ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2007

Transcript

1 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2007 ANNA PAULOWNASTRAAT BD THE HAGUE

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 2.1 Ολλανδική Οικονομία Γενικά Στοιχεία Καταναλωτική πίστη Πληθωρισμός Απασχόληση Ξένες επενδύσεις Δημοσιονομικοί δείκτες 23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ 3.1 Βιομηχανία Υπηρεσίες Γεωργία Ενέργεια 30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΕΜΠΟΡΙΟ 4.1 Ισοζύγιο Ολλανδίας - Κόσμου Ισοζύγιο Ολλανδίας Ελλάδας 36 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 40 ΣΥΝΗΜΜΕΝΑ Πίνακας 1: Εξωτερικό Εμπόριο Ολλανδίας Ελλάδας για το έτος Πίνακας 2: Εμπορικές συναλλαγές Ολλανδίας ανά χώρα 77 Πίνακας 3: Άμεσες επενδύσεις 81 2

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Πολίτευμα Αρχηγός Κράτους Τοπική Αυτοδιοίκηση Κτήσεις Νόμισμα Γεωγραφική θέση Πρωτεύουσα Μεγαλύτερες πόλεις Επιφάνεια Έκταση συνόρων Ακτές Κλίμα Έδαφος Υψομετρικές διαφορές Συνταγματική Μοναρχία, Κοινοβουλευτική Δημοκρατία Βασίλισσα Βεατρίκη 12 διοικητικά διαμερίσματα, Drenthe, Flevoland, Friesland, Gelderland, Groningen, Limburg, Noord-Brabant, Noord- Holland, Overijssel, Utrecht, Zeeland, Zuid-Holland Αρούμπα, Ολλανδικές Αντίλλες Ευρώ Δυτική Ευρώπη, συνορεύει με τη Βόρεια Θάλασσα, μεταξύ Βελγίου και Γερμανίας Άμστερνταμ Άμστερνταμ: κάτοικοι Ρότερνταμ: κάτοικοι Χάγη: κάτοικοι Ουτρέχτη: 281,011 κάτοικοι Σύνολο: τετραγωνικά χιλιόμετρα Έδαφος: τετραγωνικά χιλιόμετρα Νερό: τετραγωνικά χιλιόμετρα Σύνολο: χιλιόμετρα Βέλγιο: 450 χιλιόμετρα, Γερμανία: 577 χιλιόμετρα 451 χιλιόμετρα Ήπιο, ωκεάνιο, δροσερά καλοκαίρια και ήπιοι χειμώνες Κυρίως πεδινές περιοχές και πόντερ Χαμηλότερο σημείο: Zuidvlaspolder 7 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας 3

4 Υψηλότερο σημείο: Vaalserberg 322 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας Φυσικοί πόροι Φυσικό αέριο, πετρέλαιο, τύρφη, ασβεστόλιθος, άμμος και αμμοχάλικο, αρόσιμη γη Πληθυσμός (Μάρτιος 2008) Δημογραφικά στοιχεία 0 20 ετών: 24,2% ετών: 34,4% ετών: 26,9% ετών: 10,8% 80 ετών και άνω: 3,7% Πληθυσμιακή αύξηση 0,28% ( άνθρωποι) (2007) Εθνική δομή Ολλανδοί: 81%, λοιποί: 19% (από τους οποίους 10% είναι μη δυτικής προέλευσης, κυρίως Τούρκοι, Μαροκινοί, Αντιλλιανοί, Σουριναμέζοι και Ινδονήσιοι) Θρήσκευμα Καθολικοί: 31%, Ολλανδοί Διαμαρτυρόμενοι: 13%, Καλβινιστές: 7%, Μουσουλμάνοι: 5,5%, λοιπά: 2,5%, άθεοι: 41%) Γλώσσες Ολλανδικά (επίσημη), Φριζικά (επίσημη) Οικονομική Ανάπτυξη ΑΕΠ 560 δις ευρώ (2007) ΑΕΠ κατά κεφαλή Αγοραστική δύναμη $37,300 (2006) Οικονομική ανάπτυξη 3,5% (2007) Απασχολούμενοι 7,606 εκατομ. (2007) Ανεργία (4,5%) (2007) Συμμετ./Ευρ. Οικον. Ανάπτ. 2,6% (2007) Πληθωρισμός 1,6 (2007) Πληθωρισμός ευρωζώνης 2,1% (2007) Διεθνείς συναλλαγές Εξαγωγές: 420 δις ευρώ (2007) (αγαθά και υπηρεσίες) Εισαγωγές: 377 δις ευρώ (2007) (αγαθά και υπηρεσίες) 4

5 Εξαγωγικά προϊόντα Μηχανήματα και εξοπλισμός, χημικά, πετρέλαιο, είδη διατροφής Εισαγωγικά προϊόντα Μηχανήματα και εξοπλισμός οχημάτων, χημικά, πετρέλαιο, είδη διατροφής, ρουχισμός Αγορές εξαγωγών Γερμανία 24,8&, Βέλγιο 12,5%, Ηνωμένο Βασίλειο 8,9%, Γαλλία 8,2%, Ιταλία 5,0%, ΗΠΑ 5,0% (2006) Αγορές εισαγωγών Γερμανία 19,4%, Βέλγιο 10,9%, ΗΠΑ 8,3%, Κίνα 8,1%, Ηνωμένο Βασίλειο 6,2%, Γαλλία 5,0% (2006) 5

