Εθνικά αφηγήµατα, οικογενειακοί µύθοι και κοινότητες στον κυβερνοχώρο: Προς µια διεπιστηµονική προσέγγιση

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εθνικά αφηγήµατα, οικογενειακοί µύθοι και κοινότητες στον κυβερνοχώρο: Προς µια διεπιστηµονική προσέγγιση"

Transcript

1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙO ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Κονίτσης 33, Μαρούσι, Τηλ , , Fax: , gr Εθνικά αφηγήµατα, οικογενειακοί µύθοι και κοινότητες στον κυβερνοχώρο: Προς µια διεπιστηµονική προσέγγιση Γιώργος Μπογδάνης Ψυχολόγος Περιεχόµενα

2 Περίληψη σελ.2 Εισαγωγή I. Μείζονες και ελάσσονες αφηγήσεις σελ.3 σελ.3 α) Οικογενειακοί µύθοι σελ.4 β) Εθνικά αφηγήµατα σελ.5 γ) Καθεστώτα αλήθειας: Μichel Foucault σελ.6 δ) Ηγεµονία και συγκρότηση εθνικών υποκειµένων: Antonio Gramsci σελ.8 II. Η ελληνική πραγµατικότητα α) Κοινότητες και αλληλεξάρτηση σελ.10 β) Οικογένειες µε πολυεθνικά χαρακτηριστικά και ψυχοθεραπεία III. Γλωσσικοί µετασχηµατισµοί και επικοινωνία στον κυβερνοχώρο σελ.12 σελ.13 α) Netizens σελ.14 β) Δίκτυα Συµπέρασµα Βιβλιογραφία σελ.16 σελ.17 σελ.20 2

3 Περίληψη Στo κείµενο παρουσιάζονται θεωρίες από διάφορα γνωστικά πεδία που αφορούν στη διαδικασία συγκρότησης των εθνικών δοµών, στην ανάλυση και µελέτη των εθνικών και εθνοτικών αφηγήσεων, ενώ παράλληλα επισηµαίνεται η διασύνδεσή τους µε τις νέες µορφές οικογένειας. Επίσης, επιχειρείται µια συσχέτιση mutatis mutandis των παραπάνω µε τις νέες εξελίξεις στον κυβερνοχώρο (cyberspace) και τη δηµιουργία κυβερνο-κοινοτήτων. 3

4 Εισαγωγή Μέσα από τη σύγχρονη συστηµική ψυχοθεραπευτική οπτική έχουν ήδη γίνει αντιληπτά το µέτρο και ο βαθµός αλλαγής των διαδικασιών συγκρότησης των υποκειµένων. Οι νέες µορφές οικογένειας µε ανθρώπους που προέρχονται από διαφορετική κουλτούρα, αφηγηµατική παράδοση, γλώσσα, θρήσκευµα έχουν σαν αποτέλεσµα την ανάδυση νέων αναγκών και τη δηµιουργία νέων σύµπλοκων προβληµάτων. Κατ αυτό τον τρόπο υπογραµµίζεται η ανάγκη διεύρυνσης ενός ουσιαστικού διαλόγου µε άλλους γνωστικούς χώρους προκειµένου να κατανοηθούν και να ερµηνευτούν οι όροι που διαµορφώνουν τη νέα πραγµατικότητα. Ένας τέτοιος διάλογος θα ενισχύσει την κατανόηση των νέων µορφών σχετίζεσθαι των ανθρώπων βοηθώντας στην παραγωγή νέων αναλυτικών εργαλείων. Ο διαρκής κοινωνικός µετασχηµατισµός αποκρυσταλλώνεται στις µέρες µας σε υπερεθνικά µορφώµατα που υπερβαίνουν κατά πολύ τις κλασικές διακρίσεις του έθνους, της εθνότητας και της διαδικασίας συγκρότησης των υποκειµένων µε βάση την έννοια της έσω οµάδας. Η παραδοσιακή «φυσική», χωρική και χρονική, εγγύτητα που µέχρι σήµερα αποτελούσε δοµικό παράγοντα για την εισδοχή και αποδοχή κάποιου σε µια οµάδα δεν υπάρχει πια. Παράλληλα µε τις µεγάλες µετακινήσεις των πληθυσµών µέσω των µεταναστευτικών ρευµάτων, µια άλλη «ροή» (όπως θα έλεγε ο Gilles Deleuze) σε ένα τελείως διαφορετικό επίπεδο έρχεται να χαρακτηρίσει την εποχή µας, οι κοινότητες στον κυβερνοχώρο (cyberspace communities). Άνθρωποι που ποτέ δεν έχουν δει ο ένας τον άλλο και σύµφωνα µε τα παραδοσιακά κοινωνιολογικά και ανθρωπολογικά κριτήρια δε θα µπορούσαν ποτέ να αποτελούν οµάδα, όχι µόνο το κάνουν αλλά υπερβαίνοντας κάθε παραδοσιακή θεωρία ανοίγουν νέους δρόµους στην ανάλυση της κοινωνικής πραγµατικότητας. Οι δύο αυτές προκείµενες συνδέονται στο επίπεδο της δηµιουργίας µιας νέας ερµηνευτικής για τις έννοιες του ανήκειν και συνανήκειν, καθώς προσδιορίζουν τόσο τους νέους ιδιότυπους τρόπους που παράγονται οµάδες και συστήµατα όσο και τα χαρακτηριστικά που αποκτούν. Οι µεγάλες µετακινήσεις στην πραγµατικότητα (υλική και εικονική) δηµιουργούν νέες συλλογικότητες και αναδεικνύουν καινούργιους τρόπους σύνθεσης. Στη διαδικασία αυτή κοµβική φαίνεται να είναι για άλλη µια φορά η παραγωγή ενός νέου λόγου (discourse) και των αφηγηµατικών παραποµπών του. Ι. Μείζονες και ελάσσονες αφηγήσεις 4

5 Εφόσον η επιλογή των αφηγήσεων από τους ανθρώπους δεν µπορεί να θεωρηθεί είτε απόλυτα ατοµική είτε απόλυτα ελεύθερη (Ανδρουτσοπούλου, 2001) γεννιούνται µια σειρά από ερωτήµατα. Πώς επιλέγουν τα άτοµα τις αφηγήσεις τους; Πώς και γιατί επικρατεί ή επιλέγεται µια αφήγηση ως κεντρική από τους ανθρώπους σε ένα πολιτισµικό πλαίσιο; Ποια είναι η σχέση ανάµεσα στις µεγάλες αφηγήσεις ενός έθνους και σε εκείνες µιας οικογένειας; Πώς δοµείται αυτή η σχέση; Η όποια προσπάθεια προσέγγισης αυτών των ερωτηµάτων είναι ιδιαίτερα δύσκολη και απαιτητική. Προϋποθέτει τη διεπιστηµονική µελέτη και προσέγγιση αλλά και τη σύνθεση πολλών και διαφορετικών θεωριών. α) Οικογενειακοί µύθοι Ο µεταµοντερνισµός ανέδειξε εµφατικά τη µορφογενετική σηµασία των αφηγήσεων στη συγκρότηση των υποκειµένων. Η διαδικασία αυτή σχετίζεται πρωταρχικά µε τους φορείς, τυπικούς και άτυπους, που επιτελούν την κοινωνικοποίηση των ατόµων. Υπό αυτή την έννοια, ο ρόλος της οικογένειας ως πρωταρχικού θεσµού κοινωνικοποίησης αναδύεται δυναµικά στο προσκήνιο της ανάλυσης, µέσω των αφηγήσεων που παράγει, αναπαράγει και µετασχηµατίζει. Η επιλογή της οικογενειακής αφήγησης, των οικογενειακών µύθων που θα αποτελέσουν τη βάση µιας κατοπινής, πολλές φορές ασυνείδητης κατεύθυνσης της προσωπικής µας αφήγησης, εξαρτάται από τους γονείς µας και τον υποκειµενικό τους πολιτισµό αλλά και από το ευρύτερο αφηγηµατικό πλαίσιο µέσα στο οποίο δρα η οικογένεια, όπως για παράδειγµα, οι αφηγηµατικοί µύθοι και τα στερεότυπα που συγκροτούν την ελληνική ταυτότητα (ενδεικτικά: «οι Έλληνες έχουν διχόνοια και µόνο έτσι ηττώνται», «είναι πάντοτε αντιµέτωποι µε υπεράριθµους εχθρούς», «είναι έθνος ανάδελφον», «έχουν φιλότιµο», «πάντοτε κάποιοι εχθροί τους επιβουλεύονται» κ.α.). Οι οικογενειακοί µύθοι µπορεί να λειτουργούν σε αντίθεση µε τους εθνικούς µύθους ή και συµπληρωµατικά. Με αυτή την έννοια, µια οικογενειακή ιστορία είναι πιθανό να έχει σηµαντικές αναλογίες µε τις κυρίαρχες εθνικές αφηγήσεις της περιόδου. Σε αυτή την περίπτωση είναι πιθανό οι οικογενειακοί µύθοι τόσο να αντανακλώνται όσο και να αντανακλούν µια κατάσταση σε ευρύτερο εθνικό επίπεδο και άρα να µπορούν να συνδεθούν µε την πορεία µεγάλων κοινωνικών αλλαγών. Υπάρχουν όµως περιπτώσεις που µια τέτοια αναγωγή δεν µπορεί να γίνει λόγω των ιδιόµορφων 5

