ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Εφαρμογή προφίλ φορτίου στην αποτίμηση της κερδοφορίας Προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας σε περιβάλλον ανταγωνιστικής αγοράς ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΣΟΦΙΑΣ ΦΡΑΝΤΖΑ Επιβλέποντες: Γρηγόρης Παπαγιάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής Α.Π.Θ. Ιωάννης Παναπακίδης, υποψ. Διδάκτορας Θεσσαλονίκη, Ιούλιος 2014

2

3 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Εφαρμογή προφίλ φορτίου στην αποτίμηση της κερδοφορίας Προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας σε περιβάλλον ανταγωνιστικής αγοράς ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΦΡΑΝΤΖΑ ΣΟΦΙΑΣ Επιβλέποντες: Γρηγόριος Παπαγιάννης, Αν. Καθηγητής Α.Π.Θ. Ιωάννης Παναπακίδης, υποψ. Διδάκτορας Εγκρίθηκε από την τριμελή εξεταστική επιτροπή την 11 η Ιουλίου (Υπογραφή) (Υπογραφή) (Υπογραφή) Γρηγόριος Παπαγιάννης Μηνάς Αλεξιάδης Γεώργιος Ανδρέου Αν. Καθηγητής Α.Π.Θ. Λέκτορας Α.Π.Θ. Λέκτορας Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη, Ιούλιος 2014

4 (Υπογραφή)... ΣΟΦΙΑ ΦΡΑΝΤΖΑ Διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών Α.Π.Θ All rights reserved.

5 Στους γονείς μου

6 Ευχαριστίες Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον επιβλέποντα καθηγητή, κ. Γρηγόρη Παπαγιάννη, για την ευκαιρία που μου έδωσε να ολοκληρώσω τις σπουδές μου ερευνώντας ένα τόσο επίκαιρο και ενδιαφέρον θέμα. Ιδιαίτερα ευχαριστώ και τον κ. Ιωάννη Παναπακίδη, υποψήφιο διδάκτορα του ΤΗΜΜΥ Α.Π.Θ., για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε, την άριστη συνεργασία μας, τις πολύτιμες συμβουλές και την συμπαράστασή του σε όλη τη διάρκεια εκπόνησης της παρούσας εργασίας. Θεσσαλονίκη, 2014 Σ. Ι. Φράντζα

7

8 Περίληψη Οι νέες τάσεις στον σχεδιασμό και τη λειτουργία του Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΣΗΕ) προϋποθέτουν τον ενεργό ρόλο του Καταναλωτή που μπορεί να παρεμβαίνει μέσα από την κατανάλωση και την παραγωγή. Με τη χρήση έξυπνων μετρητών (Smart Meters), η αμφίδρομη ανταλλαγή πληροφορίας μεταξύ των Παραγωγών και των Καταναλωτών λαμβάνει χώρα σε πραγματικό χρόνο. Η αποδοτική αλληλεπίδραση των δύο πλευρών επιφέρει μια σειρά από οφέλη που οδηγούν στην εύρυθμη λειτουργία του ΣΗΕ. Θεμελιώδους σημασίας για την επίτευξη μιας τέτοιας αλληλεπίδρασης είναι η Απόκριση της Ζήτησης (Demand Response), η οποία αναφέρεται σε μία σειρά μέτρων που αποβλέπουν στην κατάλληλη διαχείριση του ηλεκτρικού φορτίου (load management) σε ημερήσια βάση. Ανάμεσα στις μεθόδους διαχείρισης του φορτίου, ιδιαίτερο ενδιαφέρον επικεντρώνει η δυναμική τιμολόγηση (dynamic pricing). Πρόκειται για τιμολόγια που περιλαμβάνουν διαφορετική χρέωση της ηλεκτρικής ενέργειας ανά χρονική ζώνη. Η τιμολόγηση πραγματικού χρόνου (real-time pricing) περιλαμβάνει χρεώσεις ανά ώρα που αντανακλούν την ωριαία διακύμανση του κόστους παραγωγής. Πρόκειται για μια προσέγγιση που καθιστά άμεση την αλληλεπίδραση των πλευρών της παραγωγής και της κατανάλωσης. Σε μονοπωλιακή αγορά ενέργειας, η προμήθεια του ηλεκτρισμού γίνεται από τις Εταιρείες Διανομής. Οι Εταιρείες Προμήθειας (Retail Companies) είναι νεοσύστατες εταιρείες μέσα σε καθεστώς ανταγωνιστικής αγοράς. Οι Προμηθευτές αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια από την χονδρεμπορική αγορά για να καλύψουν τη ζήτηση των Πελατών-Καταναλωτών. Στην παρούσα διπλωματική εργασία θα σχεδιαστεί ένα μοντέλο για την αποτίμηση της κερδοφορίας ενός Προμηθευτή που εξυπηρετεί μια ομάδα Καταναλωτών με διαφορετικά πρότυπα κατανάλωσης ηλεκτρισμού. Μέσω αλγορίθμων συσταδοποίησης, οι Καταναλωτές θα χωριστούν σε κλάσεις. Κάθε κλάση θα αντιπροσωπεύεται από ένα ημερήσιο προφίλ φορτίου και βάσει του φορτίου ο Προμηθευτής θα είναι σε θέση να σχεδιάσει δυναμικά τιμολόγια με απώτερο στόχο την μεγιστοποίηση της κερδοφορίας του. Σημαντική παράμετρος του μοντέλου είναι η εξομοίωση της απόκρισης των Καταναλωτών στην αντίστοιχη προσφερόμενη τιμή πώλησης του ηλεκτρισμού. Λέξεις κλειδιά: <<απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, εταιρείες προμήθειας, προφίλ φορτίου, απόκριση της ζήτησης, πολυζωνικά τιμολόγια, στοχαστικός προγραμματισμός>>

9

10 Abstract Application of load profiling methodology in determination of the profitability of an electricity retailer in competitive market environment New trends in the design and operation of electrical energy systems require the active role of the consumers who can intervene through the pattern of their consumption and their own production. The use of smart meters enables the interactive sharing of information between the producer and the consumer in real time. The efficient interaction between the two parties yields a range of benefits that lead to the smooth functioning of the system. Demand response is crucial in this interaction and refers to a series of measures aiming at the effective management of electric load on a daily basis. Of particular interest among the load management techniques is dynamic pricing, namely the use of time-varying rates for electricity. Real-time pricing includes charges that vary per hour and reflect the hourly variation of the production cost. This is an approach that facilitates the direct interaction between the production side and the consumption side In monopolistic energy markets the electricity is supplied by the distribution companies. Retail companies are newly established in a competitive market system. The retailers purchase electricity from the wholesale market to meet the demand of their customers-consumers. The scope of this diploma thesis is the design of a new innovative model for the assessment of the profitability of a Retailer which serves a group of consumers with different patterns of electricity consumption. Through clustering algorithms, the consumers will be divided into clusters. Each cluster will be represented by a daily load profile and based on that the Retailer will be able to design dynamic tariffs in order to maximize his profit. An important parameter of the proposed model is the simulation of the Customers' demand response to the corresponding offered electricity price. Keywords: <<deregulated electricity market, retail companies, load profile, demand response, dynamic pricing, stochastic programming>>

11

12 Πίνακας περιεχομένων 1 Εισαγωγή Η απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας Αντικείμενο της διπλωματικής Συνεισφορά Οργάνωση κειμένου Στοιχεία απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας Προϊόντα και οντότητες σε ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας Μοντέλα οργάνωσης των ανταγωνιστικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας Η Διαχείριση της Ζήτησης Ενεργειακή Αποδοτικότητα Απόκριση Ζήτησης Προγράμματα με βάση την Τιμολόγηση Προγράμματα με βάση τα Κίνητρα Ο ρόλος της Απόκρισης Ζήτησης στα ΣΗΕ - Οφέλη και Κόστος.17 3 Μέθοδοι συσταδοποίησης καμπυλών ηλεκτρικού φορτίου Εισαγωγικές έννοιες στη συσταδοποίηση δεδομένων Η κατηγοριοποίηση καμπυλών φορτίου ως πρόβλημα συσταδοποίησης Η ανάγκη για την εφαρμογή της συσταδοποίησης σε καμπύλες ηλεκτρικού φορτίου Αντιπροσώπευση καμπυλών φορτίου Περιγραφή των αλγορίθμων συσταδοποίησης Εφαρμογή και αποτελέσματα Αποτίμηση της κερδοφορίας Προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας σε περιβάλλον ανταγωνιστικής αγοράς - Διαμόρφωση του μοντέλου Ο ρόλος του Προμηθευτή στην απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας Ανάλυση του προτεινόμενου μοντέλου του Προμηθευτή Συνοπτική περιγραφή Περιγραφή του 1ου βήματος Περιγραφή του 2ου βήματος Περιγραφή του 3ου βήματος Το χρονικό πλαίσιο των αποφάσεων του Προμηθευτή Αντιμετώπιση της αβεβαιότητας Μοντελοποίηση της δομής της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας Η απόκριση του Καταναλωτή Το ισοζύγιο της ενέργειας Περιορισμός της τιμής πώλησης Το αναμενόμενο κέρδος.68

13 Διαχείριση του ρίσκου Μαθηματική διατύπωση του προβλήματος 69 5 Αποτίμηση της κερδοφορίας Προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας σε περιβάλλον ανταγωνιστικής αγοράς - Εφαρμογή του μοντέλου Υλοποίηση του μοντέλου Εφαρμογή του μοντέλου Σύγκριση των διαφορετικών αλγορίθμων συσταδοποίησης Ορισμός προεπιλεγμένων ρυθμίσεων - Παράδειγμα εφαρμογής του μοντέλου Σύγκριση των διαφορετικών συναρτήσεων ζήτησης Διαμόρφωση του μοντέλου ως πρόβλημα γραμμικού μικτού ακέραιου προγραμματισμού Επίδραση της μεταβολής της ελαστικότητας στην κερδοφορία του Προμηθευτή Επίδραση της μεταβολής του ορίου της τιμής πώλησης στην κερδοφορία του Προμηθευτή Επίδραση της μεταβολής του παράγοντα του ρίσκου στην κερδοφορία του Προμηθευτή Συμπεράσματα Σύνοψη Συμπεράσματα Προτάσεις για περαιτέρω έρευνα Βιβλιογραφία...129

14 1 Εισαγωγή 1.1. Η απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας Η ηλεκτρική ενέργεια αποτελεί βασικό αγαθό στο σύγχρονο κόσμο, χρησιμοποιούμενο από έναν πολύ μεγάλο αριθμό καταναλωτών σε ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, χωρίς να είναι άμεσα αποκαταστάσιμο. Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας διαμορφώνεται σαν ένα σύστημα όπου η ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να αγοραστεί, να πωληθεί και εν γένει να εμπορευθεί σαν προϊόν. Μέχρι πρότινος, οι περισσότερες αγορές ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούσαν μονοπώλιο υπό τον δημόσιο έλεγχο, στο οποίο η παραγωγή, η διάθεση και η εμπορία της ενέργειας γινόταν από μία επιχείρηση (Σχήμα 1-1). Αυτή η πλήρως καθετοποιημένη δημόσια επιχείρηση είχε τη δυνατότητα να διαμορφώνει τόσο τις τιμές όσο και την ποσότητα της προσφερόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Το μονοπωλιακό καθεστώς της αγοράς της ηλεκτρικής ενέργειας περιόριζε την ορθολογική λήψη αποφάσεων κατά το σχεδιασμό και την επέκταση των Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΣΗΕ), δεν οδηγούσε σε βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων ενεργειακών πόρων και συνήθως η λήψη αποφάσεων επηρεαζόταν από την εξυπηρέτηση πολιτικών συμφερόντων. Τα τελευταία χρόνια και κατόπιν μίας μακράς διαδικασίας ωρίμανσης και προετοιμασίας, τόσο σε θεσμικό όσο και σε οργανωτικό επίπεδο, η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας βαθμιαία απελευθερώνεται και η βιομηχανία της ενέργειας υπόκειται σε θεμελιώδεις αλλαγές. Στις περισσότερες χώρες η μέχρι τώρα καθετοποιημένη δομή της βιομηχανίας εξελίσσεται σε μία κατανεμημένη και ανταγωνιστική μορφή, όπου οι κινητήριοι μοχλοί της αγοράς της ενέργειας προσβλέπουν στο μειωμένο κόστος παραγωγής και διάθεσης του ηλεκτρισμού. Η απελευθέρωση της αγοράς έθεσε σαν προϋποθέσεις την αποσύνθεση της παραγωγής, της μεταφοράς και της διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας, τον έλεγχο των δικτύων μεταφοράς και διανομής από ανεξάρτητες υπηρεσίες διαχείρισης και τη δυνατότητα ενεργού συμμετοχής των καταναλωτών. Η νέα αγορά εστιάζει στη λειτουργία των ΣΗΕ αλλά και στην ιδιοκτησία αυτών με περιορισμένη την κρατική παρέμβαση, καθώς και στην εισαγωγή ανταγωνισμού μέσω εδραίωσης της χονδρεμπορικής (wholesale) και της λιανεμπορικής (retail) αγοράς (Σχήμα 1-1). [1]-[3] 1

15 Σχήμα 1.1. Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας: α) Καθετοποιημένο Μονοπώλιο, β) Απελευθερωμένη Αγορά. [1] 1.2. Αντικείμενο της διπλωματικής Στην παρούσα διπλωματική εργασία διερευνάται το θέμα της μεγιστοποίησης της κερδοφορίας ενός Προμηθευτή σε περιβάλλον ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Παρουσιάζεται ένα καινοτόμο μοντέλο βασισμένο στον στοχαστικό προγραμματισμό που επιτρέπει σε έναν Προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας να καθορίσει τη βέλτιστη πολιτική λειτουργίας του σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Ο Προμηθευτής εξυπηρετεί ένα σύνολο Καταναλωτών χαμηλής τάσης και ουσιαστικά αποτελεί τον ενδιάμεσο πράκτορα μεταξύ της χονδρεμπορικής και της λιανεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Η λειτουργία του Προμηθευτή αναπαρίσταται στο Σχήμα 1.2. Η μεγιστοποίηση της κερδοφορίας του Προμηθευτή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και διαμορφώνεται ως ένα πρόβλημα μεγιστοποίησης μίας αντικειμενικής συνάρτησης που αντικατοπτρίζει το κέρδος του Προμηθευτή. Η συγκεκριμένη αντικειμενική συνάρτηση αποτελείται από μία σειρά όρων που αναφέρονται στα έσοδα και τα έξοδα του Προμηθευτή. Τα έσοδα του Προμηθευτή προέρχονται από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας στους τελικούς Καταναλωτές-Πελάτες του και προκύπτουν από το γινόμενο του φορτίου που εξυπηρετεί και της τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας. Στα έξοδα του χαρτοφυλακίου του Προμηθευτή περιλαμβάνονται η αγορά των απαραίτητων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας και οι χρεώσεις χρήσης του δικτύου. Ο Προμηθευτής έχει δύο επιλογές για να αγοράσει ηλεκτρική ενέργεια, είτε απ ευθείας από την Κοινοπραξία Ισχύος είτε μέσω προθεσμιακών συμβολαίων. 2

16 Στην πρώτη περίπτωση, η τιμή αγοράς είναι ουσιαστικά η ΟΤΣ. Λόγω της αβεβαιότητας που χαρακτηρίζει την τιμή αυτή, ο Προμηθευτής εκτίθεται σε κίνδυνο μεγάλης διακύμανσης του κέρδους όταν αγοράζει ηλεκτρική ενέργεια από την Κοινοπραξία Ισχύος. Στο υπό εξέταση πρόβλημα η ΟΤΣ αντιμετωπίζεται ως στοχαστική μεταβλητή. Για την πρόβλεψή της σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα διαμορφώνεται μία σειρά από σενάρια μεταβολής της ΟΤΣ. Από την άλλη, στη δεύτερη περίπτωση, τα προθεσμιακά συμβόλαια συνάπτονται στην αρχή του χρονικού ορίζοντα της ανάλυσης και αναφέρονται στην αγορά προκαθορισμένων μπλοκ ισχύος σε σταθερή τιμή. Στην παρούσα διπλωματική εργασία η αλληλεπίδραση μεταξύ της προμήθειας ηλεκτρισμού από την Κοινοπραξίας Ισχύος και τα προθεσμιακά συμβόλαια μοντελοποιείται μέσω μηχανισμών διαχείρισης του κινδύνου. Σχήμα 1.2. Λειτουργία του Προμηθευτή σε καθεστώς ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας Εκτός από την αβεβαιότητα των μελλοντικών τιμών της ΟΤΣ, ο Προμηθευτής έρχεται αντιμέτωπος και με την αβεβαιότητα της μελλοντικής ζήτησης των Πελατών του. Το σύνηθες είναι να αντιμετωπιστεί και η ζήτηση σαν στοχαστική μεταβλητή και μέσω διαμόρφωσης διαφόρων σεναρίων να εξεταστεί η κερδοφορία του Προμηθευτή για διαφορετικά όρια μεταβολής της. Αντί αυτού, μπορεί να εφαρμοστεί η μέθοδος του προφίλ φορτίου (load profiling) για τον χαρακτηρισμό της μελλοντικής ζήτησης. Μέσω αλγορίθμων που ανήκουν στη θεματική περιοχή της υπολογιστικής νοημοσύνης, οι Καταναλωτές ταξινομούνται σε διάφορες συστάδες. Κάθε συστάδα αντιπροσωπεύεται από μια τυπική καμπύλη φορτίου, το λεγόμενο προφίλ φορτίου (load profile). Λαμβάνοντας υπόψιν τα χαρακτηριστικά κάθε συστάδας επιλύεται η αντικειμενική συνάρτηση του κέρδους του Προμηθευτή ξεχωριστά για καθεμία από αυτές. Δεδομένων των τιμών της ΟΤΣ και των προθεσμιακών συμβολαίων, των χρεώσεων χρήσης του δικτύου και της ζήτησης, στόχος είναι να ευρεθεί εκείνη η τιμή πώλησης που θα μεγιστοποιήσει το κέρδος του Προμηθευτή. Αξίζει να σημειωθεί πως με τη ένταξη των προφίλ φορτίου των Καταναλωτών στο εξεταζόμενο πρόβλημα, ο Προμηθευτής είναι σε θέση να προσφέρει στους Καταναλωτές δυναμικά τιμολόγια. Αυτά τα τιμολόγια μεταφέρουν το κόστος της παραγόμενης kwh, όπως εκφράζεται από την ΟΤΣ, στους τελικούς Καταναλωτές. Η δυναμική τιμολόγηση είναι στην ουσία ο πιο ακριβής τρόπος χρέωσης της ηλεκτρικής ενέργειας ώστε να αντιπροσωπεύει στον μεγαλύτερο βαθμό το κόστος παραγωγής της. Στην παρούσα μελέτη, η απόκριση των 3

17 Καταναλωτών στην προσφερόμενη ωριαία τιμή χρέωσης της ηλεκτρικής ενέργειας εξομοιώνεται με μια σειρά συναρτήσεων ζήτησης-τιμής (demand functions). Σημαντική παράμετρος στην απόκριση της ζήτησης των Καταναλωτών αποτελεί η ελαστικότητα αυτών, που ουσιαστικά αποτελεί ένα μέτρο της ευελιξίας των ηλεκτρικών φορτίων Συνεισφορά Η συνεισφορά της διπλωματικής συνοψίζεται στα εξής: Θεώρηση δύο μηχανισμών προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας Μοντελοποίηση της Οριακής Τιμής του Συστήματος ως στοχαστική μεταβλητή Βέλτιστη επιλογή μηχανισμού προμήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας και διαχείριση του κινδύνου Μοντελοποίηση χρεώσεων χρήσης του δικτύου Εισαγωγή της έννοιας του δυναμικού προφίλ φορτίου Μοντελοποίηση της ζήτησης μέσω προφίλ φορτίου Εύρεση βέλτιστου δυναμικού τιμολογίου για κάθε συστάδα καταναλωτών Μοντελοποίηση της απόκρισης της ζήτησης Εισαγωγή της έννοιας της δυναμικής ελαστικότητας της ζήτησης 1.3. Οργάνωση κειμένου Η διάρθρωση των υπόλοιπων Κεφαλαίων της διπλωματικής αυτής εργασίας έχει ως εξής: Κεφάλαιο 2: Στοιχεία απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται η πιο συνηθισμένη δομή μίας απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και ο τρόπος που λειτουργούν και αλληλοεπιδρούν οι οντότητες που συμμετέχουν σε αυτή. Αναλύεται επίσης η έννοια της Διαχείρισης της Ζήτησης και ο ρόλος της στην απελευθερωμένη αγορά. Κεφάλαιο 3: Μέθοδοι συσταδοποίησης καμπυλών ηλεκτρικού φορτίου Στο Κεφάλαιο 3 παρουσιάζεται το θεωρητικό υπόβαθρο και η μαθηματική θεμελίωση της εφαρμογής προφίλ φορτίου για τον χαρακτηρισμό της ηλεκτρικής συμπεριφοράς των Καταναλωτών. Εκτός από τον διαχωρισμό των Καταναλωτών βάσει ορισμένων γενικών κριτηρίων όπως το επίπεδο της τάσης, η οικονομική δραστηριότητα, οι διάφοροι δημογραφικοί και οικονομικοί δείκτες κτλ., οι Καταναλωτές μπορούν να ταξινομηθούν σε επιπλέον κλάσεις βάσει των ομοιοτήτων που παρουσιάζουν οι μορφές των καμπυλών του ηλεκτρικού φορτίου τους. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ο αριθμός αυτών των κλάσεων δεν είναι εκ των προτέρων γνωστός. Αυτό ανάγει το πρόβλημα της ταξινόμησης σε πρόβλημα μηεπιβλεπόμενης μηχανικής μάθησης. Μέσω αλγορίθμων συσταδοποίησης οι καμπύλες ταξινομούνται σε συστάδες και κάθε συστάδα χαρακτηρίζεται από μία αντιπροσωπευτική καμπύλη φορτίου, το προφίλ φορτίου. Στην τεχνική βιβλιογραφία έχουν προταθεί αλγόριθμοι συσταδοποίησης διάφορων κατηγοριών. Στην παρούσα διπλωματική γίνεται χρήση τριών αλγορίθμων 4

18 που είναι οι περισσότερο διαδεδομένοι της κατηγορίας τους. Το σύνολο δεδομένων αποτελείται από 84 Καταναλωτές χαμηλής τάσης. Ο στόχος είναι η διαμέριση αυτού του συνόλου στον βέλτιστο αριθμών συστάδων. Καταναλωτές εντός της ίδιας συστάδας παρουσιάζουν παρόμοια ηλεκτρική συμπεριφορά. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να σχεδιαστεί ένα δυναμικό τιμολόγιο από πλευράς του Προμηθευτή που ιδανικά αντιστοιχεί στα χαρακτηριστικά των Καταναλωτών εντός της ίδιας συστάδας. Σε αντίθεση με την υπάρχουσα βιβλιογραφία, κάθε Καταναλωτής πριν την διαδικασία της συσταδοποίησης αντιπροσωπεύεται από ένα δυναμικό προφίλ φορτίου που αναφέρεται στην ετήσια χρονοσειρά της κανονικοποιημένης ισχύος του. Να σημειωθεί πως στη βιβλιογραφία γίνεται λόγος μόνο για στατικό προφίλ, το οποίο αναφέρεται σε μία ημερήσια καμπύλη. Συνήθως αυτή η ημερήσια καμπύλη αναφέρεται σε όλο το έτος, δηλαδή κάθε ημέρα του έτους χαρακτηρίζεται από το ίδιο προφίλ. Κεφάλαιο 4: Αποτίμηση της κερδοφορίας Προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας σε περιβάλλον ανταγωνιστικής αγοράς Διαμόρφωση του μοντέλου Κεφάλαιο 5: Αποτίμηση της κερδοφορίας Προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας σε περιβάλλον ανταγωνιστικής αγοράς Εφαρμογή του μοντέλου Στόχος των Κεφαλαίων 4 και 5 είναι η λεπτομερής παρουσίαση και η εφαρμογή ενός καινοτόμου μοντέλου που αποτιμά την κερδοφορία του Προμηθευτή μέσα σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Το μοντέλο εφαρμόζεται για περίοδο ενός έτους και ξεχωριστά για κάθε μήνα. Στην αρχή κάθε μήνα ο Προμηθευτής γνωρίζει τα μπλοκ ισχύος των προθεσμιακών συμβολαίων αλλά και τις τιμές αυτών. Η λειτουργία του μοντέλου αποσκοπεί στην εύρεση της βέλτιστης από πλευράς κερδοφορίας πολιτικής του Προμηθευτή. Η βέλτιστη αυτή πολιτική περιλαμβάνει αποφάσεις για τις χρονικές περιόδους εντός της ημέρας και της εβδομάδας στις οποίες θα αγοράσει ο Προμηθευτής ηλεκτρική ενέργεια από την Κοινοπραξία Ισχύος και με προθεσμιακά συμβόλαια, καθώς και για τις ποσότητες αυτής. Επιπλέον, περιλαμβάνει στρατηγικές διαμόρφωσης της ωριαίας τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας για κάθε συστάδα Καταναλωτών. Το πρόβλημα της μεγιστοποίησης της κερδοφορίας επιλύεται με γραμμική και μη-γραμμική μέθοδο. Συγκρίνονται οι τρεις αλγόριθμοι συσταδοποίησης από πλευράς μέγιστης κερδοφορίας. Επίσης, εξετάζεται το πώς η ελαστικότητα της ζήτησης και τα όρια των τιμών πώλησης επιδρούν στην κερδοφορία και μελετώνται πολιτικές που αναφέρονται σε διαφορετικές προσεγγίσεις για τη διαχείριση του κινδύνου στο χαρτοφυλάκιο του Προμηθευτή. Κεφάλαιο 6: Συμπεράσματα Η διπλωματική εργασία ολοκληρώνεται με την παρουσίαση των βασικών συμπερασμάτων που προέκυψαν από την εφαρμογή του προτεινόμενου μοντέλου. Επίσης, παρουσιάζεται το θεωρητικό υπόβαθρο ενός νέου μοντέλου που αποτελεί γενίκευση του προτεινόμενου και το οποίο βασίζεται στην ασαφή συσταδοποίηση των καμπυλών ηλεκτρικού φορτίου. 5

19 2 Στοιχεία απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας 2.1. Προϊόντα και οντότητες σε ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας Στις μονοπωλιακές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας το μοναδικό προϊόν διαπραγμάτευσης ήταν η ηλεκτρική ενέργεια. H μονοπωλιακή επιχείρηση φρόντιζε για την οικονομική παραγωγή και μεταφορά της στους τελικούς καταναλωτές διατηρώντας καθορισμένα επίπεδα εφεδρειών προκειμένου να διατηρείται η ασφάλεια και η αξιοπιστία του Συστήματος. Αντίθετα, σε μία ανταγωνιστική αγορά δημιουργούνται νέα προϊόντα και υπηρεσίες, τα οποία αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ των Συμμετεχόντων και είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς και την αξιοπιστία του Συστήματος. Έτσι, εκτός από την ηλεκτρική ενέργεια αντικείμενο διαπραγμάτευσης αποτελούν: α. οι Επικουρικές Υπηρεσίες (Ancillary Services), οι οποίες είναι απαραίτητες για την ασφαλή και αξιόπιστη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στους τελικούς καταναλωτές. β. το Δυναμικό Παραγωγής (Generation Capacity), το οποίο αφορά την εξασφάλιση μακροχρόνιας ισχύος παραγωγής και την ασφαλή λειτουργία του Συστήματος, ενώ σε πολλές χώρες έχει δημιουργηθεί σχετική αγορά, και γ. το Δυναμικό Μεταφοράς (Transport Capacity), το οποίο πλέον καθίσταται διαπραγματεύσιμο σε μία αγορά δικαιωμάτων μεταφοράς. Για την αποτελεσματική διαπραγμάτευση των παραπάνω προϊόντων σε μία απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας δημιουργούνται νέες οντότητες, η δραστηριότητα των οποίων συμβάλλει καθοριστικά στην ομαλή και εύρυθμη λειτουργία της αγοράς. Οι βασικές οντότητες που συναντώνται σε κάθε τέτοια αγορά είναι: Ο Ρυθμιστής της Αγοράς (Market Regulator): Αποτελεί ανεξάρτητη διοικητική αρχή, η οποία επιβλέπει την αγορά και διασφαλίζει την ανταγωνιστική και εύρυθμη λειτουργία της. Επίσης, έχει την αρμοδιότητα να εκδίδει κυρώσεις όταν διαπιστώνει φαινόμενα άσκησης ισχύος από τους Συμμετέχοντες (Παραγωγούς, Προμηθευτές, κ.ά.). 6

20 Ο Διαχειριστής της Αγοράς (Market Operator): Αποτελεί ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικό οργανισμό ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την οικονομική διαχείριση της αγοράς στο σύνολό της. Εφαρμόζει τους κανόνες της αγοράς, διατηρεί το μητρώο Συμμετεχόντων της αγοράς, συγκεντρώνει της προσφορές έγχυσης ηλεκτρικής ενέργειας και τις δηλώσεις φορτίου, πραγματοποιεί την εκκαθάριση της αγοράς, καθορίζει τις χρεώσεις και τις πιστώσεις στους Συμμετέχοντες κ.ά. Ο Διαχειριστής του Συστήματος (System Operator): Αποτελεί ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικό οργανισμό ο οποίος είναι υπεύθυνος για την τεχνική διαχείριση του δικτύου μεταφοράς (Σύστημα). Έχει την απόλυτη ευθύνη της διατήρησης της ασφάλειας και της αξιοπιστίας του Συστήματος, ενώ οφείλει να παρέχει ισότιμη πρόσβαση στο δίκτυο μεταφοράς σε όλους τους Συμμετέχοντες. Συνεργάζεται με τον Διαχειριστή της Αγοράς στην εκκαθάριση πραγματικού χρόνου της αγοράς, όπου απαιτείται η συνεχής διατήρηση του ισοζυγίου παραγωγής-ζήτησης. Σε πολλές αγορές, ο Διαχειριστής του Συστήματος και ο Διαχειριστής της Αγοράς είναι το ίδιο νομικό πρόσωπο. Εταιρείες Παραγωγής (Generation Companies): Είναι οι κάτοχοι των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (συμβατικών και ανανεώσιμων). Οι εταιρείες παραγωγής πωλούν την παραγόμενη ενέργεια είτε κεντρικά, είτε μέσω ενός χρηματιστηρίου ενέργειας, είτε μέσω διμερών συμβολαίων με τους Καταναλωτές. Ανάλογα με τη δομή της αγοράς, μπορούν επίσης να συνεισφέρουν σε επικουρικές υπηρεσίες μέσω αντίστοιχων αγορών. Εταιρείες Μεταφοράς (Transmission Companies): Είναι κάτοχοι των δικτύων μεταφοράς και συχνά αποτελούν θυγατρικές εταιρείες των πρώην μονοπωλιακών επιχειρήσεων. Λειτουργούν σύμφωνα με τις οδηγίες του Διαχειριστή του Συστήματος, ενώ δύνανται να έχουν και το ρόλο του Διαχειριστή. Εταιρείες Διανομής (Distribution Companies): Όπως και οι εταιρείες μεταφοράς είναι κάτοχοι των δικτύων διανομής και συχνά αποτελούν θυγατρικές εταιρείες των πρώην μονοπωλιακών επιχειρήσεων. Σε ένα μονοπωλιακό περιβάλλον έχουν το αποκλειστικό δικαίωμα εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας στους τελικούς Καταναλωτές μέσης και χαμηλής τάσης. Σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, η εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας έχει αποσυνδεθεί από την κατασκευή και συντήρηση του δικτύου διανομής και οι Καταναλωτές μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα τον πάροχο (Προμηθευτή) ηλεκτρικής ενέργειας. Προμηθευτές (Retailers): Αποτελούν τους μεσάζοντες σε μία αγορά, οι οποίοι αγοράζουν ενέργεια είτε απευθείας από τις εταιρείες παραγωγής είτε από το χρηματιστήριο ενέργειας και την μεταπωλούν στους τελικούς Καταναλωτές. Δεν είναι απαραίτητο να κατέχουν μονάδες παραγωγής ή δίκτυα μεταφοράς και διανομής. Πολλοί προμηθευτές αποτελούν θυγατρικές εταιρειών παραγωγής. Καταναλωτές-Πελάτες (Consumers): Αποτελούν τους τελικούς χρήστες της ηλεκτρικής ενέργειας. Μπορούν να προμηθευτούν ηλεκτρική ενέργεια απευθείας από τις εταιρείες παραγωγής μέσω διμερών συμβολαίων, μέσω χρηματιστηρίου ενέργειας (κυρίως μεγάλοι πελάτες) ή μέσω προμηθευτών. [4] 7

21 2.2. Μοντέλα οργάνωσης των ανταγωνιστικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας Η μέχρι σήμερα εμπειρία από τη λειτουργία των ανταγωνιστικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει ενιαίο μοντέλο οργάνωσης της αγοράς. Παρ όλα αυτά, διακρίνονται δύο κύρια μοντέλα οργάνωσης: α) η Κεντρικά Οργανωμένη Αγορά ή Κοινοπραξία Ισχύος (Power Pool) και β) η Αποκεντρωμένη Αγορά ή Αγορά Διμερών Συμβολαίων (Bilateral Contracts Model). Σε μία Κοινοπραξία Ισχύος η ενέργεια αποτελεί προϊόν διαπραγμάτευσης σε βραχυχρόνια βάση και συνήθως περιλαμβάνει τις εξής αγορές: Η αγορά της επόμενης ημέρας (day-ahead market) Οι ενδιάμεσες αγορές προσαρμογής (adjustment markets) Η αγορά διαχείρισης ισοζυγίου ισχύος ή πραγματικού χρόνου (balancing or realtime market) Η κυριότερη από τις παραπάνω αγορές, όπου εντοπίζεται ο μεγαλύτερος όγκος συναλλαγών, είναι η αγορά της επόμενης ημέρας, της οποίας ο βασικός τρόπος λειτουργίας απεικονίζεται στο Σχήμα 2.1. Σε γενικές γραμμές, όλες οι εταιρείες παραγωγής προσφέρουν ζεύγη ποσότητας-τιμής για την ποσότητα ενέργειας που επιθυμούν να πουλήσουν για κάθε χρονικό διάστημα (ωριαίο ή μισής ώρας) της επόμενης ημέρας (24 ώρες). Οι προσφερόμενες τιμές αντιστοιχούν στο πραγματικό κόστος λειτουργίας των μονάδων (cost-based pool) ή οι παραγωγοί είναι ελεύθεροι να προσφέρουν οποιαδήποτε τιμή επιθυμούν (price-based pool) μέσα σε όρια που τίθενται από τους κανόνες της αγοράς. Οι προσφορές έγχυσης ταξινομούνται σε αύξουσα σειρά διαμορφώνοντας την καμπύλη συνολικής προσφοράς (aggregated offer curve). Από την άλλη, οι Προμηθευτές υποβάλλουν Σχήμα 2.1. Προθεσμιακή αγορά ενέργειας επόμενης ημέρας [4] αντίστοιχες προσφορές ποσότητας-τιμής για το φορτίο που εκπροσωπούν, οι οποίες ταξινομούνται σε φθίνουσα σειρά διαμορφώνοντας την καμπύλη συνολικής ζήτησης (aggregated demand curve). Το σημείο τομής των δύο καμπυλών προσδιορίζει την Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ). Η τιμή αυτή αποτελεί την ενιαία τιμή στην οποία αποζημιώνονται οι Παραγωγοί και χρεώνονται οι Προμηθευτές. Παράλληλα, ο Διαχειριστής προσδιορίζει τις αποδεκτές ποσότητες έγχυσης ενέργειας και τις αποδεκτές ποσότητες φορτίου που εξυπηρετούνται προκειμένου να μεγιστοποιείται το κοινωνικό όφελος. 8

22 Οι ενδιάμεσες αγορές προσαρμογής έχουν παρόμοια μορφή με την αγορά της επόμενης ημέρας, αλλά εκκαθαρίζονται πλησιέστερα στην παράδοση του προϊόντος και συνήθως καλύπτουν μικρότερο χρονικό ορίζοντα (π.χ. δωδεκάωρο, εξάωρο). Στις αγορές αυτές δίνεται η δυνατότητα στους Συμμετέχοντες να τροποποιήσουν τις προσφορές τους λαμβάνοντας υπόψη επικαιροποιημένα δεδομένα (π.χ. καλύτερη πρόβλεψη φορτίου, διαθεσιμότητα μονάδων παραγωγής κ.ά.) Η αγορά πραγματικού χρόνου επιτρέπει τη βραχυπρόθεσμη κάλυψη (χρονικό διάστημα μίας ώρας ή μερικών λεπτών) ποσοτήτων ενέργειας που κατανεμήθηκαν στις προηγούμενες αγορές και δεν είναι δυνατό να παρασχεθούν από αυτές λόγω τυχαίων βλαβών, αβέβαιης έγχυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή σημαντικών μεταβολών του φορτίου. Σε μία Αποκεντρωμένη Αγορά ηλεκτρικής ενέργειας οι συναλλαγές βασίζονται στη σύναψη διμερών συμβολαίων μεταξύ Παραγωγών, Προμηθευτών και μεγάλων Καταναλωτών για την παράδοση προκαθορισμένων ποσοτήτων ενέργειας σε προκαθορισμένες τιμές και προκαθορισμένη περίοδο στο μέλλον. Τα διμερή συμβόλαια λόγω προκαθορισμένων όρων δεν υπόκεινται στη ρευστότητα που παρουσιάζουν οι τιμές εκκαθάρισης σε μία Κοινοπραξία Ισχύος και έτσι αποτελούν μέσο αντιστάθμισης κινδύνου για τους Συμμετέχοντες (hedging tool). Στο μοντέλο της Αποκεντρωμένης Αγοράς συναντάται πολύ συχνά και η λειτουργία ενός απλού χρηματιστηρίου ενέργειας. Τα δύο αυτά μοντέλα οργάνωσης της απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας περιγράφονται σχηματικά στο Σχήμα 2.2., ενώ στον Πίνακα 2-1 γίνεται αναφορά των κυριότερων χαρακτηριστικών τους και σύγκριση αυτών. [3] Πίνακας 2-1: Χαρακτηριστικά μοντέλων οργάνωσης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας Κοινοπραξία Ισχύος Μειωμένο κόστος συναλλαγών και αύξηση της ανταγωνιστικότητας Οι τιμές εκκαθάρισης είναι δημοσίως διαθέσιμες Ενεργός ρόλος του Διαχειριστή Αγοράς Προσδιορισμός των προγραμμάτων παραγωγής των μονάδων από τον Διαχειριστή και εκκαθάριση των επιμέρους αγορών, αφού ληφθούν υπόψη τα χαρακτηριστικά των μονάδων παραγωγής και του δικτύου μεταφοράς Αγορά Διμερών Συμβολαίων Ευελιξία στους όρους διαπραγμάτευσης των συμβολαίων αλλά αυξημένο κόστος συναλλαγών και κίνδυνος αφερεγγυότητας των συμβαλλόμενων Οι τιμές των συμβολαίων μένουν απόρρητες Ο ρόλος του Διαχειριστή περιορίζεται στη διασφάλιση της ισορροπίας και της ασφάλειας του Συστήματος Το πρόγραμμα λειτουργίας των μονάδων παραγωγής διαμορφώνεται από τους κατόχους τους 9