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 2.1 Ολλανδική Οικονομία Γενικά Στοιχεία Η ολλανδική οικονομική ανάπτυξη, σε συνέχεια εκείνης του 2006, εξακολούθησε να κινείται σε υψηλούς ρυθμούς και κατά το 2007, καταγράφοντας αύξηση +3,5% επιδεικνύοντας υπεροχή σε σχέση με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η επιτάχυνση, με ταυτόχρονη βελτίωση της οικονομικής ανάπτυξης, αποδίδεται κυρίως στην άνοδο της κατανάλωσης, των επενδύσεων και των εξαγωγών. Κατά το δεύτερο ήμισυ του 2007, άρχισαν να παρουσιάζονται τα πρώτα σύννεφα στην πορεία του διεθνούς οικονομικού γίγνεσθαι και τα προγνωστικά για το δεύτερο ήμισυ του 2007, καθώς και για το 2008 προμηνύονταν «οριακά καλά» και για την ολλανδική οικονομία. Έτσι, κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2007, η Τράπεζα της Ολλανδίας ανακοίνωσε για πρώτη φορά έπειτα από τέσσερα χρόνια συγκράτηση των δεικτών ανάπτυξης. Αν και οι συνέπειες δεν ήταν άμεσα ορατές με ιδιαίτερα επακόλουθα αρνητικά στα κύρια μεγέθη της ολλανδικής οικονομίας, αναμένεται ότι οι επιπτώσεις τους θα γίνουν αισθητές, μετακυλιόμενες, στα επόμενα χρόνια. Η αρκετά καλή συμπεριφορά της ολλανδικής οικονομίας οφείλεται κατά πρώτον στην αύξηση των εξαγωγών. Επισημαίνουμε ότι ιδιαίτερη βαρύτητα στην εν λόγω αύξηση κατέχει ο τομέας των επανεξαγωγών, οι οποίες παρουσίασαν αύξηση +10% για τέταρτη συνεχή χρονιά. Οι ολλανδικές εξαγωγές εγχωρίων προϊόντων, ακολουθώντας το κλίμα της διεθνούς ύφεσης του εμπορίου, που κατέχει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της ολλανδικής οικονομίας, παρουσίασαν μικρή συγκράτηση +6% σε σχέση με +7,7% ρυθμού ανάπτυξης του προηγούμενου έτους. Η εσωτερική κατανάλωση παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα και κατά το 2007, υποστηριζόμενη από την αύξηση των διαθέσιμων 6

7 εισοδημάτων. Ειδικότερα, καταγράφτηκε σημαντική αύξηση στην αγορά διαρκών καταναλωτικών αγαθών, η οποία ως γνωστό επηρεάζεται άμεσα από τις κυκλικές διακυμάνσεις ανόδου και καθόδου της διεθνούς οικονομίας. Λόγω των διεθνών οικονομικών κλυδωνισμών, η εμπιστοσύνη των νοικοκυριών μειώθηκε αισθητά εκφραζόμενη μέσω αρνητικής αποταμίευσης, αφού ο ολλανδός καταναλωτής προέβη σε έξοδα μεγαλύτερα των εσόδων του, προστρέχοντας για άντληση αναγκαίου ρευστού στις ιδιωτικές τραπεζικές του καταθέσεις. Οι επιχειρηματικές επενδύσεις παρουσίασαν ύφεση σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στο ό,τι κατά το 2006 πραγματοποιήθηκαν σημαντικές επενδύσεις σε πλοία και αεροσκάφη. Έτσι, στον τομέα της ναυπηγικής και της αεροπορίας δεν υπήρξε περαιτέρω αύξηση επενδύσεων κατά το 2007, ενώ αντίθετα παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση στους υπόλοιπους τομείς. Πράγματι, ο υψηλός δείκτης παραγωγικής ικανότητας, καθώς και οι θετικές προοπτικές των πωλήσεων, μεταξύ των άλλων, συνέβαλαν στην ενίσχυση των επενδύσεων στον βιομηχανικό και τους υπολοίπους παραγωγικούς τομείς. Ο ήπιος χειμώνας του 2006/2007 είχε μάλλον αρνητική επίπτωση στην πορεία της οικονομίας, λόγω της μειωμένης ζήτησης για πωλήσεις και εξαγωγές φυσικού αερίου, τόσο μέσω των εξαγωγών, όσο και μειωμένης εσωτερικής κατανάλωσης φυσικού αερίου, γεγονός όμως που αντισταθμίσθηκε από την αυξημένη ζήτηση κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2007, κατά τη διάρκεια του οποίου, οι μέσες θερμοκρασίες κυμάνθηκαν σε συνήθη επίπεδα τιμών, με συνέπεια την αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στο εσωτερικό, καθώς και των εξαγωγών του προϊόντος σε άλλες χώρες. Η μεγάλη χρηματοπιστωτική διεθνής αναταραχή που άρχισε τον Αύγουστο του 2007, δεν έδειξε κατ αρχήν να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη της ολλανδικής οικονομίας κατά το τελευταίο τρίμηνο του Παρά ταύτα, οι προβλέψεις για τις μέλλουσες εξελίξεις στο οικονομικό γίγνεσθαι της Ολλανδίας δεν ήταν ιδιαίτερα ευοίωνες, αφού η ολλανδική οικονομία και αγορά επηρεάζονται περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ από τις μεταβολές των οικονομικών δεικτών και 7