6 καταστάσεων στις οποίες µια οικογένεια είναι πιθανό να βρέθηκε. Υπό τους όρους αυτούς, γίνεται σαφές ότι δεν υπάρχει µια γραµµική σχέση ανάµεσα στους συλλογικούς µύθους που κυκλοφορούν και συγκροτούν την κυρίαρχη εθνική κουλτούρα και στους οικογενειακούς µύθους που εσωτερικεύουν τα άτοµα σε προσωπικό επίπεδο. β) Εθνικά αφηγήµατα O Benedict Anderson (1993) στο καινοτόµο βιβλίο του για τη δηµιουργίασυγκρότηση των εθνών, Φαντασιακές Κοινότητες, παρατηρεί ότι η συγκρότηση αυτή έγινε εφικτή, µεταξύ άλλων, επί τη βάσει αλλαγών στη γλώσσα, τόσο στη γραπτήέντυπη όσο και στην προφορική. O συγγραφέας υποστηρίζει ότι οι µέχρι τότε προνοµιακές για την εκφορά και την απόδοση της αλήθειας γλώσσες είχαν κατορθώσει να ταυτίζονται µε την έκφραση της αλήθειας αλλά παράλληλα είχαν επιβληθεί και ως ο µόνος τρόπος πρόσβασης στην αλήθεια. Για παράδειγµα, στο χριστιανισµό µόνο µέσω της γλώσσας που βρίσκεται κάτω από τη θεία επιφοίτηση µπορεί να γνωρίσει κανείς την αλήθεια. Είναι επίσης γνωστό ότι το Κοράνι µέχρι πριν από λίγα χρόνια έµενε αµετάφραστο από τα αραβικά στις υπόλοιπες γλώσσες ακριβώς λόγω της πεποίθησης ότι κάθε άλλη γλώσσα στέκεται αδύναµη να εκφράσει την αλήθεια του Λόγου του Θεού. Ενώ ένα επιπλέον επίκαιρο παράδειγµα είναι η προσπάθεια της Ελλαδικής Εκκλησίας να γίνεται η ανάγνωση των Ευαγγελίων στη Θεία Λειτουργία παράλληλα µε το πρωτότυπο και στη δηµοτική µε στόχο οι πιστοί να κατανοούν καλύτερα το περιεχόµενο των ιερών κειµένων. Η διακοπή αυτής της προσπάθειας που πολύ σύντοµα ακολούθησε αποδόθηκε στο φόβο αλλοίωσης των ιερών νοηµάτων από τη µετατροπή της γλώσσας. Οι µεγάλες αφηγήσεις όπως ο χριστιανισµός, ο µαρξισµός, ο φιλελευθερισµός, λειτουργούσαν αποκλείοντας συγκεκριµένες φωνές, οµογενοποιώντας άλλες στο όνοµα µιας και µόνης αλήθειας, την οποία σε τελική ανάλυση όχι µόνο εξέφραζαν απόλυτα αλλά ταυτόχρονα αποτελούσαν µέσω αυτής το µόνο νόµιµο τρόπο αποδοχής και ένταξης των ατόµων σε µια κοινωνική δοµή. Οι γλώσσες αυτές µε την πάροδο του χρόνου έχασαν την αξιωµατική τους δύναµη επιτρέποντας να υπάρξει έκφραση της αλήθειας και µε άλλους τρόπους δίνοντας την ευκαιρία σε τοπικές αφηγήσεις να αναπτυχθούν. Αυτές οι αφηγήσεις έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Ο ρουµανικής καταγωγής συγγραφέας του θεάτρου του παραλόγου Eugene Ionesco (1987) στην 6

7 εισαγωγή του θεατρικού του έργου Πείνα και Δίψα δίνει ένα ωραίο προσωπικό παράδειγµα: Με είχαν διδάξει, πως τα γαλλικά ήταν η πιο όµορφη γλώσσα του κόσµου, πως οι Γάλλοι στρατιώτες ήταν οι πιο ανδρείοι και πως δεν νικήθηκαν ποτέ, παρά µόνο µετά από προδοσία. Έγραψα λοιπόν, σε τριάντα δύο σελίδες το δράµα ενός στρατιώτη, θύµα του πολέµου, που απαγγέλλει ένα µονόλογο για την δόξα της πατρίδας. Ο τίτλος άλλωστε του έργου ήταν Για την πατρίδα. Όταν έφτασα στη Ρουµανία και όπως εκεί διδάχτηκα πως τα ρουµάνικα ήταν η πιο όµορφη γλώσσα του κόσµου, πως οι Ρουµάνοι στρατιώτες ήταν οι πιο ανδρείοι και πως δεν νικήθηκαν ποτέ, παρά µόνο µετά από προδοσία, δεν είχα παρά να µεταφράσω το έργο µου στα ρουµάνικα κάνοντας µερικές µετατροπές σε ελάχιστες λεπτοµέρειες (σ.9-10). Οι οµοιότητες των αφηγήσεων των δύο λαών είναι προφανείς και σίγουρα δε µας είναι άγνωστες αφού στη θέση των Γάλλων και των Ρουµάνων µπορούµε να τοποθετήσουµε τους ανίκητους και ακατάβλητους Έλληνες στρατιώτες καθώς και την ελληνική γλώσσα ως την πιο όµορφη του κόσµου. Οι παραπάνω αφηγήσεις, ταυτόσηµες σε µεγάλο βαθµό στα δοµικά τους στοιχεία, όταν τεθούν κάτω από το µικροσκόπιο της σύγκρισης αποκαλύπτουν πολλά περισσότερα από όσα σε πρώτη ανάγνωση υπονοούν τόσο για το ανορθολογικό τους περιεχόµενο όσο και για την απόλυτα λογική αναγκαιότητα που τις γέννησε. Μια αναγκαιότητα που ανάγεται στην ικανοποίηση της ανάγκης του συνανήκειν κάτω από κοινά πολιτισµικά χαρακτηριστικά καθώς και στην ανάγκη συναισθηµατικής εγγύτητας. Η ικανοποίηση αυτών των αναγκών συνιστά σε τελευταία ανάλυση µία από τις πολλές παραµέτρους της διαδικασίας δηµιουργίας των εθνών. γ) Καθεστώτα αλήθειας: Μichel Foucault Μια από τις σηµαντικές πλευρές του έργου του Michel Foucault αναφέρεται στην προσπάθειά του να αναδείξει τις αποκλεισµένες φωνές των εγκλεισµένων στο δυτικοευρωπαϊκό πολιτισµό από το Μεσαίωνα έως τις µέρες µας. Με τη θεώρησή του κατόρθωσε να φέρει στο προσκήνιο την «αλήθεια» των περιφερειακών φωνών, όπως ο φυλακισµένος και ο ψυχιατρικός τρόφιµος, οι οποίοι είχαν φιµωθεί από τους κυρίαρχους θεσµούς της ιατρικής και της δικαιοσύνης. Η προσπάθεια αυτή οδήγησε 7

8 στην ανάλυση του δικαίου της κυριαρχίας και των πειθαρχικών µηχανισµών. Έτσι, ανέδειξε τα καθεστώτα αλήθειας (regimes of truth), τους τρόπους που αυτά παράγονται και αναπαράγονται και τους µηχανισµούς αποκλεισµού που εγκαθιδρύουν. H µεθοδολογία αυτή αποτέλεσε την απαρχή για την αναζήτηση της µικροµηχανικής της εξουσίας και του τρόπου εγκαθίδρυσης της κυρίαρχης κουλτούρας καθώς και των αφηγήσεων που τη συνοδεύουν και τη συντηρούν. Στην Ιστορία της Σεξουαλικότητας (1978) o Foucault αναλύει µεταξύ άλλων πώς η διαφορά στο λόγο (discourse) που έχουν υιοθετήσει οι θεωρίες των φύλων δεν οφείλεται στις πραγµατολογικές διαφορές των ίδιων των φύλων αλλά ipso facto η διαφορετικότητα τoυ λόγου συνιστά τη διαφορά των φύλων. Όχι µε την έννοια ότι δεν υπάρχουν διαφορές (βιολογικές και άλλες) ανάµεσα στα φύλα, αλλά µε την έννοια ότι η γνώση µας για τη σεξουαλικότητα παράγεται µέσω του διαφορετικού λόγου που χρησιµοποιούµε. Συνακόλουθα, η απονοµή του κοινωνικού ρόλου του άνδρα ή της γυναίκας καθώς και η κοινωνική δύναµη που αυτοί οι ρόλοι ενσωµατώνουν και αναπαράγουν σχετίζεται τόσο µε την παραγωγή µιας αλήθειας όσο και µε την εφαρµογή µιας εξουσίας µέσω του λόγου που τη συνοδεύει. Όπως ο ίδιος αναφέρει στο βιβλίο του Για την υπεράσπιση της κοινωνίας (2002): σε µια κοινωνία σαν τη δική µας αλλά και σε οποιαδήποτε κοινωνία εντέλει το κοινωνικό σώµα διέπεται, χαρακτηρίζεται, απαρτίζεται από πολλαπλές σχέσεις εξουσίας οι οποίες είναι συνυφασµένες µε την παραγωγή, την κυκλοφορία, τη λειτουργία ενός αληθούς λόγου, άνευ του οποίου δεν µπορούν να δηµιουργηθούν και να λειτουργήσουν. Δεν υπάρχει άσκηση της εξουσίας χωρίς µια οικονοµία των λόγων, οι οποίοι λειτουργούν στο πλαίσιο της εξουσίας, εξαιτίας και διαµέσου αυτών. Αυτό ισχύει σε όλες τις κοινωνίες (σ.39). Υπό το πρίσµα αυτό, ενώ στο παρελθόν η προβληµατική επικεντρωνόταν στο σύστηµα του λόγου και συνακόλουθα στη δοµή ως καθοριστικό µορφογενετικό παράγοντα, µε το ρεύµα του µεταµοντερνισµού διαγράφεται µια στροφή στις διασυνδέσεις του λόγου µε άλλες κοινωνικές και πολιτισµικές κατασκευές και στη σχέση που αναπτύσσεται µεταξύ τους. Μια διαλεκτική σχέση όπου αυτό που τίθεται στο επίκεντρο της ανάλυσης δεν είναι πια η ίδια η αλήθεια µε την a priori δεδοµένη, σταθερή αξία που τη χαρακτήριζε στο παρελθόν, αλλά το πώς παράγεται και θεσµίζεται 8