23 Σχήμα 2.2. Μοντέλα αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας [4] 2.3. Η Διαχείριση της Ζήτησης (Demand Side Management, DSM) Με την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την αναδιάρθρωση της βιομηχανίας του κλάδου, η φιλοσοφία της λειτουργίας των ΣΗΕ άλλαξε επίσης. Η αξιόπιστη λειτουργία ενός ΣΗΕ απαιτεί μια τέλεια ισορροπία μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης και μάλιστα σε πραγματικό χρόνο, αφού η αποθήκευση της ηλεκτρικής ενέργειας είναι προς το παρόν πολυδάπανη και μη συμφέρουσα σαν λύση. Η ισορροπία αυτή είναι δύσκολο να επιτευχθεί, καθώς τόσο η προσφορά όσο και η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας παρουσιάζουν ξαφνικές και ραγδαίες μεταβολές για διάφορους λόγους, όπως αναγκαστικές διακοπές των μονάδων παραγωγής, διακοπές των γραμμών μεταφοράς και διανομής και ξαφνικές μεταβολές στη ζήτηση του ηλεκτρικού φορτίου. Μέχρι και σήμερα, σε πολλές περιπτώσεις το Σύστημα λειτουργεί με τους παρόχους να ικανοποιούν όλες τις απαιτήσεις ισχύος, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους και τη χρονική στιγμή στην οποία παρουσιάζονται. Οι Καταναλωτές, λόγω απουσίας οποιουδήποτε δελεαστικού κινήτρου για βελτίωση των ενεργειακών τους συνηθειών, καταναλώνουν αλόγιστα ηλεκτρική ενέργεια. Αυτό, σε συνδυασμό με τη μείωση της Σχήμα 2.3. Πρόβλεψη παραγωγής και κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας [5] διαθεσιμότητας συμβατικών καυσίμων, την αβεβαιότητα των τιμών των εισαγόμενων καυσίμων, αλλά και την αρνητική επίδραση των συμβατικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο περιβάλλον, μειώνει την ικανότητα των παρόχων να καλύψουν το φορτίο ζήτησης με τις ήδη υπάρχουσες μονάδες παραγωγής στο δίκτυο (Σχήμα 2.3). Σαν αποτέλεσμα, μειώνεται σημαντικά η αξιοπιστία του Συστήματος, διαταράσσεται η ευστάθειά του, η τροφοδοσία γίνεται 10

24 ελλιπώς ή και διακεκομμένα και το υψηλό κόστος ένταξης νέων μονάδων παραγωγής αυξάνει την τιμή πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας επιβαρύνοντας εν τέλει τους Καταναλωτές. Η νέα φιλοσοφία λειτουργίας του Συστήματος υποστηρίζει ότι το Σύστημα είναι πιο επαρκές, όταν οι διακυμάνσεις της ζήτησης διατηρούνται όσο το δυνατό μικρότερες. Έτσι, έρχεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος η Διαχείριση της Ζήτησης (Demand Side Management, DSM), η οποία είναι βασικός άξονας για την ανάπτυξη έξυπνων δικτύων (Smart Grids, SG) (Σχήμα 2.4) και ο πιο φθηνός διαθέσιμος πόρος, ώστε να λειτουργήσει το σύστημα σύμφωνα με την νέα φιλοσοφία. Με την εφαρμογή προγραμμάτων DSM και την ταυτόχρονη εξέλιξη των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας (Information and Communication Technology, ICT), η ενέργεια γίνεται ορατή στον Καταναλωτή, ο οποίος μπορεί πλέον να τη διαχειρίζεται με τρόπο που επιλέγει ο ίδιος, βάσει των αναγκών του. Μάλιστα, με τη διείσδυση της διανεμημένης παραγωγής στο δίκτυο δίνεται στον Καταναλωτή η δυνατότητα να παράγει μόνος του μέρος της ενέργειας που χρειάζεται. Ανταλλάζοντας με τον Διαχειριστή του Συστήματος πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο γίνεται ευκολότερη η πρόβλεψη της κατανάλωσης και ανάλογα προσαρμόζεται η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι, ο Καταναλωτής καθίσταται κεντρικό πρόσωπο στη διαδικασία αποφάσεων για τη λειτουργία και τη μελλοντική ανάπτυξη του συστήματος. Σχήμα 2.4. Έξυπνο δίκτυο: Μετατρέποντας το κλασικό γραμμικό δίκτυο σε έξυπνο και αλληλεπιδραστικό αλλάζει η καθημερινή συμπεριφορά του καταναλωτή σε σχέση με τη χρήση της ενέργειας, πάντα με βάση τους παραπάνω τέσσερις άξονες. [6] Η έννοια του DSM περιλαμβάνει όλες εκείνες τις στρατηγικές και τις δραστηριότητες των εταιρειών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας που είναι σχεδιασμένες να μεταβάλλουν την ποσότητα ή/και τη χρονική στιγμή της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας από τους Καταναλωτές. Βελτιστοποιώντας τους δυνατούς τρόπους εκμετάλλευσης της υπάρχουσας ροής ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο προκύπτουν οφέλη για τις εταιρείες παροχής, τους Καταναλωτές και γενικά για το κοινωνικό σύνολο, καθώς και για το περιβάλλον. Το γεγονός αυτό είναι εξαιρετικής σημασίας 11

25 τουλάχιστον μέχρι να εμπορευματοποιηθούν πλήρως οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας και οι φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες και να είναι έτοιμες να επεκτείνουν τον ενεργειακό εφοδιασμό. Κάθε πρόγραμμα DSM χρησιμοποιεί διάφορες τεχνικές για την τροποποίηση της καμπύλης φορτίου των Καταναλωτών. Οι τεχνικές αυτές καθώς και οι στόχοι τους φαίνονται συνοπτικά στον Πίνακα 2-2. Ανάλογα με τα κίνητρα που προωθεί το κάθε πρόγραμμα και την αντίδραση των Καταναλωτών σε αυτά, μπορούν να ξεχωρίσουν δύο βασικοί άξονες του DSM, η Ενεργειακή Αποδοτικότητα (Energy Efficiency, EE) και η Απόκριση Ζήτησης (Demand Response, DR). [7]-[10] Πίνακας 2-2: Τρόποι διαμόρφωσης της καμπύλης φορτίου Τρόποι διαμόρφωσης καμπύλης φορτίου Μορφή καμπύλης φορτίου Στόχοι Peak Clipping Μείωση της ζήτησης σε περιόδους αιχμής Valley Filling Βελτίωση του συντελεστή φορτίου του συστήματος με αύξηση της ζήτησης σε περιόδους εκτός αιχμής Load Shifting Μείωση της ζήτησης σε περιόδους αιχμής και αύξηση της ζήτησης σε περιόδους μη αιχμής Energy Efficiency Γενική μείωση της ζήτησης Electrification Γενική αύξηση της ζήτησης Flexible Load Shape Δημιουργία ευελιξίας των φορτίων που να ανταποκρίνονται άμεσα σε επείγουσες καταστάσεις 12

26 2.4. Ενεργειακή Αποδοτικότητα Η Ενεργειακή Αποδοτικότητα αναφέρεται στη χρήση λιγότερης ενέργειας για την παροχή ίδιων ή βελτιωμένων υπηρεσιών από όλο το μήκος της ενεργειακής αλυσίδας, αλλά ειδικότερα από τον τελικό Καταναλωτή. Αξίζει να σημειωθεί πως χρησιμοποιώντας την ενέργεια αποδοτικά δεν περιστέλλονται ούτε αναστέλλονται ενεργειακές ανάγκες, δεν απαιτείται, δηλαδή, καμία θυσία ή μείωση της άνεσης, σε αντίθεση με τη συντηρητική χρήση ενέργειας. Η τελευταία επιβάλλει μείωση της ποσότητας και της ποιότητας της παροχής υπηρεσιών. Για παράδειγμα, σβήνοντας τα φώτα γίνεται συντηρητική χρήση της ενέργειας, ενώ αντικαθιστώντας τους λαμπτήρες πυρακτώσεως με συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού που χρησιμοποιούν πολύ λιγότερη ενέργεια για να παράγουν την ίδια ποσότητα φωτός, γίνεται αποδοτική χρήση της ενέργειας. Η εξοικονομούμενη ενέργεια είναι ενέργεια που δε σπαταλάται, δεν καταναλώνεται, άρα δεν χρειάζεται να παραχθεί. Αυτή η μεταβολή στην ενεργειακή συμπεριφορά των Καταναλωτών είναι ο φθηνότερος, γρηγορότερος και φιλικότερος προς το περιβάλλον τρόπος λειτουργίας ενός ΣΗΕ, με άμεσες λύσεις στα προβλήματα που δημιουργεί η συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση. Στη συνέχεια αναφέρονται επιγραμματικά μερικά προγράμματα και τεχνικές για την προώθηση της ενεργειακής αποδοτικότητας: Εκπτώσεις στους Πελάτες που εγκαθιστούν ενεργειακά αποδοτικές συσκευές. Χρηματοδότηση μέσω επιδοτήσεων, ώστε να αντισταθμιστεί το αρχικό κόστος της υποδομής για την υποστήριξη της Ενεργειακής Αποδοτικότητας. Κίνητρα εμπορίου σε επιχειρήσεις ώστε να πωλούν και να εγκαθιστούν προγράμματα και συσκευές ενεργειακής απόδοσης. Εκπαίδευση και ενημέρωση των Καταναλωτών για τα οφέλη της Ενεργειακής Αποδοτικότητας. Πρότυπα συσκευών όπου θα ενσωματώνεται η ενεργειακή απόδοση της συσκευής. Σχεδιασμός νέων αποδοτικών κτηρίων και κανονισμοί δόμησης ώστε να πιστοποιείται η ενεργειακή απόδοση των κτηρίων. [10]-[11] 2.5. Απόκριση Ζήτησης Σε αποδοτικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας οι τιμές διαμορφώνονται μέσω πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων μεταξύ αγοραστών και πωλητών. Η ΟΤΣ είναι ένα μέγεθος εξαιρετικά μεταβλητό που επηρεάζεται από τη ζήτηση και τις μονάδες παραγωγής που χρησιμοποιούνται για να καλύψουν τη ζήτηση αυτή. Όταν οι προσφερόμενες στον Καταναλωτή τιμές της ενέργειας αλλάζουν από ώρα σε ώρα αντικατοπτρίζοντας την αστάθεια της τιμής της χονδρεμπορικής αγοράς, του δίνεται η δυνατότητα να αντιληφθεί το βραχυπρόθεσμο κόστος παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας και να προσαρμόσει τις ανάγκες του στις συνθήκες που επικρατούν στην πλευρά της παραγωγής. Η DR αναφέρεται σε ένα σύνολο στρατηγικών που 13

27 αποσκοπούν στο να φέρουν την πλευρά της κατανάλωσης στη διαδικασία καθορισμού των τιμών. Πιο συγκεκριμένα, η DR μπορεί να οριστεί ως οι αλλαγές στο συνηθισμένο τρόπο χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας από τους τελικούς Καταναλωτές ανάλογα με τις μεταβολές της τιμής της ενέργειας. Η DR μπορεί επίσης να οριστεί ως εκείνα τα οικονομικά κίνητρα που είναι σχεδιασμένα να επιφέρουν χαμηλότερη ηλεκτρική κατανάλωση σε ώρες υψηλού κόστους παραγωγής της ενέργειας ή όταν η ευστάθεια του συστήματος κινδυνεύει. Με άλλα λόγια, κάθε εκ προθέσεως τροποποίηση του προτύπου κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από τους Πελάτες τελικής χρήσης, της οποίας σκοπός είναι η μεταβολή της χρονικής στιγμής ή/και του επιπέδου της στιγμιαίας ζήτησης και της συνολικής κατανάλωσης, μπορεί να ενταχθεί στην έννοια της DR. Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους επιτυγχάνεται η απόκριση του Καταναλωτή στα μεταδιδόμενα σήματα που περιέχουν πληροφορίες τιμών. Κατ αρχάς, οι Καταναλωτές μπορούν να μειώσουν τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις περιόδους αιχμής (Peak Clipping, Πίνακας 2-2) όταν οι τιμές είναι υψηλές, χωρίς να αλλάξουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες κατά τη διάρκεια των υπόλοιπων περιόδων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αλλαγή στη ρύθμιση του θερμοστάτη του κλιματιστικού. Αυτή η επιλογή συνεπάγεται προσωρινή απώλεια άνεσης. Δεύτερον, οι Καταναλωτές μπορούν να αποκριθούν στις μεταβολές της τιμής μεταφέροντας μέρος του φορτίου τους εκτός περιόδων αιχμής (Load Shifting, Πίνακας 2-2), για παράδειγμα μετακινώντας κάποιες από τις δραστηριότητες των νοικοκυριών (πλυντήριο, αντλία πισίνας κ.ά.) στις βραδινές, εκτός αιχμής, ώρες. Η διαδικασία αυτή δε φέρει καμία απώλεια στον Καταναλωτή, ούτε τον επιβαρύνει με κάποιο κόστος. Τέλος, σε συνδυασμό με την διείσδυση της διανεμημένης παραγωγής στο δίκτυο, ο Καταναλωτής μπορεί να παράγει μόνος του μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται για να καλύψει τις ανάγκες του (Σχήμα 2.4). Έτσι, ενώ ο ίδιος δεν κάνει καμία αλλαγή στις καταναλωτικές του συνήθειες, από την πλευρά του παρόχου η ζήτηση φαίνεται αρκετά μειωμένη. Σε κάθε περίπτωση, προκύπτει μία ομαλοποιημένη καμπύλη φορτίου, χωρίς αιχμές, και κατά συνέπεια καλύτερα ελεγχόμενη ζήτηση και αύξηση της αξιοπιστίας του δικτύου. Οι εταιρείες παροχής ηλεκτρικής ενέργειας έχουν αναπτύξει διάφορα προγράμματα DR, τα οποία εντάσσονται σε δύο βασικές κατηγορίες: α) τα Προγράμματα με βάση την Τιμολόγηση (Price Based Programs, PBP) και β) τα Προγράμματα με βάση τα Κίνητρα (Incentive Based Programs, IBP). Η κατηγοριοποίηση των προγραμμάτων DR απεικονίζεται συνοπτικά στο Σχήμα 2.5 και αναλύεται στην επόμενη ενότητα. [12]-[18] Προγράμματα με βάση την Τιμολόγηση (PBP) Τα προγράμματα αυτά βασίζονται σε δυναμικά τιμολόγια που αντανακλούν το κόστος παραγωγής και στόχος τους είναι η ομαλοποίηση της καμπύλης ζήτησης προσφέροντας ακριβή τιμή ενέργειας σε περιόδους αιχμής και φθηνότερη σε περιόδους μη αιχμής. Περιλαμβάνουν τις παρακάτω υποκατηγορίες: 14

28 Χρέωση Χρόνου Χρησιμοποίησης (Time of Use, ΤΟU): Διαφορετική χρέωση ανά χρονολογικές ζώνες (συνήθως σε περίοδο αιχμής και περίοδο μη αιχμής) κατά τη διάρκεια του 24ώρου. Αντικατοπτρίζουν το μέσο κόστος παραγωγής και διανομής του ηλεκτρισμού κατά τη διάρκεια των χρονολογικών ζωνών. Εκτός από την ημερήσια διακύμανση, υπάρχουν διαφορετικά TOU τιμολόγια ανά εποχή (αντικατοπτρίζοντας την εποχιακή αντίδραση στους ενεργειακούς πόρους) του έτους και συνήθως, προκαθορίζονται μερικούς μήνες ή έτη πριν την εφαρμογή τους. Η χρήση αυτών των τιμολογίων είναι ευρέως διαδεδομένη σε μεγάλους εμπορικούς και βιομηχανικούς Καταναλωτές. Απαίτηση είναι η ύπαρξη μετρητών που να καταγράφουν αθροιστικά την κατανάλωση των αντίστοιχων χρονολογικών ζωνών. Κοστολόγηση Κρίσιμων Αιχμών (Critical Peak Pricing, CPP): Υβριδικό τιμολόγιο που περιλαμβάνει μία βασική TOU χρέωση συν μία επιπλέον χρέωση σε ώρες υψηλής αιχμής. Ο Καταναλωτής ενημερώνεται 24 ώρες πριν για την εφαρμογή ή μη της επιπλέον CPP χρέωσης. Συνάπτεται συμβόλαιο για τον αριθμό ημερών που θα λάβει χώρα η επιπλέον χρέωση. Συνήθως, οι Καταναλωτές που συμμετέχουν σε αυτή τη χρέωση ανταμείβονται με μία έκπτωση σε ώρες εκτός CPP. Ακραίες Τιμές Ημέρας (Extreme Day Pricing, EDP): Μοιάζει με την CPP χρέωση στο ότι έχει υψηλότερη τιμή ενέργειας, αλλά διαφέρει στο ότι η τιμή αυτή είναι σε ισχύ ολόκληρη τη μέρα που χαρακτηρίζεται ως ακραία. Ακραία Ημέρα με Κοστολόγηση Κρίσιμων Αιχμών (Extreme Day CPP, ED-CPP): Υπάρχουν δύο διαφορετικές χρώσεις κατά τη διάρκεια των κρίσιμων ημερών για το σύστημα, μία για τις ώρες αιχμής και μία για τις εκτός. Τις υπόλοιπες όμως μέρες δεν υπάρχουν διακυμάνσεις στην τιμολόγηση (TOU). Κοστολόγηση σε Πραγματικό Χρόνο (Real Time Pricing, RTP): Χρέωση που αντανακλά την ωριαία διακύμανση του κόστους παραγωγής. Οι τιμές πώλησης του ηλεκτρισμού αλλάζουν ανά ώρα. Υπάρχει επικοινωνία πραγματικού χρόνου μεταξύ Προμηθευτή και Καταναλωτή. Πρόκειται για πλήρες δυναμικό τιμολόγιο. Οι χρεώσεις γνωστοποιούνται στους Καταναλωτές μια ημέρα ή μια ώρα πριν την εφαρμογή τους. Σε όλα τα παραπάνω προγράμματα η συμμετοχή του Καταναλωτή δεν είναι υποχρεωτική. Δηλαδή, ο Καταναλωτής έχει τη δυνατότητα να μην ανταποκριθεί στις αντίστοιχες χρεώσεις χωρίς να του επιβληθούν κυρώσεις. [12]-[18] Προγράμματα με βάση τα Κίνητρα (IBP) Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα προγράμματα που προσφέρονται μέσω συμβολαίων και δίνουν κίνητρα στους Πελάτες για μείωση του φορτίου τους σε κρίσιμες περιόδους. Οι Καταναλωτές είναι υποχρεωμένοι να ανταποκριθούν όταν τους ζητηθεί και σε περίπτωση που δεν το κάνουν τιμωρούνται με οικονομικές ποινές. Τα προγράμματα που υπόκεινται σε αυτή την κατηγορία είναι τα εξής: Άμεσος Έλεγχος Φορτίου (Direct Load Control): Απευθύνονται κυρίως σε οικιακούς Καταναλωτές, οι οποίοι λαμβάνουν μειώσεις στους λογαριασμούς τους για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα. Ο Διαχειριστής του Συστήματος έχει ελεύθερη πρόσβαση σε κάποιες συσκευές του Καταναλωτή, όπως το air-condition 15

29 και οι θερμοσίφωνες, και είναι σε θέση να διακόψει ή να μετακινήσει χρονικά τη λειτουργία τους μετά από αποστολή σήματος ενημέρωσης στον Καταναλωτή. Απαίτηση Περικοπής (Interruptible/Curtailable Service): Ζητείται από τους Πελάτες, οι οποίοι είναι κυρίως μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές, να αποκόψουν φορτία και να μειώσουν την κατανάλωσή τους σε προκαθορισμένες τιμές και ανάλογα με τη συμμόρφωσή τους ή όχι δέχονται οφέλη ή αντίστοιχα ποινές σύμφωνα με τους όρους του συμβολαίου. Οι δύο παραπάνω τύποι προγραμμάτων μπορούν να ομαδοποιηθούν στην ευρύτερη κατηγορία των Κλασικών (Classical) Προγραμμάτων με βάση τα Κίνητρα. Σχήμα 2.5. Κατηγορίες Προγραμμάτων Απόκρισης Ζήτησης Επείγουσα Απόκριση Ζήτησης (Emergency DR Programs): Οι Πελάτες ανταμείβονται για την εθελοντική ανταπόκριση σε επείγοντα σήματα του Συστήματος. Αγορά Διαθεσιμότητας Ισχύος (Capacity Market Programs): Οι Πελάτες εγγυώνται τη συμβολή τους σε προκαθορισμένες μειώσεις φορτίου, όταν προκύπτουν κίνδυνοι στο Σύστημα. Δίνεται στους Καταναλωτές ένα σήμα γεγονότος, συνήθως μια ημέρα πριν την εμφάνιση του και δέχονται ποινές για τη μη ανταπόκρισή τους. Οικονομικές Προσφορές για Ζήτηση (Demand Bidding/Buyback Programs): Πρόκειται για προγράμματα που ενθαρρύνουν τον Καταναλωτή να προσφέρει (πλειοδοτήσει) μείωση του φορτίου στην χονδρεμπορική αγορά και για προγράμματα που προσφέρουν τη δυνατότητα στους Καταναλωτές να 16

30 αποφασίσουν το μέγεθος του φορτίου που θα μειώσουν υπό μία συγκεκριμένη τιμή, η οποία δίνεται από τον πάροχο για τη μείωση αυτή. Αγορά Επικουρικών Υπηρεσιών (Ancillary Service Market Programs): Επιτρέπουν στους Καταναλωτές να υποβάλουν προσφορά για περικοπή φορτίου σε αγορές διαχειριζόμενες ως εφεδρείες. Εάν γίνει αποδεκτή η τιμή της πλειοδοσίας, οι Καταναλωτές πληρώνονται για την προσφορά τους να βρίσκονται σε ετοιμότητα. Τα παραπάνω προγράμματα μπορούν να αποτελέσουν μία ευρύτερη κατηγορία, τα Βασισμένα στην Αγορά Προγράμματα με βάση τα Κίνητρα (Market Based IBP). [12]- [18] Ο ρόλος της Απόκρισης Ζήτησης στα ΣΗΕ - Οφέλη και Κόστος Σε όλες τις δομές της αγοράς, η διαχείριση των ΣΗΕ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από δύο σημαντικές φυσικές ιδιότητες της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Πρώτον, η ηλεκτρική ενέργεια δεν είναι οικονομικά αποθηκεύσιμη, επομένως απαιτείται η διατήρηση ισοζυγίου προσφοράς-ζήτησης σε πραγματικό χρόνο. Η αναντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης μπορεί να απειλήσει την ακεραιότητα του ηλεκτρικού δικτύου σε εξαιρετικά μεγάλες περιοχές μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Δεύτερον, η βιομηχανία της ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ υψηλής έντασης κεφαλαίου. Οι επενδύσεις στην παραγωγή και τη μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας είναι μεγάλες και τα αντίστοιχα έργα σύνθετα, με αναμενόμενη οικονομική διάρκεια ζωής αρκετών δεκαετιών. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά των ΣΗΕ απαιτούν ένα ευρύ φάσμα χρονοδιαγραμμάτων για τη διαχείριση της ενέργειας. Το φάσμα αυτό εκτείνεται από αρκετά χρόνια ή και δεκαετίες για το σχεδιασμό και τον προγραμματισμό της παραγωγής έως μερικά δευτερόλεπτα για τη διατήρηση του ισοζυγίου μεταξύ προσφοράς και ζήτησης (Σχήμα 2.6). Στο Σχήμα 2.6 ο σχεδιασμός εγκατεστημένης ισχύος και λειτουργίας (capacity & operations planning) περιλαμβάνει μακροπρόθεσμες επενδύσεις και αποφάσεις. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει αφενός την αξιολόγηση της ανάγκης για επενδύσεις σε νέα ισχύ και υποδομές μεταφοράς και διανομής πάνω σε πολυετή χρονικό ορίζοντα και αφετέρου τον προγραμματισμό των διαθέσιμων πόρων για την κάλυψη της αναμενόμενης ζήτησης σε μηνιαίο χρονικό ορίζοντα. Ο προγραμματισμός λειτουργίας (operations scheduling) αναφέρεται στον καθορισμό των μονάδων παραγωγής που θα λειτουργήσουν για να καλύψουν βραχυπρόθεσμα τη ζήτηση. Εδώ οι αποφάσεις λαμβάνονται μία ημέρα πριν, αλλά και σε περιόδους μερικών ωρών έως 15 λεπτών πριν την ένταξη της μονάδας (μηχανισμός εκκαθάρισης αποκλίσεων). Η εξισορρόπηση του συστήματος (system balancing) γίνεται σε πολύ μικρή κλίμακα χρόνου και αναφέρεται σε λειτουργίες του δικτύου, όπως η στρεφόμενη εφεδρεία, ο έλεγχος τάσης κ.ά. Το χαρακτηριστικό της DR είναι ότι μπορεί να ενσωματωθεί σε όλα τα τμήματα του χρονοδιαγράμματος της διαχείρισης ενέργειας και να συνδράμει στους μηχανισμούς τιμολόγησης της ενέργειας (Σχήμα 2.7). Για παράδειγμα, τα προγράμματα TOU μπορούν να ενσωματωθούν στον σχεδιασμό λειτουργίας, αφού αντανακλούν το ημερήσιο και το εποχιακό κόστος παραγωγής, ενώ τα RTP προγράμματα μπορούν να ληφθούν υπόψη στον ημερήσιο ενεργειακό προγραμματισμό 17

31 και στην εξισορρόπηση λειτουργίας. Τα IBP εντάσσονται στο χρονοδιάγραμμα της διαχείρισης των ΣΗΕ όπως φαίνεται στο Σχήμα 2-7. Για παράδειγμα, η Αγορά Διαθεσιμότητας Ισχύος αφορά εκ των προτέρων μειώσεις φορτίου, άρα ενσωματώνεται σε κλίμακα χρόνου μερικών μηνών στο χρονοδιάγραμμα, ενώ ο Άμεσος Έλεγχος Φορτίου λαμβάνει χώρα μερικά λεπτά πριν γίνει η τελική διανομή της ενέργειας. Σχήμα 2.6. Χρονοδιάγραμμα σχεδιασμού ΣΗΕ: Κλίμακες χρόνου και μηχανισμοί λήψης αποφάσεων [19] Αξίζει να παρατηρηθεί πως προγράμματα του DSM που προωθούν την Ενεργειακή Αποδοτικότητα ενσωματώνονται στον μακροχρόνιο σχεδιασμό του ΣΗΕ, καθώς η μείωση στην κατανάλωση που προκύπτει από αυτά είναι μόνιμη. Σχήμα 2.7. Ρόλος της απόκρισης ζήτησης στο σχεδιασμό και τη λειτουργία του ΣΗΕ [19] Με την εφαρμογή προγραμμάτων DR επιτυγχάνεται, σε γενικές γραμμές, ένας αποδοτικός και ευέλικτος μηχανισμός κάλυψης φορτίου που μειώνει τις αιχμές των τιμών της χονδρεμπορικής αγοράς, ελαχιστοποιεί τα ρίσκα των Συμμετεχόντων στην αγορά και οδηγεί στην αποφυγή της επένδυσης σε εγκατεστημένη ισχύ, σε αυξημένη ασφάλεια και αξιοπιστία της διάθεσης του ηλεκτρισμού με ταυτόχρονη μείωση των 18

32 περιβαλλοντικών επιπτώσεων της παραγωγής του. Το Σχήμα 2.9 δίνει ονομαστικά τα οφέλη που σχετίζονται με τα προγράμματα DR, τα οποία εμπίπτουν στις εξής τέσσερις κύριες κατηγορίες: Οφέλη για τους Συμμετέχοντες: Καταναλωτές που συμμετέχουν σε προγράμματα DR μπορούν να αναμένουν εξοικονόμηση χρημάτων από τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, εφόσον μειώσουν την κατανάλωσή τους σε περιόδους αιχμής. Άλλοι είναι σε θέση να αυξήσουν την κατανάλωσή τους σε περιόδους εκτός αιχμής, χωρίς αυτό να προκαλέσει αύξηση του λογαριασμού τους. Επιπλέον, Καταναλωτές που συμμετέχουν σε προγράμματα βασισμένα σε κίνητρα λαμβάνουν πληρωμές ανάλογα με τις επιδόσεις τους και τους όρους των συμβολαίων που έχουν υπογράψει. Οφέλη για το κοινωνικό σύνολο: Αναμένεται μια συνολική μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της αποτελεσματικότερης χρήσης της διαθέσιμης υποδομής του συστήματος. Για παράδειγμα, λόγω του σταθερού και προβλεπόμενου φορτίου ζήτησης η κάλυψή του μπορεί να επιτευχθεί με τις φθηνές μονάδες βάσης του Συστήματος, το οποίο συνεπάγεται φθηνότερη χρέωση της κιλοβατώρας στους Καταναλωτές ως αποτέλεσμα του φθηνότερου κόστους παραγωγής της. Επιπλέον, αποφεύγονται ή έστω αναβάλλονται τα έξοδα για την αναβάθμιση ή την επέκταση του δικτύου και αυξάνεται η βραχυπρόθεσμη διαθέσιμη παραγωγική ισχύς. Όλα αυτά τα έξοδα που αποφεύγονται αντικατοπτρίζονται στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Αναμφισβήτητες είναι οι θετικές συνέπειες της εφαρμογής προγραμμάτων DR για το περιβάλλον. Χωρίς την ανάγκη νέων υποδομών για το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας (νέες μονάδες παραγωγής, επέκταση των γραμμών μεταφοράς/διανομής κ.ά.), επιτυγχάνεται καλύτερη αξιοποίηση της γης, του αέρα και των υδάτων, ενώ με την αποδοτικότερη χρήση των συμβατικών ενεργειακών πόρων καθυστερεί η αναπόφευκτη εξάντλησή τους. Οφέλη στην αξιοπιστία: Η βελτίωση της αξιοπιστίας του συστήματος μπορεί να ενταχθεί στην κατηγορία των οφελών στο κοινωνικό σύνολο, αλλά εξαιτίας της μεγάλης σημασίας της ξεχωρίζει από αυτήν. Με τη συμμετοχή τους σε προγράμματα DR οι Καταναλωτές βοηθούν στη μείωση του κινδύνου για ξαφνικές διακοπές στην τροφοδότηση. Έτσι, ο Διαχειριστής του Συστήματος έχει περισσότερες επιλογές και πόρους για να διατηρήσει σε υψηλά επίπεδα την αξιοπιστία του δικτύου και οι Καταναλωτές απολαμβάνουν καλύτερης ποιότητας υπηρεσίες. Οφέλη στη λειτουργία της αγοράς: Με τα προγράμματα DR οι Καταναλωτές έχουν περισσότερες επιλογές στην αγορά, ακόμα κι αν δεν υπάρχει ανταγωνισμός ανάμεσα σε Προμηθευτές. Οι Καταναλωτές, έχοντας τη δυνατότητα να ελέγχουν την κατανάλωσή τους, μπορούν να επηρεάσουν την αγορά και τις τιμές του ηλεκτρισμού, να μειώσουν τις αιχμές στην χονδρεμπορική αγορά και την τάση των μεγάλων εταιρειών παροχής ηλεκτρισμού να ασκούν δύναμη στην αγορά αυξάνοντας τις τιμές σημαντικά άνω του κόστους παραγωγής. Στο Σχήμα 2.8 φαίνεται η επίδραση της DR στη διαμόρφωση της τιμής ηλεκτρικής ενέργειας. Η δυνατότητα αυτή της DR, να οδηγεί σε χαμηλότερες τιμές, οφείλεται στο γεγονός ότι το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται εκθετικά καθώς στενεύουν τα περιθώρια για περαιτέρω αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής 19

33 ενέργειας. Στις περιπτώσεις, δηλαδή, που η αυξημένη ζήτηση οδηγεί το Σύστημα κοντά στο όριο του, η τιμή της καταναλισκόμενης kwh αυξάνεται λόγω του αυξημένου κόστους παραγωγής της. Έτσι, μια μικρή μείωση στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη διάρκεια ενός γεγονότος DR μπορεί να επιφέρει μεγάλη μείωση στο κόστος παραγωγής και κατά συνέπεια, σημαντική πτώση στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Στο παράδειγμα του σχήματος η αρχική ζήτηση αναπαρίσταται με μια κάθετη γραμμή, καθώς γίνεται η υπόθεση ότι το σύστημα λειτουργεί χωρίς Σχήμα 2.8. Επίδραση της Απόκρισης Ζήτησης στην τιμή της την εφαρμογή ηλεκτρικής ενέργειας προγραμμάτων απόκρισης ζήτησης. Η εφαρμογή προγραμμάτων DR εισάγει μια αρνητική κλίση στην αρχική καμπύλη της ζήτησης, με αποτέλεσμα μια περιορισμένη μείωση στη ζήτηση και μια αρκετά μεγάλου μεγέθους μείωση στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Τα έξοδα που σχετίζονται με τα προγράμματα DR μπορούν να κατηγοριοποιηθούν όπως φαίνεται στο Σχήμα 2.9. Σε γενικές γραμμές, υπάρχει ένα αρχικό κόστος που επιβαρύνει Συμμετέχοντες και σχεδιαστές των προγραμμάτων πριν αυτά εφαρμοστούν και ένα τρέχον κόστος, το οποίο αναφέρεται στην περίοδο εφαρμογής του προγράμματος. Σχήμα 2.9. Επιπτώσεις εφαρμογής προγραμμάτων Απόκρισης Ζήτησης: α) Οφέλη και β) Κόστος Οι Συμμετέχοντες στο πρόγραμμα θα χρειαστεί να εγκαταστήσουν κατάλληλες τεχνολογίες που επιτρέπουν την εφαρμογή του, όπως ελεγκτές μέγιστου φορτίου, 20

34 έξυπνους θερμοστάτες, συστήματα ενεργειακής διαχείρισης, τοπικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κ.ά. Οποιοδήποτε κόστος έχει ο σχεδιασμός της στρατηγικής απόκρισης από τον Καταναλωτή επιβαρύνει τον ίδιο, με ταυτόχρονη βέβαια τεχνολογική υποστήριξη από τον σχεδιαστή του προγράμματος. Τα τρέχοντα έξοδα των Καταναλωτών διαφέρουν ανάλογα με το πρόγραμμα και τον τρόπο που αυτοί αποκρίνονται. Για παράδειγμα, η μείωση της άνεσης των Καταναλωτών όταν αυτοί αλλάζουν την ενεργειακή συμπεριφορά τους προκαλεί την αναξιοπιστία τους, για την οποία μπορεί να υπάρχουν πρόστιμα ανάλογα με το πρόγραμμα. Στην ίδια κατηγορία συγκαταλέγονται τα μετρήσιμα έξοδα από τη μείωση της εμπορικής δραστηριότητας ή του επανασχεδιασμού του χρονοδιαγράμματος λειτουργίας μίας βιομηχανίας, καθώς και τα έξοδα λειτουργίας των τοπικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ο σχεδιαστής του προγράμματος επιβαρύνεται αρχικά με το κόστος της τηλεπικοινωνιακής υποδομής και της λειτουργίας των απαραίτητων μετρητών για τη σωστή κοστολόγηση των Καταναλωτών, καθώς και με τα έξοδα για την επιτυχή εκπαίδευση των Καταναλωτών, ώστε να είναι σε θέση να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα. Τα τρέχοντα έξοδα των σχεδιαστών των προγραμμάτων περιλαμβάνουν το κόστος διαχείρισης του προγράμματος (πληρωμές κινήτρων κ.ά.), την απαραίτητη συνεχή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και την προώθηση του προγράμματος με ενημέρωση του κοινού για την προσέλκυση νέων συμμετεχόντων. [12]-[18] 21

35 3 Μέθοδοι συσταδοποίησης καμπυλών ηλεκτρικού φορτίου 3.1. Εισαγωγικές έννοιες στη συσταδοποίηση δεδομένων Λόγω του ολοένα και αυξανόμενου πλήθους των δεδομένων που παράγονται από παρατηρήσεις, μετρήσεις, εξομοιώσεις συστημάτων και άλλες διαδικασίες, αναδύεται η ανάγκη για την ανάπτυξη εργαλείων αποθήκευσης, επεξεργασίας και εξόρυξης γνώσης από αυτά. Για την εξαγωγή εκμεταλλεύσιμης πληροφορίας, όπως η εύρεση προτύπων, από τα καταγεγραμμένα δεδομένα απαιτούνται να χρησιμοποιηθούν εργαλεία που ανήκουν στο θεματικό πεδίο της αναγνώρισης προτύπων (pattern recognition). Η συσταδοποίηση ή ομαδοποίηση (clustering) είναι ένα εργαλείο που βρίσκει εφαρμογή όταν απαιτείται ο διαχωρισμός ενός δείγματος δεδομένων σε σύνολα βάσει της φυσικής ομοιότητας μεταξύ αυτών, με τέτοιο τρόπο ώστε ο εν λόγω διαχωρισμός να επιτρέπει την περαιτέρω αξιοποίηση της εξαγόμενης πληροφορίας. H συσταδοποίηση εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει εκ των προτέρων πληροφορία ή κάποιο μοντέλο που να χαρακτηρίζει τα δεδομένα. Ανήκει δηλαδή στο ευρύτερο πλαίσιο της μηχανικής μάθησης χωρίς επίβλεψη (unsupervised machine learning). H λειτουργία της συσταδοποίησης περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια: 1. Αναπαράσταση των δεδομένων και εξαγωγή χαρακτηριστικών (pattern representation and feature extraction): Η αναπαράσταση των δεδομένων αναφέρεται στον χαρακτηρισμό του μεγέθους και του τύπου των δεδομένων. Η επιλογή των χαρακτηριστικών των δεδομένων αναφέρεται στη διαδικασία εύρεσης εκείνου του υποσυνόλου των χαρακτηριστικών που θα χρησιμοποιηθούν για την ανάλυση των δεδομένων μέσω της συσταδοποίησης. Με άλλα λόγια, η εξαγωγή των χαρακτηριστικών των δεδομένων είναι ο μετασχηματισμός των χαρακτηριστικών τους με απώτερο σκοπό την ανάδειξη κάποιων ιδιοτήτων, που θα χρησιμοποιηθούν τελικά από τη διαδικασία της συσταδοποίησης με τελικό αποτέλεσμα την κατηγοριοποίηση των δεδομένων βάσει των ιδιοτήτων αυτών. 2. Ορισμός ενός μέτρου εγγύτητας (proximity measure) που να εκφράζει τον βαθμό ομοιότητας των δεδομένων: Το μέτρο εγγύτητας ονομάζεται επίσης μέτρο ομοιότητας (similarity measure). Ποσοτικά εκφράζεται μέσω μιας μετρικής 22

