Ο Κινηματογράφος στην Αίθουσα Διδασκαλίας
|
|
- Παρθενιά Μοσχοβάκης
- 7 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 A. Xριστοδούλου, G. Bertele Ο Κινηματογράφος στην Αίθουσα Διδασκαλίας Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε να παρουσιάσουμε δύο προτάσεις χρήσης του κινηματογράφου για τη διδασκαλία της ιταλικής γλώσσας και του πολιτισμού. H διαφορά των δύο προτάσεων έγκειται στο διαφορετικό τρόπο προσέγγισης του κινηματογραφικού κειμένου κατά τη διδασκαλία της ξένης γλώσσας, ο πρώτος εστιάζει κυρίως στην ενίσχυση της διδασκαλίας του πολιτισμού (Α. Χριστοδούλου), ενώ ο δεύτερος στην διδασκαλία της γλώσσας (G. Bertelè). Α ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ-ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Αναστασία Χριστοδούλου Λέκτορας, Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Α.Π.Θ. Εισαγωγή Στη συνέχεια, παρουσιάζεται μία διδακτική παρέμβαση του κινηματογράφου για τη ενίσχυση κυρίως της γνώσης του πολιτισμού κατά τη διδασκαλία της ξένης γλώσσας. Η παρέμβαση αυτή παρουσιάζεται με τη μορφή σεμιναρίου και απευθύνεται σε μελλοντικούς ερευνητές ή/και δασκάλους ξένης γλώσσας. Τα διάφορα στάδια αυτού του σεμιναρίου δεν είναι γραμμικά, δηλαδή ο δάσκαλος γλώσσας μπορεί να τα χρησιμοποιήσει με όποιον τρόπο κρίνει απαραίτητο, λαμβάνοντας υπόψη το κοινό του. Η διδασκαλία αφορά σε ιταλικά κινηματογραφικά κείμενα (ταινίες, άλλα). Η διδασκαλία της ξένης γλώσσας χρειάζεται να καλλιεργήσει δεξιότητες οι οποίες να συνδέουν τη μάθηση με την κοινωνική ζωή, δηλαδή δεξιότητες συμβατές με την κοινωνική κατάσταση που θα αντιμετωπίσει ο μαθητής. Επιπλέον, οι γνώσεις και οι δεξιότητες που αποκτούν οι μαθητές πρέπει να προέρχονται μέσα από τρόπους και κίνητρα τα οποία προσανατολίζονται στα κοινωνικά ή και προσωπικά τους ενδιαφέροντα. Ο κοινωνικός προσανατολισμός της εκπαίδευσης πλέον συμβαδίζει με τους στόχους του 7 ου προγράμματος-πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εκπαίδευση. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναπτυχθεί μία προβληματική γύρω από την έννοια του γραμματισμού (literacy). Σύμφωνα με την αρχή της ονομαζόμενης παιδαγωγικής του γραμματισμού (literacy education) τα κείμενα που χρησιμοποιούνται στη διδασκαλία θα πρέπει να είναι κείμενα που έχουν σχέση με τη ζωή που ζουν και πρόκειται να ζήσουν οι μαθητές, να έχουν δηλαδή ενδιαφέρον για τους μαθητές. Η διδασκαλία της γλώσσας πρέπει να ακολουθεί τη δυναμική της διάσταση, την κοινωνική. Ο μαθητής θα πρέπει να μαθαίνει τη γλώσσα, όχι ως ένα προϊόν το οποίο κατασκευάζεται με ορισμένους κανόνες (γραμματικοσυντακτικούς) αλλά ως ένα δυναμικό σημειωτικό σύστημα. Πριν από τον όρο γραμματισμός, βρίσκεται η έννοια του πολυγραμματισμού (multiliteracies), o oποίος δηλώνει την ποικιλία των μορφών κειμένου που παράγονται σε μία πολύγλωσση και πολυπολιτισμικη κοινωνία. Ο όρος πολυγραμματισμός επινοήθηκε το 1994 από μία ομάδα επιστημόνων στην Αυστραλία και περιγράφει επιχειρήματα που σχετίζονται με την νέα πολιτισμική και κοινωνική πραγματικότητα, όπως την αύξουσα σημασία της πολιτισμικής και γλωσσικής πολυμορφίας και την επίδραση των νέων τεχνολογιών (Χατζησαββίδης 2003). Η πρόσφατη θεωρία και η πρακτική του πολυγραμματισμού επηρέασε και την ελληνική εκπαίδευση, κυρίως από το 1999, αν και από το 1983 άρχισαν να εμφανίζονται στοιχεία αυτής της θεωρίας σε επιστημονικά περιοδικά. Η θεωρία του πολυγραμματισμού και άλλες θεωρίες για τη γλώσσα (ολιστική προσέγγιση, γλωσσοπαιδαγωγικές απόψεις), οδήγησαν σε μία προσέγγιση για τη διδασκαλία της ελληνικής ως μητρικής, η οποία ονομάζεται διδασκαλία της λειτουργικής χρήσης 1
2 της γλώσσας με βασική επιδίωξη ο μαθητής να γίνει αποτελεσματικός χρήστης σε διάφορες επικοινωνιακές ανάγκες. Ο όρος Σχέδιο (design) εισάγεται από τους θεωρητικούς των πολυγραμματισμών -κατά κάποιο τρόπο αντικαθιστά τον παραδοσιακό όρο παραγωγή λόγου - και παραπέμπει στον απλό (δομικό) σχεδιασμό ενός κειμένου, στην εκμετάλευση και αισθητικολειτουργική αξιοποίηση του. H εφαρμογή του Σχεδίου στη διδασκαλία εξασφαλίζει την ενεργό συμμετοχή του μαθητή και την εσωτερίκευση ποικιλίας γλωσσικών μορφών επομένως και νοημάτων- δηλαδή, κατά κάποιο τρόπο η διδασκαλία βγαίνει από τη μονόδρομη διδασκαλία πρότυπων γλωσσικών μορφών και τυποποιημένων νοημάτων. Η πραγμάτωση του Σχεδίου γίνεται σε τέσσερις φάσεις (χωρίς υποχρεωτικά τη χρήση με γραμμικό τρόπο) με τις εξής ονομασίες: τοποθετημένη πρακτική (επαφή των μαθητών με στοιχεία που άπτοντα της εμπειρίας τους) ανοιχτή διδασκαλία (αναλυτική και συστηματική κατανόηση των στοιχείων με τα οποία έρχονται σε επαφή οι μαθητές) κριτική πλαισίωση (ερμηνεία και κριτική θεώρηση του μαθητή σε σχέση με το κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο ανήκει ο λόγος με τον οποίο έρχονται οι μαθητές σε επαφή) μετασχηματισμένη πρακτική (μεταφορά του λόγου και των πρακτικών παραγωγής νοήματος σε άλλα κοινωνικά, επικοινωνιακά και πολιτισμικά πλαίσια). 1. Σεμινάριο-Διδασκαλία 1. 1 Περιγραφή-Αναμενόμενα αποτελέσματα Λαμβάνοντας υπόψη το Σχέδιο το οποίο προτείνει ο Xατζησαββίδης για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, προσαρμοσμένο όμως στις ανάγκες του μαθήματος της ξένης γλώσσα, καθώς και άλλες παραμέτρους, όπως (α) την ενίσχυση της διδασκαλίας του πολιτισμού κατά το μάθημα της ξένης γλώσσας, (β) της προτεινόμενης διαθεματικότητας στην εκπαίδευση (επαφή του μαθητή με διαφορετικά είδη κειμένου), (γ) της κοινωνικής απαίτησης του μαθητή για επαφή με πολυτροπικά κείμενα (κείμενα που προκαλούν το ενδιαφέρον του στον ελεύθερό του χρόνο και συνδυάζουν εικόνας ήχο, προφορική γλώσσα κ.ά.), (δ) της διεπιστημονικότητας στην εκπαίδευση (σημειωτική, κινηματογράφος, διδασκαλία, γνώση και δεξιότητες πολιτισμού), στο παρόν σεμινάριο παρουσιάζεται μία πρόταση για την ενσωμάτωση του κινηματογράφου στη διδασκαλία της ξένης γλώσσας και του πολιτισμού. Επιλέγεται ο κινηματογράφος, ως ένα εναλλακτικό γλωσσικό είδος το οποίο παρουσιάζει ενδιαφέρον για το μαθητή, αλλά και γιατί αποτελεί ένα ενδιαφέρον πεδίο στη σύγχρονη σημειωτική έρευνα από διδακτικής σκοπιάς. Η διδακτική πρόταση που παρουσιάζεται στο παρόν άρθρο εφαρμόστηκε με ορισμένες διαφοροποιήσεις- στα πλαίσια του μαθήματος Εισαγωγή στη σημειολογία στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας κατά το ακαδ. Έτος Τα αναμενόμενα αποτελέσματα αυτής της διδακτικής πρότασης του κινηματογράφου στη διδασκαλία της ξένης γλώσσας και του πολιτισμού από τη μεριά του μαθητή είναι: Διεπιστημονικότητα, διαθεματικότητα. Επαφή με τη Θεωρία και τα διάφορα και διαφορετικά επιστημονικά πεδία (θεωρία κινηματογράφου, ιστορία του ιταλικού ή άλλου κινηματογράφου, σημειωτική ανάλυση, θεωρία πολιτισμού, οπτική επικοινωνία) Χρήση μεταγλώσσας με στόχο την ανάλυση και κατανόηση λειτουργίας ενός πολυτροπικού κειμένου. Θεωρητική-επιστημονική γλώσσα ικανή να οδηγήσει στην κατανόηση της δόμησης, της σημασίας σε κινηματογραφικά κείμενα ώστε να κατανοηθεί η λειτουργία του κινηματογραφικού κειμένου, στο οποίο συνυπάρχουν κινούμενη εικόνα, ήχος, γλώσσα, κινήσεις προσώπων, χειρονομίες κ.ά., 2
