ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙ ΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙ ΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΜΕΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙ ΙΟΥ Β ΠΑΙ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΘ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΝΕΠ. ΕΤΟΣ Αριθµ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙ ΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΛΜΠΕΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛΟΒΑ ΠΑΙ ΙΑΤΡΟΣ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΗ ΙΑΤΡΙΒΗ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006

2

3 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΜΕΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙ ΙΟΥ Β ΠΑΙ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΘ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΝΕΠ. ΕΤΟΣ Αριθµ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙ ΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΛΜΠΕΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛΟΒΑ ΠΑΙ ΙΑΤΡΟΣ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΗ ΙΑΤΡΙΒΗ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006

4 Η ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΚΑΤΖΟΛA ΚΑΡΑΒΕΛΗ ΜΑΓ ΑΛΗΝΗ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΡΑ ΟΠΟΥΛΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΣΙΟΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Η ΕΠΤΑΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΚΑΤΖΟΛA ΚΑΡΑΒΕΛΗ ΜΑΓ ΑΛΗΝΗ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΡΑ ΟΠΟΥΛΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΣΙΟΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΖΑΒΙΤΣΑΝΑΚΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΝΟΥΣΙΑ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ ΣΑΝΙΑ, ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΚΑΝΑΚΟΥ Η ΤΣΑΚΑΛΙ ΟΥ ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ, ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΚΟΛΛΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ «Ἡ ἒγκρισις τῆς Διδακτορικῆς Διατριβῆς ὑπό τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, δέν ὑποδηλοῖ ἀποδοχήν τῶν γνωμῶν τοῦ συγγραφέως». (Νόμος 5343/32, ἂρθρ καί ν. 1268/82, ἂρθρ. 50 8)

5 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΝΤΗΣ

6

7 Στους γονείς µου

8

9 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...9 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ...13 Ι ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ Ανώτερο ουροποιητικό Κατώτερο ουροποιητικό ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Νεύρωση του κατώτερου ουροποιητικού ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ Νευροδιαβιβαστές Υποδοχείς και η κατανοµή τους ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ...31 ΙΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙ ΙΑ Ήπιες διαταραχές της ούρησης Μέτριες διαταραχές της ούρησης Βαριές διαταραχές της ούρησης...40 ΙΙΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ...43 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ. ΟΥΡΟ ΥΝΑΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ...45 ΙV ΚΕΦΑΛΑΙΟ...61 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ... ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ...63

10 ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΥΛΙΚΟ ΜΕΘΟ ΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ SUMMARY ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...125

11 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι λειτουργικές διαταραχές της ούρησης απέκτησαν µεγάλο ενδιαφέρον διεθνώς τα τελευταία 20 χρόνια περίπου, αφότου η τεχνολογία επέτρεψε την διερεύνησή τους. Η εξέλιξη δε στο κεφάλαιο αυτό υπήρξε τόσο ραγδαία, ώστε σήµερα σε αρκετές χώρες συνιστούν επίσηµη υποειδικότητα της παιδο-ουρολογίας: την παιδο - νευροουρολογία. Το ενδιαφέρον αυτό εξηγείται φυσικά από το γεγονός ότι οι καταστάσεις αυτές εµφανίζουν τα χαρακτηριστικά µιας αποφρακτικής ουροπάθειας µε όλες τις δυσάρεστες επιπτώσεις στην πολύτιµη νεφρική λειτουργία. Η διεθνής εταιρεία για την εγκράτεια (International Continence Society-ICS) έχει καθορίσει την κατάταξη και τους ορισµούς των διαταραχών του κατώτερου ουροποιητικού στα παιδιά. Η δυσλειτουργία του κατώτερου ουροποιητικού συστήµατος µπορεί να οφείλεται σε οργανικά ή λειτουργικά αίτια. Τα οργανικά αίτια είναι ανατοµικά (επισπαδίας) ή νευρογενή (δισχιδής ράχη, µηνιγγοκήλη, µυελίτιδα κλπ). Οι λειτουργικές διαταραχές δεν οφείλονται σε υποκείµενη πάθηση αλλά σε µερική ή πλήρη έλλειψη συνεργασίας εξωστήρα, αυχένα της κύστης και έξω σφιγκτηριακού µηχανισµού 1. Μέχρι σήµερα έχουν περιγραφεί ποικίλες λειτουργικές διαταραχές της ούρησης. Παρά τη σύγχυση που επικρατεί στη διεθνή βιβλιογραφία σχετικά µε την ταξινόµηση αυτών των διαταραχών, φαίνεται ότι αρκετές από αυτές συνιστούν σαφείς κλινικές οντότητες όπως είναι η ασταθής κύστη, το σύνδροµο νωθρής κύστης, η δυσσυνέργεια εξωστήρα -έξω σφιγκτήρα (νευρογενής µη νευρογενής κύστη ή σύνδροµο Hinman) κ. α. Σκοπός αυτής της µελέτης είναι η συστηµατική διερεύνηση παιδιών µε βέβαιη ή ύποπτη λειτουργική διαταραχή της ούρησης, ώστε να συµβάλει κατά το µέγιστο στην έγκαιρη διάγνωση και αντιµετώπιση αυτών των διαταραχών και στην αποτροπή ενδεχόµενα της εγκατάστασης µόνιµης νεφρικής βλάβης. Τα κριτήρια εισαγωγής στην µελέτη ήταν: υποτροπιάζουσες ουρολοιµώξεις, επίµονη κυστεοουρητηρική παλινδρόµηση παρά τη σωστή αγωγή, ακράτεια ηµερήσια ή / και νυχτερινή ενούρηση, 9

12 σύνδροµο επιτακτικής ούρησης, διακεκοµµένη ούρηση και πολύ συχνές ή πολύ αραιές ουρήσεις. Η όλη µελέτη διαιρείται σε δύο µέρη, το Γενικό Μέρος και το Ειδικό. Το Γενικό Μέρος περιλαµβάνει 3 κεφάλαια. Στο Ι κεφάλαιο περιλαµβάνονται η ανατοµία του κατώτερου και ανώτερου ουροποιητικού και οι νευροφυσιολογικοί µηχανισµοί της ούρησης. Το ΙΙ κεφάλαιο αναφέρεται στην ταξινόµηση και ανάλυση των λειτουργικών διαταραχών της ούρησης στα παιδιά. Στο ΙΙΙ κεφάλαιο αναφέρονται οι παρακλινικές µέθοδοι για την διερεύνησή τους. Στο Ειδικό Μέρος παρουσιάζονται τα εξής κεφάλαια. 1. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟ ΟΣ: Αναφέρονται τα παιδιά, που µελετήθηκαν και το πρωτόκολλο διερεύνησής τους. 2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Ταξινοµούνται τα αποτελέσµατα και αξιολογούνται στατιστικά. 3. Ακολουθεί η ΣΥΖΗΤΗΣΗ και 4. Τα ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η µελέτη κλείνει µε την παρουσίαση της Βιβλιογραφίας, που χρησιµοποιήθηκε. Αισθάνοµαι την ανάγκη να ευχαριστήσω όλους εκείνους που συνέβαλαν στην περάτωση και παρουσίαση της µελέτης αυτής. Ιδιαίτερα θα ήθελα να ευχαριστήσω την κ. Μαγδαληνή Γκατζόλα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια της Β Παιδιατρικής Κλινικής ΑΠΘ και µέλος της τριµελούς επιτροπής για την επίβλεψη, το ουσιαστικό ενδιαφέρον, τις πολύτιµες συµβουλές, τη συµπαράσταση και καθοδήγηση σε όλες τις φάσεις της διατριβής. Θερµές ευχαριστίες στην κ. ωροθέα Κατρίου, Καθηγήτρια παιδιατρικής για την ανάθεση του θέµατος της διδακτορικής διατριβής, όπως επίσης και στον Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Βασίλειο Λαφαζάνη και στον Αναπληρωτή Καθηγητή Κωνσταντίνο Κότσιανο, που ως µέλη της τριµελούς συµβουλευτικής επιτροπής συνέβαλαν τα µέγιστα στην προσπάθειά µου. 10

13 Ιδιαίτερα ευχαριστώ και τον σύζυγό µου Νικόλαο Κονδελίδη, ουρολόγο, για την ουσιαστική βοήθεια στη διαγνωστική εκτίµηση των ασθενών µε τη διενέργεια της ουροδυναµικής µελέτης και τη συµπαράστασή του κατά την διάρκεια της εκπόνησης της διατριβής. 11

14

15 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

16

17 Ι ΚΕΦΑΛΑΙΟ

18

19 1. ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ Για να γίνει κατανοητή η λειτουργία της ούρησης (πλήρωση και κένωση της ουροδόχου κύστης), είναι απαραίτητη η σύντοµη αναφορά στην ανατοµία και φυσιολογία του ανώτερου και κατώτερου ουροποιητικού. Το ανώτερο ουροποιητικό περιλαµβάνει τους νεφρούς και τους ουρητήρες. Το κατώτερο ουροποιητικό περιλαµβάνει την ουροδόχο κύστη, την ουρήθρα και τον περιουρηθρικό γραµµωτό µυ Ανώτερο ουροποιητικό Οι νεφροί βρίσκονται εκατέρωθεν της σπονδυλικής στήλης, εκτείνονται µεταξύ των σπονδύλων Θ12 και Ο3 και έχουν λοξή φορά από πάνω και έσω προς τα κάτω και έξω. Συνήθως ο δεξιός νεφρός βρίσκεται χαµηλότερα από τον αριστερό λόγω του βάρους του ήπατος. Οι νεφροί περιβάλλονται από ινώδη κάψα, περινεφρικό λίπος και την περιτονία του Gerota. Αποτελούνται από το νεφρικό παρέγχυµα και από το αποχετευτικό σύστηµα. Τα µέρη αυτά, διαπλάσσονται από το µετανεφρικό βλάστηµα και την ουρητηρική καταβολή αντίστοιχα 2. Κατά την 4η εβδοµάδα της κύησης το µετανεφρικό βλάστηµα επικαλύπτει την ουρητηρική καταβολή σαν καπέλο και διαφοροποιείται σε νεφρώνες και υπόστρωµα. Ο ουρητήρας διαπλάσσεται από την ουρητηρική καταβολή, από τις διαδοχικές διαιρέσεις της οποίας διαπλάσσεται και το υπόλοιπο αποχετευτικό σύστηµα του νεφρού (πύελος και κάλυκες). Η διάπλαση του νεφρού είναι περίπλοκη και διέρχεται διάφορα στάδια εξέλιξης (πρόνεφρος, µεσόνεφρος, µετάνεφρος). Το νεφρικό παρέγχυµα ανατοµικά αποτελείται, περιφερικά από τη φλοιώδη και κεντρικά από τη µυελώδη µοίρα. Η φλοιώδης µοίρα είναι οµοιογενής και αποτελεί την λειτουργική µοίρα του νεφρού. Η µυελώδης µοίρα αποτελείται από τις πυραµίδες και τα αθροιστικά σωληνάρια διαφόρων διαβαθµίσεων που καταλήγουν στις θηλές των καλύκων. Σε συνέχεια µε τους κάλυκες εµφανίζεται η νεφρική πύελος, η οποία µπορεί να είναι ενδονεφρική ή εξωνεφρική, γεγονός που έχει σηµασία στις αποφράξεις για την ανάπτυξη υψηλών ή χαµηλών 17

20 αντίστοιχα ενδοπυελικών πιέσεων. Ακολουθεί η πυελοουρητηρική συµβολή και ο ουρητήρας. Οι ουρητήρες χωρίζονται σε 3 τριτηµόρια, άπω, µέσο και κάτω.2 ιαπερνούν το οπίσθιο τοίχωµα της ουροδόχου κύστης και µετά από λοξή πορεία 1,5-2 cm καταλήγουν στα ουρητηρικά στόµια. Το τελικό άκρο κάθε ουρητήρα σε έκταση 1 cm περιβάλλεται από την θήκη του Waldayer, η οποία δρα και ως αντιπαλινδροµικός µηχανισµός. Σχήµα 1. Ανατοµία του ανώτερου και κατώτερου ουροποιητικού συστήµατος άρρενος. (Smith s General Urology) 2. 18

21 1.2. Κατώτερο ουροποιητικό Η ουροδόχος κύστη είναι κοίλο µυώδες όργανο και βρίσκεται στην ελάσσονα πύελο πίσω από την ηβική σύµφυση, ενώ στα νεογνά και στα µικρά παιδιά είναι λίγο ψηλότερα. Το περιτόναιο καλύπτει την κορυφή, το θόλο, έως το σηµείο εισόδου των ουρητηρικών στοµίων 3. Η κύστη ανατοµικά και λειτουργικά διακρίνεται στον εξωστήρα µυ και στο τρίγωνο. Από λειτουργικής όµως πλευράς διαιρείται σε σώµα και βάση µε όριο τα κυστεοουρητηρικά στόµια. Το σώµα κείται πάνω από τα ουρητηρικά στόµια και αποτελείται από τον εξωστήρα µυ. Η βάση αποτελείται από το τρίγωνο, τον εν τω βάθει εξωστήρα µυ και το πρόσθιο τοίχωµά της 4. Σχήµα 2 Το τοίχωµα της ουροδόχου κύστης αποτελείται από τρία στρώµατα: το έξω, το οποίο αποτελείται από συνδετικό ιστό και ονοµάζεται ορογόνος, το µέσο, που ονοµάζεται µυϊκό στρώµα ή εξωστήρας µυς και το έσω, που είναι ο βλεννογόνος. Σχήµα 2. Ουροδόχος κύστη - σε θήλυ και άρρεν (Παιδιατρική Ουρολογία, Ανδρουλακάκης) 5 19

