής πηγής καλείται εξισορρόπηση χρώματος. Η ανθρώπινη όραση έχει τη φυσική τάση να διορθώνει την επίδραση του χρώματος της φωτιστικής πηγής, πχ. [4, 5, 6, 7, 8], αλλά ο μηχανισμός που επιτρέπει την ικανότητα αυτή δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητός. Οι πρώτες έρευνες οδήγησαν στη θεωρία Retinex από τους Land και McCann [9, 10, 11], βάσει της οποίας εξήχθησαν πολλά διαφορετικά μοντέλα [12, 13, 14]. Εντούτοις, εξακολουθεί να υπάρχει ασυμφωνία μεταξύ της ανθρώπινης και της υπολογιστικής εξισορρόπησης χρώματος. Τα υπολογιστικά μοντέλα δε μπορούν να εξηγήσουν επαρκώς την εξισορρόπηση χρώματος σε ανθρώπινους παρατηρητές, όπως δείχθηκε από τους Kraft και Brainard [15]. Οι ερευνητές αυτοί έλεγξαν την ικανότητα διαφόρων υπολογιστικών θεωριών να αναλύσουν την ανθρώπινη εξισορρόπηση χρώματος, αλλά μόνο για να ανακαλύψουν πως καθεμία από αυτές αφήνει υπαρκτή εναπομείνασα απόκλιση. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι έχουν, σε κάποιο βαθμό, την ικανότητα εξισορρόπησης χρώματος ακόμα και χωρίς συγκεκριμένες νύξεις σχετικές με τα υπολογιστικά μοντέλα [15]. Εναλλακτικά, δε μπορούν να εφαρμοστούν απευθείας παρατηρήσεις στην ανθρώπινη εξισορρόπηση χρώματος σε υπολογιστικά μοντέλα: οι Golz και MacLeod [16, 17] έδειξαν πως τα χρωματικά στατιστικά μιας σκηνής επηρεάζουν την ακρίβεια της ανθρώπινης εξισορρόπησης χρώματος, αλλά όταν αυτά αντιστοιχίζονται σε υπολογιστικά μοντέλα, η επίδραση βρέθηκε να είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ασθενής [18]. Κατόπιν τούτου, σε αυτή την εργασία εστιάζουμε την προσοχή μας στους αλγόριθμους υπολογιστικής εξισορρόπησης χρώματος. Σαν ένα παράδειγμα, θεωρήστε τις εικόνες στο Σχήμα Ι. Αυτές οι εικόνες αναπαριστούν την ίδια σκηνή, όπως αυτή εμφανίζεται κάτω από τέσσερις διαφορετικές φωτιστικές πηγές. Ο στόχος των αλγόριθμων υπολογιστικής εξισορρόπησης χρώματος είναι να διορθώσει τις πρώτες τρεις εικόνες (κάτω από τρεις διαφορετικές φωτιστικές πηγές), έτσι ώστε να εμφανίζονται ακριβώς όπως η τέταρτη εικόνα αναφοράς (κάτω από μια λευκή φωτιστική πηγή). 11

12 Σχήμα Ι. Παρουσίαση της επίδρασης διαφορετικά χρωματισμένων φωτιστικών πηγών στις μετρούμενες τιμές εικόνας. Αυτές οι εικόνες είναι προσαρμοσμένες στο [] και δείχνουν την ίδια σκηνή, κάτω από τέσσερις διαφορετικές φωτιστικές πηγές. Συχνά, τα υπολογιστικά μοντέλα για εξισορρόπηση χρώματος χαρακτηρίζονται από την εκτίμηση της φωτιστικής πηγής. Οι αντίστοιχοι αλγόριθμοι βασίζονται στην υπόθεση ότι το χρώμα της φωτιστικής πηγής είναι χωρικά ομογενές σε όλη τη σκηνή. Έτσι, αφού εκτιμηθεί καθολικά στην εικόνα το χρώμα της φωτιστικής πηγής, μπορεί να εφαρμοστεί διόρθωση χρώματος ώστε να προκύψει χρωματικά εξισορροπημένη εικόνα. Σε αυτή την εργασία ασχολούμαστε κύρια με την εκτίμηση του χρώματος φωτιστικής πηγής. Ειδικότερα, την εκτίμησης της φωτιστικής πηγής κάνοντας χρήση μιας και μόνο εικόνας από μια κανονική ψηφιακή φωτογραφική μηχανή. Έτσι, μέθοδοι που χρησιμοποιούν επιπρόσθετες εικόνες, πχ. [22, 23, 24, 25, 26, 27], διαφορετικές φυσικές συσκευές λήψης εικόνας, πχ. [28, 29] ή τμήματα κινούμενης εικόνας, πχ. [30, 31], δε συμπεριλαμβάνονται σε αυτή την έρευνα. Όταν χρησιμοποιούμε μια μοναδική εικόνα η οποία έχει ληφθεί από μια κανονική ψηφιακή μηχανή, η εκτίμηση της φωτιστικής πηγής είναι ένα όχι καλά ορισμένο πρόβλημα. Πρέπει να εκτιμηθούν οι εγγενείς ιδιότητες μιας επιφάνειας αλλά και το χρώμα της φωτιστικής πηγής, ενώ είναι γνωστό μόνο το προϊόν των δύο (η ψηφιακή εικόνα). Οι πρώτες απόπειρες για την εκτίμηση της φωτιστικής 12

13 πηγής προσπάθησαν να γεφυρώσουν το κενό υιοθετώντας γραμμικά μοντέλα φωτών και επιφανειών [32, 33, 34, 35]. Δυστυχώς, τέτοιες προσεγγίσεις δεν έχουν ως αποτέλεσμα ικανοποιητικά αποτελέσματα για πραγματικές (μη συνθετικές) εικόνες. Στην εργασία αυτή, οι προσεγγίσεις αιχμής χωρίζονται σε τρεις τύπους αλγορίθμων: 1) στατικές μέθοδοι, 2) μέθοδοι βασισμένες στο χρωματικό χώρο (gamut- based) και 3) μέθοδοι βασισμένες στην εκπαίδευση (learning- based). Ας σημειωθεί πως η κατάταξη των μεθόδων δεν είναι απόλυτη, πράγμα που σημαίνει πως κάποιες μέθοδοι είναι, για παράδειγμα, ταυτόχρονα βασισμένες στο χρωματικό εύρος και στην εκπαίδευση. Ο πρώτος τύπος αλγορίθμων είναι μέθοδοι που εφαρμόζονται σε οποιαδήποτε εικόνα χωρίς την ανάγκη για εκπαίδευση. Με άλλα λόγια, για ένα δεδομένο σύνολο δεδομένων εικόνας ή εφαρμογή, ο ορισμός των παραμέτρων παραμένει σταθερός (ή στατικός). Για το δεύτερο και τρίτο τύπο αλγορίθμων, χρειάζεται να εκπαιδευτεί ένα μοντέλο προτού γίνει εκτίμηση της φωτιστικής πηγής. Αυτή είναι μια ουσιώδης διαφορά η οποία καθορίζει μερικώς την καταλληλότητα εφαρμογής ενός αλγορίθμου σε συστήματα πραγματικού κόσμου (real- world). Τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται σε αυτή την εργασία για την αξιολόγηση των υπολογιστικών μεθόδων είναι τα εξής: - η προϋπόθεση δεδομένων εκπαίδευσης - η ακρίβεια της εκτίμησης - το υπολογιστικό κόστος της μεθόδου - η διαφάνεια της προσέγγισης - η πολυπλοκότητα της υλοποίησης - ο αριθμός των παραμέτρων που μπορούν να ρυθμιστούν Υπάρχουν διάφορα σύνολα δεδομένων εικόνας δημόσια διαθέσιμα αυτή τη στιγμή για την αξιολόγηση των μεθόδων υπολογιστικής εξισορρόπησης χρώματος, τα οποία εκτείνονται από υψηλής ποιότητας υπερφασματικές σκηνές ως μεγάλης κλίμακας RGB εικόνες πραγματικού κόσμου. Επιλέχθηκαν δύο μεγάλα σύνολα δεδομένων για την ανάλυση της απόδοσης των διαφόρων δημόσια διαθέσιμων μεθόδων. 13

14 Κεφάλαιο 1 Χρωματική αντίληψη, χρωματικοί χώροι και χρωματική προσαρμογή Το μάτι Οι οπτικές αντιλήψεις του ανθρώπου ξεκινούν και επηρεάζονται έντονα από την ανατομική δομή του ματιού. Στο Σχήμα 1.1 παρουσιάζεται μία σχηματική αναπαράσταση της οπτικής δομής του ανθρώπινου ματιού και επισημαίνονται ορισμένα σημαντικά χαρακτηριστικά [19]. Το ανθρώπινο μάτι λειτουργεί ως μία φωτογραφική μηχανή. Ο κερατοειδής χιτώνας (cornea) και ο φακός λειτουργούν μαζί ως ένας φακός φωτογραφικής μηχανής ώστε να εστιάσουν μία εικόνα του οπτικού κόσμου πάνω στον αμφιβληστροειδή (retina), ο οποίος βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού, που λειτουργεί σαν το φιλμ ή σαν κάποιον άλλον αισθητήρα εικόνας μιας φωτογραφικής μηχανής. Αυτές και κάποιες άλλες δομές έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην αντίληψη μας για το χρώμα. Σχήμα 1.1. Σχηματικό διάγραμμα του ανθρώπινου ματιού με επισημασμένα κάποια βασικά στοιχεία. 14

15 Το μεγαλύτερο μέρος της οπτικής ισχύς παρέχεται από την κυρτή επιφάνεια του κερατοειδούς χιτώνα και η κεντρική λειτουργία του φακού είναι να μεταβάλλει αυτή την ισχύ αλλάζοντας το σχήμα του, να γίνεται πιο λεπτός για να βλέπει μακρινά αντικείμενα και πιο παχύς για να βλέπει κοντινά αντικείμενα. Ο κερατοειδής χιτώνας και ο φακός λειτουργώντας μαζί σχηματίζουν μία ανεστραμμένη εικόνα του εξωτερικού κόσμου πάνω στον αμφιβληστροειδή, ο οποίος είναι το φωτοευαίσθητο στρώμα του ματιού. Η ίριδα (iris), το χρωματισμένο δακτυλιοειδές μέρος του ματιού που βλέπουμε από την εξωτερική μεριά, αλλάζει το σχήμα της, έχοντας μια κεντρική οπή η οποία έχει διάμετρο μόνο 2 mm σε έντονο φως αλλά γίνεται μεγαλύτερη σε συνθήκες αμυδρού φωτισμού με μία διάμετρο 8 mm. Η κεντρική οπή η οποία αναφέρθηκε είναι η κόρη (pupil), το οπτικό διάφραγμα μέσα από το οποίο περνάει το φως. Η ίριδα μεταβάλλοντας τη διάμετρό της παρέχει κάποια αντιστάθμιση για μεταβολές στο επίπεδο της φωτεινότητας κάτω από την οποία βλέπονται τα αντικείμενα. Παρόλα αυτά αυτή η αντιστάθμιση ισοδυναμεί με ένα παράγοντα περίπου 8 προς 1 αντί για 16 προς 1 που θα περιμέναμε από το λόγο των τετραγώνων των διαμέτρων. Αυτό συμβαίνει καθώς οι ακτίνες φωτός που περνάνε από την άκρη της κόρης είναι λιγότερο αποτελεσματικές στο να διεγείρουν τον αμφιβληστροειδή χιτώνα σε σχέση με αυτές που περνάνε από το κέντρο. Αυτή η ιδιότητα είναι γνωστή ως το φαινόμενο Stiles- Crawford. Το μάτι είναι περίπου σφαιρικό, γεγονός το οποίο παρέχει στο μάτι πολύ ευρύ πεδίο όρασης, και έχει διάμετρο περίπου 20 mm. Παρόλα αυτά ο αμφιβληστροειδής χιτώνας απέχει πολύ από το να είναι ομοιόμορφος όσον αφορά την ευαισθησία σε όλη του την επιφάνεια. Η έγχρωμη όραση περιορίζεται σε ερεθίσματα που βλέπονται μέσα σε μία γωνία περίπου 40 ο του οπτικού άξονα (Hurvich 1981). Έξω από αυτή τη περιοχή η όραση είναι ουσιαστικά μονοχρωματική και χρησιμοποιείται κυρίως για την ανίχνευση κίνησης. Μέσα στις 40 ο και στις δύο μεριές του οπτικού άξονα η ικανότητα να βλέπουμε και χρώμα αλλά και οξείες λεπτομέρειες αυξάνεται σταδιακά καθώς προσεγγίζεται ο οπτικός άξονας. Η περιοχή με την οξύτερη όραση ονομάζεται φοβέα (fovea), η οποία περιλαμβάνει προσεγγιστικά την κεντρική 1 1 /2 ο διάμετρο του οπτικού πεδίου. Μία περιοχή μέσα σε αυτή που καλείται foveola αντιστοιχεί σε ένα πεδίο περίπου 1 ο. Ένα περίεργο χαρακτηριστικό της fovea και της foveola είναι ότι δεν είναι κεντραρισμένες στον οπτικό άξονα του ματιού αλλά βρίσκονται 4 ο περίπου από τη μία μεριά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο οπτικός άξονας να είναι μετατοπισμένος κατά αυτό το ποσό. Σχεδόν 10 ο από την άλλη μεριά του οπτικού άξονα (ισοδύναμα 14 ο από τη φοβέα) είναι το τυφλό σημείο (blind spot), όπου τα οπτικά νεύρα που συνδέουν τον αμφιβληστροειδή με τον εγκέφαλο περνάνε μέσα από την επιφάνεια της σφαίρας του ματιού [20]. Έτσι αυτή η περιοχή δεν έχει καμία ευαισθησία στο φως. Επίσης υπάρχει μία ακόμη περιοχή που καλύπτει ένα μέρος της fovea, το οποίο καλείται κίτρινο σημείο (yellow spot) ή macula lutea. Προστατεύει αυτή την πολύ κρίσιμη περιοχή του αμφιβληστροειδούς από έντονες εκθέσεις σε ενέργειες μικρού 15