36 (metric) που αναφέρεται στην απόσταση των δεδομένων μέσα στον χώρο. Η Ευκλείδεια απόσταση είναι η πιο διαδεδομένη μετρική. 3. Συσταδοποίηση: Έχει προταθεί πλήθος αλγορίθμων συσταδοποίησης που καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος εφαρμογών. Η κύρια διαφοροποίηση των αλγορίθμων έγκειται στη μορφή των τελικών συστάδων. Οι συστάδες που παράγονται μπορεί να είναι αυστηρώς ή μη διαχωρίσιμες. Στην πρώτη περίπτωση, κάθε πρότυπο (δηλαδή τα δεδομένα που έχουν εξαχθεί από την αναπαράσταση) ανήκει σε μόνο μία συστάδα. Στη δεύτερη περίπτωση, κάθε πρότυπο μπορεί να ανήκει σε παραπάνω από μία συστάδες μέσω κάποιου βαθμού συμμετοχής. Το άθροισμα των βαθμών συμμετοχής σε κάθε συστάδα ισούται με τη μονάδα. 4. Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της συσταδοποίησης: Σε αυτό το στάδιο γίνεται η αποτίμηση της τεχνικής που έχει επιλεχθεί για την εξαγωγή των χαρακτηριστικών και της απόδοσης του αλγορίθμου συσταδοποίησης. Εάν η όλη διαδικασία είναι δυναμική, η πληροφορία της αποδοτικής ή όχι συσταδοποίησης εισάγεται ξανά στο αντίστοιχο στάδιο και έπειτα λαμβάνει χώρα η βελτιστοποίηση των παραμέτρων του αλγορίθμου. Το στάδιο της αξιολόγησης περιλαμβάνει και την αξιοποίηση της πληροφορίας που έχει εξαχθεί, δηλαδή την εφαρμογή των αποτελεσμάτων της συσταδοποίησης. Τα στάδια της διαδικασίας της συσταδοποίησης των δεδομένων παρουσιάζονται στο Σχήμα 3.1. Βασικό πρόβλημα της διαδικασίας της συσταδοποίησης είναι ο τρόπος με τον οποίο αξιολογείται ο κάθε αλγόριθμος. Τα μέτρα εγγύτητας παρέχουν πληροφορίες για την τελική κατηγοριοποίηση. Οι συστάδες θα πρέπει να είναι επαρκώς διαχωρίσιμες, δηλαδή τα κέντρα των συστάδων (που είναι τα αντιπροσωπευτικά πρότυπα) να απέχουν αρκετά στον χώρο. Αυτή η απόσταση εκφράζεται μέσω της μετρικής. Επιπλέον, οι συστάδες θα πρέπει να είναι συμπαγείς, δηλαδή τα πρότυπα της ίδιας συστάδας να παρουσιάζουν μεγαλύτερη ομοιότητα σε σχέση με τα αντίστοιχα των υπολοίπων. Αυτό σημαίνει ότι μια αποδοτική συσταδοποίηση θα πρέπει να οδηγήσει σε μικρή απόσταση μεταξύ του κάθε προτύπου με το κέντρο της συστάδας της οποίας είναι μέλος, όπως επίσης και σε μικρές αποστάσεις μεταξύ των προτύπων μεταξύ τους. Η σύγκριση των αλγορίθμων μπορεί να γίνει και σε επίπεδο πολυπλοκότητας των αλγορίθμων. Για παράδειγμα, σε εφαρμογές που απαιτείται η συνεχής επεξεργασία των καταγεγραμμένων δεδομένων, ο χρόνος εκτέλεσης των δεδομένων παρέχει μια ένδειξη για την καταλληλότητα του. Η απλότητα της λειτουργίας και ο αριθμός των παραμέτρων που θα πρέπει να οριστούν καταλλήλως είναι άλλα δύο μέτρα αξιολόγησης των αλγορίθμων συσταδοποίησης [19]. Σχήμα 3.1. Τα στάδια της συσταδοποίησης δεδομένων [19]. 23

37 3.2. Η κατηγοριοποίηση καμπυλών φορτίου ως πρόβλημα συσταδοποίησης Η ανάγκη για την εφαρμογή της συσταδοποίησης σε καμπύλες ηλεκτρικού φορτίου H λεπτομερής γνώση της μορφής των καμπυλών της ηλεκτρικής κατανάλωσης μπορεί να φανεί χρήσιμη στην αποτελεσματική διαχείριση των φορτίων στα πλαίσια του σχεδιασμού και της λειτουργίας του Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΣΗΕ) [20]-[22]. Το συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ηλεκτρική κατανάλωση δικαιολογείται και από τις νέες συνθήκες στις απελευθερωμένες αγορές ενέργειας, όπου ο καταναλωτής θεωρείται ενεργά συμμετέχων και η συμμετοχή του σε προγράμματα διαχείρισης της ζήτησης μπορεί να επιφέρει διάφορα οφέλη και ανάλογα κέρδη [23]-[25]. Σε καθετοποιημένες αγορές ηλεκτρικές ενέργειας ο διαχωρισμός των καταναλωτών σε κλάσεις γίνεται μέσω διάφορων δεικτών όπως το επίπεδο της τάσης, η συμφωνημένη ισχύς, οι διάφοροι δημογραφικοί και γεωγραφικοί παράγοντες, το είδος της δραστηριότητας, η συνθήκη για υποχρεωτική ή όχι αδιάλειπτη τροφοδοσία, το είδος της μέτρησης (δηλαδή εάν η μέτρηση της κατανάλωσης γίνεται με διακριτή δειγματοληψία ή όχι), ο βαθμός χρησιμοποίησης (δηλαδή ο λόγος της καταναλωθείσας ενέργειας προς την εγκατεστημένη ισχύ), ο συντελεστής ισχύος και άλλοι. Εάν η κατηγοριοποίηση των καταναλωτών γίνει βάσει των προαναφερθέντων, ο αριθμός των κλάσεων που προκύπτουν είναι γενικά μικρός με αποτέλεσμα η ανάλυση της ηλεκτρικής συμπεριφοράς να μην απαιτεί πολλούς υπολογιστικούς πόρους. Όμως, μέσα σε αυτές τις κλάσεις μπορούν να εμφανιστούν σημαντικές αποκλίσεις όσον αφορά την ηλεκτρική συμπεριφορά [2],[26]. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται μια περισσότερο λεπτομερής κατηγοριοποίηση των καταναλωτών η οποία θα είναι σε θέση να εντοπίσει και να αναδείξει την ποικιλότητα των ηλεκτρικών προτύπων μέσα στις διάφορες κλάσεις. Η ανάγκη για πιο λεπτομερή κατηγοριοποίηση αναδύεται ολοένα και περισσότερο σε ανταγωνιστικές αγορές ενέργειας, όπου ο καταναλωτής θεωρείται οντότητα που συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων της αγοράς. Μια πολλά υποσχόμενη μέθοδος λεπτομερούς κατηγοριοποίησης είναι η χρήση του προφίλ φορτίου (load profiling) [27]. Ως προφίλ φορτίου (load profile) μπορεί να νοηθεί ένα πρότυπο της ζήτησης σε ενέργεια ενός καταναλωτή, ή ομάδας καταναλωτών, κατά τη διάρκεια μίας χρονικής περιόδου. Η κατηγοριοποίηση βάσει των καμπύλων του φορτίου μπορεί να αναφέρεται σε κάθε καταναλωτή ξεχωριστά ή σε αθροιστικό φορτίο ομάδας καταναλωτών. Για την μελέτη της κατηγοριοποίησης των καταναλωτών μέσω προφίλ φορτίου απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη Ευφυών Μετρητών (Smart Meters) στην πλευρά της κατανάλωσης. Η ιδανική περίπτωση είναι η ύπαρξη Ευφυών Μετρητών στο σύνολο των καταναλωτών. Όμως, ο αυξημένος αριθμός των καταναλωτών αντιστοιχεί σε αυξημένο κόστος εγκατάστασης Ευφυών Μετρητών. Αυτό αντιμετωπίζεται με τη χρήση προφίλ φορτίου ανά γεωγραφική ζώνη (area-based load profiling) [28]. Σε αυτήν την περίπτωση, συνήθως καταναλωτές μεγάλης εγκατεστημένης ισχύος κατέχουν Ευφυούς Μετρητές ενώ οι υπόλοιποι καταναλωτές 24

38 μέσα στην ίδια γεωγραφική περιοχή κατέχουν συμβατικούς μετρητές. Το συνολικό φορτίο μετράται στο σημείο των υποσταθμών διανομής. Για κάθε διακριτή χρονική περίοδο, το φορτίο των καταναλωτών με Ευφυείς Μετρητές αφαιρείται από το συνολικό. Η εναπομένουσα καμπύλη φορτίου αντιστοιχίζεται στους υπόλοιπους καταναλωτές. Αυτή η μεθοδολογία είναι λιγότερο ακριβής σε σχέση με την ύπαρξη ευφυούς μέτρησης σε κάθε καταναλωτή ξεχωριστά. Η ευφυής μέτρηση αυξάνει την ποσότητα των δεδομένων που συλλέγονται με δυναμικό τρόπο, δεδομένα τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην απόφαση και στην επιλογή των στρατηγικών της αγοράς. Προφανώς τα δεδομένα της κατανάλωσης είναι θεμελιώδους σημασίας [29]. Σύμφωνα με την αντίστοιχη βιβλιογραφία, η πλειοψηφία των μελετών επικεντρώνεται σε μη οικιακούς καταναλωτές. Αυτό συμβαίνει για τους εξής λόγους: Απουσία επαρκούς ποσότητας δεδομένων: Λόγω του μεγάλου αριθμού των οικιακών καταναλωτών το κόστος εγκατάστασης ευφυούς μέτρησης κρίνεται απαγορευτικό. Διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά την ανάλυση της οικιακής κατανάλωσης: Η κατανάλωση του κάθε μεμονωμένου φορτίου της οικίας είναι συνάρτηση του αριθμού των ατόμων που απαρτίζουν την οικογένεια και της δραστηριότητας αυτών, της ηλικίας τους, του τρόπου ζωής τους και άλλων παραμέτρων [30]-[32]. Ο χαρακτηρισμός των οικιακών καταναλωτών λαμβάνοντας υπόψιν το πρότυπο κατανάλωσης κάθε μεμονωμένου καταναλωτή απαιτεί την εφαρμογή στατιστικής ανάλυσης που βασίζεται σε εκείνους τους παράγοντες που επηρεάζουν την ενεργειακή χρήση μιας οικογένειας [33]-[35]. Παρ όλα αυτά, η διακύμανση του φορτίου κάθε μεμονωμένου οικιακού καταναλωτή σε κάθε ώρα εντός της ημέρας, λόγω κυρίως της περιστασιακής χρήσης των συσκευών υψηλού φορτίου (π.χ. ηλεκτρική κουζίνα, πλυντήριο, κτλ.) [36], είναι τόσο υψηλή που οδηγεί σε μεγάλη δυσκολία της χρήσης στατιστικής ανάλυσης που να αναφέρεται στην ίδια ώρα και για κάθε καταναλωτή. Οι γραμμές του συστήματος διανομής που ξεκινούν από την διανομή μέσης ή υψηλής τάσης δεν τροφοδοτούν απ` ευθείας τα οικιακά φορτία: Κάθε ζυγός τροφοδοτεί αθροιστικό φορτίο. Οι ποικιλομορφίες των μεμονωμένων οικιακών φορτίων σχεδόν εξαλείφονται όταν γίνεται άθροιση όλων των μεμονωμένων φορτίων. Ο υψηλός βαθμός μη προβλεπτικότητας του οικιακού φορτίου αντικαθίσταται από τον υψηλό βαθμό προβλεπτικότητας του αθροιστικού φορτίου που αναφέρεται σε όλους τους καταναλωτές του εκάστοτε ζυγού [35]. Για τους μη οικιακούς καταναλωτές, η κατηγοριοποίηση των καμπυλών φορτίου έχει αντικειμενικό στόχο την εύρεση της βέλτιστης ταξινόμησης βάσει ομοιοτήτων ανάμεσα στις μορφές των καμπυλών του φορτίου. Σημαντική ερευνητική δραστηριότητα έχει παρατηρηθεί την τελευταία δεκαετία σε αυτό το αντικείμενο, με κύριους πόλους την διερεύνηση διαφορετικών προσεγγίσεων προφίλ φορτίου και αλγορίθμων συσταδοποίησης. Ξεκινώντας από ένα αριθμό μακρο-κλάσεων που περιέχει συνήθως μη οικιακούς καταναλωτές, δύο τύποι κατηγοριοποίησης των καμπυλών φορτίου μπορούν να λάβουν χώρα: 25

39 1. Κατηγοριοποίηση βάσει χρόνου: Θεωρώντας ένα σύστημα συντεταγμένων όπου ο οριζόντιος άξονας αναφέρεται σε μέτρηση χρόνου και ο κάθετος σε μέτρηση ηλεκτρικής ισχύος, η κατηγοριοποίηση βάσει χρόνου αναφέρεται στη κατηγοριοποίηση διαμήκη άξονα. Ο στόχος είναι η εύρεση των περιόδων του έτους που είναι όμοιες με άλλες, αναφορικά με την ομοιότητα των μορφών των καμπυλών φορτίου. Η κατηγοριοποίηση βάσει χρόνου δίνει τη δυνατότητα για την εξέταση της ηλεκτρικής συμπεριφοράς των εργάσιμων ημερών και των Σαββατοκύριακων, την απομόνωση των ανώμαλων ημερών (αργίες, ημέρες μεταξύ γειτονικών αργιών και γενικά ημερών με μη τυπικά ενεργειακά πρότυπα) και την εξέταση της περιοδικότητας του ηλεκτρικού φορτίου [37]. 2. Κατηγοριοποίηση βάσει καταναλωτών: Αναφέρεται στην κατηγοριοποίηση εγκάρσιου άξονα. Ο στόχος είναι η ταξινόμηση των καταναλωτών σε περαιτέρω κλάσεις εντός των μακρο-κλάσεων [27]. Αν και η διείσδυση Ευφυών Μετρητών σε πολλές χώρες είναι ραγδαία, δεν είναι εφικτή η καταγραφή κάθε μεμονωμένου καταναλωτή [38]. Κάτι τέτοιο θα αντιστοιχούσε σε μεγάλες ποσότητες δεδομένων προς ανάλυση και συνεπώς σε μεγάλες απαιτήσεις της αντίστοιχης υλικοτεχνικής υποδομής (μετρητές, κανάλια επικοινωνίας, βάσεις δεδομένων, κτλ.). Επομένως, η κατηγοριοποίηση των καμπυλών φορτίου αναφέρεται σε ένα περιορισμένο σύνολο δεδομένων. Η εξαγωγή του αντιπροσωπευτικού συνόλου δεδομένων μπορεί να γίνει με αντίστοιχες στατιστικές μεθόδους [39]. Στις περισσότερες περιπτώσεις, εκτός από τον διαχωρισμό των καταναλωτών στις διάφορες μακρο-κλάσεις, δεν υπάρχει πληροφορία για τον αριθμό των κλάσεων των καταναλωτών. Υπό αυτή την έννοια, το πρόβλημα της εύρεσης του βέλτιστου αριθμού των κλάσεων μπορεί να διαμορφωθεί ως ένα πρόβλημα μη επιβλεπόμενης μηχανικής μάθησης. Μέσω της διαδικασίας της συσταδοποίησης, οι καταναλωτές θα χωριστούν σε διάφορες κλάσεις. Ουσιαστικά, η συσταδοποίηση είναι μια διαδικασία που οδηγείται από τα δεδομένα. Ο σκοπός είναι η ανίχνευση της ύπαρξης συσχετίσεων ανάμεσα στα δεδομένα σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει εξωγενής πληροφορία για την ύπαρξη ή μη κάποιων συστάδων. Μετά τη συλλογή των δεδομένων ακολουθεί η επεξεργασία αυτών. Με άλλα λόγια, η διαδικασία του προφίλ φορτίου μπορεί να διακριθεί σε τρεις φάσεις: στη συλλογή των δεδομένων, στην εφαρμογή της συσταδοποίησης και την εφαρμογή αυτής. Η διαδικασία του προφίλ φορτίου περιέχει τα ακολούθα στάδια: Στάδιο 1: Συλλογή δεδομένων και προεπεξεργασία Στάδιο 2: Στάδιο προ-συσταδοποίησης Στάδιο 3: Στάδιο συσταδοποίησης Στάδιο 4: Στάδιο μετα-συσταδοποίησης Αρχικό βήμα στο Στάδιο 1 είναι ο καθορισμός της κατάστασης φόρτισης. Αυτή αναφέρεται στην εξεταζόμενη περίοδο, για παράδειγμα εργάσιμες ή Σαββατοκύριακα και εποχές [40]-[41]. Δηλαδή, καθορίζεται σε ποια περίοδο αναφέρονται τα δεδομένα. Τυπικά, τα δεδομένα φορτίου είναι οργανωμένα ώστε να αναφέρονται σε ημερήσιες καμπύλες φορτίου. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διάρκεια της καταγραφής πρέπει να 26

40 είναι επαρκής ώστε τα συμπεράσματα που θα προκύψουν από τη διαδικασία του προφίλ φορτίου να μπορούν να γενικευτούν χωρίς σημαντικές αποκλίσεις. Στη συνέχεια, θα πρέπει να καθοριστεί ο ρυθμός δειγματοληψίας των καταγεγραμμένων δεδομένων, ο οποίος μπορεί να είναι ωριαίος (D=24), δεκαπενταλέπτου (D=96), κτλ. Συνήθως, οι μετρήσεις αναφέρονται σε μέση ωριαία ισχύ, συνεπώς D=24 [42]-[44]. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η ύπαρξη προβληματικών καταγραφών ή η έλλειψη καταγραφών. Αυτές μπορεί να προέρχονται από διάφορους λόγους όπως η αστοχία των καταγραφικών διατάξεων, η διακοπή της καταγραφής λόγω εργασιών συντήρησης, κτλ. Η απομάκρυνση των προβληματικών μετρήσεων γίνεται για την εξασφάλιση ότι τα καταγεγραμμένα δεδομένα φορτίου αναφέρονται σε συνήθεις συνθήκες φόρτισης. Η ανίχνευση των προβληματικών μετρήσεων μπορεί να γίνει μέσω του προσδιορισμού των χρονικών διαστημάτων όπου η μέση RMS τιμή της τάσης είναι εκτός των ορίων % της ονομαστικής. Για παράδειγμα, στην αναφορά [45] παρουσιάζεται μια τέτοια διαδικασία βασισμένη σε ανάλυση κυματιδίων. Μετά την απαλοιφή των προβληματικών καταγραφών, έχει προσδιοριστεί το διαθέσιμο σύνολο δεδομένων κάθε καταναλωτή. Στη συνέχεια, θα πρέπει να καθοριστεί η αντιπροσωπευτική (ή τυπική) καμπύλη φορτίου του καταναλωτή που αναφέρεται στην συγκεκριμένη κατάσταση φόρτισης. Για αυτό το σκοπό η αντιπροσωπευτική ημερήσια καμπύλη φορτίου εξάγεται μέσω του συνδυασμού των διαθέσιμων δεδομένων του καταναλωτή και ενός στατιστικού κριτηρίου, που συνήθως είναι ο μέσος ή ο διάμεσος. Για παράδειγμα, εάν οι μετρήσεις έλαβαν χώρα για περίοδο 2 εβδομάδων στην κατάσταση φόρτισης που αναφέρεται στην εποχή της άνοιξης, τότε η αντιπροσωπευτική ημερήσια καμπύλη των εργάσιμων ημερών (10 στον αριθμό τους) προκύπτει λαμβάνοντας τον μέσο όρο των 10 ημερών. Εάν υπάρχει προβληματική καταγραφή, π.χ. στις 09:00 σε μία εκ των ημερών, αυτή η καταγραφή απομακρύνεται και οι υπόλοιπες καταγραφές συνδυάζονται για να εξαχθεί μια νέα καταγραφή που να αντιστοιχεί στις 09:00 και η οποία τελικά θα λαμβάνεται υπόψιν στον υπολογισμό της αντιπροσωπευτικής ημερήσιας καμπύλης. Ο συνδυασμός των διαθέσιμων καταγραφών σε μια κατάσταση φόρτισης μπορεί να μειώσει περιστασιακά φαινόμενα διακύμανσης τα οποία μπορούν να εμφανιστούν σε μία ή περισσότερες ημέρες. Για τη σύγκριση των μορφών των αντιπροσωπευτικών ημερήσιων καμπυλών φορτίου θα πρέπει να λάβει χώρα ένας μετασχηματισμός έτσι ώστε να μπορεί να είναι δυνατή η εν λόγω σύγκριση. Αυτό γίνεται με τη διαίρεση κάθε καταγραφής που ενυπάρχει μέσα στην αντιπροσωπευτική καμπύλη με μία τιμή ισχύος που λαμβάνεται ως βάση, που είναι συνήθως η μέγιστη τιμή της ισχύος του συνόλου των δεδομένων κάθε καταναλωτή. Το Στάδιο 2 αναφέρεται στην προετοιμασία των δεδομένων πριν το κύριο στάδιο της συσταδοποίησης. Πιο συγκεκριμένα, σε αυτό το στάδιο λαμβάνει χώρα η εξαγωγή των χαρακτηριστικών των δεδομένων φορτίου. Εάν τα δεδομένα χρησιμοποιηθούν ως έχουν τότε αναφερόμαστε σε δεδομένα στο πεδίο του χρόνου. Δηλαδή, η αντιπροσωπευτική ημερήσια καμπύλη προκύπτει με την απ` ευθείας επεξεργασία των δεδομένων του φορτίου. Στη τεχνική βιβλιογραφία, έχουν προταθεί και άλλες προσεγγίσεις όπως: H αντιπροσώπευση των δεδομένων στο πεδίο της συχνότητας: Μέσω της εφαρμογής μετασχηματισμού Fourier προκύπτουν συντελεστές που 27

41 χρησιμοποιούνται αντί των καταγραφών της μέσης ωριαίας ισχύος [46]. Επίσης, έχει προταθεί η χρήση συντελεστών που έχουν εξαχθεί από αρμονική ανάλυση και μετασχηματισμού κυματιδίων [47]-[48]. Η αντιπροσώπευση των δεδομένων μέσω δεικτών που αναφέρονται στη μορφή της καμπύλης φορτίου όπως οι Load Shape Factors και οι Power Indices [49]-[50]. Σε αυτές τις περιπτώσεις, λαμβάνει χώρα ταυτόχρονα μείωση της διάστασης των δεδομένων (από D=24 καταλήγουμε σε D=9 και D=7, αντίστοιχα). Η αντιπροσώπευση των δεδομένων μέσω συντελεστών που προκύπτουν από τεχνικές μείωσης της διάστασης των δεδομένων, όπως Principal Component Analysis) [51]-[52]. Το κύριο στάδιο της συσταδοποίησης αναφέρεται στην επιλογή ενός ή περισσοτέρων αλγορίθμων. Πριν την εφαρμογή τους θα πρέπει να λάβει χώρα η βελτιστοποίηση των παραμέτρων τους. Η πληθώρα των αλγορίθμων που έχουν προταθεί στη τεχνική βιβλιογραφία διαφέρει σε όρους πολυπλοκότητας, απόδοσης, ταχύτητας και γενικά προσέγγισης στο θέμα του διαχωρισμού των δεδομένων. Επειδή σε πολλές περιπτώσεις τα δεδομένα φορτίου παρουσιάζουν έντονη ποικιλομορφία που εμφανίζεται σε ημερήσιο και εποχιακό επίπεδο, προτείνεται η σύγκριση αρκετών αλγορίθμων που θα προσφέρει ικανοποιητική λύση στη συσταδοποίηση του εκάστοτε δείγματος. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των καμπυλών φορτίου είναι η μεγάλη διάσταση τους. Αυτό καθιστά την όλη ανάλυση απαιτητική. Οι αλγόριθμοι που έχουν προταθεί στη βιβλιογραφία, διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες: Διαμεριστικοί αλγόριθμοι, όπως οι K-means, Weighted Fuzzy Average (WFA) K- means, και Improved Weight Fuzzy Average (IWFA) K-means [27],[40]-[41], [50]-[51], [53]-[58]. Αυτού του είδους οι αλγόριθμοι δημιουργούν μία ομαδοποίηση, δηλαδή η έξοδος τους αποτελείται από ένα σύνολο συστάδων. Η λειτουργία τους απαιτεί σαν είσοδο τον αριθμό των επιθυμητών συστάδων και επικεντρώνεται στη βελτιστοποίηση μιας αντικειμενικής συνάρτησης. Η βελτιστοποίηση αποτελεί κριτήριο για τον τερματισμό του αλγορίθμου. Η συνάρτηση αυτή μπορεί να οριστεί είτε τοπικά δηλαδή σε υποσύνολο των προτύπων είτε συνολικά δηλαδή στο σύνολο των προτύπων. Λόγω του ότι δεν είναι δυνατόν πρακτικά να υπολογιστεί μια βέλτιστη τιμή για το κριτήριο, η συνήθης πρακτική είναι να γίνονται πολλαπλά τρεξίματα του αλγορίθμου με διαφορετικές αρχικές συνθήκες. Ιεραρχικοί αλγόριθμοι, όπως οι συγκεντρωτικοί αλγόριθμοι και ο COBWEB [27], [40]-[41], [50]-[51], [53], [56]-[59]. Η ιεραρχική συσταδοποίηση αναφέρεται στη δημιουργία υπο-συστάδων μέσα σε συστάδες οργανωμένες με τη μορφή δένδρου (δενδρόγραμμα). Το δενδρόγραμμα αποτελείται από κόμβους στο κορμό του (που αντιστοιχούν σε ομάδες), από κόμβους στα φύλλα (που αντιστοιχούν στις υποσυστάδες) και από τη ρίζα (που αντιστοιχεί στο σύνολο των συστάδων). Χαρακτηριστικό γνώρισμα της ιεραρχικής συσταδοποίησης είναι το γεγονός ότι αναθέτει τα πρότυπα στις διάφορες συστάδες οριστικά (τα πρότυπα δεν μετατίθενται μεταξύ των συστάδων μέσω επαναληπτικής διαδικασίας). Δηλαδή το συγκεκριμένο πρότυπο που θα συγχωνευτεί σε μια συστάδα μένει σε αυτή και δεν συγχωνεύεται με πρότυπα άλλων ομάδων. 28

42 Ασαφείς αλγόριθμοι, όπως ο Fuzzy C-Means [27], [40]-[41], [50]-[51], [53], [56]- [58], [59]-[65]. Εδώ η λειτουργία είναι με τους διαμεριστικούς αλγόριθμους αλλά με τη διαφορά ότι οι παραγόμενες συστάδες περιέχουν όλα τα πρότυπα με μερική συμμετοχή. Δηλαδή, κάθε πρότυπο ανήκει σε όλες τις συστάδες με κάποιο βαθμό συμμετοχής. Το άθροισμα όλων των βαθμών συμμετοχής ενός προτύπου σε όλες τις συστάδες είναι ίσο με την μονάδα. Αλγόριθμοι βασιζόμενοι σε Τεχνητά Νευρωνικά Δίκτυα (ΤΝΔ), όπως το Self- Organizing Map (SOM), το ΤΝΔ που εκπαιδεύεται από τον αλγόριθμο Adaptive Vector Quantization (AVQ) και το ΤΝΔ Hopfield [27], [40]-[41], [46], [49]-[51]. Το βασικό μειονέκτημα αυτών των αλγορίθμων είναι η αυξημένη πολυπλοκότητα τους μιας και απαιτούν μεγάλο αριθμό παραμέτρων που πρέπει να προκαθοριστούν πριν τη λειτουργία τους. Αλγόριθμοι που δεν ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες, όπως οι Expectation Maximization (EM), Support Vector Clustering (SVC), the Renyi entropy, Modified-follow-the-leader και ISODATA[40]-[41],[51], [53], [59], [66]-[69]. H αποτελεσματικότητα της συσταδοποίησης αποτιμάται μέσω διάφορων δεικτών αξιολόγησης. Μια αποδοτική συσταδοποίηση οδηγεί σε συστάδες επαρκώς διαχωρίσιμες και συμπαγείς, έτσι ώστε η μετα-επεξεργασία των δεδομένων να είναι δυνατή και ακριβής. Η διαχωριστικότητα αναφέρεται στις αποστάσεις που έχουν οι αντιπρόσωποι των συστάδων που ονομάζονται κεντροειδή. Η συνεκτικότητα αναφέρεται στις αποστάσεις που έχουν μεταξύ τους τα πρότυπα που ανήκουν στην ίδια συστάδα. Στη βιβλιογραφία έχουν προταθεί διάφοροι δείκτες που εξετάζουν ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά των παραγόμενων συστάδων. Οι δείκτες αυτοί είναι οι Mean Index Adequacy (MIA), Clustering Dispersion Indicator (CDI), ratio of Within Cluster Sum of Squares to Between Cluster Variation (WCBCR), Similarity Matrix Indicator (SMI), Similarity Matrix Indicator 2 (SMI2), Davies-Bouldin Index (DBI), Modified Dunn Index (MDI), Intra Cluster Index (IAI), Inter Cluster Index (IEI), Calinski index (CH) και Scatter Index (SI) [70]. Στο Στάδιο 4 γίνεται η εξαγωγή των αντιπροσωπευτικών καμπυλών φορτίου ή προφίλ φορτίου. Οι καταναλωτές ταξινομούνται σε συστάδες που αντιπροσωπεύουν ομάδες καταναλωτών με παρόμοια ηλεκτρική συμπεριφορά. Σε πολλές περιπτώσεις, η συσταδοποίηση μπορεί να οδηγήσει σε συστάδες που αποτελούνται από καταναλωτές που διαφέρουν αρκετά από τους υπόλοιπους. Αυτοί οι καταναλωτές μπορούν να απαρτίζουν μονομελείς ή ολιγομελείς ομάδες. Ο χειριστής θα πρέπει να αποφανθεί εάν οι καταναλωτές που απαρτίζουν αυτές τις συστάδες θα ενταχθούν στις υπόλοιπες ή εάν θα αποτελέσουν ξεχωριστές συστάδες. Επίσης, ο χειριστής θα πρέπει να αποφανθεί εάν τα προφίλ φορτίου που έχουν εξαχθεί θα αναφέρονται μόνο στους καταναλωτές των οποίων έχει καταγραφτεί η κατανάλωση ή θα λάβει χώρα κάποιου είδους γενίκευση. Σύμφωνα με τη 2 η προσέγγιση, τα προφίλ φορτίου θα αντιστοιχηθούν σε καταναλωτές των οποίων η κατανάλωση δεν έχει καταγραφεί (και ανήκουν στο ίδιο ζυγό διανομής με τους επιλεχθέντες καταναλωτές). Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να γίνει κάποια επιπλέον επεξεργασία των δεδομένων (διακλιμάκωση, αναγωγή σε νέα κλίμακα ισχύος, κτλ.). Ακόμη, θα πρέπει να αποφασιστεί εάν το δείγμα που έχει καταγραφτεί θα πρέπει να ανανεώνεται ή όχι και εάν θα πρέπει να εκτελεστεί ξανά η συσταδοποίηση ή όχι. Τέλος, άλλη μια απόφαση που θα πρέπει να ληφθεί είναι το πώς θα ταξινομηθεί 29

43 κάθε νέος καταναλωτής που συνδέεται στο δίκτυο. Θα γίνει καταμερισμός αυτού στις υπάρχοντες συστάδες ή θα λάβει χώρα νέα συσταδοποίηση για τα διαθέσιμα δεδομένα φορτίου του (μόλις συλλεχθούν μετά από το αντίστοιχο χρονικό διάστημα). Εάν ο νέος καταναλωτής δεν είναι εξοπλισμένος με Ευφυή Μετρητή, τότε θα ταξινομηθεί στις υπάρχουσες συστάδες βάσει των εξωτερικών χαρακτηριστικών (π.χ. οικονομική δραστηριότητα, επίπεδο τάσης, τύποι φορτίων, κτλ.). Μετά από την προσθήκη κάθε νέου καταναλωτή σε μια υπάρχουσα συστάδα, το προφίλ αυτής θα πρέπει να ανανεώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα (π.χ. μία φορά ανά έτος) για να αντιστοιχεί όσο το δυνατόν ακριβέστερα στο πρότυπο ηλεκτρικής κατανάλωσης των καταναλωτών που μοιράζονται κοινό προφίλ φορτίου Αντιπροσώπευση καμπυλών φορτίου Μετά την συλλογή των δεδομένων φορτίου από τις κατάλληλες μετρητικές διατάξεις, ακολουθεί η επεξεργασία τους πριν την εισαγωγή τους στους αλγορίθμους συσταδοποίησης. Το 1 ο βήμα της επεξεργασίας εξετάζει το μέγεθος των δεδομένων. Στην παρούσα διπλωματική εργασία το σύνολο των δεδομένων αναφέρεται σε 84 καταναλωτές χαμηλής τάσης. Η περίοδος της ανάλυσης αναφέρεται σε δεδομένα ενός πλήρους έτους. Δηλαδή για κάθε καταναλωτή είναι διαθέσιμες 365 ημερήσιες καμπύλες. Εν συνεχεία, η ανάλυση εξετάζει στην περίοδο δειγματοληψίας των καταγραφικών οργάνων. Το σύνολο δεδομένων υπό εξέταση αναφέρεται σε ωριαίες καταγραφές. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η ύπαρξη προβληματικών καταγραφών ή η έλλειψη καταγραφών. Αυτές μπορεί να προέρχονται από διάφορους λόγους όπως η αστοχία των καταγραφικών διατάξεων. Στην διπλωματική εργασία δεν εφαρμόστηκε κάποιο είδος προ-επεξεργασίας των δεδομένων. Ο σκοπός για αυτή την απόφαση είναι η ανάγκη για την όσο το δυνατό λεπτομερέστερη ανάλυση των δεδομένων. Η προεπεξεργασία των δεδομένων μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερο βαθμό αξιοπιστίας των τελικών αποτελεσμάτων. Το σύνολο των δεδομένων των καταναλωτών μπορεί να παρασταθεί ως ( m) X { x, m 1,, }, όπου x [ x,..., x ] (3.1) ( m) ( m) ( m) T j D με j 1,, D τη διάσταση του διανύσματος και 84 ο αριθμός των καταναλωτών. Όπως αναφέρθηκε στα προηγούμενα, στο παρόν σύνολο δεδομένων είναι D Με άλλα λόγια, κάθε καταναλωτής αντιπροσωπεύεται από ένα πρότυπο που είναι η ετήσια χρονοσειρά της καμπύλης φορτίου. Εναλλακτικά, αυτή η καμπύλη μπορεί να είναι η μέση ημερήσια καμπύλη για μια περίοδο, για παράδειγμα μιας εβδομάδας ή ενός μήνα. Επίσης, μπορεί να υπάρχουν ξεχωριστές αντιπροσωπευτικές καμπύλες για τις εργάσιμες ημέρες και τα Σαββατοκύριακα και αργίες. Ακόμη μπορεί να λάβει χώρα μια διαδικασία συσταδοποίησης στις ημερήσιες καμπύλες του κάθε καταναλωτή ξεχωριστά. Το σύνολο των ημερήσιων καμπυλών του ( m m-ιοστού καταναλωτή είναι X { x ), m 1,,, i 1,, }. Εδώ 365. i i Δηλαδή, η συσταδοποίηση μπορεί να γίνει μέσω 2 σταδίων: βάσει χρόνου και βάσει καταναλωτών. Κατά το 1 ο στάδιο, η συσταδοποίηση εφαρμόζεται στο σύνολο των καμπυλών κάθε καταναλωτή. Προκύπτουν διάφορες συστάδες με διαφορετική 30

44 σύνθεση. Εδώ ανάγεται το ερώτημα ποιο κέντρο των συστάδων είναι αυτό που αντιπροσωπεύει το καταναλωτή. Δεν υπάρχει κοινώς αποδεκτή απάντηση στο ερώτημα. Διαφορετική επιλογή αντιπροσωπευτικής καμπύλης μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικό διαχωρισμό των καταναλωτών. Η επιλογή της αντιπροσωπευτικής καμπύλης εξαρτάται από την εφαρμογή. Για παράδειγμα, έστω ότι απαιτείται η περικοπή των ημερήσιων αιχμών φορτίου ή η μετάθεση τους σε ώρες εκτός αιχμής, μέσω αντίστοιχων προγραμμάτων Διαχείρισης της Ηλεκτρικής Ζήτησης (Demand Side Management). H επιλογή της αντιπροσωπευτικής καμπύλης θα αναφέρεται στο κέντρο με την υψηλότερη αιχμή. Εφόσον έχει επιλεχτεί μια αντιπροσωπευτική καμπύλη (κέντρο), η συσταδοποίηση βάσει καταναλωτών οδηγεί στον διαχωρισμό των καμπυλών στις τελικές συστάδες των καταναλωτών. Αξίζει να σημειωθεί πως η συσταδοποίηση 2 σταδίων αν και έχει αυξημένες απαιτήσεις σε υπολογιστικούς πόρους, οδηγεί σε πιο λεπτομερή ανάλυση των δεδομένων σε σχέση με τη συσταδοποίηση 1 σταδίου (συσταδοποίηση βάσει καταναλωτών). Με τον αριθμό των καταναλωτών που εγκαθιστά Ευφυή Μετρητή να αυξάνει, η πολυπλοκότητα της ανάλυσης επίσης αυξάνει. Θα πρέπει λοιπόν να βρεθεί η χρυσή τομή μεταξύ ακρίβειας (άρα και αξιοπιστίας) και πολυπλοκότητας. Η τελική απόφαση επαφίεται στον εμπλεκόμενο φορέα (πάροχος, προμηθευτής, κτλ.). Η συσταδοποίηση των καμπυλών φορτίου αναφέρεται στον χωρισμό σε κλάσεις βάσει της ομοιότητας των μορφών των καμπυλών. Αυτό σημαίνει ότι στο στάδιο της συσταδοποίησης αυτό καθαυτό δεν λαμβάνεται υπόψιν το μέγεθος του φορτίου. Για το λόγο αυτό, πριν την εισαγωγή των δεδομένων στον αλγόριθμο, θα πρέπει να λάβει χώρα η κανονικοποίηση των δεδομένων στη κλίμακα [0,1]. Αυτό γίνεται μέσω της διαίρεσης κάθε τιμής του συνόλου Xi με τη μέγιστη τιμή όλου του συνόλου που είναι η αιχμή του φορτίου. Κάθε συστάδα αντιπροσωπεύεται από το κέντρο ή κεντροειδές της (centroid) το οποίο είναι ο μέσος όρος των προτύπων που ανήκουν στην εν λόγω συστάδα. Εάν k=1,2,,κ είναι ο αριθμός των τελικών συστάδων, τότε η συσταδοποίηση είναι η διαδικασία της αντιστοίχισης (mapping) του δείγματος Μ (ή Ν) σε Κ. Το κέντρο της k-ιοστής συστάδας είναι και αυτό διαστάσεων D και αναπαρίσταται ως εξής: c [ c,..., c ] (3.2) ( k ) ( k ) ( k ) T j D με j 1,, D και k 1,2,,. Το σύνολο που περιέχει τα κέντρα είναι υποσύνολο ( του X, δηλαδή W { k) k c, k 1,, K} και Wk X. Tα κέντρα των συστάδων είναι τα κανονικοποιημένα προφίλ φορτίου στην κλίμακα[0,1] Περιγραφή των αλγορίθμων συσταδοποίησης Στην Ενότητα αυτή πραγματοποιείται η περιγραφή των αλγορίθμων που χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα διπλωματική. Το κύριο στάδιο της συσταδοποίησης αναφέρεται στην επιλογή ενός ή περισσοτέρων αλγορίθμων. Πριν την εφαρμογή τους θα πρέπει να λάβει χώρα η βελτιστοποίηση των παραμέτρων τους. Η πληθώρα των αλγορίθμων που έχουν προταθεί στη τεχνική βιβλιογραφία διαφέρει σε όρους πολυπλοκότητας, απόδοσης, ταχύτητας και γενικά προσέγγισης στο θέμα του διαχωρισμού των δεδομένων. Επειδή σε πολλές περιπτώσεις τα δεδομένα φορτίου 31