22 Το µυϊκό στρώµα ή ο εξωστήρας µυς αποτελείται από δεσµίδες λείων µυϊκών ινών, οι οποίες στο σώµα της κύστης, στην περιοχή δηλαδή πάνω από τα κυστεοουρητηρικά στόµια, διαπλέκονται και σχηµατίζουν έναν πολύπλοκο δικτυωτό σχηµατισµό. Στην περιοχή της βάσης οι λείες µυϊκές ίνες του εξωστήρα διαχωρίζονται σε τρεις στιβάδες. Η διαφορετική αυτή διάταξη και µορφολογία των µυϊκών ινών ευθύνεται για την διαφορετική λειτουργία του σώµατος και της βάσης. Αυτή ακριβώς η διάταξη εξυπηρετεί την σµίκρυνση της ενδοκυστικής κοιλότητας σ όλες τις διαµέτρους της όταν ο εξωστήρας συστέλλεται 5. Ο κυστικός βλεννογόνος αποτελείται από τρεις στιβάδες κυττάρων: την επιπολής, µε υψηλής διαφοροποίησης κύτταρα από µεταβατικό επιθήλιο, την στιβάδα των διάµεσων κυττάρων και την στιβάδα των αδιαφοροποίητων βασικών κυττάρων. Το επιθήλιο του τριγώνου αποτελείται από δυο ή τρεις στιβάδες κυττάρων. Μεταξύ των µυϊκών ινών του εξωστήρα και του βλεννογόνου παρεµβάλλεται η βασική µεµβράνη η οποία αποτελείται από χαλαρό ινοελαστικό ιστό. Ο κυστικός αυχένας ως χειρουργικός όρος είναι ένας λείος µυς στο σηµείο µετάπτωσης της ουροδόχου κύστης στην ουρήθρα, µε διαφορετικά ιστοχηµικά και νευροφαρµακολογικά χαρακτηριστικά από τον υπόλοιπο εξωστήρα. Στους άρρενες ο κυστικός αυχένας και η εγγύς ουρήθρα, που περιβάλλεται κυκλοτερώς από τις ίνες του µυός του κυστικού αυχένα, περιγράφονται ως έσω σφιγκτήρας 6,7. Στο θήλυ ο κυστικός αυχένας δεν έχει τόσο σαφή κυκλοτερή διάταξη. Φαίνεται ότι το ρόλο του έσω σφιγκτήρα παίζουν εκτός από τις λείες µυϊκές ίνες του και οι ελαστικές ίνες καθώς και το αγγειακό υπόστρωµα του βλεννογόνου του. Η ουρήθρα παρουσιάζει σηµαντικές διαφορές στα δύο φύλα. Στους άρρενες χωρίζεται σε τρεις µοίρες: την προστατική που αποτελεί συνέχεια του αυχένα της κύστης, την υµενώδη όπου βρίσκεται ο γραµµωτός σφιγκτήρας και την σηραγγώδη που είναι η µεγαλύτερη και διατρέχει το σηραγγώδες σώµα του πέους. Η γυναικεία ουρήθρα είναι µικρότερη σε µήκος και χωρίζεται σε δύο 20

23 µοίρες: πρόσθια και οπίσθια µε διαχωριστικό όριο το ουρογεννητικό διάφραγµα. Υπό τον όρο έξω σφιγκτηριακός µηχανισµός (περιουρηθρικός γραµµωτός µυς) νοούνται µία ενδοτοιχωµατική και µία εξωτοιχωµατική µοίρα γραµµωτών µυών. Στον άρρενα η κύρια εντόπιση του ενδοτοιχωµατικού γραµµωτού µυός βρίσκεται µεταξύ σπερµατικού λοφιδίου και ουρογεννητικού διαφράγµατος, ενώ στο θήλυ εντοπίζεται στο µέσο τριτηµόριο της ουρήθρας 6,7. Ο περιουρηθρικός γραµµωτός µυς ή η έξωτοιχωµατική µοίρα γραµµωτών µυών αντιστοιχεί αδρά στον κλασσικό έξω σφιγκτήρα της ουρήθρας. Και στα δύο φύλα εντοπίζεται στην περιοχή του ουρογεννητικού διαφράγµατος. Από τον ενδοτοιχωµατικό γραµµωτό µυ διαφέρει και ως προς τη νεύρωση και ως προς τη λειτουργία. Ο ενδοτοιχωµατικός µυς νευρώνεται από το πυελικό νεύρο και οι ίνες του είναι βραδείας συστολής και έτσι έχουν την ικανότητα να διατηρούν την συστολή για µεγαλύτερο διάστηµα συµβάλλοντας στην παθητική εγκράτεια των ούρων. Αντίθετα ο έξω τοιχωµατικός γραµµωτός µυς νευρώνεται από το αιδοιϊκό νεύρο και οι ίνες του είναι µεγάλες και ταχείας συστολής κι έτσι ενισχύουν τον ενδοτοιχωµατικό σφιγκτήρα στις απότοµες αυξήσεις της ενδοκυστικής πιέσεως, όπως βήχας, γέλιο, φτέρνισµα κτλ 8. 21

24 2. ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 2.1. Νεύρωση του κατώτερου ουροποιητικού Η λειτουργία του κατώτερου ουροποιητικού διεξάγεται υπό τον έλεγχο τόσο του Κεντρικού Νευρικού Συστήµατος (ΚΝΣ), όσο και του Αυτόνοµου Νευρικού Συστήµατος (ΑΝΣ). Η κινητική νεύρωση του λείου µυϊκού τοιχώµατος της κύστης και της ουρήθρας παρέχεται από το ΑΝΣ (συµπαθητικό και παρασυµπαθητικό) 6,7. Η παρασυµπαθητική κινητική νεύρωση αρχίζει από τα Ι2 Ι4 µυελοτόµια. Οι παρασυµπαθητικές ίνες µεταφέρονται από το νωτιαίο µυελό (ΝΜ) µε το πυελικό νεύρο ως προγαγγλιακές µέχρι τα γάγγλια που βρίσκονται κοντά µε το µυϊκό τοίχωµα της κύστης και της ουρήθρας όπου συνδέονται µε ίνες του υπογάστριου νεύρου και σχηµατίζουν το κυστικό πλέγµα στη βάση της κύστης. Εκεί συνάπτονται µε µεταγαγγλιακές νευρικές ίνες και νευρώνουν το σώµα της κύστης και την ουρήθρα 6,7,8. Οι συµπαθητικές φυγόκεντρες ίνες ξεκινούν από τα Θ11 - Ο2 µυελοτόµια και ως προγαγγλιακές φτάνουν στο συµπαθητικό στέλεχος. Από εκεί οι µεταγαγγλιακές συµπαθητικές ίνες µε το υπογάστριο νεύρο νευρώνουν την βάση της, τον κυστικό αυχένα και την οπίσθια ουρήθρα 9. Ορισµένες ίνες τόσο του παρασυµπαθητικού όσο και του συµπαθητικού καταλήγουν στον τελικό τους προορισµό χωρίς σύναψη µε τα προαναφερόµενα γάγγλια. Μικρά αυτόνοµα γάγγλια του παρασυµπαθητικού είναι διασπαρµένα σε όλη την έκταση του µυϊκού τοιχώµατος δεχόµενα ίνες και από το συµπαθητικό νευρικό σύστηµα. Πρόσφατες ανοσοϊστοχηµικές µελέτες έχουν αποκαλύψει την ύπαρξη αγγειοδραστικών εντερικών πολυπεπτιδίων (vasoactive intestinal polypeptides - VIP) εντός νευρικών ινών που καταλήγουν στον εξωστήρα µε δράση χαλαρωτική επί των λείων µυϊκών ινών 10. Η κινητική νεύρωση λοιπόν του κατώτερου ουροποιητικού παρέχεται από το πυελικό και το υπογάστριο νεύρο. Με τις ίδιες νευρικές οδούς µεταφέρονται και οι κεντροµόλες αισθητικές ίνες προς την οσφυοϊερά µοίρα του ΝΜ. 22

25 Ο εξωστήρας δέχεται πλούσια παρασυµπαθητική νεύρωση και αυτό αποδεικνύεται από την ιστοχηµική ανεύρεση ακετυλοχολινεστεράσης 11. Ο κυστικός αυχένας στον άρρενα έχει πλούσια συµπαθητική νεύρωση ενώ ο γυναικείος κυστικός αυχένας σε αντίθεση µε τον ανδρικό δέχεται πτωχότερη συµπαθητική αλλά πλουσιότερη παρασυµπαθητική νεύρωση. Η κινητική νεύρωση των γραµµωτών µυών του έξω σφιγκτηριακού µηχανισµού παρέχεται από το ΚΝΣ, αν και µερικοί πιστεύουν ότι και το ΑΝΣ παρεµβαίνει µέσω του πυελικού πλέγµατος. Οι σωµατικές κινητικές ίνες ξεκινούν από τα Ι2 Ι4 µυελοτόµια και µε το πυελικό και αιδοιϊκό νεύρο νευρώνουν τον ενδοτοιχωµατικό γραµµωτό µυ της ουρήθρας και τον περιουρηθρικό γραµµωτό µυ αντίστοιχα. Έρευνες που έγιναν υπό ηλεκτρονικό µικροσκόπιο, απέδειξαν όπως ήδη αναφέραµε, την ύπαρξη δύο διαφορετικών τύπων µυϊκών ινών στους γραµµωτούς µυς του έξω σφιγκτηριακού µηχανισµού. Ο ένας, βραδείας σύσπασης (slow twitch) ή τύπος Ι, αποτελείται από βραχείες ίνες που έχουν την ικανότητα να διατηρούν παρατεταµένα τον µυϊκό τόνο, την συστολή δηλαδή, χωρίς να επέρχεται ο κάµατος. Η κλινική τους σηµασία συνίσταται στο να εξασφαλίζουν την παθητική εγκράτεια. Ο δεύτερος τύπος (fast twitch) ή τύπος ΙΙ αποτελείται από ίνες, µεγαλύτερης διαµέτρου, που συσπώνται γρήγορα, αλλά έχουν περιορισµένο χρόνο µυϊκού καµάτου και επιτυγχάνουν την βουλητική εγκράτεια. Ο ενδοτοιχωµατικός γραµµωτός µυς αποτελείται από ίνες του τύπου Ι και δέχεται και συµπαθητική νεύρωση ενώ ο περιουρηθρικός γραµµωτός µυς περιέχει και τους δύο τύπους των ινών µε µεγάλη υπεροχή των τύπου II µυϊκών ινών

26 Σχήµα 4. Νεύρωση ελάσσονος πυέλου άρρενος (Παιδιατρική ουρολογία, Ανδρουλακάκης Φ. 5 ) 24

27 3. ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ 3.1. Νευροδιαβιβαστές Η απάντηση των µυών στη διέγερση των παραπάνω νεύρων περιλαµβάνει την απελευθέρωση ενός νευροδιαβιβαστή στη νευροµυϊκή σύναψη. Οι νευροδιαβιβαστές αυτοί δρουν σε ειδικούς υποδοχείς, οι οποίοι κατανέµονται σε διαφορετικά τµήµατα του κατώτερου ουροποιητικού. Οι κατεξοχήν γνωστοί νευροδιαβιβαστές είναι η ακετυλχολίνη και οι κατεχολαµίνες. Πιθανολογείται ότι και άλλοι παράγοντες όπως οι προσταγλανδίνες, τα πεπτίδια και άλλα δρουν ως νευροδιαβιβαστές 6,7. Η ακετυλχολίνη απελευθερώνεται µεταξύ του προγαγγλιακού νευρώνα τόσο του συµπαθητικού όσο και του παρασυµπαθητικού καθώς και στις µεταγαγγλιακές απολήξεις του παρασυµπαθητικού. Η ακετυλχολίνη επίσης είναι ο νευροδιαβιβαστής του (αιδοιϊκού) σωµατικού νεύρου και όταν απελευθερώνεται στη νευροµυϊκή σύναψη προκαλεί σύσπαση του γραµµωτού σφιγκτήρα. Οι κατεχολαµίνες απελευθερώνονται στις µεταγαγγλιακές απολήξεις του συµπαθητικού Υποδοχείς και η κατανοµή τους Β.1 Χολινεργικοί υποδοχείς καλούνται οι υποδοχείς, όπου η ακετυλχολίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής. ιακρίνονται σε νικοτινικούς και µουσκαρινικούς ανάλογα µε το αν διεγείρονται από τη νικοτίνη ή από τη µουσκαρίνη. Οι νικοτινικοί βρίσκονται στα γάγγλια του ΑΝΣ και στις συνάψεις των σωµατικών νεύρων µε τους σκελετικούς µυς και οι µουσκαρινικοί βρίσκονται στις µεταγαγγλιακές συνάψεις του παρασυµπαθητικού 13. Β.2 Αδρενεργικοί υποδοχείς καλούνται οι υποδοχείς, όπου νευροδιαβιβαστής είναι µία κατεχολαµίνη. Αντιστοιχούν στις περισσότερες µεταγαγγλιακές συµπαθητικές ίνες όπου υπεύθυνη κατεχολαµίνη είναι η νορεπινεφρίνη. ιακρίνονται περαιτέρω σε α και β ανάλογα µε την ανταπόκρισή τους στη δράση των κατεχολαµινών

28 Κατανοµή των υποδοχέων Στο σώµα της ουροδόχου κύστης υπάρχουν κατά κύριο λόγο χολινεργικοί υποδοχείς, που εξαρτώνται από το παρασυµπαθητικό και όταν διεγείρονται προκαλούν σύσπαση του εξωστήρα κατά την φάση της κένωσής της. Στο σώµα επίσης υπάρχουν β αδρενεργικοί υποδοχείς, που όταν διεγείρονται προκαλούν χάλαση του εξωστήρα κατά την φάση της πλήρωσης. Στον αυχένα της κύστης και την οπίσθια ουρήθρα υπερέχουν οι α αδρενεργικοί υποδοχείς, που όταν διεγείρονται προκαλούν σύσπαση του κυστικού αυχένα διατηρώντας τον κλειστό. Στο τρίγωνο της κύστης δεν υπάρχουν καθόλου χολινεργικοί υποδοχείς, διότι η εµβρυολογική καταβολή του είναι διαφορετική από εκείνη του εξωστήρα 11,12. Σχήµα 5 Σχηµατική απεικόνιση των υποδοχέων των λείων µυϊκών ινών της ουροδόχου κύστης, της ουρήθρας (Παιδιατρική ουρολογία, Ανδρουλακάκης Φ. 5 ) 26