8 γενικότερα την οικονομία των ΗΠΑ. Έτσι, σύμφωνα με την άποψη των οικονομικών αναλυτών οι αρνητικές επιπτώσεις θα γίνουν αντιληπτές μεσο-μακροπρόθεσμα και στην ολλανδική οικονομία. Άλλος σημαντικός παράγοντας που θα μπορούσε να συμβάλλει στην ανάπτυξη της ολλανδικής οικονομίας είναι η δέσμη των προταθέντων προς τα πιστωτικά ολλανδικά ιδρύματα, μέτρων και μεταρρυθμίσεων ως προς τη δράση του εδώ τραπεζικού συστήματος και την υιοθέτηση αυστηρότερων όρων και αύξησης των επιτοκίων, τόσο στη δανειοδότηση όσο και στις πιστώσεις, επιχειρήσεων και ιδιωτών. Παρά τις αναφερθείσες εισηγήσεις για αλλαγή της χρηματοπιστωτικής πολιτικής, οι ολλανδικές τράπεζες δεν προέβησαν σε λήψη ιδιαίτερα ριζοσπαστικών μέτρων, αφού οι πιστώσεις προς τις επιχειρήσεις παρουσίασαν αύξηση 13,5% ετησίως, ενώ οι πιστώσεις προς τα νοικοκυριά παρουσίασαν μικρή μόνο κάμψη μετά από το Όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι δείκτες ανάληψης υψηλού κινδύνου αντιμετωπίστηκαν εκ μέρους των πιστωτικών ιδρυμάτων με ιδιαίτερη «ελαφρότητα» (όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων) βαίνοντας αυξανόμενοι με ελάχιστα αυξητικούς ρυθμούς. Έπειτα όμως, από τη συνεχιζόμενη διεθνή αβεβαιότητα και αστάθεια των χρηματαγορών, οι ολλανδικές τράπεζες έδειξαν πρόθεση να υιοθετήσουν και να επιβάλλουν στο μέλλον αυστηρότερα μέτρα για εκχωρήσεις δανείων, γεγονός που θα οδηγήσει σε μία συγκράτηση δανεισμού τόσο ως προς τις επιχειρήσεις, όσο και προς τους ιδιώτες και τα νοικοκυριά. Όπως είναι λογικό, η χρηματοοικονομική αστάθεια επηρεάζει αρνητικά τους δείκτες της καταναλωτικής και παραγωγικής πίστης, οδηγώντας έτσι σε μείωση των ρυθμών κατανάλωσης. Η αντίδραση της ολλανδικής αγοράς ήταν καταρχήν άμεση και απότομη, χωρίς όμως να έχει άμεσα αποτελέσματα στην πορεία της κατανάλωσης με την ευρύτερη έννοια. Πιθανή εξήγηση μπορεί να είναι η ενισχυμένη «πρόθεση για κατανάλωση» του μέσου καταναλωτή, καθώς και οι προκλήσεις των προσφερόμενων από τις ευρωπαϊκές αγορές αγαθών. Τα ανωτέρω στοιχεία, ως γνωστό, κατέχουν καθοριστικό ρόλο στην κατάρτιση προβλέψεων, καθώς και μελέτης του δείκτη «πρόθεσης» και κατανάλωσης γενικότερα. Στην ολλανδική αγορά, η «πρόθεση» παρουσίασε μικρότερη ύφεση σε σχέση με τον τελικό δείκτη καταναλωτικής πίστης. Έτσι, κατά το πρώτο εξάμηνο του 8