16 μήκους κύματος. Εκτός από τις αυτές τις χωρικές αποκλίσεις στον αμφιβληστροειδή χιτώνα υπάρχουν διαφορές στους τύπους των φωτοαισθητήρων που υπάρχουν σε διαφορετικές περιοχές. Υπάρχουν δύο ειδών φωτοαισθητήρες, τα ραβδία (rods) και τα κωνία (cones). Όπως φαίνεται και στο Σχήμα 1.2 η κατανομή τους είναι ανομοιόμορφη. Σχήμα 1.2. Η πυκνότητα (φωτοϋποδοχείς ανά τετραγωνικό χιλιοστό) των ροδίων και των κωνίων φωτοϋποδοχέων συναρτήσει της θέσης τους στον ανθρώπινο αμφιβληστροειδή χιτώνα. Η μέγιστη πυκνότητά τους φτάνει τους 400x400 ανά mm 2. Στη fovea υπάρχουν σχεδόν μόνο κωνία. Συνολικά στον κάθε οφθαλμό υπάρχουν περίπου 5-7 εκατομμύρια κωνία και εκατομμύρια ραβδία. Στη fovea η σύνδεση μεταξύ κωνίων και ινών του οπτικού νεύρου είναι 1 προς 1, και επομένως έχουμε όραση μεγάλης ακρίβειας και οξύτητας. Αντίθετα καθώς η απόσταση από τη fovea αυξάνεται, αυξάνεται και ο αριθμός των αισθητήρων που ενώνεται με μία ίνα και φθάνει το λόγο 140 προς 1 στην περιφέρεια του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Τα ραβδία είναι ευαίσθητα σε πολύ χαμηλά επίπεδα φωτισμού και είναι υπεύθυνα για την σκοτοπτική όραση (scotopic) όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα παρατήρησης χρώματος. Αντίθετα τα κωνία ενεργοποιούνται σε κανονικά επίπεδα φωτισμού, δηλ. σε φωτοπικές (photopic) συνθήκες, και προσδίδουν την ικανότητα όρασης μεγάλης ακρίβειας και έγχρωμης όρασης. Υπάρχουν τρία είδη κωνίων που διαχωρίζονται ανάλογα με τη φασματική τους ευαισθησία σε τρεις επικαλυπτόμενες ζώνες: βραχέα (S), μεσαία (M) και μακρά (L) μήκη κύματος, που περίπου αντιστοιχούν σε περιοχές μπλε, πράσινου, κόκκινου (βλ. Σχήμα 1.3). 16

17 Σχήμα 1.3. (α) Οι φασματικές αποκρίσεις των L, M και S κωνίων. (β) Οι φασματικές συναρτήσεις φωτοβόλου ικανότητας της CIE για την σκοτοπική V (λ) και τη φωτοπική V(λ) όραση Με βιοχημικές διεργασίες οι φωτοαισθητήρες του αμφιβληστροειδούς χιτώνα μετατρέπουν την προσπίπτουσα φωτοβολία σε ηλεκτρικό σήμα. Αυτό εν συνεχεία επεξεργάζεται από τα επόμενα στρώματα νευρικών κυττάρων του αμφιβληστροειδούς (horizontal cells, bipolar cells, amacrine cells, βλ. Σχήμα 1.4) έως ότου καταλήξει στο τελευταίο στρώμα με τα γαγγλιακά κύτταρα, οι άξονες των οποίων σχηματίζουν τις ίνες του οπτικού νεύρου [19]. Κάθε οφθαλμός έχει περίπου 130 εκατομμύρια αισθητήρες και ένα εκατομμύριο γαγγλιακά κύτταρα. Άρα στο τυφλό σημείο (blind spot) του αμφιβληστροειδούς οι 130 εκατομμύρια υποδοχείς συνδέονται με τις περίπου ένα εκατομμύριο ίνες του οπτικού νεύρου. Με το οπτικό νεύρο διοχετεύεται η πληροφορία της εικόνας προς τα άλλα κέντρα επεξεργασίας στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου. 17

18 Σχήμα 1.4. Σχηματικό διάγραμμα της «καλωδίωσης» των κυττάρων στον ανθρώπινο αμφιβληστροειδή χιτώνα. Συνοψίζοντας, η πολύπλοκη δομή του οφθαλμού υπάρχει για να εξυπηρετεί τις ανάγκες του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Η συλλογική λειτουργία των μερών του οφθαλμού που δεν ανήκουν στον αμφιβληστροειδή είναι να διατηρούν μία καθαρή εικόνα του εξωτερικού κόσμου εστιασμένη πάνω στον αμφιβληστροειδή. Ο αμφιβληστροειδής μετατρέπει φως σε ηλεκτρικά σήματα νευρώνων, μας δίνει τη δυνατότητα να βλέπουμε σε συνθήκες φωτισμού που κυμαίνονται από το φως των άστρων ως το φως του ήλιου, διακρίνει μήκη κύματος ώστε να βλέπουμε χρώματα, και παρέχει μια οπτική ευκρίνεια επαρκή να διακρίνουμε ένα κόκκο σκόνης αρκετά μακριά. Τι είναι το Χρώμα; Αυτή η ερώτηση είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί. Ίσως μία καλύτερη ερώτηση είναι η «Γιατί υπάρχει το χρώμα;». Αυτό καθώς δεν είναι εύκολο να περιγράψει κανείς τι είναι το χρώμα σε κάποιον που δεν το χει αισθανθεί ποτέ. 18

19 Επίσης το χρώμα δε μπορεί να ορισθεί χωρίς αναφορά σε κάποια παραδείγματα. Είναι ένα χαρακτηριστικό της αίσθησης της όρασης. Η έγχρωμη εμφάνιση των αντικειμένων εξαρτάται από τρία στοιχεία όπως φαίνεται και στο τρίγωνο του χρώματος στο Σχήμα 1.5 [19]. Σχήμα 1.5. Το τρίγωνο του χρώματος. Το χρώμα υπάρχει λόγω της αλληλεπίδρασης τριών στοιχείων: πηγών φωτός, αντικειμένων και του ανθρωπίνου οπτικού συστήματος. Το πρώτο στοιχείο είναι μία πηγή ορατής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας απαραίτητη να ξεκινήσει η αισθητήρια διαδικασία της όρασης. Το δεύτερο στοιχείο είναι ένα αντικείμενο, του οποίου οι χημικές ιδιότητες διαμορφώνουν (modulate) την ηλεκτρομαγνητική ενέργεια. Το τρίτο στοιχείο είναι το ανθρώπινο σύστημα όρασης. Η διαμορφωμένη ενέργεια καταγράφεται από το μάτι, ανιχνεύεται από τους φωτοϋποδοχείς και επεξεργάζεται από τους νευρικούς μηχανισμούς του ανθρώπινου συστήματος όρασης για να παράγει την αντίληψη του χρώματος. Πρέπει να σημειωθεί ότι η πηγή φωτός και το οπτικό σύστημα είναι επίσης συνδεδεμένα όπως φαίνεται στο Σχήμα 6. Αυτό συμβαίνει για να φανεί η επιρροή που έχει η πηγή φωτός από μόνη της στην εμφάνιση του χρώματος μέσω της χρωματικής προσαρμογής (chromatic adaptation) κλπ. Καθώς χρειάζονται και τα τρία αυτά στοιχεία για την παραγωγή του χρώματος θα πρέπει όλα αυτά να ποσοτικοποιηθούν ούτως ώστε να παραχθεί ένα αξιόπιστο σύστημα φυσικής χρωματομετρίας (physical colorimetry). Οι πηγές φωτός (light sources) ποσοτικοποιούνται μέσω της φασματικής κατανομής ισχύος και προτυποποιούνται ως τυποποιημένα φωτιστικά μέσα (illuminants). Πηγή φωτός είναι ένας πραγματικός φυσικός εκπομπός ορατής ενέργειας. Παραδείγματα πηγών φωτός είναι οι λαμπτήρες πυρακτώσεως, ο ουρανός σε κάθε δεδομένη στιγμή και οι σωλήνες φθορισμού. Ένα προτυποποιημένο φωτιστικό μέσο είναι απλά ένας τυποποιημένος πίνακας 19

20 τιμών που αναπαριστούν μία φασματική κατανομή ισχύος χαρακτηριστική μιας συγκεκριμένης πηγής φωτός. Για παράδειγμα τα illuminants CIE A και D65 είναι τυποποιημένες αναπαραστάσεις μιας τυπικής πηγής πυρακτώσεως και του φωτός ημέρας, αντίστοιχα. Μόλις καθοριστεί η πηγή φωτός ή το τυποποιημένο φωτιστικό μέσο, το επόμενο βήμα στη χρωματομετρία υλικών αντικειμένων είναι ο καθορισμός της αλληλεπίδρασης τους με την ορατή ακτινοβολία όπως φαίνεται στη δεύτερη γωνία του τριγώνου (Σχήμα 1.5). Η αλληλεπίδραση της ενέργειας ακτινοβολίας με τα υλικά υπακούει στο νόμο της διατήρησης της ενέργειας. Υπάρχουν μόνο τρία ενδεχόμενα όταν μία ενέργεια ακτινοβολίας προσπίπτει σε ένα αντικείμενο η απορρόφηση, η ανάκλαση, ή η μετάδοση. Το άθροισμα των ποσών της απορροφημένης, της ανακλώμενης και της μεταδιδόμενης ακτινοβολίας πρέπει να ισούται με την προσπίπτουσα ενέργεια ακτινοβολίας σε κάθε μήκος κύματος. Βέβαια η αλληλεπίδραση της ενέργειας ακτινοβολίας με αντικείμενα δεν είναι μόνο ένα απλό φασματικό φαινόμενο. Η ανάκλαση ή η μετάδοση ενός αντικειμένου δεν είναι μόνο συναρτήσει του μήκους κύματος αλλά και συναρτήσει του φωτισμού και της γεωμετρίας παρακολούθησης (viewing geometry). Τέτοιες διαφορές μπορούν να φανούν από το φαινόμενο gloss. Για παράδειγμα φανταστείτε ματ, ημιγυαλιστερό και γυαλιστερό φωτογραφικό χαρτί. Τα διάφορα χαρακτηριστικά γυαλιστερότητας αυτών των υλικών μπορούν να αποδοθούν στη γεωμετρική κατανομή της κατοπτρικής ανάκλασης από την επιφάνεια του αντικειμένου. Το ανθρώπινο οπτικό σύστημα ποσοτικοποιείται μέσω των ιδιοτήτων του χρωματικής ταύτισης (color- matching) που αποτελούν το πρώτο στάδιο απόκρισης (απορρόφηση των κωνίων (cone absorption)) του συστήματος. Το CIE σύστημα χρωματομετρίας αναλύεται στην επόμενη παράγραφο. Με βάση τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η χρωματομετρία είναι ένας συνδυασμός όλων αυτών των πεδίων. Χρησιμοποιεί σαν πηγές τεχνικές και αποτελέσματα από τα πεδία της φυσικής, της χημείας, της ψυχοφυσικής, της φυσιολογίας και της ψυχολογίας. Η Σύγχρονη Θεωρία των Αντίθετων Χρωμάτων Στο δεύτερο μισό του 19 ου αιώνα αναπτύχθηκε η Τριχρωματική Θεωρία βασισμένη στη δουλειά των Maxwell, Young και Helmholtz οι οποίοι αναγνώρισαν ότι πρέπει να υπάρχουν τρεις τύποι φωτοαισθητήρων οι οποίοι προσεγγιστικά να είναι ευαίσθητοι στις κόκκινες, πράσινες και μπλε περιοχές του φάσματος, αντίστοιχα. Περίπου τον ίδιο καιρό όπως πρόεκυψε από την παρατήρηση κάποιες αποχρώσεις χρωμάτων δε γινόντουσαν ποτέ αντιληπτές μαζί. Για παράδειγμα κανένα χρώμα δεν περιγράφεται ως κίτρινο- μπλε ή ως κόκκινο- πράσινο σε αντίθεση με άλλους συνδυασμούς των χρωμάτων κόκκινο με κίτρινο, πράσινο 20

21 με κίτρινο κλπ. Αυτό οδήγησε τον Hering στο συμπέρασμα ότι υπάρχει κάτι θεμελιώδες στα ζευγάρια κόκκινο- πράσινο και κίτρινο- μπλε που τα κάνει να ανταγωνίζονται το ένα το άλλο. Στα μέσα του 20 ου αιώνα η θεωρία των αντίθετων- χρωμάτων του Hering ξαναήρθε στο προσκήνιο καθώς άρχισαν να εμφανίζονται ποσοτικά δεδομένα που την υποστήριζαν. Αυτά τα δεδομένα μαζί με την επιπρόσθετη έρευνα που είχε γίνει μέχρι εκείνη την εποχή οδήγησαν στην ανάπτυξη της σύγχρονης θεωρίας των αντιθέτων- χρωμάτων όπως αυτή παρουσιάζεται στο Σχήμα 1.5 [19]. Το πρώτο στάδιο της έγχρωμης όρασης, οι υποδοχείς, όντως είναι τριχρωματικοί όπως είχαν υποθέσει οι Maxwell, Young και Helmholtz. Παρόλα αυτά και σε αντίθεση με την απλή τριχρωματική θεωρία, οι τρεις εικόνες διαχωρισμένου χρώματος δε μεταδίδονται κατευθείαν στον εγκέφαλο. Αντίθετα, οι νευρώνες του αμφιβληστροειδούς (και πιθανόν ανώτερα επίπεδα) κωδικοποιούν το χρώμα σε ανταγωνιστικά σήματα. Οι έξοδοι και από τους τρεις τύπους κωνίων αθροίζονται (L+M+S) για να παράγουν μία αχρωματική απόκριση που ταιριάζει με την καμπύλη CIE V(λ), με την προϋπόθεση το άθροισμα να γίνεται αναλογικά με του αντίστοιχους πληθυσμούς των τριών τύπων κωνίων. Ο διαχωρισμός των σημάτων των κωνίων επιτρέπει τη δημιουργία των ανταγωνιστικών σημάτων κόκκινο- πράσινο (L- M+S) και κίτρινο- μπλε (L+M- S). Αυτός ο μετασχηματισμός από τα σήματα LMS στα ανταγωνιστικά σήματα εξυπηρετεί στο ότι με το να μην είναι συσχετισμένη η πληροφορία του χρώματος που μεταφέρουν τα τρία κανάλια, επιτρέπει αποδοτικότερη μετάδοση και μειωμένες δυσκολίες με το θόρυβο. 21

22 Σχήμα 1.6. Σχηματική παρουσίαση της κωδικοποίησης των σημάτων των κωνίων σε σήματα αντιθέτων- χρωμάτων στο ανθρώπινο οπτικό σύστημα. Το Φωτομετρικό Σύστημα Για να καταλάβει κανείς την έμμεση φύση του συστήματος χρωματομετρίας CIE, είναι χρήσιμο να διερευνήσει πρώτα το σύστημα της φωτομετρίας [19]. Σκοπός του φωτομετρικού συστήματος, το οποίο καθιερώθηκε το 1924 ήταν η ανάπτυξη μιας συνάρτησης φασματικής- στάθμισης (spectral- weighting function), η οποία θα χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει την αντίληψη της φωτεινότητας. Έτσι το 1924 καθιερώθηκε η φασματική συνάρτηση φωτοβόλου ικανότητας (spectral luminous efficiency function) V(λ) της CIE, για την φωτοπική όραση. Η V(λ) παρουσιάζεται στο Σχήμα 1.7 και μας δείχνει ότι το οπτικό σύστημα είναι ποιο ευαίσθητο σε μήκη 22