45 παρουσιάζουν έντονη ποικιλομορφία που εμφανίζεται σε ημερήσιο και εποχιακό επίπεδο, προτείνεται η σύγκριση αρκετών αλγορίθμων που θα προσφέρει ικανοποιητική λύση στη συσταδοποίηση του εκάστοτε δείγματος. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των καμπυλών φορτίου είναι η μεγάλη διάστασή τους. Αυτό καθιστά την όλη ανάλυση απαιτητική. Στη βιβλιογραφία που σχετίζεται με το προφίλ φορτίου, έχει προταθεί μια ευρεία γκάμα αλγορίθμων. Για το βέλτιστο σχεδιασμό των μέτρων της Απόκρισης της Ζήτησης από πλευράς Προμηθευτή, στη διπλωματική εργασία έχουν εφαρμοστεί 3 αλγόριθμοι διαφορετικού τύπου. Πρόκειται για αλγόριθμους που υπάρχουν σε πολλές αναφορές της βιβλιογραφίας. Επιλέχτηκαν 3 αλγόριθμοι διαφορετικού τύπου με απώτερο σκοπό όχι μόνο τη σύγκριση τους από πλευράς συσταδοποίησης αλλά και από πλευράς μεγιστοποίησης της κερδοφορίας του Προμηθευτή. Πιο συγκεκριμένα, έχουν επιλεχτεί οι αλγόριθμοι K-means, Minimum Variance Criterion (MVM) και Self- Organizing Map (SOM). Οι αλγόριθμοι αποτελούν τους πιο κοινούς αντιπροσώπους των διαμεριστικών ή τμηματικών αλγορίθμων συσταδοποίησης (partitional clustering algorithms), των ιεραρχικών αλγορίθμων (hierarchical algorithms) και των αλγορίθμων βασιζόμενων σε τεχνητά νευρωνικά δίκτυα (artificial neural network based algorithms), αντίστοιχα. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία ο αλγόριθμος K-means είναι ο πιο ευρέως διαδεδομένος αλγόριθμους σε προβλήματα προφίλ φορτίου. Αυτό λόγω της απλότητας της λειτουργίας του, της επιβεβαιωμένης αποδοτικότητας του και της ταχύτητας του. Οι διαμεριστικοί αλγόριθμοι, δημιουργούν μία ομαδοποίηση δηλαδή η έξοδος τους αποτελείται από ένα σύνολο συστάδων. Η λειτουργία τους απαιτεί σαν είσοδο τον αριθμό των επιθυμητών συστάδων και επικεντρώνεται στη βελτιστοποίηση μιας αντικειμενικής συνάρτησης. Η βελτιστοποίηση αποτελεί κριτήριο για τον τερματισμό του αλγορίθμου. Η συνάρτηση αυτή μπορεί να οριστεί είτε τοπικά δηλαδή σε υποσύνολο των προτύπων είτε συνολικά δηλαδή στο σύνολο των προτύπων. Λόγω του ότι δεν είναι δυνατόν πρακτικά να υπολογιστεί μια βέλτιστη τιμή για το κριτήριο, η συνήθης πρακτική είναι να γίνονται πολλαπλά τρεξίματα του αλγορίθμου με διαφορετικές αρχικές συνθήκες. Δεδομένων k κέντρων (δηλαδή ο αριθμός των συστάδων είναι εκ των προτέρων γνωστός), η λειτουργία του Κ-means έγκειται στην ελαχιστοποίηση του συνολικού τετραγωνικού σφάλματος (Sum of Squared Errors), το οποίο δίνεται από τη παρακάτω εξίσωση: K M ( k) ( m) (, ) (3.3) SSE d c x k1 m1 όπου o τελεστής d εκφράζει την Ευκλείδεια απόσταση: 1 d( c, x ) ( c - x ) (3.4) D ( k ) ( m) ( k ) ( m) 2 i i D i 1 Μικρές τιμές της Ευκλείδειας απόστασης αντιστοιχούν σε αυξημένο βαθμό ομοιότητας μεταξύ των προτύπων και των κέντρων. Η λειτουργία του αλγορίθμου δίνεται στο Σχήμα 3.2. Μετά τον καθορισμό των αρχικών κέντρων, υπολογίζονται οι αποστάσεις μεταξύ κάθε προτύπου και κάθε κέντρου. Το πρότυπο τοποθετείται στη συστάδα με το κοντινότερο κέντρο. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρις ότου 32

46 ελαχιστοποιηθεί το τετραγωνικό σφάλμα δηλαδή αποκτήσει μια ελάχιστη τιμή που καθορίζεται από τον χρήστη ή μέχρι να προσεγγιστεί ο μέγιστος αριθμός επαναλήψεων. Πιο αναλυτικά, τα βήματα του αλγορίθμου είναι: Βήμα 1 : Επιλογή των k αρχικών κέντρων από το αρχικό δείγμα των προτύπων. Βήμα 2: Υπολογισμός των Ευκλείδειων αποστάσεων μεταξύ προτύπων και κέντρων. Στη συνέχεια, γίνεται η ανάθεση των προτύπων στις συστάδες των κοντινότερων κέντρων. Βήμα 3: Μετά την ολοκλήρωση της ανάθεσης, γίνεται εκ νέου υπολογισμός των κέντρων. Βήμα 4: Τα βήματα 2 και 3 επαναλαμβάνονται μέχρι να ικανοποιηθεί κάποιο κριτήριο τερματισμού. Το βασικό μειονέκτημα του K-means είναι η μεγάλου βαθμού εξάρτηση του από την επιλογή των αρχικών κέντρων. Αυτό σημαίνει ότι ο αλγόριθμος θα συγκλίνει σε τοπικό ελάχιστο εάν δεν γίνει αποδοτική επιλογή των αρχικών κέντρων. Στην βιβλιογραφία έχουν προταθεί διάφορες λύσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Επίσης ο αλγόριθμος εμφανίζει ευαισθησία σε πρότυπα που είναι γενικώς απομακρυσμένα στον χώρο σε σχέση με τα υπόλοιπα. Αυτό σημαίνει ότι οι συστάδες που θα περιλαμβάνουν τα απομακρυσμένα πρότυπα δεν θα είναι συμπαγείς. Τέλος, ο αλγόριθμος εξαρτάται από τον παρεχόμενο αριθμός των συστάδων στην είσοδο. Για τους παραπάνω λόγους, ο K-means θα πρέπει να εκτελείται αρκετές φορές για διαφορετική επιλογή αρχικών κέντρων (εάν αυτά επιλέγονται τυχαία), για διαφορετικό αριθμό συστάδων και για διαφορετικό αριθμό επαναλήψεων [71]-[72]. Ο επόμενος εξεταζόμενος αλγόριθμος είναι το MVM ή Ward`s method. Ανήκει στη κατηγορία των συγκεντρωτικών ιεραρχικών αλγορίθμων (agglomerative hierarchical algorithms). Η ιεραρχική συσταδοποίηση αναφέρεται στη δημιουργία υπο-συστάδων μέσα σε συστάδες οργανωμένες με τη μορφή δένδρου (δενδρόγραμμα). Το δενδρόγραμμα αποτελείται από κόμβους στο κορμό του (που αντιστοιχούν σε ομάδες), από κόμβους στα φύλλα (που αντιστοιχούν στις υπο-συστάδες) και από τη ρίζα (που αντιστοιχεί στο σύνολο των συστάδων). Χαρακτηριστικό γνώρισμα της ιεραρχικής συσταδοποίησης είναι το γεγονός ότι αναθέτει τα πρότυπα στις διάφορες συστάδες οριστικά (τα πρότυπα δεν μετατίθενται μεταξύ των συστάδων μέσω επαναληπτικής διαδικασίας). Δηλαδή το συγκεκριμένο πρότυπο που θα συγχωνευτεί σε μια συστάδα μένει σε αυτή και δεν συγχωνεύεται με πρότυπα άλλων ομάδων. Η συγκεντρωτική συσταδοποίηση ξεκινάει με την θεώρηση Μ μονομελών συστάδων, δηλαδή κάθε πρότυπο του δείγματος θεωρείται συστάδα. Μέσω διαρκών συγχωνεύσεων καταλήγουμε σε μία συστάδα που περιέχει όλα τα πρότυπα. Τα βήματα του περιγράφονται παρακάτω: Βήμα 1: Θεώρηση Μ μονομελών συστάδων. Υπολογισμός του MxM πίνακα εγγύτητας. Βήμα 2: Εύρεση της ελάχιστης τιμής μέσα στον πίνακα, δηλαδή: d c c d c c (3.5) ( ( i), ( j) ) min ( ( m), ( l ) ) 1 m, lm 33

47 όπου ( ij c ). () i c και ( j ) c είναι 2 κέντρα που θα συγχωνευτούν και θα δώσουν το κέντρο Βήμα 3: Ο πίνακας εγγύτητας ανανεώνεται μέσω των αποστάσεων του κέντρου ( ij) c και των υπολοίπων. Βήμα 4: Τα Βήματα 3 και 4 επαναλαμβάνονται μέχρι να μείνει μόνο μία συστάδα. Αρχή Επιλογή αρχικών κεντροειδών Αλλαγή κεντροειδών κάτω από το ελάχιστο; Ναι Όχι Ναι Θεώρηση όλων των προτύπων; Όχι Όχι Θεώρηση όλων των κεντροειδών; Ναι Υπολογισμός των αποστάσεων Κατανομή των προτύπων στις συστάδες Υπολογισμός των νέων κεντροειδών Όχι Αριθμός επαναλήψεων >max; Τέλος Ναι Σχήμα 3.2. Διάγραμμα ροής της λειτουργίας του αλγορίθμου K-means. Η συγχώνευση μεταξύ των συστάδων εξαρτάται από το μέτρο ομοιότητας που εκφράζει τις αποστάσεις. Υπάρχουν διάφοροι συγκεντρωτικοί αλγόριθμοι που 34

48 διαφοροποιούνται στη μορφή του μέτρου ομοιότητας. Η γενική μορφή αυτού εκφράζεται ως: d c c c a d c c a d c c d c c d c c d c c ( l) ( i) ( j) ( l) ( j) ( l) ( j) ( i) ( j) ( l) ( i) ( l ) ( j) (,(, )) i (, ) j (, ) (, ) (, ) (, ) (3.6) Για τον αλγόριθμο MVM ισχύει: Mi M M j M l l Ml { ai, aj,, } {,,,0} M M M M M M M M M i j l i j l i j l Άποψη ενός δενδρογράμματος παρουσιάζεται στο Σχήμα 3.3. Τα διάφορα πρότυπα στον οριζόντιο άξονα αποτελούν την ρίζα του δένδρου και συγχωνεύονται καθώς η απόσταση μεταξύ τους μεγαλώνει. Στο κατακόρυφο όριο του Σχήματος έχει σχηματιστεί μέσω διαρκών συγχωνεύσεων μια συστάδα. Στα ενδιάμεσα τμήματα φαίνονται οι υπο-συστάδες που είναι τα φύλλα του δενδρογράμματος [71]-[72]. Ο SOM είναι μια ευρέως διαδεδομένη προσέγγιση στη βιβλιογραφία του προφίλ φορτίου. O βασικός λόγος είναι η ενδογενής δυνατότητα του να παράγει οπτική απεικόνιση των παραγόμενων συστάδων. Πρόκειται για ΤΝΔ που αποτελείται από 2 στρώματα. Ο αριθμός των νευρώνων του στρώματος εισόδου ισούται με τη διάσταση των προτύπων, δηλαδή με D. Κάθε νευρώνας συνδέεται μέσω βαρών με όλους τους νευρώνες του στρώματος εξόδου (στρώμα ανταγωνισμού). Αυτό είναι ένα πλέγμα, συνήθως 2 διαστάσεων, με προκαθορισμένες διαστάσεις, έστω Το πλέγμα περιέχει k νευρώνες. Όταν ένα πρότυπο εισάγεται στο στρώμα εισόδου, οι νευρώνες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την ενεργοποίηση τους. Κατά τη διάρκεια του ανταγωνισμού μόνο ένας νευρώνας ενεργοποιείται (καλείται νευρώνας-νικητής ). Ο νευρώνας που ενεργοποιείται είναι ο περισσότερο όμοιος με το πρότυπο εισόδου. Αυτή η ομοιότητα εκφράζεται με τη Ευκλείδεια μετρική. Τα βάρη του νευρώνα-νικητή ανανεώνονται και προσαρμόζονται στο πρότυπο εισόδου. Με άλλα λόγια, η ανανέωση τους είναι τέτοια ώστε να ομοιάζουν στο πρότυπο εισόδου. Επίσης, ανανεώνονται και τα βάρη των γειτονικών νευρώνων στο πλέγμα. 35

49 Σχήμα 3.3. Δενδρόγραμμα συγκεντρωτικού ιεραρχικού αλγορίθμου. Τα βήματα της λειτουργίας του SOM περιγράφονται παρακάτω: Βήμα 1: Καθορισμός της τοπολογίας και του μεγέθους του χάρτη. Ο χάρτης χαρακτηρίζεται από τοπικό πλέγμα αλλά και από γενική μορφολογία. Η δομή του τοπικού πλέγματος αναφέρεται στο σχήμα που καλύπτει η γειτνίαση των νευρώνων στο στρώμα ανταγωνισμού. Μπορεί να έχει μορφή εξάγωνου ή ορθογωνίου. Η γενική μορφολογία αναφέρεται στη μακροσκοπική τοπολογία του χάρτη και μπορεί να έχει μορφή επιστρώματος, κυλίνδρου ή τόρου. Το μέγεθος του χάρτη καθορίζεται από τον αριθμό των νευρώνων. Έχει προταθεί ο αριθμός των νευρώνων να έχει τιμές μεταξύ 5 M έως 20 M. Εκτός από τον καθορισμό της τοπολογίας του χάρτη, το Βήμα 1 περιέχει και την αρχικοποίηση των βαρών. Τα αρχικά βάρη μπορεί να έχουν τυχαίες τιμές ή τιμές που προκύπτουν από τον γραμμικό συνδυασμό των 2 βασικών ιδιοτιμών του πίνακα της μήτρας διασποράς των προτύπων εισόδου. Στο Σχήμα 3.4 παρουσιάζεται ένα SOM 2 διαστάσεων. Βήμα 2: Εκπαίδευση του ΤΝΔ. Η φάση της εκπαίδευσης μπορεί να γίνει σειριακά ή ανά στοίβα. Στον σειριακό τρόπο παρουσίασης των διανυσμάτων, το SOM εκπαιδεύεται μέσω πεπερασμένου αριθμού επαναλήψεων. Σε κάθε βήμα εκπαίδευσης (εποχή), επιλέγεται τυχαία ένα πρότυπο και οδηγείται στο στρώμα εισόδου. Ο κοντινότερος νευρώνας κερδίζει τον ανταγωνισμό. Η ανανέωση των βαρών του εν λόγω νευρώνα γίνεται σύμφωνα με την ακόλουθη φόρμουλα: c ( t 1) c ( t) ( t) h ( t)[ x ( t) c ( t)] (3.7) ( j) ( j) ( m) ( j) pj ( j όπου t είναι η τρέχουσα εποχή, ) ( j c ( t1) και c ) () t είναι τα βάρη του νευρώνανικητή j κατά τις εποχές t και t+1, αντίστοιχα, () t είναι ο ρυθμός μάθησης, hcj () t είναι ο πυρήνας της γειτνίασης γύρω από τον νευρώνα p και x ( m ) () t είναι το 36

50 πρότυπο που έχει επιλεχτεί τυχαία από το αρχικό σύνολο δεδομένων την χρονική στιγμή t. Σχήμα 3-4. SOM δύο διαστάσεων. Στην παρούσα διπλωματική εργασία έχουν χρησιμοποιηθεί τρείς διαφορετικές μορφές του ρυθμού μάθησης, οι linear, power και inv, που δίνονται αντίστοιχα από τις Εξισώσεις (3.8)-(3.10.): t ( t) 1 T () t () t 1100t T 37 t T (3.8) (3.9) (3.10) όπου είναι η αρχική τιμή του ρυθμού μάθησης και Τ είναι ο αριθμός των εποχών εκπαίδευσης. Ο ρυθμός μάθησης είναι φθίνουσα συνάρτηση του χρόνου. Θεωρήθηκαν επίσης 4 διαφορετικές μορφές της συνάρτησης γειτνίασης, οι bubble, gaussian, cutgauss και ep, οι οποίες δίνονται αντίστοιχα από τις Εξισώσεις (3.11)-(3.14): Οι όροι t και h h ( t) 1( d ) (3.11) pj pj t pj 2 d pj ( t) exp 2 2 t 2 d pj hpj ( t) exp 1( ) 2 t d pj 2 t h t d (3.12) (3.13) ( ) max 0,1 ( ) 2 pj t pj (3.14) d pj αναφέρονται στην ακτίνα της συνάρτησης γειτνίασης τη χρονική στιγμή t και την απόσταση μεταξύ των νευρώνων p και j. H βηματική συνάρτηση δίνεται από:

51 1, x 0 1( x) (3.15) 0, x 0 H συνάρτηση γειτνίασης ορίζει το μέγεθος της γειτνίασης γύρω από τον νευρώνα-νικητή. Η εκπαίδευση του ΤΝΔ λαμβάνει χώρα σε 2 φάσεις. Η φάση της αυτό-οργάνωσης (rough ordering) αναφέρεται σε μικρό αριθμό εποχών, μεγάλες αρχικές τιμές της αρχικής τιμής του ρυθμού εκπαίδευσης ao και αρχική ακτίνα της συνάρτησης γειτνίασης o. Στη φάση σύγκλισης (fine tuning) αναφέρεται σε μεγάλο αριθμό εποχών και μικρές τιμές της αρχικής τιμής του ρυθμού μάθησης και αρχικής ακτίνας της συνάρτησης γειτνίασης. Η εκπαίδευση στοίβας αναφέρεται στην εισαγωγή όλων των προτύπων ταυτόχρονα στο δίκτυο. Σε κάθε βήμα εκπαίδευσης, τα πρότυπα κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με τις περιοχές Voronoi του χάρτη. Τα βάρη του j- ιοστού νευρώνα ανανεώνονται σύμφωνα με: w M h mc ( j) m1 ( t1) M m1 h () t x mc () t ( m) (3.16) Η ποιότητα του χάρτη αποτιμάται μέσω 3 δεικτών αξιολόγησης και πιο συγκεκριμένα, με το Μέσο Σφάλμα Κβαντοποίησης (Mean Quantization Error), το μέσο Τοπογραφικό Σφάλμα (Αverage Quantization Error) και το Μέσο Μέτρο Παραμόρφωσης (Average Distortion Measure). Αυτοί σχετίζονται με την ευκρίνεια του χάρτη, την διατήρηση της τοπολογίας του και την παραμόρφωση αυτού, αντίστοιχα [73]-[74] Εφαρμογή και αποτελέσματα Η σύγκριση των αλγορίθμων αποσκοπεί στην εύρεση εκείνου του αλγορίθμου που θα συσταδοποιήσει τις καμπύλες φορτίου με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί η κερδοφορία του προμηθευτή. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε στη διπλωματική εργασία περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα: Βήμα 1. Διαμόρφωση του πρότυπου με το οποίο αντιπροσωπεύεται ο κάθε καταναλωτής. Σε αντίθεση με την βιβλιογραφία [70], στη διπλωματική εργασία προτείνεται η χρήση του δυναμικού προφίλ φορτίου. Κάθε καταναλωτής αντιπροσωπεύεται μέσω της ετήσιας χρονοσειράς που προκύπτει από τις ωριαίες καταγραφές κατά τη διάρκεια ενός έτους. Βήμα 2. Εφαρμογή των 3 αλγορίθμων ξεχωριστά για διαφορετικό αριθμό συστάδων. Ο αριθμός αυτός μεταβάλλεται από 2 έως 30. Το προφίλ φορτίου της συστάδας που προκύπτει χαρακτηρίζεται δυναμικό, δηλαδή διαφέρει μεταξύ των ημερών. Το στατικό προφίλ στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι μια ημερήσια καμπύλη φορτίου που θεωρείται η ίδια από ημέρα σε ημέρα. Η συσταδοποίηση αποτιμάται με το δείκτη αξιολόγησης Within Cluster Sum of 38

52 Squares to Between Cluster Variation (WCBCR), που είναι ο λόγος μεταξύ των αποστάσεων των προτύπων και των κέντρων των συστάδων που είναι μέλη και των αποστάσεων μεταξύ των συστάδων μεταξύ τους, δηλαδή: WCBCR= K M k1 m1 K 2 ( s) ( t) 1st 2 ( k) ( m) d ( c, x ) d ( c, c ) (3.17) ( s) ( t) όπου c, c K. Οι αποστάσεις στην Εξ.(3.17) είναι τα τετράγωνα των Ευκλείδειων αποστάσεων. Για κάθε αριθμό cluster αποθηκεύεται η τιμή του WCBCR. Προκύπτει μια γραφική παράσταση που δείχνει το πώς μεταβάλλεται το WCBCR σε σχέση με τον αριθμό των συστάδων. Η αύξηση του αριθμού των συστάδων οδηγεί σε συστάδες με μέλη που είναι περισσότερο όμοια. Αυτό οδηγεί σε μικρές τιμές του WCBCR. Με άλλα λόγια, η γραφική παράσταση του WCBCR παρουσιάζει μια μονοτονική μείωση καθώς ο αριθμός των συστάδων αυξάνεται. Το ερώτημα που προκύπτει σε αυτό το βήμα είναι η εύρεση του βέλτιστου αριθμού των συστάδων. Αξίζει να σημειωθεί πως για το παρόν σύνολο δεδομένων των καταναλωτών απουσιάζει οποιαδήποτε μορφή πληροφορίας για τον αριθμό των συστάδων. Η εύρεση λοιπόν του βέλτιστου αριθμού γίνεται με αυστηρώς μαθηματικά κριτήρια. Μια τέτοια μέθοδος είναι η ανίχνευση του σημείου του γονάτου (knee-point detection) [75]. Στη καμπύλη του WCBCR αναζητείται το γόνατο, το οποίο είναι το σημείο πέρα από το οποίου η μείωση του WCBCR γίνεται με μικρότερο ρυθμό. Στο Σχήμα 3.5 απεικονίζεται η σύγκριση των 3 αλγορίθμων για αριθμό συστάδων που μεταβάλλεται ανάμεσα σε 2 και 30. Αποδεικνύεται ότι ο αλγόριθμος MVM παρουσιάζει υψηλότερη αποδοτικότητα από τους υπόλοιπους. Αυτό είναι περισσότερο εμφανές για μέχρι τις 11 συστάδες. Στη συνέχεια, οι διαφορές μεταξύ των αλγορίθμων γίνονται μικρότερες. Η ανίχνευση του γονάτου στη καμπύλη του WCBCR που παράγει η εφαρμογή του MVM προτείνει 5 ως το βέλτιστο αριθμό των συστάδων. Για σκοπούς σύγκρισης των αποτελεσμάτων, ο ίδιος βέλτιστος αριθμός θα χρησιμοποιηθεί και για τους K- means και SOM. Σχετικά με τις βέλτιστες παραμέτρους του SOM, αυτοί είναι: τύπος μάθησης ακολουθιακός, συνάρτηση εκπαίδευσης power, αρχική τιμή του ρυθμού μάθησης κατά την φάση σύγκλισης 0.10, αριθμός εποχών κατά τη φάση σύγκλισης 500, αρχική τιμή του ρυθμού μάθησης κατά την φάση της αυτο-οργάνωσης 0.01, αριθμός εποχών κατά τη φάση αυτο-οργάνωσης 1200, συνάρτηση γειτνίασης ep και ακτίνα της συνάρτησης γειτνίασης

53 Σχήμα 3.5. Σύγκριση των αλγορίθμων. Βήμα 3. Εξαγωγή των προφίλ φορτίου και των κατανομών των προτύπων στις συστάδες. Όπως θα αναλυθεί σε επόμενη Ενότητα, το κύριο ενδιαφέρον εστιάζεται στην κατανομή των καταναλωτών. Μέσω της κατανομής θα εξαχθούν τα προφίλ φορτίου που θα ληφθούν υπόψιν στον σχεδιασμό των μέτρων Απόκρισης της Ζήτησης. Στα Σχήματα παρουσιάζονται τα δυναμικά προφίλ φορτίου που εξάγονται από τους K-means, MVM και SOM, αντίστοιχα. Η κατανομή των καταναλωτών στις συστάδες για τους τρεις αλγορίθμους φαίνεται στους Πίνακες Εξαιρουμένης μιας συστάδας για κάθε περίπτωση, οι K-means και SOM δημιουργούν συστάδες με παραπλήσιο αριθμό μελών. Σε αντίθεση ο MVM, αναγνωρίζει την ύπαρξη 2 καταναλωτών με προφίλ φορτίου της μορφής του Σχήματος 3.6a). 40

54 Σχήμα 3.5. Δυναμικά προφίλ φορτίου των συστάδων: a)#1, b)#2, c)#3, d)#4 και e)#5 που εξάγονται από τον K-means. Ο κάθετος άξονας αναφέρεται στην ισχύ (kw). 41

55 Σχήμα 3.7. Δυναμικά προφίλ φορτίου των συστάδων: a)#1, b)#2, c)#3, d)#4 και e)#5 που εξάγονται από τον ΜVM. Ο κάθετος άξονας αναφέρεται στην ισχύ (kw). 42

56 Σχήμα 3.8. Δυναμικά προφίλ φορτίου των συστάδων: a)#1, b)#2, c)#3, d)#4 και e)#5 που εξάγονται από τον SOM.Ο κάθετος άξονας αναφέρεται στην ισχύ (kw).. 43

57 Πίνακας 3-1: Αριθμός καταναλωτών ανά συστάδα. Αλγόριθμος: Κ-means. Συστάδα # Αριθμός καταναλωτών Πίνακας 3-2: Αριθμός καταναλωτών ανά συστάδα. Αλγόριθμος: MVM. Συστάδα # Αριθμός καταναλωτών Πίνακας 3-3: Αριθμός καταναλωτών ανά συστάδα. Αλγόριθμος: SOM. Συστάδα # Αριθμός καταναλωτών

58 4 Αποτίμηση της κερδοφορίας Προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας σε περιβάλλον ανταγωνιστικής αγοράς Διαμόρφωση του μοντέλου 4.1. Ο ρόλος του Προμηθευτή στην απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας H απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε πολλές χώρες αποσκοπεί στηv αντικατάσταση των μονοπωλίων και ολιγοπωλίων από μια δομή που βασίζεται στον ανταγωνισμό στους τομείς της παραγωγής, της μεταφοράς και της διανομής. Η νέα ανταγωνιστική δομή αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη νέων οντοτήτων/συμμετεχόντων στην αγορά. Περίοπτη θέση κατέχουν οι Προμηθευτές που λειτουργούν ως συνδετικοί κρίκοι μεταξύ της χονδρεμπορικής και της λιανεμπορικής αγοράς [76]. Όπως έχει ήδη αναφερθεί στην Ενότητα , ο ρόλος του Προμηθευτή σε μία απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια σε όσους Καταναλωτές δεν συμμετέχουν άμεσα στην αγορά. Ο Προμηθευτής συνάπτει συμβόλαια με οντότητες της χονδρεμπορικής αγοράς και με τους τελικούς Καταναλωτές [77]-[78]. Οι Προμηθευτές συνήθως δεν κατέχουν μονάδες παραγωγής, οπότε αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια απευθείας από τη χονδρεμπορική αγορά, για παράδειγμα από την Κοινοπραξία Ισχύος. Στόχος ενός Προμηθευτή είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους που επιτυγχάνει από τις αγοραπωλησίες της ηλεκτρικής ενέργειας, μέσα στα στενά περιθώρια που θέτει ο ανταγωνισμός στην απελευθερωμένη αγορά. Με άλλα λόγια, ο Προμηθευτής στοχεύει στο να αγοράζει ηλεκτρική ενέργεια με το μικρότερο δυνατό κόστος ώστε η τιμή πώλησής της στους Πελάτες να είναι αρκετά χαμηλή, διαφορετικά οι Πελάτες θα διαλέξουν άλλον Προμηθευτή. Οι δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει ο Προμηθευτής στην προσπάθειά του να επιτύχει τον στόχο του έγκεινται στην αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στην Κοινοπραξία Ισχύος (ΚΙ), καθώς και τη διακύμανση της ζήτησης των Καταναλωτών. Από τη μία πλευρά, η υπερβολική εξάρτηση της λειτουργίας του Προμηθευτή από την ΚΙ μπορεί να του προκαλέσει μεγάλη οικονομική ζημιά και να απειλήσει τη βιωσιμότητα του στην αγορά. Για την αντιστάθμιση του κινδύνου αυτού, ο Προμηθευτής στρέφεται στην επισύναψη διμερών συμβολαίων στην αντίστοιχη αγορά. Τέτοιου είδους συναλλαγές δεν υπόκεινται στη ρευστότητα που 45

59 παρουσιάζουν οι τιμές εκκαθάρισης σε μία ΚΙ, αλλά το κόστος τους είναι, σε γενικές γραμμές, αυξημένο. Από την άλλη πλευρά, η αδυναμία του Προμηθευτή να προβλέψει με ακρίβεια τη ζήτηση των Πελατών του, δεν τον αφήνει να ανεξαρτητοποιηθεί πλήρως από την ΚΙ. Για να διατηρήσει το ισοζύγιο προσφοράς-ζήτησης σε πραγματικό χρόνο, ο Προμηθευτής οφείλει να καλύψει τη διαφορά ανάμεσα στην προβλεπόμενη και την πραγματική ζήτηση αγοράζοντας από την ΚΙ. Έτσι, ο Προμηθευτής πρέπει να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στις ποσότητες ενέργειας που θα αγοράσει από την ΚΙ και τα Προθεσμιακά Συμβόλαια (ΠΣ), ενώ ταυτόχρονα πρέπει να αποφασίσει για την προσφερόμενη στους πελάτες τιμή πώλησης. Η τιμή αυτή πρέπει να είναι τέτοια ώστε να βελτιστοποιείται το κέρδος του και παράλληλα να τον καθιστά ανταγωνιστικό στην αγορά [79]. Οι περισσότερες ερευνητικές προσπάθειες μέχρι στιγμής επικεντρώνονται στη συμμετοχή του Προμηθευτή στην χονδρεμπορική αγορά. Σκοπός των εν λόγω εργασιών είναι ο προσδιορισμός της βέλτιστης επιλογής προμήθειας ηλεκτρισμού από την χονδρεμπορική αγορά [77]-[78] ή της βέλτιστης πλειοδότησης φορτίου [80]. Λίγες είναι οι αναφορές που διερευνούν την πλευρά της ζήτησης σαν ένα μέσο αύξησης του κέρδους του Προμηθευτή. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να καθοριστεί η βέλτιστη τιμή πώλησης προς τους καταναλωτές. Με τον όρο βέλτιστη χαρακτηρίζεται αυτή που θα αποφέρει το μεγαλύτερο κέρδος, εντός βέβαια κάποιων περιορισμών που οριοθετούν τη μέγιστη προσφερόμενη τιμή. Διαφορετικές στρατηγικές ως προς την προσφερόμενη τιμή παρουσιάζονται στην αναφορά [76]. Η αναφορά [78] παρουσιάζει ένα μοντέλο όπου, εκτός από τη βέλτιστη προσφερόμενη τιμή, εξετάζονται διαφορετικές στρατηγικές προμήθειας του ηλεκτρισμού, όπως η αγορά από την ΚΙ και από τα ΠΣ [77]. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζεται στην [78]. H αβεβαιότητα των μελλοντικών τιμών της Οριακής Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ) και της ζήτησης αναλύονται στην [81]. Η αναφορά [82] παρουσιάζει ένα μοντέλο βασισμένο σε στοχαστικό προγραμματισμό με περιορισμούς ρίσκου για την εύρεση εκείνης της ποσότητας προμήθειας από ΠΣ και της τιμής πώλησης του ηλεκτρισμού για ένα δεδομένο επίπεδο ρίσκου. Επίσης περιορισμένη είναι η εφαρμογή του προφίλ φορτίου στο πρόβλημα της αύξησης της κερδοφορίας. Οι συγγραφείς της αναφοράς [83], μέσω μιας εναλλακτικής μορφής του αλγορίθμου K-means, ταξινομούν 210 καταναλωτές μέσης τάσης σε 4 συστάδες. Για κάθε συστάδα επιλύεται μια αντικειμενική συνάρτηση που αντιστοιχεί στο κέρδος του Προμηθευτή. Η προμήθεια γίνεται μέσω ΚΙ και ΠΣ. Η ΟΤΣ και το φορτίο αντιμετωπίζονται ως στοχαστικές μεταβλητές. Στην [84] η μελλοντική ΟΤΣ θεωρείται γνωστή και ο Προμηθευτής αγοράζει μόνο μέσω της ΚΙ. Το σύνολο δεδομένων και ο εν χρήσει αλγόριθμος είναι τα ίδια με αυτά της [83]: Υβριδικός αλγόριθμος συσταδοποίησης που αποτελείται από το νευρωνικό δίκτυο Hopfield και τον Κ-Means. Εξάγονται σενάρια μεταβολής ΟΤΣ και ο σκοπός είναι να προσδιοριστεί η βέλτιστη τιμή πώλησης ανά συστάδα. Αξίζει να σημειωθεί πως και στις τρεις προηγούμενες αναφορές η προσφερόμενη τιμή πώλησης μεταβάλλεται ανά ώρα. 46

60 4.2. Ανάλυση του προτεινόμενου μοντέλου του Προμηθευτή Συνοπτική Περιγραφή Για την παρουσίαση της λειτουργίας του Προμηθευτή στην απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας επιλέγεται ένας Προμηθευτής που εξυπηρετεί 84 οικιακούς καταναλωτές. Η περίοδος της ανάλυσης της λειτουργίας του αναφέρεται σε 1 έτος. Οι επιλογές που έχει για να εξασφαλίσει τη ζητούμενη από τους Πελάτες ενέργεια είναι η αγορά από την ΚΙ και μέσω επισύναψης ΠΣ. Ο Προμηθευτής πουλά την ενέργεια που έχει αγοράσει στους Καταναλωτές προσφέροντάς τους ένα εβδομαδιαίο δυναμικό τιμολόγιο διαφορετικό για κάθε μήνα του έτους. Το κέρδος του είναι προφανώς η διαφορά ανάμεσα στα έσοδα που επιτυγχάνει από την πώληση της ενέργειας και στα έξοδα που χρεώνεται με την αγορά της. Η χρονική περίοδος της ανάλυσης της λειτουργίας του Προμηθευτή αναφέρεται σε ένα πλήρες έτος και συγκεκριμένα στο Η περίοδος αυτή χωρίζεται σε 12 περιόδους, μία για κάθε μήνα. Το μοντέλο εκτελείται στην αρχή του κάθε μήνα και τα εξαγόμενα αποτελέσματα αναφέρονται στο συγκεκριμένο μήνα. Με άλλα λόγια, το μοντέλο αναφέρεται σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα λήψης αποφάσεων από πλευράς Προμηθευτή. Σκοπός είναι η εξαγωγή των βέλτιστων δυναμικών τιμολογίων για κάθε ημέρα. Για λόγους απλοποίησης η ανάλυση στην παρούσα διπλωματική εργασία περιορίζεται στην περίοδο της μίας εβδομάδας. Δηλαδή, η δυναμική τιμολόγηση αναφέρεται σε μία εβδομάδα και για κάθε ημέρα εντός της εβδομάδας αυτής. Η χρέωση της ηλεκτρικής ενέργειας διαφέρει ανά ώρα και ανά ημέρα μέσα στην περίοδο των 7 ημερών και θεωρείται ότι το παρόν εβδομαδιαίο δυναμικό τιμολόγιο ισχύει και για τις εναπομένουσες εβδομάδες του μήνα. Στο υπό εξέταση μοντέλο θεωρείται ότι συναλλαγές με την ΚΙ γίνονται στην αγορά επόμενης ημέρας όπου η τελική τιμή (ΟΤΣ) δεν επηρεάζεται από τις ενέργειες του Προμηθευτή. Από την άλλη, θεωρείται ότι ο Προμηθευτής έχει τη δεσπόζουσα θέση στη δραστηριότητα της προμήθειας, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει άνω όριο στην ποσότητα ενέργειας που αγοράζει από τα προθεσμιακά συμβόλαια για να διατηρείται η ρευστότητα της ημερήσιας αγοράς. Έτσι, οι ενέργειες του Προμηθευτή στην Αποκεντρωμένη Αγορά μπορούν να επηρεάσουν την τιμή των συμβολαίων. Το μοντέλο διαμορφώνεται ως πρόβλημα στοχαστικού προγραμματισμού δύο σταδίων. Στην αρχή του χρονικού ορίζοντα μέσα στον οποίο λειτουργεί ο Προμηθευτής αποφασίζει για τις ποσότητες ενέργειας που θα αγοράσει με προθεσμιακά συμβόλαια. Στην πορεία, έχοντας τις ποσότητες αυτές σαν διαθέσιμο φορτίο και αφού πληροφορηθεί την πραγματική ΟΤΣ, αποφασίζει για την τιμή πώλησης της ενέργειας στους Πελάτες του. Το τιμολόγιο δηλαδή που προσφέρει στους Πελάτες του είναι τιμολόγιο πραγματικού χρόνου, πράγμα που σημαίνει ότι το μοντέλο μπορεί να ενσωματωθεί σε προγράμματα Απόκρισης Ζήτησης. Η συμπεριφορά των Καταναλωτών και η απόκρισή τους στα σήματα τιμών του Προμηθευτή λαμβάνεται υπόψη εντάσσοντας στο μοντέλο διάφορες συναρτήσεις που περιγράφουν τη ζήτηση σε σχέση με την τιμή της ενέργειας (demand functions). Αυτές οι συναρτήσεις ουσιαστικά μοντελοποιούν την απόκριση του καταναλωτή στην προσφερόμενη τιμή πώλησης. Σε περίπτωση που το διαθέσιμο από προθεσμιακά συμβόλαια φορτίο δεν 47