9 2007, η καταναλωτική πίστη παρουσίασε ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης σε σχέση με άλλους οικονομικούς δείκτες όπως η αύξηση των θέσεων εργασίας, πορείας των τιμών χρηματιστηρίου και των τιμών ακινήτων. Σαν τελική διαπίστωση, σύμφωνα με τα υπάρχοντα οικονομικά στοιχεία η κατανάλωση του μέσου Ολλανδού δεν υπέστη ιδιαίτερες μεταβολές παρά τη διεθνή οικονομική αβεβαιότητα. Η παραγωγική πίστη επίσης, τελείως παράδοξα, παρά την υφέρπουσα οικονομική κρίση, παρουσίασε σταθερά ανοδική πορεία χωρίς σημαντικές μεταβολές, διαψεύδοντας τα προγνωστικά. Επίσης, στον βιομηχανικό τομέα, δεν υπήρξε στρατηγική αλλαγή στην εφαρμογή του προγραμματισμού, δράσης, παραγωγής και επενδύσεων. Ακόμη, δεν άλλαξε η πολιτική προσλήψεων και απασχόλησης. Αντίθετα,, αν και σε πιο συγκρατημένους ρυθμούς σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, αυξήθηκε η προσφορά θέσεων εργασίας, ενώ αναμένεται ενίσχυση και επιτάχυνση στην εφαρμογή του προγράμματος επενδύσεων και κατά το Οι προβλέψεις παραμένουν συγκρατημένα θετικές σχετικά με τον τομέα παροχής υπηρεσιών, και για το Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το προταθέν πρόγραμμα αύξησης των θέσεων εργασίας στον βιομηχανικό και τους άλλους κλάδους, ο αριθμός θέσεων εργασίας προβλέπεται να είναι δυναμικά ενισχυμένος. Μάλιστα, σύμφωνα με τις δηλώσεις των επιχειρηματιών αρχές του 2007, ο αριθμός θέσεων εργασίας θα αυξηθεί λόγω διεύρυνσης του κύκλου εργασιών τους. Η απασχόληση κατά το πρώτο ήμισυ του 2007 παρουσίασε αύξηση 2,7%, δύο φορές υψηλότερο, σε σύγκριση με το Πράγματι, παρατηρήθηκε αύξηση θέσεων σχεδόν σε όλους τους παραγωγικούς τομείς. Το ένα τρίτο των νέων θέσεων εργασίας καλύφθηκε από ανέργους που απευθύνθηκαν σε γραφεία ευρέσεως εργασίας (uitzendbanen), ο αριθμός των οποίων διπλασιάστηκε μέσα στα τελευταία είκοσι χρόνια. Η προσφορά θέσεων εργασίας ανήλθε σε νέα ύψη ρεκόρ το 2007, η δε ανεργία μειώθηκε περαιτέρω φτάνοντας το 4%. Λόγω των κοινωνικών ανακατατάξεων και προσδόκιμου ορίου ζωής, όλο και περισσότεροι ηλικιωμένοι και άτομα με ειδικές ανάγκες εισέρχονται στην αγορά εργασίας. Έτσι, το μερίδιο των ανικανοποίητων ανέργων, λόγω ασυμβατότητας απαιτούμενης εξειδίκευσης και προσφοράς, εμφανίζει περισσότερες δυσκολίες. 9

10 2.2 Καταναλωτική πίστη Μετά από άνοδο 2,7% κατά το 2006, η κατανάλωση κατά το πρώτο εξάμηνο του 2007, παρουσίασε συγκρατημένη μείωση, η οποία αποδίδεται στην χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας, λόγω του ήπιου χειμώνα. Κατά το τρίτο τρίμηνο του 2007, η τάση για ιδιωτική κατανάλωση αντεστράφη και εμφανίστηκε και πάλι ανοδική. Καταρχήν, το Σεπτέμβριο του 2007, η καταναλωτική πίστη μειώθηκε κατακόρυφα, λόγω των δυσμενών διεθνών οικονομικών συγκυριών, προκαλώντας αίσθημα αβεβαιότητας στον μέσο Ολλανδό καταναλωτή. Η εικόνα που παρουσίασε η ολλανδική αγορά σχετικά με τις αντιδράσεις και συμπεριφορά των Ολλανδών καταναλωτών ήταν πρωτόγνωρη και ασυνήθιστη, για τα ολλανδικά δεδομένα. Κλυδωνισμοί και μεταπτώσεις στην συμπεριφορά των καταναλωτών είχαν παρατηρηθεί και κατά το 1998, λόγω της νομισματικής κρίσης και την κατάρρευση των αμοιβαίων κεφαλαίων «Long Term Capital Management (LCTM)», οι οποίοι όμως δεν είχαν άμεσες επιπτώσεις στην εγχώρια αγορά. Έπειτα από το Σεπτέμβριο του 2007, η κατάσταση στην αγορά άρχισε να ομαλοποιείται, με αποτέλεσμα η τελική γενική εικόνα να εμφανίζεται αρκετά ικανοποιητική. Η καταναλωτική αγοραστική τάση που καθορίζει και την γενικότερη πορεία της κατανάλωσης, αν και σε συγκρατημένα επίπεδα, συνέχισε να εμφανίζει θετική εικόνα. Για το 2008, σύμφωνα με τις προβλέψεις, το διαθέσιμο από τα νοικοκυριά εισόδημα θα είναι πιο συρρικνωμένο. Παρόλο που οι μισθοί αυξάνονται, η εν λόγω αύξηση θα αντισταθμιστεί από την αύξηση των φόρων και των ασφαλίστρων, αποτέλεσμα κυρίως της αύξησης στα ασφάλιστρα υγείας. Επειδή οι θέσεις εργασίας δεν φαίνεται να παρουσιάσουν τους ίδιους ρυθμούς αύξησης με το 2007, η επίπτωση της αύξησης διαθέσιμου εισοδήματος για κατανάλωση κατά το 2008, θα είναι πιο περιορισμένη. Πάντως, η αύξηση κατανάλωσης των νοικοκυριών για το 2008 θα κυμανθεί στα ίδια επίπεδα με το 2007, λόγω και της επιστροφής ποσού για μη χρήση υγειονομικής περίθαλψης. Πράγματι, κατά το 2006 και 2007 στους ασφαλισμένους στο ολλανδικό σύστημα υγείας, που δεν χρειάστηκαν να υποβληθούν σε ιδιαίτερες θεραπείες, 10