23 κύματος στη μέση του οπτικού φάσματος και γίνεται όλο και λιγότερο ευαίσθητο σε μήκη κύματος κοντά στα άκρα του οπτικού φάσματος. Η V(λ), χρησιμοποιείται ως συνάρτηση φασματικής- στάθμισης, για να μετατρέψει ραδιομετρικές ποσότητες σε φωτομετρικές, μέσω του φάσματος, όπως φαίνεται από την παρακάτω εξίσωση:!! (") = "!(")V(") d" (1.1) " όπου το Φv αναφέρεται σε εκείνη την φωτομετρική ποσότητα, η οποία καθορίζεται από την ραδιομετρική ποσότητα Φ(λ), που χρησιμοποιείται στους υπολογισμούς. Όπως έχει ήδη αναφερθεί και σε προηγούμενη ενότητα η συνάρτηση V(λ) δεν είναι η απόκριση ενός είδους κωνίων. Αντίθετα αντιστοιχεί στην απόκριση του σταθμισμένου αθροίσματος των τριών συναρτήσεων απόκρισης των κωνίων με βάση των αριθμό τους στον αμφιβληστροειδή χιτώνα. Υπάρχει, επίσης και μια συνάρτηση φασματικής ευαισθησίας για την σκοτοπική όραση (των ραβδίων), γνωστή ως V (λ) συνάρτηση. Η V (λ) παρουσιάζεται επίσης στο Σχήμα 1.7 και χρησιμοποιείται στη φωτομετρία για επίπεδα πολύ χαμηλής φωτεινότητας. Επειδή υπάρχει ένα μόνο είδος φωτοϋποδοχέων ραβδίων, η V (λ) συνάρτηση αντιστοιχεί ακριβώς στη φασματική απόκριση των ραβδίων μετά τη μετάδοση δια μέσου των οφθαλμικών οργάνων. Η V (λ) συνάρτηση χρησιμοποιείται με παρόμοιο τρόπο, με την V(λ) συνάρτηση. Σχήμα 1.7. Η φασματική συνάρτηση φωτοβόλου ικανότητας της CIE για την σκοτοπική V (λ) και τη φωτοπική V(λ) όραση. 23

24 Τριχρωματικές Τιμές (Tristimulus Values) και Συναρτήσεις Χρωματικής Ταύτισης (Color- Matching Functions) Ύστερα από την καθιέρωση, από την CIE το 1924, των συναρτήσεων φασματικής ευαισθησίας V(λ) και V (λ), η προσοχή στράφηκε στην ανάπτυξη ενός συστήματος χρωματομετρίας, το οποίο θα χρησιμοποιούνταν για να καθορίσει πότε δύο μεταμερικά (metameric) ερεθίσματα μοιάζουν στο χρώμα, για έναν μέσο παρατηρητή [19]. Αφού οι αποκρίσεις των κωνίων δεν ήταν διαθέσιμες εκείνη την περίοδο, το σύστημα της χρωματομετρίας αναπτύχθηκε, βασισμένο στις αρχές της τριχρωμίας και στον προσθετικό νόμο του Grassman. Η κεντρική ιδέα αυτού του συστήματος, είναι ότι η ταύτιση χρωμάτων μπορεί να καθοριστεί σε επίπεδο ποσοτήτων των τριών «βασικών» χρωμάτων, που απαιτούνται ώστε να έχουμε οπτική ταύτιση με ένα ερέθισμα. Αυτό παρουσιάζεται στην παρακάτω ισοδυναμία:!!(!) +!(!) +!(!) (1.2) H παραπάνω ισοδυναμία διαβάζεται ως εξής: Το χρώμα! συντίθεται από! μονάδες από το «βασικό» χρώμα!, από G μονάδες από το «βασικό» χρώμα!, και από! μονάδες από το!. Για διαφορετικές τιμές «βασικών» χρωμάτων!"#, διαφορετικά ποσά από αυτά (RGB) θα χρειασθούν, για να έχουμε ταύτιση στο χρώμα. Οι μονάδες αυτές (RGB) λέγονται τριχρωματικές τιμές. Εφόσον, οποιαδήποτε χρώμα μπορεί να ταυτιστεί από συγκεκριμένες ποσότητες των «βασικών» χρωμάτων, αυτές οι ποσότητες μαζί με τον καθορισμό των «βασικών» χρωμάτων, επιτρέπουν τον καθορισμό ενός χρώματος. Αν δύο ερεθίσματα ταυτίζονται, χρησιμοποιώντας τις ίδιες ποσότητες των «βασικών» χρωμάτων, τότε θα ταιριάζουν μεταξύ τους όταν παρατηρηθούν κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Επεκτείνοντας τις τριχρωματικές τιμές Το επόμενο βήμα στην θεμελίωση της χρωματομετρίας είναι η επέκταση των τριχρωματικών τιμών, έτσι ώστε να προκύπτουν για οποιοδήποτε χρωμοερέθισμα, το οποίο καθορίζεται από μία φασματική κατανομή ισχύος [19]. Δύο βήματα απαιτούνται για να επιτύχουμε κάτι τέτοιο. Το πρώτο είναι να αποκτήσουμε τριχρωματικές τιμές, οι οποίες να ταυτίζονται με φασματικά χρώματα. Το δεύτερο βήμα, είναι να εκμεταλλευτούμε τους νόμους του Grassman - της προσθετικότητας και της αναλογικότητας- για να αθροίσουμε τις τριχρωματικές τιμές κάθε φασματικού στοιχείου ενός χρωμοερεθίσματος γνωστής φασματικής κατανομής ισχύος, έτσι ώστε να πάρουμε τις τριχρωματικές τιμές αυτού του χρωμοερεθίσματος. Κατά συνέπεια, οι τριχρωματικές τιμές του φάσματος (δηλ. οι φασματικές τριχρωματικές τιμές), προκύπτουν ταυτίζοντας ένα μοναδιαίο ποσό ισχύος, για κάθε μήκος κύματος, 24

25 με ένα μείγμα των τριών «βασικών» χρωμάτων. Το Σχήμα 1.8, απεικονίζει ένα σετ από φασματικές τριχρωματικές τιμές για μονοχρωματικά «βασικά» χρώματα στα nm (!), nm (!) και nm (!). Οι φασματικές τριχρωματικές τιμές για ολόκληρο το φάσμα, ονομάζονται και συναρτήσεις χρωματικής ταύτισης (color matching functions) ή μερικές φορές συναρτήσεις χρωματικής- πρόσμιξης (color- mixture functions). Σχήμα 1.8. Φασματικές τριχρωματικές τιμές για το χρωματομετρικό σύστημα RGB της CIE, με μονοχρωματικά «βασικά» χρώματα στα nm, nm και στα nm. Στο Σχήμα 1.8 παρατηρούμε ότι μερικές φασματικές τριχρωματικές τιμές είναι αρνητικές. Αυτό συνεπάγεται στην προσθήκη κάποιας αρνητικής ποσότητας ενέργειας στην ταύτιση. Για παράδειγμα χρειάζεται ένα αρνητικό ποσό από το «βασικό» χρώμα! για να ταυτιστεί ένα μονοχρωματικό ερέθισμα στα 500 nm. Αυτό συμβαίνει καθώς αυτό το μήκος κύματος είναι πολύ κορεσμένο για να ταυτιστεί από τα συγκεκριμένα «βασικά» χρώματα (δηλ. είναι έξω από τη γκάμα). Προφανώς ένα αρνητικό ποσό φωτός δε μπορεί να προστεθεί σε μία ταύτιση. Οι αρνητικές τριχρωματικές τιμές προκύπτουν προσθέτοντας το «βασικό» χρώμα στο μονοχρωματικό φως ώστε να αποκορεστεί το φως και να έλθει στη γκάμα των «βασικών» χρωμάτων. Για αυτό ένα ερέθισμα στα 500 nm που του έχει προστεθεί ένα δοσμένο ποσό από το «βασικό χρώμα! ταυτίζεται από ένα προσθετικό μείγμα κατάλληλων ποσών από τα «βασικά χρώματα»! και!. Οι συναρτήσεις χρωματικής- ταύτισης που παρουσιάζονται στο Σχήμα 1.8 υποδεικνύουν τα ποσά των «βασικών» χρωμάτων που απαιτούνται για να ταυτιστούν μοναδιαία ποσά ισχύος για κάθε μήκος κύματος. Θεωρώντας την 25

26 φασματική ισχύ κάθε δοσμένου ερεθίσματος ως μία προσθετική μίξη διαφόρων μονοχρωματικών ερεθισμάτων, μπορεί κανείς να αποκτήσει τις τριχρωματικές τιμές για ένα ερέθισμα πολλαπλασιάζοντας τις συναρτήσεις χρωματικής ταύτισης με το ποσό της ενέργειας του ερεθίσματος σε κάθε μήκος κύματος (η αναλογικότητα του Grassmann) και κατόπιν να ολοκληρώσει σε όλο το φάσμα (η προσθετικότητα του Grassmann). Έτσι οι γενικευμένες εξισώσεις για τον υπολογισμό των τριχρωματικών τιμών ενός ερεθίσματος με φασματική κατανομή ισχύος φ(λ), δίνονται από τις τρεις ακόλουθες εξισώσεις, όπου οι r(λ), g(λ) και b(λ) είναι οι συναρτήσεις χρωματικής ταύτισης. R =!!(")r(")d" (1.3) " G =!!(")g(")d" (1.4) " B =!!(")b(")d" (1.5) " Παρά την εδραίωση των τριχρωματικών τιμών και των συναρτήσεων χρωματικής ταύτισης χρειάζεται ακόμα η παραγωγή ενός σετ συναρτήσεων χρωματικής ταύτισης που να είναι αντιπροσωπευτικές για το σύνολο των παρατηρητών που έχουν κανονική έγχρωμη όραση. Αυτό συμβαίνει καθώς ακόμα και σε ξεχωριστούς ανθρώπους με κανονική όραση οι συναρτήσεις χρωματικής ταύτισης μπορεί να διαφέρουν σημαντικά εξαιτίας διαφορών στην κατασκευή του ματιού. Για αυτό αναπτύχθηκε ένα προτυποποιημένο σύστημα χρωματομετρίας εκτιμώντας τον μέσο όρο των συναρτήσεων χρωματικής ταύτισης από το σύνολο των παρατηρητών που έχουν κανονική έγχρωμη όραση. Έτσι μετά από πειράματα που έγιναν από τους Wright και Guild η CIE αποφάσισε να εδραιώσει ένα τυποποιημένο σύνολο συναρτήσεων χρωματικής ταύτισης βασιζόμενη στο μέσο όρο των αποτελεσμάτων αυτών τον πειραμάτων. Αυτές οι μέσες συναρτήσεις μετασχηματίστηκαν στα «βασικά» χρώματα RGB των nm, nm και nm, αντίστοιχα που παρουσιάζονται στο Σχήμα 8. Επίσης, η CIE αποφάσισε να μετασχηματίσει σε ένα άλλο σύνολο «βασικών» χρωμάτων, των XYZ «βασικών» χρωμάτων. Αυτός ο μετασχηματισμός είχε ως σκοπό να εξαλείψει τις αρνητικές τιμές στις συναρτήσεις χρωματικής ταύτισης και να αναγκάσει την μία από τις συναρτήσεις χρωματικής ταύτισης να ισούται με τη συνάρτηση φωτοπικής φωτοβόλου ικανότητας CIE 1924, V(λ). Οι αρνητικές τιμές αφαιρέθηκαν επιλέγοντας «βασικά» χρώματα τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ώστε να ταυτιστούν όλα τα φυσικώς αντιληπτά έγχρωμα ερεθίσματα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με φανταστικά «βασικά» χρώματα τα οποία είναι περισσότερο κορεσμένα από τα μονοχρωματικά φώτα. Αυτό είναι μία απλή 26

27 μαθηματική κατασκευή και πρέπει να σημειωθεί ότι παρόλο που τα «βασικά» χρώματα είναι φανταστικά, οι συναρτήσεις χρωματικής ταύτισης που έχουν προκύψει από αυτά τα «βασικά» χρώματα βασίζονται σε πολύ πραγματικά αποτελέσματα χρωματικής ταύτισης και την εγκυρότητα των νόμων του Grassmann. Αναγκάζοντας μία από τις συναρτήσεις χρωματικής ταύτισης να ισούται με τη συνάρτηση V(λ) εξυπηρετεί το σκοπό της ενσωμάτωσης του συστήματος φωτομετρίας της CIE στο σύστημα χρωματομετρίας της CIE. Αυτό πετυχαίνεται διαλέγοντας δύο από τα φανταστικά «βασικά» χρώματα X και Z τέτοια ώστε να μην παράγουν καμία απόκριση φωτεινότητας. Έτσι όλη η απόκριση φωτεινότητας αφήνεται στο τρίτο «βασικό» χρώμα Υ. Οι συναρτήσεις χρωματικής ταύτισης για τα XYZ «βασικά» χρώματα είναι οι x(λ), y(λ) και z(λ),αντίστοιχα και καλούνται οι συναρτήσεις χρωματικής ταύτισης του CIE 1931 προτύπου χρωματομετρικού παρατηρητή. Φαίνονται στο Σχήμα 1.9. Σχήμα 1.9. Οι φασματικές τριχρωματικές τιμές του CIE 1931 πρότυπου χρωματομετρικού παρατηρητή. Οι XYZ τριχρωματικές τιμές για έγχρωμα ερεθίσματα υπολογίζονται με τον ίδιο τρόπο με τις τριχρωματικές τιμές RGB όπως έχει περιγραφεί νωρίτερα. Ακολουθούν οι γενικές εξισώσεις όπου Φ(λ) είναι η φασματική κατανομή ισχύος του ερεθίσματος, οι x(λ), y(λ) και z(λ) είναι οι συναρτήσεις χρωματικής ταύτισης και η k είναι μία κανονικοποιημένη σταθερά. X = k!!(")x(")d" (1.6) " 27

28 Y = k!!(")y(")d" (1.7) " Z = k!!(")z(")d" (1.8) " Η φασματική κατανομή ισχύος του ερεθίσματος ορίζεται με διαφορετικούς τρόπους για διαφορετικούς τύπους ερεθισμάτων. Για αυτόφωτα ερεθίσματα (π.χ. πηγές φωτός και οθόνες CRT) η Φ(λ) είναι τυπικά η φασματική εκπεμπόμενη ακτινοβολία ή μία σχετική φασματική κατανομή ισχύος. Για τα ανακλαστικά υλικά η Φ(λ) ορίζεται ως το γινόμενο του συντελεστή κατοπτρικής ανάκλασης του υλικού R(λ) και της σχετικής φασματικής κατανομής ισχύος της πηγής φωτός ή του τυποποιημένο φωτιστικού (illuminant) που μας ενδιαφέρει S(λ). Δηλαδή είναι Φ(λ) = R(λ)S(λ). Για τα υλικά μετάδοσης (transmitting materials) η Φ(λ) ορίζεται ως το γινόμενο της φασματικής διέλευσης του υλικού T(λ) και της σχετικής φασματικής κατανομής ισχύος της πηγής φωτός ή του τυποποιημένο φωτιστικού (illuminant) που μας ενδιαφέρει S(λ). Δηλαδή είναι Φ(λ) = T(λ)S(λ). Η κανονικοποιημένη σταθερά k των παραπάνω εξισώσεων ορίζεται διαφορετικά για την σχετική και απόλυτη χρωματομετρία. Στην απόλυτη χρωματομετρία η k ισούται με 683 lumens/watt. Έτσι το σύστημα της χρωματομετρίας γίνεται συμβατό με το σύστημα της φωτομετρίας. Στην σχετική χρωματομετρία η k ορίζεται ως: k =!! 100 S(!)y(!)d! (1.9) Η κανονικοποίηση για τη σχετική χρωματομετρία σε αυτή την εξίσωση έχει σαν αποτέλεσμα οι τριχρωματικές τιμές να κυμαίνονται από το 0 έως σχεδόν το 100 για διάφορα υλικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν χρησιμοποιηθεί η σχετική χρωματομετρία για να υπολογίσει τις τριχρωματικές τιμές μίας πηγής φωτός, η Y τριχρωματική τιμή είναι πάντα ίση με το 100. Διαγράμματα χρωματικότητας Το χρώμα ενός ερεθίσματος μπορεί να προσδιοριστεί από μία τριπλέτα τριχρωματικών τιμών [19]. Τα διαγράμματα χρωματικότητας αναπτύχθηκαν για να παρέχουν μία βολική δισδιάστατη αναπαράσταση των χρωμάτων. Ο μετασχηματισμός από τις τριχρωματικές τιμές στις συντεταγμένες χρωματικότητας επιτυγχάνεται μέσα από μία κανονικοποίηση που αφαιρεί την πληροφορία φωτεινότητας. Ο μετασχηματισμός αυτός είναι μία ενός- σημείου προοπτική (one- point perspective) προβολή των σημείων- δεδομένων του 28