61 είναι αρκετό για την κάλυψη της ζήτησης, ο Προμηθευτής αποφασίζει για την ποσότητα ενέργειας που πρέπει τελικά να αγοράσει από την ημερήσια αγορά. Ανάλογα με τη μαθηματική έκφραση της συνάρτησης ζήτησης, η επίλυση του μοντέλου γίνεται είτε μέσω μη γραμμικού ακέραιου προγραμματισμού είτε μέσω μικτού ακέραιου γραμμικού προγραμματισμού. Λόγω της αβεβαιότητας που χαρακτηρίζει την ΟΤΣ και τη ζήτηση των καταναλωτών, υπάρχει κίνδυνος μεγάλης διακύμανσης του κέρδους του Προμηθευτή, ο οποίος συμπεριλαμβάνεται στη μοντελοποίηση του προβλήματος με έναν όρο που αφορά τη διαχείριση του κινδύνου. Η διαδικασία που ακολουθείται για τον προσδιορισμό του κέρδους του Προμηθευτή στο προτεινόμενο μοντέλο αποτελείται από 3 βήματα, τα οποία περιγράφονται λεπτομερώς στις επόμενες ενότητες Περιγραφή του 1 ου βήματος Το 1o βήμα της διαδικασίας που ακολουθείται για τη διαμόρφωση του προτεινόμενου μοντέλου αναφέρεται στην συσταδοποίηση των καταναλωτών και την εξαγωγή των προφίλ φορτίου. Το διάγραμμα ροής του 1ου βήματος απεικονίζεται στο Σχήμα 4.1. Μετά τη συλλογή των δεδομένων, ακολουθεί η επεξεργασία αυτών πριν την εισαγωγή τους στους αλγόριθμους συσταδοποίησης. Όπως αναλύθηκε στο Κεφάλαιο 3 μέσω της θεώρησης δυναμικού προφίλ φορτίου, οι 84 καταναλωτές ομαδοποιούνται σε 5 συστάδες. Στη συνέχεια αποφασίζεται η χρονική περίοδος της ανάλυσης. Όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη Ενότητα, λαμβάνονται υπόψιν εβδομαδιαίες καμπύλες για κάθε μήνα. Μετά το τερματισμό της συσταδοποίησης, έχουν εξαχθεί 5 δυναμικά προφίλ που αναφέρονται στο σύνολο του έτους, δηλαδή το αντίστοιχο διάνυσμα περιλαμβάνει 8760 τιμές. Εκτός από το προφίλ φορτίου, η συσταδοποίηση παράγει και την κατανομή των καταναλωτών στις συστάδες. Κάθε καταναλωτής χαρακτηρίζεται από μία ετικέτα (label) που λαμβάνει τιμές 1,2,..,5. Αυτό σημαίνει ότι είναι γνωστή η σύσταση κάθε συστάδας. Για κάθε καταναλωτή μέσα στην συστάδα, εξάγεται το εβδομαδιαίο προφίλ, δηλαδή το αντίστοιχο διάνυσμα από 168 τιμές, που αναφέρονται στη μέση ωριαία ισχύ. Το εβδομαδιαίο προφίλ της συστάδας προκύπτει από το άθροισμα των εβδομαδιαίων προφίλ των καταναλωτών εντός της ίδιας συστάδας. Η μηνιαία κατανάλωση της συστάδας αναφέρεται στο πολλαπλασιασμό του εβδομαδιαίου προφίλ φορτίου επί 4, όσες και οι εβδομάδες του μήνα. Συνοψίζοντας, μετά τον τερματισμό της συσταδοποίησης το κύριο ενδιαφέρον στρέφεται στην κατανομή των καταναλωτών στις συστάδες και όχι στα εξαγόμενα δυναμικά προφίλ. Η διαδικασία της συσταδοποίησης επαναλαμβάνεται για κάθε αλγόριθμο. Εάν το σφάλμα της συσταδοποίησης είναι αποδεκτό, έτσι όπως αποτιμάται από τον δείκτη WCBCR, τότε η διαδικασία τερματίζεται. Σε διαφορετική περίπτωση γίνεται αλλαγή των παραμέτρων των αλγορίθμων, εξαιρουμένου του MVM, εφόσον εκτός του αριθμού των συστάδων, δεν απαιτείται άλλη παράμετρος για τη λειτουργία του. Μόλις φτάσουμε σε αποδεκτό σφάλμα συσταδοποίησης, γίνεται χρήση της μεθόδου της εύρεσης γονάτου στη καμπύλη του WCBCR. Όπως αναφέρθηκε στην Ενότητα 3.5, ο βέλτιστος αριθμός των συστάδων των καταναλωτών είναι 5. Για χάρη της συντομίας, τα Σχήματα 4.2, 4.3, και 4.4 παρουσιάζουν τα προφίλ φορτίου των μηνών Ιανουαρίου, Απριλίου, Ιουλίου και Οκτωβρίου για τις 5 συστάδες των 84 οικιακών καταναλωτών, 48

62 όπως εξάγονται από τους αλγορίθμους K-means, MVM και SOM, αντίστοιχα. Αξίζει να σημειωθεί πως δεν υπάρχει αναλογία μεταξύ των συστάδων της ίδιας αρίθμησης ανάμεσα στους αλγόριθμους. Δηλαδή η σύσταση της συστάδας#1 που εξάγεται από την εφαρμογή του είναι διαφορετική από τη σύσταση της συστάδας#1 που εξάγεται, για παράδειγμα, από τον αλγόριθμο MVM. Σχήμα 4.1. Διάγραμμα ροής του 1 ου βήματος. Στα Σχήματα , ο κατακόρυφος άξονας έχει μονάδες ισχύος (kw) ενώ ο οριζόντιος αναφέρεται στις ώρες για περίοδο μιας εβδομάδας. Οι πρώτες 24 ώρες αναφέρονται στην Δευτέρα, κτλ. Σε όλες τις περιπτώσεις των προφίλ, παρατηρείται 49

63 ημερήσια περιοδικότητα. Τα προφίλ των μηνών του Ιανουαρίου και του Οκτωβρίου είναι υψηλότερα των υπόλοιπων μηνών. Σχετικά με τις καμπύλες που προκύπτουν από τον K-means, παρατηρούμε ότι η συστάδα#1 εμφανίζει υψηλό φορτίο σε όλους τους μήνες, που πλησιάζει το 1 MW. Το φορτίο της Κυριακής είναι γενικώς χαμηλότερο σε σχέση με τις υπόλοιπες ημέρες. Συγκρίσιμο επίπεδο φορτίου με αυτό της συστάδας#1 παρουσιάζει η συστάδα#3. Το φορτίο της συστάδας#2 ξεπερνάει τα 500 kw, τη Τρίτη, τη Τετάρτη και τη Πέμπτη. Σε αντίθεση με τη συστάδα#1, εκτός από τη Κυριακή, μειωμένο φορτίο παρουσιάζεται και το Σάββατο. Τα ενεργειακά πρότυπα τω υπολοίπων μηνών είναι αντίστοιχα. Το φορτίο των συστάδων #1 και #3 είναι κατά πολύ υψηλότερο των υπολοίπων. Ο ιεραρχικός αλγόριθμος MVM απομονώνει ένα καταναλωτή από τους υπολοίπους με αποτέλεσμα τη δημιουργία της μονομελούς συστάδας#1. Το αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής είναι το αυξημένο φορτίο που παρουσιάζουν οι υπόλοιπες συστάδες, έτσι ώστε το άθροισμα των φορτίων όλων των συστάδων να ισούται με το συνολικό φορτίο των 84 καταναλωτών. Ο αλγόριθμος SOM διακρίνει τη συστάδα#5 με υψηλό φορτίο σε όλους τους μήνες. Τον Ιανουάριο και τον Οκτώβριο, το προφίλ της συστάδας#1, εμφανίζει μέγεθος φορτίου που το κάνει να ξεχωρίζει από τα προφίλ φορτίου #2, #3 και #4. Σχήμα Εβδομαδιαία προφίλ φορτίου που εξάγονται από την εφαρμογή του K-means. 50

64 Σχήμα 4.3. Εβδομαδιαία προφίλ φορτίου που εξάγονται από την εφαρμογή του MVM. Σχήμα 4.4. Εβδομαδιαία προφίλ φορτίου που εξάγονται από την εφαρμογή του SOM. 51

65 Περιγραφή του 2 ου βήματος Το παρόν βήμα αναφέρεται στην πρόβλεψη των τιμών της ΚΙ και συγκεκριμένα της ΟΤΣ. Οι προβλέψεις αναφέρονται σε μέση εβδομαδιαία καμπύλη ΟΤΣ, μία για κάθε μήνα του έτους του Δηλαδή, η προσοχή στρέφεται στην πρόβλεψη εβδομαδιαίων καμπύλων. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία [86], η πρόβλεψη της ΟΤΣ είναι ένα σχετικά πολύπλοκο θέμα, εφόσον οι παράγοντες που επιδρούν στη διαμόρφωση της τιμής είναι πολλοί και διαφορετικοί μεταξύ τους. Αυτό καθιστά τα σφάλματα πρόβλεψης σχετικά πιο υψηλά σε σχέση με αυτά του φορτίου. Δεν έχει προταθεί μέχρι στιγμής κάποιο μοντέλο πρόβλεψης της ΟΤΣ για την ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Για τους σκοπούς της διπλωματικής εργασίας αναζητήθηκε μια λύση που ταυτοχρόνως να αντιστοιχεί σε μειωμένη πολυπλοκότητα και αξιόπιστη πρόβλεψη. Για την πρόβλεψη των τιμών του 2013, χρησιμοποιήθηκαν ιστορικά δεδομένα των (Σχήμα 4.5). Σχήμα 4.5. Ωριαία ΟΤΣ των ετών Θεωρούμε μια στοχαστική μεταβλητή Υ η οποία καθορίζεται με την εύρεση της κοινής κατανομής των τυχαίων μεταβλητών της, { y, t T}. Αυτή η κατανομή εξηγεί την πιθανοκρατική συμπεριφορά κάθε μεταβλητής. t y Ο υπολογισμός της κατανομής είναι ένα σχετικά περίπλοκο θέμα και μπορεί να απλοποιηθεί θεωρώντας ότι είναι κατανομή τύπου Gauss (που σημαίνει ότι απαιτείται ο υπολογισμός του διανύσματος της μέσης τιμής και του πίνακα των διακυμάνσεων των τυχαίων μεταβλητών) και η μεταβλητή είναι στάσιμη (που σημαίνει ότι αμφότερα η μέση τιμή και ο πίνακας διακυμάνσεων δεν εξαρτώνται από τον χρόνο). Τα αυτοπαλινδρομικά μοντέλα κινητού μέσου όρου (AutoRegressive Moving Average, ARMA) είναι στοχαστικά μαθηματικά μοντέλα η λειτουργία των οποίων βασίζεται στις δύο παραπάνω παραδοχές. Ο στόχος των μοντέλων ARMA είναι η περιγραφή της χρονικής εξέλιξης της στοχαστικής μεταβλητής. Τα στοχαστικά μοντέλα πρόβλεψης αντιστοιχούν σε ένα γραμμικό συνδυασμό που περιλαμβάνει παραμέτρους όπως το σφάλμα (είτε το σφάλμα της πρόβλεψης είτε t 52

66 τυχαίες τιμές σφάλματος), προηγούμενες τιμές της μεταβλητής και σε μερικές περιπτώσεις, παραμέτρους μιας άλλης μεταβλητής που επηρεάζει την εξέλιξη της μεταβλητής υπό πρόβλεψης. Η γενική έκφραση ενός ARMA(p,q) μοντέλου της μεταβλητής είναι η εξής: y p y t j tj t j tj j1 j1 q (4.1) με p αυτοπαλινδρομικούς παραμέτρους 1, 2,..., p και q κινητού μέσου όρου παραμέτρους 1, 2,..., q. Ο όρος t (που ονομάζεται και λευκός θόρυβος ) αναφέρεται σε μια μη συσχετιζόμενη ομοιόμορφη στοχαστική διαδικασία με μηδενικό μέσο και διασπορά που είναι επίσης μη συσχετιζόμενη με τις τιμές y, y,..., y. t1 t2 t p 2 E Η ιδιότητα της στασιμότητας δεν ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να λάβουν χώρα κάποιοι μετασχηματισμοί για να επιτευχθεί η στασιμότητας της στοχαστικής μεταβλητής. Αυτοί οι μετασχηματισμοί αναφέρονται στην εφαρμογή των συναρτήσεων του λογαρίθμου ή της τετραγωνικής ρίζας πάνω στην πρωταρχική μεταβλητή. Η μεταβλητή μπορεί να αποκτήσει στάσιμη μέση τιμή εάν διαφοριστεί. Για παράδειγμα, η διαφόριση τάξης 1, εκφράζεται ως: 1 yt (1 B) yt yt yt 1 (4.2) όπου ο τελεστής ολίσθησης B επιτελεί τη πράξη By. t yt yt 1 Συνήθως η διαφόριση τάξης 1 είναι αρκετή για την απόκτηση σταθερού μέσου. Γενικά η διαφόριση μιας μεταβλητής d τάξης δίνεται από την εξής σχέση: d d y (1 B) y (4.3) t t Η διαφόριση της μεταβλητής είναι η βάση για τον ορισμό των ολοκληρωμένων αυτοπαλινδρομικών μοντέλων κινητού μέσου όρου (AutoRegressive Integrated- Moving Average, ARΙMA), όπου η ολοκλήρωση αναφέρεται στη διαφόριση μιας στάσιμης μεταβλητής για να εξαχθεί η μη στάσιμη. Τα μοντέλα ARIMA χαρακτηρίζονται από 3 παραμέτρους (p, d, q) που αντιστοιχούν στον αριθμό των αυτοπαλινδρομικών παραμέτρων, στη τάξη της διαφόρισης και στον αριθμό του κινητού μέσου όρου παραμέτρων, αντίστοιχα. Η γενική έκφραση ενός μοντέλου ARIMA(p,d,q) είναι η ακόλουθη: p q j d j jb B yt jb t j1 j1 (4.4) (1 )(1 ) (1 ) Ειδική περίπτωση μη στασιμότητας είναι η ύπαρξη περιοδικότητας ή εποχιακότητας. Για παράδειγμα, η ΟΤΣ μπορεί να περιλαμβάνει περιοδικότητα μέσα στην εβδομάδα, στον μήνα ανά εποχή. Η περιοδικότητα μέσα στην ημέρα είναι ένδειξη για ύπαρξη 53

67 εποχιακότητας τάξης 24. Αυτό σημαίνει ότι η ΟΤΣ στην ώρα t της ημέρας d εμφανίζει ομοιότητα με την ΟΤΣ της ώρας t της ημέρας d-1. Η εβδομαδιαία περιοδικότητα περιλαμβάνει εποχικότητα τάξης 24 x 7= 168. Για την μελέτη μεταβλητών με περιοδικότητες, χρησιμοποιούνται τα εποχιακά ολοκληρωμένα αυτοπαλινδρομικά μοντέλα κινητού μέσου όρου (Seasonal AutoRegressive Integrated-Moving Average, SARΙMA), των οποίων η συντομογραφία είναι η SARIMA(p,d,q)x(P,D,Q)S και η γενική έκφραση είναι η εξής [79]: p P q Q j js d S D j js jb jb B B yt jb jb t j1 j1 j1 j1 (1 )(1 )(1 ) (1 ) (1 )(1 ) (4.5) μεp εποχιακούς αυτοπαλινδρομικούς παραμέτρους 1, 2,..., P και Q εποχιακού κινητού μέσου όρου παραμέτρους 1, 2,..., Q. Το διάγραμμα ροής του βήματος 2 παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.6. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, υπάρχουν δύο κύριες πηγές αβεβαιότητας που δυσκολεύουν τις μεσοπρόθεσμες αποφάσεις του Προμηθευτή, η ΟΤΣ και η ζήτηση των Καταναλωτών. Τη στιγμή που ο Προμηθευτής πρέπει να επισυνάψει τα προθεσμιακά συμβόλαια, οι δύο αυτές μεταβλητές είναι άγνωστες για όλο το χρονικό διάστημα σχεδιασμού της λειτουργίας του. Στο εξεταζόμενο μοντέλο επιλέγονται δύο διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης της αβεβαιότητας που φέρουν οι μεταβλητές αυτές: Η ζήτηση των Καταναλωτών αντιμετωπίζεται με μεθόδους συσταδοποίησης, όπως αυτές περιεγράφηκαν στο Κεφάλαιο 3 και το 1 ο βήμα της διαδικασίας. Η ΟΤΣ αντιμετωπίζεται ως στοχαστική διαδικασία. Αντιμετωπίζοντας την ΟΤΣ ως στοχαστική διαδικασία, η απεικόνισή της γίνεται με έναν πεπερασμένο αριθμό σεναρίων. Έστω το σύνολο των σεναρίων και 30 ο αριθμός τους. Κάθε σενάριο περιλαμβάνει την πιθανότητα να συμβεί και ένα διάνυσμα ΟΤΣ. Για τις πιθανότητες των σεναρίων ισχύει ότι το άθροισμά τους ισούται με 1, δηλαδή, επομένως, θεωρώντας τα σενάρια ισοπίθανα, προκύπτει ότι 1. Τα διανύσματα των ΟΤΣ κάθε σεναρίου παράγονται με μοντέλο 30 SARIMA(6,1,6)x(168,0,168)S. Πριν τη παραγωγή των σεναρίων, θα πρέπει να γίνει διερεύνηση για την επιλογή του βέλτιστου μοντέλου SARIMA. Η εύρεση περιλαμβάνει την ανίχνευση των συσχετίσεων μεταξύ της ώρας h και των προγενέστερων αυτής αλλά και τον πειραματισμό με ένα μεγάλο αριθμό μοντέλων με διαφορετικές παραμέτρους. Σκοπός είναι η πρόβλεψη 12 εβδομαδιαίων καμπυλών ΟΤΣ, 1 για κάθε μήνα του Πάνω σε αυτές τις καμπύλες θα βασιστεί η δημιουργία των 30 σεναρίων για κάθε εβδομαδιαία καμπύλη. 54

68 Σχήμα 4.6. Διάγραμμα ροής του 2ου βήματος. Μετά από τον πειραματισμό με διάφορα μοντέλα διαφορετικής τάξης, έγινε η επιλογή του εξής μοντέλου: (1 B B B B B B B B B )(1 B ) (1 B B B B B B B B B ) (4.6) t t όπου t είναι η ΟΤΣ στην ώρα t. Οι συντελεστές του μοντέλου παρουσιάζονται στον Πίνακα

69 Για την παραγωγή των σεναρίων χρησιμοποιείται το σφάλμα πρόβλεψης της εβδομαδιαίας ΟΤΣ. Το σφάλμα πρόβλεψης εκφράζεται ως η απόλυτη τιμή της απόκλισης της πραγματικής και της προβλεπόμενης τιμής. Έστω yreal και y forecasted η πραγματική και η προβλεπόμενη ΟΤΣ της ώρας t. Το σφάλμα εκφράζεται ως y real y. Τα δεδομένα ελέγχου, δηλαδή οι τιμές y, είναι οι πραγματικές forecasted μέσες εβδομαδιαίες καμπύλες της ΟΤΣ των 12 μηνών του Για την παραγωγή των σεναρίων, χρησιμοποιήθηκε η παρακάτω φόρμουλα: y ( a) y a y y (4.7) real scenarios forecasted real forecasted όπου ο συντελεστής α είναι ένα διάνυσμα διάστασης d=30, που περιέχει μικρές τυχαίες τιμές. Για την παραγωγή 30 σεναρίων απαιτείται η εξαγωγή 30 διανυσμάτων y scenarios. Πίνακας 4-1: Συντελεστές του μοντέλου SARIMA(6,1,6)x(168,0,168)S. Στο Σχήμα 4.7 παρουσιάζονται τα 30 σενάρια της ΟΤΣ για τους μήνες Ιανουάριο, Απρίλιο, Ιούλιο και Οκτώβριο. Επίσης, απεικονίζεται και η αναμενόμενη τιμή (expected value) της ΟΤΣ Περιγραφή του 3 ου βήματος Το διάγραμμα ροής του 3 ου βήματος φαίνεται στο Σχήμα 4.8. Στις επόμενες ενότητες πραγματοποιείται εκτενής περιγραφή των διάφορων παραμέτρων που θα περιγράφουν το πρόβλημα της μεγιστοποίησης της κερδοφορίας. 56

70 Το χρονικό πλαίσιο των αποφάσεων του Προμηθευτή Θεωρείται ένα πρόβλημα λήψης αποφάσεων όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται σε δύο στάδια και υπάρχει μία στοχαστική διαδικασία η οποία αναπαρίσταται από έναν αριθμό σεναρίων. Υποτίθεται ότι στο πρόβλημα εμπλέκονται δύο μεταβλητές απόφασης, έστω x και y. Η απόφαση x λαμβάνεται πριν η πραγματική τιμή της γίνει γνωστή, ενώ η απόφαση y καθορίζεται μετά τον προσδιορισμό της. Κατά συνέπεια, η απόφαση y εξαρτάται από την x και από τον καθορισμό ( ) της στοχαστικής διαδικασίας. Άρα, η μεταβλητή y σημειώνεται καλύτερα ως yx (, ). Σχήμα 4.7. Σενάρια μεταβολής της ΟΤΣ για τους: a) Ιανουάριο, β) Απρίλιο, c) Ιούλιο και d) Οκτώβριο. H αναμενόμενη τιμή σημειώνεται με μαύρο χρώμα. Στον κάθετο άξονα έχουμε μονάδες Ευρώ/kWh Συνοπτικά, η διαδικασία λήψης αποφάσεων έχει ως εξής: 1. Λήψη της απόφασης 2. Η στοχαστική διαδικασία γνωστοποιείται ως στοχαστική μεταβλητή 3. Λήψη της απόφασης Το παραπάνω πρόβλημα είναι ένα πρόβλημα δύο σταδίων στο οποίο ξεχωρίζουν οι εξής μεταβλητές: μεταβλητές πρώτου σταδίου, οι οποίες δεν εξαρτώνται από τις πραγματικές τιμές της στοχαστικής διαδικασίας και οι αποφάσεις που αναπαριστούν λαμβάνονται πριν γίνει γνωστή η διαδικασία, 57

71 μεταβλητές δεύτερου σταδίου, οι οποίες αναπαριστούν αποφάσεις που για να ληφθούν πρέπει πρώτα να καθοριστεί η στοχαστική διαδικασία. Αν ο αριθμός των σεναρίων που θα αναπαραστήσουν τη στοχαστική διαδικασία είναι, τότε οι μεταβλητές δεύτερου σταδίου καθορίζονται φορές, μία για κάθε σενάριο ξεχωριστά. Σχήμα 4.8. Διάγραμμα ροής του 3ου βήματος Ο Προμηθευτής του υπό μελέτη μοντέλου έρχεται αντιμέτωπος με ένα τέτοιο πρόβλημα λήψης αποφάσεων, το χρονοδιάγραμμα του οποίου φαίνεται στο Σχήμα 4-9. Για το δικό του πρόβλημα η στοχαστική διαδικασία είναι η ΟΤΣ, μεταβλητή πρώτου σταδίου είναι η ποσότητα ενέργειας που θα αγοράσει με προθεσμιακά συμβόλαια και μεταβλητές δεύτερου σταδίου είναι η τιμή πώλησης της ενέργειας στους Πελάτες του και η ποσότητα ενέργειας που θα αγοράσει από την ΚΙ. Ο χρονικός ορίζοντας σχεδιασμού της λειτουργίας του Προμηθευτή είναι ένας χρόνος, ενώ το χρονικό πλαίσιο λήψης αποφάσεων είναι ένα μήνας. Ο αριθμός των 58

72 διαθέσιμων προθεσμιακών συμβολαίων είναι 5 και ο Προμηθευτής γνωρίζει τις τιμές τους από την αρχή του μήνα για τον οποίο πρέπει να παρθούν οι αποφάσεις. Σχήμα 4.9. Πρόβλημα λήψης αποφάσεων του Προμηθευτή. Το χρονικό πλαίσιο των αποφάσεων που πρέπει να πάρει ο Προμηθευτής φαίνεται στο Σχήμα 4-10 και έχει ως εξής: 1. Στην αρχή του μήνα αποφασίζει για τις ποσότητες ενέργειας που θα αγοράσει και από ποια προθεσμιακά συμβόλαια (μεσοπρόθεσμη απόφαση). 2. Η ΟΤΣ γνωστοποιείται με 30 σενάρια. 3. Για κάθε σενάριο της ΟΤΣ ο Προμηθευτής σχεδιάζει το τιμολόγιο που θα προσφέρει στους Πελάτες και ανάλογα με την απόκρισή τους σε αυτό, αποφασίζει για τις ποσότητες ενέργειας που θα αγοράζει κάθε ώρα του μήνα από την Κοινοπραξία Ισχύος (βραχυπρόθεσμες αποφάσεις). Η διαδικασία επαναλαμβάνεται για όλους τους μήνες του έτους. Σημειώνεται εδώ, ότι όλα τα μεγέθη που εμπλέκονται με τον χρόνο αναπαρίστανται από εβδομαδιαία διανύσματα, δηλαδή, η περίοδος στο υπό εξέταση μοντέλο είναι t 1,...,168 ώρες. Με άλλα λόγια, το πλαίσιο των αποφάσεων εκτείνεται σε διάστημα ενός μήνα, εκπροσωπείται όμως από ένα μέσο εβδομαδιαίο πλαίσιο 168 ωρών Αντιμετώπιση της αβεβαιότητας Όπως έχει ήδη αναφερθεί η αβεβαιότητα (uncertainty) της μελλοντικής ζήτησης αντιμετωπίζεται με τη θεώρηση των προφίλ φορτίου. Για την ΟΤΣ παράγονται μια σειρά από σενάρια, που αντιστοιχούν σε διαφορετικές προβλέψεις. Μετά την παραγωγή των διανυσμάτων για την ΟΤΣ, το σύνολο των σεναρίων κατατάσσεται σε ένα δέντρο όπως αυτό του Σχήματος Στο πρώτο στάδιο λαμβάνονται οι 59

73 αποφάσεις που αφορούν το χαρτοφυλάκιο των προθεσμιακών συμβολαίων του Προμηθευτή, ενώ στο δεύτερο στάδιο αποφασίζονται η τιμή πώλησης και οι συναλλαγές με την Κοινοπραξία Ισχύος, για καθένα από τα 30 σενάρια χωριστά. Σχήμα Χρονικό πλαίσιο λήψης αποφάσεων. Σχήμα Δένδρο σεναρίων Μοντελοποίηση της δομής της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας Ο Προμηθευτής του εν λόγω μοντέλου, προκειμένου να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις ισχύος των Πελατών του, συμμετέχει α) στην ΚΙ και β) στην Αποκεντρωμένη Αγορά. Η συμμετοχή του Προμηθευτή στην ΚΙ περιλαμβάνει την αγορά ποσοτήτων ενέργειας όταν το διαθέσιμο από ΠΣ φορτίο δεν αρκεί για να καλύψει τη ζήτηση των Καταναλωτών. Η τιμή της ενέργειας στην ΚΙ θεωρείται η ΟΤΣ, η οποία αντιμετωπίζεται ως στοχαστική διαδικασία, που περιγράφεται από 30 60

74 P P P διανύσματα, { 1,..., 168 },. Η τιμή t και η ενέργεια που αγοράζεται είναι μεταβλητές δεύτερου σταδίου. Το κόστος που χρεώνεται ο Προμηθευτής από τις συναλλαγές του στην ΚΙ είναι: C P t, t, (4.8) P P P t t t και αν ληφθεί υπόψη η πιθανότητα του κάθε σεναρίου προκύπτει το αναμενόμενο κόστος: P 30 P Ct Ct, t (4.9) 1 Να σημειωθεί ότι γενικά ένας Προμηθευτής έχει τη δυνατότητα να πουλήσει ποσότητες ενέργειας στην Κοινοπραξία Ισχύος. Σε περίπτωση δηλαδή που δεν μπορέσει να διαθέσει όλη την ενέργεια που έχει αγοράσει με προθεσμιακά συμβόλαια στους Πελάτες, μπορεί να πουλήσει την πλεονάζουσα ποσότητα στην ημερήσια αγορά με την τρέχουσα ΟΤΣ. Αυτό δεν συμβαίνει στο εξεταζόμενο μοντέλο. Εδώ θεωρείται, για λόγους απλότητας, ότι όλοι οι Καταναλωτές αποκρίνονται στις τιμές που τους προσφέρει ο Προμηθευτής, στα πλαίσια ενός προγράμματος Απόκρισης Ζήτησης. Με αυτό σαν δεδομένο, ο Προμηθευτής επιλέγει το τιμολόγιο πώλησης με τέτοιο τρόπο ώστε να μην περισσέψει η ενέργεια που έχει αγοράσει με προθεσμιακά συμβόλαια. Η συμμετοχή του Προμηθευτή στην Αποκεντρωμένη αγορά περιλαμβάνει την επισύναψη ΠΣ. Ένα προθεσμιακό συμβόλαιο είναι μία σημερινή συμφωνία και υποχρέωση για μία αγοραπωλησία σε προκαθορισμένη μελλοντική χρονική στιγμή (maturity) και σε προκαθορισμένη τιμή (delivery price). Στην αγορά ηλεκτρική ενέργειας η διαφορά μεταξύ της προσδοκώμενης ΟΤΣ και της συμφωνηθείσας τιμής σε ένα προθεσμιακό συμβόλαιο δηλώνει μία προσαύξηση που είναι διατεθειμένος ο Προμηθευτής να πληρώσει ώστε να μειώσει την έκθεση στον κίνδυνο μεγάλης διακύμανσης της πραγματικής ΟΤΣ. Αν τη στιγμή πώλησης της ενέργειας η ΟΤΣ είναι μεγαλύτερη από τη συμφωνηθείσα, τότε το προθεσμιακό συμβόλαιο εκφράζει απώλειες για τον Προμηθευτή. Αντιθέτως, αν η ΟΤΣ είναι χαμηλότερη, τότε ο Προμηθευτής επιτυγχάνει κέρδος. Αυτά τα κέρδη και οι απώλειες ονομάζονται εικονικά κέρδη και εικονικές απώλειες αντίστοιχα, γιατί δείχνουν το γεγονός ότι ο Προμηθευτής μπορούσε να πάει καλύτερα ή χειρότερα με τις συναλλαγές του στην ημερήσια αγορά. Όμως, μία εικονική απώλεια καθιστά τον Προμηθευτή λιγότερο ανταγωνιστικό στην αγορά γιατί σημαίνει ότι αγόρασε την ενέργεια σε χειρότερη τιμή σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές του, αν αυτοί προτίμησαν την ημερήσια αγορά. Στο προτεινόμενο μοντέλο η επιρροή των ενεργειών του Προμηθευτή στις τιμές των συμβολαίων αναπαρίσταται με καμπύλες προθεσμιακών συμβολαίων όπως αυτή που φαίνεται στο Σχήμα Στο σχήμα αυτό η καμπύλη του συμβολαίου αποτελείται από τρία μπλοκ. Η συμφωνηθείσα τιμή απεικονίζεται στον y-άξονα, ενώ η ποσότητα ενέργειας που αγοράζεται στον άξονα των x. Τα μπλοκ του κάθε συμβολαίου προσαρμόζονται ανάλογα στο πρόβλημα της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Έχουν θεωρηθεί ΠΣ τα οποία έχουν διάρκεια ισχύος ενός μήνα. Στην αρχή κάθε μήνα αποφασίζεται από το προτεινόμενο μοντέλο η βέλτιστη ποσότητα προμήθειας από το μηνιαίο ΠΣ. Τα ΠΣ διαφέρουν ανά περιόδους μέσα στην ημέρα και ανάμεσα στις ημέρες της εβδομάδας. Διακρίνουμε 5 περιόδους μεταβολής της τιμής του συμβολαίου μέσα στο 24ωρο. Αυτό γιατί σε μία τυπική 61

75 ημερήσια καμπύλη ΟΤΣ υπάρχουν 5 διακριτές περιοχές (περίοδοι) που μεταβάλλεται η μορφή της καμπύλης. Οι ώρες που περιλαμβάνει κάθε περίοδος (period) είναι: period#1={01:00, 02:00, 03:00, 04:00, 05:00, 06:00, 07:00, 08:00, 09:00, 10:00}, period#2={11:00, 12:00, 13:00, 14:00}, period#3={15:00, 16:00, 17:00, 18:00}, period#4={19:00, 20:00, 21:00, 22:00}, period#5={23:00,24:00}. Οι περίοδοι period#2 και period#4 αναφέρονται σε ώρες αιχμής της ΟΤΣ, ενώ οι υπόλοιπες περίοδοι σε ώρες εκτός αιχμής. Για την εξαγωγή των τιμών των συμβολαίων χρησιμοποιήθηκε η ακόλουθη σχέση: όπου avg period F avg rt period period e (4.10) είναι η μέση ΟΤΣ της περιόδου, r ένας συντελεστής που εκφράζει ποσοστό αύξησης και T η περίοδος ισχύος του συμβολαίου 1 ( T ). 12 Σχήμα Καμπύλη προθεσμιακών συμβολαίων. Επίσης κάθε συμβόλαιο περιλαμβάνει 5 μπλοκ που αναφέρονται σε ίση ποσότητα φορτίου αλλά σε αυξανόμενη τιμή αγοράς αυτού του φορτίου. Τα όρια των συμβολαίων είναι 20, 40 60, 80, και 100 kw. Οι τιμές αγοράς των συμβολαίων είναι αντιστρόφως ανάλογες των ποσοτήτων. Δηλαδή η αγορά μεγάλης ποσότητας αντιστοιχεί σε μικρή τιμή αγοράς. Στο Σχήμα 4.13 παρουσιάζονται οι καμπύλες των 5 συμβολαίων για το 1ο μπλοκ και η αναμενόμενη ΟΤΣ για τον μήνα του Ιανουαρίου. 62

76 Σχήμα Καμπύλες προθεσμιακών συμβολαίων και ΟΤΣ. Στον κάθετο άξονα έχουμε μονάδες Ευρώ/kWh. Το κόστος που χρεώνεται ο Προμηθευτής από την αγορά ενέργειας με ΠΣ εντάσσεται στο μοντέλο με τις παρακάτω εξισώσεις: N j F F F t fjt fjt f F j1 C P, t (4.11) F 0 P P, f, j, t (4.12) fjt F fjt,max N j F F Pft Pftj, f, t (4.13) j1 όπου F είναι το σύνολο των προθεσμιακών συμβολαίων. Οι Εξ. (4.11) εκφράζουν το κόστος της αγορασμένης ενέργειας με συμβόλαια ως το άθροισμα του γινομένου της ποσότητας P επί την τιμή F fjt F fjt σε κάθε μπλοκ. Οι περιορισμοί (4.12) εκφράζουν τα όρια της ποσότητας που μπορεί να αγορασθεί από κάθε μπλοκ του συμβολαίου και τέλος οι Εξ. (4.13) δίνουν τη συνολική ποσότητα ενέργειας που αγοράζεται από κάθε συμβόλαιο ως άθροισμα των ποσοτήτων που αντιστοιχούν σε κάθε μπλοκ του συμβολαίου Η απόκριση του Καταναλωτή Από την πλευρά του Καταναλωτή, η ζήτηση της ηλεκτρικής ενέργειας σχετίζεται με το όφελος που αυτός απολαμβάνει από τη χρήση της. Το όφελος αυτό εκφράζεται από μία μη φθίνουσα, κοίλη, μαθηματική συνάρτηση. O Καταναλωτής δίνει προτεραιότητα σε εκείνες τις χρήσεις που του προσφέρουν μεγαλύτερο όφελος, επομένως μεγάλη κλίση της συνάρτησης παρατηρείται στις αρχικές ποσότητες ζητούμενης ενέργειας, ενώ όσο ο Καταναλωτής αυξάνει τη ζήτησή του και χρησιμοποιεί την ενέργεια για δραστηριότητες χαμηλότερης προτεραιότητας, η κλίση της συνάρτησης μειώνεται. Η συνάρτηση είναι προφανώς μη φθίνουσα αφού ο Καταναλωτής πάντα απολαμβάνει μεγαλύτερο όφελος από μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας. 63

77 Το κόστος που χρεώνεται ο Καταναλωτής από τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας είναι οικονομικό και υπολογίζεται ως το γινόμενο της ποσότητας dt () ενέργειας επί την τιμή rt () που χρεώνεται για αυτή. Η συμπεριφορά του Καταναλωτή είναι τέτοια ώστε να μεγιστοποιείται το όφελος με ταυτόχρονη μείωση του κόστους από τη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας. Δηλαδή, αν οριστεί B[ d( t)] η συνάρτηση του οφέλους (benefit function), ο Καταναλωτής συμπεριφέρεται έτσι ώστε: max{b[d(t)] d(t) r(t)} (4.14) Ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη μεγίστου της (4.14) είναι η B[d(t)] B[d(t)] r( t) 0 r( t) d( t) d( t) (4.15) Σύμφωνα με την Εξ. (4.15), η αύξηση του οφέλους για τον Καταναλωτή με την αύξηση της ζήτησης επηρεάζεται από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Τη συμπεριφορά αυτή προσπαθεί ο Προμηθευτής να προβλέψει και να εκμεταλλευτεί στα πλαίσια της Απόκρισης Ζήτησης. Υπάρχουν 5 μοντέλα που περιγράφουν τη συμπεριφορά του Καταναλωτή: γραμμικό, εκθετικό, λογαριθμικό, πιθανοτικό και υπερβολικό. Με βάση αυτά, προκύπτουν 5 αντίστοιχες συναρτήσεις ζήτησης (demand functions) οι οποίες ενσωματώνονται στο υπό μελέτη μοντέλο για να αναπαραστήσουν την απόκριση των Πελατών στην προτεινόμενη τιμή πώλησης: 1. Γραμμική συνάρτηση ζήτησης Το γραμμικό μοντέλο για τη συμπεριφορά του Καταναλωτή προτείνει ότι η συνάρτηση του κέρδους του δίνεται από τη σχέση B[ d ( t)] B ( t) r ( t)[ d ( t) - d ( t)] 1 d ( t) - d ( t) 2 ( ) ( t) lin lin lin lin lin lin o 0 0 o lin t d0 (4.16) Στις συναρτήσεις που περιγράφουν το όφελος του Καταναλωτή ο όρος B () t 0 είναι δύσκολο να προβλεφθεί γιατί εξαρτάται από υποκειμενικές απόψεις του κάθε Καταναλωτή. Στην εν λόγω περίπτωση θεωρείται μηδενικό κέρδος από μηδενική ζήτηση ενέργειας, δηλαδή B ( t) 0. 0 Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο όρος (t) ο οποίος εκφράζει την ελαστικότητα της ζήτησης και περιγράφει τον βαθμό ανταπόκρισης της ζήτησης στις διακυμάνσεις της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας. Η ελαστικότητα λαμβάνει πάντοτε αρνητικές τιμές, αφού η ζήτηση μειώνεται με αύξηση της τιμής. Θεωρητικά, η ελαστικότητα παίρνει διαφορετικές τιμές κατά τη διάρκεια της περιόδου εξέτασης της συμπεριφοράς των Καταναλωτών. Σε γενικές γραμμές, η ελαστικότητα παίρνει μεγάλες τιμές (κοντά στο -1) κατά τη διάρκεια περιόδων αιχμής όπου οι Καταναλωτές έχουν περισσότερα φορτία συνδεδεμένα και η υψηλή τους δραστηριότητα τους δίνει πολλές επιλογές για μείωση της ζήτησης σε περίπτωση αύξησης των τιμών. Το αντίθετο συμβαίνει σε περιόδους 64