3 Κατανόηση του άλλου πολιτισμού. Η ενίσχυση της πολιτισμικής γνώσης ενός άλλου πολιτισμού μέσα από ένα διαφορετικό είδος κειμένου, η έμφαση στο κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο παράγεται το κείμενο και ενθαρρύνεται η παραγωγή λόγου προφορικού και γραπτού Παραγωγή διδακτικού υλικού. Παραγωγή κειμένου και δραστηριότητες σχετικές με τη βελτίωση της πολιτισμικής γνώσης και δεξιότητας για μία τουλάχιστον διδακτική ενότητα με στόχο την ενίσχυση της διδασκαλίας του πολιτισμού με κινηματογραφικό υλικό (ταινίες, κριτικές, αφίσες κ.ά.) Μετασχηματιστική πρακτική (μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας). Σύνθεση ενός τελικού κειμένου (συγγραφή εργασίας) το οποίο να αφορά σε όσα επεξεργάστηκαν κατά την διάρκεια αυτού του σεμιναρίουδιδασκαλία (θεωρία-μεθοδολογία-εφαρμογή) ακολουθώντας συγκεκριμένες προδιαγραφές κειμένου, δηλαδή τεχνικές γραφής, δομής και παρουσίασης εργασίας Παρουσίαση της ταινίας Στην αρχή του μαθήματος ο δάσκαλος γλώσσας κάνει μία μικρή εισαγωγή δίνοντας πληροφορίες σχετικά με τον κινηματογράφο (ιστορία, θεωρία κινηματογράφου), και παρουσιάζει τα πληροφοριακά στοιχεία της ταινίας, όπως: το όνομα και το συνολικό έργο του σκηνοθέτη, το ρεύμα στο οποίο ανήκει η ταινία (νεορεαλισμός κ.ά), χρονολογία της ταινίας, ονόματα ηθοποιών, αναφορά στην πιθανή μεταφορά του έργου από τη λογοτεχνία ή το αντίστροφο κ.ά Σύντομη θεωρητική εισαγωγή Στη συνέχεια, παρουσιάζονται προφορικά ορισμένα εισαγωγικά θεωρητικά στοιχεία από τη θεωρία σημειωτικής τα οποία κατευθύνουν τον μαθητή να παρακολουθήσει την ταινία με έναν διαφορετικό τρόπο από ότι συνήθως, δηλαδή υποψιασμένος για ένα διαφορετικό είδος θέασης. Ο σκοπός αυτής της θεωρητικής εισαγωγής είναι μια γενική και κάπως απλοποιημένη εισαγωγή στις έννοιες της σημειωτικής. Όπως αναφέρει η Βοklund- Λαγοπούλου (1980:7-16), πολλές από τις έννοιες της σημειωτικής δεν είναι ξεκαθαρισμένες τελείως και υπάρχουν αρκετές αντιφάσεις μεταξύ τους σε ορισμένα επίπεδα. Είναι χρήσιμο λοιπόν, σε ένα τέτοιο εισαγωγικό μάθημα, να μην γίνει αναφορά στις μακριές θεωρητικές συζητήσεις που προκαλούν ορισμένες έννοιες της σημειωτικής, όπως σημείο και αναφορά, οι οποίες καταλήγουν σε επιστημολογικά προβλήματα. Σε περίπτωση που ο μαθητής επιθυμεί να εμβαθύνει προτείνεται μία εισαγωγική βιβλιογραφία για βαθύτερη κατανόηση της σημειωτικής μαζί και με το βιβλίο του Α.-Φ. Λαγόπουλος, Επιστημολογίες του νοήματος, δομισμός και σημειωτική. Επιπλέον, διευκρινίζεται ότι κάθε ερευνητής δεν μπορεί να ασχοληθεί με τη σημειωτική εν γένει, αλλά εξειδικεύεται σε κάποιο τμήμα της (Βοklund- Λαγοπούλου (1980: 7-16). Πολλές βασικές έννοιες όμως είναι κοινές και αποτελούν τη βάση της σημειωτικής επιτρέποντας το χειρισμό διαφορετικών φαινομένων με μια κοινή οπτική. Για το λόγο αυτό ο μαθητής είναι σημαντικό να έρθει σε επαφή για πρώτη φορά με τις βασικές έννοιες της σημειωτικής ώστε να προσεγγίσει πιο εξειδικευμένα πολυτροπικά κείμενα, όπως είναι ο κινηματογράφος. Διευκρινίζεται, επιπλέον, ότι οι πληροφορίες τις οποίες θέλει να μεταδώσει ο σκηνοθέτης, καθώς δεν είναι υλικές και δεν μπορούν να μεταδοθούν στο χώρο, για να γίνουν μεταδόσιμες περιβάλλονται από ένα υλικό περίβλημα. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται κωδικοποίηση. Η κωδικοποιημένη πληροφορία λέγεται μήνυμα. Στον κινηματογράφο το μήνυμα είναι η ταινία και η λειτουργία της επικοινωνίας (R. Jacobson) που ενδιαφέρει είναι η ποιητική, ή η αισθητική όπου το επικοινωνιακό βάρος πέφτει στην κατασκευή του μηνύματος. Άλλες πληροφορίες, οι οποίες παρουσιάζονται αφορούν: 3
4 μελέτη της μορφής και του ύφους της ταινίας, γλώσσα και τα εκφραστικά μέσα του κινηματογράφο (διάλεκτοι, χειρονομίες, μη γλωσσική επικοινωνία κ.ά.), χώρο (χωρικός κώδικας: πολεοδομικός, κ.ά), χρόνο της ταινίας (ιστορικός, θρησκευτικός, κ.ά.), σενάριο και σκηνοθεσία, αφήγηση (χρήση κωδίκων, δόμηση μηνύματος, συνέχεια γεγονότων, κ.ά.) 1.4. Θέαση ταινιών Στη συνέχεια ο μαθητής μεταβαίνει σε μία δημιουργική θέαση δύο ταινιών. Η επιλογή των ταινιών γίνεται από την πλευρά του μαθητή και γίνεται χωρίς προεπιλεγμένα κριτήρια, δηλαδή ο μαθητής επιλέγει να ασχοληθεί με εκείνες τις ταινίες που επιθυμεί, δηλαδή οι ταινίες αυτές μπορεί να είναι του ιδίου ή άλλου σκηνοθέτη, διαφορετικής χρονολογίας (παλαιότερη, σύγχρονη), διαφορετικού ρεύματος (νεορεαλισμός), είδους (δράμα, κωμωδία) κ.ά. Μόνο στην περίπτωση που ο μαθητής αδυνατεί να επιλέξει (συνήθως αυτό συμβαίνει στην περίπτωση που ο φοιτητής δεν έχει δει ιταλικές ταινίες), προτείνονται ορισμένες Επιστροφή στη θεωρία Μετά τη θέαση των ταινιών ζητείται από τους μαθητές να εμβαθύνουν σε θεωρητικά ζητήματα σημειωτικής της εικόνας και του κινηματογράφου, μέσα από μία προτεινόμενη βιβλιογραφία, με στόχο να συγγράψουν μία σύντομη αναφορά σε ένα θεωρητικό ζήτημα, το ανώτερο 8 σελίδες. Συγκεκριμένα, τα θέματα αυτά αφορούν στην σημειωτική ως θεωρία και ως ανάλυση και έννοιες, όπως σημειωτική, επικοινωνία, σύστημα, κώδικας, ισοτοπία, μήνυμα, λειτουργίες της γλώσσας, σημειωτική της εικόνας, σημειωτική κινηματογράφου, και στοιχεία του ιταλικού κινηματογράφου (ιστορία, ρεύματα, επιρροές, μεγάλοι σκηνοθέτες, ηθοποιοί κ.ά.). Στη φάση αυτή έχουμε την ενεργή συμμετοχή του μαθητή σε παραγωγή-σύνθεση γραπτού θεωρητικού λόγου μέσα από πηγές, εξάσκηση δηλαδή του μαθητή για το μελλοντικό του ρόλο ως ερευνητή Κατανόηση και σύγκριση ταινιών Στη φάση αυτή έχουμε την ενεργή συμμετοχή του μαθητή ως προς την παραγωγή προφορικού λόγου. Καλείται ο μαθητής να συγκρίνει τις δύο ταινίες που έχει επιλέξει ως προς ορισμένες παραμέτρους: σαφήνεια μηνύματος, αισθητική, ανάκληση μνήμης, προβολή ιταλικότητας, αλλά και ως προς άλλες ταινίες που έχει δει και ανήκουν στον ιταλικό ή άλλο κινηματογράφο με στόχο τον εντοπισμό ομοιοτήτων και διαφορών σε πολιτισμικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, οι ερωτήσεις που καλούνται να απαντήσουν οι μαθητές είναι σχετικές με: την κατανόηση του μηνύματος (τι λέει η ταινία;), τους κώδικες επικοινωνίας (με τι τρόπο μας το λέει;), την κατανόηση της ταινίας από τους άλλους (πιστεύετε ότι ο κόσμος θα καταλάβει την ταινία;), την αισθητική της ταινίας γενικά αλλά και ειδικότερα, π.χ. υπόθεση, ήχο, διάλογοι, πλάνα, ηθοποιοί (σας άρεσε η ταινία, σας άρεσε κάτι ιδιαίτερα;) την ανάκληση μνήμης σχετικά με την Ιταλία ή τον ιταλικό τρόπο ζωής (σας θυμίζει η ταινία κάτι από την Ιταλία ή τον ιταλικό τρόπο ζωής;), την ανάκληση μνήμης από άλλες πηγές π.χ. εικόνες, πρόσωπα, τοπία, αντικείμενα που έχουν δει στο περιβάλλον τους, σε έργα τέχνης κ.ά. (σας θυμίζει η ταινία Ιταλία ή ιταλικό τρόπο ζωής σχετικά με κάτι που έχετε βιώσει οι ίδιοι;), προβολή ιταλικότητας (με ποιόν τρόπο προβάλλεται η ιταλικότητα στην ταινία;), 4