9 κάθε φορά στα πλαίσια των σχέσεων εξουσίας µέσα στα οποία διαµορφώνεται και κυκλοφορεί ιστορικά. Η εξουσία που δεν κατέχεται αλλά κυκλοφορεί και διαµετακοµίζεται οδηγεί σε µια νέα προοπτική την ανάλυση των εθνικών κατασκευών καθώς δεν παρατηρεί µόνο εξουσιαστές και εξουσιαζόµενους αλλά ροές, δυναµικά και κοινωνικές κατασκευές που παράγουν αλήθεια ενσωµατώνοντας και αποκλείοντας εθνοτικές και πολιτισµικές οµάδες. Μια εξουσία που παράλληλα µε τους ιδεολογικούς όρους ύπαρξής της παράγει διαφορετικές µορφές γνώσης συγκροτώντας ενεργά αλλά πολλές φορές και ενεργούµενα υποκείµενα. δ) Ηγεµονία και συγκρότηση εθνικών υποκειµένων: Antonio Gramsci Μέσα στο κλίµα των έντονων κοινωνικοπολιτικών ζυµώσεων, η πτώση των µεγάλων αφηγήσεων ακολουθήθηκε από την αύξηση των δυνατοτήτων στη δηµιουργία νέων αφηγήσεων καθώς και στη δυνατότητα επιλογών ανάµεσά τους. Πάνω στην προβληµατική για τη δυνατότητα των επιλογών έχει αρχίσει, και συνεχίζεται µε αµείωτη ένταση, µια µεγάλη συζήτηση για την πολιτική και ιδεολογική διάσταση του θέµατος και το αν και κατά πόσο η πληθώρα αυτή των επιλογών είναι προσβάσιµη και από ποιους. Αυτό που έγινε αντιληπτό κυρίως µέσα από τη δράση των διαφόρων κινηµάτων (λ.χ. φεµινισµός) είναι ότι δεν έχουν όλοι ίσες ευκαιρίες στη δηµιουργία αυτών των αφηγήσεων αντίθετα, φαίνεται ότι κάποιες αφηγήσεις έχουν κατακτήσει µια κεντρική, ηγεµονική θέση. Το γεγονός αυτό οδήγησε στη συνειδητοποίηση ότι κάποιες αφηγήσεις έχουν προνοµιακή θέση στην κοινωνία λόγω των συσχετισµών δύναµης που τις παράγουν και τις εγκαθιδρύουν. Με βάση αυτή την άποψη, η θέση ότι υπάρχουν ουδέτερες αφηγήσεις έξω από τους κοινωνικούς συσχετισµούς αποτελεί παρελθόν. Η ανάλυση που χρησιµοποιείται κατά κύριο λόγο για την περιγραφή του τρόπου επικράτησης των αφηγήσεων έχει τις ρίζες της στις ιδέες του Antonio Gramsci (1988) για την ηγεµονία. Σύµφωνα µε τη θεωρία του, η διαµόρφωση µιας κουλτούρας ως κυρίαρχης-ηγεµονικής δεν πρέπει να θεωρείται ως φυσική ή αναπόφευκτη. Αντίθετα, πρέπει να αναλύεται περιλαµβάνοντας τους θεσµούς, τις πεποιθήσεις και τους κανόνες µε όρους επικράτησης, επικυριαρχίας και καθυπόταξης έναντι των υπόλοιπων υποκουλτούρων. Για παράδειγµα, η υποστήριξη που δόθηκε στις Η.Π.Α από επιστήµονες, ακαδηµαϊκούς, πολιτικούς και δηµοσιογράφους στο πρόγραµµα αφοµοίωσης και τελικά εξαφάνισης των αυτόχθονων Αµερικανών (Ινδιάνων) 9

10 ερµηνεύεται ως µια διαδικασία επωφελής για την κυρίαρχη κουλτούρα και τους εκπροσώπους της. Τόσο διότι συντηρούσε και διαιώνιζε τη συνέχιση της αντιµετώπισης των γυναικών σαν αντικείµενα όσο και διότι παρείχε επιχειρήµατα για την υπερεκµετάλλευση και περιθωριοποίηση των Αφροαµερικανών. Ως αποτέλεσµα της µεθοδολογίας αυτής σηµαντικά τµήµατα του αµερικανικού πληθυσµού καθίσταντο κυριαρχούµενα ως προς τους κοινωνικούς ρόλους που κατείχαν. Υπάρχει και µια ακόµη συσχέτιση ανάµεσα στην ηγεµονία και στον παράγοντα γλώσσα-κώδικα η οποία περιγράφεται σε ένα χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγµα όπως ήταν η προσπάθεια της Μ. Βρετανίας να επιβάλλει την ηγεµονία της στις αποικίες της Καραϊβικής. Η επιχείρηση αυτή µεθοδεύτηκε κυρίως στην επιβολή της αγγλικής κουλτούρας στους αυτόχθονες πληθυσµούς των περιοχών αυτών (µια γνωστή αποικιακή τακτική). Στην προσπάθεια αυτή χρησιµοποιήθηκε σαν κύριο εργαλείο η αναγκαστική θέσπιση της αγγλικής γλώσσας ως επίσηµης των πληθυσµών αυτών. Το αποτέλεσµα αυτής της προσπάθειας, σύµφωνα µε τους όρους της θεωρίας του Gramsci, δεν ήταν η υιοθέτηση της αγγλικής γλώσσας αλλά η δηµιουργία µιας νέας. Μολονότι τα κυρίαρχα στοιχεία αυτής της γλώσσας ήταν τα αγγλικά, η ίδια η γλώσσα ήταν το αποτέλεσµα της «διαπραγµάτευσης» µεταξύ της κυρίαρχης-ηγεµονικής κουλτούρας και των υποκουλτούρων. Η δηµιουργηµένη γλώσσα ήταν χαρακτηρισµένη από την αντίσταση και την ενσωµάτωση, µια γλώσσα όχι αυθόρµητα γεννηµένη από τα κάτω (από τους λαούς) αλλά και όχι επιβαλλόµενη από τα πάνω (από τους αποικιοκράτες), µια νέα γλώσσα αποτέλεσµα της πάλης γλωσσών και κουλτούρων (Storey, 2001). Χρήσιµο είναι να σηµειωθεί ότι οι σχέσεις µητροπόλεων και αποικιών απασχολούν έντονα την επιστήµη της ιστορίας τα τελευταία χρόνια, µε άξονα τις προσπάθειες που γίνονται να ξαναγραφτεί η ιστορία των αποικιών µέσα από την αντικατάσταση του εθνικού αφηγήµατος που οι αποικιοκράτες επέβαλαν µέσω της δηµιουργίας ενός νέου από τους ίδιους τους λαούς που τη βίωσαν. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν στις λεγόµενες µετα-αποικιακές σπουδές (post-colonial studies), ένα γνωστικό πεδίο µε ιδιαίτερο ενδιαφέρον θεωρητικά και πρακτικά, τόσο διότι δίνει νέες διαστάσεις στη δηµιουργία και εγκαθίδρυση των αφηγήσεων ενός λαού, όσο και διότι αποκαλύπτει άγνωστες µέχρι τώρα πλευρές της διαδικασίας συγκρότησης των εθνών. Το συγκεκριµένο ερευνητικό πλαίσιο καθίσταται ακόµη πιο επίκαιρο λόγω των µεγάλων µετακινήσεων πληθυσµών και των αλλαγών που αυτές επιφέρουν σε παγκόσµια κλίµακα, αναδεικνύοντας τη δυνατότητα ολοένα και περισσότερων 10

11 εθνοτικών οµάδων να συµµετέχουν ενεργά στη δηµιουργία της πολιτιστικής τους (και όχι µόνο) αφήγησης. ΙΙ. Η ελληνική πραγµατικότητα α) Κοινότητες και αλληλεξάρτηση Όπως έχει ήδη διαφανεί, οι επιρροές και οι επιδράσεις σε προσωπικό και οικογενειακό επίπεδο των ευρύτερων αφηγηµατικών κατασκευών είναι τεράστιες και προσδιορίζουν λιγότερο ή περισσότερο τη συγκρότηση των υποκειµένων. Ιδιαίτερα στην ελληνική πραγµατικότητα αυτό έχει γίνει ήδη σαφές από τις εργασίες των Χ. Tριάντη και Γ. & Β. Βασιλείου (1968 & 1972) για τον υποκειµενικό πολιτισµό (subjective culture) και την έννοια της αλληλεξάρτησης. Μια έννοια που εισήγαγαν προκειµένου να περιγράψουν και να ερµηνεύσουν τις πολιτισµικές ιδιαιτερότητες στη δηµιουργία των κοινοτήτων και της έσω οµάδας στον ελλαδικό χώρο. Η έννοια της αλληλεξάρτησης αναφέρεται ως το κυρίαρχο χαρακτηριστικό του κοινοτικού µοντέλου οργάνωσης που επί αιώνες αποτελούσε τη βάση της ελληνικής κοινωνίας. Η εµφάνιση και επικράτηση του χαρακτηριστικού αυτού αποδίδεται στο ότι ήταν ο µόνος τρόπος που ενίσχυε τη δυνατότητα επιβίωσης των ανθρώπων για δύο κυρίως λόγους α) οικονοµικούς-κοινωνικούς, λόγω της τουρκοκρατίας και β) οικολογικούς, λόγω της µορφολογίας της ελλαδικής υπαίθρου. Η τουρκική επικυριαρχία εγκαθίδρυσε συγκεκριµένους οικονοµικούς και κοινωνικούς όρους στους οποίους οι ελληνικοί πληθυσµοί ήταν απαραίτητο να ανταποκριθούν δηµιουργώντας συνεργατικές κοινότητες που στηρίζονταν στην αλληλεξάρτηση. Οι επαχθείς οικονοµικοί όροι έπαιρναν τη µορφή πολλών και διαφορετικών φόρων (δεκάτη, κεφαλικός φόρος, κ.α.) καθιστώντας αδύνατη ουσιαστικά την ατοµική πληρωµή. Παράλληλα, οι κοινωνικοί όροι, όπως ήταν οι συχνές ληστρικές επιθέσεις εναντίον των χωριών της υπαίθρου, καθιστούσαν αδύνατη την ανεξάρτητη ατοµική επιβίωση. Η µορφολογία της ελλαδικής υπαίθρου αποτέλεσε το δεύτερο καθοριστικό παράγοντα που οδήγησε στη δηµιουργία του κοινοτικού µοντέλου αλληλεξάρτησης. Το οικολογικό πλαίσιο υποχρέωσε τους ελληνικούς πληθυσµούς να ασχοληθούν µε γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες σε δύσβατες και ορεινές περιοχές στις 11

12 περισσότερες των περιπτώσεων. Είναι γνωστό ότι τέτοιου είδους ασχολίες απαιτούν σε µόνιµη βάση τη συνεργατική παρουσία πολλών ατόµων. Η περιγραφή της ελληνικής κοινοτικής πραγµατικότητας και του τρόπου που ικανοποιούσε τις ανάγκες των µελών της δηµιουργώντας µια ισορροπία που διήρκεσε αιώνες µπορεί να συµπυκνωθεί σε αυτό που ο Μαρξ ήδη από το 1875 διατύπωσε θέλοντας να περιγράψει τον ιδανικό τρόπο παραγωγής και κατανοµής των αγαθών, επισηµαίνοντας ότι αυτός θα πρέπει να ακολουθεί την αρχή: από τον καθένα ανάλογα µε τις δυνάµεις του στον καθένα ανάλογα µε τις ανάγκες του. Η αναφορά στην αφηγηµατική διάσταση της συγκρότησης των εθνών, στους µηχανισµούς εξουσίας που επικαθορίζουν τους τρόπους επικράτησης των κυρίαρχωνηγεµονικών αφηγήσεων µε ιδεολογικούς όρους, καθώς και η συνοπτική σκιαγράφηση των ελληνικών ιδιαιτεροτήτων στην κοινωνική οργάνωση παρουσιάζει ιδιαίτερο θεωρητικό ενδιαφέρον και µπορεί να προσφέρει και να αποκαλύψει χρήσιµες και γόνιµες αναλυτικές διαστάσεις. Από την άποψη ότι µε τον τρόπο αυτό επισηµαίνεται η οργανική σύνδεση της αφηγηµατικής διαδικασίας σε εθνικό επίπεδο -µείζονα κλίµακα- µε τρεις σηµαντικούς αναλυτικούς άξονες που χρησιµοποιούνται για την περιγραφή και ερµηνεία των οικογενειακών και ατοµικών -ελασσόνων- αφηγήσεων στην ελληνική κοινωνία: i) την έννοια του υποκειµενικού πολιτισµού και της αλληλεξάρτησης, ii) το µοντέλο των τριών οικοθεωριών (Κατάκη, 1984), καθώς και iii) του γνωστικού συστήµατος αυτοαναφοράς (Κatakis, 1990) [που άλλωστε αργότερα πήρε το χαρακτηρισµό συλλογικές αφηγήσεις (collective narratives) (Katakis, 2002)]. Η δυνατότητα διασύνδεσης των παραπάνω αξόνων µε τις διεπιστηµονικές προσεγγίσεις και µελέτες για τη δηµιουργία του έθνους, την επικράτηση των κυρίαρχων εθνικών αφηγήσεων, αλλά και τους ιδεολογικούς όρους κάτω από τους οποίους αυτή συντελέστηκε πιθανώς προσφέρει νέες ιδέες για την ανάλυση της οικογένειας και της διαδικασίας συγκρότησης των υποκειµένων στην ελληνική πραγµατικότητα. β) Οικογένειες µε πολυεθνικά χαρακτηριστικά και ψυχοθεραπεία Σε µια χώρα όπου περίπου το 10% του πληθυσµού είναι µετανάστες και πρόσφυγες, όπου νέες πολυφυλετικές, πολυθρησκευτικές και πολυγλωσσικές οικογένειες δηµιουργούνται συνεχώς και µε γρήγορους ρυθµούς, νέα πολυσύνθετα 12