29 4. ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ Ούρηση είναι η διαδικασία κένωσης της ουροδόχου κύστης. Η κύστη πληρούται προοδευτικά ώσπου η τάση των τοιχωµάτων της να γίνει µεγαλύτερη από τον ουδό, οπότε εκλύεται ένα νευρικό αντανακλαστικό που ονοµάζεται «αντανακλαστικό ούρησης» το οποίο προκαλεί είτε ούρηση ή, αν δεν γίνει αυτό, τουλάχιστο συνειδητή επιθυµία για ούρηση. Οι δύο κύριες λειτουργίες της κύστης είναι η αποθήκευση των ούρων (φάση πλήρωσης) και η αποβολή των ούρων (φάση κένωσης). Η βαθµιαία πλήρωση της κύστης εξασφαλίζεται από την ακεραιότητα της νευροµυϊκής της δοµής. Καθώς η ουροδόχος κύστη πληρούται µε τα παραγόµενα από τους νεφρούς ούρα αυξάνεται συνεχώς η χωρητικότητά της χωρίς ταυτόχρονα να αυξάνεται η ενδοκυστική πίεση. Αυτό οφείλεται στη βασική ιδιότητα του κυστικού µυός, την ελαστικότητα, η οποία επιτρέπει την µέχρι ενός ορίου διάταση της µυϊκής ίνας χωρίς να αυξηθεί η τάση της. Αυτή η µείωση της τάσης καλείται τάση χαλάρωσης (Stress Relaxation). 14 Σύµφωνα µε τα παραπάνω, κατά την φάση της πλήρωσης η ελαστικότητα έχει ως αποτέλεσµα την διατήρηση της ενδοκυστικής πίεσης σε σταθερά επίπεδα. Ο λόγος του όγκου πλήρωσης προς την ενδοκυστική πίεση ( V / P ) εκφράζει την ευενδοτότητα (Compliance) της ουροδόχου κύστης. Κατά την φάση της πλήρωσης και στα όρια της λειτουργικής χωρητικότητας (ο συνήθης µέγιστος όγκος ούρησης ) αρχίζουν να εµφανίζονται πολλές πρόσθετες συστολές ούρησης 15. Οι συστολές αυτές οφείλονται σ ένα αντανακλαστικό τάσης που ξεκινά από τασεοϋποδοχείς του τοιχώµατος της κύστης. Απ αυτούς ξεκινούν αισθητικά ερεθίσµατα που µεταβιβάζονται στα ιερά νευροτόµια του ΝΜ µε τα πυελικά νεύρα και επιστρέφουν από εκεί στην κύστη µε τις παρασυµπαθητικές ίνες των ίδιων νεύρων 29. Το αντανακλαστικό της ούρησης είναι ένας ενιαίος κύκλος προοδευτικής και γρήγορης αύξησης της πίεσης, περιόδου σταθερής πίεσης και επανόδου της πίεσης στα επίπεδα της βασικής τονικής πίεσης της κύστης. Όταν αρχίζει ένα αντανακλαστικό ούρησης, η αρχική συστολή της κύστης ενεργοποιεί τους υποδοχείς, προκαλώντας 27

30 ακόµα µεγαλύτερη αύξηση των κεντροµόλων ερεθισµάτων από την κύστη, η οποία οδηγεί σε παραπέρα αύξηση της αντανακλαστικής συστολής της και ο κύκλος επαναλαµβάνεται ώσπου η κύστη να φτάσει στο µέγιστο βαθµό συστολής. Μετά από λίγα δευτερόλεπτα ως περισσότερο από ένα λεπτό, το αντανακλαστικό αρχίζει να εξασθενεί και ο αναγεννητικός κύκλος του διακόπτεται επιτρέποντας τη γρήγορη ελάττωση της συστολής της κύστης. Όταν ενεργοποιηθεί το αντανακλαστικό της ούρησης χωρίς να ακολουθήσει κένωση της κύστης, τα νευρικά στοιχεία του αντανακλαστικού συνήθως παραµένουν σε κατάσταση αναστολής για λίγα τουλάχιστον δευτερόλεπτα µέχρι, µερικές φορές και ως µία ώρα και περισσότερο, πριν ξαναρχίσει άλλο αντανακλαστικό. Καθώς η κύστη γεµίζει όλο και περισσότερο, τα αντανακλαστικά ούρησης γίνονται όλο και πιο συχνά και ισχυρότερα. Όταν το αντανακλαστικό της ούρησης γίνει αρκετά ισχυρό και η ενδοκυστική πίεση αρκετά υψηλή ώστε να ανοίξει τον αυχένα της κύστης, παρά την τονική συστολή του έσω σφιγκτήρα µυός, η τάση του αυχένα προκαλεί ακόµα ένα αντανακλαστικό. Το αντανακλαστικό αυτό περνά στην ιερή µοίρα του νωτιαίου µυελού και γυρίζει από εκεί στον έξω σφιγκτήρα, τον οποίο αναστέλλει. Αν η αναστολή αυτή είναι ισχυρότερη από τα εκούσια ερεθίσµατα του εγκεφάλου προς το σφιγκτήρα, θα προκληθεί ούρηση. Αν όχι, δεν θα προκληθεί ούρηση ώσπου η κύστη να γεµίσει ακόµα περισσότερο και το αντανακλαστικό της ούρησης να γίνει ακόµα πιο ισχυρό 14,15,34. Το αντανακλαστικό της ούρησης είναι τελείως αυτόµατο νωτιαίο αντανακλαστικό αλλά είναι δυνατό να αναστέλλεται ή να εκλύεται από εγκεφαλικά κέντρα, που βρίσκονται στη γέφυρα και διάφορα κέντρα του εγκεφαλικού φλοιού, κυρίως ανασταλτικά, που µερικές φορές µπορούν να γίνουν και εκλυτικά. Το αντανακλαστικό της ούρησης αποτελεί το βασικό αίτιο ούρησης αλλά φυσιολογικά τον τελικό έλεγχο ασκούν τα ανώτερα κέντρα µε τους εξής τρόπους: (Α) ιατηρούν το αντανακλαστικό της ούρησης σε µόνιµη αναστολή, εκτός εάν το άτοµο επιθυµεί να ουρήσει. (Β) Εµποδίζουν την ούρηση, ακόµα και αν υπάρχει αντανακλαστικό της ούρησης µε συνεχή τονική συστολή του έξω σφιγκτήρα µυός. (Γ) Όταν έρθει η ώρα της ούρησης, τα φλοιώδη κέντρα µπορούν να διεγείρουν τα ιερά 28

31 κέντρα της ούρησης ώστε να αρχίσουν ένα αντανακλαστικό ούρησης και να αναστείλουν τον έξω σφιγκτήρα ώστε να γίνει δυνατή η έναρξη της ούρησης 15. Η φυσιολογική κατά συνέπεια ούρηση είναι συνάρτηση της ακεραιότητας των παραπάνω νευρικών συστηµάτων και επιτυγχάνεται µε την λειτουργία αντανακλαστικών τόξων.(σχήµα 7) Ο Barricton (1925) 13 και στην συνέχεια ο Lapides (1956) 13 διατύπωσαν απόψεις για την λειτουργία της ούρησης τοποθετώντας το κέντρο της ούρησης στην οσφυϊκή µοίρα του ΝΜ. Το 1974 ο Bradley 13 τροποποίησε τις προηγούµενες θεωρίες τοποθετώντας το κατ εξοχήν κέντρο της ούρησης στο εγκεφαλικό στέλεχος περιγράφοντας 4 κύρια αντανακλαστικά τόξα (Loop). 1o Αντανακλαστικό τόξο ( Loop 1 ). Συνδέει απ ευθείας και αµφίδροµα τον µετωπιαίο λοβό µε το εγκεφαλικό στέλεχος και είναι υπεύθυνο για το βουλητικό έλεγχο της ούρησης 2ο Αντανακλαστικό τόξο ( Loop 2 ). Συνδέει απ ευθείας και αµφίδροµα την κύστη µε το στέλεχος του εγκεφάλου δια του νωτιαίου µυελού και είναι υπεύθυνο για την σύσπαση του εξωστήρα. 3ο Αντανακλαστικό τόξο ( Loop 3 ). Συνδέει τον πυρήνα του πυελικού µε τον πυρήνα του αιδοιϊκού και είναι υπεύθυνο για την συνέργεια εξωστήρα - έξω σφιγκτήρα. 4ο Αντανακλαστικό τόξο ( Loop 4 ). Αφορά αποκλειστικά στον έλεγχο του γραµµωτού σφιγκτήρα και διακρίνεται σε 4α και 4β. Το 4α συνδέει τον µετωπιαίο λοβό µε τον πυρήνα του αιδοιϊκού ελέγχοντας βουλητικά την λειτουργία του ενώ το 4β συνδέει αµφίδροµα τον πυρήνα του αιδοιϊκού µε το γραµµωτό σφιγκτήρα. Η λειτουργία της ούρησης αρχίζει µε εκούσια χαλάρωση των µυών του πυελικού εδάφους και κατά συνέπεια του έξω σφιγκτήρα (Loop 4). Επακολουθεί πτώση της βάσης της κύστης, µε αποτέλεσµα τη µείωση της ουρηθρικής αντίστασης. Με εκούσια καταστολή της 29

32 ανασταλτικής επίδρασης του εγκεφάλου στο κέντρο του στελέχους (Loop 1) και µε τα εκπορευόµενα δια του ΝΜ ερεθίσµατα προκαλείται η σύσπαση του εξωστήρα (Loop 2), αυξάνοντας έτσι την ενδοκυστική πίεση συνήθως σε 45cm στήλης H2O και άνω. Σύγχρονα σχεδόν ο αυχένας χοανοποιείται ακούσια. Οι πρώτες σταγόνες ούρων, που περνούν στην οπίσθια ουρήθρα, ερεθίζουν τις αισθητικές της απολήξεις, ενεργοποιώντας ένα δευτερεύον αντανακλαστικό τόξο, µε αποτέλεσµα τη µεγαλύτερη σύσπαση του εξωστήρα και την τέλεια χαλάρωση του σφιγκτήρα (Loop 3). Μετά την έξοδο και των τελευταίων σταγόνων των ούρων, η κύστη επανέρχεται στην αρχική της θέση (δευτερεύον Loop + Loop 1 + Loop 2 + Loop 4). Σχήµα 6. Αντανακλαστικά τόξα ούρησης (Καλινδέρης Α.) 13 30

33 5. ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ Η ανάπτυξη και η ωρίµανση του νευρικού συστήµατος έχουν ως αποτέλεσµα τη σταδιακή επίτευξη του ελέγχου της λειτουργίας της κύστης και του εντέρου µε την ακόλουθη σειρά : Έλεγχος του εντέρου κατά τη διάρκεια του ύπνου Έλεγχος του εντέρου κατά την εγρήγορση Έλεγχος της κύστης κατά την εγρήγορση Έλεγχος της κύστης κατά την διάρκεια του ύπνου Στο πρώτο έτος της ζωής η κένωση της κύστης γίνεται ακούσια. Κατά τη νεογνική περίοδο η ούρηση είναι αντανακλαστική µε συχνότητα περίπου µία φορά την ώρα και όγκο ούρων από 20ml έως 25ml. Το βρέφος δεν φαίνεται να έχει αίσθηση πλήρωσης και κένωσης της κύστης. Η πλήρωση της ουροδόχου κύστης προκαλεί µη αναχαιτιζόµενη σύσπαση του εξωστήρα, ο οποίος βρίσκεται σε πλήρη συνεργασία µε το σφιγκτήρα και έτσι η κένωση της κύστης ολοκληρώνεται µε φυσιολογική πίεση 16,19. Στο δεύτερο έτος της ζωής το παιδί αρχίζει να αντιλαµβάνεται την πλήρωση της κύστης και να αναγνωρίζει την επικείµενη ούρηση, δεν µπορεί όµως να την ελέγξει. Κατά το τρίτο έτος της ζωής, επιτυγχάνεται µεγαλύτερος έλεγχος των µυών του πυελικού εδάφους και το παιδί ελέγχει πιο ικανοποιητικά την κύστη του και παραµένει στεγνό κατά την διάρκεια της ηµέρας 5,7. Καθώς το παιδί µεγαλώνει και ωριµάζει (τελική φάση, ηλικία 3,5-6 ετών) ο έλεγχος των ούρων καθορίζεται από τρεις παράγοντες: την ικανοποιητική χωρητικότητα της κύστης, από τον εκούσιο έλεγχο επί του έξω σφιγκτήρα ( απαραίτητος για την εκούσια έναρξη και τον τερµατισµό της ούρησης) και από τον φλοιώδη έλεγχο στον κύκλο της ούρησης, µε οποιαδήποτε ποσότητα ούρων στην κύστη. Ήδη στην ηλικία των 4,5 ετών τα περισσότερα παιδιά είναι ικανά να διατηρούν ικανοποιητικό έλεγχο των ούρων κατά την διάρκεια του ύπνου. 31

34 Όταν επίκειται σύσπαση του εξωστήρα, το παιδί µαθαίνει ότι η εκούσια σύσπαση ή χαλάρωση του σφιγκτήρα συµβάλλει στον έλεγχο της ουρήσεως. Κατά την διάρκεια της περιόδου ανάπτυξης, οι νέες ικανότητες είναι εύθραυστες και αναξιόπιστες, ακόµα και τα φυσιολογικά παιδιά µπορεί να παρουσιάσουν στοιχεία δυσλειτουργίας της κύστης, για µικρά χρονικά διαστήµατα 5,7. Με βάση τα ανωτέρω, τα περισσότερα παιδιά στην ηλικία των 3 ετών έχουν ηµερήσιο έλεγχο των ούρων και στην ηλικία των 4,5 ετών 80-90% των παιδιών έχουν πλήρη έλεγχο των ούρων καθ όλο το 24ωρο. Το υπόλοιπο ποσοστό % αποκτά προοδευτικά έλεγχο µε ρυθµό 15% ετησίως, για να µείνει ένα ποσοστό 1% περίπου µε απώλειες ούρων, κυρίως υπό µορφή νυκτερινής ενούρησης µετά την εφηβεία 16,23,28. 32

35 ΙΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

36

37 1. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙ ΙΑ Οι διαταραχές της ούρησης µπορεί να οφείλονται σε οργανικά ή λειτουργικά αίτια. Τα οργανικά αίτια είναι ανατοµικά (επισπαδίας) ή νευρογενή (δισχιδής ράχη, µηνιγγοκήλη, µυελίτιδα κλπ). Οι λειτουργικές διαταραχές δεν οφείλονται σε υποκείµενη πάθηση αλλά σε µερική ή πλήρη έλλειψη συνεργασίας εξωστήρα, αυχένα της κύστης και έξω σφιγκτηριακού µηχανισµού 17. Η διεθνής εταιρεία για την εγκράτεια ( International Continence Society -ICS) έχει καθορίσει την κατάταξη και τους ορισµούς των διαταραχών του κατώτερου ουροποιητικού στα παιδιά 18,25,26. Ενούρηση ορίζεται η µη βουλητική ούρηση, η οποία συµβαίνει σε ακατάλληλο χρόνο και κοινωνικά µη αποδεκτό µέρος. Η ενούρηση υποδιαιρείται σε νυχτερινή και ηµερήσια. Ως ακράτεια ορίζεται η διαφυγή των ούρων (τουλάχιστον 1 ml), τουλάχιστον µία φορά την εβδοµάδα σε παιδιά µεγαλύτερα των 5 ετών 19,20,21. Η ηµερήσια ενούρηση µε ή χωρίς ακράτεια συνήθως συνδέεται µε τους όρους κυστική δυσλειτουργία και δυσλειτουργική ούρηση, οι οποίοι αναφέρονται στις διαταραχές του κατώτερου ουροποιητικού, λειτουργικής αιτιολογίας. Η µονοσυµπτωµατική νυχτερινή ενούρηση (χωρίς ηµερήσια ακράτεια) είναι ξεχωριστή παθολογική οντότητα και έχει συγκεκριµένη θεραπευτική αντιµετώπιση. Σύµφωνα µε τη βαρύτητα των συµπτωµάτων οι λειτουργικές διαταραχές της ούρησης ταξινοµούνται σε : 18,20,23,24,30,34 ΗΠΙΕΣ Σύνδροµο συχνών ουρήσεων (Extraordinary Daytime Urinary Frequency Syndrome) Ακράτεια από γέλιο (Giggle Incontinence) Ακράτεια προσπαθείας (Stress Incontinence) ιαβροχή µετά την ούρηση (Vaginal Voiding) ΜΕΤΡΙΕΣ Σύνδροµο οκνηρής κύστης (Lazy Bladder Sydrome) 35