5 πολιτισμικά στοιχεία της ταινίας τα οποία τα είχε ο μαθητής στο νου του με διαφορετικό τρόπο (υπάρχουν στοιχεία στην ταινία τα οποία τα είχατε στο νου σας με διαφορετικό τρόπο και ποια είναι αυτά;), διάκριση πολιτισμικών διαφορών σε σχέση με τον δικό του πολιτισμό (υπάρχουν στοιχεία τα οποία εντοπίσατε ότι ομοιάζουν στο δικό σας πολιτισμό και ποια είναι αυτά;), αλλαγές που θα έκανε στην ταινία (τι δεν σας άρεσε στην ταινία σε σημείο τέτοιο ώστε θα το αλλάζατε και τι θα ήταν αυτό;) Κριτική πλαισίωση Γίνεται συζήτηση σχετικά με τη λειτουργία του κινηματογράφου, τη δόμηση της σημασίας και την κατανόηση της, τη σχέση του κινηματογράφου με την κοινωνία, τη σχέση της τέχνης με την τεχνολογία και την κοινωνική πραγματικότητα, την παρουσίαση στερεοτύπων κ.ά. Η κριτική αυτή συζήτηση ενισχύει την κατανόηση από τη μεριά των μαθητών κοινωνικών σχέσεων και κειμένων Παραγωγή διδακτικού υλικού Στη φάση αυτή καλούνται οι μαθητές να: να διερευνήσουν αν υπάρχουν μαθησιακά υλικά τα οποία να κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά τα οποία να χρησιμοποιούν τον κινηματογράφο για τη διδασκαλία της γλώσσας και του πολιτισμού (για τις γλώσσες που γνωρίζουν, γαλλική, γερμανική, ισπανική, αγγλική, άλλες) με στόχο την καταγραφή αυτών των υλικών για τη δημιουργία μίας βάσης δεδομένων να καταγράψουν τις δραστηριότητες που προτείνονται από τον εκάστοτε συγγραφέα για τη χρήση του κινηματογραφικού υλικού (από το βιβλίο του μαθητή, τον οδηγό δασκάλου ή/και τα βοηθήματα). παράγουν διδακτικό υλικό (γλωσσικό και εικονικό κείμενο σχετικά με τον κινηματογράφο) και δραστηριότητες (κατανόησης και παραγωγής προφορικού και γραπτού λόγου) για συγκεκριμένο μαθησιακό κοινό, στόχους, βαθμό δυσκολίας κ.ά. (δίνονται διευκρινιστικές οδηγίες και μοντέλο παρουσίασης διδακτικού υλικού). Στόχος αυτής της φάσης είναι να εξασκηθούν οι μελλοντικοί δάσκαλοι γλώσσας με την παραγωγή διδακτικών υλικών για συγκεκριμένες μαθησιακές ανάγκες με τη χρήση διαφορετικών ειδών κειμένων τα οποία συναντούμε στον κοινωνικό χώρο. 1.9.Σύνθεση-Συγγραφή εργασίας Τέλος, ζητείται από τους μαθητές να συγγράψουν μία εργασία, στο τέλος του σεμιναρίου με συγκεκριμένες προδιαγραφές (άρθρου σε επιστημονικό περιοδικό). Με τον τρόπο αυτό ο φοιτητής έρχεται σε μία πρώτη επαφή με τη μεθοδολογία έρευνας. Μαθαίνει να συγγράφει επιστημονικό κείμενο για διεκπεραίωση επιστημονικών αναγκών ακολουθώντας συγκεκριμένες προδιαγραφές όπως: εντοπισμός βιβλιογραφίας, σύνθεση κειμένου, παρουσίαση βιβλιογραφίας, δομή εργασίας (εξώφυλλο, θεωρητική εισαγωγή, πληροφοριακά στοιχεία ταινιών, ανάλυση ταινιών, σύγκριση ταινιών, διαπιστώσεις, προτάσεις, βιβλιογραφία, παράρτημα), μορφοποίηση κειμένου, κεφαλαίων, υποσημειώσεις κ.ά. Οι εργασίες κατατίθενται στο τέλος του σεμιναρίου, σχολιάζονται και αξιολογούνται. Βιβλιογραφία Boklund-Λαγοπούλου Κ. (1980). «Εισαγωγή» στο Σημειωτική και Κοινωνία, σε Οδυσσέας, Αθήνα Λαγόπουλος Α.-Φ., (2004). Επιστημολογίες του νοήματος, δομισμός και σημειωτική, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη. 5
6 Χατζησαββίδης Σ., (2003). «Πολυγραμματισμοί και διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας», Παιδαγωγική σχολή Φλώρινας του Α.Π.Θ. Η γλώσσα και η διδασκαλία της, Αφιερωματικός τόμος.-φλώρινα, Βιβλιολογείον, σ ( 6
7 Β IL FILM COME STRUMENTO DIDATTICO Maria Gabriella Bertelè Insegnante di italiano e glottodidattica 0. Introduzione Oggi tutti gli insegnanti che hanno avuto una formazione scientifica seria sanno che il fine ultimo dell insegnamento di una lingua straniera è l acquisizione di una competenza socio-pragmatica e comunicativa che si avvicini il più possibile a quella di un parlante nativo. Questo fatto implica pertanto una scelta metodologica basata sull utilizzo di materiali che forniscano modelli di interazione autentici in cui si possano riconoscere tutti gli aspetti salienti della comunicazione verbale e non verbale. Molto importanti sono infatti gli aspetti sovrasegmentali (come per es. l uso dell intonazione per modificare i significati di un enunciato) ed extralinguistici 1 che completano e a volte sostituiscono la componente verbale. In tale prospettiva risultano molto utili i materiali audiovisivi: film, talk show, interviste, annunci, televendite e spot pubblicitari, candid camera e programmi vari di intrattenimento, i quali offrono una chiave di accesso alla cultura italiana molto ricca e stimolante. Inoltre noi ricordiamo il 10% di ciò che vediamo, il 20% di ciò che ascoltiamo, il 50% di ciò che vediamo e ascoltiamo (Torresan, 2004). Daniela Troncarelli (1994) inoltre aggiunge: Il senso visivo permette il massimo di informazione nel minor tempo possibile. L occhio prende contatto in modo immediato con l oggetto percepito, non analizza i particolari delle immagini e attiva le funzioni dell emisfero destro del nostro cervello al quale sono prevalentemente legati i processi correlati alle immagini, all organizzazione spaziale e alle attività globali. Questo significa che non solo ricordiamo di più, ma anche impariamo di più perché il messaggio audiovisivo permette l integrazione delle funzioni dei due emisferi cerebrali (simultaneo e globale l emisfero destro, sequenziale e analitico quello sinistro) favorendo la comprensione dei significati e l acquisizione della lingua in modo inconscio e automatico. L uso del video, e la proiezione di film in particolare, rappresenta quindi una fase importante dell attività didattica in quanto ha lo scopo di: - favorire la motivazione degli studenti all apprendimento, proponendo modelli di lingua che provengono direttamente dalla realtà contemporanea in continua evoluzione (Diadori 1994:41); - garantire input linguistici diversificati su cui progettare le fasi di un unità didattica; - offrire una gamma di materiali autentici che preparino quanto prima gli studenti al loro impatto con la realtà linguistica italiana; - presentare più varietà linguistiche del complesso repertorio sociolinguistico italiano 2 ; - offrire stimoli per approfondire la cultura italiana sia in senso classico (musica, arte, letteratura, teatro, danza, ecc.) che in senso antropologico (credenze, valori, comportamenti, modi di rispondere ai bisogni di natura); 1 La competenza extralinguistica include la capacità di comprendere e utilizzare in modo appropriato i gesti, le espressioni del volto (cinesica), lo spazio e i contatti fisici tra le persone (prossemica), l uso di oggetti per esprimere il proprio status (competenza oggettuale), il sistema della moda (vestemica), il modo di organizzare e attribuire valore al tempo (cronemica). 2 Il repertorio sociolinguistico italiano è caratterizzato da varietà diatopiche (italiano standard, varietà regionali, dialetti), diastratiche (italiano popolare, italiano colto, gerghi, linguaggi giovanili, italiano delle donne e degli uomini), diafasiche (registri formali e colloquiali, varietà funzionali-contestuali, sottocodici della medicina, ecc., lingua dei giornali, gergo della malavita, dei giovani ecc.) e diamesiche (lingua scritta, lingua parlata, lingua trasmessa dalla radio, dal cinema e dalla televisione). 7