11 επεστράφησαν 250 ευρώ ως αποζημίωση. Κατά συνέπεια, ένα μέρος των δαπανών για την περίθαλψη θα υπολογίζεται ως ιδιωτική κατανάλωση, ενώ με το παλιό σύστημα υπολογίζονταν ως κρατική δαπάνη για την υγειονομική περίθαλψη. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα μία τεχνική ανοδική μεταβολή της αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά μισή ποσοστιαία μονάδα για το Η οικονομική ευρωστία του μέσου Ολλανδού αναμένεται συγκρατημένη για το 2008, υπό την προϋπόθεση ότι οι τιμές των ακινήτων δεν θα υποστούν μεταβολή μεγαλύτερη του 3 1/4 %, έπειτα από την αύξηση 4 1/4 % το Οι Ολλανδοί καταναλωτές προέβησαν το 2007 σε δανεισμό 10,4 δισεκατομμυρίων ευρώ για καταναλωτικά δάνεια, ποσό αντίστοιχο με το Η καταβολή χρημάτων για αποπληρωμές εμφανίζονται αυξημένες. Κατά το 2007, οι Ολλανδοί προέβησαν σε καταβολή 12,4 δισεκατομμυρίων ευρώ για αποπληρωμές, ποσό μεγαλύτερο εκείνου των δανεισθέντων Κεφαλαίων και Τόκων με αποτέλεσμα το ισοζύγιο ανεκπλήρωτων υποχρεώσεων κατά το 2007, να εμφανίζεται ελαφρώς χαμηλότερο. Οι υπεραναλήψεις των Ολλανδών καταναλωτών κατά το 2007, κυμάνθηκαν σε επίπεδα κατά 8% υψηλότερα σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, αφού πολλοί είναι εκείνοι που κάνουν χρήση των τραπεζικών διευκολύνσεων που τους παρέχουν τα πιστωτικά ιδρύματα σε σχέση με τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους. 2.3 Πληθωρισμός Παρά την άνθιση της ολλανδικής οικονομίας, ο δείκτης πληθωρισμού κατά το 2007 διατηρήθηκε σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα, σε σύγκριση με τις οικονομικά αναπτυσσόμενες χώρες της ευρωζώνης, αφού ανήλθε σε 1,6% και παρέμεινε για τέταρτη συνεχή χρονιά κάτω από το 2%. Στον περιορισμό του πληθωρισμού συνέβαλε ιδιαίτερα η συγκρατημένη αύξηση των μισθών κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Πράγματι, παρά το ιδιαίτερα καλό κλίμα και τις θετικές εξελίξεις στην αγορά, οι μισθοί παρέμειναν αμετάβλητοι και μόνο κατά το δεύτερο μισό του 2007 σημείωσαν κάποια αύξηση. Η οριακή αύξηση των μισθών οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι πολλές από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας που υπογράφτηκαν το 2007 συμφωνήθηκαν βάσει των οικονομικών προβλέψεων που κατά την χρονική στιγμή της υπογραφής δεν φαινόντουσαν τόσο 11

12 θεαματικά θετικές. Ακόμη, η κάλυψη θέσεων μέσω γραφείων ευρέσεως εργασίας επηρέασε αρνητικά τις αυξήσεις των μισθών, δεδομένου ότι οι μισθοί είναι συνήθως χαμηλότεροι του μέσου όρου, μέσω της προαναφερθείσης διαδικασίας. Ακόμα, η «κινέζικη εισβολή», καθώς και προϊόντων άλλων χωρών χαμηλού κόστους παραγωγής συμβάλλουν στην συγκρατημένη αύξηση των μισθών, τον περιορισμό του πληθωρισμού σε χαμηλά επίπεδα, με παράλληλη ενίσχυση του διεθνούς ανταγωνισμού. Για παράδειγμα, οι τιμές των οπτικοακουστικών προϊόντων παρουσίασαν μείωση 11%, λόγω των αυξημένων εισαγωγών φτηνών ηλεκτρονικών από την Κίνα, με συνέπεια την κατά ένα τέταρτο της ποσοστιαίας μονάδας πτώση του πληθωρισμού. Στην σύγχρονη εποχή το χαμηλό κόστος παραγωγής επηρεάζει καθοριστικά τις τιμές στον τομέα υπηρεσιών που έχουν στενή συνάρτηση με το κόστος παραγωγής και τους δείκτες αμοιβής. Ακόμη ο πληθωρισμός στον τομέα των υπηρεσιών παρουσίασε κατά το 2007 ύφεση, λόγω και της μειωμένης αύξησης των ενοικίων 1,4% κατά τα τελευταία σαράντα χρόνια, όπως και λόγω της αύξησης της κοινωνικής κρατικής προνοίας και παροχών. Οι συνδρομές διαδικτύου και τηλεφωνικών επικοινωνιών ανήλθαν σε χαμηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με τους δώδεκα προηγουμένους μήνες. Οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων και τα μη αλκοολούχα ποτά ήταν επίσης μικρότερες από το γενικό πληθωρισμό και ανήλθαν σε 1%. Ακόμη, οι τιμές των κρεάτων κυμάνθηκαν σε χαμηλότερα επίπεδα, σε αντίθεση με τον άρτο, αρτοσκευάσματα, προϊόντα δημητριακών, καθώς και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, που κυμάνθηκαν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η άνοδος των τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας επέδρασαν αρνητικά στην πορεία του πληθωρισμού, αφού αυξήθηκαν κατά +5,0% και +2,9% αντίστοιχα, σε σχέση με το 2006, ενώ οι καταναλωτές υποχρεώθηκαν επίσης να αντιμετωπίσουν και την αύξηση +3,3% στην τιμή της βενζίνης κατά το Οι τιμές των βιομηχανικών προϊόντων ήταν κατά 4% υψηλότερες σε σχέση με το 2006, παρουσιάζοντας εν τούτοις αύξηση μικρότερη από εκείνη των δύο προηγούμενων ετών. Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρήθηκε στην βιομηχανία ξυλείας, αφού οι τιμές σε αυτόν τον τομέα αυξήθηκαν κατά 9,3%. Επίσης αύξηση μεγαλύτερη του μέσου όρου, 8,6%, 12