13 αιτήµατα προκύπτουν. Τα ζευγάρια που δηµιουργούνται µέσα από αυτή τη διαδικασία συχνά καλούνται να αντιµετωπίσουν επιπλέον δυσκολίες από εκείνες των παραδοσιακών ζευγαριών. Οι δυσκολίες συνίστανται, πέρα από όλα τα άλλα, και στο να συνθέσουν τις πολιτισµικές διαφορές τους, να αποκτήσουν ένα νέο κώδικα που θα τις υπερβαίνει. Τα βασικά θεραπευτικά ερωτήµατα «ποιος είµαι;» «που πάω;» και «γιατί;» δεν µπορούν να απαντηθούν παρά µόνο µέσα στα πλαίσια µιας κοινωνικής δοµής καθώς είναι αυτή που προσφέρει το σύνολο των δυνατοτήτων τις οποίες τα άτοµα θα αξιοποιήσουν προκειµένου να νοηµατοδοτήσουν την ίδια τους τη ζωή. Υπό το πρίσµα αυτό, τα παραπάνω ερωτήµατα συνδέονται άρρηκτα µε τα ερωτήµατα «που ανήκω;», «ποια κουλτούρα είναι ανοικτή να µε δεχτεί;». Για τους ανθρώπους από διαφορετικό πολιτισµικό πλαίσιο είναι σηµαντικό να τεθούν και να απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήµατα µε ένα λειτουργικό τρόπο. Ωστόσο πρέπει να τεθεί και ένα επιπλέον ουσιαστικό ερώτηµα, τι ευκαιρίες υπάρχουν σήµερα στη σύγχρονη Ελλάδα προκειµένου να καταστεί εφικτή η ισότιµη ένταξη; Όπως παρατηρεί ο Αντώνης Λιάκος (2005) στο βιβλίο του Πώς στοχάστηκαν το έθνος αυτοί που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσµο; η αναπαράσταση του έθνους ορίζει και τα όρια του. Η αφήγηση, δηλαδή, της ιστορίας του έθνους ορίζει και το κρηπίδωµα το οποίο επιτρέπεται να περάσει κανείς για να αποτελέσει έθνος. Από εδώ λόγου χάρη προκύπτει και ο αµφισβητούµενος χαρακτήρας της ελληνικότητας των καθολικών, των µουσουλµάνων, των εβραίων ελλήνων. Εφόσον δεν αναπαριστώνται στην ιστορία της ελληνικότητας. Όταν εποµένως χρησιµοποιείται ο όρος «εθνικό αφήγηµα» δεν είναι λόγω κάποιας µεταµοντέρνας µόδας, αλλά διότι επιχειρείται µια αντίστιξη µε τον όρο εθνική ιστορία (σ.104). Η προοπτική σύνθεσης των διαφορετικών εθνικών καταβολών και αναπαραστάσεων υπογραµµίζει εµφατικά την ανάγκη αλλαγής των αφηγηµατικά µονοσήµαντων κυρίαρχων εθνικών κατασκευών. Η αποδοχή της πολιτισµικής και άρα της αφηγηµατικής διαφορετικότητας πρέπει να γίνει µε ένα τρόπο που δε θα αποκλείει το διαφορετικό, δε θα διαχωρίζει µε κριτήρια την εθνική ταυτότητα ή το θρήσκευµα αλλά µε ένα τρόπο που θα συνθέτει την ετερότητα στη βάση της κατανόησης και της αποδοχής του άλλου. Σε αυτή την προσπάθεια ένας πολύ σηµαντικός σύµµαχος είναι η κληρονοµιά της αλληλεξάρτησης µε την οποία είναι εµποτισµένη η ελληνική κοινωνία 13

14 µιας και συντελεί αποφασιστικά στην προώθηση της συνεργατικότητας και της εµπιστοσύνης. ΙΙΙ. Γλωσσικοί µετασχηµατισµοί και επικοινωνία στον κυβερνοχώρο Καθώς ο 21ος αιώνας είναι µπροστά µας και η εποχή της πληροφορίας βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη, ο ρόλος της γλώσσας στους όρους διαµόρφωσης της νέας πραγµατικότητας αναδεικνύεται ως κεντρικός. Οι παγκόσµιες αφηγήσεις και αλήθειες έχασαν τη δύναµή τους, ενώ ολοένα και περισσότερες τοπικές υποκουλτούρες µε τις αφηγήσεις τους έρχονται να συνδιαµορφώσουν νέες οπτικές της αλήθειας. Με την επαφή ανθρώπων από διαφορετικούς πολιτισµούς οι αλλαγές αυτές µορφοποιούνται µε τη δυναµική εµφάνιση νέων γλωσσών και αφηγήσεων. Πρόκειται για µια διαδικασία που παράγει και ταυτόχρονα αντανακλά τον κοινωνικό µετασχηµατισµό, όπως περιγράφει ο Kορνήλιος Καστοριάδης (1981) στο magnum opus του Η Φαντασιακή Θέσµιση της Κοινωνίας: µια ουσιώδης ιδιότητα της γλώσσας ως ιστορίας είναι να γεννάει ως τροποποιήσεις της «καταστάσεως» της ό,τι είναι πάντα ενσωµατώσιµο σε µια «κατάσταση», να µπορεί να αλλοιώνεται συνεχίζοντας να λειτουργεί αποτελεσµατικά, να µετασχηµατίζει σταθερά το ασύνηθες σε συνηθισµένο, το πρωτότυπο σε κεκτηµένο, να είναι αδιάκοπη κτήση ή εξάλειψη και να διαιωνίζει έτσι την ικανότητά της να είναι ο εαυτός της. Η γλώσσα, στη σχέση της µε τις σηµασίες, µας δείχνει πως η θεσµίζουσα κοινωνία εργάζεται ακατάπαυστα (σ.315). Αυτή η αέναη και εργώδης διεργασία θέσµισης κοινωνικών σηµασιών µε άξονες το ριζικό φαντασιακό, το πραγµατικό φαντασιακό (ή φαντασµένο κατά τον Καστοριάδη) και τη γλώσσα χαρακτηρίζει όλες τις κοινωνίες και τον τρόπο που σε τελευταία ανάλυση αντιλαµβάνονται και αναπαριστούν τον εαυτό τους. Στη σύγχρονη εποχή η διαδικασία αυτή έχει αποκτήσει νέα χαρακτηριστικά κυρίως λόγω της νέας τεχνολογίας και των δυνατοτήτων που αυτή προσφέρει, τόσο στο επίπεδο των αναπαραστάσεων όσο και της πρωτογενούς δηµιουργίας νέων κόσµων. Το πεδίο όπου ήδη µορφοποιείται δυναµικά µια νέα θέσµιση κοινωνικών σηµασιών είναι ο κυβερνοχώρος (cyberspace). 14

15 α) Netizens Το διαδίκτυο προσφέρει ένα προνοµιακό πεδίο ανάλυσης του κοινωνικού γίγνεσθαι λόγω της απεριόριστης ελευθερίας που το χαρακτηρίζει. Aυτή ακριβώς η ελευθερία συναντάται και στη συγκρότηση των νέων γλωσσικών κοινοτήτων στον κυβερνοχώρο. Καθηµερινά εκατοµµύρια διαφορετικές κυβερνο-κοινότητες δρουν έχοντας πολλές φορές ως κύριο κριτήριο της συγκρότησής τους τον ιδιαίτερο λόγο που χρησιµοποιούν, τη δικιά τους ιδιόλεκτο. Με τον τρόπο αυτό αποκτούν µια αίσθηση ταυτότητας και ξεχωρίζουν από τις υπόλοιπες. Οι κοινότητες αυτές έχουν και ένα επιπλέον ουσιώδες χαρακτηριστικό, δε δηµιουργούνται επί τη βάσει συµβατικών κριτηρίων αλλά τα συστατικά συγκρότησής τους υπερβαίνουν τις εκάστοτε πολιτισµικές (και εν τέλει κάθε είδους) διακρίσεις, ενώ ταυτόχρονα κατορθώνουν να γεφυρώνουν τεράστιες αποστάσεις. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, άνθρωποι διαφορετικών εθνοτήτων, θρησκευµάτων, πολιτισµικών καταβολών ανακαλύπτουν ότι έχουν πολλά κοινά ενδιαφέροντα καθώς κινούνται στον κυβερνοχώρο. Το γεγονός αυτό οδηγεί στη δηµιουργία ενός νέου τρόπου ζωής κατασκευασµένου από τους ονοµαζόµενους πολίτες του δικτύου (netizens). Στοιχεία αυτού του τρόπου επιδιώκουν και πιστεύουν ότι µπορούν να µεταφέρουν στην πραγµατική ζωή. Το γεγονός αυτό οδηγεί συχνά στη δηµιουργία νέων γλωσσών που οι ίδιοι οι netizens χρησιµοποιούν προκειµένου να επικοινωνήσουν αυτό τον τρόπο ζωής. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί η γλώσσα στην οποία γράφονται τα που ανταλλάσσουν καθηµερινά οι Έλληνες χρήστες του διαδικτύου. Η νέα γλώσσα ονοµάζεται greeglish (από τις λέξεις greek και english) και είναι ένας συνδυασµός ελληνικών λέξεων που γράφονται µε λατινικούς χαρακτήρες. Ακόµη ένα παράδειγµα δηµιουργίας µιας νέας γλώσσας αποτελούν τα emoticons. Ο όρος προέρχεται από τις αγγλικές λέξεις emotions (συναισθήµατα) και icons (εικόνες). Τα emoticons είναι µια νέα γλώσσα διαµορφωµένη από πολλούς χαρακτήρες του πληκτρολογίου που σε συνδυασµό µεταξύ τους χρησιµοποιούνται για να µεταφέρουν τα συναισθήµατα των χρηστών. Για παράδειγµα :) σηµαίνει είµαι χαρούµενος και :( είµαι στεναχωρηµένος κ.α. Η ιδιόλεκτος είναι ένας σηµαντικός παράγοντας για την απόκτηση ταυτότητας και ένας δείκτης για το σε ποια υποκουλτούρα ανήκει κανείς. Για παράδειγµα, σε κοινότητες στο διαδίκτυο που έχουν δηµιουργηθεί από γυναίκες που αντιµετωπίζουν προβλήµατα τεκνοποίησης δηµιουργούνται νέες λέξεις, όπως ενδεικτικά ONNA (Oh 15