8 - permettere un confronto interculturale scoprendo la maniera diversa di concepire i valori dell esistenza e imparando a rispettare le differenze. 1. L utilizzo di film La durata di un film, solitamente tra i 90 e i 120 minuti, ne rende difficile l uso didattico in classe. Tuttavia non è auspicabile escludere la proiezione di brevi sequenze o spezzoni di film italiani durante il corso di lingua per non privare gli studenti di uno strumento estremamente motivante e utile per l acquisizione di abilità e competenze comunicative, culturali e linguistiche. Naturalmente il lavoro preparatorio è faticoso e richiede tempo, impegno ed energie. Per questo sarebbe auspicabile creare una comunità di pratica locale che permetta lo scambio di materiali didattici tra insegnanti di italiano come LS. I materiali in commercio per l italiano sono purtroppo limitati, se confrontati soprattutto con quelli prodotti per l insegnamento dell inglese. Inoltre è preferibile presentare agli studenti materiali autentici aggiornati e legati agli interessi dei discenti, che li avvicinino alla realtà culturale dell Italia contemporanea e li coinvolgano maggiormente nel processo di acquisizione della lingua straniera La scelta delle sequenze filmiche Innanzitutto bisogna saper selezionare i modelli linguistici e culturali più adeguati ai destinatari, saper utilizzare le strategie didattiche specifiche dei materiali audiovisivi e saper costruire le diverse fasi del lavoro da svolgere in aula e a casa. Il percorso che un insegnante dovrebbe normalmente seguire nella scelta delle sequenze di un film dovrebbe essere il seguente: - guardare l intero film per selezionare le sequenze più significative 3 ; - valutare le sequenze in base alle varietà linguistiche dei diversi personaggi (italiano standard, varietà regionali o dialetti); - controllare la relazione tra sonoro e immagini (Diadori, Continanza 1997: 9). Può trattarsi di un rapporto ridondante (se le parole descrivono esattamente le immagini), complementare (se le parole completano il messaggio visivo), parallelo (se le parole sono indipendenti dalle immagini) o contrario (se le parole esprimono un contenuto che viene contraddetto dalle immagini); - controllare il livello di difficoltà prendendo in considerazione il numero degli interlocutori,, la presenza di pause, la velocità del parlato, la presenza di rumori di sottofondo e la qualità del sonoro in generale; - delineare gli obiettivi che si intendono raggiungere con lo sfruttamento intensivo della sequenza che non dovrebbe normalmente superare i 5 minuti; - trascrivere il sonoro; - ricercare informazioni sul film, sul regista e sui protagonisti Le fasi dell unità didattica basata su una sequenza filmica. Motivazione Questa fase serve per risvegliare la curiosità degli studenti e attivare una serie di conoscenze pregresse (la loro «enciclopedia») che li aiutino nella comprensione dei significati. Si può introdurre l argomento e le parole-chiave oppure fare delle domande per elicitare le conoscenze già possedute dagli studenti e per guidarli a fare delle previsioni. Esempi da Notte prima degli esami (2005) di F. Brizzi: 1. Immaginate di dover sostenere gli esami finali del liceo: scrivete le prime parole italiane che vi vengono in mente per descrivere tutto ciò che si può 3 I film in DVD permettono un facile reperimento delle sequenze e offrono la possibilità di selezionare la versione originale del film con o senza sottotitoli del sonoro oppure una o più versioni doppiate in un altra lingua. Alcuni DVD contengono la trascrizione della sceneggiatura del film (per es. Caterina va in città), il che facilita la fase di trascrizione del sonoro. 8
9 vedere, fare o sentire in un aula scolastica prima, durante e dopo gli esami. 2. Quali scrittori della letteratura italiana dell Ottocento e Novecento conoscete? E quali sono gli scrittori greci più importanti dello stesso periodo? 3. Guardate senza il sonoro la sequenza iniziale (dialogo tra Luca Molinari e il professore di italiano) e immaginate dalle espressioni dei volti e dai gesti il contenuto del dialogo. Globalità La prima visione della sequenza, con o senza sonoro, può essere accompagnata da domande per la comprensione che hanno lo scopo di individuare i nuclei informativi fondamentali e di condurre a un confronto di opinioni ed eventualmente a una discussione collettiva. La seconda o terza visione può essere accompagnata da domande a scelta multipla o del tipo vero/falso, elementi da riordinare, transcodificazioni, griglie da riempire, risposte da completare o affermazioni da correggere. La scelta dell attività dipende ovviamente dai contenuti della sequenza. Esempi da Mediterraneo (1991) di G. Salvatores tratto da Continanza, Diadori (1997): Guardate la I scena con il dialogo tra il tenente e Antonio Farina: - Farina è a. sposato b. fidanzato c. solo. - La civiltà greca risale al a a. C. b a.c. c. 500 a. C - Il tenente fa vedere a Farina un libro di a. poesie b. preghiere c. grammatica Guardate la II scena in cui Lo Russo parla mentre si fa massaggiare la schiena: - Per Lo Russo la vita è troppo a. affannosa b. breve c. noiosa - Lo Russo vorrebbe guardare il tramonto a. da solo b. con suo padre c. con la sua donna Torresan (2004) propone di presentare video e audio dissociati dividendo la classe in due gruppi. Il primo gruppo vede solo le immagini, il secondo ascolta i dialoghi (magari registrati su un audiocassetta). Poi si ricompone la classe e si chiede ai membri dei due gruppi di scambiarsi le informazioni. Il gap tra quanto capito dagli uni e quanto compreso dagli altri crea le condizioni ottimali per invogliare tutti a rivedere la scena daccapo, poggiando questa volta sul solido terreno delle informazioni condivise. Analisi In questa fase si analizzano gli aspetti linguistici, extralinguistici e socioculturali della sequenza utilizzando tecniche euristiche (si guidano cioè gli studenti alla scoperta dei significati facendo delle domande specifiche sul valore di espressioni, gesti o sull uso di oggetti in determinati contesti comunicativi). La trascrizione del sonoro permetterà di costruire esercizi di cloze, incastro o abbinamento per sviluppare le abilità ricettive scritte, di ricostruire le battute di una conversazione o completare una griglia con elementi incontrati nel testo. Si potranno fornire delle griglie lessicali (con i nomi dei personaggi in una colonna e gli aggettivi che esprimono il loro carattere in un altra), proporre attività di seriazione, di inclusione ecc. Esempi da Ricette d amore (2001) di S. Nettelbeck. Quale interpretazione date a queste espressioni utilizzate nel film? 9