29 τρισδιάστατου τριχρωματικού χώρου στο μοναδιαίο επίπεδο αυτού του χώρου (με κέντρο προβολής την αρχή), όπως ορίζεται από τις παρακάτω εξισώσεις: x = y = z = X X +Y + Z Y X +Y + Z Z X +Y + Z (1.10) (1.11) (1.12) Καθώς υπάρχουν μόνο δύο διαστάσεις πληροφορίας στις συντεταγμένες χρωματικότητας, η τρίτη συντεταγμένη χρωματικότητας μπορεί πάντα να βρίσκεται από τις άλλες δύο επειδή το άθροισμα των τριών ισούται πάντα με τη μονάδα. Επομένως η z μπορεί πάντα να υπολογίζεται από τις x και y ως: z =1.0! x! y (1.13) Οι συντεταγμένες χρωματικότητας θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με μεγάλη προσοχή καθώς προσπαθούν να αναπαραστήσουν ένα τρισδιάστατο φαινόμενο με μόνο δύο μεταβλητές. Για να προσδιοριστεί πλήρως ένα έγχρωμο ερέθισμα, θα πρέπει κανείς να αναφέρει και μία από τις τριχρωματικές τιμές εκτός από τις δύο (ή τρεις) συντεταγμένες χρωματικότητας. Συνήθως αναφέρεται η τριχρωματική τιμή Y καθώς αναπαριστά την πληροφορία φωτεινότητας. Οι εξισώσεις για την εύρεση των άλλων δύο τριχρωματικών τιμών από τις συντεταγμένες χρωματικότητας και τη τριχρωματική τιμή Y είναι συνήθως χρήσιμες γι αυτό και δίνονται παρακάτω: X = xx y (1.14) Z = (1.0! x! y)y y (1.15) Από μόνες τους οι συντεταγμένες χρωματικότητας δεν παρέχουν καμία πληροφορία σχετικά με την έγχρωμη εμφάνιση ενός ερεθίσματος καθώς δεν περιέχουν την φωτεινότητα και δεν προσφέρονται για χρωματική προσαρμογή. Καθώς η κατάσταση προσαρμογής ενός παρατηρητή αλλάζει, η απόκριση χρώματος σε ένα δοσμένο σύνολο συντεταγμένων χρωματικότητας μπορεί να αλλάξει σε εμφάνιση δραματικά. Για παράδειγμα μία αλλαγή από το κίτρινο στο μπλε μπορεί να συμβεί με μία αλλαγή στην προσαρμογή από το φως ημέρας στο φως πυρακτώσεως. Έχει καταβληθεί πολύ προσπάθεια ώστε τα διαγράμματα χρωματικότητας να γίνουν πιο αντιληπτικά ομοιόμορφα. Παρόλο που αυτή είναι μία εγγενώς καταδικασμένη προσπάθεια (δηλ, μία προσπάθεια να μετατραπεί 29

30 μία ονομαστική κλίμακα σε μία διαστημική κλίμακα), αξίζει να αναφέρουμε ένα από τα αποτελέσματα. Αυτό το αποτέλεσμα είναι ουσιαστικά το διάγραμμα χρωματικότητας που προτείνεται αυτή τη στιγμή από τη CIE για γενική χρήση: το CIE 1976 UCS (Uniform Chromaticity Scales) διάγραμμα (Σχήμα 1.10) που ορίζεται ως:! u =! v = 4X X +15Y + 3Z 9Y X +15Y + 3Z (1.16) (1.17) Η χρήση διαγραμμάτων χρωματικότητας θα πρέπει να αποφεύγεται στις περισσότερες περιπτώσεις, ειδικά όταν τα φαινόμενα που ερευνούνται εξαρτώνται κυρίως από την τρισδιάστατη φύση του χρώματος. Για παράδειγμα η απεικόνιση και η σύγκριση της χρωματικής γκάμας συσκευών απεικόνισης σε διαγράμματα χρωματικότητας είναι παραπλανητική σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι εντελώς λανθασμένη. Σχήμα Το CIE 1976 UCS διάγραμμα χρωματικότητας 30

31 Το χρώμα και οι ορισμοί του Στο πεδίο της χρωματομετρίας και γενικότερα της εμφάνισης του χρώματος είναι αρκετά δύσκολο να δοθούν συνεπείς ορισμοί. Παρόλα αυτά για να περιγραφεί ένα τέτοιο θέμα με ένα συστηματικό μαθηματικό τρόπο κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο. Οι ορισμοί που ακολουθούν δεν είναι ορισμοί συγκεκριμένων χρωματομετρικών ποσοτήτων αλλά όροι που ορίζουν τις αντιλήψεις μας για τα έγχρωμα ερεθίσματα [19]. Χρώμα (Color): Χαρακτηριστικό της οπτικής αντίληψης που αποτελείται από οποιονδήποτε συνδυασμό χρωματικού και αχρωματικού περιεχομένου. Αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί να περιγραφεί από χρωματικά ονόματα χρώματος όπως κίτρινο, πορτοκαλί, καφέ, κόκκινο, ροζ, πράσινο, μπλε, μωβ κλπ ή από αχρωματικά ονόματα χρώματος όπως άσπρο, γκρι, μαύρο κλπ και να τροποποιηθεί από επίθετα όπως φωτεινό, σκοτεινό, ανοικτό, σκούρο κλπ ή από συνδυασμό τέτοιον ονομάτων. Ο παραπάνω ορισμός προέρχεται από το Διεθνές Λεξιλόγιο Φωτισμού (International Lighting Vocabulary) και επειδή οι συγγραφείς [19] γνωρίζανε ότι η αντίληψη του φωτός δεν είναι μια εύκολη υπόθεση σημείωσαν: Σημείωση: Το αντιληπτό χρώμα εξαρτάται από τη φασματική κατανομή του έγχρωμου ερεθίσματος, από το μέγεθος, από το σχήμα, από τη δομή και από το περιβάλλον της περιοχής του ερεθίσματος, από τη κατάσταση της προσαρμογής του οπτικού συστήματος του παρατηρητή και από την εμπειρία του παρατηρητή στις επικρατούσες και παρόμοιες καταστάσεις παρατηρήσεων. Σε αντίθεση με το χρώμα το ίδιο ο ορισμός των χαρακτηριστικών του μπορεί να είναι πολύ πιο ακριβής. Οι όροι που ακολουθούν έχουν την μεγαλύτερη σημαντικότητα στην εμφάνιση του χρώματος. Απόχρωση (Hue): Χαρακτηριστικό της αίσθησης της όρασης σύμφωνα με το οποίο μία περιοχή φαίνεται να είναι πιο όμοια με ένα από τα αντιληπτά χρώματα: κόκκινο, κίτρινο, πράσινο και μπλε ή με ένα συνδυασμό με δύο από αυτά. Αχρωματικό Χρώμα: Αντιληπτό χρώμα χωρίς απόχρωση. Χρωματικό Χρώμα: Αντιληπτό χρώμα που έχει απόχρωση. Για άλλη μία φορά είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να περιγράψει κανείς την απόχρωση χωρίς να χρησιμοποιήσει κάποιο παράδειγμα. Αυτό οφείλεται στη φύση της αντίληψης της απόχρωσης. Είναι μια φυσική ονομαστική κλίμακα όπως παρουσιάζεται από τον παραδοσιακό ορισμό του «κύκλου της απόχρωσης» (Σχήμα 1.11). Δεν υπάρχει φυσική «μηδέν» απόχρωση. 31

32 Σχήμα Ο «κύκλος της απόχρωσης» Ο κύκλος της απόχρωσης δείχνει πως όλες οι αποχρώσεις μπορούν να περιγραφούν με τους όρους κόκκινο, κίτρινο, πράσινο, μπλε ή με συνδυασμούς τους όπως προβλέφθηκε στην θεωρία των αντιθέτων χρωμάτων του Hering. Λαμπρότητα (Brightness): Χαρακτηριστικό της οπτικής αίσθησης σύμφωνα με το οποίο μία περιοχή εμφανίζεται να εκπέμπει περισσότερο ή λιγότερο φως. Φωτεινότητα (Lightness): Η λαμπρότητα μιας περιοχής σχετικά με της λαμπρότητα μιας άλλης παρόμοιας φωτισμένης περιοχής που εμφανίζεται να είναι λευκή ή με υψηλή εκπομπή (transmitting). Σημείωση: Μόνο τα συσχετισμένα χρώματα (related colors) παρουσιάζουν φωτεινότητα. Οι ορισμοί της λαμπρότητας και της φωτεινότητας είναι απλοί και κάπως διαισθητικοί. Η σημαντική διαφορά είναι ότι η λαμπρότητα αναφέρεται σε ένα απόλυτο επίπεδο αντίληψης ενώ η φωτεινότητα μπορεί να θεωρηθεί ως μία σχετική λαμπρότητα, η οποία είναι κανονικοποιημένη για αλλαγές στον φωτισμό και στις συνθήκες θέασης. Ένα από τα κλασικά παραδείγματα είναι να σκεφτεί κανείς ένα φύλλο χαρτί. Αν η σελίδα βλεπόταν στο περιβάλλον ενός γραφείου, η σελίδα θα είχε κάποια λαμπρότητα και μία αρκετά υψηλή φωτεινότητα (ίσως να ήταν το πιο φωτεινό ερέθισμα στο οπτικό πεδίο και για αυτό το λόγο άσπρο). Εάν η ίδια σελίδα βλεπόταν σε εξωτερικό χώρο μια ηλιόλουστη μέρα, θα εμφανιζόταν πιο λαμπρή καθώς η επιφάνειά της θα ανακλούσε πολλή περισσότερη ενέργεια. Παρόλα αυτά η σελίδα θα ήταν ακόμα το πιο φωτεινό ερέθισμα στο οπτικό πεδίο και επομένως θα κρατούσε την υψηλή φωτεινότητά της, σχεδόν την ίδια φωτεινότητα που παρουσίαζε στο φωτισμό του γραφείου. Με άλλα λόγια το χαρτί εμφανίζεται ακόμα άσπρο παρόλο που είναι πολύ πιο λαμπρό στον εξωτερικό χώρο. Αυτό είναι ένα παράδειγμα της κατά προσέγγιση σταθερότητας της φωτεινότητας. 32

33 Χρωματική Πληρότητα (Colorfulness): Χαρακτηριστικό της αίσθησης της όρασης σύμφωνα με το οποίο το αντιληπτό χρώμα μιας περιοχής εμφανίζεται να είναι περισσότερο ή λιγότερο χρωματικό. Σημείωση: Για ένα έγχρωμο ερέθισμα δοσμένης χρωματικότητας και στην περίπτωση των συσχετισμένων χρωμάτων ενός δοσμένου συντελεστή εκπεμπόμενης φωτοβολίας (luminance factor), αυτό το χαρακτηριστικό συνήθως αυξάνει καθώς αυξάνει και η εκπεμπόμενη φωτοβολία, εκτός από τη περίπτωση που η λαμπρότητα είναι πολύ υψηλή. Χρωματική Αίσθηση (Chroma): Η χρωματική πληρότητα μιας περιοχής σε σχέση με τη λαμπρότητα μιας ομοιόμορφα φωτισμένης περιοχής που εμφανίζεται λευκή ή με υψηλή εκπομπή. Σημείωση: Για δοσμένες συνθήκες θέασης και για επίπεδα φωτισμού μέσα στο εύρος της φωτοπικής όρασης ένα έγχρωμο ερέθισμα, το οποίο είναι αντιληπτό ως ένα συσχετισμένο χρώμα δοσμένης χρωματικότητας και από μία επιφάνεια που έχει δοσμένο συντελεστή εκπεμπόμενης φωτοβολίας (luminance factor), παρουσιάζει σχεδόν σταθερό χρώμα για όλα τα επίπεδα φωτεινότητας εκτός από όταν η λαμπρότητα είναι πολύ υψηλή. Στις ίδιες συνθήκες και σε ένα δοσμένο επίπεδο φωτισμού, εάν ο συντελεστής εκπεμπόμενης φωτοβολίας (luminance factor) αυξηθεί τότε η χρωματική αίσθηση συνήθως αυξάνεται. Όπως έχει ήδη αναφερθεί η αντίληψη του χρώματος θεωρείται τρισδιάστατη. Οι δύο από αυτές τις διαστάσεις (απόχρωση και λαμπρότητα/φωτεινότητα) έχουν ήδη οριστεί. Η χρωματική πληρότητα και η χρωματική αίσθηση ορίζουν την τρίτη διάσταση του χρώματος. Η χρωματική πληρότητα είναι για τη χρωματική αίσθηση ότι είναι η λαμπρότητα για τη φωτεινότητα. Μπορεί κανείς να σκεφτεί τη χρωματική αίσθηση ως σχετική χρωματική πληρότητα όπως και η φωτεινότητα μπορεί να θεωρηθεί και ως σχετική λαμπρότητα. Η χρωματική πληρότητα περιγράφει την ένταση της απόχρωσης σε ένα δοσμένο έγχρωμο ερέθισμα. Για αυτό, τα αχρωματικά χρώματα παρουσιάζουν μηδενική χρωματική πληρότητα και χρωματική αίσθηση και καθώς το ποσό του περιεχόμενου χρώματος αυξάνεται (με σταθερή λαμπρότητα/φωτεινότητα και απόχρωση) η χρωματική πληρότητα και η χρωματική αίσθηση αυξάνονται. Όπως η φωτεινότητα έτσι και η χρωματική αίσθηση είναι σχεδόν σταθερή καθώς αλλάζουν τα επίπεδα εκπεμπόμενης φωτοβολίας (luminance). Παρόλα αυτά η χρωματική αίσθηση συνήθως αλλάζει εάν μεταβληθεί το χρώμα του φωτισμού. Αντίθετα η χρωματική πληρότητα για ένα δοσμένο αντικείμενο αυξάνεται καθώς αυξάνονται τα επίπεδα φωτισμού καθώς είναι μία απόλυτα αντιληπτική ποσότητα. Κορεσμός (Saturation): Η χρωματική πληρότητα μιας περιοχής σε σχέση με τη λαμπρότητα της. Σημείωση: Για δοσμένες συνθήκες θέασης και για επίπεδα φωτισμού μέσα στο εύρος της φωτοπικής όρασης ένα έγχρωμο ερέθισμα δοσμένης χρωματικότητας 33