13 παρατηρήθηκε στον τομέα βιομηχανίας τροφίμων. Οι τιμές στους τομείς των διυλιστηρίων και των μεταλλουργικών βιομηχανιών ήταν περιορισμένες, αφού κατά το 2007 παρουσίασαν αύξηση 2,7%, πολύ μικρότερη από την αύξηση 10% του προηγούμενου έτους. Οι τιμές κατανάλωσης προς μεταποίηση προϊόντων αυξήθηκαν πλέον του 5% κατά το υπό εξέταση έτος. Κατά το 2006 οι τιμές μεταλλουργικών βιομηχανιών και των προς μεταποίηση προϊόντων παρουσίασαν αύξηση 12,9%, ενώ οι παραγωγοί προϊόντων διατροφής υποχρεώθηκαν να αντιμετωπίσουν αύξηση στις τιμές των ακατέργαστων και ημι-κατεργασμένων προϊόντων. 2.4 Απασχόληση Σημαντική επίπτωση στις εξελίξεις της εγχώριας αγοράς εργασίας καθώς και τον καθορισμό των περαιτέρω οικονομικών εξελίξεων, έχει ο τομέας της απασχόλησης τόσο ως προς τον απόλυτο αριθμό θέσεων εργασίας, όσο και από πλευράς αμοιβών. Εάν οι μισθοί παραμείνουν συγκρατημένοι, χωρίς σημαντικές αυξήσεις, η οικονομική άνθηση - ειδικότερα όσο αφορά στον τομέα της ιδιωτικής κατανάλωσης και στων εξαγωγών - είναι αναμενόμενη. Αντίθετα, εάν στην αγορά εργασίας παρατηρηθεί διεύρυνση των θέσεων εργασίας, καθώς και σημαντική και απότομη αύξηση των αμοιβών, όπως είναι αναμενόμενο το φαινόμενο θα οδηγήσει αρχικά στην αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, λόγω ευημερίας, αλλά ταυτόχρονα είναι αναμενόμενη η επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας των τιμών των ολλανδικών εξαγωγών. Η επιχειρηματική δραστηριότητα και η απασχόληση θα οδηγηθούν σε στασιμότητα εν αναμονή της προοδευτικής αύξησης των εξαγωγών. Η ολλανδική αγορά απασχόλησης εμφανίζεται εξόχως δυναμική, και υπάρχει όλο και μεγαλύτερη σύγκλιση μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Η ανεργία παρουσιάζει συνεχή αδιάκοπτη συρρίκνωση και φαίνεται να πλησιάζει στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 25 ετών, φτάνοντας στο 4.3% την περίοδο Αύγουστου-Οκτωβρίου του Έτσι, συνολικά θέσεις προς κάλυψη στην αγορά εργασίας κατά το τρίτο τρίμηνο του 2007 παρουσιάζουν μία ιδιαίτερα θετική εικόνα του τομέα απασχόλησης, έχοντας ξεπεράσει άνετα τα επίπεδα ρεκόρ του τελευταίου οικονομικού κύκλου, προσφοράς και 13

14 ζήτησης στην Ολλανδία. Σε σχέση με τον αριθμό διαθέσιμων θέσεων εργασίας, ο αριθμός των καλυπτόμενων θέσεων είναι επίσης υψηλός. Από το 2000 έως το 2006, η σχέση μεταξύ διαθεσίμων θέσεων και εκείνων τελικά που πληρώθηκαν παραμένει σχεδόν αμετάβλητος. Δεδομένου ότι η άνοδος των αμοιβών τείνει να ακολουθεί την οικονομική ανάπτυξη με κάποια καθυστέρηση, διαφαίνεται μία επικείμενη επιτάχυνση των αμοιβών στις μέλλουσες συλλογικές συμβάσεις. Σε συνέχεια των προηγούμενων ετών, κατά το 2007 είναι σαφώς μεγαλύτερες οι δυνατότητες να τοποθετηθεί «ο σωστός άνθρωπος στην σωστή θέση», αφού όπως ήδη αναφέρθηκε υπάρχει μεγαλύτερη δυνατότητα αντιστοιχίας ανάμεσα στην ζήτηση και προσφορά. Κατά το 2007, οι εργαζόμενοι ήταν στην ευχάριστη θέση να γίνουν αποδέκτες σεβαστών μισθολογικών αυξήσεων, αφού οι δείκτες των αυξήσεων των συλλογικών συμβάσεων εργασίας στους διάφορους τομείς αυξήθηκαν σημαντικά. Τα αποτελέσματα της παραπάνω θετικής κρατικής οικονομικής ενίσχυσης θα έχουν εύλογη διάρκεια και θα είναι εμφανής η βελτιωμένη οικονομική κατάσταση του Ολλανδού εργαζόμενου στο άμεσο μέλλον. Βέβαια, παράλληλα τον καθορισμό της οικονομικής κατάστασης θα επηρεάσουν οι δείκτες πληθωρισμού, τα νέα φορολογικά μέτρα, καθώς και η αύξηση των τιμών στον ενεργειακό τομέα. Ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να συγκρατηθεί στο % κατά το 2007, για το 2008 προβλέπεται αύξηση μίας ποσοστιαίας μονάδας. Κατά το 2007 παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση κάλυψης θέσεων εργασίας στον βιομηχανικό τομέα με άνοδο +34 μονάδες (ποσοστό εταιριών όπου παρατηρήθηκε αύξηση κάλυψης θέσεων εργασίας, μείον το ποσοστό εταιριών στις οποίες ο δείκτης απασχόλησης μειώθηκε), 18 μονάδες υψηλότερα σε σχέση με το Η ανοδική πορεία στον τομέα της απασχόλησης μετά το 2004 αποδίδεται κυρίως στην αύξηση των θέσεων τόσο στον βιομηχανικό κλάδο όσο και σε εκείνον υπηρεσιών, οι δε προοπτικές παραμένουν θετικές και για τα επόμενα χρόνια. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα έτη, υπήρξε μία εναρμονισμένη πορεία στη συμβολή της αύξησης απασχόλησης από τις διάφορες περιφέρειες της χώρας, αφού όλες συνέβαλαν 14