10 1. Se tu non fossi la cuoca numero due di questa città ti manderei a spasso con immenso piacere. a. Mi hai stancato e farei volentieri a meno di te. b. Sei indispensabile in cucina e non posso assegnarti lavori esterni. 2. Il mondo sarebbe una valle di lacrime senza il suo piccione ai tartufi. a. Si tratta di un piatto difficile da preparare. b. Si tratta di un piatto squisito. Sintesi Questa fase prevede la ripetizione o l interpretazione creativa dei dialoghi ascoltati oppure la discussione sul tema proposto nella sequenza. Si possono anche fare dei role-play in cui si riutilizzano le funzioni comunicative presenti del filmato oppure descrivere personaggi o ambienti. Si potrebbe anche invitare gli studenti a scrivere una sceneggiatura alternativa e dare un finale diverso al film. Riflessione In questa fase si guidano gli studenti a riflettere sulla ragione delle varie scelte linguistiche e sul funzionamento della lingua presentata nelle sequenze filmiche. Questa fase può essere conclusa con la visione dell intero film (tempo a disposizione permettendo) e la ricerca di informazioni aggiuntive su argomenti presenti nel film navigando in Internet o consultando materiale cartaceo (giornali, libri, enciclopedie ecc.). BIBLIOGRAFIA E SITOGRAFIA ESSENZIALE Bosc F., Malandra A., Il video a lezione, Torino, Paravia Bruno Mondadori, Consiglio d Europa, Quadro comune europeo di riferimento per le lingue, Firenze, La Nuova Italia, Coveri L., Benucci A., Diadori P., Le varietà dell italiano, Roma, Bonacci, Diadori P., «L uso didattico degli audiovisivi» in Diadori P. (a cura di), Insegnare italiano a stranieri, Firenze, Le Monnier, Diadori P., L italiano televisivo. Aspetti linguistici, extralinguistici, glottodidattici, Roma, Bonacci, Lonergan J., Video in Language Teaching, Cambridge University Press, Cambridge, 1984 (trad. it. Guida ai video nella didattica delle lingue straniere, Bologna, Zanichelli, 1988). Triolo R., Il cinema nella prospettiva interculturale, modulo consultabile sul sito (percorso: Italiano L2- ALIAS Materiali (Moduli) Triolo R.) Torresan P., «Il video in classe» in Didattica & Classe Plurilingue, n.8, gennaio-aprile Troncarelli D., «Il film nella didattica della lingua straniera», in Scuola e Lingue Moderne, XXXII, pp.10-16, MATERIALI UTILIZZABILI IN CLASSE Balboni P. (a cura di), Quaderni del cinema italiano per stranieri, Perugia, Guerra Edizioni (senza videocassetta). Sono usciti: Nuovo Cinema Paradiso, Pane e tulipani, La vita è bella, Il Gattopardo, Mediterraneo, La strada, Le notti di Cabiria, Pinocchio e Io non ho paura. Continanza M., Diadori P., Viaggio nel nuovo cinema italiano, Atene, La Certosa, 1997 (con videocassetta). De Giuli A., Naddeo C. M. (a cura di), Cinema italiano, Firenze, Alma Edizioni, 1998 (con tre videocassette). Maggini M., Micheli P. (a cura di), Tendenze italiane (videorivista per la didattica dell italiano L2), Università per Stranieri di Siena ( Rocco S., La Guerra degli Antò. La lingua italiana attraverso il cinema. Un film di Riccardo Milani, Perugia, Guerra Edizioni, 2006 ( con videocassetta). 10
11 11
IMPARA LE LINGUE CON I FILM AL CLA
UNIVERSITÀ DEGLI STUDI DI PADOVA - CENTRO LINGUISTICO DI ATENEO IMPARA LE LINGUE CON I FILM AL CLA Vedere film in lingua straniera è un modo utile e divertente per imparare o perfezionare una lingua straniera.
Διαβάστε περισσότεραΙταλική Γλώσσα Β1. 5 η ενότητα: L abbigliamento e la casa. Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ 5 η ενότητα: L abbigliamento e la casa Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται
Διαβάστε περισσότεραΙταλική Γλώσσα Β1. 11 η ενότητα: Appuntamenti nel tempo libero. Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ 11 η ενότητα: Appuntamenti nel tempo libero. Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό
Διαβάστε περισσότερα!Stato di tensione triassiale!stato di tensione piano!cerchio di Mohr
!Stato di tensione triassiale!stato di tensione piano!cerchio di Mohr Stato di tensione F A = F / A F Traione pura stato di tensione monoassiale F M A M Traione e torsione stato di tensione piano = F /
Διαβάστε περισσότεραΑκαδημαϊκός Λόγος Εισαγωγή
- Nel presente studio/saggio/lavoro si andranno ad esaminare/investigare/analizzare/individuare... Γενική εισαγωγή για μια εργασία/διατριβή Per poter rispondere a questa domanda, mi concentrerò in primo
Διαβάστε περισσότεραΙταλική Γλώσσα Β1. 12 η ενότητα: Giorno e notte estate. Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ 12 η ενότητα: Giorno e notte estate. Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται
Διαβάστε περισσότεραTRIGONOMETRIA: ANGOLI ASSOCIATI
FACOLTÀ DI INGEGNERIA CORSO DI AZZERAMENTO - MATEMATICA ANNO ACCADEMICO 010-011 ESERCIZI DI TRIGONOMETRIA: ANGOLI ASSOCIATI Esercizio 1: Fissata in un piano cartesiano ortogonale xoy una circonferenza
Διαβάστε περισσότεραΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΑ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ 2015-2016 ΠΙΑΔΑΓΩΓΙΚΑ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ 2015-2016 ΠΙΑΔΑΓΩΓΙΚΑ ΤΕΧΝΙΚΑ Οι Εκδόσεις Δίσιγμα ξεκίνησαν την πορεία τους στο χώρο των ελληνικών εκδόσεων τον Σεπτέμβριο του 2009 με κυρίαρχο οδηγό
Διαβάστε περισσότεραΙταλική Γλώσσα Β1. 9 η ενότητα: Orientamento nello spazio e percorsi. Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ 9 η ενότητα: Orientamento nello spazio e percorsi. Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό
Διαβάστε περισσότεραΙταλική Γλώσσα Β1 Θεωρία: Γραμματική
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ιταλική Γλώσσα Β1 Θεωρία: Γραμματική 6 η ενότητα: Riflessione lessicale allenamento e sport Μήλιος Βασίλειος Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και
Διαβάστε περισσότεραΑποτελέσματα έρευνας σε συνδικαλιστές
From law to practice-praxis Αποτελέσματα έρευνας σε συνδικαλιστές Το πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ Συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση Γνωρίζετε τι προβλέπει η Οδηγία 2002/14; Sa che cosa
Διαβάστε περισσότεραΙταλική Γλώσσα Β1. 3 η ενότητα: Οrientarsi in città. Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ 3 η ενότητα: Οrientarsi in città Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται
Διαβάστε περισσότεραImmigrazione Studiare
- Università Vorrei iscrivermi all'università. Dire che vuoi iscriverti Vorrei iscrivermi a un corso. Dire che vuoi iscriverti ad un corso universitario di laurea triennale di laurea magistrale di dottorato
Διαβάστε περισσότεραIMPARA LE LINGUE CON I FILM AL CLA
UNIVERSITÀ DEGLI STUDI DI PADOVA - CENTRO LINGUISTICO DI ATENEO IMPARA LE LINGUE CON I FILM AL CLA Vedere film in lingua straniera è un modo utile e divertente per imparare o perfezionare una lingua straniera.
Διαβάστε περισσότεραStato di tensione triassiale Stato di tensione piano Cerchio di Mohr
Stato di tensione triassiale Stato di tensione iano Cerchio di Mohr Stato di tensione F A = F / A F Traione ura stato di tensione monoassiale F M A M Traione e torsione stato di tensione iano = F / A =
Διαβάστε περισσότεραΙταλική Γλώσσα Β1. 6 η ενότητα: La famiglia italiana e la televisione. Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ 6 η ενότητα: La famiglia italiana e la televisione Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ.: ΘΕΜΑ: Έγκριση ελευθέρων βοηθημάτων της Ιταλικής Γλώσσας για το Γενικό Λύκειο σχολικού έτους
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α ----- Ταχ. Δ/νση: Ανδρέα Παπανδρέου 37 Τ.Κ.