38 Υπερδραστήρια ή Ασταθής κύστη (Overactive Bladder) Σύνδροµο δυσλειτουργικής αποβολής (Dysfunctional Elimination Syndrome) ΒΑΡΙΕΣ Σύνδροµο Hinman Σύνδροµο Ochoa 1.1. Ήπιες διαταραχές της ούρησης 1.1.α. Σύνδροµο συχνών ουρήσεων (Extraordinay Daytime Urinary Frequency Syndrome) Χαρακτηρίζεται από αιφνίδια έναρξη και υποχώρηση ηµερήσιας συχνουρίας και επιτακτικότητας (κάθε λεπτά) χωρίς καύσο ή άλλα συµπτώµατα. Συναντάται σε νεαρά αγόρια και είναι αγνώστου αιτιολογίας. Τα συµπτώµατα είναι κατά κανόνα ηµερήσια και δεν εµφανίζονται κατά τη διάρκεια της νύχτας 18. Οι γενικές ούρων, οι ουροκαλλιέργειες, ο απεικονιστικός έλεγχος του ουροποιητικού και ο ουροδυναµικός έλεγχος είναι φυσιολογικά. Η διάρκεια της συνδροµής κυµαίνεται από 2 µέρες µέχρι 16 µήνες και είναι δυνατόν να εµφανιστούν και υποτροπές. Το σύνδροµο συσχετίζεται συχνά µε συγκινησιακά προβλήµατα των παιδιών. εν χρειάζεται ιδιαίτερη διερεύνηση, εκτός από αποκλεισµό της ουρολοίµωξης. Η συνδροµή αυτή αυτοιάται ξαφνικά. Σπάνια χρειάζεται αντιµετώπιση µε αντιχολινεργικά φάρµακα 25, β. Ακράτεια από γέλιο (Giggle Incontinence, Enuresis Risoria) Αυτό το σύνδροµο χαρακτηρίζεται από επεισόδια ακράτειας ούρων ή πλήρους ακούσιας ούρησης κατά τη διάρκεια έντονου γέλιου. Είναι πιο συχνό σε κορίτσια ηλικίας χρονών και συχνά υποχωρεί αυτόµατα. Υπάρχουν και παραλλαγές αυτής της συνδροµής. Μερικά κορίτσια π.χ ουρούν και µετά από ήπιο γέλιο ή 36

39 ουρούν µετά από έντονο γέλιο όταν είναι όρθια, όχι όµως όταν κάθονται. Ο εργαστηριακός έλεγχος δεν αποκαλύπτει τίποτε το παθολογικό, εκτός ίσως από ήπιες µη αναστελλόµενες συσπάσεις του εξωστήρα. Η συνδροµή δυνατόν να επιµένει και µετά την εφηβεία και σε σπάνιες περιπτώσεις χρειάζεται θεραπεία µε αντιχολινεργικά φάρµακα 27, γ. Ακράτεια προσπαθείας (Stress Incontinence). Εµφανίζεται σε άτοµα µετά από έντονη άσκηση, άρση βάρους, βήχα κ.λ.π. Συµβαίνει πιο συχνά σε νεαρούς αθλητές κατά τη διάρκεια έντονης άθλησης (τρέξιµο, άλµα κ.λ.π.). Αποδίδεται σε µειωµένη δραστηριότητα του έξω σφιγκτηριακού µηχανισµού. Η διαφυγή των ούρων είναι ελάχιστη και αντιµετωπίζεται µε κένωση της κύστης πριν την άθληση. Θεραπευτική απάντηση δυνατόν να εµφανιστεί µε τα συµπαθητικοµιµητικά 18, δ. voiding) ιαβροχή µετά την ούρηση (Postvoid dribbling, Vaginal Η καλοήθης αυτή συνδροµή συµβαίνει σε µικρά ή παχύσαρκα κορίτσια και χαρακτηρίζεται από διαφυγή ούρων λίγο µετά την ούρηση. Οφείλεται στη συσσώρευση ούρων στο κόλπο. Όλες τις υπόλοιπες ώρες της ηµέρας και της νύχτας το παιδί παραµένει στεγνό. Ο εργαστηριακός έλεγχος δεν αποκαλύπτει τίποτε παθολογικό. Το πρόβληµα εξηγείται µε τη κακή στάση κατά την ούρηση. Πιστεύεται ότι συµβαίνει στα µεν µικρά κορίτσια, γιατί πιθανώς κάθονται πολύ βαθιά στην τουαλέτα και τα ούρα βρίσκουν δίοδο προς τον κόλπο, στα δε παχύσαρκα κορίτσια, γιατί δεν γίνεται ικανοποιητικό άνοιγµα των µηρών µε αποτέλεσµα πάλι εκτροπή των ούρων προς τον κόλπο. Συστήνεται σωστή θέση και στάση κατά την ούρηση 18,26. 37

40 1.2. Μέτριες διαταραχές της ούρησης 1.2.α. bladder) Οκνηρή κύστη (Lazy bladder, Large capacity hypotonic Το σύνδροµο αυτό περιγράφτηκε για πρώτη φορά το 1962 (Deluca et al) 26 και αποδόθηκε σε «συνήθεια αναβολής της ούρησης». Χαρακτηρίζεται από πολύ αραιές ουρήσεις (2-3 ηµερησίως) και εµφανίζεται κυρίως σε κορίτσια. Μεταξύ των ουρήσεων συχνά παρατηρείται ακράτεια, λόγω υπερπλήρωσης της κύστης. Κατά την ούρηση, η οποία συχνά είναι διακεκοµµένη, η κένωση της κύστης δεν είναι πλήρης και παραµένει µεγάλο υπόλοιπο ούρων, που προδιαθέτει σε ουρολοιµώξεις. Συνήθως συνυπάρχει δυσκοιλιότητα (αραιές και σκληρές κενώσεις-σκύβαλα) και εγκόπριση. Για να επιτευχθεί κατά το δυνατόν καλλίτερη ούρηση τα παιδιά ενστικτωδώς καταβάλλουν προσπάθειες σύσπασης των κοιλιακών τοιχωµάτων ή πιέζουν µε τα χέρια τους την υπερηβική περιοχή. Οι υποτροπιάζουσες ουρολοιµώξεις είναι συχνές, ενώ σπάνια ανευρίσκεται ετερόπλευρη ή αµφοτερόπλευρη κυστεοουρητητρική παλινδρόµηση (ΚΟΠ) 20,35. Ο απεικονιστικός έλεγχος (ECHO και κυστεογραφία) του ουροποιητικού αποκαλύπτει κατά κανόνα µεγάλη κύστη µε λείο τοίχωµα και υπόλοιπο ούρων µετά την ούρηση. Η ουροροοµετρία αποκαλύπτει παρατεταµένη ούρηση, συχνά διακεκοµµένη και αποπλατυσµένη κυµατοµορφή µε χαµηλό Qmax. Η κυστεοµανοµετρία αποκαλύπτει κύστη µεγάλης χωρητικότητας, χαµηλές ενδοκυστικές πιέσεις, και µειωµένη αισθητικότητα κατά τη πλήρωση. Κατά τη φάση της ούρησης αναπτύσσονται ανεπαρκείς συσπάσεις του εξωστήρα, µε αποτέλεσµα την ατελή κένωση της ουροδόχου κύστης. Η ηλεκτροµυογραφική δραστηριότητα του έξω σφιγκτηριακού µηχανισµού είναι φυσιολογική 20,34,35. Η αλλαγή των συνηθειών ούρησης αποτελεί την πρώτη θεραπευτική προσέγγιση, καθορίζοντας συγκεκριµένο πρόγραµµα και παροτρύνοντας το παιδί προς ούρηση. Συχνά η χρήση Bethanecol αυξάνει την αισθητικότητα οδηγώντας σε φυσιολογική συχνότητα ουρήσεων. Πολύ σπάνια, σε µη ελεγχόµενες ουρολοιµώξεις απαιτείται 38

41 αυτοκαθετηριασµός της κύστης για την επαναπόκτηση από τον εξωστήρα της συσταλτικότητάς του. Η χορήγηση αντιβίωσης ενδείκνυται σε περιπτώσεις συνυπάρχουσας ουρολοίµωξης β. Ασταθής κύστη (Overactive bladder, Unstable bladder, Persistent infantile bladder). Η πιο συχνή λειτουργική διαταραχή της ούρησης είναι η ασταθής κύστη. Εµφανίζεται κυρίως σε παιδιά ηλικίας 5 έως 7 ετών. Ενοχοποιείται ανωριµότητα των νωτιαίων κέντρων και των ανασταλτικών του φλοιού. Αποτέλεσµα αυτού είναι να παραµένουν σε µεγαλύτερες ηλικίες οι ανεξέλεγκτες συσπάσεις του εξωστήρα, που φυσιολογικά παρατηρούνται κατά τη βρεφική ζωή και εξαφανίζονται στη συνέχεια κατά την ηλικία των 3-5 χρονών. Οι µη αναστελλόµενες αυτές συσπάσεις εκλύονται πολύ νωρίς, κατά τη φάση της πλήρωσης, µε µικρούς όγκους ούρων και προκαλούν αιφνίδια και επιτακτική έπειξη για ούρηση µε ή χωρίς ακράτεια και συχνές µικρές ουρήσεις. Τα παιδιά για να αποφύγουν την απώλεια ούρων αντιδρούν µε διάφορες στάσεις και χειρισµούς όπως, στάση οκλαδόν, πιέζουν µε το χέρι το έξω στόµιο της ουρήθρας κλπ 32. Οι υποτροπιάζουσες ουρολοιµώξεις είναι συχνές και οφείλονται σε ατελή κένωση της ουροδόχου κύστης και των αυξηµένων ενδοκυστικών πιέσεων, αποτέλεσµα των αυτόνοµων συσπάσεων του εξωστήρα σε συνδυασµό µε την εκούσια σύσπαση του έξω σφιγκτήρα. Πολύ συχνά συνυπάρχει δευτεροπαθής και επίµονη ΚΟΠ. Η κλινική εικόνα της ασταθούς κύστης περιλαµβάνει ένα ευρύ φάσµα συµπτωµάτων όπως: συχνουρία, επιτακτική ανάγκη για ούρηση, ακράτεια, νυχτερινή ενούρηση, δυσκοιλιότητα και συχνές και επίµονες ουρολοιµώξεις 33,34. Ο απεικονιστικός έλεγχος αποκαλύπτει πάχυνση του τοιχώµατος της ουροδόχου κύστης, που στην κυστεογραφία φαίνεται ως δοκίδωση, µε δυνητική εξέλιξη ψευδή και αληθή εκκολπώµατα. Η ουροροοµετρία δείχνει συνήθως µικρό χρόνο ούρησης και υψηλό Qmax. Η ούρηση είναι συνήθως πλήρης και σπάνια παρατηρείται υπόλοιπο ούρων. Η κυστεοµανοµετρία αποκαλύπτει τις ακούσιες συσπάσεις του εξωστήρα και τις υψηλές ενδοκυστικές 39

42 πιέσεις που εµφανίζονται κατά τη φάση της πλήρωσης σε πολύ µικρούς όγκους. Ταυτόχρονη καταγραφή µε video camera αποκαλύπτει χαρακτηριστική διάταση της οπίσθιας ουρήθρας κατά το χρόνο της υψηλής ενδοκυστικής πίεσης. Αυτή η παραµόρφωση εξαφανίζεται, όταν οι συσπάσεις υποχωρούν. Η κλινική αυτή συνδροµή θεωρείται αυτοιάσιµη µε την πάροδο της ηλικίας, παραµένει όµως σε σηµαντικό ποσοστό και µέχρι την ενήλικη ζωή. Όπως ήδη αναφέρθηκε, στην πλειονότητα των περιπτώσεων συνδυάζεται µε υποτροπιάζουσες ουρολοιµώξεις και συχνή συνύπαρξη δευτεροπαθούς ΚΟΠ. Η ακράτεια έχει αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις στα παιδιά, κυρίως κατά την προεφηβική και εφηβική ηλικία 36. Η θεραπεία έχει στόχο την επίτευξη εγκράτειας, την προφύλαξη από τις ουρολοιµώξεις και την υποχώρηση ή βελτίωση της ΚΟΠ 17. Η φαρµακευτική αντιµετώπιση συνίσταται στη χορήγηση αντιχολινεργικών φαρµάκων τα οποία χρησιµεύουν στη εξάλειψη και πρόληψη των ακούσιων συσπάσεων του εξωστήρα καθώς επίσης και στην αύξηση της λειτουργικής χωρητικότητας της κύστης. Χορηγούµε β-οξυβουτινίνη µε αρχική δόση 0,3mg/kg/H, ενώ σε ανεπαρκή κλινική βελτίωση και απουσία ανεπιθύµητων παρενεργειών (ταχυκαρδία, ξηρότητα στόµατος, δυσκοιλιότητα και µυωπία) η δόση µπορεί να αυξηθεί και µέχρι 0,8mg/kg/Η. Επί ουρολοιµώξεων θα πρέπει να χορηγείται ταυτόχρονα αντιµικροβιακή αγωγή. Η αντιµετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι απαραίτητη Βαριές διαταραχές της ούρησης 1.3.α. Σύνδροµο Hinman (Hinman Syndrom), ή Μη νευρογενής νευρογενής κύστη (Non neurogenic neyrogenic bladder, Detrusor sphincter dyssynergia). Το σύνδροµο αυτό παρουσιάζει όλο το φάσµα διαταραχών της ούρησης. Η συµπεριφορά της κύστης θυµίζει περισσότερο τη νευρογενή, παρόλο που τα παιδιά δεν πάσχουν από νευρολογική 40