78 μη αιχμής όπου η ζήτηση περιορίζεται μόνο για την κάλυψη των βασικών αναγκών και επομένως ο Καταναλωτής δεν είναι σε θέση να μειώσει κι άλλο τη ζήτησή του αν αυξηθούν οι τιμές. Παραγωγίζοντας τη συνάρτηση του κέρδους και θέτοντάς τη στην Εξ.(4.15) προκύπτει ότι για τη βέλτιστη συμπεριφορά του Καταναλωτή, η ζήτηση εξαρτάται από την τιμή πώλησης όπως περιγράφει η παρακάτω εξίσωση: lin lin d ( r( t)) do ( t) 1 lin ( t)( r( t) - ro ( t)) ro () t (4.17) Από την Εξ. (4.17), λύνοντας ως προς την ελαστικότητα, προκύπτει η μαθηματική έκφραση για αυτήν: lin lin r (t) d () t () t d (t) r(t) o lin 0 (4.18) Όπως προκύπτει από τη γραφική παράσταση της (4.17), η γραμμική συνάρτηση ζήτησης είναι μία ευθεία γραμμή με κλίση την ελαστικότητα (Σχήμα 4-14). Μικρότερη ελαστικότητα κάνει την ευθεία πιο οριζόντια. Εξαιτίας της διατύπωσης του μοντέλου πρέπει να υπάρχει ένα άνω όριο στην τιμή πώλησης πάνω από το οποίο οι Καταναλωτές δεν καταναλώνουν ενέργεια (σημείο Α στο Σχήμα 4-14). Σχήμα Γραμμική συνάρτηση ζήτησης για διάφορες τιμές της ελαστικότητας Με ανάλογο τρόπο προκύπτουν και οι υπόλοιπες συναρτήσεις ζήτησης. 2. Εκθετική συνάρτηση ζήτησης Η εκθετική συνάρτηση ζήτησης δίνεται από τη σχέση (4.19) όπως αυτή προκύπτει από την συνάρτηση (4.20) του κέρδους ενός Καταναλωτή με εκθετική συμπεριφορά: exp exp exp ( r( t) - ro ( t)) d ( r( t)) do ( t)exp ( t) ro () t 65 (4.19)

79 exp exp exp exp exp 1 d ( t) B [ d ( t)] B0 ( t) r0( t) d ( t) 1 ln -1 exp exp ( t) do ( t) (4.20) Χρησιμοποιώντας την έκφραση αυτή μπορεί να παρατηρηθεί μία ουτοπική κατάσταση στην οποία ο Καταναλωτής απολαμβάνει όφελος από την χρήση μηδαμινών ποσοτήτων ενέργειας, για παράδειγμα μόνο με την ύπαρξη ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, χωρίς τη χρήση τους. 3. Λογαριθμική συνάρτηση ζήτησης Με το λογαριθμικό μοντέλο συμπεριφοράς του Καταναλωτή, το οποίο περιγράφεται με τις Εξ.(4.21) και (4.22), μπορεί να παρατηρηθεί κέρδος ή ζημιά για πολύ μικρές τιμές της ζήτησης, ανάλογα με την τιμή της ελαστικότητας. log log log log log log log d ( t) - do ( t) B [ d ( t)] B0 ( t) r0( t) do ( t) ( t) exp -1 log log ( t) do ( t) d r t d t t log log log rt () ( ( )) o ( ) 1 ( )ln ro () t (4.21) (4.22) 4. Πιθανοτική συνάρτηση ζήτησης Το πιθανοτικό μοντέλο καλύπτει τα γενικά χαρακτηριστικά της συνάρτησης του κέρδους: μη φθίνουσα και κοίλη. Η συνάρτηση (4.23) δεν ορίζεται για μηδενική τιμή ονομαστικού φορτίου ή για ελαστικότητα ίση με -1 και υπάρχει πιθανότητα για αρνητικές τιμές κέρδους. Το διαφορικό κέρδος είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο της γραμμικής συμπεριφοράς ενώ παρατηρείται μείωση του κέρδους για μικρές τιμές της ελαστικότητας. Η πιθανοτική συνάρτηση ζήτησης περιγράφεται μαθηματικά με την Εξ. (4.24). -1 () ptn ptn ptn 0( ) ( ) () t ptn ptn ptn r t d t d t B [ d ( t)] B0 ( t) -1-1 ptn 1 ptn( t) do ( t) (4.23) ptn ptn rt () d ( r( t)) do ( t) ro () t ptn () t (4.24) 5. Υπερβολική συνάρτηση ζήτησης Η υπερβολική συνάρτηση ζήτησης περιγράφεται από τη σχέση (4.26) όπως αυτή προκύπτει από την υπερβολική συνάρτηση κέρδους (4.25): hyp hyp hyp hyp hyp hyp hyp o B [ d ( t)] B ( t) - r ( t) d ( t) ( t) ln ( d ( t) - d ( t))(1- ( t)) (4.25) 66

80 hyp hyp rt () hyp d ( r( t)) do ( t) 1- ( t) ro () t (4.26) Σε όλες τις παραπάνω εξισώσεις η μεταβλητή d () 0 t αντιστοιχεί στην ονομαστική ζήτηση του Καταναλωτή, ενώ η ro () t στην ονομαστική τιμή πώλησης. Στο Σχήμα 4-15 συγκρίνονται γραφικά οι συναρτήσεις του κέρδους για κάθε μοντέλο και οι αντίστοιχες συναρτήσεις ζήτησης. Σχήμα α) Σύγκριση συναρτήσεων για το κέρδος των Καταναλωτών από τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας ανάλογα με τη συμπεριφορά τους, β) Σύγκριση συναρτήσεων ζήτησης όπως αυτές προκύπτουν από τις συναρτήσεις του α). Η ελαστικότητα είναι β=-0,5. Στο υπό εξέταση μοντέλο ο Προμηθευτής αντιστοιχεί τα προφίλ φορτίου, όπως αυτά προέκυψαν από τη συσταδοποίηση που προηγήθηκε, στην ονομαστική ζήτηση d () 0 t της συστάδας των Καταναλωτών. Στο δεύτερο στάδιο των αποφάσεών του, βάσει των σεναρίων για την ΟΤΣ, υπολογίζει την ονομαστική τιμή πώλησης ro () t με τέτοιο τρόπο ώστε να καλύπτει τα βασικά έξοδά του (ΟΤΣ και χρεώσεις δικτύου) και να επιτυγχάνει ένα 10% κέρδος. Με την εισαγωγή των παραπάνω δεδομένων στις συναρτήσεις ζήτησης και την ενσωμάτωση αυτών στο πρόβλημα βελτιστοποίησης του κέρδους του, ο Προμηθευτής είναι σε θέση να υπολογίσει, όχι μόνο τη βέλτιστη τιμή πώλησης της ενέργειας, αλλά και την απόκριση των Πελατών του στην τιμή αυτή [87]. Όπως προαναφέρθηκε, η τιμή πώλησης είναι μεταβλητή δευτέρου σταδίου, υπολογίζεται δηλαδή μία για κάθε σενάριο της στοχαστικής ΟΤΣ. Βάσει των συναρτήσεων ζήτησης η κατανάλωση των Πελατών υπολογίζεται επίσης για κάθε σενάριο ΟΤΣ. Αν είναι η τιμή πώλησης που προσφέρεται στην K συστάδα D ct Καταναλωτών, την t ώρα, για το σενάριο ω, τότε οι Καταναλωτές της συστάδας αυτής, την ίδια ώρα, για το ίδιο σενάριο θα αποκρίνονται με ζήτηση E. Η αναμενόμενη τιμή πώλησης και η αντίστοιχη ζήτηση, λαμβάνοντας υπόψη και την πιθανότητα του κάθε σεναρίου, υπολογίζονται από τις παρακάτω σχέσεις: D 30 D ct ct, ct, (4.27) 1 D ct 67

81 D ct 30 D,, 1 ct (4.28) E E c t Για λόγους απλότητας θεωρείται ότι όλοι οι Καταναλωτές της συστάδας αποκρίνονται με τον ίδιο τρόπο, όπως αυτός περιγράφεται από τις συναρτήσεις ζήτησης και επιπλέον, κανένας Καταναλωτής δεν αλλάζει Προμηθευτή μέσα στην περίοδο εξέτασης του μοντέλου Το ισοζύγιο της ενέργειας Το ισοζύγιο της ενέργειας στο υπό μελέτη πρόβλημα εκφράζεται με τη σχέση: D P F Ect Et Pft, c, t, (4.29) ff Η σχέση αυτή δείχνει ότι, για κάθε συστάδα Καταναλωτών και για κάθε σενάριο ω, ο Προμηθευτής πρέπει να αγοράζει από την Κοινοπραξία Ισχύος τη διαφορά ανάμεσα στην τελική ζήτηση των Πελατών του και την ποσότητα ενέργειας που έχει αγοράσει με προθεσμιακά συμβόλαια Περιορισμός της τιμής πώλησης Στο εξεταζόμενο πρόβλημα προστίθενται κάποιοι περιορισμοί στις τιμές πώλησης έτσι ώστε τα αποτελέσματα να ανταποκρίνονται όσο το δυνατό περισσότερο στην πραγματικότητα. Οι περιορισμοί αυτοί αφορούν το άνω όριο που θέτει ο Ρυθμιστής της Αγοράς με σκοπό να διατηρηθεί η εύρυθμη και ανταγωνιστική λειτουργία της αγοράς. Αν η ελαστικότητα των Καταναλωτών είναι πολύ μικρή τότε, χωρίς την ύπαρξη τέτοιου ορίου, θα αυξηθεί ουτοπικά η τιμή πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, ο Προμηθευτής του μοντέλου καθορίζει κι ένα δικό του όριο στην ανώτατη τιμή του τιμολογίου που θα προσφέρει στους Καταναλωτές, έτσι ώστε να είναι δελεαστικό για αυτούς και ανταγωνιστικό σε σχέση με τιμολόγια άλλων Προμηθευτών. Τα παραπάνω συνοψίζονται στη σχέση: E 168 D D ct ct D c,max, c, D (4.30) t1 Ec Το αναμενόμενο κέρδος Το κέρδος που αναμένει ο Προμηθευτής του μοντέλου υπολογίζεται ως η διαφορά ανάμεσα στα αναμενόμενα έσοδά του και τα αναμενόμενα έξοδά του. Τα έσοδά του προέρχονται από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας στου Πελάτες του και υπολογίζονται ως το γινόμενο της τιμής πώλησης επί την κατανάλωση των Πελατών: D D R E, c, t, (4.31) ct ct ct 68

82 Αν ληφθεί υπόψη και η πιθανότητα των σεναρίων τότε το εκτιμώμενο κέρδος θα είναι το γινόμενο της αναμενόμενης τιμής πώλησης επί την αντίστοιχη ζήτηση: R E, c, t (4.32) ct ct ct Τα έξοδά του Προμηθευτή αφορούν την αγορά των απαραίτητων ποσοτήτων ενέργειας όπως έχει αναλυθεί σε προηγούμενες ενότητες, καθώς και τις χρεώσεις για την πρόσβασή του στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής. Για τις χρεώσεις αυτές ισχύει: όπου et είναι η χρέωση ενέργειας και N D C etet ptpt, (4.33) t pt είναι η χρέωση ισχύος για τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής, ενώ P t είναι η συμφωνημένη ισχύς σε /kwh για κάθε συστάδα Καταναλωτών. Συνδυάζοντας τα παραπάνω, το κέρδος του Προμηθευτή μπορεί να υπολογιστεί με την εξίσωση: RetailerProfit= 30 1 j 30 1 t R C C C P F N ct t t t N D D P P D F F ct Ect t t et Et ptpt fjtpfjt, c t f F j1 (4.34) Διαχείριση του ρίσκου Επειδή στο πρόβλημα της μεγιστοποίησης του κέρδους του Προμηθευτή εμπλέκονται στοχαστικές μεταβλητές, το κέρδος συνοδεύεται από μία κατανομή πιθανότητας. Επομένως, θα ήταν σωστότερο το κέρδος να αναφέρεται ως αναμενόμενο κέρδος, αυτό όμως δεν εξαλείφει τις πιθανότητες για χαμηλό, καθόλου ή και αρνητικό κέρδος. Για να αποφευχθεί η ενσωμάτωση στρατηγικών που συνεπάγονται πιθανότητα χαμηλού κέρδους ή ακόμη και ζημίας στο χαρτοφυλάκιο του Προμηθευτή του εξεταζόμενου μοντέλου, συμπεριλαμβάνεται στη διατύπωση του προβλήματος η CVaR (Conditional Value-at-Risk) ως μέτρο διαχείρισης του ρίσκου που έχουν οι ενέργειες του Προμηθευτή. Η CVaR σε επίπεδο εμπιστοσύνης, κατά τη μεγιστοποίηση του κέρδους του Προμηθευτή, ορίζεται ως το αναμενόμενο κέρδος των (1 ) 100% σεναρίων με το χαμηλότερο κέρδος. Στο υπό μελέτη μοντέλο η CVaR είναι λύση του παρακάτω προβλήματος βελτιστοποίησης [79]: 69

83 Maximize, ( ) 1 1 ( ) ( ) st.. P F N Rct Ct Ct C ( ) 0, t ( ) 0, (4.35) Η βέλτιστη τιμή του αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη τιμή του κέρδους για το οποίο η πιθανότητα να επιτευχθεί κέρδος μικρότερο ή ίσο με είναι μικρότερη ή ίση με 1. Η βοηθητική μεταβλητή ( ) είναι ίση με τη διαφορά του από το κέρδος του σεναρίου ω, αν αυτή είναι θετική. Περαιτέρω ανάλυση της CVaR και του προβλήματος βελτιστοποίησης που εμπλέκεται με αυτή ξεφεύγει από τα όρια της παρούσας διπλωματικής Μαθηματική διατύπωση του προβλήματος Συνδυάζοντας όλα τα παραπάνω προκύπτει η μαθηματική διατύπωση του εξεταζόμενου μοντέλου ως ένα πρόβλημα βελτιστοποίησης (Εξ. 4.36) που υπόκειται στους περιορισμούς που περιγράφουν οι Εξ. (4.37)-(4.41): Maximize F D P Pfjt, t,e t,, ( ) T j 1 υπό τους περιορισμούς: N N D D P P D F F t Et t t etet ptpt fjtpfjt t1 f F j1 1 1 ( ) ( ) F fjt,max (4.36) F 0 P P, f, j, t (4.37) E fjt 168 D D ct ct D c,max, c, D (4.38) t1 Ec D P F Et Et Pft, t, (4.39) ff D D D D t t ot Et Eot 1, t, D ot N N T j D D P P F F t Et t t fjtpfjt ( ) 0, t1 f F j1 ( ) 0, (4.40) 70

84 Ο συντελεστής γ που εμφανίζεται στην αντικειμενική συνάρτηση είναι ένας συντελεστής βαρύτητας ο οποίος χρησιμοποιείται για τη στάθμιση του αναμενόμενου ρίσκου και του κινδύνου των ενεργειών του Προμηθευτή. Ο συντελεστής αυτός παίρνει τιμές από 0 εώς και όσο μεγαλύτερος είναι τόσο πιο πολύ αποστρέφεται τον κίνδυνο ο Προμηθευτής. Πιο αναλυτικά, αν 0 το πρόβλημα λύνεται χωρίς να ληφθεί υπόψη το ρίσκο. Ένας ριψοκίνδυνος Προμηθευτής επιλέγει χαμηλές τιμές για τον συντελεστή γ, απολαμβάνει μεγαλύτερο αναμενόμενο κέρδος, αλλά εκτίθεται σε μεγάλες διακυμάνσεις του πραγματικού κέρδους. Αντίθετα, ένας συντηρητικός Προμηθευτής αποδέχεται ένα χαμηλότερο αναμενόμενο κέρδος επιλέγοντας μεγαλύτερη τιμή για τον συντελεστή γ. Το μοντέλο, όπως περιγράφεται με τις παραπάνω εξισώσεις, μελετά το πρόβλημα θεωρώντας πως ο Καταναλωτής συμπεριφέρεται σύμφωνα με τη γραμμική συνάρτηση ζήτησης. Προφανώς, για να γίνει μελέτη των υπόλοιπων μοντέλων συμπεριφοράς του Καταναλωτή αρκεί η αντικατάσταση της εξίσωσης που εκφράζει την εξίσωση της γραμμικής συνάρτησης ζήτησης με τις επιθυμητές συναρτήσεις ζήτησης, όπως αυτές διατυπώθηκαν στην Ενότητα

85 5 Αποτίμηση της κερδοφορίας Προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας σε περιβάλλον ανταγωνιστικής αγοράς Εφαρμογή του μοντέλου 5.1. Υλοποίηση του μοντέλου Το μοντέλο έχει διαμορφωθεί στη γλώσσα GAMS (General Algebraic Modeling System). Η GAMS είναι η πρώτη γλώσσα αλγεβρικής μοντελοποίησης που αναπτύχθηκε και έχει σχεδιαστεί αποκλειστικά για να παρέχει μία υψηλού επιπέδου γλώσσα προγραμματισμού για την εύχρηστη μοντελοποίηση μεγάλων και σύνθετων προβλημάτων βελτιστοποίησης. Η ευκολία στη χρήση της GAMS έγκειται στην ελευθερία που δίνει στον χρήστη να επιλέξει μόνος του τα ονόματα των παραμέτρων, μεταβλητών και εξισώσεων που συντάσσουν το πρόβλημα βελτιστοποίησης, στη σαφήνεια που χαρακτηρίζουν τις μοντελοποιημένες αλγεβρικές σχέσεις, καθώς και στη δυνατότητα για ένταξη περιεκτικών επεξηγηματικών σχολίων. Κάθε κώδικας δηλαδή της GAMS αποτελεί ταυτόχρονα και την τεκμηρίωσή του. Επιπλέον, η GAMS παρέχει στον χρήστη ένα περιβάλλον όπου η ανάπτυξη των μοντέλων χαρακτηρίζεται από την εύκολη επεκτασιμότητά τους, επιτρέπει δηλαδή στη μοντελοποίηση να ξεκινήσει με ένα μικρό σύνολο δεδομένων και στη συνέχεια, μετά την επαλήθευση της ορθότητάς της, να επεκταθεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Στον χρήστη παρέχεται πλήθος ολοκληρωμένων solvers για την επίλυση των προβλημάτων βελτιστοποίησης. Η απεικόνιση ενός προβλήματος σε GAMS είναι ανεξάρτητη της επιλογής του solver που θα το επιλύσει και των αρχικών δεδομένων του. Ο χρήστης μπορεί εύκολα να αλλάξει τη δομή του μοντέλου, τη διατύπωσή του, τον επιλεγμένο solver, ακόμα και να μετατρέψει ένα πρόβλημα από γραμμικό σε μη γραμμικό. Η απλότητα, η ευελιξία των μαθηματικών μοντέλων που κατασκευάζονται με GAMS, καθώς και η φορητότητά τους ανάμεσα στις διάφορες υπολογιστικές πλατφόρμες κάνουν την GAMS ιδιαίτερα οικεία ακόμα και σε όσους έχουν ελάχιστη προγραμματιστική εμπειρία [88]. Η μη-γραμμική μορφή της αντικειμενικής συνάρτησης επιλύεται με τον επιλυτή CONOPT. Ο CONOPT είναι ένας επιλυτής για μεγάλης κλίμακας μη γραμμικά προβλήματα βελτιστοποίησης. Στηρίζεται στην παλιά δοκιμασμένη μέθοδο GRG (Generalized Reduced Gradient Method) με πολλές νεότερες επεκτάσεις ώστε να είναι αποτελεσματικός και αξιόπιστος για μία ευρεία κατηγορία μοντέλων. Η αρχική 72

86 μέθοδος GRG βοηθά στην λύση δύσκολων, με υψηλό βαθμό μη γραμμικότητας προβλημάτων γρήγορα και αξιόπιστα ενώ οι νεότερες επεκτάσεις του solver τον καθιστούν αποτελεσματικό και για πιο εύκολα μη γραμμικά μοντέλα. Η αρχιτεκτονική αυτή του CONOPT, καθώς και η ενσωματωμένη σε αυτόν λογική δυναμικής επιλογής της καταλληλότερης μεθόδου, τον καθιστούν την καταλληλότερη επιλογή για την επίλυση του προτεινόμενου μοντέλου [89]. Η γραμμική μορφή της αντικειμενικής συνάρτησης επιλύεται με τον επιλυτή CPLEX. Ο CPLEX είναι ένας solver που επιτρέπει στον χρήστη να συνδυάσει τις υψηλού επιπέδου δυνατότητες της GAMS με τη δύναμη των CPLEX optimizers της εταιρίας ΙΒΜ. Οι CPLEX optimizers πήραν τον όνομά τους από τον αλγόριθμό SIMPLEX τον οποίο χρησιμοποιούν για την επίλυση μοντέλων γραμμικού προγραμματισμού. Είναι ο πιο καθιερωμένος και αξιόπιστος solver για την επίλυση τέτοιων γραμμικών προβλημάτων βελτιστοποίησης [90] Εφαρμογή του μοντέλου Η εφαρμογή του μοντέλου γίνεται σε πλήθος περιπτώσεων, έτσι ώστε να εξεταστούν όλες οι παράμετροι και ο τρόπος που αυτές επηρεάζουν την κερδοφορία του Προμηθευτή. Οι περιπτώσεις αυτές αναλύονται στις επόμενες ενότητες Σύγκριση των διαφορετικών αλγορίθμων συσταδοποίησης Στην περίπτωση αυτή συγκρίνεται η επίδραση που έχει η επιλογή του αλγορίθμου συσταδοποίησης του 1ου βήματος στο κέρδος του Προμηθευτή. Στην εφαρμογή του μοντέλου θεωρείται ότι οι Καταναλωτές αποκρίνονται σύμφωνα με τη γραμμική συνάρτηση ζήτησης (Εξ. 4.40), όπου στην ονομαστική ζήτηση d 0 αντιστοιχίζεται διαφορετικό προφίλ φορτίου ανάλογα με τον αλγόριθμο που χρησιμοποιήθηκε στο 1ο βήμα για τη συσταδοποίηση των Καταναλωτών. Η ελαστικότητα που χαρακτηρίζει τους Καταναλωτές θεωρείται σταθερή και ίση με 0,5 ενώ στον συντελεστή γ που αφορά τη διαχείριση του κινδύνου δίνεται η τιμή 1. Το όριο της τιμής πώλησης είναι 100% επί της χρέωσης ενέργειας όπως αυτή ορίζεται από τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού για το οικιακό τιμολόγιο του 2013 (0,077 /kwh). Τα αποτελέσματα που προκύπτουν φαίνονται στους Πίνακες 5-1 εώς

87 Πίνακας 5-1: Κέρδος και κερδοφορία (σε Ευρώ) ανά μήνα με τη χρήση του K-means. 74

88 Πίνακας 5-2: Κέρδος και κερδοφορία (σε Ευρώ) ανά μήνα με τη χρήση του MVM. Από τα αποτελέσματα που προκύπτουν από το μοντέλο στην περίπτωση που η συσταδοποίηση γίνει με τον αλγόριθμο K-means, είναι φανερό πως οι συστάδες#1 και #3 είναι αυτές που δίνουν σε όλους τους μήνες το μεγαλύτερο κέρδος στον Προμηθευτή πράγμα αναμενόμενο, λόγω του υψηλού τους φορτίου (Σχήμα 4.2). Στον πίνακα με τα αποτελέσματα του MVM ξεχωρίζει το πολύ χαμηλό κέρδος της συστάδας#1, πράγμα αναμενόμενο αφού ο MVM απομονώνει στη συστάδα αυτή έναν μόνο Καταναλωτή. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η κατανομή των υπόλοιπων 83 Καταναλωτών γίνεται μόνο στις υπόλοιπες 4 συστάδες και λόγω του υψηλού φορτίου τους, δίνουν πολύ μεγάλο κέρδος στον Προμηθευτή, ειδικά η συστάδα#5. Ο αλγόριθμος SOM, όπως φαίνεται και στο Σχήμα 4.4, διακρίνει τη συστάδα#5 με υψηλό φορτίο, επομένως ξεχωρίζει στα αποτελέσματα από την εφαρμογή του στο μοντέλο με το πολύ υψηλό κέρδος της συστάδας αυτής για όλους τους μήνες. 75

89 Ομοιόμορφες μοιάζουν οι συστάδες#1, #2, #3 αν σαν κριτήριο θεωρηθεί το κέρδος που φέρουν στον Προμηθευτή, ενώ η συστάδα#4 έχει το χαμηλότερο φορτίο, άρα και το χαμηλότερο κέρδος για τον Προμηθευτή. Πίνακας 5-3: Κέρδος και κερδοφορία (σε Ευρώ) ανά μήνα με τη χρήση του SOM. 76

90 Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται το αθροιστικό κέρδος για τον Προμηθευτή, για όλες τις συστάδες και για όλους τους μήνες, ανάλογα με τον αλγόριθμο που χρησιμοποιήθηκε για τη συσταδοποίηση των Καταναλωτών. Από τη σύγκριση των αποτελεσμάτων προκύπτει μεγαλύτερο κέρδος για τον Προμηθευτή αν η συσταδοποίηση των Καταναλωτών γίνει με τον αλγόριθμο SOM. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη μαθηματική αξιολόγηση των αλγορίθμων από την οποία προκύπτει ότι ο MVΜ είναι αυτός που οδηγεί σε καλύτερη κατηγοριοποίηση των Καταναλωτών. Παρ όλα αυτά, επειδή η διαφορά στο κέρδος είναι μικρή, επιλέγεται ο K-means για την εξέταση των περιπτώσεων που ακολουθούν ως ο πιο χρησιμοποιούμενος στη βιβλιογραφία αλγόριθμος συσταδοποίησης. Πίνακας 5-4: Συνολικό ετήσιο κέρδος (σε Ευρώ) Ορισμός προεπιλεγμένων ρυθμίσεων - Παράδειγμα εφαρμογής του μοντέλου Για την εξέταση των υπόλοιπων περιπτώσεων επιλέγονται τυχαία 4 μήνες, ο Ιανουάριος, ο Απρίλιος, ο Ιούλιος και ο Οκτώβριος και με βάση τα αποτελέσματα που δίνει ο K-means επιλέγεται η συστάδα 1 ως αυτή με τη μεγαλύτερη κερδοφορία, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 5-5: Κερδοφορία ανά συστάδα επιλογή συστάδας με τη μεγαλύτερη μέση μηνιαία κερδοφορία Συστάδα Επιλεγμένοι Μήνες Ιανουάριος 0,17 0,13 0,16 0,14 0,13 Απρίλιος 0,16 0,16 0,16 0,16 0,16 Ιούλιος 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 Οκτώβριος 0,22 0,15 0,18 0,15 0,13 μέση τιμή κερδοφορίας: 0,19 0,16 0,18 0,16 0,16 Το πρόβλημα λύνεται βασισμένο στις Εξ.(4.36) (4.41) με τη γραμμική συνάρτηση ζήτησης να χαρακτηρίζει τους Καταναλωτές και ελαστικότητα 0,5, ενώ για τη στάθμιση του κινδύνου επιλέγεται η τιμή 1 για τον συντελεστή βαρύτητας. Το όριο για την τιμή είναι 100% επί της χρέωσης ενέργειας της ΔΕΗ. Η 77

91 ονομαστική τιμή ζήτησης d 0 είναι το προφίλ φορτίου της συστάδας#1 όπως αυτό προκύπτει από τη συσταδοποίηση με τον αλγόριθμο Κ-means στο 1ο βήμα της διαδικασίας. Οι τιμές αυτές των παραμέτρων θα είναι στις υπόλοιπες περιπτώσεις οι προεπιλεγμένες τιμές του προβλήματος. Παρουσιάζονται ενδεικτικά τα αποτελέσματα που αφορούν τον Ιούλιο. Με τις προεπιλεγμένες τιμές των παραμέτρων, η εφαρμογή του μοντέλου δίνει στον Προμηθευτή μία βέλτιστη πολιτική λειτουργίας την οποία να ακολουθήσει εκτιμάται να έχει κέρδος 1524,44 και κερδοφορία 0,2. Πίνακας 5-6: Κόστος, κέρδος και κερδοφορία για τον μήνα Ιούλιο. Σύμφωνα με την βέλτιστη αυτή πολιτική ο Προμηθευτής θα προσφέρει στους Πελάτες του την τιμή που φαίνεται στο Σχήμα 5.1i) και εκείνοι θα αποκριθούν σε αυτή με ζήτηση όπως αυτή του Σχήματος 5.1ii). Για να καλύψει τη ζήτηση αυτή ο Προμηθευτής θα αγοράσει στο πρώτο στάδιο των αποφάσεών του τις ποσότητες που φαίνονται στους Πίνακες μέσω ΠΣ. Σχήμα 5.1: i) Δυναμικό τιμολόγιο και ii) τελική κατανάλωση για τον μήνα Ιούλιο (η ένδειξη c αναφέρεται στο μήνα Ιούλιο). 78

92 Πίνακας 5-7: Προμήθεια ισχύος από τα προθεσμιακά συμβόλαια. 79

93 Πίνακας 5-8: Κάλυψη του φορτίου από τους δύο μηχανισμούς προμήθειας για την Δευτέρα.. Δευτέρα Ώρα Κοινοπραξία Ισχύος Προθεσμιακά Συμβόλαια Φορτίο (kw) Ποσότητα Ποσοστό Ποσότητα Ποσοστό (kw) (%) (kw) (%) 1 343,5 0,0 0,0 343,5 100, ,7 0,0 0,0 367,7 100, ,1 0,0 0,0 361,1 100, ,2 213,2 54,2 180,0 45, ,7 486,7 100,0 0,0 0, ,7 682,7 100,0 0,0 0, ,2 848,2 100,0 0,0 0, ,0 546,0 64,5 300,0 35, ,6 412,6 50,8 400,0 49, ,6 247,6 31,4 540,0 68, ,7 448,7 59,9 300,0 40, ,7 325,7 44,9 400,0 55, ,6 439,6 59,4 300,0 40, ,4 477,4 63,0 280,0 37, ,5 517,5 63,3 300,0 36, ,3 708,3 79,7 180,0 20, ,1 567,1 66,9 280,0 33, ,4 150,4 20,6 580,0 79, ,8 263,8 39,7 400,0 60, ,5 231,5 43,6 300,0 56, ,2 177,2 38,8 280,0 61, ,3 144,3 34,0 280,0 66, ,4 61,4 17,0 300,0 83, ,1 31,1 9,4 300,0 90,6 80

94 Πίνακας 5-9: Κάλυψη του φορτίου από τους δύο μηχανισμούς προμήθειας για την Τρίτη. Ώρα Φορτίο (kw) Τρίτη Κοινοπραξία Ισχύος Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) Προθεσμιακά Συμβόλαια Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) 1 350,2 0,0 0,0 350,2 100, ,3 0,0 0,0 343,3 100, ,3 58,3 16,3 300,0 83, ,6 136,6 36,3 240,0 63, ,1 249,1 58,1 180,0 41, ,3 431,3 70,6 180,0 29, ,8 585,8 76,5 180,0 23, ,9 369,9 48,0 400,0 52, ,6 283,6 37,1 480,0 62, ,8 362,8 47,6 400,0 52, ,8 457,8 60,4 300,0 39, ,4 335,4 45,6 400,0 54, ,8 455,8 60,3 300,0 39, ,6 503,6 64,3 280,0 35, ,1 547,1 64,6 300,0 35, ,8 633,8 72,5 240,0 27, ,9 539,9 64,3 300,0 35, ,3 163,3 22,0 580,0 78, ,6 370,6 55,3 300,0 44, ,7 214,7 41,7 300,0 58, ,3 154,3 34,0 300,0 66, ,9 130,9 31,9 280,0 68, ,6 52,6 14,9 300,0 85, ,8 33,8 10,1 300,0 89,9 81

95 Πίνακας 5-10: Κάλυψη του φορτίου από τους δύο μηχανισμούς προμήθειας για την Τετάρτη. Ώρα Φορτίο (kw) Τετάρτη Κοινοπραξία Ισχύος Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) Προθεσμιακά Συμβόλαια Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) 1 353,7 0,0 0,0 353,7 100, ,9 0,0 0,0 349,9 100, ,3 11,4 3,3 338,9 96, ,1 146,1 37,8 240,0 62, ,6 442,6 100,0 0,0 0, ,7 635,7 100,0 0,0 0, ,0 595,0 76,8 180,0 23, ,1 386,1 49,1 400,0 50, ,4 296,4 38,2 480,0 61, ,4 220,4 29,0 540,0 71, ,2 446,2 59,8 300,0 40, ,1 448,1 59,9 300,0 40, ,4 432,4 59,0 300,0 41, ,5 528,5 68,8 240,0 31, ,3 551,3 64,8 300,0 35, ,1 650,1 73,0 240,0 27, ,0 574,0 67,2 280,0 32, ,4 144,4 19,9 580,0 80, ,8 366,8 55,0 300,0 45, ,6 258,6 46,3 300,0 53, ,8 198,8 41,5 280,0 58, ,0 112,0 27,2 300,0 72, ,3 61,3 17,0 300,0 83, ,0 40,0 11,8 300,0 88,2 82

96 Πίνακας 5-11: Κάλυψη του φορτίου από τους δύο μηχανισμούς προμήθειας για την Πέμπτη. Ώρα Φορτίο (kw) Πέμπτη Κοινοπραξία Ισχύος Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) Προθεσμιακά Συμβόλαια Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) 1 354,4 0,0 0,0 354,4 100, ,9 0,0 0,0 352,9 100, ,9 57,9 16,2 300,0 83, ,2 141,2 37,0 240,0 63, ,7 361,7 78,3 100,0 21, ,0 531,0 84,2 100,0 15, ,9 521,9 68,5 240,0 31, ,6 373,6 48,3 400,0 51, ,7 391,7 49,5 400,0 50, ,5 374,5 48,4 400,0 51, ,0 508,0 64,5 280,0 35, ,6 360,6 47,4 400,0 52, ,0 455,0 60,3 300,0 39, ,4 511,4 64,6 280,0 35, ,9 547,9 64,6 300,0 35, ,4 627,4 72,3 240,0 27, ,4 581,4 67,5 280,0 32, ,8 174,8 23,2 580,0 76, ,2 380,2 55,9 300,0 44, ,0 242,0 44,6 300,0 55, ,0 156,0 34,2 300,0 65, ,6 119,6 28,5 300,0 71, ,1 63,1 17,4 300,0 82, ,9 29,9 9,1 300,0 90,9 83

97 Πίνακας 5-12: Κάλυψη του φορτίου από τους δύο μηχανισμούς προμήθειας για την Παρασκευή. Ώρα Φορτίο (kw) Παρασκευή Κοινοπραξία Ισχύος Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) Προθεσμιακά Συμβόλαια Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) 1 353,0 0,0 0,0 353,0 100, ,2 0,0 0,0 356,2 100, ,3 2,3 0,6 353,0 99, ,7 101,7 26,6 280,0 73, ,2 454,2 100,0 0,0 0, ,3 551,3 84,6 100,0 15, ,8 609,8 77,2 180,0 22, ,5 508,5 62,9 300,0 37, ,7 319,7 40,0 480,0 60, ,4 309,4 39,2 480,0 60, ,6 494,6 62,2 300,0 37, ,4 373,4 48,3 400,0 51, ,8 499,8 62,5 300,0 37, ,3 604,3 71,6 240,0 28, ,9 612,9 67,1 300,0 32, ,3 707,3 74,7 240,0 25, ,2 644,2 69,7 280,0 30, ,3 211,3 26,0 600,0 74, ,5 406,5 57,5 300,0 42, ,2 256,2 46,1 300,0 53, ,3 156,3 34,2 300,0 65, ,2 130,2 30,3 300,0 69, ,9 86,9 22,5 300,0 77, ,6 63,6 17,5 300,0 82,5 84

98 Πίνακας 5-13: Κάλυψη του φορτίου από τους δύο μηχανισμούς προμήθειας για την Σάββατο. Ώρα Φορτίο (kw) Σάββατο Κοινοπραξία Ισχύος Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) Προθεσμιακά Συμβόλαια Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) 1 380,6 0,0 0,0 380,6 100, ,3 0,0 0,0 365,3 100, ,4 0,3 0,1 375,1 99, ,7 97,7 25,9 280,0 74, ,1 191,1 44,3 240,0 55, ,7 364,7 60,3 240,0 39, ,7 507,7 67,9 240,0 32, ,7 508,7 62,9 300,0 37, ,0 539,0 64,2 300,0 35, ,4 602,4 68,3 280,0 31, ,6 563,6 65,3 300,0 34, ,1 350,1 42,2 480,0 57, ,8 548,8 64,7 300,0 35, ,6 598,6 68,1 280,0 31, ,9 681,9 70,9 280,0 29, ,2 802,2 81,7 180,0 18, ,3 630,3 67,8 300,0 32, ,2 60,2 7,9 700,0 92, ,0 392,0 56,6 300,0 43, ,2 278,2 48,1 300,0 51, ,7 186,7 38,4 300,0 61, ,3 134,3 30,9 300,0 69, ,3 82,3 21,5 300,0 78, ,7 44,7 13,0 300,0 87,0 85