16 No Not Αgain), προκειµένου να δηµιουργήσουν ένα προσωπικό κώδικα επικοινωνίας και έτσι να µοιράζονται τη µηνιαία απογοήτευσή τους όταν δεν έχουν καταφέρει το στόχο τους (Donath, 1999). Σε όλα τα παραπάνω παραδείγµατα φαίνεται ξεκάθαρα ότι η επανανοηµατοδότηση γνωστών λέξεων αλλά και η δηµιουργία νέων παράγουν τους όρους ένταξης σε ένα χώρο και µια κοινότητα. Οι προϋποθέσεις για την ένταξη αυτή υπόκεινται πλήρως στον έλεγχο των µελών τους τόσο ως προς τους κώδικες και τα σύµβολα που χρησιµοποιούν όσο και ως προς τις νέες σηµασίες που δηµιουργούν. Διάχυτη είναι η πεποίθηση ότι αυτές οι αλλαγές ίσως οδηγήσουν στο τέλος των συµβατικών γλωσσών µε τον τρόπο που αυτές ήταν γνωστές έως σήµερα χωρίς όµως να µπορεί να προβλεφθεί η µορφή που θα έχουν στο µέλλον. Με βάση αυτές τις αλλαγές και εφόσον o Wittgenstein (1977) είχε δίκιο συνδυάζοντας τη γλώσσα µε τις µορφές ζωής, το ερώτηµα ποιες θα είναι οι γλώσσες του µέλλοντος µετασχηµατίζεται στο ποια θα είναι η νέα µορφή ζωής που θα προκύψει από αυτές τις αλλαγές. Το ερώτηµα αυτό πιθανότατα θα τοποθετηθεί στο επίκεντρο του διαλόγου και της θεωρητικής ανάλυσης των κοινωνικών επιστηµών στα χρόνια που θα ακολουθήσουν. Παρόλα αυτά στην πράξη οι ίδιοι οι χρήστες συνεχίζουν να δηµιουργούν µε αµείωτη ένταση πληθώρα νέων γλωσσών και κωδίκων, απολαµβάνοντας την ελευθερία που προσφέρει ο κυβερνοχώρος. Αυτός ο κατακερµατισµός της επικοινωνίας αποκρυσταλλώνεται στις πολλές ιδιολέκτους που χρησιµοποιούνται καθηµερινά καθώς πολλές τοπικές κουλτούρες µεταδίδονται µε πολλές διαφορετικές γλώσσες. Σε αυτό το νέο πολυγλωσσικό κόσµο µε τις πολλαπλές πραγµατικότητες η επικοινωνία ως αναγκαία συνθήκη ύπαρξης απαιτεί την κατανόηση ολοένα και περισσότερων νέων γλωσσών. Νέες γνώσεις και δεξιότητες καθίστανται απαραίτητες προκειµένου να µπορούν όλοι να καταλαβαίνουν και να παρακολουθούν τις αλλαγές και τις εξελίξεις γύρω τους. Είναι δεδοµένο ότι ο όγκος των πληροφοριών που καθηµερινά διακινείται είναι τεράστιος και είναι πρακτικά αδύνατο να συγκρατηθεί και να αναλυθεί από έναν περιορισµένο ατοµικό νου. Το επιτακτικό ερώτηµα είναι αν και κατά πόσο είναι δυνατό να αυξηθούν οι δυνατότητες πρόσβασης και αξιοποίησης τόσων πληροφοριών που καθηµερινά παρουσιάζονται και είναι απαραίτητες, χωρίς τον κίνδυνο της αλλοτρίωσης. Η προσεκτική µελέτη του κυβερνοχώρου µπορεί να προσφέρει κάποιες ιδέες. β) Δίκτυα 16

17 Αν προσεγγιστεί η γλώσσα όχι σαν µια αυτόνοµη κατασκευή που κανείς την κατέχει ατοµικά αλλά σαν ένα τεράστιο δίκτυο µέσα στο οποίο όλοι συµµετέχουν και σαν µια τεράστια κοινή τράπεζα πληροφοριών όπου καθένας προσφέρει αυτό που µπορεί και παίρνει αυτό που έχει ανάγκη, τότε οι δυνατότητες ανταλλαγής πληροφοριών και επικοινωνίας υπερβαίνουν κατά πολύ τις δυνατότητες ενός ατόµου και καθίστανται πρακτικά απεριόριστες. Στις µέρες µας η ιδέα της κοινής διαχείρισης προβληµάτων και της ανταλλαγής πληροφοριών εφαρµόζεται αυθόρµητα σε ευρεία κλίµακα στον κυβερνοχώρο. Για παράδειγµα, οι διαδικτυακοί χρήστες προκειµένου να µειώσουν το κόστος αλλά και να αντιµετωπίσουν τη δυσκολία απόκτησης µουσικών κοµµατιών δηµιούργησαν κυβερνοκοινότητες όπου κάθε µέλος προσφέρει τα τραγούδια που έχει. Με τον τρόπο αυτό σε µια κοινότητα που αριθµεί δέκα χιλιάδες µέλη και όπου κάθε µέλος προσφέρει πενήντα τραγούδια το αποτέλεσµα είναι η πρόσβαση σε µια τράπεζα πληροφοριών µε µισό εκατοµµύριο διαφορετικές µουσικές επιλογές! Η συγκατασκευή που προκύπτει από αυτή τη συνεργασία οδηγεί στο να διευρύνονται απεριόριστα οι δυνατότητες του κάθε χρήστη. Με αυτό τον τρόπο επικοινωνία δε σηµαίνει απλή κοινοποίηση αυτών που καθένας έχει, αυτών που ξέρει αντίθετα, σηµαίνει ότι ο καθένας είναι κοινωνός όλων όσων οι άλλοι έχουν και ξέρουν. Είναι εφικτό να επωφελείται καθένας όλης αυτής της γνώσης άµεσα, αρκεί να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις, καθώς µαζί µε τα οφέλη η αύξηση της ταχύτητας αυξάνει και τους κινδύνους. Οι κίνδυνοι παίρνουν τη µορφή των ιών που προσβάλουν τα συστήµατα των χρηστών δηµιουργώντας πολλά προβλήµατα. Καθώς όπως είναι προφανές όσο ταχύτερη και συχνότερη είναι η επικοινωνία τόσο ταχύτερη και συχνότερη είναι και η µετάδοση τους. Παρά τις προσπάθειες για τη δηµιουργία προγραµµάτων αντιµετώπισης των ιών, η ταχύτητα που δηµιουργούνται και µεταλλάσσονται υπερβαίνει την ικανότητα παραγωγής προστατευτικών προγραµµάτων. Το πρόβληµα επικεντρώνεται ουσιαστικά στον ακρογωνιαίο λίθο που συγκροτεί την ύπαρξη των κυβερνο-κοινοτήτων, την επικοινωνία, οδηγώντας πολλούς στην αποκοπή και την απόσυρση λόγω του φόβου. Η απάντηση στο πρόβληµα έρχεται από πολύ παλιά (όπως λέει και µια αφρικάνικη παροιµία «όταν δεν ξέρεις που να πας, κοίταξε από που έρχεσαι») και είναι η εµπιστοσύνη µεταξύ των µελών της κοινότητας. Καθώς σε πολλές κυβερνο-κοινότητες απαραίτητη προϋπόθεση για την εισδοχή ενός νέου µέλους αποτελεί η εγγύηση κάποιου από τα παλαιότερα µέλη, το οποίο ήδη η κοινότητα 17

18 γνωρίζει και εµπιστεύεται. Με τον τρόπο αυτό, η εµπιστοσύνη προσφέρει ασφάλεια καθώς συντηρεί και ενισχύει την επικοινωνία. Το ζήτηµα της ανθρώπινης εµπιστοσύνης και επικοινωνίας ανεξάρτητα από τα µέσα που χρησιµοποιούνται αποτελεί sine qua non ακόµα και στην εποχή που φαίνεται να επιβραβεύεται ο ακραίος ατοµικισµός. Το παράδειγµα των δικτύων δείχνει ότι οι ανάγκες όχι µόνο παραµένουν ίδιες στο βασικό τους πυρήνα αλλά σε ένα κόσµο που η απαίτηση για ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων έχει αυξηθεί κατακόρυφα, η συνεργατικότητα, η εµπιστοσύνη και η αλληλεξάρτηση αποτελούν τους τρόπους για την αντιµετώπιση της νέας αυξηµένης συµπλοκότητας. Συµπέρασµα Οι διαφορετικές εθνοτικές, πολιτισµικές και κοινωνικές οµάδες και οι διαφορετικές γλώσσες και αφηγήσεις που τις συνοδεύουν βρίσκονται ήδη στο επίκεντρο του επιστηµονικού διαλόγου τόσο λόγω των µαζικών µεταναστευτικών ρευµάτων από τον Τρίτο Κόσµο προς την Ευρώπη όσο και λόγω των ευρύτερων κοινωνικών αλλαγών που οδηγούν βαθµιαία στην κυριαρχία των πολυπολιτισµικών κοινωνιών. Η διεργασία δηµιουργίας της νέας αφηγηµατικής πραγµατικότητας οδηγεί στην επιτακτική ανάγκη διεπιστηµονικής συνεργασίας και ανταλλαγής απόψεων για την προσέγγισή της. Η συνεργασία αυτή είναι δεδοµένο ότι πρέπει να εκτείνεται και σε γνωστικά πεδία που δε φαίνεται να σχετίζονται άµεσα µε την ψυχοθεραπεία. Ήδη έγινε αναφορά στις ιδέες και τις θεωρίες που αναπτύσσονται στα πεδία της ιστορίας, της πολιτικής θεωρίας, της µελέτης των κοινωνικών κινηµάτων, των µετα-αποικιακών σπουδών κ.α. Οι αλλαγές αυτές δεν µπορεί να αφήσουν αδιάφορο το ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο και το λόγο που χρησιµοποιεί καθώς στην καθηµερινή πρακτική µε τους θεραπευόµενους γίνεται σαφής η ανάγκη νέων εργαλείων κατανόησης και ανάλυσης της πραγµατικότητας. Αντίθετα, η επικοινωνία µε νέα γνωστικά πεδία µπορεί να διευρύνει σηµαντικά τους ορίζοντες αλλά και να συµβάλλει στη µείωση του κατακερµατισµού που παρατηρείται στην επιστηµονική κοινότητα. O κυβερνοχώρος είναι ένα πεδίο το οποίο µπορεί να προσφέρει πολύτιµες υπηρεσίες στη µελέτη τόσο των κοινωνικών αλλαγών εν τη γενέσει τους όσο και στη διακίνηση και διαχείριση πληροφοριών. Οι αλλαγές σε αυτό το χώρο προσφέρονται στον ερευνητή αδιαµεσολάβητες από οποιαδήποτε δευτερογενή ερµηνεία, ενώ παράλληλα οι εξελίξεις καθώς διαδραµατίζονται σε πραγµατικό χρόνο καθιστούν τον 18