43 πάθηση. Είναι η πιο βαριά λειτουργική διαταραχή της ούρησης. Η διαταραχή συµβαίνει κυρίως σε αγόρια. Χαρακτηρίζεται από δυσσυνέργεια εξωστήρα και έξω σφιγκτηριακού µηχανισµού, δηλαδή βουλητική σύσπαση του έξω σφιγκτήρα κατά τη διάρκεια της ούρησης. Αποτέλεσµα αυτής της βαριάς λειτουργικής απόφραξης, είναι οι υποτροπιάζουσες ουρολοιµώξεις, οι αυξηµένες ενδοκυστικές πιέσεις, η δοκίδωση και η εκκολπωµάτωση της κύστης, η διάταση του πυελοκαλυκικού συστήµατος, ΚΟΠ και τελικά νεφρική ανεπάρκεια. Η αιτιολογία της πάθησης είναι άγνωστη, αλλά θεωρείται επίκτητη διαταραχή. Ενοχοποιείται λανθασµένη συµπεριφορά κατά την εκµάθηση του ελέγχου των σφιγκτήρων του παιδιού στη µεταβατική φάση, που αρχίζει να έχει φλοιώδη έλεγχο των σφιγκτήρων του. Εκδηλώνει δηλαδή τότε µεγάλη επιµονή στην αναστολή των ασταθών συσπάσεων του εξωστήρα, µε σύσπαση του έξω σφιγκτηριακού µηχανισµού µε αποτέλεσµα αυτό τελικά να εδραιώνεται ως συµπεριφορά 38,39. Ο ουροδυναµικός έλεγχος αποκαλύπτει µη αναστελλόµενες συσπάσεις του εξωστήρα µε αντιδραστική σύσπαση του έξω σφιγκτήρα κατά τη φάση της πλήρωσης (ψευδοδυσσυνέργεια) και κυρίως αληθή δυσσυνέργεια κατά τη φάση της κένωσης, καθώς και πολύ αυξηµένες ενδοκυστικές πιέσεις. Η ουροροοµετρία δείχνει διακεκοµµένη ούρηση, χαµηλή ροή και σηµαντικό υπόλοιπο ούρων 40. Η αντιµετώπιση στοχεύει στην βελτίωση της ικανότητας της κένωσης της κύστης, καθώς της συνυπάρχουσας δυσκοιλιότητας, την εκµάθηση νέων συνηθειών ούρησης όσον αφορά τον χρόνο παραµονής και την συχνότητα των επισκέψεων στην τουαλέτα και την χαλάρωση του έξω σφιγκτήρα. Η θεραπεία της νευρογενούς µη νευρογενούς κύστης περιλαµβάνει χρήση αντιχολινεργικών και µυοχαλαρωτικών φαρµάκων, τεχνικές βιοανάδρασης δηλ. επανεκπαίδευσης του έξω σφιγκτήρα, διαλείποντες καθετηριασµούς της κύστης και ψυχοθεραπεία. Στις περιπτώσεις που όλα τα ανωτέρω αποτύχουν η χειρουργική αντιµετώπιση είναι δυνατόν να δώσει την λύση (υπερκυστική εκτροπή των ούρων, εντεροκυστεοπλαστική ή τοποθέτηση τεχνητού σφιγκτήρα) 41,42. 41

44 1.3.β. σύνδροµο. Σύνδροµο Ochoa (Ochoa Syndrom) ή ουροπροσωπικό Είναι σπάνιο σύνδροµο. Μέχρι σήµερα έχει παρατηρηθεί µόνο στην Κολοµβία. Τα παιδιά µε το σύνδροµο αυτό παρουσιάζουν παρόµοια κλινικά χαρακτηριστικά µε το σύνδροµο Hinman. Ονοµάζεται ουροπροσωπικό, διότι έχουν ασυνήθιστη έκφραση προσώπου όταν γελούν, η οποία θυµίζει όψη παιδιού που κλαίει. Κληρονοµείται µε το σωµατικό υπολειπόµενο χαρακτήρα 43,44. 42

45 ΙΙΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

46

47 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ. ΟΥΡΟ ΥΝΑΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ. Η διαγνωστική προσέγγιση αρχίζει από το λεπτοµερειακό ιστορικό και την κλινική εξέταση µέχρι τον παρεµβατικό απεικονιστικό (ECHO νεφρών και κύστης, κυστεοουρηθρογραφία και σπινθηρογραφήµατα νεφρών) και ουροδυναµικό έλεγχο. Στα παιδιά µετά την απόκτηση του ελέγχου των σφιγκτήρων, το ατοµικό ιστορικό ουρήσεων έχει µεγάλη σηµασία για τη διάγνωση των λειτουργικών διαταραχών της ούρησης. Συµπτώµατα όπως συχνουρία, επιτακτικότητα, πίεση των έξω γεννητικών οργάνων µε τα χέρια, στάση οκλαδόν, πίεση της κοιλιάς, αραιές ουρήσεις και υποτροπιάζουσες ουρολοιµώξεις πρέπει να αναζητούνται. Στους ασθενείς µας οι συχνότερες στάσεις προς αποφυγή της ακράτειας ήταν: να κάθονται πάνω στη φτέρνα, να πιέζουν µε το χέρι το έξω στόµιο της ουρήθρας, να κάθονται πάνω σε καρέκλα, στάση οκλαδόν και να τρέχουν. ιερεύνηση των λειτουργικών διαταραχών της ούρησης Ιστορικό Ηλικία Χαρακτήρες ουρήσεως (φυσιολογική, συχνουρία, επιτακτική κ.τ.λ.) Ειδικές στάσεις Ιστορικό ουρολοιµώξεων ιερεύνηση καταστάσεων άγχους Κλινική εξέταση Επισκόπηση έξω γεννητικών οργάνων, ιεροκοκκυγικής χώρας Νευρολογική εξέταση (περιφερική αισθητικότητα, εν τω βάθει τενόντια αντανακλαστικά και τόνος σφιγκτήρα του ορθού) 45

48 Εργαστηριακές εξετάσεις Γενική ούρων/ καλλιέργεια ούρων Ουρία/κρεατινίνη ορού Υπερηχογράφηµα νεφρών/ κύστης Κυστεοουρηθρογραφία (όπου ενδείκνυται) Ραδιοισοτοπικός έλεγχος (όπου ενδείκνυται) Για τεκµηρίωση της διάγνωσης των λειτουργικών διαταραχών(λ ) και των επιπτώσεών τους στη νεφρική λειτουργία, δυνατόν να χρειαστεί να γίνουν διάφορες απεικονιστικές ή άλλες εξετάσεις του ουροποιητικού συστήµατος. Σε ύποπτες Λ καταρχήν θα ζητηθεί: 45,46,47,48 Α) Καταγραφές ουρήσεων Β) ECHO νεφρών και κύστης Γ) Ακτινογραφία οσφυϊκής µοίρας σπονδυλικής στήλης (ΟΜΣΣ) ) Κυστεοουρηθρογραφία (σε παιδιά µε ιστορικό ουρολοιµώξεων) Ε) Σπινθηρογραφικός έλεγχος ΣΤ) Ουροδυναµική µελέτη (ΟΜ) Α) Καταγραφές ουρήσεων Συστήνεται ηµερήσια καταγραφή του αριθµού και του όγκου των ουρήσεων κατά την διάρκεια του 24ώρου. Συστήνεται επίσης, µε ειδικά σύµβολα να καταγράφονται η επιτακτική ούρηση και η ακράτεια. Το διάγραµµα συµπληρώνεται σε ειδικές φόρµες ή σε απλό χαρτί από τους ασθενείς ή µε την βοήθεια τρίτων εάν πρόκειται για µικρά παιδιά. Γίνεται σε ουροδοχεία µε διαγράµµιση 49. Το διάγραµµα ουρήσεων προσδίδει πληροφορίες σχετικά µε την συχνότητα των ουρήσεων (συχνουρία, αραιές ουρήσεις κ.λ.π.), τον όγκο (λειτουργική χωρητικότητα της ουροδόχου κύστης), την επιτακτικότητα και τα επεισόδια ακράτειας ούρων. H παραπάνω εξέταση πρέπει να προηγείται των ουροδυναµικών εξετάσεων. 46

49 Β) ECHO νεφρών και κύστης Το ECHO νεφρών δίδει πολύτιµες πληροφορίες κυρίως για την ύπαρξη ή µη συγγενών διαµαρτιών (π.χ. µονόνεφρος, πεταλοειδής νεφρός κ.λ.π.) για το µέγεθος και τη θέση των νεφρών (π.χ. ρικνός ή έκτοπος νεφρός), τη διάταση ή µη των νεφρικών πυέλων (ετερόπλευρη ή αµφοτερόπλευρη υδρονέφρωση κ.λ.π.). Το ECHO κύστης (προ και µετά την ούρηση) αποκαλύπτει κυρίως τη χωρητικότητα και το πάχος του τοιχώµατος της κύστης και την ύπαρξη ή µη υπολειπόµενου όγκου ούρων. Υπολειπόµενος όγκος ούρων ορίζεται η ποσότητα των ούρων εντός της ουροδόχου κύστης αµέσως µετά το τέλος µίας ούρησης. Φυσιολογικά στα παιδιά η ποσότητα των ούρων µετά από µία ούρηση δεν πρέπει να ξεπερνά τα 10 ml. Η αιτία ύπαρξης υπολειπόµενου όγκου ούρων είναι η ανεπάρκεια του εξωστήρα η οποία µπορεί να οφείλεται σε µη αντιρροπούµενη µυϊκή υπερτροφία ή σε υποσυσταλτικότητά του. Η κατάσταση αυτή µπορεί να είναι ιδιοπαθής ή πιο συχνά δευτεροπαθής και να οφείλεται σε υποκυστική απόφραξη, οκνηρή ή ασταθή κύστη ή σε νευρογενή αίτια. Η κλινική σηµασία του υπολειπόµενου όγκου έγκειται στο γεγονός ότι συµβάλλει στην εµφάνιση υποτροπιαζουσών ουρολοιµώξεων, µε όλες τις αρνητικές συνέπειες στο ανώτερο και κατώτερο ουροποιητικό 45. Η ήπια έως µέτρια διάταση του πυελοκαλυκικού συστήµατος (ΠΚΣ) ανευρίσκεται αρκετά συχνά σε παιδιά µε λειτουργικές διαταραχές της ούρησης και χωρίς ΚΟΠ. Αυτό οφείλεται προφανώς στην αυξηµένη ενδοκυστική πίεση και στην τάση που δέχεται το τοίχωµα της κύστης. Σ αυτές τις περιπτώσεις παρατηρείται και ήπια πάχυνση του τοιχώµατος της ουροδόχου κύστης. 81,93 Είναι γνωστό ότι παιδιά µε µεγάλη διάταση του ΠΚΣ και µε ύποπτα σηµεία (συχνουρία, ακράτεια, επιτακτικότητα κ.λ.π.) διαταραχών της ούρησης πρέπει να διερευνώνται µε ουροδυναµική µελέτη. Εάν διαγνωστεί αστάθεια του εξωστήρα µυός, πρέπει πρώτα απ όλα να αντιµετωπιστεί η ίδια η διαταραχή, για να υποχωρήσει η διάταση του ΠΚΣ. 122 Ο Passerini G. 93 και ο Artibani W. αναφέρουν ότι σε περίπτωση αστάθειας του εξωστήρα και ΚΟΠ η ενδοπυελική πίεση 47

50 σε κάθε ανεξέλεγκτη σύσπαση του εξωστήρα υπερβαίνει την πίεση κατά την ούρηση. 109 Γ) Ακτινογραφία της ΟΜΣΣ (Face, Profile). Εκτελείται για αποκλεισµό δυσµορφιών της σπονδυλικής στήλης. Αποκαλύπτει τυχόν δυσµορφίες της ΟΜΣΣ και κυρίως αποκαλύπτει την ύπαρξη ή µη δισχιδούς ράχης. ) Κυστεοουρηθρογραφία Εκτελείται σε παιδιά µε ιστορικό ουρολοιµώξεων και σε παιδιά µε παθολογικά ευρήµατα από το ECHO νεφρών. Η συµβατική κυστεοουρηθρογραφία δίνει πολύτιµες πληροφορίες κυρίως για την ύπαρξη ή όχι ΚΟΠ, για τη χωρητικότητα της κύστης, την ύπαρξη ή µη δοκίδωσης, ψευδοεκκολπωµάτων ή και αληθών εκκολπωµάτων, την πρόωρη διάνοιξη του αυχένα και την οµαλή ή µη βατότητα της ουρήθρας 46,50,51,53. Η κυστεογραφία περιέχει κάποια χαρακτηριστικά σε παιδιά µε Λ ούρησης, όπως η πρώιµη διάνοιξη της ουρήθρας στα κορίτσια και διάταση της οπίσθιας ουρήθρας στα αγόρια. Οφείλεται στο εξής γεγονός: όταν οι ασθενείς µε επιτακτική ανάγκη για ούρηση προσπαθούν να καταστείλουν την επιτακτικότητα µε σύσπαση του πυελικού εδάφους η δύναµη της σύσπασης του εξωστήρα µυός διαστέλλει την εγγύς ουρήθρα 30,93,112,123,124 Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω η ισχυρή µη αναστελλόµενη σύσπαση του εξωστήρα στην ασταθή κύστη έναντι της σφιχτά κλειστής ουρήθρας προκαλεί αυξηµένη ενδοκυστική πίεση και έτσι εξηγείται η µεταβλητότητα στην διαβάθµιση της ΚΟΠ. Συνήθως η διάγνωση και η βαθµολόγηση της ΚΟΠ γίνεται στην εµφάνιση παλινδρόµησης των ούρων σε στατικές εικόνες κατά την φάση πλήρωσης ή ούρησης. Η αιχµή της ενδοκυστικής πίεσης κατά την διάρκεια µιας τέτοιας σύσπασης του εξωστήρα προκαλεί στιγµιαία διάταση και παλινδρόµηση του ούρων. Οι απότοµες αυτές αλλαγές στην εµφάνιση της ΚΟΠ οδηγούν σε δυσκολίες και πολλές φορές λανθασµένη διάγνωσή της