99 Πίνακας 5-14: Κάλυψη του φορτίου από τους δύο μηχανισμούς προμήθειας για την Κυριακή. Ώρα Φορτίο (kw) Κυριακή Κοινοπραξία Ισχύος Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) Προθεσμιακά Συμβόλαια Ποσότητα (kw) Ποσοστό (%) 1 367,8 0,0 0,0 367,8 100, ,2 0,0 0,0 364,2 100, ,4 2,6 0,7 340,9 99, ,4 107,4 27,7 280,0 72, ,4 193,4 51,8 180,0 48, ,0 202,0 52,9 180,0 47, ,7 218,7 54,9 180,0 45, ,0 5,9 1,5 384,1 98, ,7 10,7 2,6 400,0 97, ,7 27,7 6,5 400,0 93, ,3 123,3 29,1 300,0 70, ,0 23,0 5,4 400,0 94, ,5 137,5 31,4 300,0 68, ,6 160,6 36,4 280,0 63, ,6 165,6 35,6 300,0 64, ,5 246,5 50,7 240,0 49, ,1 176,1 37,0 300,0 63, ,2 0,0 0,0 453,2 100, ,0 84,0 21,9 300,0 78, ,5 80,5 21,2 300,0 78, ,5 97,5 24,5 300,0 75, ,8 94,8 24,0 300,0 76, ,3 57,3 16,0 300,0 84, ,8 41,8 12,2 300,0 87,8 86

100 Τη διαφορά ανάμεσα στην προβλεπόμενη ζήτηση και τις ποσότητες που έχει αγοράσει μέσω συμβολαίων θα την καλύψει αγοράζοντας από την ΚΙ τις ποσότητες που φαίνονται στους παραπάνω πίνακες. Για παράδειγμα, με βάση τα παραπάνω αποτελέσματα, την πρώτη ώρα της Δευτέρας του Ιουλίου, ο Προμηθευτής δίνει στους Πελάτες του τιμή 0,08 /kwh και η ζήτηση είναι 343,5kW. Ο Προμηθευτής έχει ήδη αγοράσει την ποσότητα αυτή μέσω προθεσμιακών συμβολαίων: 143,5kW από το πρώτο συμβόλαιο, 80kW από το δεύτερο, 60kW από το τρίτο, 40kW από το τέταρτο και 20kW από το πέμπτο συμβόλαιο. Επομένως, δε χρειάζεται να αγοράσει από την ΚΙ. Την 11η ώρα της Δευτέρας ο Προμηθευτής πουλά ενέργεια στην τιμή των 0,091 /kwh και η ζήτηση είναι 748,7kW. Ο Προμηθευτής έχει αγοράσει για εκείνη την ώρα 300kW μέσω ΠΣ, επομένως αγοράζει τα υπόλοιπα 448,7kW από την ΚΙ. Καλύπτει έτσι το 40,1% της ζήτησης με τα ΠΣ και το υπόλοιπο 59,9% με αγορά ενέργειας από την Κοινοπραξία. Αν η πραγματική ΟΤΣ έχει την ώρα αυτή μικρότερη τιμή από αυτήν που έχει προβλέψει ο Προμηθευτής, θα επιτύχει εικονικό κέρδος. Διαφορετικά θα υποστεί εικονικές απώλειες Σύγκριση των διαφορετικών συναρτήσεων ζήτησης Πίνακας 5-15: Σύγκριση συναρτήσεων ζήτησης Στην περίπτωση αυτή αποδεικνύεται το πόσο επηρεάζει η πλευρά της ζήτησης την κερδοφορία του Προμηθευτή. Ανάλογα με τη συμπεριφορά των Πελατών του, ο Προμηθευτής πρέπει να αναμένει διαφορετικό κέρδος και να εφαρμόζει διαφορετική στρατηγική διαμόρφωσης της τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας. Για να εξεταστεί η περίπτωση αυτή, στην μαθηματική διατύπωση του μοντέλου 87

101 αντικαθίσταται η Εξ με την επιθυμητή συνάρτηση ζήτησης (οι υπόλοιπες παράμετροι έχουν τις προεπιλεγμένες τιμές) και τα αποτελέσματα συνοψίζονται στους παρακάτω πίνακες και σχήματα. Οι ενδείξεις a, b, c και d, αναφέρονται στους μήνες Ιανουάριο, Απρίλιο, Ιούλιο και Οκτώβριο, αντίστοιχα. Σχήμα 5.2: Σύγκριση των συναρτήσεων ζήτησης. Παρατηρείται γενική αύξηση του κέρδους του Προμηθευτή (εκτός από τον Ιανουάριο για την υπερβολική συνάρτηση ζήτησης) αν εφαρμοστούν στο μοντέλο οι μη γραμμικές συναρτήσεις ζήτησης. Υπερβολικό και μη ρεαλιστικό είναι κέρδος που δίνει το πιθανοτικό μοντέλο και για σχεδιαστικούς λόγους δεν συμπεριλαμβάνεται στα ραβδογράμματα. Τον Ιανουάριο και τον Οκτώβριο η εκθετική συνάρτηση ζήτησης δίνει μεγαλύτερο κέρδος από την λογαριθμική ενώ συμβαίνει το αντίθετο για τους υπόλοιπους δύο μήνες. Μάλιστα, τον Απρίλιο και τον Ιούλιο η εκθετική συνάρτηση ζήτησης δίνει συγκρίσιμο κέρδος με αυτό που δίνει η γραμμική. Για τις διαφορές αυτές ευθύνεται το ονομαστικό φορτίο της συστάδας των Καταναλωτών το οποίο είναι διαφορετικό για κάθε μήνα. Η πιο σημαντική διαφορά ανάμεσα στο γραμμικό και τα υπόλοιπα μη γραμμικά μοντέλα είναι ότι η συνάρτηση ζήτησης των μη γραμμικών ποτέ δεν τέμνει τον άξονα των τιμών (Σχήμα 4-15β) που σημαίνει ότι παρά την αύξηση των τιμών οι Καταναλωτές συνεχίζουν και χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια. Ο Προμηθευτής εκμεταλλεύεται το χαρακτηριστικό αυτό, αυξάνει υπερβολικά την τιμή πώλησης και επιτυγχάνει αύξηση του κέρδους του παρά τη μείωση της ζήτησης από τους Πελάτες του. Το πόσο ουτοπικό είναι αυτό φαίνεται ειδικά στην περίπτωση του πιθανοτικού μοντέλου. 88

102 Σχήμα 5.3: Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Ιανουάριο. Σχήμα 5.4: Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Ιανουάριο. Πράγματι, όπως φαίνεται στα παραπάνω σχήματα για τον Ιανουάριο, καθώς και στα αντίστοιχα των υπόλοιπων μηνών, οι τιμές πώλησης για το εκθετικό και το λογαριθμικό μοντέλο είναι αυξημένες σε σχέση με αυτή του γραμμικού μοντέλου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η απόκριση των Καταναλωτών στις τιμές αυτές. Στην περίπτωση του εκθετικού μοντέλου παρατηρείται μια γενική ανελαστικότητα και η ζήτηση των Καταναλωτών προκύπτει στο ίδιο επίπεδο με την αντίστοιχη του γραμμικού μοντέλου. Στην περίπτωση του λογαριθμική μοντέλου οι Καταναλωτές συμπεριφέρονται ελαστικά στις μειώσεις των τιμών, αυξάνοντας υπερβολικά τη ζήτησή τους, ενώ τις ώρες που οι τιμές είναι αυξημένες παρουσιάζουν ανελαστικότητα 89

103 και η ζήτησή τους κρατείται στο ίδιο επίπεδο με αυτή του γραμμικού μοντέλου. Παρόμοια συμπεράσματα προκύπτουν και για τους υπόλοιπους μήνες. Σχήμα 5.5: Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης για την υπερβολική συνάρτηση ζήτησης για τον Ιανουάριο. Σχήμα 5.6: Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για την υπερβολική συνάρτηση ζήτησης για τον Ιανουάριο. Μη ρεαλιστικά αποτελέσματα δίνει η εφαρμογή του υπερβολικού μοντέλου στην ανάλυση του Προμηθευτή αν παρατηρηθεί η τιμή πώλησης και η απόκριση των Καταναλωτών σε αυτή. Η τιμή πώλησης που προκύπτει από το μοντέλο αυτό δεν μεταφέρει σωστά τις διακυμάνσεις της ΟΤΣ στους Καταναλωτές. Συγκεκριμένα παρατηρείται αυξημένη τιμή πώλησης τις ώρες που η ΟΤΣ είναι χαμηλή. Δεν επιτυγχάνεται έτσι ο βασικός στόχος του δυναμικού τιμολογίου που είναι να μεταφέρει το κόστος παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας στους Καταναλωτές. Επιπλέον, οι Καταναλωτές συμπεριφέρονται παράλογα και τείνουν να αυξήσουν τη ζήτησή τους με την αύξηση της τιμής πώλησης, ενώ μειώνουν τη ζήτηση στη μείωση αυτής. Παρόμοια 90

104 συμπεράσματα προκύπτουν και για τους υπόλοιπους μήνες. Επομένως, το μοντέλο αυτό δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μοντελοποίηση της συμπεριφοράς των Καταναλωτών καθώς δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και αναιρεί όλη τη σημασία της Απόκρισης Ζήτησης όπως αυτή περιεγράφηκε στο Κεφάλαιο 2. Σχήμα 5.7: Δυναμική τιμολόγηση για την πιθανοτική συνάρτηση ζήτησης για τον Ιανουάριο. Σχήμα 5,8. Φορτίο μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για την πιθανοτική συνάρτηση ζήτησης για τον Ιανουάριο. Το πρώτο γεγονός που παρατηρείται για το πιθανοτικό μοντέλο είναι οι έντονες διακυμάνσεις της τιμής πώλησης που προκύπτει από την εφαρμογή του. Σε αυτές και στην αδυναμία των Καταναλωτών να αποκριθούν οφείλεται και το πολύ υψηλό κέρδος που θεωρητικά επιτυγχάνει ο Προμηθευτής βασισμένος στο μοντέλο αυτό. Τιμές που φτάνουν τα 1600 /kwh είναι μη ρεαλιστικές και το μοντέλο απορρίπτεται χωρίς περαιτέρω σχολιασμό αφού δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. 91

105 Σχήμα 5.9. Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Απρίλιο. Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Απρίλιο. 92

106 Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης για την υπερβολική συνάρτηση ζήτησης για τον Απρίλιο. Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για την υπερβολική συνάρτηση ζήτησης για τον Απρίλιο. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση για την πιθανοτική συνάρτηση ζήτησης για τον Απρίλιο. 93

107 Σχήμα Φορτίο μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για την πιθανοτική συνάρτηση ζήτησης για τον Απρίλιο. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Ιούλιο. 94

108 Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Ιούλιο. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης για την υπερβολική συνάρτηση ζήτησης για τον Ιούλιο. Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για την υπερβολική συνάρτηση ζήτησης για τον Ιούλιο. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση για την πιθανοτική συνάρτηση ζήτησης για τον Ιούλιο. 95

109 Σχήμα Φορτίο μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για την πιθανοτική συνάρτηση ζήτησης για τον Ιούλιο. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Οκτώβριο. Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Οκτώβριο. 96

110 Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης για την υπερβολική συνάρτηση ζήτησης για τον Οκτώβριο. Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για την υπερβολική συνάρτηση ζήτησης για τον Οκτώβριο. 97

111 Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση για την πιθανοτική συνάρτηση ζήτησης για τον Οκτώβριο. Σχήμα Φορτίο μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για την πιθανοτική συνάρτηση ζήτησης για τον Οκτώβριο. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η ιδανική συνάρτησης ζήτησης για την προσομοίωση της συμπεριφοράς των Καταναλωτών είναι η γραμμική και αυτό γιατί εμπεριέχει ένα επιπλέον όριο για την τιμή πώλησης πάνω από το οποίο η ζήτηση γίνεται αρνητική (σημείο Α στο Σχήμα 4-14). Έτσι η βέλτιστη τιμή πώλησης κρατείται σε επίπεδα πιο προσιτά από τους Καταναλωτές, που ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και δεν επηρεάζουν παράλογα τη συμπεριφορά των Καταναλωτών. Αυτό δε σημαίνει ότι οι υπόλοιπες συναρτήσεις, συγκεκριμένα η εκθετική και λογαριθμική, δε θα πρέπει να χρησιμοποιούνται. Με την προσθήκη επιπλέον ορίων για την τιμή πώλησης μπορούν να οδηγήσουν σε πιο ρεαλιστικά αποτελέσματα για να περιγράψουν ειδικές περιπτώσεις συμπεριφοράς των Καταναλωτών, όπως για παράδειγμα το να μην επιθυμούν να αποκριθούν στα σήματα τιμών του Προμηθευτή, εφόσον δεν είναι υποχρεωμένοι, για να μην υποστούν απώλεια της άνεσής τους ή το να μην μπορούν να αποκριθούν λόγω απουσίας τους Διαμόρφωση του μοντέλου ως πρόβλημα γραμμικού μικτού ακέραιου προγραμματισμού Με την ενσωμάτωση των συναρτήσεων ζήτησης όπως αυτές περιγράφονται από τις Εξ.4.17, 4.19, 4.21, 4.23 και 4.25 στο πρόβλημα μεγιστοποίησης του κέρδους του Προμηθευτή προκύπτουν μη γραμμική όροι και το πρόβλημα λύνεται με αλγόριθμους μη γραμμικού προγραμματισμού. Με αυτόν τον τρόπο υπάρχει πιθανότητα να βρεθεί ένα τοπικό μέγιστο ως λύση. Για να αποφευχθεί αυτό ακολουθείται μία διαδικασία γραμμικοποίησης της συνάρτησης ζήτησης ώστε να προκύψει τελικά ένα πρόβλημα μικτού ακέραιου γραμμικού προγραμματισμού. Για λόγους απλότητας η διαδικασία ακολουθείται μόνο στην περίπτωση της γραμμικής συνάρτησης ζήτησης. Η γραμμικοποίηση γίνεται σε 100 I N βήματα και προκύπτει μία βηματική συνάρτηση ζήτησης σαν αυτή που φαίνεται στο Σχήμα Κάθε βήμα αντιστοιχεί σε 98

112 D μία τιμή πώλησης cti, i NI, όπου N I είναι ο αριθμός των βημάτων, η οποία έχει D σαν απόκριση μία ποσότητα ενέργειας Ecti, i NI. Σχήμα Διαδικασία της γραμμικοποίησης. Η μαθηματική έκφραση της βηματικής συνάρτησης ζήτησης διατυπώνεται με τις παρακάτω εξισώσεις: 100 D D ct cti ci i1 E E w, c, t, 100 D D, ct,, ct i1 w w, c, t, D D D ct ( i1) ci cti ct ( i1) ci 1000 i1 w ci w ci 1, c cti 0,1, c, i (5.1) όπου οι δυαδικές μεταβλητές w ci είναι βοηθητικές ώστε να δείχνουν σε ποιο βήμα της συνάρτησης αντιστοιχεί η ζήτηση των Καταναλωτών και η αντίστοιχη τιμή πώλησης. Στην περίπτωση που η συνάρτηση ζήτησης εκφράζεται με τη βηματική συνάρτηση, το εισόδημα του εκφράζεται ως: 100 D D ct cti cti i1 R E, c, t, (5.2) Το πρόβλημα λύνεται ενδεικτικά μόνο για τον Απρίλιο για 100 και 500 βήματα και τα αποτελέσματα συνοψίζονται στον πίνακα και τα σχήματα που ακολουθούν. 99

113 Πίνακας 5-16: Σύγκριση των συναρτήσεων ζήτησης. Σχήμα Σύγκριση των συναρτήσεων ζήτησης. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση για τις δύο συναρτήσεις. 100

114 Σχήμα Φορτίο μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης. Από τη σύγκριση του κέρδους, της τιμής και της αντίστοιχης ζήτησης των Καταναλωτών γίνεται φανερό πως η εναλλακτική αυτή διατύπωση της συνάρτησης ζήτησης δίνει αρκετά αξιόπιστα αποτελέσματα και περισσότερο όσο περισσότερα είναι τα βήματα Επίδραση της μεταβολής της ελαστικότητας στην κερδοφορία του Προμηθευτή Στην αντίστοιχη βιβλιογραφία, για τον προσδιορισμό της κερδοφορίας του προμηθευτή η ελαστικότητα θεωρείται σταθερή για όλη τη διάρκεια της περιόδου της ανάλυσης. Για παράδειγμα, εάν η περίοδος αναφέρεται σε μία ημέρα, η ελαστικότητα δεν μεταβάλλεται από ώρα σε ώρα. Επίσης, δεν υπάρχει δικαιολόγηση για τις τιμές της ελαστικότητας που χρησιμοποιούνται. Στη παρούσα διπλωματική εργασία προτείνεται μία μέθοδος για την εύρεση ελαστικότητας που μεταβάλλεται από ώρα σε ώρα. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ακριβέστερη προσομοίωση της απόκρισης της ζήτησης στην προσφερόμενη τιμή. Η εξίσωση για την δυναμική ελαστικότητα θα εξαχθεί λαμβάνοντας υπόψιν τη γραμμική συνάρτηση ζήτησης. Θεωρούμε ότι η ονοματική ζήτηση έχει μια γραμμική σχέση με την ονομαστική τιμή πώλησης: lin d0 m nr o (t) (t) (5.3) όπου m και n δύο πραγματικοί αριθμοί. Από τις Εξ. (4.18) και (5.3) λύνοντας ως προς την ελαστικότητα, προκύπτει: lin nro (t) () t m nr (t) o (5.4) Στη συνέχεια, μέσω προσαρμογής των καμπυλών (curve fitting) της ονομαστικής κατανάλωσης (δηλαδή του προφίλ φορτίου) και της ΟΤΣ προκύπτουν οι συντελεστές m και. n Εναλλακτικά, αντί της ΟΤΣ μπορεί να χρησιμοποιηθεί η ονομαστική τιμή 101

115 πώλησης ro. Η προσαρμογή των καμπύλων γίνεται μέσω πολυωνύμου 1ου βαθμού. Στη συνέχεια, για κάθε περίοδο (168 ώρες) μέσω της Εξ.(5-3) προκύπτει η ελαστικότητα ανά ώρα. Ενδεικτικά, οι τιμές των συντελεστών m και n για τους μήνες Ιανουάριο, Απρίλιο, Ιούλιο και Οκτώβριο είναι {755,-69,79}, {788.20, -4.79}, {1170, } και {972, -4,49}, αντίστοιχα. Λαμβάνοντας υπόψιν και τον τρόπο αυτό για τον υπολογισμό της ελαστικότητας, εξετάζεται η επίδραση της στην αποτίμηση της κερδοφορίας του Προμηθευτή και στην επιλογή της βέλτιστης πολιτικής για τη λειτουργία του. Το μοντέλο εφαρμόζεται για σταθερές τιμές ελαστικότητας β=-0,25, β=-0,5, β=-0,75, β=- 1, καθώς και για τη δυναμική τιμή της. Οι υπόλοιπες παράμετροι έχουν τις προεπιλεγμένες τιμές. Πίνακας 5-17: Σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών τιμών των ελαστικοτήτων. 102

116 Σχήμα Σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών τιμών των ελαστικοτήτων. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Ιανουάριο. 103

117 Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Ιανουάριο. Πράγματι, όπως φαίνεται στα Σχήματα για τον Ιανουάριο ο Προμηθευτής έχει τη δυνατότητα να αυξήσει την τιμή πώλησης για τους ανελαστικούς Καταναλωτές χωρίς αυτοί να μειώσουν ανάλογα τη ζήτησή τους. Αντίθετα, η χαμηλότερη τιμή πώλησης είναι αυτή που προσφέρεται στους πολύ ελαστικούς Καταναλωτές. Η τιμή αυτή ακολουθεί πιο πιστά την ονομαστική τιμή πώλησης που διαμορφώνεται βάσει των διακυμάνσεων της ΟΤΣ και η απόκριση των Καταναλωτών σε αυτή, όπως φαίνεται στο Σχήμα 5.33, δίνει εικονικά τη σημασία της Απόκρισης Ζήτησης. Οι Καταναλωτές μειώνουν τις αιχμές της ονομαστικής τους ζήτησης όταν η τιμή πώλησης είναι αυξημένη και αυξάνουν την ζήτηση όπου η ονομαστική τους ζήτηση παρουσιάζει κοιλάδες όταν τους προσφέρεται χαμηλή τιμή για την ενέργεια που καταναλώνουν. Παρόμοια αποτελέσματα προκύπτουν και για τους υπόλοιπους μήνες. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Απρίλιο. 104

118 Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Απρίλιο. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Ιούλιο. 105

119 Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Ιούλιο. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Οκτώβριο. Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Οκτώβριο. Στην περίπτωση της δυναμικής ελαστικότητας η ελαστικότητα παίρνει μεγάλες τιμές τις ώρες αιχμής και μικρότερες τις υπόλοιπες ώρες. Δίνεται έτσι μία πιο κοντά στην πραγματικότητα εικόνα για τη συμπεριφορά των Καταναλωτών, οι οποίοι τις ώρες αιχμής έχουν προφανώς μεγαλύτερη ευελιξία στον χειρισμό του υψηλού τους φορτίου και μπορούν να το μειώσουν σε περίπτωση αύξησης των τιμών. Το αντίθετο συμβαίνει σε ώρες μη αιχμής. Στο Σχήμα 5.40 δίνεται η καμπύλη της δυναμικής ελαστικότητας για τον Ιούλιο, ενώ στο Σχήμα 5.41 δίνεται η ίδια καμπύλη σε απόλυτες τιμές. Το φορτίο του Ιουλίου δίνεται στο Σχήμα 5.42, όπου μπορεί να παρατηρηθεί μια συσχέτιση μεταξύ της υψηλής ελαστικότητας και της υψηλής ζήτησης. Δηλαδή τα φορτία σε ώρες αιχμής χαρακτηρίζονται πιο ευέλικτα σε σχέση με τις υπόλοιπες ώρες. 106

120 Σχήμα Καμπύλη δυναμικής ελαστικότητας. Σχήμα Καμπύλη δυναμικής ελαστικότητας σε απόλυτες τιμές. Σχήμα Φορτίο του Ιουλίου. 107

121 Σχήμα Σύγκριση διαφορετικών ελαστικοτήτων. Από την εξέταση του προβλήματος με δυναμική ελαστικότητα φαίνεται το σφάλμα που μπορεί να κάνει ο Προμηθευτής θεωρώντας σταθερή ελαστικότητα για όλους τους μήνες του έτους (από τα ραβδογράμματα). Τον Ιανουάριο και τον Απρίλιο οι Καταναλωτές με δυναμική ελαστικότητα έχουν παρόμοια συμπεριφορά με εκείνους με σταθερή ελαστικότητα ίση με β=-0,5 ενώ οι ίδιοι Καταναλωτές τον Ιούλιο συμπεριφέρονται με ελαστικότητα β=-0,75 και τον Οκτώβριο με ελαστικότητα β=- 0, Επίδραση της μεταβολής της ορίου της τιμής πώλησης στην κερδοφορία του Προμηθευτή Το όριο της τιμής πώλησης στη διατύπωση του προτεινόμενου μοντέλου εκφράζεται ως όριο στα έσοδα που μπορεί να επιτύχει ο Προμηθευτής (Εξ. 4.38). Συγκεκριμένα, το μεγαλύτερο εισόδημα που μπορεί ο Προμηθευτής να λάβει είναι αυτό που θα επιτύχει αν προσφέρει στους Πελάτες σταθερή τιμή πώλησης και ίση με το όριό της και οι Καταναλωτές αποκριθούν με την ίδια ζήτηση. Η παραλλαγή αυτή διατηρεί το μοντέλο στα πλαίσια της πραγματικότητας. Πράγματι, αν το όριο της τιμής πώλησης ενταχθεί στο πρόβλημα ως έχει, τότε με τη μείωση του ορίου αυτού ο Προμηθευτής θα προσφέρει στους Πελάτες ανάλογα μειωμένη τιμή πώλησης. Όμως, επειδή στο πρόβλημα εμπλέκεται η απόκριση της ζήτησης, αυτό θα οδηγήσει σε αυξημένη κατανάλωση από την πλευρά των Πελατών που μπορεί να επιφέρει τελικά αύξηση του εισοδήματος κα του κέρδους του Προμηθευτή. Αυτό ξεφεύγει από τους 108

122 κανόνες λειτουργίας της ανταγωνιστικής αγοράς και αναιρεί τον λόγο για τον οποίο τέθηκε εξαρχής το όριο στην τιμή πώλησης. Το μοντέλο εξετάζεται για όρια 85%, 90%, 95% και 100% επί της χρέωσης ενέργειας της ΔΕΗ και προκύπτουν τα παρακάτω αποτελέσματα: Πίνακας 5-18: Σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών τιμών των ορίων τιμής. Παρατηρείται μείωση του κέρδους του Προμηθευτή όσο μειώνεται το όριο της τιμής πώλησης για όλους τους μήνες. Το ίδιο ισχύει και για την κερδοφορία του Προμηθευτή τους μήνες Απρίλιο και Ιούλιο ενώ παρατηρείται αύξηση της κερδοφορίας τους μήνες Ιανουάριο και Οκτώβριο παρά τη μείωση του κέρδους, πιθανόν λόγω του φορτίου των Καταναλωτών τους μήνες αυτούς και ο τρόπος που αυτό επηρεάζει τα έξοδα του Προμηθευτή. 109

123 Σχήμα Σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών τιμών των ορίων τιμής. Στα ραβδογράμματα φαίνεται καλύτερα πως το κέρδος του Προμηθευτή μειώνεται γενικότερα, αλλά μειώνεται λιγότερο τους μήνες Ιανουάριο και Οκτώβριο σε σχέση με τους άλλους δύο μήνες. Το πόσο δηλαδή θα επηρεάσει το όριο της τιμής το κέρδος του Προμηθευτή δεν εξαρτάται μόνο από το όριο αυτό αλλά και από άλλους παράγοντες όπως το ονομαστικό φορτίο των Καταναλωτών και η περίοδος της ανάλυσης. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Ιανουάριο. 110

124 Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Ιανουάριο. Από τη σύγκριση των τιμών πώλησης που προέκυψαν από την εξέταση διαφορετικών περιπτώσεων για το όριο της τιμή προκύπτει ότι η βέλτιστη πολιτική που ακολουθεί ο Προμηθευτής είναι να αυξάνει την τιμή πώλησης όσο μειώνεται το όριό της αντιμετωπίζοντας έτσι μία μειωμένη ζήτηση από τους Πελάτες που προφανώς του δίνει μειωμένο εισόδημα και συνεπώς επιτυγχάνει μικρότερο κέρδος. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Απρίλιο. 111

125 Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Απρίλιο. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Ιούλιο. Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Ιούλιο. 112

126 Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Οκτώβριο. Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Ιούλιο. Παρατηρείται επίσης ότι τους μήνες Ιανουάριο και Οκτώβριο οι διακυμάνσεις της τιμής πώλησης και οι αντίστοιχες διακυμάνσεις της ζήτησης είναι μεγαλύτερες από αυτές του Ιουλίου και του Απριλίου. Επειδή το ονομαστικό φορτίο της συστάδας των Καταναλωτών είναι μεγαλύτερο τον Ιανουάριο και τον Οκτώβριο ο Προμηθευτής έχει τη δυνατότητα να ακολουθήσει τη συγκεκριμένη πολιτική για αυτούς τους μήνες και με την σωστή απόκριση των Καταναλωτών να επιτύχει τελικά μικρότερη μείωση του κέρδους του όπως παρατηρήθηκε προηγουμένως Επίδραση της μεταβολής του παράγοντα του ρίσκου στην κερδοφορία του Προμηθευτή Στην περίπτωση αυτή μελετάται η επίδραση που έχει ο παράγοντας του ρίσκου στις ενέργειες του Προμηθευτή και στην επιλογή της βέλτιστης πολιτικής για τη 113

127 λειτουργία του. Η εφαρμογή του μοντέλου γίνεται με τις προεπιλεγμένες τιμές των παραμέτρων και για τον συντελεστή βαρύτητας γ που σταθμίζει τον κίνδυνο, επιλέγονται οι τιμές γ=0, γ=1, γ=5, γ=10. Πίνακας 5-20: Σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών τιμών του συντελεστή γ. Σχήμα Σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών τιμών του συντελεστή γ.. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Προμηθευτής επιτυγχάνει μικρότερο κέρδος όσο μεγαλώνει η τιμή του συντελεστή στάθμισης του κινδύνου και επομένως μικρότερη κερδοφορία για όλους τους μήνες που εξετάζονται. Με μεγάλο συντελεστή γ ο 114

128 Προμηθευτής συμπεριφέρεται πιο συντηρητικά, δεν επιθυμεί να έρθει αντιμέτωπος με τις διακυμάνσεις της ΟΤΣ και την αβεβαιότητα που εμπεριέχουν, οπότε αγοράζει μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας μέσω προθεσμιακών συμβολαίων. Λόγω του αυξημένου κόστους των προθεσμιακών συμβολαίων το αναμενόμενο κέρδος του είναι μικρότερο, αλλά πιο βέβαιο. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Ιανουάριο. Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Ιανουάριο. Ο Προμηθευτής θα μπορούσε θεωρητικά να αυξήσει την τιμή πώλησης ώστε να αντισταθμίσει το μεγαλύτερο κόστος αγοράς της, αυτό όμως δεν είναι αποδεκτό. Για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και του Συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, ο Προμηθευτής έχει την άτυπη υποχρέωση να προσφέρει στους Καταναλωτές μία τιμή πώλησης στην οποία αντικατοπτρίζεται αντικειμενικά το κόστος της παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας και όχι το κόστος που προστίθεται σε αυτό από τις δικές του συντηρητικές ή ριψοκίνδυνες ενέργειες στην αγορά. Επιπλέον, σε μία πραγματική απελευθερωμένη αγορά οι Καταναλωτές μπορούν να αντιδράσουν στην αύξηση της 115

129 τιμής όχι μόνο μειώνοντας τη ζήτησή τους αλλά επιλέγοντας και άλλο Προμηθευτή. Τελικά, όπως φαίνεται στα Σχήματα 5-54 και 5-55 για τον Ιανουάριο η τιμή πώλησης άρα και η ζήτηση των Καταναλωτών διατηρείται στα ίδια επίπεδα και δεν επηρεάζονται από τον τρόπο που ο Προμηθευτής αγοράζει την απαραίτητη για την κάλυψη της ζήτησης ενέργεια. Αυτό ισχύει για όλους τους μήνες που εξετάζονται. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Απρίλιο. Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Απρίλιο. 116

130 Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Ιούλιο. Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Ιούλιο. Σχήμα Δυναμική τιμολόγηση και ονομαστική τιμή πώλησης ανά συνάρτηση ζήτησης για τον Οκτώβριο. 117

131 Σχήμα Φορτίο πριν και μετά την εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης για τον Οκτώβριο. Με μικρή τιμή για τον συντελεστή γ ο Προμηθευτής στηρίζεται περισσότερο στην ημερήσια αγορά για να καλύψει τη ζήτηση των Πελατών του. Επειδή γενικά η ΟΤΣ είναι χαμηλότερη από την τιμή των συμβολαίων, υπολογίζει μεγαλύτερο αναμενόμενο κέρδος που όμως έχει μεγάλη πιθανότητα να μην το επιτύχει στην πραγματικότητα λόγω των διακυμάνσεων της ΟΤΣ. Το πώς συνδυάζει ο Προμηθευτής τις επιλογές που έχει για την προμήθεια της ηλεκτρικής ενέργειας φαίνεται στους παρακάτω πίνακες. Κατ αρχάς, εφόσον ο Προμηθευτής δεν μεταβάλει την τιμή πώλησης που προσφέρει στους Καταναλωτές, δεν αλλάζουν και αυτοί τη ζήτησή τους: 118

132 Πίνακας 5-21:Φορτίο σε σχέση με τις διαφορετικές τιμές του συντελεστή γ. Ο παραπάνω πίνακας είναι ενδεικτικός και οι τιμές του αντιστοιχούν στη Δευτέρα του Ιουλίου. Παρατηρούμε πως υπάρχει μία μείωση στη ζήτηση των Καταναλωτών της ημέρας αυτής, της τάξεως των 200kW, καθώς αυξάνεται η τιμή του συντελεστή γ, που οφείλεται προφανώς σε μικρή αύξηση της τιμής πώλησης. Η μείωση αυτή όμως και αναλόγως η αύξηση της τιμής πώλησης είναι μηδαμινή σε σχέση με τη συνολική ζήτηση, οπότε θεωρούμε ότι πρακτικά η τιμή πώλησης και η ζήτηση των Καταναλωτών μένουν σταθερά με την αύξηση του συντελεστή γ. Πίνακας 5-22: Μηχανισμοί προμήθειας και συντελεστής γ. 119

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΤΡΙΤΗ, 8 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΚΤΗΡΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΥΓΚΛΗΤΟΥ Φίλε

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα: Η Ελληνική Ενεργειακή Αγορά. Η Λειτουργία της Αγοράς Η/Ε

Ημερίδα: Η Ελληνική Ενεργειακή Αγορά. Η Λειτουργία της Αγοράς Η/Ε Ημερίδα: Η Ελληνική Ενεργειακή Αγορά Η Λειτουργία της Αγοράς Η/Ε Μελλοντικές Τάσεις στην Ελληνική Αγορά Αλεξάνδρα Ψυρρή Διεύθυνση Διαχείρισης Ενέργειας, ΔΕΗ Α.Ε. 18 Μαρτίου 2011 Υφιστάμενη λειτουργία της

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΕΤΑΡΤΗ, 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2018 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ FREDERICK,

Διαβάστε περισσότερα

Βασίλης Μαχαμίντ PhD Candidate Προκλήσεις και ευκαιρίες στο ενεργειακό δίκτυο της Κύπρου: Aποθήκευση ενέργειας Μικροδίκτυα Κανόνες αγοράς ηλεκτρισμού

Βασίλης Μαχαμίντ PhD Candidate Προκλήσεις και ευκαιρίες στο ενεργειακό δίκτυο της Κύπρου: Aποθήκευση ενέργειας Μικροδίκτυα Κανόνες αγοράς ηλεκτρισμού Διαλέξεις για την Ενέργεια και το Περιβάλλον 27/11/2018 Βασίλης Μαχαμίντ PhD Candidate Προκλήσεις και ευκαιρίες στο ενεργειακό δίκτυο της Κύπρου: Aποθήκευση ενέργειας Μικροδίκτυα Κανόνες αγοράς ηλεκτρισμού

Διαβάστε περισσότερα

1. Αναγκαιότητα συμπλήρωσης του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου - Σκοπός των Αποθηκευτικών Σταθμών (ΑΣ)

1. Αναγκαιότητα συμπλήρωσης του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου - Σκοπός των Αποθηκευτικών Σταθμών (ΑΣ) Κ Υ Ρ Ι Α Σ Η Μ Ε Ι Α Τ Η Σ Π Ρ Ο Τ Α Σ Η Σ Τ Η Σ Ρ Υ Θ Μ Ι Σ Τ Ι Κ Η Σ Α Ρ Χ Η Σ Ε Ν Ε Ρ Γ Ε Ι Α Σ Π Ρ Ο Σ Τ Ο Υ Π Ε Κ Α Γ Ι Α Τ Η Σ Υ Μ Π Λ Η Ρ Ω Σ Η Τ Ο Υ Θ Ε Σ Μ Ι Κ Ο Υ Π Λ Α Ι Σ Ι Ο Υ Σ Χ Ε Τ Ι Κ

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση της Ελληνικής Χονδρεμπορικής Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας

Οργάνωση της Ελληνικής Χονδρεμπορικής Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Οργάνωση της Ελληνικής Χονδρεμπορικής Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Αναστάσιος Γ. Μπακιρτζής Καθηγητής Α.Π.Θ. Εργαστήριο Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών

Διαβάστε περισσότερα

Demand - Response: Προοπτικές ανάπτυξης στην Ελληνική Αγορά και ο ενεργός ρόλος των Προμηθευτών Ενέργειας

Demand - Response: Προοπτικές ανάπτυξης στην Ελληνική Αγορά και ο ενεργός ρόλος των Προμηθευτών Ενέργειας Examined CCGT Types Greece Switzerland Serbia Bulgaria Demand - Response: Προοπτικές ανάπτυξης στην Ελληνική Αγορά και ο ενεργός ρόλος των Προμηθευτών Ενέργειας Μαρία Α. Πλακοπούλου El. Engineer, MSc,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ` ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Μελέτη της Ζήτησης Ηλεκτρικής Ενέργειας ενός Οικιακού καταναλωτή

Διαβάστε περισσότερα

EU SUSTAINABLE ENERGY WEEK 15-19 JUNE 2015

EU SUSTAINABLE ENERGY WEEK 15-19 JUNE 2015 EU SUSTAINABLE ENERGY WEEK 15-19 JUNE 2015 Οι προοπτικές που δημιουργούνται με τη λειτουργία του νέου πλαισίου σχεδιασμού της ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού στην Κύπρο Ιούνιος 2015 Οι προοπτικές που

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ «ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ» Ανδρέας Φρίξου Λειτουργός Α (Παρακολούθηση Αγοράς και Ανταγωνισμού) ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1. ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΡΑΕΚ 2. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Οριακή Τιμή Ελληνικού Συστήματος

Οριακή Τιμή Ελληνικού Συστήματος Οριακή Τιμή Ελληνικού Συστήματος σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Διαχείρισης Συστήματος & Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας Αναστάσιος Γ. Μπακιρτζής Καθηγητής Α.Π.Θ. Εργαστήριο Συστημάτων Ηλεκτρικής

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ Οι περί Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού Νόμοι του 2003 έως 2017 Ν.122(Ι)/2003, Ν.239(Ι)/2004, Ν.143(Ι)/2005, Ν.173(Ι)/2006, Ν.92(Ι)/2008, Ν.211(Ι)/2012, Ν.206(Ι)/2015,

Διαβάστε περισσότερα

HERON Η επόμενη ημέρα της εφαρμογής των νέων Κανονισμών της Ενοποιημένης Αγοράς (Target Model)

HERON Η επόμενη ημέρα της εφαρμογής των νέων Κανονισμών της Ενοποιημένης Αγοράς (Target Model) HERON Η επόμενη ημέρα της εφαρμογής των νέων Κανονισμών της Ενοποιημένης Αγοράς (Target Model) Μελίζα Ασημακοπούλου, Διευθύντρια Ρυθμιστικών Θεμάτων 23o Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας 2018, Aθήνα, 22-23/11

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο τοπίο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και ο ρόλος του Διαχειριστή Δικτύου Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ)

Το νέο τοπίο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και ο ρόλος του Διαχειριστή Δικτύου Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) Ιωάννης Μάργαρης Αντιπρόεδρος ΔΣ ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. Διαχειριστής Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε. Το νέο τοπίο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και ο ρόλος του Διαχειριστή Δικτύου Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) ανάγκη