34 παρουσιάζει σχεδόν σταθερό κορεσμό για όλα τα επίπεδα φωτισμού εκτός από όταν η λαμπρότητα είναι πολύ υψηλή. Ο κορεσμός είναι μία μοναδική αντιληπτική εμπειρία διαφορετική από τη χρωματική αίσθηση. Όπως και το χρώμα ο κορεσμός μπορεί να θεωρηθεί ως σχετική χρωματική πληρότητα. Παρόλα αυτά ο κορεσμός είναι η χρωματική πληρότητα ενός ερεθίσματος σε σχέση με τη λαμπρότητά του ενώ τη χρωματική αίσθηση είναι η χρωματική πληρότητα σε σχέση με τη λαμπρότητα μιας όμοιας φωτισμένης επιφάνειας που εμφανίζεται λευκή. Για ένα ερέθισμα για να έχει χρωματική αίσθηση θα πρέπει να κριθεί σε σχέση με άλλα χρώματα ενώ ένα ερέθισμα το οποίο το βλέπει κανείς σε πλήρη απομόνωση μπορεί να έχει κορεσμό. Ένα παράδειγμα ενός ερεθίσματος που εμφανίζει κορεσμό αλλά όχι χρωματική αίσθηση είναι ένα φανάρι κυκλοφορίας το οποίο βλέπεται στην απομόνωση ένα σκοτεινό βράδυ. Τα φώτα κόκκινο, κίτρινο και πράσινο είναι αρκετά κορεσμένα και μπορούν να συγκριθούν με την χρωματική εμφάνιση των επερχόμενων προβολέων που έχουν κορεσμό σχεδόν μηδέν (καθώς συνήθως φαίνονται λευκά). Ο κορεσμός μερικές φορές περιγράφεται ως σειρά σκιών. Αυτό αναφέρεται στο εύρος των χρωμάτων που παρατηρούνται όταν ένα μόνο αντικείμενο έχει μια σκιά πάνω του. Καθώς το αντικείμενο πέφτει σε βαθύτερη σκιά γίνεται πιο σκοτεινό αλλά ο κορεσμός παραμένει σταθερός. Ασυσχέτιστο Χρώμα (Unrelated Color): Χρώμα που θεωρείται ότι ανήκει σε μία περιοχή ή σε ένα αντικείμενο και βλέπεται σε απομόνωση από άλλα χρώματα. Συσχετισμένο Χρώμα (Related color): Χρώμα το οποίο θεωρείται ότι ανήκει σε μία περιοχή ή σε ένα αντικείμενο και βλέπεται σε σχέση με άλλα χρώματα. Η διάκριση μεταξύ συσχετισμένων και ασυσχέτιστων χρωμάτων είναι κρίσιμη για να καταλάβει κανείς επαρκώς την εμφάνιση χρώματος. Οι ορισμοί είναι αρκετά απλοί. Κάποιες φορές όμως τα συσχετισμένα χρώματα θεωρούνται ως χρώματα αντικειμένων και τα ασυσχέτιστα θεωρούνται ως αυτόφωτα χρώματα. Δεν υπάρχει καμία συσχέτιση μεταξύ αυτών των δύο θεωρήσεων. Ένα χρώμα αντικειμένου μπορεί να το δει κανείς σε απομόνωση και επομένως να είναι ασυσχέτιστο. Επίσης αυτόφωτα ερεθίσματα (όπως αυτά των οθόνων CRT) μπορούν να είναι συσχετισμένα χρώματα όταν τα δει κανείς σε σχέση μεταξύ τους. Υπάρχουν διάφορα φαινόμενα τα οποία συμβαίνουν μόνο για συσχετισμένα ή μόνο για ασυσχέτιστα χρώματα. Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα είναι η αντίληψη χρωμάτων που περιγράφονται με ορισμένα ονόματα χρώματος όπως το γκρι και το καφέ. Το γκρι είναι ένα αχρωματικό χρώμα με μία φωτεινότητα σημαντικά χαμηλότερη από του λευκού. Το καφέ είναι ένα πορτοκαλί χρώμα με χαμηλή φωτεινότητα. Και οι δύο αυτοί ορισμοί των χρωμάτων χρειάζονται συγκεκριμένα επίπεδα φωτεινότητας. Καθώς η φωτεινότητα και η χρωματική αίσθηση αφορούν τη συσχέτιση με άλλα ερεθίσματα που φωτίζονται όμοια, δεν είναι δυνατόν να θεωρηθούν ως 34

35 ασυσχέτιστα ερεθίσματα. Χαρακτηριστικό είναι ότι δε μπορεί να βρει κανείς ένα φώς που να το βλέπει σε απομόνωση (δηλ. σε εντελώς σκοτεινό περιβάλλον) και να εμφανίζεται είτε γκρι είτε καφέ. Οι ορισμοί σε εξισώσεις Οι παραπάνω ορισμοί μερικές φορές προκαλούν σύγχυση. Για αυτό το λόγο και για ένα πιο σαφή διαχωρισμό των ορισμών ακολουθούν κάποιες απλές εξισώσεις: Η χρωματική αίσθηση μπορεί να θεωρηθεί ως η χρωματική πληρότητα σε σχέση με τη λαμπρότητα ενός όμοια φωτισμένου λευκού: Χρωµματική Αίσθηση = Χρωµματική Πληρότητα Λαµμπρότητα(Λευκό) Ο κορεσμός μπορεί να περιγραφεί ως η χρωματική πληρότητα ενός ερεθίσματος σε σχέση με τη λαμπρότητα του ίδιου του ερεθίσματος: Κορεσµμός = Χρωµματική Πληρότητα Λαµμπρότητα Τέλος η φωτεινότητα μπορεί να εκφραστεί ως ο λόγος της λαμπρότητας ενός ερεθίσματος προς τη λαμπρότητα ενός όμοια φωτισμένου λευκού ερεθίσματος: Λαμπρότητα Φωτεινότητα = Λαμπρότητα(Λευκό) Ένας εναλλακτικός ορισμός του κορεσμού δίνεται από τον λόγο της χρωματικής αίσθησης και της φωτεινότητας (όπως προκύπτει από τις υπόλοιπες εξισώσεις οι δύο τύποι είναι ισοδύναμοι): Κορεσµμός = Χρωµματική Αίσθηση Φωτεινότητα Η φασματική απόκριση Φωτογραφικής Μηχανής Για να καταγράψουμε το χρώμα μπορούμε στο τρίγωνο του χρώματος (Σχήμα 1.6) να αντικαταστήσουμε το ανθρώπινο οπτικό σύστημα με μία 35

36 ψηφιακή φωτογραφική μηχανή. Τότε προσπαθώντας να βρούμε την απόκριση της φωτογραφικής μηχανής έχουμε: Από τη πηγή φωτός το προσπίπτον φως σε ένα σημείο της σκηνής είναι!(!,!,!,!), όπου οι!,!,! είναι οι συντεταγμένες θέσης και! το μήκος κύματος της πηγής. Κάθε σημείο έχει μια συνάρτηση ανακλαστικότητας!(!,!,!,!). Το φως που ανακλάται από ένα σημείο και το ανακλασμένο φως που λαμβάνεται από τη μηχανή ισούται με!(!,!,!,!) =!(!,!,!,!)!(!,!,!,!). Η απόκριση της μηχανής θα είναι!"#$%"(!(!,!,!,!)). Επίσης η φωτογραφική μηχανή προβάλει τον τρισδιάστατο κόσμο σε ένα δισδιάστατο. Η προβολή (P) από τις παγκόσμιες συντεταγμένες (!,!,!) στις συντεταγμένες της μηχανής/εικόνας (!,! ) είναι!! (!,!,!) =!(!(!,!,!,!)). Υπάρχουν δύο τύποι προβολών: η προοπτική προβολή και η ορθογραφική προβολή. Μόλις έχουμε το!! (!,!,!) μας ενδιαφέρουν τα χαρακτηριστικά της φωτογραφικής μηχανής. Η!(!) είναι η συνάρτηση ευαισθησίας της μηχανής. Κάθε φωτογραφική μηχανή έχει μία τέτοια συνάρτηση η οποία καθορίζει πόσο είναι η μηχανή στο εύρος των μηκών κύματος που παρουσιάζονται στο!! (!,!,!). Το αποτέλεσμα είναι μια «συνάρτηση εικόνας» που καθορίζει το ποσό του ανακλώμενου φωτός που λαμβάνεται στις συντεταγμένες της φωτογραφικής μηχανή (!,! ).!(!,! ) =!! (!,!,!)!(!)!" (1.18) Για μία έγχρωμη φωτογραφική μηχανή μπορούμε να θεωρήσουμε ότι είναι σαν να έχει τρεις αισθητήρες σε κάθε (!,! ) με συναρτήσεις ευαισθησίας συντονισμένες στα χρώματα κόκκινο (R), πράσινο (G) και μπλε (B). Τότε έχουμε τρεις συναρτήσεις εικόνας ως εξόδους: Η συνάρτηση εικόνας σχηματίζεται ως:!!!,! =!!!,!,!!!!!" (1.19)!! (!,! ) =!! (!,!,!)!! (!)!" (1.20)!! (!,! ) =!! (!,!,!)!! (!)!" (1.21)!! (!,! ) =!! (!,!,!)!! (!)!" (1.22) όπου C=R, G, B. 36

Συστήματα Πολυμέσων. Ενότητα 4: Θεωρία Χρώματος. Θρασύβουλος Γ. Τσιάτσος Τμήμα Πληροφορικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Συστήματα Πολυμέσων. Ενότητα 4: Θεωρία Χρώματος. Θρασύβουλος Γ. Τσιάτσος Τμήμα Πληροφορικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Θεωρία Χρώματος Θρασύβουλος Γ. Τσιάτσος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32)

Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) Διάλεξη 6 Μηχανισμοί επεξεργασίας οπτικού σήματος Οι άλλες αισθήσεις Πέτρος Ρούσσος Η αντιληπτική πλάνη του πλέγματος Hermann 1 Πλάγια αναστολή Η πλάγια αναστολή (lateral inhibition)

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφιακή Επεξεργασία και Ανάλυση Εικόνας. Παρουσίαση 12 η. Θεωρία Χρώματος και Επεξεργασία Έγχρωμων Εικόνων

Ψηφιακή Επεξεργασία και Ανάλυση Εικόνας. Παρουσίαση 12 η. Θεωρία Χρώματος και Επεξεργασία Έγχρωμων Εικόνων Ψηφιακή Επεξεργασία και Ανάλυση Εικόνας Παρουσίαση 12 η Θεωρία Χρώματος και Επεξεργασία Έγχρωμων Εικόνων Εισαγωγή (1) Το χρώμα είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας περιγραφής, που συχνά απλουστεύει κατά

Διαβάστε περισσότερα

Ηχρήση του χρώµατος στους χάρτες

Ηχρήση του χρώµατος στους χάρτες Ηχρήση του χρώµατος στους χάρτες Συµβατική χρήση χρωµάτων σε θεµατικούς χάρτες και «ασυµβατότητες» Γεωλογικοί χάρτες: Χάρτες γήινου ανάγλυφου: Χάρτες χρήσεων γης: Χάρτες πυκνότητας πληθυσµού: Χάρτες βροχόπτωσης:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Φωτοτεχνία. Ενότητα 1: Εισαγωγή στη Φωτομετρία

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Φωτοτεχνία. Ενότητα 1: Εισαγωγή στη Φωτομετρία ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Φωτοτεχνία Ενότητα 1: Εισαγωγή στη Φωτομετρία Γεώργιος Χ. Ιωαννίδης Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών ΤΕ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Επεξεργασία Χαρτογραφικής Εικόνας

Επεξεργασία Χαρτογραφικής Εικόνας Επεξεργασία Χαρτογραφικής Εικόνας Διδάσκων: Αναγνωστόπουλος Χρήστος Κώδικες μετρήσεων αντικειμένων σε εικόνα Χρωματικά μοντέλα: Munsell, HSB/HSV, CIE-LAB Κώδικες μετρήσεων αντικειμένων σε εικόνες Η βασική

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφιακή Επεξεργασία και Ανάλυση Εικόνας Ενότητα 11 η : θεωρία Χρώματος & Επεξεργασία Έγχρωμων Εικόνων

Ψηφιακή Επεξεργασία και Ανάλυση Εικόνας Ενότητα 11 η : θεωρία Χρώματος & Επεξεργασία Έγχρωμων Εικόνων Ψηφιακή Επεξεργασία και Ανάλυση Εικόνας Ενότητα 11 η : θεωρία Χρώματος & Επεξεργασία Έγχρωμων Εικόνων Καθ. Κωνσταντίνος Μπερμπερίδης Πολυτεχνική Σχολή Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Σκοποί ενότητας Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική των οφθαλμών και της όρασης. Κική Θεοδώρου

Φυσική των οφθαλμών και της όρασης. Κική Θεοδώρου Φυσική των οφθαλμών και της όρασης Κική Θεοδώρου Περιεχόμενα Στοιχεία Γεωμετρικής Οπτικής Ανατομία του Οφθαλμού Αμφιβληστροειδής Ο ανιχνευτής φωτός του οφθαλμού Το κατώφλι της όρασης Φαινόμενα περίθλασης

Διαβάστε περισσότερα

Ραδιομετρία. Φωτομετρία

Ραδιομετρία. Φωτομετρία Ραδιομετρία Μελετά και μετρά την εκπομπή, τη μεταφορά και τα αποτελέσματα της πρόσπτωσης ΗΜ ακτινοβολίας σε διάφορα σώματα Φωτομετρία Μελετά και μετρά την εκπομπή, τη μεταφορά και τα αποτελέσματα της πρόσπτωσης

Διαβάστε περισσότερα

Η χρήση του χρώµατος στη χαρτογραφία και στα ΣΓΠ

Η χρήση του χρώµατος στη χαρτογραφία και στα ΣΓΠ Η χρήση του χρώµατος στη χαρτογραφία και στα ΣΓΠ Συµβατική χρήση χρωµάτων στους τοπογραφικούς χάρτες 1/31 Μαύρο: Γκρι: Κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο: Μπλε: Σκούρο µπλε: Ανοιχτό µπλε: βασικές τοπογραφικές

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή σε οπτική και μικροσκοπία

Εισαγωγή σε οπτική και μικροσκοπία Εισαγωγή σε οπτική και μικροσκοπία Eukaryotic cells Microscope Cancer Μικροσκόπια Microscopes Ποια είδη υπάρχουν (και γιατί) Πώς λειτουργούν (βασικές αρχές) Πώς και ποια μικροσκόπια μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Θεμελιώδη μεγέθη και νόμοι της φωτομετρίας και πρότυπα για έργα φωτισμού οδών, εξωτερικών χώρων και σηράγγων

Θεμελιώδη μεγέθη και νόμοι της φωτομετρίας και πρότυπα για έργα φωτισμού οδών, εξωτερικών χώρων και σηράγγων Σεμινάρια ΤΕΕ Φωτισμός οδών, εξωτερικών χώρων και σηράγγων Αίθουσα εκδηλώσεων ΤΕΕ, 13 Μαρτίου 2019, 17.00-19.00 Θεμελιώδη μεγέθη και νόμοι της φωτομετρίας και πρότυπα για έργα φωτισμού οδών, εξωτερικών

Διαβάστε περισσότερα

Θοδωρής Μπεχλιβάνης Αναστασία Συμεωνίδου Κατερίνα Παπά

Θοδωρής Μπεχλιβάνης Αναστασία Συμεωνίδου Κατερίνα Παπά Θοδωρής Μπεχλιβάνης Αναστασία Συμεωνίδου Κατερίνα Παπά έχει σχήμα πεπλατυσμένης σφαίρας Η διάμετρος, στον ενήλικα, είναι περίπου 2,5 cm Αποτελείται από τρεις χιτώνες, το σκληρό, το χοριοειδή και τον αμφιβληστροειδή.