19 κυβερνοχώρο κάθε στιγµή προσβάσιµο και διαθέσιµο για µελέτη. Ταυτόχρονα παρέχεται στον µελετητή η δυνατότητα σύνδεσης µε εξαιρετικά αποµακρυσµένα, τόσο χωρικά όσο και πολιτισµικά, σηµεία που σε κάθε άλλη περίπτωση θα ήταν ανέφικτο να αποτελέσουν αντικείµενο ανάλυσης. Η κατανόηση ενός χαοτικού κόσµου γύρω µας και η ανάγκη για τάξη καθοδήγησε πολλές από τις πολιτισµικές δράσεις των ανθρώπων διαχρονικά. Η δηµιουργία ενός κόσµου µέσα από την ανθρώπινη κουλτούρα που θα οργανώσει εξαντλητικά αυτό το χάος µπορεί να αποτελεί ουτοπία όµως αυτό δε σηµαίνει ότι τα όρια της προσπάθειας είναι πεπερασµένα. Προς αυτήν την κατεύθυνση εµφανίζεται µια νέα δυνατότητα, ερειδόµενη σε µια δυναµική συλλογικότητα που στις µέρες µας µορφοποιείται καθηµερινά τόσο στις εθνοτικές µετακινήσεις όσο και στις κοινότητες στον κυβερνοχώρο. Οι Gilles Deleuze και Félix Guattari (2004) ονόµασαν αυτή τη νέα δυνατότητα «Χάοσµο» (από τις λέξεις χάος και κόσµος) και ο Αntonio Negri (2001) την περιέγραψε ως εξής: Μπροστά στο χάος υπάρχει ο κόσµος, η επιθυµία της τάξης. Στη φιλοσοφία, στην τέχνη, στην επιστήµη, εµείς την αναζητούµε απελπισµένα [ ] Στην κοινή αντίληψη του κόσµου, το βλέπουµε καλά το αίσθηµα της αναγκαιότητας κάποιου άλλου πράγµατος Σίγουρα, η εναλλακτική λύση υπάρχει στην επιστήµη, στην τέχνη, στη φιλοσοφία, υπάρχει στην επιθυµία του καθενός από µας, πολίτες της κοινής συνείδησης, για την παραγωγή ενός νέου είναι Αλλά αυτό το νέο δεν είναι πειθαρχηµένο, δεν υπόκειται σε αυστηρές µεθοδολογίες η δηµιουργική επιθυµία ενοποιεί διαφορετικές εµπειρίες και ξαναβρίσκει την ενότητα στη ζωή. Στη ζωή των ατόµων αλλά, κατά µείζονα λόγο, σε εκείνη της συλλογικότητας. Όχι σε εκείνη τη συλλογικότητα που είναι διαχωρισµένη από τα άτοµα, αλλά στη µοναδική συλλογικότητα των ενεργών και ικανών πολιτών για την δηµιουργία ενός παραγωγικού φαντασιακού (σ.σ.40-41). Η συστηµική επιστηµολογία όντας η ίδια φιλοσοφία, επιστήµη, αλλά και τέχνη µπορεί να είναι στην πρωτοπορία δηµιουργίας αυτής της συλλογικότητας. 19

20 Βιβλιογραφία Anderson, B. (1997). Φαντασιακές κοινότητες, Στοχασµοί για της απαρχές και τη διάδοση του εθνικισµού. Αθήνα: Νεφέλη. Αndroutsopoulou, A. (2001). Fiction as an aid to therapy: A narrative and family rationale for practice. Journal of Family Therapy, 23, Deleuze, G., Guattari, F. (2004). Tι είναι φιλοσοφία. Αθήνα: Καλέντη. Donath, J.S. (1999). Identity and deception in the virtual community. In Smith, M. A. & Kollock, P. (eds.). Communities in Cyberspace, (p.p ). London: Routledge. Foucault, Μ. (1978). Ιστορία της σεξουαλικότητας Ι: Η δίψα της γνώσης. Αθήνα: Ράππα. Foucault, M. (2002). Για την υπεράσπιση της κοινωνίας. Αθήνα: Ψυχογιός. Gramsci, A. Edited by David Forgacs. (1988). An Antonio Gramsci Reader Selected writings, New York: Schocken Books Inc. Ιonesco, Ε. (1987). Η Πείνα και η Δίψα. Η Φαλακρή Τραγουδίστρια. Αθήνα: Δωδώνη. Καστοριάδης, Κ. (1981). Η φαντασιακή θέσµιση της κοινωνίας. Αθήνα: Κέδρος. Κατάκη, Χ. (1984). Οι τρεις ταυτότητες της ελληνικής οικογένειας. Αθήνα: Κέδρος. Katakis, Ch. (1990). The self Referential Conceptual System: Towards an Operational Definition of subjectivity. Systems Research, Vol. 7(2), Κatakis, Ch. (2002). The Narrative of Greek Systemic Thought and its applications: An integrative approach to systemic psychotherapy Working Ρaper Series of the Laboratory for the Study of Human Relations, Working Ρaper No 2002/5. Λιάκος, Α. (2005). Πώς στοχάστηκαν το έθνος αυτοί που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσµο; Αθήνα: Πόλις. Marx, Κ. (1994). Κριτική του προγράµµατος της Γκότα. Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή. Negri, A. (2001). Χάοσµος. Στο Ζιλ Ντελέζ. Η Κοινωνία του Ελέγχου. (Συλλογικό) (σ.σ ). Αθήνα: Ελευθεριακή Κουλτούρα Storey, J. (2001). Cultural Theory and Popular Culture: An Introduction. Εssex: Prentice Hall an imprint of Pearson Education. 20

21 Triantis, H., Vassiliou, V., and Nassiakou, M. (1968). Three cross cultural studies of subjective culture. Journal of Personality and Social Psychology, 8,4,1-42. Triantis, H., Vassiliou, V., Vassiliou, G., Tanaka, Y. and Shanmugam (1972) The Analysis of Subjective Culture. New York: J. Wiley and Sons. Wittgenstein, L. (1977). Φιλοσοφικές Έρευνες. Αθήνα: Παπαζήση. 21

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παιδική ηλικία είναι ένα ζήτημα για το οποίο η κοινωνιολογία έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως σήμερα βρίσκεται υπό εξέλιξη ένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Αρβανίτη Ευγενία, ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών

Αρβανίτη Ευγενία, ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ Γ έτος: 2. Μορφές Ελληνικής Διασποράς: Ορισμοί, αίτια, οι διαδικασίες/πολιτικές μετανάστευσης, το ταξίδι, η εγκατάσταση Αρβανίτη Ευγενία, ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70 Προβλήµατα διγλωσσίας ίγλωσση εκπαίδευση (γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και µαθησιακές δυσκολίες προβλήµατα συµπεριφοράς) Σαλτερής Νίκος ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings

Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 3, Number 1, 2013 BOOK REVIEW Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings 1972-1977 Συγγραφέας: M.Foucault Σελίδες: 288 Επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

Η συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία

Η συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία Ελευθερία Μαντέλου Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια Η συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία Τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί της οικογενειακής θεραπείας παροτρύνουν τους θεραπευτές του κλάδου να χρησιμοποιούν

Διαβάστε περισσότερα

Μεταμοντέρνες Προσεγγίσεις στην Ψυχοθεραπεία

Μεταμοντέρνες Προσεγγίσεις στην Ψυχοθεραπεία Μεταμοντέρνες Προσεγγίσεις στην Ψυχοθεραπεία Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Bienestar Το Κέντρο Bienestar προσφέρει συμβουλευτικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες στη Θεσσαλονίκη.

Διαβάστε περισσότερα

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε 1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση γεννιέται. Πότε; Η ΠΕ γεννιέται και διαµορφώνεται σε αυτόνοµο πεδίο στις δεκαετίες 1960 1970 Πώς; Προέρχεται από τη συνειδητοποίηση του

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Αναπτύσσομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Γιατί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Δομή και Περιεχόμενο

Δομή και Περιεχόμενο Υπουργείο Παιδείας & Πολιτισμού Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Δομή και Περιεχόμενο Ομάδα Υποστήριξης Νέου Αναλυτικού Προγράμματος Εικαστικών Τεχνών Ιανουάριος 2013 Δομή ΝΑΠ Εικαστικών Τεχνών ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών και στην αξιοποίηση της

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΟΥ. «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών για θέματα διαθρησκευτικού διαλόγου και άσκησης θρησκευτικών πρακτικών»

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΟΥ. «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών για θέματα διαθρησκευτικού διαλόγου και άσκησης θρησκευτικών πρακτικών» Δημοσιοποίηση της Δράσης Έργο ΕΤΕ 4.1/13 «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών για θέματα διαθρησκευτικού διαλόγου και άσκησης θρησκευτικών πρακτικών» ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΟΥ «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ. Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ. Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr Ενδογενής ανάπτυξη αξιοποίηση των τοπικών πόρων τοπικός προσδιορισμός των αναπτυξιακών προοπτικών - στόχων τοπικός

Διαβάστε περισσότερα

η φιλοσοφία Gestalt, η προσέγγιση PSP, το Playback Θέατρο: τοπία αυτοσχεδιασμού

η φιλοσοφία Gestalt, η προσέγγιση PSP, το Playback Θέατρο: τοπία αυτοσχεδιασμού 1 η φιλοσοφία Gestalt, η προσέγγιση PSP, το Playback Θέατρο: τοπία αυτοσχεδιασμού Το βιβλίο αυτό, του ψυχοθεραπευτή Gestalt Πέτρου Θεοδώρου, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΒΙΒΛΙΟΦΟΡΟΣ και σε Ελληνική και