Διαβάστε περισσότερα

Προκλήσεις στην Αγορά Ηλεκτρισµού της Κύπρου Ενεργειακό Συµπόσιο ΙΕΝΕ 26 Ιανουαρίου 2012 Εισαγωγή Προτού προχωρήσω να αναλύσω το ρόλο της Αρχής Ηλεκτρισµού στο νέο περιβάλλον της απελευθερωµένης Αγοράς

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Κωνσταντίνος Βαρνάβας Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου Μάιος 2016

Δρ. Κωνσταντίνος Βαρνάβας Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου Μάιος 2016 Δρ. Κωνσταντίνος Βαρνάβας Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου Μάιος 2016 Εισαγωγή Θεσμικό Πλαίσιο Συμμετέχοντες και Συμβαλλόμενοι Γενική Περιγραφή της Αγοράς Τα μέρη της Αγοράς: Προθεσμιακή και Προημερήσια

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ «ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ» Ανδρέας Φρίξου Λειτουργός Α (Παρακολούθηση Αγοράς και Ανταγωνισμού) ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1. ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΡΑΕΚ 2. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟ ΟΣΗ ΤΩΝ ΑΥΤΟΝΟΜΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟ ΟΣΗ ΤΩΝ ΑΥΤΟΝΟΜΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΣΗΕ) ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩ ΙΚΕΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ

ΚΩ ΙΚΕΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΚΩ ΙΚΕΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ 28-2-2005 Προτάσεις της ΡΑΕ επιτυγχάνουν αποδεκτό Σχέδιο Κωδίκων χωρίς συµβιβασµούς στην Κοινωνική τους

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακή Επάρκεια: Στρατηγική Προσέγγιση στο πλαίσιο της Απελευθερωµένης Αγοράς Ενέργειας

Ενεργειακή Επάρκεια: Στρατηγική Προσέγγιση στο πλαίσιο της Απελευθερωµένης Αγοράς Ενέργειας Ενεργειακή Επάρκεια: Στρατηγική Προσέγγιση στο πλαίσιο της Απελευθερωµένης Αγοράς Ενέργειας «Αειφόρος Ανάπτυξη & Βιοµηχανία Εκδήλωση ΤΕΕ/ΤΚΜ, Θεσσαλονίκη 21 Ιουνίου 2008 Βασικοί στόχοι Βασικοί στόχοι της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Στρατηγική, Δίκαιο & Οικονομία ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Στρατηγική, Δίκαιο & Οικονομία ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Στρατηγική, Δίκαιο & Οικονομία ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ Ι. Διδάσκοντες Μιλτιάδης Ασλάνογλου Γεράσιμος Αυλωνίτης Αθανάσιος Δαγούμας Νικόλαος Φαραντούρης

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΣΟΥΡΗΣ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΣ ΑΗΚ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΣΟΥΡΗΣ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΣ ΑΗΚ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΣΟΥΡΗΣ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΣ ΑΗΚ 2 ο Ενεργειακό Συμπόσιο, 14-15 Μαρτίου 2013 1 ΘΕΜΑΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ωστόσο θεωρούμε πως υπάρχουν κάποια μέτρα τα οποία κρίνουμε αναγκαία ώστε η σημαντική αυτή μεταρρύθμιση να είναι αποτελεσματική:

Ωστόσο θεωρούμε πως υπάρχουν κάποια μέτρα τα οποία κρίνουμε αναγκαία ώστε η σημαντική αυτή μεταρρύθμιση να είναι αποτελεσματική: ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, Πειραιώς 132, 11854 Αθήνα Υπόψη: Δρ. Ν. Βασιλάκου / Προέδρου Αθήνα, 08.12.2014 Θέμα: Παρατηρήσεις επί του κειμένου «Βασικές Αρχές Σχεδιασμού και Χρονοδιάγραμμα Ενεργειών για

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ Φ/Β ΣΤΑΘΜΩΝ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ: ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ Φ/Β ΣΤΑΘΜΩΝ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ: ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΗΕ ΤΗΜΜΥ : Μπακιρτζής Αναστάσιος Καθηγητής ΤΗΜΜΥ ΑΠΘ Μπίσκας Παντελής Λέκτορας ΤΗΜΜΥ ΑΠΘ Σίμογλου Χρήστος Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχ/κός ΑΠΘ Μελέτη Εργαστηρίου Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Π.Θ. για λογαριασμό

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ «ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ» Ανδρέας Φρίξου Λειτουργός Α (Παρακολούθηση Αγοράς και Ανταγωνισμού) 6 ο Ενεργειακό Συμπόσιο Λευκωσία, 4 Δεκεμβρίου 2018 ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ο εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός

Ο εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός ΣΥΝ ΕΣΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΩΝ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ Σχεδιάζοντας το ενεργειακό μέλλον Σύνοψη Μελέτης του Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών για την περίοδο 2015-2030 Ιούλιος 2014 Ο εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός Στην κατάρτιση

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε Παρ. I(I), Αρ. 4546, (I)/2015 NOΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΝΟΜΟΥΣ ΤΟΥ 2003 ΕΩΣ 2012

Ε.Ε Παρ. I(I), Αρ. 4546, (I)/2015 NOΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΝΟΜΟΥΣ ΤΟΥ 2003 ΕΩΣ 2012 Ε.Ε Παρ. I(I), Αρ. 4546, 23.12.2015 Ν. 206(I)/2015 206(I)/2015 NOΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΝΟΜΟΥΣ ΤΟΥ 2003 ΕΩΣ 2012 Προοίμιο. Για σκοπούς μερικής εναρμόνισης: Επίσημη

Διαβάστε περισσότερα

Δυναμική Τιμολόγηση και Έξυπνα Δίκτυα

Δυναμική Τιμολόγηση και Έξυπνα Δίκτυα ΑΤΕΙ Κρήτης - Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Μηχανολογίας Δυναμική Τιμολόγηση και Έξυπνα Δίκτυα Πτυχιακή Εργασία ΛΑΜΠΡΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Α.Μ. 4977 Καθηγητής : Νικόλαος Σακκάς Απρίλιος 2015 Σ ε λ ί δ α 1

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΤΩΝ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΤΩΝ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΗΕ ΣΗΕ ΤΗΜΜΥ ΤΗΜΜΥ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΤΩΝ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ Μπακιρτζής Αναστάσιος Καθηγητής ΤΗΜΜΥ ΑΠΘ Μπίσκας

Διαβάστε περισσότερα

Ο ανταγωνισμός και το μοντέλο στόχος στην Ελλάδα

Ο ανταγωνισμός και το μοντέλο στόχος στην Ελλάδα E3MLab www.e3mlab.eu 1 Ο ανταγωνισμός και το μοντέλο στόχος στην Ελλάδα Παντελή Κάπρου Καθηγητή Ενεργειακής Οικονομίας Σχολή ΗΜΜΥ, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθήνα, Νοέμβριος 2017 Οι σύγχρονες αγορές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΛΑΤΩΝ

ΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΛΑΤΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΣΗΕ) ΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

την ενοποίηση της Ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν

την ενοποίηση της Ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ: Σημερινή Εικόνα Σχεδιασμός Προοπτικές Συνέδριο, 8-10 Μαρτίου 2010, Αθήνα ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ- ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ Εισήγηση Μόνιμης Επιτροπής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο Γραμμικό Προγραμματισμό. Χειμερινό Εξάμηνο

Εισαγωγή στο Γραμμικό Προγραμματισμό. Χειμερινό Εξάμηνο Εισαγωγή στο Γραμμικό Προγραμματισμό Χειμερινό Εξάμηνο 2016-2017 Εισαγωγή Ασχολείται με το πρόβλημα της άριστης κατανομής των περιορισμένων πόρων μεταξύ ανταγωνιζόμενων δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 9 η ( ) Αξία Μέσω της Τιμολόγησης

Διάλεξη 9 η ( ) Αξία Μέσω της Τιμολόγησης Διάλεξη 9 η (2018 19) Αξία Μέσω της Τιμολόγησης 1 Τιμολογιακή Πολιτική Στόχοι και Πολιτικές Ευελιξία τιμών Επίπεδα τιμών στον κύκλο ζωής του προϊόντος Βασικές Τιμολογιακές Πολιτικές Μεταφορικά κόστη Ποιός

Διαβάστε περισσότερα

θεσμικό πλαίσιο των μονάδων αποθήκευσης

θεσμικό πλαίσιο των μονάδων αποθήκευσης ΗΜΕΡΙΔΑ «Αποθήκευση Ενέργειας στο Ελληνικό Ηλεκτρικό Σύστημα, με Ορίζοντα το 2050: Ανάγκες, εμπόδια και απαιτούμενες δράσεις Ε.Μ.Π., 9 Νοεμβρίου 2013 Αποτελέσματα α ηλεκτρονικής έρευνας για το θεσμικό

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός και ανάπτυξη χονδρικών και τελικών διατιμήσεων ηλεκτρικής ενέργειας

Σχεδιασμός και ανάπτυξη χονδρικών και τελικών διατιμήσεων ηλεκτρικής ενέργειας Σχεδιασμός και ανάπτυξη χονδρικών και τελικών διατιμήσεων ηλεκτρικής ενέργειας Παρουσίαση στην ΟΕΒ 21 Νοεμβρίου 2016 ECONOMIC CONSULTING ASSOCIATES www.eca-uk.com Περιεχόμενα Εισαγωγή Ανασκόπηση υφιστάμενων

Διαβάστε περισσότερα

Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Κυπριακής Δημοκρατίας Έντιμε κύριε Υπουργέ / Έντιμοι κύριοι Υπουργοί Εκλεκτοί Προσκεκλημένοι Αγαπητοί Σύνεδροι

Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Κυπριακής Δημοκρατίας Έντιμε κύριε Υπουργέ / Έντιμοι κύριοι Υπουργοί Εκλεκτοί Προσκεκλημένοι Αγαπητοί Σύνεδροι Ομιλία Προέδρου Δ.Σ. AHK, κ. Όθωνα Θεοδούλου, στο 4 ο Ενεργειακό Συμπόσιο - ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΜΕΝΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Κυπριακής Δημοκρατίας

Διαβάστε περισσότερα

«Ενεργειακή Αποδοτικότητα με Α.Π.Ε.»

«Ενεργειακή Αποδοτικότητα με Α.Π.Ε.» «Ενεργειακή Αποδοτικότητα με Α.Π.Ε.» Δρ. Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός Διευθυντής Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας Κ.Α.Π.Ε. Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου

Διαβάστε περισσότερα

DYNAMIC PRICING ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε.

DYNAMIC PRICING ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. DYNAMIC PRICING ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Απρίλιος 2019 1 DYNAMIC PRICING (1) Η δυναμική τιμολόγηση αναφέρεται στις τιμές λιανικής της καταναλισκόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, μέρος ή το σύνολο των

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Κουκλέλης Πρόεδρος Δ.Σ.

Κωνσταντίνος Κουκλέλης Πρόεδρος Δ.Σ. «Εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή & Ελληνική Αγορά Ενέργειας από τη σκοπιά της Βιομηχανίας» Κωνσταντίνος Κουκλέλης Πρόεδρος Δ.Σ. 11 Νοεμβρίου 2014 Μανιφέστο της Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας Τάσεις στην πολιτική ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Στρεβλώσεις στους ρυθμιζόμενους μηχανισμούς εκτός ΗΕΠ

Στρεβλώσεις στους ρυθμιζόμενους μηχανισμούς εκτός ΗΕΠ Στρεβλώσεις στους ρυθμιζόμενους μηχανισμούς εκτός ΗΕΠ Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας Τι αφορούν οι ΥΚΩ 1. Την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές των Μη διασυνδεδεμένων Νησιών και των Απομονωμένων

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Εφοδιαστική Αλυσίδας. ΤΕΙ Κρήτης / Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων

Διαχείριση Εφοδιαστική Αλυσίδας. ΤΕΙ Κρήτης / Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Διαχείριση Εφοδιαστική Αλυσίδας ΤΕΙ Κρήτης / Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Εισαγωγικές Έννοιες Δρ. Ρομπογιαννάκης Ιωάννης 1 Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Ορισμοί - 1 - Εφοδιαστική/ Logistics: Η ολοκληρωμένη

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Κωνσταντίνος Βαρνάβας Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου Οκτώβριος 2016

Δρ. Κωνσταντίνος Βαρνάβας Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου Οκτώβριος 2016 Δρ. Κωνσταντίνος Βαρνάβας Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου Οκτώβριος 2016 Εισαγωγή Θεσμικό Πλαίσιο Συμμετέχοντες και Συμβαλλόμενοι Γενική Περιγραφή της Αγοράς Τα μέρη της Αγοράς: Προθεσμιακή και

Διαβάστε περισσότερα

Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών

Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών Διδάσκων: Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου xgr@otenet.gr 3 η εβδομάδα μαθημάτων 1 Το περιεχόμενο της σημερινής ημέρας Συστήµατα προγραµµατισµού, ελέγχου και διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Δημοπρασίες NOME Η εμπειρία από τη μέχρι σήμερα εφαρμογή

Δημοπρασίες NOME Η εμπειρία από τη μέχρι σήμερα εφαρμογή Δημοπρασίες NOME Η εμπειρία από τη μέχρι σήμερα εφαρμογή Δημήτρης Αμοργιανιώτης Διευθυντής Στρατηγικής και Λειτουργιών, WATT AND VOLT Μάρτιος 2019 Μηχανισμός Δημοπρασιών ΝΟΜΕ Υπό διαβούλευση από το 2014,

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH»

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH» ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH»

Διαβάστε περισσότερα

Μονοπώλιο. Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι. Αρ. Διάλεξης: 10

Μονοπώλιο. Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι. Αρ. Διάλεξης: 10 Μονοπώλιο Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι Αρ. Διάλεξης: 10 Η πλήρως ανταγωνιστική επιχείρηση θεωρεί τις τιμές ως δεδομένες, ενώ αντίθετα η μονοπωλιακή επιχείρηση διαμορφώνει τις τιμές. Μια επιχείρηση

Διαβάστε περισσότερα

The energy market in Europe-«The role of the Greek DSO- HEDNO» Nikolaos Chatziargyriou, President and CEO of HEDNO

The energy market in Europe-«The role of the Greek DSO- HEDNO» Nikolaos Chatziargyriou, President and CEO of HEDNO The energy market in Europe-«The role of the Greek DSO- HEDNO» Nikolaos Chatziargyriou, President and CEO of HEDNO 19thRoundtable with the Government of Greece-The Economist Kυρίες και Κύριοι Πριν ξεκινήσω

Διαβάστε περισσότερα

Ρυθμιζόμενα τιμολόγια σε συνθήκες ενεργειακής ανεπάρκειας

Ρυθμιζόμενα τιμολόγια σε συνθήκες ενεργειακής ανεπάρκειας ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Α.Ε. Ρυθμιζόμενα τιμολόγια σε συνθήκες ενεργειακής ανεπάρκειας Καθ. Νίκος Χατζηαργυρίου Αντιπρόεδρος και Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος ΙΕΝΕ, 2 η Εβδομάδα Ενέργειας 13 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2015-2016 Προτεινόμενο Θέμα: [1] Ανάλυση της μόνιμης και της μεταβατικής κατάστασης Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας με το λογισμικό PSAT Για

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΤΟ TARGET MODEL

Η ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΤΟ TARGET MODEL Ηλεκτρισμός Ευάγγελος Τσαχάς, «Κελεμένης & Συνεργάτες», Senior Associate, LL.M., M.Sc. 1139 Η ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΤΟ TARGET MODEL Την 30.9.2016 ψηφίστηκε ο νόμος 4425/2016 (ΦΕΚ Α 185),

Διαβάστε περισσότερα

2. Αρχές Ενεργειακής Διαχείρισης

2. Αρχές Ενεργειακής Διαχείρισης Διαχείριση Ενέργειας και Περιβαλλοντική Πολιτική 2. Αρχές Ενεργειακής Διαχείρισης Καθηγητής Ιωάννης Ψαρράς Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Διοίκησης Γρ. 0.2.7. Ισόγειο Σχολής Ηλεκτρολόγων Τηλέφωνο: 210-7723551,

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Χατζηαργυρίου: «O ΔΕΔΔΗΕ καθοδηγεί τη μετάβαση σε μια έξυπνη αγορά ενέργειας»

Ν. Χατζηαργυρίου: «O ΔΕΔΔΗΕ καθοδηγεί τη μετάβαση σε μια έξυπνη αγορά ενέργειας» Ν. Χατζηαργυρίου: «O ΔΕΔΔΗΕ καθοδηγεί τη μετάβαση σε μια έξυπνη αγορά ενέργειας» Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας. Ευχαριστώ θερμά το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο για την πρόσκληση και την ευκαιρία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ (Balancing Market) στo πλαίσιo εφαρμογής του ΜΟΝΤΕΛΟΥ- ΣΤΟΧΟΣ (Target Model) στην Ελλάδα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ (Balancing Market) στo πλαίσιo εφαρμογής του ΜΟΝΤΕΛΟΥ- ΣΤΟΧΟΣ (Target Model) στην Ελλάδα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ (Balancing Market) στo πλαίσιo εφαρμογής του ΜΟΝΤΕΛΟΥ- ΣΤΟΧΟΣ (Target Model) στην Ελλάδα Ι. ΚΑΜΠΟΥΡΗΣ Γενικός Διευθυντής Λειτουργίας, Υποδομών & Ανάπτυξης Το TARGET

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟ ΟΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟ ΟΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΣΗΕ) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟ ΟΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Η θεωρία Weber Προσέγγιση του ελάχιστου κόστους

Η θεωρία Weber Προσέγγιση του ελάχιστου κόστους Η θεωρία Weber Προσέγγιση του ελάχιστου κόστους Ο θεμελιωτής της θεωρίας χωροθέτησης της βιομηχανίας ήταν ο Alfred Weber, την οποία αρχικά παρουσίασε ο μαθηματικός Laundhart (1885). Ο A. Weber (1868-1958)

Διαβάστε περισσότερα

Missing Money Problem στην Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας

Missing Money Problem στην Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας Missing Money Problem στην Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας Παντελής Κάπρος E3mlab ΕΜΠ ΙΕΝΕ, 20 ο Συνέδριο, Αθήνα Νοέμβριος 2015 11/12/2015 E3MLAB - ΕΜΠ / ΙΕΝΕ 2015 ΣΥΝΈΔΡΙΟ Ε&Α 1 Εισαγωγή Σημασία

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισμός Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου στην εκδήλωση με θέμα «Ενεργειακή απόδοση για έξοδο από την κρίση»

Χαιρετισμός Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου στην εκδήλωση με θέμα «Ενεργειακή απόδοση για έξοδο από την κρίση» Χαιρετισμός Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου στην εκδήλωση με θέμα «Ενεργειακή απόδοση για έξοδο από την κρίση» Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης 5 Ιουλίου, 2013 Κυρίες και Κύριοι, Με ιδιαίτερη χαρά

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΜΣ: «Τεχνοοικονομικά Συστήματα» Διαχείριση Ενεργειακών Πόρων 4. Αρχές Ενεργειακής Διαχείρισης

ΔΠΜΣ: «Τεχνοοικονομικά Συστήματα» Διαχείριση Ενεργειακών Πόρων 4. Αρχές Ενεργειακής Διαχείρισης ΔΠΜΣ: «Τεχνοοικονομικά Συστήματα» Διαχείριση Ενεργειακών Πόρων 4. Αρχές Ενεργειακής Διαχείρισης Καθηγητής Ιωάννης Ψαρράς e-mail: john@epu.ntua.gr Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Διοίκησης - Σχολή Ηλεκτρολόγων

Διαβάστε περισσότερα

Η λειτουργία της Αγοράς Ηλεκτρισμού στην Κύπρο

Η λειτουργία της Αγοράς Ηλεκτρισμού στην Κύπρο Η λειτουργία της Αγοράς Ηλεκτρισμού στην Κύπρο Ανδρέας Λ. Θεοφάνους Σύμβουλος Ενέργειας 4 o Ενεργειακό Συμπόσιο Λευκωσία, 7-8 Δεκεμβρίου 2015 Ρυθμιστική Απόφαση 01/2015 Η διαμορφωμένη Αγορά Ηλεκτρισμού

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 7 Φορτία Συστηµάτων ιανοµής

Κεφάλαιο 7 Φορτία Συστηµάτων ιανοµής Κεφάλαιο 7 Φορτία Συστηµάτων ιανοµής Σύνοψη Στο κεφάλαιο αυτό µελετώνται τα φορτία του συστήµατος διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας. Ορίζονται και αναλύονται τα τεχνικά χαρακτηριστικά των φορτίων, όπως ο συντελεστής

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση των βασικών παραμέτρων του Ηλεκτρικού Συστήματος ηλεκτρικής ενεργείας της Κύπρου σε συνάρτηση με τη διείσδυση των ΑΠΕ

Ανάλυση των βασικών παραμέτρων του Ηλεκτρικού Συστήματος ηλεκτρικής ενεργείας της Κύπρου σε συνάρτηση με τη διείσδυση των ΑΠΕ Ανάλυση των βασικών παραμέτρων του Ηλεκτρικού Συστήματος ηλεκτρικής ενεργείας της Κύπρου σε συνάρτηση με τη διείσδυση των ΑΠΕ Δρ. Ρογήρος Ταπάκης ΟΕΒ 09 Μαΐου 2018 Δομή Παρουσίασης Εισαγωγή Ανάλυση Ζήτησης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΕΣΠΑ 2007-2013 ΔΡΑΣΗ «ΑΡΙΣΤΕΙΑ»

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΕΣΠΑ 2007-2013 ΔΡΑΣΗ «ΑΡΙΣΤΕΙΑ» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΕΣΠΑ 2007-2013 ΔΡΑΣΗ «ΑΡΙΣΤΕΙΑ» ΕΡΓΟ: ΤΙΤΛΟΣ: TITLE: ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΣ: HEPHAESTUS Ευφυή Ενεργειακά Συστήματα Νέας Γενιάς

Διαβάστε περισσότερα

Παντελής Κάπρος. Η αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα μετά την ψήφιση του Νόμου 4001/22.8.2011. Καθηγητής Ενεργειακής Οικονομίας στο ΕΜΠ

Παντελής Κάπρος. Η αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα μετά την ψήφιση του Νόμου 4001/22.8.2011. Καθηγητής Ενεργειακής Οικονομίας στο ΕΜΠ Η αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα μετά την ψήφιση του Νόμου 4001/22.8.2011 Παντελής Κάπρος Καθηγητής Ενεργειακής Οικονομίας στο ΕΜΠ IENE Αθήνα 29 Φεβρουαρίου 2012 2 Ο Νόμος 4001/22.8.2011 Το 3 ο πακέτο Ευρωπαϊκών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΑΠΕ-Η. Δεκέμβριος Αριθμός Έκθεσης 08/2016

ΜΕΘΟΔΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΑΠΕ-Η. Δεκέμβριος Αριθμός Έκθεσης 08/2016 ΜΕΘΟΔΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΑΠΕ-Η Δεκέμβριος 2016 Αριθμός Έκθεσης 08/2016 Οποιαδήποτε αλληλογραφία για το παρόν έγγραφο να αποστέλλεται στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου Μέθοδος

Διαβάστε περισσότερα

2. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

2. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ 2. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Περιβαλλοντικές πολιτικές Μηχανισμόςό Ταξινόμηση Οικονομικά εργαλεία Τιμολογιακές πολιτικές Φόροι Εμπορεύσιμα δικαιώματα Πλεονεκτήματα - μειονεκτήματα 1 Οι εξωτερικές οικονομίες

Διαβάστε περισσότερα

«Αποθήκευση Ενέργειας στο Ελληνικό Ενεργειακό Σύστημα και στα ΜΔΝ»

«Αποθήκευση Ενέργειας στο Ελληνικό Ενεργειακό Σύστημα και στα ΜΔΝ» «Αποθήκευση Ενέργειας στο Ελληνικό Ενεργειακό Σύστημα και στα ΜΔΝ» ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ «Επενδύοντας στην Πράσινη Ενέργεια: Αποθήκευση-Διασυνδέσεις-Νέα Έργα ΑΠΕ» 15 Ιουλίου 2019 Ι. Χατζηβασιλειάδης,

Διαβάστε περισσότερα

ΗΔΙΑΝΟΜΗ (distribution channels) Η ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ

ΗΔΙΑΝΟΜΗ (distribution channels) Η ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ ΗΔΙΑΝΟΜΗ (distribution channels) Η ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ Λειτουργίες ΜΚΤ και Διανομή Η διανομή αναφέρεται σε όλες τις δραστηριότητες που πρέπει να γίνουν για να μεταβιβασθεί το προϊόν από τον αρχικό πωλητή (π.χ.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εδώ εξετάζουμε αγορές, που έχουν: Κάποια χαρακτηριστικά ανταγωνισμού και Κάποια χαρακτηριστικά μονοπωλίου. Αυτή η δομή αγοράς ονομάζεται μονοπωλιακός ανταγωνισμός, όπου

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3918, 5/11/2004 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΝΟΜΟ ΤΟΥ 2003

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3918, 5/11/2004 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΝΟΜΟ ΤΟΥ 2003 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΝΟΜΟ ΤΟΥ 2003 Προοίμιο. Για σκοπούς εναρμόνισης με την πράξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με τίτλο: «Οδηγία 2003/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Κωστή Σακελλάρη, Ειδ. Επιστήµων ΡΑΕ Μίλτο Ασλάνογλου, Αντιπρόεδρο ΡΑΕ

Κωστή Σακελλάρη, Ειδ. Επιστήµων ΡΑΕ Μίλτο Ασλάνογλου, Αντιπρόεδρο ΡΑΕ Κωστή Σακελλάρη, Ειδ. Επιστήµων ΡΑΕ Μίλτο Ασλάνογλου, Αντιπρόεδρο ΡΑΕ «Ελληνική Ενεργειακή Αγορά: Προοπτικές και προκλήσεις» I. Στόχο Απελευθέρωση Αγορά Ηλεκτρική Ενέργεια II. Συνθήκε Ελληνική Αγορά το

Διαβάστε περισσότερα

Τα Οικονομικά. 6.1 Θεωρητικό πλαίσιο

Τα Οικονομικά. 6.1 Θεωρητικό πλαίσιο 6 Τα Οικονομικά 6.1 Θεωρητικό πλαίσιο Τα οικονομικά του Δημόσιου Τομέα ρυθμίζονται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό κάθε έτους, στον οποίο προβλέπονται τα έσοδα από την φορολογία και υπολογίζονται τα ποσά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Στρατηγική, Δίκαιο & Οικονομία

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Στρατηγική, Δίκαιο & Οικονομία ΕΝΕΡΓΕΙΑ Στρατηγική, Δίκαιο & Οικονομία ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ Ι. Διδάσκοντες Νικόλαος Φαραντούρης Αθανάσιος Δαγούμας Μιλτιάδης Ασλάνογλου Γεράσιμος Αυλωνίτης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΓΟΡΑΣ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΓΟΡΑΣ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΓΟΡΑΣ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Α. Τασούλης ΔΕΣΜΗΕ 8-10 Μαρτίου 2010 ΤΕΕ -- ΕΝΕΡΓΕΙΑ: σημερινή εικόνα - σχεδιασμός - προοπτικές ΙΣΤΟΡΙΚΟ Νόμος 2773/1999 - Απελευθέρωση

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις - Εγκαταστάσεις Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας

Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις - Εγκαταστάσεις Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Ενοτητα 4 η Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις - Εγκαταστάσεις Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας 08/10/2015 Γιώργος Χ. Χριστοφορίδης Αναπλ. Καθηγητής Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχ. Τ.Ε. ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας 1 Περίγραμμα Ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ ΡΑΕ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 311/2007. Τροποποίηση Κανονισµού Προµήθειας Πελατών. Η Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας. Λαµβάνοντας υπόψη: σκέφθηκε ως εξής:

ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ ΡΑΕ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 311/2007. Τροποποίηση Κανονισµού Προµήθειας Πελατών. Η Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας. Λαµβάνοντας υπόψη: σκέφθηκε ως εξής: Πανεπιστηµίου 69 & Αιόλου, 105 64 Αθήνα Τηλ.: 210-3727400 Fax: 210-3255460 E-mail: info@rae.gr Web: www.rae.gr ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ ΡΑΕ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 311/2007 Τροποποίηση Κανονισµού Προµήθειας Πελατών Η Ρυθµιστική

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΕΛΕΤΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ ΘΕΜΕΛΙΟΥ ΛΙΘΟΥ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ POWER ENERGY CYPRUS ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 15 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Περιφερειακή Ανάπτυξη

Περιφερειακή Ανάπτυξη ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Περιφερειακή Ανάπτυξη Διάλεξη 5: Συναρτήσεις παραγωγής (κεφάλαιο 2, Πολύζος Σεραφείμ) Δρ. Βασιλείου Έφη Τμήμα Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ LOGISTICS Όσο λοιπόν αυξάνει η σημασία και οι απαιτήσεις του διεθνούς εμπορίου, τόσο πιο απαιτητικές γίνονται

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ LOGISTICS Όσο λοιπόν αυξάνει η σημασία και οι απαιτήσεις του διεθνούς εμπορίου, τόσο πιο απαιτητικές γίνονται ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ LOGISTICS Όσο λοιπόν αυξάνει η σημασία και οι απαιτήσεις του διεθνούς εμπορίου, τόσο πιο απαιτητικές γίνονται και οι συνθήκες μεταφοράς και διανομής. Το διεθνές εμπόριο

Διαβάστε περισσότερα

Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας

Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΑΣΧΟΛΙΚΟ ΜΆΘΗΜΑ 8ΟΥ ΕΞΑΜΉΝΟΥ ΑΘΉΝΑ, 10 5 2017 Ο Ηλεκτρισμός ως προϊόν 1 Παράγεται ως προϊόν (commodity) και πωλείται ως υπηρεσία

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι τα εξελιγμένα-έξυπνα δίκτυα-σκοπός του ΔΜΔΕ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Τι είναι τα εξελιγμένα-έξυπνα δίκτυα-σκοπός του ΔΜΔΕ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Σε αναλογία με την ανάπτυξη που προέκυψε από την ψηφιοποίηση των επικοινωνιών, τα έξυπνα δίκτυα επιτρέπουν ανάλογο μετασχηματισμό στην παροχή ηλεκτρική ενέργειας Τα έξυπνα δίκτυα αξιοποιούν

Διαβάστε περισσότερα

Έξυπνα Δίκτυα & Ηλεκτροκίνηση

Έξυπνα Δίκτυα & Ηλεκτροκίνηση Έξυπνα Δίκτυα & Ηλεκτροκίνηση Κωνσταντίνος Μαγκανιώτης Μηχανολόγος Μηχανικός Τομέας Ανάπτυξης Συστημάτων Μετρήσεων Κλάδος Μετρήσεων Διεύθυνση Δικτύου ΔΕΔΔΗΕ 1 Η ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. Διαχειριστής του Ελληνικού Δικτύου

Διαβάστε περισσότερα

HELECO 05. Αθανάσιος Νταγκούµας, Νίκος Λέττας, ηµήτρης Τσιαµήτρος, Γρηγόρης Παπαγιάννης, Πέτρος Ντοκόπουλος

HELECO 05. Αθανάσιος Νταγκούµας, Νίκος Λέττας, ηµήτρης Τσιαµήτρος, Γρηγόρης Παπαγιάννης, Πέτρος Ντοκόπουλος HELECO 05 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο Αθανάσιος Νταγκούµας, Νίκος Λέττας, ηµήτρης Τσιαµήτρος,

Διαβάστε περισσότερα

O Κανονισμός αδειών παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας συμπληρώνεται ως ακολούθως:

O Κανονισμός αδειών παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας συμπληρώνεται ως ακολούθως: O Κανονισμός αδειών παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας συμπληρώνεται ως ακολούθως: Άρθρο 4 Προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος 5: Η αίτηση για χορήγηση άδειας διανομής θερμότητας σε τρίτους υποβάλλεται

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση ΕΣΑΗ. Η λειτουργία της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ : ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ 18 Μαρτίου 2011

Παρουσίαση ΕΣΑΗ. Η λειτουργία της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ : ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ 18 Μαρτίου 2011 Παρουσίαση ΕΣΑΗ Η λειτουργία της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ : ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ 18 Μαρτίου 2011 Μανώλης Κακαράς, Γενικός Διευθυντής ΕΣΑΗ, Καθηγητής ΕΜΠ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ Σάββατο Proslipsis.gr ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ Σάββατο Proslipsis.gr ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ 2002 ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΕΣ: ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ, ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήρι για «Ευφυή συστήματα συμψηφισμού» Πιλοτικό πρόγραμμα εγκατάστασης έξυπνων μετρητών Από τους στόχους στην υλοποίηση

Εργαστήρι για «Ευφυή συστήματα συμψηφισμού» Πιλοτικό πρόγραμμα εγκατάστασης έξυπνων μετρητών Από τους στόχους στην υλοποίηση Εργαστήρι για «Ευφυή συστήματα συμψηφισμού» Πιλοτικό πρόγραμμα εγκατάστασης έξυπνων μετρητών Από τους στόχους στην υλοποίηση Ιωάννης Παπαγεωργίου Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου 26 Οκτωβρίου 2016 Λευκωσία Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακή Έρευνα

Επιχειρησιακή Έρευνα Επιχειρησιακή Έρευνα Ενότητα 1: Εισαγωγή στο Γραμμικό Προγραμματισμό (1 ο μέρος) Μπεληγιάννης Γρηγόριος Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων & Τροφίμων

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικά δίκτυα καταναλωτών Ηλεκτρικής Ενέργειας: η περίπτωση του ερευνητικού έργου Cassandra

Κοινωνικά δίκτυα καταναλωτών Ηλεκτρικής Ενέργειας: η περίπτωση του ερευνητικού έργου Cassandra Ημερίδα ΤΕΕ/ΤΚΜ Κοινωνικά δίκτυα καταναλωτών Ηλεκτρικής Ενέργειας: η περίπτωση του ερευνητικού έργου Cassandra Ανδρέας Λ. Συμεωνίδης Λέκτορας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχ/κών & Μηχ/κών Υπολογιστών Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Απόψεις και προτάσεις σχετικά με την ανάπτυξη υβριδικών σταθμών.

Θέμα: Απόψεις και προτάσεις σχετικά με την ανάπτυξη υβριδικών σταθμών. Θέμα: Απόψεις και προτάσεις σχετικά με την ανάπτυξη υβριδικών σταθμών. 1. Εισαγωγή Παρακάτω αναπτύσσονται οι προσωπικές απόψεις μου, ως μελετητή με σχετική εμπειρία σε θέματα συνεργασίας μονάδων Α.Π.Ε

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Διδακτορικής Διατριβής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τμήμα Περιβάλλοντος. Ευστράτιος Γιαννούλης

Περίληψη Διδακτορικής Διατριβής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τμήμα Περιβάλλοντος. Ευστράτιος Γιαννούλης Μοντελοποίηση και βελτιστοποίηση του ενεργειακού συστήματος με την χρήση κατανεμημένης παραγωγής και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. H τεχνολογική διάσταση Περίληψη Διδακτορικής Διατριβής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Το S&OP Sales and Operations Planning

Το S&OP Sales and Operations Planning Γ. Γιαννόπουλος Διευθυντής Κεντρικού Προγραμματισμού και S&OP Coordinator Το S&OP Sales and Operations Planning Ως εργαλείο μετασχηματισμού των επιχειρήσεων BUSINESS TRANSFORMATION Η Kodak εφηύρε την ψηφιακή

Διαβάστε περισσότερα

1. Ποιο από τα παρακάτω είναι προϋπόθεση του επιτυχημένου μάρκετινγκ;

1. Ποιο από τα παρακάτω είναι προϋπόθεση του επιτυχημένου μάρκετινγκ; 1. Ποιο από τα παρακάτω είναι προϋπόθεση του επιτυχημένου μάρκετινγκ; A. Εξαιρετικός σχεδιασμός προϊόντος B. Σε βάθος γνώση των πελατών Γ. Σε βάθος γνώση της νομοθεσίας Δ. Εξαιρετικοί πωλητές 2. Πώς ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ - ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ - ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ - ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε

ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε. ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε Πτυχιακή Εργασία Φοιτητής: Γεμενής Κωνσταντίνος ΑΜ: 30931 Επιβλέπων Καθηγητής Κοκκόσης Απόστολος Λέκτορας

Διαβάστε περισσότερα

Load Management in Distribution Networks Considering Renewable Energy Sources

Load Management in Distribution Networks Considering Renewable Energy Sources Load Management in Distribution Networks Considering Renewable Energy Sources Supervisor: Dr. Kyriakides E. Senior Design Project: Paparistodemou Yiannis Γιατί Διαχείριση Φορτίου Load Management ; Η Διαχείριση

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι. Αρ. Διάλεξης: 11

Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι. Αρ. Διάλεξης: 11 Μονοπώλιο Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι Αρ. Διάλεξης: 11 Βασική αιτία δημιουργίας Μονοπωλίου Η πλήρως ανταγωνιστική επιχείρηση θεωρεί τις τιμές ως δεδομένες, ενώ αντίθετα η μονοπωλιακή επιχείρηση

Διαβάστε περισσότερα

Απαιτήσεις Επάρκειας - Οικονομικότητας & Προστασίας Περιβάλλοντος στα Αυτόνομα Νησιωτικά Συστήματα. Ισίδωρος Βιτέλλας Διεύθυνση Διαχείρισης Νησιών

Απαιτήσεις Επάρκειας - Οικονομικότητας & Προστασίας Περιβάλλοντος στα Αυτόνομα Νησιωτικά Συστήματα. Ισίδωρος Βιτέλλας Διεύθυνση Διαχείρισης Νησιών Απαιτήσεις Επάρκειας - Οικονομικότητας & Προστασίας Περιβάλλοντος στα Αυτόνομα Νησιωτικά Συστήματα. Ισίδωρος Βιτέλλας Διεύθυνση Διαχείρισης Νησιών Παραγωγή στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά 36 Θερμικοί MW Σταθμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Εισαγωγή

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Εισαγωγή 1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Εισαγωγή Η ανάλυση ευαισθησίας μιάς οικονομικής πρότασης είναι η μελέτη της επιρροής των μεταβολών των τιμών των παραμέτρων της πρότασης στη διαμόρφωση της τελικής απόφασης. Η ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Ασφάλεια Eνεργειακού Εφοδιασμού Ρόλος και Δραστηριότητες της ΡΑΕ σχετικά με τον Τομέα της Ηλεκτροπαραγωγής

Ασφάλεια Eνεργειακού Εφοδιασμού Ρόλος και Δραστηριότητες της ΡΑΕ σχετικά με τον Τομέα της Ηλεκτροπαραγωγής Ασφάλεια Eνεργειακού Εφοδιασμού Ρόλος και Δραστηριότητες της ΡΑΕ σχετικά με τον Τομέα της Ηλεκτροπαραγωγής 9-10.6.2005 ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΤΕΕ ΛΙΓΝΙΤΗΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Ασφάλεια Ενεργειακού

Διαβάστε περισσότερα