Διαβάστε περισσότερα

ΌΡΑΣΗ. Εργασία Β Τετράμηνου Τεχνολογία Επικοινωνιών Μαρία Κόντη

ΌΡΑΣΗ. Εργασία Β Τετράμηνου Τεχνολογία Επικοινωνιών Μαρία Κόντη ΌΡΑΣΗ Εργασία Β Τετράμηνου Τεχνολογία Επικοινωνιών Μαρία Κόντη Τι ονομάζουμε όραση; Ονομάζεται μία από τις πέντε αισθήσεις Όργανο αντίληψης είναι τα μάτια Αντικείμενο αντίληψης είναι το φως Θεωρείται η

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών ΗΥ-474. Ψηφιακή Εικόνα. Αντίληψη χρωμάτων Συστήματα χρωμάτων Κβαντισμός χρωμάτων

Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών ΗΥ-474. Ψηφιακή Εικόνα. Αντίληψη χρωμάτων Συστήματα χρωμάτων Κβαντισμός χρωμάτων Ψηφιακή Εικόνα Αντίληψη χρωμάτων Συστήματα χρωμάτων Κβαντισμός χρωμάτων Σχηματισμός εικόνων Το φως είναι ηλεκτρομαγνητικό κύμα Το χρώμα προσδιορίζεται από το μήκος κύματος L(x, y ; t )= Φ(x, y ; t ; λ)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΟΠΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΟΠΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΟΠΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ Άσκηση 4. Διαφράγματα. Θεωρία Στο σχεδιασμό οπτικών οργάνων πρέπει να λάβει κανείς υπόψη και άλλες παραμέτρους πέρα από το πού και πώς σχηματίζεται το είδωλο ενός

Διαβάστε περισσότερα

Κυματική οπτική. Συμβολή Περίθλαση Πόλωση

Κυματική οπτική. Συμβολή Περίθλαση Πόλωση Κυματική οπτική Η κυματική οπτική ασχολείται με τη μελέτη φαινομένων τα οποία δεν μπορούμε να εξηγήσουμε επαρκώς με τις αρχές της γεωμετρικής οπτικής. Στα φαινόμενα αυτά περιλαμβάνονται τα εξής: Συμβολή

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Νο. 4 Ψηφιακή Καταγραφή Εικόνας

Παρουσίαση Νο. 4 Ψηφιακή Καταγραφή Εικόνας Ψηφιακή Επεξεργασία και Ανάλυση Εικόνας Παρουσίαση Νο. 4 Ψηφιακή Καταγραφή Εικόνας Εισαγωγή (1/2) Για την καταγραφή εικόνας απαιτούνται «Φωτεινή» πηγή Αντικείμενο Σύστημα καταγραφής «Φωτεινή» πηγή Πηγή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ 1 ΦΩΣ Στο μικρόκοσμο θεωρούμε ότι το φως έχει δυο μορφές. Άλλοτε το αντιμετωπίζουμε με τη μορφή σωματιδίων που ονομάζουμε φωτόνια. Τα φωτόνια δεν έχουν μάζα αλλά μόνον ενέργεια. Άλλοτε πάλι αντιμετωπίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Όραση Α. Ιδιότητες των κυµάτων. Ανατοµικάστοιχείαοφθαλµού. Ορατό φως

Όραση Α. Ιδιότητες των κυµάτων. Ανατοµικάστοιχείαοφθαλµού. Ορατό φως Ιδιότητες των κυµάτων Όραση Α Μήκος κύµατος: απόσταση µεταξύ δύο διαδοχικών κυµατικών µορφών Συχνότητα: αριθµός κύκλων ανά δευτερόλεπτα (εξαρτάται από το µήκος κύµατος) Ορατό φως Ανατοµικάστοιχείαοφθαλµού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 5. Ερωτήσεις προετοιμασίας (Να απαντηθούν στην εργαστηριακή αναφορά)

ΑΣΚΗΣΗ 5. Ερωτήσεις προετοιμασίας (Να απαντηθούν στην εργαστηριακή αναφορά) ΑΣΚΗΣΗ 5 Ερωτήσεις προετοιμασίας (Να απαντηθούν στην εργαστηριακή αναφορά) 1. Χαρακτηρίστε τα παρακάτω φάσματα α) συνεχές β) γραμμικό γ) μετατοπισμένο λόγω Doppler δ) απορρόφησης ε) μη αναλυμένο δ) άλλο

Διαβάστε περισσότερα

θεωρία χρώματος & χρωματικά μοντέλα 11/4/2016 Λήδα Στάμου Χαρτογραφία Ι 1

θεωρία χρώματος & χρωματικά μοντέλα 11/4/2016 Λήδα Στάμου Χαρτογραφία Ι 1 θεωρία χρώματος & χρωματικά μοντέλα 11/4/2016 Λήδα Στάμου Χαρτογραφία Ι 1 η φύση της όρασης των χρωμάτων Το χρώμα δεν υφίσταται αν δεν συνυπάρχουν τρία στοιχεία: Μια φωτεινή πηγή (φυσική ή τεχνητή) Ένα

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Πολυτεχνική Σχολή ΘΕΜΑΤΙΚΗ : ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Πολυτεχνική Σχολή ΘΕΜΑΤΙΚΗ : ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης ΘΕΜΑΤΙΚΗ : ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ιωάννης Φαρασλής Τηλ : 24210-74466, Πεδίον Άρεως, Βόλος http://www.prd.uth.gr/el/staff/i_faraslis

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΥΝΕΧΩΝ ΦΑΣΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΗΣ & ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΣΤΕΡΕΟΥ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΥΝΕΧΩΝ ΦΑΣΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΗΣ & ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΣΤΕΡΕΟΥ 1 ο ΕΚΦΕ (Ν. ΣΜΥΡΝΗΣ) Δ Δ/ΝΣΗΣ Δ. Ε. ΑΘΗΝΑΣ 1 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΥΝΕΧΩΝ ΦΑΣΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΗΣ & ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΣΤΕΡΕΟΥ Α. ΣΤΟΧΟΙ Η παραγωγή λευκού φωτός με τη χρήση λαμπτήρα πυράκτωσης. Η χρήση πηγών φωτός διαφορετικής

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνας

Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνας Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνας Τι είναι η ψηφιακή εικόνα 1/67 Το μοντέλο της εικόνας ΜίαεικόναπαριστάνεταιαπόέναπίνακαU που κάθε στοιχείο του u(i,j) ονομάζεται εικονοστοιχείο pixel (picture element). Η ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Δx

Δx Ποια είναι η ελάχιστη αβεβαιότητα της ταχύτητας ενός φορτηγού μάζας 2 τόνων που περιμένει σε ένα κόκκινο φανάρι (η η μέγιστη δυνατή ταχύτητά του) όταν η θέση του μετράται με αβεβαιότητα 1 x 10-10 m. Δx

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και

Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και Διάδοση του Φωτός Φυσική Γ Γυμνασίου Βασίλης Γαργανουράκης http://users.sch.gr/vgargan Η εξέλιξη ξ των αντιλήψεων για την όραση Ορισμένοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ερμήνευαν την

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Βιολογία A λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος:

ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Βιολογία A λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος: ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολογία A λυκείου Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος: 2013-2014 Ένα αισθητικό σύστημα στα σπονδυλωτά αποτελείται από τρία βασικά μέρη: 1. Τους αισθητικούς υποδοχείς,

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών

Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών Ζώων για Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας» 1 Αξιοποίηση Φυσικών Αντιοξειδωτικών στην Εκτροφή των Αγροτικών Ζώων για Παραγωγή Προϊόντων Ποιότητας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Ζωοτεχνίας MIS 380231

Διαβάστε περισσότερα

Οι δύο θεμελιώδεις παράμετροι προσδιορισμού της ταχύτητας του φωτός στο κενό: Διηλεκτρική σταθερά ε0 Μαγνητική διαπερατότητα μ0

Οι δύο θεμελιώδεις παράμετροι προσδιορισμού της ταχύτητας του φωτός στο κενό: Διηλεκτρική σταθερά ε0 Μαγνητική διαπερατότητα μ0 Οι δύο θεμελιώδεις παράμετροι προσδιορισμού της ταχύτητας του φωτός στο κενό: Διηλεκτρική σταθερά ε0 Μαγνητική διαπερατότητα μ0 1 c 0 0 Όταν το φως αλληλεπιδρά με την ύλη, το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο του

Διαβάστε περισσότερα

I λ de cos b (8.3) de = cos b, (8.4)

I λ de cos b (8.3) de = cos b, (8.4) Κεφάλαιο 8 Φωτισµός (Illumination) 8.1 Βασικοί ορισµοί και παραδοχές Με τον όρο Φωτισµός εννοούµε τι διαδικασία υπολογισµού της έντασης της ϕωτεινής ακτινοβολίας που προσλαµβάνει ο ϑεατής (π.χ. µία κάµερα)

Διαβάστε περισσότερα

Φασματοφωτομετρία. Φασματοφωτομετρία είναι η τεχνική στην οποία χρησιμοποιείται φως για τη μέτρηση της συγκέντρωσης χημικών ουσιών.

Φασματοφωτομετρία. Φασματοφωτομετρία είναι η τεχνική στην οποία χρησιμοποιείται φως για τη μέτρηση της συγκέντρωσης χημικών ουσιών. Φασματοφωτομετρία Φασματοφωτομετρία είναι η τεχνική στην οποία χρησιμοποιείται φως για τη μέτρηση της συγκέντρωσης χημικών ουσιών. Το λευκό φως που φτάνει από τον ήλιο περιέχει φωτόνια που πάλλονται σε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 1. Εισαγωγή. Η ενέργεια, όπως είναι γνωστό από τη φυσική, διαδίδεται με τρεις τρόπους: Α) δι' αγωγής Β) δια μεταφοράς Γ) δι'ακτινοβολίας Ο τελευταίος τρόπος διάδοσης

Διαβάστε περισσότερα

Επεξεργασία Χαρτογραφικής Εικόνας

Επεξεργασία Χαρτογραφικής Εικόνας Επεξεργασία Χαρτογραφικής Εικόνας ιδάσκων: Αναγνωστόπουλος Χρήστος Βασικά στοιχεία εικονοστοιχείου (pixel) Φυσική λειτουργία όρασης Χηµική και ψηφιακή σύλληψη (Κλασσικές και ψηφιακές φωτογραφικές µηχανές)

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα 2015: Έτος φωτός. Οι ακτινοφυσικοί παίζουν σε όλο το φάσμα Σάββατο 6 Ιουνίου 2015, Αμφιθέατρο Αρεταίειου Νοσοκομείου

Ημερίδα 2015: Έτος φωτός. Οι ακτινοφυσικοί παίζουν σε όλο το φάσμα Σάββατο 6 Ιουνίου 2015, Αμφιθέατρο Αρεταίειου Νοσοκομείου Ημερίδα 2015: Έτος φωτός. Οι ακτινοφυσικοί παίζουν σε όλο το φάσμα Σάββατο 6 Ιουνίου 2015, Αμφιθέατρο Αρεταίειου Νοσοκομείου Το φως στην ασφάλεια, υγιεινή και στην ποιότητα των συνθηκών εργασίας Φραγκίσκος

Διαβάστε περισσότερα

Αντίληψη. Η αντίληψη συμπεριλαμβάνει την ερμηνεία, είναι δηλαδή μια ερμηνευτική διαδικασία.

Αντίληψη. Η αντίληψη συμπεριλαμβάνει την ερμηνεία, είναι δηλαδή μια ερμηνευτική διαδικασία. Αντίληψη «Ο όρος αντίληψη αναφέρεται στα μέσα με τα οποία οι πληροφορίες, οι οποίες αποκτώνται μέσω των αισθητηρίων οργάνων μετατρέπονται σε εμπειρίες αντικειμένων, γεγονότων, ήχων, γεύσεων κ.λ.π.» (Roth,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΦΥΣΙΚΗ Γ.Π. Γ Λυκείου / Το Φως 1. Η υπεριώδης ακτινοβολία : a) δεν προκαλεί αμαύρωση της φωτογραφικής πλάκας. b) είναι ορατή. c) χρησιμοποιείται για την αποστείρωση ιατρικών εργαλείων. d) έχει μήκος κύματος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 1. Aνίχνευση ακτινοβολίας και η επίδραση των οργάνων παρατήρησης. Εισαγωγή

ΑΣΚΗΣΗ 1. Aνίχνευση ακτινοβολίας και η επίδραση των οργάνων παρατήρησης. Εισαγωγή ΑΣΚΗΣΗ 1 Aνίχνευση ακτινοβολίας και η επίδραση των οργάνων παρατήρησης Εισαγωγή Το βασικό εργαλείο που χρησιμοποιείται για τη μελέτη αστρονομικών αντικειμένων είναι η μέτρηση των χαρακτηριστικών της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5 2002 5. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη λέξη που συµπληρώνει σωστά καθεµία από τις παρακάτω προτάσεις. γ. Η αιτία δηµιουργίας του ηλεκτροµαγνητικού κύµατος είναι η... κίνηση ηλεκτρικών φορτίων. 1. Ακτίνα

Διαβάστε περισσότερα

Τηλεπισκόπηση - Φωτοερμηνεία

Τηλεπισκόπηση - Φωτοερμηνεία ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Τηλεπισκόπηση - Φωτοερμηνεία Ενότητα 6: Βασικές έννοιες Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης. Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία. Κωνσταντίνος Περάκης Ιωάννης Φαρασλής Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας,

Διαβάστε περισσότερα

Παρατήρηση συνεχών γραμμικών φασμάτων εκπομπής με το Φασματοσκόπιο

Παρατήρηση συνεχών γραμμικών φασμάτων εκπομπής με το Φασματοσκόπιο Παρατήρηση συνεχών γραμμικών φασμάτων εκπομπής με το Φασματοσκόπιο Στόχοι: Στόχοι αυτής της εργαστηριακής άσκησης είναι οι μαθητές: Να παρατηρούν το φάσμα του λευκού φωτός από λυχνία πυρακτώσεως με τη

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΔΡ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΠΙΝΑΣ Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης Email: binasbill@iesl.forth.gr Thl. 1269 Crete Center for Quantum Complexity and Nanotechnology Department of Physics, University

Διαβάστε περισσότερα

Φωτογραφική μηχανή - Αρχή λειτουργίας.