Διαβάστε περισσότεραLIVELLO A1 & A2 (secondo il Consiglio d Europa)
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑΣ Ministero Greco della Pubblica Istruzione e degli Affari Religiosi Certificazione di Lingua Italiana LIVELLO A1 & A2 (secondo
Διαβάστε περισσότεραΙταλική Γλώσσα Β1 Θεωρία: Γραμματική
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ιταλική Γλώσσα Β1 Θεωρία: Γραμματική 9 η ενότητα: Riflessione lessicale il movimento femminista e le sue conquiste Μήλιος Βασίλειος Τμήμα
Διαβάστε περισσότεραΕφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών
Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Οι σύγχρονες τάσεις που κυριαρχούν στη διδακτική του γλωσσικού μαθήματος
Διαβάστε περισσότεραIl testo è stato redatto a cura di: Daniele Ferro (Tecnico della prevenzione - S.Pre.S.A.L. - ASL 12 Biella)
Lo Sportello Sicurezza di Biella, di cui fanno parte l I.N.A.I.L., la D.P.L. e l A.S.L. 12, nell ambito delle iniziative tese a promuovere la cultura della salute e della sicurezza ha realizzato, questo
Διαβάστε περισσότεραΑξιολόγηση μεταφράσεων ιταλικής ελληνικής γλώσσας
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αξιολόγηση μεταφράσεων ιταλικής ελληνικής γλώσσας Ενότητα 5: Παραδείγματα με επαγγελματική ορολογία, αγγελίες και ασκήσεις Κασάπη Ελένη
Διαβάστε περισσότεραΠΟΛΥΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Σωφρ. Χατζησαββίδης ΠΟΛΥΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 1. Από το γραμματισμό στους πολυγραμματισμούς Σήμερα τα άτομα που βρίσκονται σε μία διαδικασία μάθησης και προετοιμασίας για την
Διαβάστε περισσότεραDomande di lavoro CV / Curriculum
- Dati personali Όνομα Nome del candidato Επίθετο Cognome del candidato Ημερομηνία γέννησης Data di nascita del candidato Τόπος Γέννησης Luogo di nascita del candidato Εθνικότητα / Ιθαγένεια Nazionalità
Διαβάστε περισσότεραEsercizi sui circoli di Mohr
Esercizi sui circoli di Mohr ESERCIZIO A Sia assegnato lo stato tensionale piano nel punto : = -30 N/mm² = 30 N/mm² x = - N/mm² 1. Determinare le tensioni principali attraverso il metodo analitico e mediante
Διαβάστε περισσότεραG. Parmeggiani, 15/1/2019 Algebra Lineare, a.a. 2018/2019, numero di MATRICOLA PARI. Svolgimento degli Esercizi per casa 12
G. Parmeggiani, 5//9 Algebra Lineare, a.a. 8/9, Scuola di Scienze - Corsi di laurea: Studenti: Statistica per l economia e l impresa Statistica per le tecnologie e le scienze numero di MATRICOLA PARI Svolgimento
Διαβάστε περισσότεραMicroscopi a penna PEAK. Sommario
Microscopi a penna PEAK Sommario Microscopi a penna PEAK 2001-15 2 Microscopio a penna PEAK 2001-15, versione lunga 3 Microscopio a penna PEAK 2001-25 3 Microscopio a penna PEAK 2001-50 4 Microscopio a
Διαβάστε περισσότεραECONOMIA MONETARIA (parte generale) Prof. Guido Ascari LEZIONE 3 LA DOMANDA DI MONETA
ECONOMIA MONETARIA (parte generale) Prof. Guido Ascari Anno 2006-2007 2007 LEZIONE 3 LA DOMANDA DI MONETA LA DOMANDA DI MONETA Teoria Macro Micro Th.Quantitativa Th.. Keynesiana => Keynes, Tobin Th. Friedman
Διαβάστε περισσότεραS.Barbarino - Esercizi svolti di Campi Elettromagnetici. Esercizi svolti di Antenne - Anno 2004 I V ...
SBarbarino - Esercizi svolti di Campi Elettromagnetici Esercizi svolti di Antenne - Anno 004 04-1) Esercizio n 1 del 9/1/004 Si abbia un sistema di quattro dipoli hertziani inclinati, disposti uniformemente
Διαβάστε περισσότεραΙταλική Γλώσσα Β1 Θεωρία: Γραμματική
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ιταλική Γλώσσα Β1 Θεωρία: Γραμματική 8 η ενότητα: Riflessione lessicale salute e sport Μήλιος Βασίλειος Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας
Διαβάστε περισσότεραCONFIGURAZIONE DELLA CASELLA DI POSTA ELETTRONICA CERTIFICATA (P.E.C.)
CONFIGURAZIONE DELLA CASELLA DI POSTA ELETTRONICA CERTIFICATA (P.E.C.) Consigliamo di configurare ed utilizzare la casella di posta elettronica certificata tramite il webmail dedicato fornito dal gestore
Διαβάστε περισσότεραMACCHINE A FLUIDO 2 CORRELAZIONE RENDIMENTO TURBINA A GAS S.F. SMITH
MACCHINE A FLUIDO CORRELAZIONE RENDIMENTO TURBINA A GAS S.F. SMITH MACCHINE A FLUIDO STADIO R.5 * 4 4 fs f 4 ( ) L MACCHINE A FLUIDO STADIO R.5 ϑ S ϑr a tan ( ) ξ.5 ( ϑ / 9) / 4 ( ) 3 MACCHINE A FLUIDO
Διαβάστε περισσότεραSollecitazioni proporzionali e non proporzionali I criteri di Gough e Pollard e di Son Book Lee I criteri di Sines e di Crossland
Fatica dei materiali Sollecitazioni proporzionali e non proporzionali I criteri di Gough e Pollard e di Son Book Lee I criteri di Sines e di Crossland 006 Politecnico di Torino Tipi di sollecitazioni multiassiali
Διαβάστε περισσότεραIMPARA LE LINGUE CON I FILM AL CLA
UNIVERSITÀ DEGLI STUDI DI PADOVA - CENTRO LINGUISTICO DI ATENEO IMPARA LE LINGUE CON I FILM AL CLA Vedere film in lingua straniera è un modo utile e divertente per imparare o perfezionare una lingua straniera.
Διαβάστε περισσότεραUn calcolo deduttivo per la teoria ingenua degli insiemi. Giuseppe Rosolini da un università ligure
Un calcolo deduttivo per la teoria ingenua degli insiemi Giuseppe Rosolini da un università ligure Non è quella in La teoria ingenua degli insiemi Ma è questa: La teoria ingenua degli insiemi { < 3} è
Διαβάστε περισσότεραΙταλική Γλώσσα Β1 Θεωρία: Γραμματική
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ιταλική Γλώσσα Β1 Θεωρία: Γραμματική 1 η ενότητα: Riflessione grammaticale - il passato prossimo Μήλιος Βασίλειος Άδειες Χρήσης Το παρόν
Διαβάστε περισσότεραIL LEGAME COVALENTE. Teoria degli orbitali molecolari
IL LEGAME COVALENTE Teoria degli orbitali molecolari Gli orbitali MOLECOLARI Molecola biatomica omonucleare A-B Descrizione attraverso un insieme di ORBITALI MOLECOLARI policentrici, delocalizzati Gli
Διαβάστε περισσότεραWEBQUESTS. Νέα µεθοδολογία στην ιδακτική Ξένων Γλωσσών Μ. ΠΕΡΗΦΑΝΟΥ
WEBQUESTS Νέα µεθοδολογία στην ιδακτική Ξένων Γλωσσών Μ. ΠΕΡΗΦΑΝΟΥ Ερώτηµα: Πώς να µπορούµε να εισάγουµε το ιαδίκτυο στην διδακτική της ξένης γλώσσας µε αποτελεσµατικό τρόπο; WebQuest? Ένα WebQuest αποτελεί
Διαβάστε περισσότεραEpidemiologia. per studiare la frequenza delle malattie occorrono tre misure fondamentali:
Epidemiologia per studiare la frequenza delle malattie occorrono tre misure fondamentali: prevalenza incidenza cumulativa tasso d incidenza (densità d incidenza) Prevalenza N. di casi presenti Popolazione
Διαβάστε περισσότεραImmigrazione Studiare
- Università Θα ήθελα να εγγραφώ σε πανεπιστήμιο. Dire che vuoi iscriverti Θα ήθελα να γραφτώ για. Dire che vuoi iscriverti ad un corso universitario ένα προπτυχιακό ένα μεταπτυχιακό ένα διδακτορικό πλήρους
Διαβάστε περισσότεραΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΑΡΧΗ ΣΕΛΙΔΑΣ 1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Δευτέρα, 30 Ιουνίου 2014 ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ KAI ΤΙΣ
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ............................... 15 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ................................... 17 ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ
Διαβάστε περισσότεραIntegrali doppi: esercizi svolti
Integrali doppi: esercizi svolti Gli esercizi contrassegnati con il simbolo * presentano un grado di difficoltà maggiore. Esercizio. Calcolare i seguenti integrali doppi sugli insiemi specificati: a) +
Διαβάστε περισσότεραMoto armonico: T : periodo, ω = pulsazione A: ampiezza, φ : fase
Moo armonico: equazione del moo: d x ( ) = x ( ) soluzione: x ( ) = A s in ( + φ ) =π/ Τ T : periodo, = pulsazione A: ampiezza, φ : fase sposameno: x ( ) = X s in ( ) velocià: dx() v () = = X cos( ) accelerazione:
Διαβάστε περισσότερα«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές»
«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» (Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Έκφραση) εισηγητής: Μένης Θεοδωρίδης Αγαπητοί φίλοι, Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους διοργανωτές για την
Διαβάστε περισσότεραΜέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης
Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης 1. MΕΘΟΔΟΣ Ο όρος μέθοδος, έτσι όπως χρησιμοποιείται στην Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία, έχει ποικίλες σημασίες. Διαφοροποιείται
Διαβάστε περισσότεραΠολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
Μαρία ημάση Μακρίνα Ζαφείρη Γρηγορία-Καρολίνα Κωνσταντινίδου Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Πλυτροπικότητα: η έννοια Ως πολυτροπικότητα, multimodality, ορίζεται
Διαβάστε περισσότεραΤμήμα Ιταλικής ΑΠΘ Κατατακτήριες , ύλη κατατακτηρίων και past papers
Τμήμα Ιταλικής ΑΠΘ Κατατακτήριες 2012-2013, ύλη κατατακτηρίων και past papers προηγούμενων ετών ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Κατατάξεις πτυχιούχων ΑΕΙ και ΤΕΙ H Γενική Συνέλευση του Τμήματος στη συνεδρίασή της αριθμ. 393/28-5-2012,
Διαβάστε περισσότεραLIVELLI A1 & A2 SESSIONE MAGGIO 2013
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΡΑΤΙΚΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑΣ Ministero dell Istruzione e degli Affari Religiosi, della Cultura e dello Sport Certificazione di Lingua
Διαβάστε περισσότεραΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων 25 Ιουλίου 2002 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά µε το µέλλον της υγειονοµικής περίθαλψης και της µέριµνας για τους ηλικιωµένους: εξασφάλιση
Διαβάστε περισσότεραΔιδακτική πρόταση αξιοποίησης της Δορυφορικής Τηλεόρασης στη διαδικασία εκμάθησης της Ιταλικής ως Ξένης Γλώσσας στην Ελληνική Εκπαίδευση
2ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ - ΠΑΤΡΑ 28-30/4/2011 533 Διδακτική πρόταση αξιοποίησης της Δορυφορικής Τηλεόρασης στη διαδικασία εκμάθησης της Ιταλικής ως Ξένης Γλώσσας στην Ελληνική Εκπαίδευση Γ. Μηλιώνη1- Α.