51 Ιδιαίτερη σηµασία έχει η ανεύρεση τυχόν δοκίδωσης και εκκολπωµάτων της κύστης, ενδεικτικά υποκυστικής απόφραξης. Τα ευρήµατα αυτά οπτικά είναι καλύτερα εµφανίσιµα στην κλασική κυστεογραφία και όχι στην ραδιοισοτοπική. 30 Ε) Σπινθηρογραφικός έλεγχος. Το στατικό σπινθηρογράφηµα νεφρών µε γ-κάµερα και 99Tc- DMSA ( ιµερκαπτοσουξινικό οξύ) δίνει πληροφορίες για το φλοιό του νεφρού, διότι το 99 Tc-DMSA συνδέεται ισχυρά µε τις πρωτεϊνες του πλάσµατος και έτσι δεν διηθείται στα νεφρικά σπειράµατα. Οι θέσεις που αντιστοιχούν σε ουλές από τις προηγηθείσες πυελονεφριτικές προσβολές στο στατικό σπινθηρογράφηµα γίνονται αντιληπτές από τη µειωµένη καθήλωση ραδιοφαρµάκου στη περιφέρεια. Αποτελεί την πιο ευαίσθητη εξέταση στην ανάδειξη πυελονεφριτικών ουλών. 125,126,127,130 Το δυναµικό σπινθηρογράφηµα νεφρών γίνεται µε 99mTc- DTPA ή MAG-3 ουσία. Χρησιµοποιείται για µέτρηση του ρυθµού σπειραµατικής διήθησης και είναι η καµπύλη που παριστάνει τη µεταβολή της ραδιενέργειας σε συνάρτηση µε τον χρόνο. Αποτελεί πολύτιµη εξέταση στην αποκάλυψη οργανικής ή λειτουργικής απόφραξης. ΣΤ) Ουροδυναµική µελέτη Ως Ουροδυναµική µελέτη (ΟΜ) ορίζεται το σύµπλεγµα εργαστηριακών εξετάσεων που εφαρµόζονται για την διερεύνηση και διαγνωστική προσέγγιση της δυσλειτουργίας του κατώτερου ουροποιητικού. Ο σκοπός της ΟΜ είναι να αναπαράγει τα συµπτώµατα από το κατώτερο ουροποιητικό και να εξηγεί την παθοφυσιολογία τους. Οι βασικοί στόχοι της ΟΜ είναι η καταγραφή και η επεξήγηση των φάσεων της πλήρωσης και κένωσης της ουροδόχου κύστης. Οι κυριότερες εφαρµοζόµενες εξετάσεις είναι : 52,53,55, 86,127,128,129,131 49

52 Ι. Μη επεµβατικές µέθοδοι 1. Ουροροοµετρία (Uroflowmetry-UFM) 2. Ηλεκτροµυογραφία µε επιφανειακά ηλεκτρόδια (Electromyography-EMG) II. Επεµβατικές µέθοδοι 1. Kυστεοµανοµετρία (Cystometry-CM) 2. Ηλεκτροµυογραφία (Electromyography-EMG) µε ηλεκτρόδια βελόνης 3. Μελέτη πίεσης-ροής (Pressure/Flow) 4. Προφιλοµετρία ουρήθρας (Urethral Pressure Profile- UPP) 5. Bιντεοουροδυναµική µελέτη (Videourodynamics) Για τη σωστή ερµηνεία των αποτελεσµάτων απαιτείται η εφαρµογή της ΟΜ να γίνεται σε ήσυχο και φιλικό περιβάλλον, κυρίως για τα µικρά παιδιά, διότι η ούρηση είναι προσωπική υπόθεση και πολύ συχνά επηρεάζεται από εξωγενείς παράγοντες. (P.Abrams) 47. I. Μη Επεµβατικές µέθοδοι 1. Ουροροοµετρία H εξέταση αυτή καταγράφει αδρά τη φάση της ούρησης. Χρησιµοποιείται ειδικό µηχάνηµα (ουροροόµετρο) το οποίο καταγράφει τον όγκο των ούρων (ml), που διέρχεται δια της ουρήθρας σε συνάρτηση µε τον χρόνο. Εκφράζεται σε κυβικά χιλιοστά ανά δευτερόλεπτο (ml/sec) και γραφικά παριστάνεται µε καµπύλη 56. Η ροή των ούρων είναι η αντανάκλαση του τελικού αποτελέσµατος της διαδικασίας της ούρησης και εκφράζει τη λειτουργία του εξωστήρα, τη διάνοιξη του αυχένα της κύστης και τη βατότητα της ουρήθρας. Η ανώµαλη ροή των ούρων είναι ένδειξη παθολογικής ούρησης χωρίς να εντοπίζεται το σηµείο της 50

53 δυσλειτουργίας. Η καµπύλη επί φυσιολογικής ούρησης έχει καµπανοειδή (bell shaped), συµµετρική µορφή, (Εικόνα 1) δίχως µεγάλες και απότοµες διακυµάνσεις και οφείλεται στην οµαλή σύσπαση του εξωστήρα. Η µορφή της εξαρτάται από τον τύπο ούρησης του ατόµου. Εικόνα 1. Φυσιολογική καµπύλη ούρησης (Abrams P) 47. Με βάση την ορολογία που έχει θεσπίσει η ICS για την µελέτη της λειτουργικότητας του κατώτερου ουροποιητικού συστήµατος, λαµβάνονται υπόψη οι κάτωθι παράµετροι της ουροροοµετρίας σε σχέση µε τον τύπο ούρησης, καθώς και οι ελάχιστες φυσιολογικές τιµές της µέγιστης ροής των ούρων στην παιδική ηλικία. 47 Χρόνος ούρησης : Είναι το χρονικό διάστηµα Voiding time καταµέτρησης της ροής (VT) των ούρων Eκφράζεται σε sec. Μέγιστη ροή : Είναι η µέγιστη τιµή της ροής Μax Flow rate των ούρων στη µονάδα του (Qmax) χρόνου. Eκφράζεται σε ml/sec. 51

Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης

Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης Ιωάννης Γαλανάκης MD, PhD, FEBU Επιμελητής Ουρολογικής Κλινικής Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών ΝΙΜΤΣ, 19-03-14 Τα ούρα παράγονται από τους νεφρούς και συγκεντρώνονται

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων.

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. 15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. Η ουροδόχος κύστη δεν είναι απλά μία κοιλότητα η οποία γεμίζει απλά

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ Ζωή Σ. Πολυζοπούλου Αναπλ.καθηγήτρια, DipECVCP Διαγνωστικό Εργαστήριο Κτηνιατρική Σχολή Α.Π.Θ. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ (ΚΝΣ-ΑΝΣ)

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ Ζ. Πολυζοπούλου Καθηγήτρια Διαγνωστικό Εργαστήριο Τμήμα Κτηνιατρικής Σχολή Επιστημών Υγείας Α.Π.Θ. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ (ΚΝΣ-ΑΝΣ)

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής 55 ετών με συχνουρία. Τσίμαρης Ιωάννης Επιμελητής Α, FEBU Ουρολογική Κλινική ΓΝ Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα»

Ασθενής 55 ετών με συχνουρία. Τσίμαρης Ιωάννης Επιμελητής Α, FEBU Ουρολογική Κλινική ΓΝ Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα» Ασθενής 55 ετών με συχνουρία Τσίμαρης Ιωάννης Επιμελητής Α, FEBU Ουρολογική Κλινική ΓΝ Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα» Παρούσα νόσος.πηγαίνω πολλές φορές την ημέρα επειγόντως για ούρηση, κάποιες λίγες φορές δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ. Αίτια της ακράτειας

ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ. Αίτια της ακράτειας ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ Η ICS (International Continence Society) έχει ορίσει την ακράτεια των ούρων ως μια κατάσταση ακούσιας απώλειας των ούρων, η οποία αποτελεί κοινωνικό και υγιεινoμικό πρόβλημα που μπορεί να

Διαβάστε περισσότερα

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Παρασυµπαθητική Φυγόκεντρος Οδός Κεντρική Μοίρα (Εγκεφαλικό Σκέλος) Ιερή Μοίρα (Ιερό Σκέλος) Προγαγγλιακές Ίνες Τα Παρασυµπαθητικά Γάγγλια και

Διαβάστε περισσότερα

Βασίλειος Ι. Τζελέπης Χειρουργός -- Ουρολόγος Δντης Ουρολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ

Βασίλειος Ι. Τζελέπης Χειρουργός -- Ουρολόγος Δντης Ουρολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ Βασίλειος Ι. Τζελέπης Χειρουργός -- Ουρολόγος Δντης Ουρολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ Τα συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό (LUTS) είναι η πιο συχνή κατάσταση στους ενήλικους άνδρες. Αύξηση LUTS με την

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΑΝΣ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΝΕΥΡΑ (λείοι μύες, καρδιακός μυς, αδένες) (Σπλαχνικά Νεύρα)

Διαβάστε περισσότερα

Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε. Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ.

Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε. Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Σημαντικό παιδιατρικό πρόβλημα Συχνότητα Έως τα 2 χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

ΟΥΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Λειτουργική διερεύνηση του κατώτερου ουροποιητικού στα πλαίσια προμεταμοσχευτικού ελέγχου. ΟΥΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Μυτιλέκας Κωνσταντίνος Βάιος Ουρολόγος FEBU Πανεπιστημιακός υπότροφος Β Ουρολογική Κλινική

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή Κατάταξη ακράτειας Σφικτηριακή ανεπάρκεια Ιατρογενής Ιδιοπαθής Σφικτήρας Μέσο τριτηµόριο ουρήθρας Λείες (επιµήκεις και κυκλοτερείς) Γραµµωτές µυικές ίνες (ουρηθρικά και περιουρηθρικά) 2 ειδών

Διαβάστε περισσότερα

Διάταση πυελοκαλυκικού συστήματος (υδρονέφρωση): πότε μας ανησυχεί. Ιωάννης Ντότης Παιδίατρος-Εντατικολόγος Παιδονεφρολόγος Επιμελητής Α

Διάταση πυελοκαλυκικού συστήματος (υδρονέφρωση): πότε μας ανησυχεί. Ιωάννης Ντότης Παιδίατρος-Εντατικολόγος Παιδονεφρολόγος Επιμελητής Α Διάταση πυελοκαλυκικού συστήματος (υδρονέφρωση): πότε μας ανησυχεί Ιωάννης Ντότης Παιδίατρος-Εντατικολόγος Παιδονεφρολόγος Επιμελητής Α Διάταση πυελοκαλυκικού συστήματος (υδρονέφρωση) Υπερηχογραφική διάγνωση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΠΟΙΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΟΥΡΟΠΟΙΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΥΡΟΠΟΙΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ: Αποτελείται από όργανα που παράγουν και αποβάλουν τα ουρά => απομακρύνονται άχρηστες και επιβλαβές ουσίες + ρυθμίζεται η ισορροπία

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμουσκαρινικά και νευρογενής κύστη: Τι γνωρίζουμε και τι μας αγχώνει? Αθανάσιος Οικονόμου Ουρολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας

Αντιμουσκαρινικά και νευρογενής κύστη: Τι γνωρίζουμε και τι μας αγχώνει? Αθανάσιος Οικονόμου Ουρολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας Αντιμουσκαρινικά και νευρογενής κύστη: Τι γνωρίζουμε και τι μας αγχώνει? Αθανάσιος Οικονόμου Ουρολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας Σύγκρουση συμφερόντων Astellas Pfizer GSK Amgen Eli-Lilly

Διαβάστε περισσότερα

Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί

Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί τα έσω του σπλήνα Τα επινεφρίδια είναι άνω, πρόσθια και

Διαβάστε περισσότερα

Διπλασιασμός Ανώτερο Ουροποιητικού Συστήματος Ουρητηροκήλες και Έκτοποι Ουρητήρες. Παιδοχειρουργική Κλινική ΔΠΘ Δ/ντής Καθηγητής Σ.

Διπλασιασμός Ανώτερο Ουροποιητικού Συστήματος Ουρητηροκήλες και Έκτοποι Ουρητήρες. Παιδοχειρουργική Κλινική ΔΠΘ Δ/ντής Καθηγητής Σ. Διπλασιασμός Ανώτερο Ουροποιητικού Συστήματος Ουρητηροκήλες και Έκτοποι Ουρητήρες Παιδοχειρουργική Κλινική ΔΠΘ Δ/ντής Καθηγητής Σ. Γαρδίκης Διπλασιασμοί-Εκτοπία-Ουρητηροκήλη Συχνή συγγενής ανωμαλία ουροποιητικού

Διαβάστε περισσότερα

Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη και Υπερλειτουργική Κύστη στον άνδρα. Γ. Δημητριάδης Η. Μητσογιάννης

Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη και Υπερλειτουργική Κύστη στον άνδρα. Γ. Δημητριάδης Η. Μητσογιάννης Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη και Υπερλειτουργική Κύστη στον άνδρα Γ. Δημητριάδης Η. Μητσογιάννης Γ. Δημητριάδης Σύγκρουση συμφερόντων Ερευνητής και Ομιλητής (κατά την τελευταία 4ετία) για τις εταιρείες:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το Νευρικό Σύστημα έχει δύο μοίρες Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Εγκέφαλος και Νωτιαίος Μυελός) Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (Σωματικό και Αυτόνομο τμήμα) ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Διευθυντής: Καθηγητής κ. Γεώργιος Ανωγειανάκις

Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Διευθυντής: Καθηγητής κ. Γεώργιος Ανωγειανάκις 1 Πόσα λίτρα πρόουρο σχηματίζονται ημερησίως; α) 15-18 L β) 1,5-1,7 L γ) 170-180 L δ) 1700-1800 L ε) 100-120 L 2. Ποιο τμήμα του νεφρού ανήκει στον μυελό του νεφρού; α) Τα νεφρικά σωμάτια β) Η κάψα του

Διαβάστε περισσότερα

Νωτιαία αντανακλαστικά

Νωτιαία αντανακλαστικά Νωτιαία αντανακλαστικά ΝΕΥΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ M. Duchamp (1912) for E-J Marey (κυμογράφος) ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ Η σωματική κινητική δραστηριότητα εξαρτάται από το μοτίβο και τον ρυθμό εκπόλωσης των κινητικών

Διαβάστε περισσότερα

K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ

K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ κατάσταση ετοιμότητος του μυός ενός βαθμού μόνιμης σύσπασης που διατηρούν οι μύες στην ηρεμία αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχή της ούρησης

Διαταραχή της ούρησης Λειτουργικές διαταραχές της ούρησης σε κακώσεις του νωτιαίου μυελού και στη νευρογενή μη νευρογενή κύστη. Μυτιλέκας Κωνσταντίνος Βάιος Ουρολόγος FEBU Πανεπιστημιακός υπότροφος Β Ουρολογική Κλινική ΑΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΛΕΙΠΟΝΤΩΝ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΕΓΕΘΥΝΤΙΚΗ ΚΥΣΤΕΟΠΛΑΣΤΙΚΗ

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΛΕΙΠΟΝΤΩΝ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΕΓΕΘΥΝΤΙΚΗ ΚΥΣΤΕΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ Β ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΤΟΥ Α.Π.Θ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ε. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΠΑΝΕΠ. ΕΤΟΣ 2008 2009 ΑΡΙΘΜΟΣ : 1986 Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΛΕΙΠΟΝΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Συνιστώνται για... Οι δονήσεις είναι αποτελεσματικές...