15 χωρίς ιδιαίτερες μεταξύ τους διαφορές, στη βελτίωση του δείκτη απασχόλησης. Η δυτική περιφέρεια της Ολλανδίας παρουσίασε την μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με τα προηγούμενα έτη με δείκτη αύξησης +38 μονάδες, αντίθετα με το προηγούμενο έτος που ο εν λόγω δείκτης +5 ήταν ο χαμηλότερος στην ολλανδική επικράτεια. Ο δείκτης απασχόλησης στην βόρεια, ανατολική και νότια περιφέρεια παρουσίασε ομοιόμορφη ως προς το ρυθμό βελτίωσης θετική πορεία. Ο βορράς παρουσίασε αύξηση +13 μονάδες σε σχέση με το 2006 και συμμετείχε στην αύξηση απασχόλησης με +33 μονάδες. Η ανατολική περιφέρεια εμφάνισε κατά το 2007 δείκτη απασχόλησης +30, σημειώνοντας πτώση κατά μία μονάδα σε σχέση με το Ο νότος, ο οποίος με +22 μονάδες ήταν δεύτερος στον τομέα απασχόλησης κατά το 2006, παρουσίασε εμφανή βελτίωση κατά το 2007 και ανήλθε σε +31 μονάδες. Για το 2008 οι προβλέψεις παραμένουν θετικές, αναμένονται όμως πιο συγκρατημένα ποσοστά αύξησης, αφού η προσδόκιμη αύξηση του δείκτη ανέρχεται σε +29, μικρότερος από το +34, του 2007 και κατά τρεις μονάδες μικρότερος από εκείνον του Ακόμη, θα υπάρξει διαφοροποίηση και ως προς την συνεισφορά των διαφόρων περιφερειών, στον προσδιορισμό του αναμενόμενου δείκτη εργατικής απασχόλησης. Στην κατάρτιση του υπό εξέταση δείκτη, αναμένεται η δυτική περιφέρεια να συμβάλει με +35 μονάδες και ακολουθούν η νότια με +26, η ανατολική με +25 και η βόρεια με +16. Ακόμη διαφοροποιημένη φαίνεται ότι θα είναι η συμβολή ανά τομέα στον καθορισμό του δείκτη απασχόλησης, αφού η αναμενόμενη αύξηση στον βιομηχανικό τομέα θα είναι +25, ενώ μεγαλύτερη θα είναι η αύξηση, +31, στον τομέα των υπηρεσιών. 2.5 Ξένες επενδύσεις Όπως ήταν αναμενόμενο, η θετική πορεία των δεικτών εμπορικών συναλλαγών, αύξησης κύκλου εργασιών και απασχόλησης, είχαν ιδιαίτερα θετική επίδραση στον τομέα των επενδύσεων. Ο αριθμός των εταιριών που διεύρυναν την επενδυτική τους δραστηριότητα ήταν σαφώς μεγαλύτερος εκείνου των εταιριών που δεν προέβησαν σε επέκταση τις επενδυτικές τους δράσεις. Ο δείκτης σε σχέση με το 2006, παρουσίασε συγκρατημένη αύξηση, 2 μονάδων (από +29 σε +31). Από τη μελέτη των δεικτών είναι καταφανής η 15