Διαβάστε περισσότεραΠρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής»
Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Ειδίκευση B «Γραμματισμός, αφήγηση και διδασκαλία της Ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης/ξένης» Στην ειδίκευση αυτή προσφέρονται
Διαβάστε περισσότεραTensori controvarianti di rango 2
Tensori controvarianti di rango 2 Marcello Colozzo http://www.extrabyte.info Siano E n e F m due spazi vettoriali sul medesimo campo K. Denotando con E n e F m i rispettivi spazi duali, consideriamo un
Διαβάστε περισσότεραΠασχαλίδου Μαρία Πρόγραμμα Συμπληρωματικής Εκπαίδευσης, «Ελληνισμός και Δύση», Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πασχαλίδου Μαρία ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 2016-2017 Μεταπτυχιακό στις Επιστήμες Αγωγής στο πρόγραμμα «Διδακτική της Γλώσσας και Λογοτεχνίας», Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Κύπρος CPA: (3,4/4) 2006-2008 Μεταπτυχιακό στις Επιστήμες
Διαβάστε περισσότεραΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Κλάδος: ΠΕ 34 Ιταλικής Φιλολογίας ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ
ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2009 Κλάδος: ΠΕ 34 Ιταλικής Φιλολογίας Ερώτημα 1ο: α) 4Α: 10', ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ 2Β: produzione orale (παραγωγή προφορικού λόγου), 3Β: comprensione scritta
Διαβάστε περισσότεραLungo una curva di parametro λ, di vettore tangente. ;ν = U ν [ V µ. ,ν +Γ µ ναv α] =0 (2) dλ +Γµ να U ν V α =0 (3) = dxν dλ
TRASPORTO PARALLELO Lungo una curva di parametro λ, di vettore tangente U µ = dxµ dλ, (1) il vettore è trasportato parallelamente se soddisfa le equazioni del trasporto parallelo dove si è usato il fatto
Διαβάστε περισσότεραΔιδακτική Μεθοδολογία του μαθήματος της Ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (με εφαρμογές)
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Διδακτική Μεθοδολογία του μαθήματος της Ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (με εφαρμογές) Δημήτρης Κ. Μαυροσκούφης Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη,
Διαβάστε περισσότεραΜετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη Αθήνα, 14-15 Μαΐου 2010 ηρητήριο _2010 1 Τα πολυτροπικά κείμενα ως εργαλείο προώθησης της
Διαβάστε περισσότεραΣυντάχθηκε απο τον/την administrator Κυριακή, 21 Αύγουστος :25 - Τελευταία Ενημέρωση Τρίτη, 23 Αύγουστος :12
ΚΑΤΑΤΑΞΕΙΣ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α.Π.Θ. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Κατατάξεις πτυχιούχων ΑΕΙ και ΤΕΙ H Γενική Συνέλευση του Τμήματος στη συνεδρία της αριθμ. 381/16-5-2011, μετά από συζήτηση, και αφού έλαβε
Διαβάστε περισσότεραΠράξη «Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας-Άξονας Προτεραιότητας 2», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»
4.1 Τίτλος 4ης Επιμέρους Δράσης: Αξιοποίηση του Stop Motion Animation (χειροποίητη κινούμενη εικόνα ) στην αναπαράσταση ιστορικών γεγονότων ΤΑΞΗ ΣΥΝΟΛΟ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΑΞΗΣ : : Δ 39 ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
Διαβάστε περισσότεραΤο μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016
Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Στόχοι της εισήγησης: Επισήμανση βασικών σημείων από τις οδηγίες
Διαβάστε περισσότεραΤύπος Εκφώνηση Απαντήσεις
Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο
Διαβάστε περισσότεραΣυντάχθηκε απο τον/την Κωνσταντίνα Πέμπτη, 20 Ιανουάριος :26 - Τελευταία Ενημέρωση Παρασκευή, 28 Ιανουάριος :58
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ Κας DOMENICA MINNITI - ΓΚΩΝΙΑ "L www.inital.gr Η Κα Domenica Minniti - Γκώνια Μόνιμη Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας
Διαβάστε περισσότεραΠρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών MA in Education (Education Sciences) ΑΣΠΑΙΤΕ-Roehampton ΠΜΣ MA in Education (Education Sciences) Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Εκπαίδευση (Επιστήμες της Αγωγής),
Διαβάστε περισσότεραΠρος όλες και όλους τις/τους φοιτήτριες και φοιτητές του Τμήματος
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΜΗΜΑ ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Πρόεδρος: Φοίβος-Βασίλειος Γκικόπουλος Τηλ. 2310-997584 Εmail: ghico@itl.auth.gr ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Πληροφορίες:
Διαβάστε περισσότερα«Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ
«Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ Μ. Κασκαντάμη, Χρ. Κουμπάρου Συντονίστριες Εκπαιδευτικού Έργου 6 ο ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Αττικής Από πού διδάσκουμε; Από τα «παλιά» βιβλία;
Διαβάστε περισσότεραProcessi di Markov di nascita e morte. soluzione esprimibile in forma chiusa
Processi di Markov di nascita e morte classe di p.s. Markoviani con * spazio degli stati E=N * vincoli sulle transizioni soluzione esprimibile in forma chiusa stato k N transizioni k k+1 nascita k k-1
Διαβάστε περισσότεραEκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση
Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος
Διαβάστε περισσότεραΠρόγραμμα τμημάτων ιταλικής γλώσσας Σχολικό έτος 2013/2014
Πρόγραμμα τμημάτων ιταλικής γλώσσας Σχολικό έτος 2013/2014 Στο τέλος της σχολικής χρονιάς προσφέρονται στους μαθητές ιταλικής γλώσσας υποτροφίες για την παρακολούθηση μαθημάτων γλώσσας σε ιταλικά Πανεπιστήμια
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΝAOME1372 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 10 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ
Διαβάστε περισσότεραΝέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση.
Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Γραμματισμός: έννοια-παιδαγωγικές συνέπειες Σήμερα, στην αναπτυγμένη τεχνολογικά
Διαβάστε περισσότεραΤου Σωφρ. Χατζησαββίδη
Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΠΟΛΥΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΩΝ (ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ) Πρακτικά Η Πανελληνίου συνεδρίου, Η διδασκαλία της Νεοελληνικής γλώσσας στην πρωτοβάθμια
Διαβάστε περισσότεραΔραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός
Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός Αφροδίτη Οικονόμου Νηπιαγωγός afoikon@uth.gr Μαρία Παπαδοπούλου Αν. Καθηγήτρια, Π.Τ.Π.Ε., Π.Θ. mariapap@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι
Διαβάστε περισσότεραΔιάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5
Διάγραμμα Μαθήματος Κωδικός Μαθήματος Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες ECTS EDUC-545DL Διδακτική της Νεοελληνικής Γλώσσας 9 και των Κειμένων Προαπαιτούμενα Τμήμα Εξάμηνο Κανένα Παιδαγωγικών Σπουδών
Διαβάστε περισσότεραΕπιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) γ έκδοση 396
Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) γ έκδοση 396 2.4. Άξονες ανάγνωσης του τρόπου διδακτικής αξιοποίησης των ψηφιακών μέσων (ΤΠΕ) στη γλωσσική εκπαίδευση: το
Διαβάστε περισσότεραMaster s Degree. www.unic.ac.cy. Μεταπτυχιακό στις Επιστήμες Αγωγής (Εξ Αποστάσεως)
Master s Degree www.unic.ac.cy Μεταπτυχιακό στις Επιστήμες Αγωγής (Εξ Αποστάσεως) «Σε αυτό το ταξίδι για την ανακάλυψη της γνώσης μας εντυπωσίασε ιδιαίτερα η οργάνωση και το φιλικό κλίμα του Πανεπιστημίου.»