Συνιστώνται για... Οι δονήσεις είναι αποτελεσματικές... ΠΕΔΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Εκφυλιστικές αλλοιώσεις Αγγειακές παθήσεις Παθολογίες των πνευμόνων Ουρο-γυναικολογικές διαταραχές Καρδιακές παθήσεις Παθολογίες σπονδυλικής στήλης Παθολογίες αρθρώσεων Παθολογίες συνδέσμων

Διαβάστε περισσότερα

Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα. Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή

Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα. Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή ΑΝΣ ρυθµίζει τη λειτουργία οργάνων & ιστών Συµβάλλει στην προσαρµογή λειτουργιών διατήρηση της οµοιστασίας σε συνεργασία µε

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ 1.1. Εισαγωγή Ο ζωντανός οργανισµός έχει την ικανότητα να αντιδρά σε µεταβολές που συµβαίνουν στο περιβάλλον και στο εσωτερικό του. Οι µεταβολές αυτές ονοµάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Πως ένα νεφρό αποφράσσεται Συχνές αιτίες απόφραξης των νεφρών και των ουρητήρων είναι:

Πως ένα νεφρό αποφράσσεται Συχνές αιτίες απόφραξης των νεφρών και των ουρητήρων είναι: ΟΥΡΗΤΗΡΙΚΑ STENTS ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στους ασθενείς που έχουν ή πιθανόν να έχουν απόφραξη του νεφρού, τοποθετείται ένας εσωτερικός σωλήνας παροχέτευσης, ο οποίος ονομάζεται stent, στον ουρητήρα που είναι το σωληνάκι

Διαβάστε περισσότερα

Υπερλειτουργική κύστη Διάγνωση

Υπερλειτουργική κύστη Διάγνωση Υπερλειτουργική κύστη Διάγνωση Ηρακλής Χ. Μητσογιάννης Επίκουρος Καθηγητής Ουρολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Σισμανόγλειο Γ.Ν.Α. OAB: «σύμπλεγμα» συμπτωμάτων Επιτακτική ούρηση (urgency) Πιθανόν επιτακτική

Διαβάστε περισσότερα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Εισαγωγή Σχηµατισµός Κλάδοι του Οσφυϊκού Πλέγµατος Μηριαίο Νεύρο (Ο2-Ο4) Εισαγωγή Η κινητικότητα και η γενική αισθητικότητα του κάτω άκρου εξυπηρετούνται από τους τελικούς κλάδους

Διαβάστε περισσότερα

Νωτιαία αντανακλαστικά

Νωτιαία αντανακλαστικά Νωτιαία αντανακλαστικά ΝΕΥΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ M. Duchamp (1912) for E-J Marey (κυμογράφος) ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ Η σωματική κινητική δραστηριότητα εξαρτάται από το μοτίβο και τον ρυθμό εκπόλωσης των κινητικών

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ

ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ Τι είναι η "λιθίαση του ουροποιητικού" Λιθίαση ουροποιητικού είναι η δημιουργία λίθου ή λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ (Ενημέρωση κειμένου Μάρτιος 2009) M. Stöhrer (chairman), B. Blok, D. Castro-Diaz, E. Chartier- Kastler, P. Denys, G. Kramer,

Διαβάστε περισσότερα

Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση )

Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση ) Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση ) Συντηρητική ή Χειρουργική Αντιµετώπιση Γ. Στράντζαλης Νευροχειρουργική Κλινική, Πανεπιστήµιο Αθηνών, Θεραπευτήριο Ευαγγελισµός ΓΕΝΙΚΑ Η οσφυo-ισχιαλγία ή ο «πόνος

Διαβάστε περισσότερα

17/6/2013. Εφαρµογή Τ ΛΑ σε άνδρα µε ΟΑΒ

17/6/2013. Εφαρµογή Τ ΛΑ σε άνδρα µε ΟΑΒ Εφαρµογή Τ ΛΑ σε άνδρα µε ΟΑΒ Γρηγόριος ελλής 3ο Κλινικό Φροντιστήριο Λειτουργικής και Επανορθωτικής Ουρολογίας Αγριά 16/06/2013 1 Σύγκρουση συµφερόντων Καµία 2 Ασθενής Άνδρας 42 ετών προσέρχεται στα ΤΕΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΓΧΡΩΜΟ TRIPLEX ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΕΟΥΣ

ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΓΧΡΩΜΟ TRIPLEX ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΕΟΥΣ ηµήτρης Γ. Χατζηχρήστου Καθηγητής Ουρολογίας Ανδρολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης 01 ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΓΧΡΩΜΟ TRIPLEX ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΕΟΥΣ Ποια είναι τα αγγειακά προβλήµατα της στύσης; Τα αγγειακά

Διαβάστε περισσότερα

Δυνάμεις Starling. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 03/10/2017

Δυνάμεις Starling. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 03/10/2017 Δυνάμεις Starling Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 03/10/2017 Φυσιολογία Συστημάτων Ακαδημαϊκό Ετος 2017-2018 Πιέσεις σε όλο το μήκος της συστημικής

Διαβάστε περισσότερα

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής)

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής) ΜΥΣ Οι μύες είναι όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Σχηματίζονται από μυϊκό ιστό. Μαζί με τους τένοντες συμβάλουν στην κίνηση των οστών. Είδη των μυών Ο μυς της καρδιάς, Οι λείοι, και Οι γραμμωτοί. Ο μυς

Διαβάστε περισσότερα

Τί είναι απαραίτητο για κάθε πάθηση (ΚΥΠ, υπερδραστήρια κύστη, ακράτεια, LUTS άλλων αιτιολογιών)

Τί είναι απαραίτητο για κάθε πάθηση (ΚΥΠ, υπερδραστήρια κύστη, ακράτεια, LUTS άλλων αιτιολογιών) Τί είναι απαραίτητο για κάθε πάθηση (ΚΥΠ, υπερδραστήρια κύστη, ακράτεια, LUTS άλλων αιτιολογιών) Απόστολος Αποστολίδης, Επίκ. Καθ. Ουρολογίας-Νευροουρολογίας ΑΠΘ Σύγκρουση συμφερόντων Pfizer, Astellas,

Διαβάστε περισσότερα

Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί

Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί Κατιόντα (φυγόκεντρα) δεµάτια Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή φυσιολογικά δεµάτια (κατά τον επιµήκη άξονα) έχουν κοινή έκφυση πορεία απόληξη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση του Αυτόνοµου Νευρικού Συστήµατος. λκλλκλκλλκκκκ. Εισαγωγή. Διαφορές Μεταξύ Αυτόνοµου και Εγκεφαλονωτιαίου Νευρικού Συστήµατος

Οργάνωση του Αυτόνοµου Νευρικού Συστήµατος. λκλλκλκλλκκκκ. Εισαγωγή. Διαφορές Μεταξύ Αυτόνοµου και Εγκεφαλονωτιαίου Νευρικού Συστήµατος Οργάνωση του Αυτόνοµου Νευρικού Συστήµατος λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Διαφορές Μεταξύ Αυτόνοµου και Εγκεφαλονωτιαίου Νευρικού Συστήµατος Οργάνωση του Αυτόνοµου Νευρικού Συστήµατος Συµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα

Διαβάστε περισσότερα

ANDROLOGY UPDATE 2019 ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟΛΟΓΙΑ. Πρωτόκολλο αντιμετώπισης νευρογενούς στυτικής δυσλειτουργίας

ANDROLOGY UPDATE 2019 ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟΛΟΓΙΑ. Πρωτόκολλο αντιμετώπισης νευρογενούς στυτικής δυσλειτουργίας ANDROLOGY UPDATE 2019 ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟΛΟΓΙΑ Πρωτόκολλο αντιμετώπισης νευρογενούς στυτικής δυσλειτουργίας Χαράλαμπος Κωνσταντινίδης, MD, FEBU, FECSM Εθνικό Κέντρο Αποκατάστασης

Διαβάστε περισσότερα

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Ανιόντα Δεµάτια του Νωτιαίου Μυελού Ανιόντα Δεµάτια της Πρόσθιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Πλάγιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Οπίσθιας Δέσµης Κατιόντα

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και

Διαβάστε περισσότερα

- ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ - ΚΑΘΕ ΑΝΔΡΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ

- ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ - ΚΑΘΕ ΑΝΔΡΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ - ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ - ΚΑΘΕ ΑΝΔΡΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ Τι είναι η ακράτεια ούρων; Η ακράτεια ούρων είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει καταστάσεις στις

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΑΤΕΙΑ

ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΑΤΕΙΑ Κείμενο: Κέντρο ακράτειας Västra Götaland Φωτογραφίες: Kajsa Lundberg Σχεδιασμός: Svensk Information Σας είναι δύσκολο να ελέγξετε την ουροδόχο

Διαβάστε περισσότερα

15. ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

15. ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Η ακράτεια ούρων επηρεάζει το 10-70% του γυναικείου πληθυσμού και φτάνει στο 50% των ηλικιωμένων γυναικών. Η επίπτωση της ακράτειας φαίνεται να αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας.

Διαβάστε περισσότερα

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΟΡΘΟΥ. Γιάννης Τσιαούσης Χειρουργός, Επίκ. Καθηγητής Ανατομίας Ιατρική Σχολή, Παν/μιο Κρήτης

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΟΡΘΟΥ. Γιάννης Τσιαούσης Χειρουργός, Επίκ. Καθηγητής Ανατομίας Ιατρική Σχολή, Παν/μιο Κρήτης ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΟΡΘΟΥ Γιάννης Τσιαούσης Χειρουργός, Επίκ. Καθηγητής Ανατομίας Ιατρική Σχολή, Παν/μιο Κρήτης Βασικές Ανατομικές Δομές Πυέλου πυελικό έδαφος κυρίως από διάφραγμα πυέλου χωνοειδές σχήμα

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διάγνωση και τη διαχείριση παιδιών ηλικίας 2-24 μηνών με πρώτο επεισόδιο εμπύρετης ουρολοίμωξης

Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διάγνωση και τη διαχείριση παιδιών ηλικίας 2-24 μηνών με πρώτο επεισόδιο εμπύρετης ουρολοίμωξης Παιδιατρική ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ, 23, 3 83 ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διάγνωση και τη διαχείριση παιδιών ηλικίας 2-24 μηνών με πρώτο επεισόδιο εμπύρετης ουρολοίμωξης Επιμέλεια: Π. Καδιλτζόγλου,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ.

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. Η στυτική δυσλειτουργία είναι ένα από τα συχνότερα νοσήματα των ανδρών στην σημερινή εποχή.σε νεαρότερες ηλικίες το 30% οφείλεται σε οργανικές αιτίες και το 70 % σε ψυχολογικά αίτια

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΚΥΣΤΗ ΚΑΙ ΣΚΠ: ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΦΑΣΗ

ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΚΥΣΤΗ ΚΑΙ ΣΚΠ: ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΦΑΣΗ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΚΥΣΤΗ ΚΑΙ ΣΚΠ: ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΦΑΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΣΙΒΓΟΥΛΗΣ ΙΑΤΡΟΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΠ. ΔΙΕΥΘ. ΚΑΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠ. ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ Β' ΠΑΝ/ΚΗΣ ΝΕΥΡ/ΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΓΝ ΑΤΤΙΚΟΝ H Π.Σ. ΚΑΙ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ/ΑΝΑΠΗΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας Ο πατέρας της Οστεοπαθητικής Dr A. T. Still, διατύπωσε την άποψη στις αρχές του 20ου αιώνα ότι

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Φυσιολογία-Ι Ουροποιητικό σύστημα Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Ισοζύγιο νατρίου Μηχανισμοί που ρυθμίζουν την απέκκριση του Να Βασίζονται στις: μεταβολές της

Διαβάστε περισσότερα

Συστήµατα Αισθήσεων Σωµατικές Αισθήσεις

Συστήµατα Αισθήσεων Σωµατικές Αισθήσεις Συστήµατα Αισθήσεων Σωµατικές Αισθήσεις ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Φλοιός (Ανώτερος Εγκέφαλος) Κατώτερος Εγκέφαλος Ειδικές Αισθήσεις Εν τω Βάθει Αισθητικότητα Επί πολλής Αισθητικότητα Χυµικά Ερεθίσµατα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΚΥΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΡΔΕΛΑΣ, ΠΑΘΟΛΟΓΟΝΑΤΟΜΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΚΥΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΡΔΕΛΑΣ, ΠΑΘΟΛΟΓΟΝΑΤΟΜΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΚΥΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΡΔΕΛΑΣ, ΠΑΘΟΛΟΓΟΝΑΤΟΜΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Ταξινόμηση κυστικής νόσου του νεφρού 1. Απλή νεφρική κύστη

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της στύσεως Παθοφυσιολογία της στυτικής δυσλειτουργίας

Φυσιολογία της στύσεως Παθοφυσιολογία της στυτικής δυσλειτουργίας Φυσιολογία της στύσεως Παθοφυσιολογία της στυτικής δυσλειτουργίας ΦΛΙΑΤΟΥΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ MD,FEBU ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΔΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΔΡΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΘΗΝΩΝ Φυσιολογία της Στύσης Η στύση είναι νευροαγγειακό

Διαβάστε περισσότερα

M.Sc. Bioinformatics and Neuroinformatics

M.Sc. Bioinformatics and Neuroinformatics M.Sc. Bioinformatics and Neuroinformatics Recording and Processing Brain Signals Μαρία Σαγιαδινού Ο ανθρώπινος εγκέφαλος Πιο πολύπλοκο δημιούργημα της φύσης Προιόν βιολογικής εξέλιξης εκατομμυρίων ετών

Διαβάστε περισσότερα

Συμβουλεύει ο κ. Σταύρος Αθανασίου, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, μαιευτήρας γυναικολόγος, ειδικός Ουρογυναικολογίας

Συμβουλεύει ο κ. Σταύρος Αθανασίου, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, μαιευτήρας γυναικολόγος, ειδικός Ουρογυναικολογίας Συμβουλεύει ο κ. Σταύρος Αθανασίου, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, μαιευτήρας γυναικολόγος, ειδικός Ουρογυναικολογίας Η εμφάνιση της ακράτειας δεν σχετίζεται αποκλειστικά με τη γήρανση- αντίθετα,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΝΙΟΥΣΑΣ ΚΥΣΤΕΟΓΡΑΦΙΑΣ & ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΕ ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗ ΚΥΣΤΗ