Φωτογραφική μηχανή - Αρχή λειτουργίας. Ο25 Φωτογραφική μηχανή - Αρχή λειτουργίας. 1 Σκοπός Στην άσκηση αυτή γίνεται μία παρουσίαση των βασικών στοιχείων της φωτογραφικής μηχανής (φακός φωτοφράκτης - διάφραγμα αισθητήρας) καθώς και μία σύντομη

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνων

Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνων Ενότητα # 2: Σχηματισμός και αντίληψη εικόνων Καθηγητής Γιώργος Τζιρίτας Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Σχηματισμός εικόνων (1) Φθινόπωρο

Διαβάστε περισσότερα

Έγχρωµο και Ασπρόµαυρο Φως

Έγχρωµο και Ασπρόµαυρο Φως Έγχρωµο και Ασπρόµαυρο Φως Χρώµα: κλάδος φυσικής, φυσιολογίας, ψυχολογίας, τέχνης. Αφορά άµεσα τον προγραµµατιστή των γραφικών. Αν αφαιρέσουµε χρωµατικά χαρακτηριστικά, λαµβάνουµε ασπρόµαυρο φως. Μόνο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΥΛΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΚΔΟΣΗ 1 ΣΥΓΓΡΑΦΗ : Χ. ΦΑΝΙΔΗΣ -CDFAN@SCH.GR ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 1 ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή Ασπρόμαυρο Halftoning γάμμα Φως/Χρώμα Χρωματικά Μοντέλα Άλλα. 6ο Μάθημα Χρώμα. Γραφικα. Ευάγγελος Σπύρου

Εισαγωγή Ασπρόμαυρο Halftoning γάμμα Φως/Χρώμα Χρωματικά Μοντέλα Άλλα. 6ο Μάθημα Χρώμα. Γραφικα. Ευάγγελος Σπύρου Εισαγωγή Ασπρόμαυρο Halftoning γάμμα Φως/Χρώμα Χρωματικά Μοντέλα Άλλα Γραφικα Τμήμα Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Ακ Έτος 2016-17 Σύνοψη του σημερινού μαθήματος 1 Εισαγωγή 2 Ασπρόμαυρο Φως 3 Halftoning

Διαβάστε περισσότερα

6.1 ΜΕΛΕΤΗ ΦΑΣΜΑΤΩΝ. Φασματοσκόπιο σταθερής εκτροπής, λυχνία Hg υψηλής πίεσης, λυχνία Ne, τροφοδοτικά, πηγή 12V DC, ρυθμιστική αντίσταση.

6.1 ΜΕΛΕΤΗ ΦΑΣΜΑΤΩΝ. Φασματοσκόπιο σταθερής εκτροπής, λυχνία Hg υψηλής πίεσης, λυχνία Ne, τροφοδοτικά, πηγή 12V DC, ρυθμιστική αντίσταση. 6.1 ΑΣΚΗΣΗ 6 ΜΕΛΕΤΗ ΦΑΣΜΑΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΗ Φασματοσκόπιο σταθερής εκτροπής, λυχνία Hg υψηλής πίεσης, λυχνία Ne, τροφοδοτικά, πηγή 12V DC, ρυθμιστική αντίσταση. ΘΕΩΡΙΑ Για την εξέταση των φασμάτων και τη μέτρηση

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ. Α. Τσαγκρασούλης Τμ. Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ. Α. Τσαγκρασούλης Τμ. Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ Α. Τσαγκρασούλης Τμ. Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Προσαρμογή σε λαμπρότητα 10-6 10-4 10-2 1 10 2 10 4 10 6 10 8 Λαμπρότητα Cd/m 2 7.1 6.6 5.5 4.0 2.4

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΤΡΟ KALMAN ΔΙΑΚΡΙΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΦΙΛΤΡΟ KALMAN ΔΙΑΚΡΙΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 1 ΦΙΛΤΡΟ KALMAN ΔΙΑΚΡΙΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Σε αυτό το μέρος της πτυχιακής θα ασχοληθούμε λεπτομερώς με το φίλτρο kalman και θα δούμε μια καινούρια έκδοση του φίλτρου πάνω στην εφαρμογή της γραμμικής εκτίμησης διακριτού

Διαβάστε περισσότερα

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΦΑΚΩΝ. Ηλεκτροστατικοί και Μαγνητικοί Φακοί Βασική Δομή Μαγνητικών Φακών Υστέρηση Λεπτοί Μαγνητικοί Φακοί Εκτροπές Φακών

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΦΑΚΩΝ. Ηλεκτροστατικοί και Μαγνητικοί Φακοί Βασική Δομή Μαγνητικών Φακών Υστέρηση Λεπτοί Μαγνητικοί Φακοί Εκτροπές Φακών ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΦΑΚΩΝ Βασική Δομή Μαγνητικών Φακών Υστέρηση Λεπτοί Μαγνητικοί Φακοί Εκτροπές Φακών ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ ΓΥΑΛΙΝΟΙ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΦΑΚΟΙ Οι φακοί χρησιμοποιούνται για να εκτρέψουν μία

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφιακή Επεξεργασία και Ανάλυση Εικόνας Ενότητα 3 η : Ψηφιακή Καταγραφή Εικόνας

Ψηφιακή Επεξεργασία και Ανάλυση Εικόνας Ενότητα 3 η : Ψηφιακή Καταγραφή Εικόνας Ψηφιακή Επεξεργασία και Ανάλυση Εικόνας Ενότητα 3 η : Ψηφιακή Καταγραφή Εικόνας Καθ. Κωνσταντίνος Μπερμπερίδης Πολυτεχνική Σχολή Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Σκοποί ενότητας Εισαγωγή στην ψηφιακή καταγραφή

Διαβάστε περισσότερα

Ανάκλαση Είδωλα σε κοίλα και κυρτά σφαιρικά κάτοπτρα. Αντώνης Πουλιάσης Φυσικός M.Sc. 12 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ

Ανάκλαση Είδωλα σε κοίλα και κυρτά σφαιρικά κάτοπτρα. Αντώνης Πουλιάσης Φυσικός M.Sc. 12 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ Ανάκλαση Είδωλα σε κοίλα και κυρτά σφαιρικά κάτοπτρα Αντώνης Πουλιάσης Φυσικός M.Sc. 12 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ Πουλιάσης Αντώνης Φυσικός M.Sc. 2 Ανάκλαση Είδωλα σε κοίλα και κυρτά σφαιρικά κάτοπτρα Γεωμετρική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ: Μελέτη του φωτοηλεκτρικού φαινομένου, προσδιορισμός της σταθεράς του Planck, λειτουργία και χαρακτηριστικά φωτολυχνίας

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ: Μελέτη του φωτοηλεκτρικού φαινομένου, προσδιορισμός της σταθεράς του Planck, λειτουργία και χαρακτηριστικά φωτολυχνίας ΠΕΙΡΑΜΑ 6: ΦΩΤΟΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ: Μελέτη του φωτοηλεκτρικού φαινομένου, προσδιορισμός της σταθεράς του Planck, λειτουργία και χαρακτηριστικά φωτολυχνίας ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: Φωτολυχνία,

Διαβάστε περισσότερα

Γεωμετρική Οπτική ΚΕΦΑΛΑΙΟ 34

Γεωμετρική Οπτική ΚΕΦΑΛΑΙΟ 34 Γεωμετρική Οπτική ΚΕΦΑΛΑΙΟ 34 Γεωμετρική Οπτική Γνωρίζουμε τα βασικά Δηλαδή, πως το φως διαδίδεται και αλληλεπιδρά με σώματα διαστάσεων πολύ μεγαλύτερων από το μήκος κύματος. Ανάκλαση: Προσπίπτουσα ακτίνα

Διαβάστε περισσότερα

Η «ενθουσιαστική διδασκαλία» στην ανάμιξη των χρωμάτων: Μια προσέγγιση για τη Μέση Παιδεία

Η «ενθουσιαστική διδασκαλία» στην ανάμιξη των χρωμάτων: Μια προσέγγιση για τη Μέση Παιδεία ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΑΚΤΙΚΑ 5 ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ, ΤΕΥΧΟΣ Β Πειραματική Διδασκαλία της Φυσικής Η «ενθουσιαστική διδασκαλία» στην ανάμιξη των χρωμάτων:

Διαβάστε περισσότερα

Φύση του φωτός. Θεωρούμε ότι το φως έχει διττή φύση: διαταραχή που διαδίδεται στο χώρο. μήκος κύματος φωτός. συχνότητα φωτός

Φύση του φωτός. Θεωρούμε ότι το φως έχει διττή φύση: διαταραχή που διαδίδεται στο χώρο. μήκος κύματος φωτός. συχνότητα φωτός Γεωμετρική Οπτική Φύση του φωτός Θεωρούμε ότι το φως έχει διττή φύση: ΚΥΜΑΤΙΚΗ Βασική ιδέα Το φως είναι μια Η/Μ διαταραχή που διαδίδεται στο χώρο Βασική Εξίσωση Φαινόμενα που εξηγεί καλύτερα (κύμα) μήκος

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Βίνος 25/05/2016 Αντίληψη

Μιχάλης Βίνος 25/05/2016 Αντίληψη Μιχάλης Βίνος 25/05/2016 Αντίληψη A. Κάποια περισσότερο περιεκτικά γραφήματα (από αυτό που υπάρχει αυτή τη στιγμή στις σημειώσεις) καμπυλών (κατανομής) ενεργειακής εκπομπής διαφόρων πηγών φωτός σε σχέση

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΔΡ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΠΙΝΑΣ Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης Email: binasbill@iesl.forth.gr Thl. 1269 Crete Center for Quantum Complexity and Nanotechnology Department of Physics, University

Διαβάστε περισσότερα

Q 40 th International Physics Olympiad, Merida, Mexico, July 2009

Q 40 th International Physics Olympiad, Merida, Mexico, July 2009 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ No. 2 ΔΕΙΚΤΗΣ ΔΙΑΘΛΑΣΗΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΥ (MCA) Σκοπός αυτού του πειράματος είναι ο υπολογισμός του δείκτη διάθλασης ενός κρυσταλλικού υλικού (mica). ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ Επιπρόσθετα από τα υλικά

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλο φωτισμού Phong

Μοντέλο φωτισμού Phong ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Στο προηγούμενο κεφάλαιο παρουσιάσθηκαν οι αλγόριθμοι απαλοιφής των πίσω επιφανειών και ακμών. Απαλοίφοντας λοιπόν τις πίσω επιφάνειες και ακμές ενός τρισδιάστατου αντικειμένου, μπορούμε να

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ. Ανάκλαση. Κάτοπτρα. Διάθλαση. Ολική ανάκλαση. Φαινόμενη ανύψωση αντικειμένου. Μετατόπιση ακτίνας. Πρίσματα

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ. Ανάκλαση. Κάτοπτρα. Διάθλαση. Ολική ανάκλαση. Φαινόμενη ανύψωση αντικειμένου. Μετατόπιση ακτίνας. Πρίσματα ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ Ανάκλαση Κάτοπτρα Διάθλαση Ολική ανάκλαση Φαινόμενη ανύψωση αντικειμένου Μετατόπιση ακτίνας Πρίσματα ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ - Ανάκλαση Επιστροφή σε «γεωμετρική οπτική» Ανάκλαση φωτός ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

E[ (x- ) ]= trace[(x-x)(x- ) ]

E[ (x- ) ]= trace[(x-x)(x- ) ] 1 ΦΙΛΤΡΟ KALMAN ΔΙΑΚΡΙΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Σε αυτό το μέρος της πτυχιακής θα ασχοληθούμε λεπτομερώς με το φίλτρο kalman και θα δούμε μια καινούρια έκδοση του φίλτρου πάνω στην εφαρμογή της γραμμικής εκτίμησης διακριτού

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές έννοιες Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης. Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία

Βασικές έννοιες Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης. Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Βασικές έννοιες Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία Ιωάννης Φαρασλής Τηλ

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός φωτισμού βιτρίνας με τσάντες Louis Vuitton

Σχεδιασμός φωτισμού βιτρίνας με τσάντες Louis Vuitton ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΠΟΛΥΜ ΕΣΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΦΠ51 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ Συντονιστής: Δημήτριος Ζευγώλης Σύμβουλος Καθηγήτρια: Έλενα Ανάγνου 5 η

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εμμανουήλ Επίκ. Καθηγητής Τηλεανίχνευσης

ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εμμανουήλ Επίκ. Καθηγητής Τηλεανίχνευσης ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εμμανουήλ Επίκ. Καθηγητής Τηλεανίχνευσης ΘΕΜΑΤΑ Τι είναι τηλεπισκόπηση Ιστορική εξέλιξη Συστήματα παρατήρησης της Γης Στοιχεία Ηλεκτρο-Μαγνητικής Ακτινοβολίας Διακριτική

Διαβάστε περισσότερα

E [ -x ^2 z] = E[x z]

E [ -x ^2 z] = E[x z] 1 1.ΦΙΛΤΡΟ KALMAN ΔΙΑΚΡΙΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Σε αυτήν την διάλεξη θα πάμε στο φίλτρο με περισσότερες λεπτομέρειες, και θα παράσχουμε μια νέα παραγωγή για το φίλτρο Kalman, αυτή τη φορά βασισμένο στην ιδέα της γραμμικής

Διαβάστε περισσότερα

Αισθητήρια όργανα Αισθήσεις

Αισθητήρια όργανα Αισθήσεις Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 10 Αισθητήρια όργανα Αισθήσεις Ειδικές Αισθήσεις Όραση Ακοή Δομή του οφθαλμικού βολβού Οφθαλμικός βολβός Σκληρός χιτώνας Χοριοειδής χιτώνας Αμφιβληστροειδής χιτώνας Μ.Ντάνος Σκληρός

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή άσκηση L0: Ασφάλεια και προστασία από ακτινοβολία Laser. Σύγκριση έντασης ακτινοβολίας Laser με συμβατικές πηγές φωτός

Εργαστηριακή άσκηση L0: Ασφάλεια και προστασία από ακτινοβολία Laser. Σύγκριση έντασης ακτινοβολίας Laser με συμβατικές πηγές φωτός Εργαστηριακή άσκηση L0: Ασφάλεια και προστασία από ακτινοβολία Laser. Σύγκριση έντασης ακτινοβολίας Laser με συμβατικές πηγές φωτός Σκοπός: Σκοπός της άσκησης αυτής είναι η κατανόηση και επίγνωση των κινδύνων