Διαβάστε περισσότερα

Το κομμάτι που λείπει ή αλλιώς η εκπαιδευτική βιογραφία ως εργαλείο αναστοχασμού των εκπαιδευτικών συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης

Το κομμάτι που λείπει ή αλλιώς η εκπαιδευτική βιογραφία ως εργαλείο αναστοχασμού των εκπαιδευτικών συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης Το κομμάτι που λείπει ή αλλιώς η εκπαιδευτική βιογραφία ως εργαλείο αναστοχασμού των εκπαιδευτικών συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης Δρ. Γεώργιος Α. Κουλαουζίδης Λευκωσία 22/11/2017 3 ο Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Ενότητα 2: Βασικό Εννοιολογικό Πλαίσιο

Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Ενότητα 2: Βασικό Εννοιολογικό Πλαίσιο Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Ενότητα 2: Βασικό Εννοιολογικό Πλαίσιο Χρυσή Κ. Καραπαναγιώτη Τμήμα Χημείας Αντικείμενο και Αναγκαιότητα Μετασχηματισμός της φυσικοεπιστημονικής γνώσης στη σχολική της εκδοχή.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ο Υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας κ. Βασίλης Μαγγίνας μίλησε σήμερα Δευτέρα 16 Ιουλίου στο Όγδοο Διακυβερνητικό Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΑΡΩΓΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ 1) ΚΟΙΝΟΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ 2) ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Ο ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ Ο

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΟΣ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ & ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΕΠΙΔΟΣΗ

ΧΡΟΝΟΣ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ & ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΕΠΙΔΟΣΗ Σελ.1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ Νοημοσύνης και Λογικής. Λογική είναι οι γνώσεις και οι εμπειρίες από το παρελθόν. Η Λογική έχει σχέση με το μέρος εκείνο της

Διαβάστε περισσότερα

«Τα Βήματα του Εστερναχ»

«Τα Βήματα του Εστερναχ» «Τα Βήματα του Εστερναχ» Τοποθέτηση του ΔΗΜ.ΓΚΟΥΝΤΟΠΟΥΛΟΥ στη παρουσίαση του βιβλίου ΑΛΕΚΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΕΙΟ-Λάρισα 16/1/2009 Κυρίες και κύριοι. Σε κάθε βιβλίο, μελέτη,διήγημα η ποίημα ο συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Θεωρητικό πλαίσιο και ανάλυση αποτελεσμάτων της πανελλαδικής ποσοτικής έρευνας VPRC Φεβρουάριος 2007 13106 / Διάγραμμα 1 Γενικοί

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και

Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Μένη Τσιτουρίδου Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδαγωγική Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Δυο λόγια για τον υπεύθυνο

Δυο λόγια για τον υπεύθυνο Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Διοργανώνει το e-learning καινοτοµικό Επιµορφωτικό Πρόγραµµα «ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» Σχεδιασµός και υλοποίηση : Αλέξης Κόκκος Διάρκεια : 200 ώρες

Διαβάστε περισσότερα

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο 1.2 Η Επιχείρηση

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο 1.2 Η Επιχείρηση http://www.economics.edu.gr 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 1.2 Η Επιχείρηση : σχολικό βιβλίο 1.2.1 Εισαγωγικές έννοιες Η επιχείρηση αποτελεί ένα στοιχείο της κοινωνίας µας, το ίδιο σηµαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org Ιδρυτική Διακήρυξη 1. 2. 3. Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών - ΕΝΑ ενεργοποιείται σε μια κρίσιμη για την Ελλάδα περίοδο. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί λειτουργούν

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Emile Durkheim Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 2ο (σελ. 52-66) Βασικές κατευθύνσεις

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Emile Durkheim

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Emile Durkheim Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Emile Durkheim Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 2ο (σελ. 52-66) Βασικές κατευθύνσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ Οι άνθρωποι κάνουμε πολύ συχνά ένα μεγάλο και βασικό λάθος, νομίζουμε ότι αυτό που λέμε σε κάποιον άλλον, αυτός το εκλαμβάνει όπως εμείς το εννοούσαμε. Νομίζουμε δηλαδή ότι ο «δέκτης» του μηνύματος το

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1 ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΚΤΥΟΥ «ΕΛΕΝΗ ΣΚΟΥΡΑ» για την «Ενίσχυση της Συμμετοχής των Γυναικών που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες» στις Θέματα Συνάντησης Ολοκλήρωση προτάσεων για την

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ)

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΝΤΑΞΗΣ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

LUDWIK FLECK (1896-1961) (Λούντβικ Φλεκ) Ο Ludwik Fleck και η κατασκευή των επιστημονικών γεγονότων.

LUDWIK FLECK (1896-1961) (Λούντβικ Φλεκ) Ο Ludwik Fleck και η κατασκευή των επιστημονικών γεγονότων. 9 LUDWIK FLECK (1896-1961) (Λούντβικ Φλεκ) Ο Ludwik Fleck και η κατασκευή των επιστημονικών γεγονότων. «Βλέπουμε με τα μάτια μας, αλλά κατανοούμε με τα μάτια της συλλογικότητας». 6 Ένα από τα κυριότερα

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 3ο (σελ. 67-79) 2 Talcott

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ: ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΑΘΗΝΑ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ: ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΑΘΗΝΑ k a k Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα Πληροφόρηση, Τεκμηρίωση και Συντονισμός των Δικτύων Πληροφόρησης ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ: ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΑΘΗΝΑ 14-16.06.2006 "Η Στρατηγική της Λισσαβόνας:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Νικόλαος Χ. Μπέκας Greek classroom of Masterστην "Κοινωνική Παιδαγωγική και μάχη ενάντια στη νεανική

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

10 DaniEl GolEman PEtEr SEnGE

10 DaniEl GolEman PEtEr SEnGE Eισαγωγή Για σκεφτείτε το: ένα άτομο κάτω των δεκαοκτώ ετών κατά πάσα πιθανότητα δεν έχει ζήσει ποτέ χωρίς ίντερνετ. Επιπλέον, σε όλο και πιο πολλά μέρη της υφηλίου, τα περισσότερα παιδιά κάτω των δέκα

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη

Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών koutsouris@aua.gr Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Tο ανθρώπινο στοιχείο είναι μοναδικής σημασίας

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία της Ιστοριογραφίας

Ιστορία της Ιστοριογραφίας Ιστορία της Ιστοριογραφίας Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 2) Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Πολυμέρης Βόγλης Παραδοσιακή ιστοριογραφία Εδραιώνεται τον 19 ο αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Διάλογοι Σελίδα.1

Διάλογοι Σελίδα.1 Διάλογοι 2012-2013 Σελίδα.1 Επιφυλλίδα - Οπισθόφυλλο Η ουσία της έννοιας Νοημοσύνη Ζούμε σε έναν κόσμο όπου τα πράγματα τα ρυθμίζουν οι Αρχές και όχι οι επιθυμίες και οι στόχοι μας. Τα γεγονότα με σταθερότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Κύριε Πρόεδρε, εκλεκτά μέλη της ακαδημαϊκής και της επιχειρηματικής κοινότητας, αγαπητοί απόφοιτοι, κυρίες και κύριοι. Βρίσκομαι απόψε

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 05: Εννοιολογικές οριοθετήσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης II Πολυξένη Ράγκου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές

Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΛΑΙΓΕΩΡΓΙΟΥ Γ. Ηθική Φορτισμένος και πολυσήμαντος όρος Εικόνα μιας «βαθύτερης εσωστρεφούς πραγματικότητας»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΟ ΓΙΛΕΚΟ ΕΚΑΝΕ ΤΟΝ ΓΥΡΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Βόλφγκανγκ Κορν

ΠΩΣ ΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΟ ΓΙΛΕΚΟ ΕΚΑΝΕ ΤΟΝ ΓΥΡΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Βόλφγκανγκ Κορν ΠΩΣ ΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΟ ΓΙΛΕΚΟ ΕΚΑΝΕ ΤΟΝ ΓΥΡΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Βόλφγκανγκ Κορν Β Ομάδα 1. Στο βιβλίο αυτό, ο συγγραφέας, μετά από αρκετές αναφορές στις αρνητικές όψεις της παγκοσμιοποίησης, καταλήγει στη διαπίστωση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Κατάλογος διευκρινιστικού υλικού..................................... 18 Πρόλογος....................................................... 27 Ευχαριστίες......................................................

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ Preventing Hnur Related Vilence by educatin and dialgue thrugh Immigrant NGOs ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ Ερωτήσεις και συζήτηση για το βιβλίο «Στα 20 ξεκινάς να σαπίζεις» ΟΝΟΜΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ: Örebr Cunty Administrative

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι Έρευνας. Ενότητα 2.1: : Η Διατύπωση του Κεντρικού Ερωτήματος-Προβλήματος. Βύρων Κοτζαμάνης

Μέθοδοι Έρευνας. Ενότητα 2.1: : Η Διατύπωση του Κεντρικού Ερωτήματος-Προβλήματος. Βύρων Κοτζαμάνης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μέθοδοι Έρευνας Ενότητα 2.1: : Η Διατύπωση του Κεντρικού Ερωτήματος-Προβλήματος Βύρων Κοτζαμάνης Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια

Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια Γιατί χρειάζεται να κάνουµε τόσο ειδική διαφοροποίηση; Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσµα του αυτισµού έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης και αντίληψης για τον κόσµο,

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Γιώργος Οικονομάκης geconom@central.ntua.gr Μάνια Μαρκάκη maniam@central.ntua.gr Συνεργασία: Φίλιππος Μπούρας Κομβικό-συστατικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή Αγγελοπούλου. Επιβλέπων Καθηγητής: Μανώλης Πατηνιώτης

Κυριακή Αγγελοπούλου. Επιβλέπων Καθηγητής: Μανώλης Πατηνιώτης Κυριακή Αγγελοπούλου Επιβλέπων Καθηγητής: Μανώλης Πατηνιώτης Οι πρώτες προσπάθειες μελέτης του τρόπου επιστημονικής εργασίας έγιναν το 1970. Πραγματοποιήθηκαν μέσω της άμεσης παρατήρησης των επιστημόνων

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Κουτούζης Αναπληρωτής Καθηγητής Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Αναγνώσεις σε επίπεδα

Μανώλης Κουτούζης Αναπληρωτής Καθηγητής Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Αναγνώσεις σε επίπεδα Μανώλης Κουτούζης Αναπληρωτής Καθηγητής Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Αναγνώσεις σε επίπεδα η έννοια της κουλτούρας στις κοινωνικές επιστήμες αποτελεί μια από τις βασικές εννοιολογικές κατηγορίες για την