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΝΙΟΥΣΑΣ ΚΥΣΤΕΟΓΡΑΦΙΑΣ & ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΕ ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗ ΚΥΣΤΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΝΙΟΥΣΑΣ ΚΥΣΤΕΟΓΡΑΦΙΑΣ & ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΕ ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗ ΚΥΣΤΗ Πετροχείλου Γλυκερία¹, Διαμαντίδης Ευγένιος², Ζαφειρίου Ελένη¹, Νέλλα Αθηνά-Μαρία², Μαυρίδου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΙΙ - Γ ΕΠΑΛ 13:45

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΙΙ - Γ ΕΠΑΛ 13:45 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΙΙ - Γ ΕΠΑΛ 13:45 Σελίδα 2 από 5 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: 14 / 06 / 2018 Ανατομία Φυσιολογία ΙΙ Γ ΕΠΑΛ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Σημειώσεις Ανατομίας - Φυσιολογίας Ι Σκοπός της λειτουργίας του νευρικού συστήματος Προσαρμόζει τις λειτουργίες του ανθρώπινου

Διαβάστε περισσότερα

LUTS, BOO and BPH. LUTS, BOO and BPH

LUTS, BOO and BPH. LUTS, BOO and BPH LUTS, BOO and BPH LUTS, BOO and BPH Φ. Σοφράς Συμπτώματα Κατώτερου Ουροποιητικού LowerUrinaryTractSymptoms Αποφρακτικά (κένωσης) Καθυστέρηση έναρξης Διακεκομμένη ούρηση Ατελής κένωση κύστεως Χαμηλή ροή

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI)

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Τι είναι το σύνδροµο µηροκοτυλιαίας πρόσκρουσης; Φυσιολογικά, η κεφαλή του ισχίου δεν προσκρούει στο χείλος της κοτύλης κατά

Διαβάστε περισσότερα

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής)

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής) Η Ελαστικότητα Είναι η ικανότητα της αύξησης του μήκους ενός μυός, κάτω από την επίδραση μιας δύναμης και η επιστροφή στο αρχικό μήκος του, όταν σταματήσει η επίδραση της δύναμης αυτής. Η ιδιότητα αυτή

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΙΔΙ Θ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΙΔΙ Θ ΕΞΑΜΗΝΟ ΠANEΠIΣTHMIO IΩANNINΩN - IATPIKH ΣXOΛH TOMEAΣ YΓEIAΣ TOY ΠAIΔIOY T.Θ. 1186, 451 10 IΩANNINA, - Tηλ. 2651-007544 - Fax: 2651-007032 Ηλ. ταχυδροµείο: paediatr@cc.uoi.gr - Ιστός: http://users.uoi.gr/paediatr

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΟΗΘΗΣ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΑΔΕΝΑ

ΚΑΛΟΗΘΗΣ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΑΔΕΝΑ ΚΑΛΟΗΘΗΣ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΑΔΕΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ Ο προστάτης είναι ένα όργανο αποτελούμενο από αδένα που περιβάλλει την αρχική μοίρα της ουρήθρας. Βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη, πάνω στο πυελικό έδαφος,

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΟΓΕΝΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΕΠΑΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΥΩΝ ΠΥΕΛΙΚΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΝΕΥΡΟΓΕΝΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΕΠΑΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΥΩΝ ΠΥΕΛΙΚΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Α. ΝΕΥΡΟΓΕΝΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ Β. Συντονιστές: Χ-Α.Ραπίδη, Ν.Σταμούλης Σάββατο 10 Μαϊου 2014 Σάββατο 21 Ιουνίου 2014 Σάββατο 4 Οκτωβρίου 2014 Σάββατο 29 Νοεμβρίου 2014

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΣΟΠΛΕΥΡΙΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ Σχηματίζονται μεταξύ παρακείμενων πλευρών και καταλαμβάνονται από τους μεσοπλεύριους μύες. Έσω θωρακική

Διαβάστε περισσότερα

Δυσκοίλιο, θεωρούμε ένα άτομο όταν εμφανίζει δύο τουλάχιστον από τα παρακάτω προβλήματα για 3 ή περισσότερους μήνες:

Δυσκοίλιο, θεωρούμε ένα άτομο όταν εμφανίζει δύο τουλάχιστον από τα παρακάτω προβλήματα για 3 ή περισσότερους μήνες: Δυσκοιλιότητα. Η δυσκοιλιότητα αποτελεί ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα του κατώτερου πεπτικού σωλήνα, επηρεάζοντας κάθε χρόνο ένα μεγάλο αριθμό ασθενών, κυρίως των χωρών του δυτικού κόσμου. Εικόνα 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΠΑΘΕΙΣ ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ Κοτσικόρος Νικόλαος Ειδικευόµενος Β Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός» ΠΡΩΤΟΠΑΘΕΙΣ ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ 1. Ιδιοπαθής αχαλασία 2. Ιδιοπαθής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΚΝΣ) ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Είναι το πιο ουραίο τμήμα του Κ.Ν.Σ. Εκτείνεται από τη βάση του κρανίου μέχρι τον 1 ο οσφυϊκό

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι το γλαύκωμα;

Τι είναι το γλαύκωμα; Τι είναι το γλαύκωμα; Το γλαύκωμα περιλαμβάνει μια ομάδα παθήσεων που βλάπτουν το οπτικό νεύρο, προκαλώντας διαταραχές όρασης, οι οποίες, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορούν να εξελιχθούν και να επιφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

Εμβρυολογία, ανατομεία, ιστολογία νεφρού

Εμβρυολογία, ανατομεία, ιστολογία νεφρού Εμβρυολογία, ανατομεία, ιστολογία νεφρού Τα νεφρά αναπτύσσονται από αμφοτερόπλευρες μάζες ενδιαμέσου μεσοδέρματος νεφρογενείς πτυχές 3-4 εβδομάδα πρόνεφρος μεσόνεφρος μετάνεφρος δημιουργία νεφρών μετάνεφρος

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ Ως ινιακή πλαγιοκεφαλία χαρακτηρίζεται η ασυμμετρία και αποπλάτυνση του οπισθίου τμήματος της κεφαλής (βρεγματοϊνιακή χώρα) (όπως αναφέρεται και στο κεφάλαιο των κρανιοσυνοστεώσεων). Ο προσδιορισμός

Διαβάστε περισσότερα

11/6/2015 TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ. Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού. Εισαγωγικά στοιχεία

11/6/2015 TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ. Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού. Εισαγωγικά στοιχεία TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού Σπονδυλική στήλη: 7 αυχενικοί, 12 θωρακικοί, 5 οσφυϊκοί, 5 ιεροί και 4-5 κοκκυγικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΟΓΕΝΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΕΠΑΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΥΩΝ ΠΥΕΛΙΚΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

ΝΕΥΡΟΓΕΝΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΕΠΑΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΥΩΝ ΠΥΕΛΙΚΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Ο κύκλος αυτός αποτελείται από επτά (7) ηµερίδες σε δύο µέρη που θα πραγµατοποιηθούν µέσα σε διάστηµα 14 µηνών. 2014 πρώτο µέρος 2015 δεύτερο µέρος Η συµµετοχή στο δεύτερο µέρος προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ ΠΥΡΕΤΟΣ 1.1 Τι είναι; Ο Οικογενής Μεσογειακός Πυρετός (ΟΜΠ) είναι ένα γενετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΕΞΑΝ ΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΑΛΕΞΑΝ ΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ αααααααα ΑΛΕΞΑΝ ΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΥΡΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΛΑΜΑΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΣΤΑ (ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ ΙΕΡΟ) ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ Μεγαλύτεροι σε μέγεθος και όγκο, με κοντούς και παχείς αυχένες, ευρύτερες

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Κλινικού περιστατικού

Παρουσίαση Κλινικού περιστατικού Παρουσίαση Κλινικού περιστατικού Ηλικίας 65ετών Συχνουρία νυκτουρία - δυσκολία στην έναρξη µειωµένη ακτίνα Ενοχλείται κυρίως από τη νυκτουρία (2-3 φορές)... Από 4ετίας αλλά τον τελευταίο χρόνο... Sex;

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Τι είναι ο υδροκέφαλος παθολογική αύξηση της ποσότητας εγκεφαλονωτιαίου υγρού εντός της κρανιακής κοιλότητας που αντανακλά σε αύξηση των διαστάσεων των κοιλιών του εγκεφάλου. Η

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού.

15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού. 15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού. Τι είναι η λιθίαση του ουροποιητικού ; Λιθίαση του ουροποιητικού Είναι η ύπαρξη των λίθων σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού.

Διαβάστε περισσότερα

Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα

Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα ΠΑΝ/ΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Φυσιολογία Ι Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα Κώστας Παπαθεοδωρόπουλος Αναπλ. Καθηγητής * Εργαστήριο Φυσιολογίας 2017 Γενικές Aρχές Οργάνωσης & Λειτουργίας του Aυτόνομου Νευρικού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙI ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΕΙΝΑΙ: ΝΕΦΡΟΙ ΟΥΡΗΤΗΡΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Επίπεδο της συνείδησης

Επίπεδο της συνείδησης Καθηγητής ρ. Λάζαρος Ι. Τσούσκας ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ Θεσσαλονίκη 2003: 20-25 Επίπεδο της συνείδησης Η µερική ή ολική απώλεια της συνείδησης του πάσχοντος είναι µια σοβαρή κατάσταση, κατά την οποία διαταράσσεται

Διαβάστε περισσότερα

Σημαιοφορίδης Π. Βασίλειος Επιμ. Ουρολογικής Κλινικής Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο

Σημαιοφορίδης Π. Βασίλειος Επιμ. Ουρολογικής Κλινικής Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο Σημαιοφορίδης Π. Βασίλειος Επιμ. Ουρολογικής Κλινικής Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο Ορισμός Ενούρησης Απώλεια ούρων κατά τη διάρκεια του νυκτερινού ύπνου σε ηλικίες άνω των 5 ετών Πρωτοπαθής όταν δεν έχει ποτέ επιτευχθεί

Διαβάστε περισσότερα

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος Αναπνευστικό σύστημα (αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΟΣΦΥΙΚΗ ΣΤΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΛΙΝΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟY ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΟΣΦΥΙΚΗ ΣΤΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΛΙΝΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟY ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΟΣΦΥΙΚΗ ΣΤΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΛΙΝΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟY ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ Μία από της σημαντικότερες παθήσεις που αλλοιώνουν την ποιότητα της ζωής του ανθρώπου, στην ώριμη ηλικία, είναι και η σπονδυλική

Διαβάστε περισσότερα

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική Μύες Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική κινητικότητα, την σπλαχνική κινητικότητα και τη κυκλοφορία

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΥΔΡΟΚΗΛΗ Είναι η συλλογή υγρού μεταξύ των πετάλων του ιδίως ελυτροειδούς χιτώνα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ & ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ Λ.Β.Α. 1

ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ & ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ Λ.Β.Α. 1 ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ & ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ Λ.Β.Α. 1 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Συχνότητα: Σκύλος >> γάτα Συχνότητα: Θηλυκά >> αρσενικά Εντόπιση: ουροδόχος κύστη, ουρήθρα Αιτιολογία: βακτήρια>μυκοπλάσματα, χλαμύδιες,

Διαβάστε περισσότερα

Αγακίδης Χαράλαμπος Παιδογαστρεντερολόγος Πανεπιστημιακός Υπότροφος Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. 11 η Μετεκπαιδευτική Ημερίδα Νεογνολογίας

Αγακίδης Χαράλαμπος Παιδογαστρεντερολόγος Πανεπιστημιακός Υπότροφος Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. 11 η Μετεκπαιδευτική Ημερίδα Νεογνολογίας Αγακίδης Χαράλαμπος Παιδογαστρεντερολόγος Πανεπιστημιακός Υπότροφος Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. 11 η Μετεκπαιδευτική Ημερίδα Νεογνολογίας «Αναπνευστικά και Γαστρεντερικά Προβλήματα Νεογνών» Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΝΩΣΗ ΠΥΕΛΟΟΥΡΗΤΗΡΙΚΗΣ

ΣΤΕΝΩΣΗ ΠΥΕΛΟΟΥΡΗΤΗΡΙΚΗΣ ΣΤΕΝΩΣΗ ΠΥΕΛΟΟΥΡΗΤΗΡΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΛΗΣ: από το Α ως το Ω 5 ο Διαδραστικό Σχολείο Ουρολογίας Πορταριά 2012 Στυλιανός Θ. Γιαννακόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Ουρολογίας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης Ποια τα

Διαβάστε περισσότερα

Το Συµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα

Το Συµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα Το Συµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα Εισαγωγή Συµπαθητική Φυγόκεντρος Οδός Κεντρική Μοίρα (Εγκεφαλικό Σκέλος) Προγαγγλιακές Ίνες Μεταγαγγλιακές Ίνες Συµπαθητική Κεντροµόλος Οδός Το Συµπαθητικό Στέλεχος ή Συµπαθητική

Διαβάστε περισσότερα

Αποφρακτική ουροπάθεια στα παιδιά

Αποφρακτική ουροπάθεια στα παιδιά Αποφρακτική ουροπάθεια στα παιδιά Περιστατικό Αγόρι 7 χρονών Επεισόδια κωλικών (δε) νεφρού Ναυτία-έμετοι Αναφερόμενα επεισόδια ουρολοιμώξεων κατά το παρελθόν (2 σε ηλικίες 3 και 5 χρονών) ΑΠ:110/65 mmηg,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ. Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΥΕΛΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ.

ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ. Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΥΕΛΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ. ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ. Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΥΕΛΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ. Η δομή και λειτουργία της κύστεως και του πυελικού εδάφους είναι στενά συνδεδεμένες. Μαζί είναι υπεύθυνες για την

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ Α! ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κ. ΜΑΝΩΛΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ:

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ Α! ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κ. ΜΑΝΩΛΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ: ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ Α! ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κ. ΜΑΝΩΛΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ: 2007-2008 ΥΔΡΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΕΓΕΘΥΝΤΙΚΗ ΚΥΣΤΕΟΠΛΑΣΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Ι. Γενικά Α. Η κοιλία είναι το τµήµα του κόρµου που βρίσκεται µεταξύ του θώρακα (διάφραγµα) προς τα πάνω και της πυέλου (είσοδο της µικρής πυέλου) προς τα κάτω. Η πύελος

Διαβάστε περισσότερα