Διαβάστε περισσότεραΟι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού.
Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. ημήτρης Γουλής Ο παραδοσιακός όρος αλφαβητισμός αντικαταστάθηκε από τον πολυδύναμο
Διαβάστε περισσότεραΤΡΟΠΟΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ «οι μύθοι του Αισώπου»
ΤΡΟΠΟΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ «οι μύθοι του Αισώπου» 6/Θ ΔΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΙΤΡΟΥΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Μαρία Υφαντή (ΠΕ 11) Δαμιανός Τσιλφόγλου (ΠΕ 20) Θέμα: Μύθοι Αισώπου και διδαχές του Τάξη
Διαβάστε περισσότεραStati tensionali e deformativi nelle terre
Stati tensionali e deformativi nelle terre Approccio Rigoroso Meccanica mei discontinui Solido particellare Fluido continuo Approccio Ingegneristico Meccanica continuo Solido & Fluido continui sovrapposti
Διαβάστε περισσότεραDove posso trovare il modulo per? Dove posso trovare il modulo per? Για να ρωτήσετε που μπορείτε να βρείτε μια φόρμα
- Γενικά Dove posso trovare il modulo per? Dove posso trovare il modulo per? Για να ρωτήσετε που μπορείτε να βρείτε μια φόρμα Quando è stato rilasciato il suo [documento]? Για να ρωτήσετε πότε έχει εκδοθεί
Διαβάστε περισσότεραΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΟΕΛΜΕΚ) ΤΕΥΧΟΣ 3 2011
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΟΕΛΜΕΚ) ΤΕΥΧΟΣ 3 2011 1 Editorial Editorial Μετά από μια μεγάλη απουσία, επιστρέψαμε δυναμικά με καινούρια θέματα και ιδέες. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους εσάς
Διαβάστε περισσότεραΙταλική Γλώσσα Β1. 1 η ενότητα: Raccontare situazioni e abitudini del passato. Ελένη Κασάπη Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ 1 η ενότητα: Raccontare situazioni e abitudini del passato Ελένη Κασάπη Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες
Διαβάστε περισσότεραΤα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη
Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins Α.Χατζηδάκη Cummins (1981, 1983, 1984) Για να μπορέσει ο/η εκπαιδευτικός να διαμορφώσει τη διδασκαλία του αποτελεσματικά, θα πρέπει να γνωρίζει ποιες γνωστικές και γλωσσικές
Διαβάστε περισσότεραPassato Prossimo = ΠΡΚ-ΑΟΡΙΣΤΟΣ
Passato Prossimo = ΠΡΚ-ΑΟΡΙΣΤΟΣ avere Η essere + ΜΕΤΟΧΗ ΡΗΜΑΤΟΣ Ieri =χθες Verbi in are Verbi in ere Verbi in ire ( -ato ) (-uto ) ( -ito ) Da Kalantzi Vasiliki Parlare=μίλησα Ιο ho parlato Tu hai parlato
Διαβάστε περισσότεραΔρ Γεωργία Αθανασοπούλου Σχ. Σύμβουλος Δυτικής Αττικής και Ν. Φωκίδας
Δρ Γεωργία Αθανασοπούλου Σχ. Σύμβουλος Δυτικής Αττικής και Ν. Φωκίδας Η ΓΛΩΣΣΑ! Η γλώσσα είναι το μέσο με το οποίο σκεφτόμαστε και επικοινωνούμε με τους άλλους, αλλά και ένα μέσο με το οποίο δημιουργούμε
Διαβάστε περισσότεραΕκπαιδευτική Τεχνολογία - Πολυμέσα. Ελένη Περιστέρη, Msc, PhD
Εκπαιδευτική Τεχνολογία - Πολυμέσα Ελένη Περιστέρη, Msc, PhD Τι είναι η «Εκπαιδευτική Τεχνολογία» (1) Εκπαιδευτική Τεχνολογία είναι «η εφαρμογή τεχνολογικών διαδικασιών και εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν
Διαβάστε περισσότερα«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»
«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» Εισαγωγικά Στη σημερινή πρώτη μας συνάντηση θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε με απλό και ευσύνοπτο τρόπο
Διαβάστε περισσότεραΤο Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος
Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Δρ Δημήτριος Γκότζος Τι είναι το αναλυτικό πρόγραμμα Διαδικασία σύνταξης Αποτέλεσμα διαδικασίας Γραπτή διατύπωση των χαρακτηριστικών μιας διδακτικής πρότασης Στάδια εφαρμογής αναλυτικών
Διαβάστε περισσότεραΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΚΥΚΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΚΥΚΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Έκδοση Α Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Κατάρτισης Ιανουάριος 2013 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Το μοντέλο των τριών κύκλων... 3 1.1 Α κύκλος:
Διαβάστε περισσότεραΠαιδαγωγική επάρκεια πτυχιούχων του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Παιδαγωγική επάρκεια πτυχιούχων του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Τι ισχύει για τους εισακτέους μέχρι και το ακαδημαϊκό έτος 2012-2013 Σύμφωνα με το Υπουργείο
Διαβάστε περισσότεραΤο Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα.. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου
Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου Αρχικές αναζητήσεις στη γλωσσική διδασκαλία Σύνδεση της ανάγνωσης με θρησκευτικά
Διαβάστε περισσότεραΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΑΡΧΗ ΣΕΛΙΔΑΣ 1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Πέμπτη, 16 Ιουνίου 2016 ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ KAI
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΓΡΑΜΜΑ / PROGRAMMA
ΕΘΝΙΚΟN ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟN ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ UNIVERSITÀ NAZIONALE E CAPODISTRIACA DI ATENE DIPARTIMENTO DI LINGUA E LETTERATURA ITALIANA ΗΜΕΡΙΔΑ / CONVEGNO ITALOELLENICA.
Διαβάστε περισσότεραGiuseppe Guarino - CORSO DI GRECO BIBLICO. Lezione 11. L imperfetto del verbo essere. ἐν - ἀπό. ἡ ἀρχὴ - ἀρχὴ
Lezione 11 L imperfetto del verbo essere. ἐν - ἀπό ἡ ἀρχὴ - ἀρχὴ Abbiamo studiato il verbo εἰµί al presente. Adesso lo vedremo al passato (diremo così per semplicità) espresso con il tempo Imperfetto.
Διαβάστε περισσότεραImmigrazione Documenti
- Generale Πού μπορώ να βρω τη φόρμα για ; Domandare dove puoi trovare un modulo Πότε εκδόθηκε το [έγγραφο] σας; Domandare quando è stato rilasciato un documento Πού εκδόθηκε το [έγγραφο] σας; Domandare
Διαβάστε περισσότεραCapitolo 4 Funzione di trasferimento
Capiolo 4 Funzione di rasferimeno Fondameni di conrolli auomaici 3/ed P. Bolzern, R. Scaolini, N. Schiavoni Fondameni di conrolli auomaici 3/ed P. Bolzern, R. Scaolini, N. Schiavoni Fondameni di conrolli
Διαβάστε περισσότεραΓιατί να σπουδάσει κανείς ιταλικά στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών;
Γιατί να σπουδάσει κανείς ιταλικά στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών; Οι μαθητές επιλέγουν το Ινστιτούτο μας για: το ευρύ φάσμα προσφερόμενων Τμημάτων Γλώσσας και Πολιτισμού το διδακτικό προσωπικό
Διαβάστε περισσότερα«Αφιέρωμα στη Γερμανική, Ιταλική και Ισπανική Γλώσσα» Πρακτικά Ημερίδας
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΙΑΣ ΕΘΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ «Αφιέρωμα στη Γερμανική, Ιταλική και Ισπανική Γλώσσα» Πρακτικά Ημερίδας (Σάββατο
Διαβάστε περισσότεραL'ELEGANZA NEI PUNTI NOTEVOLI DI UN TRIANGOLO
L'ELEGANZA NEI PUNTI NOTEVOLI DI UN TRIANGOLO Prof. Fbio Bred Abstrct. Lo scopo di questo rticolo è dimostrre le elegntissime formule crtesine dei quttro punti notevoli del tringolo. Il bricentro, l'incentro,
Διαβάστε περισσότερα