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1 Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 2 Έρευνα και θεωρία 2-1 Σύνοψη κεφαλαίου Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης Επιστροφή σε δύο συστήματα λογικής Παραγωγική συγκρότηση θεωρίας

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Εκδήλωσης. Οι Αλήθειες Των Άλλων : πόσο καταλαβαίνουμε την Τουρκία; Πρώτον, το σύνδρομο της περικύκλωσης (encirclement) και αποκλεισμού

Περίληψη Εκδήλωσης. Οι Αλήθειες Των Άλλων : πόσο καταλαβαίνουμε την Τουρκία; Πρώτον, το σύνδρομο της περικύκλωσης (encirclement) και αποκλεισμού Περίληψη Εκδήλωσης Οι Αλήθειες Των Άλλων : πόσο καταλαβαίνουμε την Τουρκία; Π.Κ. Ιωακειμίδης* Η Τουρκία πάει σε πρόωρες εκλογές. Αλλά πόσο καταλαβαίνουμε την Τουρκία; Στην προσέγγισή μου για την κατανόηση

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Συγκρουσιακές Θεωρήσεις Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 5ο (σελ. 128 136) Οι θέσεις του Althusser Οι θέσεις του Gramsci 2 Karl Marx (1818-1883)

Διαβάστε περισσότερα

Γλώσσα και Πολιτισμός στο Παγκόσμιο Χωριό

Γλώσσα και Πολιτισμός στο Παγκόσμιο Χωριό Γλώσσα και Πολιτισμός στο Παγκόσμιο Χωριό Στις διαπολιτισμικές μελέτες επικοινωνίας, ο πολιτισμός και η γλώσσας συχνά θεωρούνται συνυφασμένες έννοιες. Νέες λέξεις έχουν επινοηθεί για να αναδείξουν αυτή

Διαβάστε περισσότερα

Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας

Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Χριστίνα Παπασολομώντος Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Μέλος Ομάδας Συντονισμού για Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή Τσικολάτας Αλέξανδρος Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΕΕΕΚ Παμμακαρίστου, tsikoman@hotmail.com Περίληψη Στην παρούσα εργασία γίνεται διαπραγμάτευση του ρόλου των

Διαβάστε περισσότερα

«Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ»

«Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ» «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ» Dr. Ηλίας Γαλανός Δημοτικός Σύμβουλος Φραγκφούρτης Πρόεδρος Συντονιστικής Επιτροπής Δικτύου Ελλήνων Αποδήμων Αιρετών Αυτοδιοίκησης της Ευρώπης Αξιότιμοι

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 3: Η εθνολογική θεώρηση Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150 Παιδαγωγικό Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ 1 ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Α. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Το πρόγραμμα ειδίκευσης στη συστημική διάγνωση που προσφέρει το Λόγω Ψυχής Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας Ηγεσία και Διοικηση Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας 1. Η έννοια της αποτελεσματικής ηγεσίας Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε πως η έννοια της ηγεσίας δεν είναι ταυτόσημη με τις έννοιες της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ - ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ - ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ - ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟ Μια σημαντική πρόκληση στο ξεκίνημα του 21 ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Διαγώνισµα 01.04. Διάλογος Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η τυπική διαδικασία καθηµερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - µαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια

Διαβάστε περισσότερα

II29 Θεωρία της Ιστορίας

II29 Θεωρία της Ιστορίας II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα 4: Αντώνης Λιάκος Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας Η πληροφορία και η ερμηνεία της 1. Η φόρτιση του παρελθόντος. 2. Η υποκειμενικότητα του ιστορικού. 3. Η

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι οι αξίες και ποια η σχέση τους με την εκπαίδευση; Σε τι διαφέρουν από τις στάσεις και τις πεποιθήσεις; Πώς ταξινομούνται οι αξίες;

Τι είναι οι αξίες και ποια η σχέση τους με την εκπαίδευση; Σε τι διαφέρουν από τις στάσεις και τις πεποιθήσεις; Πώς ταξινομούνται οι αξίες; Τι είναι οι αξίες και ποια η σχέση τους με την εκπαίδευση; Σε τι διαφέρουν από τις στάσεις και τις πεποιθήσεις; Πώς ταξινομούνται οι αξίες; Δρ. Δημήτριος Γκότζος 1. ΟΡΙΣΜΟΣ Αξία: Θα ήταν ουτοπικό να δοθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Εισαγωγή Το μάθημα εισάγει τους μαθητές και τις μαθήτριες στην σύγχρονη οικονομική επιστήμη, τόσο σε επίπεδο μικροοικονομίας αλλά και σε επίπεδο μακροοικονομίας. Ο προσανατολισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΤΕΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΕΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Ε.Κ.Π.Α.

ΕΠΕΤΕΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΕΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Ε.Κ.Π.Α. ΕΠΕΤΕΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΕΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Ε.Κ.Π.Α. Αικατερίνη Καραγιάννη Σήμερα βρισκόμαστε εδώ για να γιορτάσουμε την επέτειο των 100 χρόνων από την ίδρυση της Οδοντιατρικής

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισµός του κ. ιονύση Νικολάου, Γενικού ιευθυντή του ΣΕΒ. «Ενεργός Γήρανση: Ένα Κοινωνικό Συµβόλαιο Αλληλεγγύης µεταξύ των Γενεών»

Χαιρετισµός του κ. ιονύση Νικολάου, Γενικού ιευθυντή του ΣΕΒ. «Ενεργός Γήρανση: Ένα Κοινωνικό Συµβόλαιο Αλληλεγγύης µεταξύ των Γενεών» Χαιρετισµός του κ. ιονύση Νικολάου, Γενικού ιευθυντή του ΣΕΒ στην Ηµερίδα της ΟΚΕ µε θέµα: «Ενεργός Γήρανση: Ένα Κοινωνικό Συµβόλαιο Αλληλεγγύης µεταξύ των Γενεών» 6 Μαρτίου 2008 Αθήνα, Παλαιά Βουλή 0

Διαβάστε περισσότερα

Ηφιλοσοφίατων ΕΠΠΣκαιτωνΑΠΣ. Γιώργος Αλβανόπουλος Σχολικός Σύµβουλος Ειδικής Αγωγής http://amaked-thrak.pde.sch.gr/symdim-kav4/ ΑλβανόπουλοςΓ. Σχ. Σύµβουλος 1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εποχή µας χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Σκούρτου, Ε. (2011). Η Διγλωσσία στο Σχολείο. Αθήνα: Gutenberg. Γλώσσες και Διγλωσσία στον Κόσμο. Κεφάλαιο Πρώτο

Σκούρτου, Ε. (2011). Η Διγλωσσία στο Σχολείο. Αθήνα: Gutenberg. Γλώσσες και Διγλωσσία στον Κόσμο. Κεφάλαιο Πρώτο Σκούρτου, Ε. (2011). Η Διγλωσσία στο Σχολείο. Αθήνα: Gutenberg. Γλώσσες και Διγλωσσία στον Κόσμο Κεφάλαιο Πρώτο Η διγλωσσία / πολυγλωσσία είναι ένα παλιό φαινόμενο. Πάει χέρι με χέρι με τις μετακινήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Νέες τάσεις στη διδακτική των Μαθηματικών

Νέες τάσεις στη διδακτική των Μαθηματικών Νέες τάσεις στη διδακτική των Μαθηματικών Μέχρι πριν λίγα χρόνια ηαντίληψη που επικρατούσε ήταν ότι ημαθηματική γνώση είναι ένα αγαθό που έχει παραχθεί και καλούνται οι μαθητές να το καταναλώσουν αποστηθίζοντάς

Διαβάστε περισσότερα

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 (ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ - ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ) Μια σύνοψη: Κατανοώντας ορισμένες λέξεις και έννοιες προκύπτει μια ανυπολόγιστη αξία διαμορφώνεται

Διαβάστε περισσότερα

20 Νοεμβρίου Κυρίες και κύριοι, Καλησπέρα σας.

20 Νοεμβρίου Κυρίες και κύριοι, Καλησπέρα σας. Ομιλία Αλεξάνδρας Πάλλη στην Ημερίδα της ΕΣΕΕ με θέμα: «Στηρίζουμε τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, προωθούμε τη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων» 20 Νοεμβρίου 2013 Καλησπέρα σας. Θα ήθελα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ - ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΚΕΙΜΕΝΟ Μια σημαντική

Διαβάστε περισσότερα

Νοητική Διεργασία και Απεριόριστη Νοημοσύνη

Νοητική Διεργασία και Απεριόριστη Νοημοσύνη (Επιφυλλίδα - Οπισθόφυλλο). ΜΙΑ ΣΥΝΟΨΗ Η κατανόηση της νοητικής διεργασίας και της νοητικής εξέλιξης στην πράξη απαιτεί τη συνεχή και σε βάθος αντίληψη τριών σημείων, τα οποία είναι και τα βασικά σημεία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016 ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016 ΚΕΘΕΑ Τομέας Έρευνας Η ποιοτική έρευνα επιχειρεί να περιγράψει, αναλύσει, κατανοήσει, ερμηνεύσει κοινωνικά φαινόμενα,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016 ΚΕΘΕΑ Τομέας Έρευνας Η ποιοτική έρευνα επιχειρεί να περιγράψει, αναλύσει, κατανοήσει, ερμηνεύσει κοινωνικά φαινόμενα,

Διαβάστε περισσότερα

Ο Επιχειρηματίας και η Επιχειρηματικότητα

Ο Επιχειρηματίας και η Επιχειρηματικότητα Διοίκηση ΜΜΕ και Επιχειρηματικότητα Διάλεξη 1 η (2017-18) Ο Επιχειρηματίας και η Επιχειρηματικότητα Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379621 E-class μαθήματος:

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΕΜΠΤΗ 16 ΜΑÏΟΥ Η αξία των ταξιδιών

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΕΜΠΤΗ 16 ΜΑÏΟΥ Η αξία των ταξιδιών ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ JEANNE D ARC ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΕΜΠΤΗ 16 ΜΑÏΟΥ 2019 ΚΕΙΜΕΝΟ Η αξία των ταξιδιών Πολλές φορές αναρωτιόμαστε ποιο είναι το πολυτιμότερο

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΣΧΟΛΗ Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ω Ν Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ω Ν Τ Ο Μ Ε Α Σ Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ Ι Α Σ Κ Α Ι Χ Ω Ρ Ο Τ Α Ξ Ι Α Σ Πατησίων 42, 10682 Αθήνα τηλ. 30(1) 772 3818

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ

ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ 33Οι επιπτώσεις της Βιομηχανικής Επανάστασης 33Η ανάπτυξη της εκπαίδευσης 33Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ιστορία της τέχνης 3 3 Η Ευρώπη και ο

Διαβάστε περισσότερα