Διαβάστε περισσότερα

Μεγεθυντικός φακός. 1. Σκοπός. 2. Θεωρία. θ 1

Μεγεθυντικός φακός. 1. Σκοπός. 2. Θεωρία. θ 1 Μεγεθυντικός φακός 1. Σκοπός Οι μεγεθυντικοί φακοί ή απλά μικροσκόπια (magnifiers) χρησιμοποιούνται για την παρατήρηση μικροσκοπικών αντικειμένων ώστε να γίνουν καθαρά παρατηρήσιμες οι λεπτομέρειες τους.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Φασματοφωτομετρία

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Φασματοφωτομετρία 1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Φασματοφωτομετρία Ιωάννης Πούλιος Αθανάσιος Κούρας Ευαγγελία Μανώλη ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 54124

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8. Οπτικοποίηση Απαλοιφή

Κεφάλαιο 8. Οπτικοποίηση Απαλοιφή Κεφάλαιο 8. Οπτικοποίηση Απαλοιφή Oι οπτικές επιδράσεις, που μπορεί να προκαλέσει μια εικόνα στους χρήστες, αποτελούν ένα από τα σπουδαιότερα αποτελέσματα των λειτουργιών γραφικών με Η/Υ. Τον όρο της οπτικοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

Α.Τ.Ε.Ι. Ηρακλείου Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνας ιδάσκων: Βασίλειος Γαργανουράκης. Ανθρώπινη Όραση - Χρωµατικά Μοντέλα

Α.Τ.Ε.Ι. Ηρακλείου Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνας ιδάσκων: Βασίλειος Γαργανουράκης. Ανθρώπινη Όραση - Χρωµατικά Μοντέλα Ανθρώπινη Όραση - Χρωµατικά Μοντέλα 1 Τι απαιτείται για την όραση Φωτισµός: κάποια πηγή φωτός Αντικείµενα: που θα ανακλούν (ή διαθλούν) το φως Μάτι: σύλληψη του φωτός σαν εικόνα Τρόποι µετάδοσης φωτός

Διαβάστε περισσότερα

2. Ο οφθαλμός ως οπτικό σύστημα

2. Ο οφθαλμός ως οπτικό σύστημα 2. Ο οφθαλμός ως οπτικό σύστημα 2 Απριλίου 20 Η δομή του οφθαλμού Ιδωμένος ως ένα οπτικό όργανο, ο ανθρώπινος οφθαλμός επιτελεί την ακόλουθη λειτουργία. Δέχεται εισερχόμενες ακτίνες φωτός από απομακρυσμένα

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΔΡ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΠΙΝΑΣ Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης Email: binasbill@iesl.forth.gr Thl. 1269 Crete Center for Quantum Complexity and Nanotechnology Department of Physics, University

Διαβάστε περισσότερα

4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ FOURIER

4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ FOURIER 4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ FOURIER Σκοπός του κεφαλαίου είναι να παρουσιάσει μερικές εφαρμογές του Μετασχηματισμού Fourier (ΜF). Ειδικότερα στο κεφάλαιο αυτό θα περιγραφούν έμμεσοι τρόποι

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφιοποίηση και Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνας

Ψηφιοποίηση και Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνας Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Ψηφιοποίηση και Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνας Ενότητα 10: Εισαγωγή στην επεξεργασία εικόνας Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΘΕΩΡΙΑ - ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ

ΦΥΣΙΚΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΘΕΩΡΙΑ - ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΦΥΣΙΚΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΘΕΩΡΙΑ - ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ 1 2 Ισχύς που «καταναλώνει» μια ηλεκτρική_συσκευή Pηλ = V. I Ισχύς που Προσφέρεται σε αντιστάτη Χαρακτηριστικά κανονικής λειτουργίας ηλεκτρικής συσκευής Περιοδική

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΡΕΑΛΙΣΜΟΣ & ΚΙΝΗΣΗ (ΘΕΩΡΙΑ)

ΦΩΤΟΡΕΑΛΙΣΜΟΣ & ΚΙΝΗΣΗ (ΘΕΩΡΙΑ) ΦΩΤΟΡΕΑΛΙΣΜΟΣ & ΚΙΝΗΣΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ : ΝΤΙΝΤΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (MSC) Καθηγητής Εφαρμογών ΚΑΡΔΙΤΣΑ 2013 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΦΩΤΟΑΠΟΔΟΣΗ: ΕΝΝΟΟΥΜΕ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΟΛΩΝ ΕΚΕΙΝΩΝ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ

Διαβάστε περισσότερα

Παρατήρηση συνεχών γραμμικών φασμάτων εκπομπής με το Φασματοσκόπιο

Παρατήρηση συνεχών γραμμικών φασμάτων εκπομπής με το Φασματοσκόπιο 1 Εργαστηριακή Διδασκαλία των Φυσικών εργασιών στα Γενικά Λύκεια Περίοδος 006 007 Φυσική Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου Ενδεικτική προσέγγιση της εργαστηριακή δραστηριότητας : Παρατήρηση συνεχών γραμμικών

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Φωτοτεχνίας

Εργαστήριο Φωτοτεχνίας ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Εργαστήριο Φωτοτεχνίας Ενότητα: Χαρακτηριστικά Μεγέθη Λαμπτήρων & Βασικά Φωτομετρικά Μεγέθη Γεώργιος Χ. Ιωαννίδης Τμήμα Ηλεκτρολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Το υποσύστηµα "αίσθησης" απαιτήσεις και επιδόσεις φυσικά µεγέθη γενική δοµή και συγκρότηση

Το υποσύστηµα αίσθησης απαιτήσεις και επιδόσεις φυσικά µεγέθη γενική δοµή και συγκρότηση Το υποσύστηµα "αίσθησης" απαιτήσεις και επιδόσεις φυσικά µεγέθη γενική δοµή και συγκρότηση Το υποσύστηµα "αίσθησης" είσοδοι της διάταξης αντίληψη του "περιβάλλοντος" τροφοδοσία του µε καθορίζει τις επιδόσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΧΛΟΥΒΕΡΑΚΗ 2014

ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΧΛΟΥΒΕΡΑΚΗ 2014 ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΧΛΟΥΒΕΡΑΚΗ 2014 ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ Η χρήση

Διαβάστε περισσότερα

Τι θα προτιμούσατε; Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) 25/4/2012. Διάλεξη 5 Όραση και οπτική αντίληψη. Πέτρος Ρούσσος. Να περιγράψετε τι βλέπετε στην εικόνα;

Τι θα προτιμούσατε; Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) 25/4/2012. Διάλεξη 5 Όραση και οπτική αντίληψη. Πέτρος Ρούσσος. Να περιγράψετε τι βλέπετε στην εικόνα; Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) Διάλεξη 5 Όραση και οπτική αντίληψη Πέτρος Ρούσσος Να περιγράψετε τι βλέπετε στην εικόνα; Τι θα προτιμούσατε; Ή να αντιμετωπίσετε τον Γκάρι Κασπάροβ σε μια παρτίδα σκάκι; 1

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-2 Υ: ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-2 Υ: ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-2 Υ: ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ ΥΠEΡΥΘΡΗ ΘΕΡΜΟΓΡΑΦΙΑ Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Τομέας Υλικών, Διεργασιών και

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Γιατί γραφικά υπολογιστών; Προσέγγιση «από πάνω προς τα κάτω» (top-down). Βαθµίδα διασύνδεσης προγραµµατιστή εφαρµογών (API)

Εισαγωγή. Γιατί γραφικά υπολογιστών; Προσέγγιση «από πάνω προς τα κάτω» (top-down). Βαθµίδα διασύνδεσης προγραµµατιστή εφαρµογών (API) Εισαγωγή Γιατί γραφικά υπολογιστών; Προσέγγιση «από πάνω προς τα κάτω» (top-down). Βαθµίδα διασύνδεσης προγραµµατιστή εφαρµογών (API) Γιατί OpenGL; Άλλα APIs: PHIGS (ANSI), GKS, Direct3D, VRML, JAVA-3D

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Project σε 2 βασικές τεχνικές φωτογραφίας! Αγγελοπούλου Αφροδίτη Αρμάου Αλίκη Αναγνωστοπούλου Φωτεινή Γαλάνη Χρυσάνθη Γκοντζή Ελένη

Παρουσίαση Project σε 2 βασικές τεχνικές φωτογραφίας! Αγγελοπούλου Αφροδίτη Αρμάου Αλίκη Αναγνωστοπούλου Φωτεινή Γαλάνη Χρυσάνθη Γκοντζή Ελένη Παρουσίαση Project σε 2 βασικές τεχνικές φωτογραφίας! Αγγελοπούλου Αφροδίτη Αρμάου Αλίκη Αναγνωστοπούλου Φωτεινή Γαλάνη Χρυσάνθη Γκοντζή Ελένη Καθηγητης: κ.μαυροειδής Τμήμα: Α1 Το βάθος πεδίου (Depth of

Διαβάστε περισσότερα

Χρώµατα! τεχνολογία Οι Card χρωµατικοί splitter v3 χώροι και η τηλεόραση. Οι χρωµατικοί χώροι και η τηλεόραση

Χρώµατα! τεχνολογία Οι Card χρωµατικοί splitter v3 χώροι και η τηλεόραση. Οι χρωµατικοί χώροι και η τηλεόραση Οι Card χρωµατικοί splitter v3 χώροι και η τηλεόραση Χρώµατα! Στη φύση το φως δηµιουργεί τα χρώµατα, στην εικόνα, τα χρώµατα δηµιουργούν το φως! Τ Γράφει ο Γιώργος Κακαβιάτος α χρώµατα είναι στην πραγµατικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΧΡΩΜΑΤΩΝ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΧΡΩΜΑΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΧΡΩΜΑΤΩΝ Συμπλήρωση κενών 1. Η Λαμπρότητα (Brightness) είναι Υποκειμενικός παράγοντας. 2. Το χρώμα ενός αντικειμένου εξαρτάται από το ίδιο και την φωτεινή πηγή. 3. Το Μάτι είναι πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Όλα τα θέματα των εξετάσεων έως και το 2014 σε συμβολή, στάσιμα, ηλεκτρομαγνητικά κύματα, ανάκλαση - διάθλαση Η/Μ ΚΥΜΑΤΑ. Ερωτήσεις Πολλαπλής επιλογής

Όλα τα θέματα των εξετάσεων έως και το 2014 σε συμβολή, στάσιμα, ηλεκτρομαγνητικά κύματα, ανάκλαση - διάθλαση Η/Μ ΚΥΜΑΤΑ. Ερωτήσεις Πολλαπλής επιλογής Η/Μ ΚΥΜΑΤΑ 1. Τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα: Ερωτήσεις Πολλαπλής επιλογής α. είναι διαµήκη. β. υπακούουν στην αρχή της επαλληλίας. γ. διαδίδονται σε όλα τα µέσα µε την ίδια ταχύτητα. δ. Δημιουργούνται από

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑΣ. Α. Τσαγκρασούλης Τμ. Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑΣ. Α. Τσαγκρασούλης Τμ. Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑΣ Α. Τσαγκρασούλης Τμ. Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Το πλέον χαρακτηριστικό : οι μονάδες που χρησιμοποιούνται στον φωτισμό είναι ψυχοφυσικές μονάδες δηλ. λαμβάνουν

Διαβάστε περισσότερα

Απορρόφηση φωτός: Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών

Απορρόφηση φωτός: Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών O11 Απορρόφηση φωτός: Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών 1. Σκοπός Η εργαστηριακή αυτή άσκηση αποσκοπεί α) στη μελέτη του φαινομένου της εξασθένησης φωτός καθώς διέρχεται μέσα από

Διαβάστε περισσότερα

Ευαιθησιομετρία Sensitometry ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ Ι-6

Ευαιθησιομετρία Sensitometry ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ Ι-6 Ευαιθησιομετρία Sensitometry ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ Ι-6 Ακτινοβολία Χ και φιλμ Οι ακτίνες- X προκαλούν στο ακτινολογικό φιλμ κατανομή διαφορετικών ΟΠ επειδή Η ομοιόμορφη δέσμη που πέφτει πάνω στο ΑΘ εξασθενεί σε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΡΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΗ

ΜΕΤΡΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΗ του Υποπυραγού Αλέξανδρου Μαλούνη* Μέρος 2 ο - Χαρτογραφικοί μετασχηματισμοί Εισαγωγή Είδαμε λοιπόν ως τώρα, ότι η γη θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και σφαιρική και αυτό μπορεί να γίνει εμφανές όταν την

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτική πολυ-εργασία 1 - εφαρμογή στην υπολογιστική όραση

Ενδεικτική πολυ-εργασία 1 - εφαρμογή στην υπολογιστική όραση Ενδεικτική πολυ-εργασία 1 - εφαρμογή στην υπολογιστική όραση Εντοπισμός ενός σήματος STOP σε μια εικόνα. Περιγράψτε τη διαδικασία με την οποία μπορώ να εντοπίσω απλά σε μια εικόνα την ύπαρξη του παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

Καινοτόµο σύστηµα αξιοποίησης φυσικού φωτισµού µε αισθητήρες στο επίπεδο εργασίας

Καινοτόµο σύστηµα αξιοποίησης φυσικού φωτισµού µε αισθητήρες στο επίπεδο εργασίας ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΩΤΟΤΕΧΝΙΑΣ Καινοτόµο σύστηµα αξιοποίησης φυσικού φωτισµού µε αισθητήρες στο επίπεδο εργασίας Ευάγγελος-Νικόλαος

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Το Συμπτωτικό Πολυώνυμο

Κεφάλαιο 5. Το Συμπτωτικό Πολυώνυμο Κεφάλαιο 5. Το Συμπτωτικό Πολυώνυμο Σύνοψη Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται η ιδέα του συμπτωτικού πολυωνύμου, του πολυωνύμου, δηλαδή, που είναι του μικρότερου δυνατού βαθμού και που, για συγκεκριμένες,

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές Αρχές Φωτισμού

Γενικές Αρχές Φωτισμού Γενικές Αρχές Φωτισμού ΤΟΜΟΣ Β Σοφία Σωτηροπούλου Δρ. Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Η Φυσιολογία της Οπτικής Αντίληψης και το Φως Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του υποέργου 2 με τίτλο «Ανάπτυξη έντυπου

Διαβάστε περισσότερα

Απορρόφηση του φωτός Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών

Απορρόφηση του φωτός Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών Ο11 Απορρόφηση του φωτός Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών 1. Σκοπός Η εργαστηριακή αυτή άσκηση αποσκοπεί α) στην μελέτη του φαινομένου της εξασθένησης του φωτός καθώς αυτό διέρχεται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΓ/Μ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΟΡΟΣΗΜΟ. Τεύχος 6ο: Διάθλαση του φωτός Φακοί & οπτικά όργανα

ΓΓ/Μ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΟΡΟΣΗΜΟ. Τεύχος 6ο: Διάθλαση του φωτός Φακοί & οπτικά όργανα ΓΓ/Μ6 05-06 ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΟΡΟΣΗΜΟ Τεύχος 6ο: Διάθλαση του φωτός Φακοί & οπτικά όργανα ΕΚΔΟΤΙΚΕΣ ΤΟΜΕΣ ΟΡΟΣΗΜΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Φυσική για την Γ' Τάξη

Διαβάστε περισσότερα