16 προσπάθεια και πρόθεση των επιχειρήσεων να προβούν σε αύξηση των επενδυτικών δραστηριοτήτων τους, γεγονός που συνέβαλε θετικά στην σταθεροποίηση και περαιτέρω βελτίωση της ούτως ή άλλως καλής, ολλανδικής οικονομίας. Παρά την έκφραση δυσανασχέτησης και αρνητικών κριτικών του μέσου Ολλανδού καταναλωτή (αύξηση στις τιμές κόστους ενέργειας, γραφειοκρατία και ελλιπή αντιστοιχία εξειδίκευσης και απορρόφησης στον τομέα εργασίας), αντικειμενικά, είναι περισσότερα τα θετικά στοιχεία και οι ευοίωνες προοπτικές σχετικά με την καλή πορεία της οικονομίας. Η διεύρυνση των εταιρικών κερδών, η συγκράτηση των επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα, η μείωση της ανεργίας και η αυξανόμενη προώθηση προϊόντων προς νέες αγορές (Ασία και Ανατολική Ευρώπη, Ρωσία και Τουρκία) συνιστούν ισχυρά κίνητρα για περαιτέρω επιχειρηματικές επενδύσεις. Κατά το 2007, οι επιχειρήσεις δραστηριοποιήθηκαν στους διάφορους επενδυτικούς τομείς βάζοντας στα πλάνα τους βραχυπρόθεσμους στόχους, χωρίς ιδιαίτερη διάθεση εξέτασης πιθανών κινδύνων κατά το απώτερο μέλλον. Αυτό προκύπτει και από την αναντιστοιχία που προβλέπεται να καταγραφεί κατά το 2008 μεταξύ καταναλωτικής πίστης και δεικτών επενδυτικής δραστηριότητας. Σε εθνικό επίπεδο, η αύξηση του δείκτη επενδύσεων είναι περισσότερο συγκρατημένη στον κλάδο της βιομηχανίας (+27) από εκείνον του τομέα υπηρεσιών (+32). Η διαφορά μεταξύ των δύο δεικτών κυμάνθηκε περίπου στα ίδια επίπεδα του Εν τούτοις και στους δύο τομείς ο δείκτης εμφανίζεται υψηλότερος σε σχέση με το προηγούμενο έτος, έστω κι αν επέδειξε περισσότερο συγκρατημένο ρυθμό ανάπτυξης. Από την εξέταση της συνεισφοράς των παραγωγικών περιφερειών της Ολλανδίας στην κατάρτιση του δείκτη επενδύσεων διαπιστώνονται διαφορές ως προς τη συμβολή των διαφόρων τομέων παραγωγής: στη δυτική χώρα ο δείκτης στον τομέα υπηρεσιών εξελίχθηκε ανοδικά πιο έντονα και γρήγορα, ενώ στον βορρά και στον νότο είναι ο βιομηχανικός τομέας που εμφανίζει υψηλότερο δείκτη επενδύσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο σύνολο της χώρας ο αριθμός των εταιριών που προέβησαν σε επέκταση των 16

17 επενδύσεων είναι σημαντικά υψηλότερος εκείνου των εταιριών που επέδειξαν στασιμότητα ή και μείωσαν την επενδυτική τους δραστηριότητα. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, κατά το 2008 θα υπάρξει μία περαιτέρω αύξηση του δείκτη επενδύσεων και παρά την αδυναμία κατάρτισης μακροπρόθεσμου σχεδιασμού επενδυτικών δράσεων, η γενική πορεία στον τομέα των επενδύσεων αναμένεται θετική. Βάσει μελετών οι δείκτες πίστης και γενικότερης εκτίμησης και προσδοκιών των Ολλανδών επιχειρηματιών σχετικά με την πορεία της ολλανδικής οικονομίας εμφανίζονται σαφώς βελτιωμένοι σε σχέση με το Η επιχειρηματική πίστη κατά το 2007, εμφανίζει σημαντική αύξηση, κατά ένα τρίτο (+40), σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Πράγματι, οι θετικές προβλέψεις του προηγούμενου έτους επιβεβαιώθηκαν, οι δε διαφορές των δεικτών μεταξύ των διαφόρων περιφερειών είναι ασήμαντες, με ελαφρύ προβάδισμα της δυτικής περιφέρειας σε σχέση με τις υπόλοιπες τρεις. Σημειώνουμε ότι ο δείκτης επιχειρηματικής πίστης +40, στον τομέα των υπηρεσιών εμφανίζεται κατά τι μεγαλύτερος εκείνου της επιχειρηματικής πίστης του τομέα της βιομηχανίας. Σύμφωνα με τις προβλέψεις οι Ολλανδοί επιχειρηματίες παραμένουν αισιόδοξοι και για το 2008, αφού όπως φαίνεται δεν προβλέπεται να διαπιστωθεί πτώση του δείκτη επιχειρηματικής πίστης. Αναμένεται δε να υπάρξει ισόβαθμη και ταυτόχρονη αύξηση του δείκτη επενδύσεων στους τομείς υπηρεσιών και βιομηχανίας. Σύμφωνα με την Ολλανδική Υπηρεσία Ξένων Επενδύσεων, η ίδια συνέπραξε στην προώθηση 155 επενδυτικών προγραμμάτων, που αποτελεί και τον μεγαλύτερο αριθμό στην ιστορία της, από την στιγμή της ίδρυσής της. Σύμφωνα με τα στοιχεία που μας παρασχέθηκαν, εβδομήντα εννέα έργα αφορούσαν σε νέα επενδυτικά προγράμματα ήδη εγκατεστημένων στην Ολλανδία επιχειρήσεων, με ευρεία επιχειρηματική δραστηριότητα, τριάντα τρία αφορούσαν σε αύξηση επενδυτικής δράσης, σε προγράμματα επιχειρήσεων ήδη εν εξελίξει, ενώ σαράντα ένα αφορούσαν σε επενδύσεις με σχέση υπεργολαβίας σε ανάθεση έργων σε τρίτα πρόσωπα. Ακόμη, η Ολλανδική Υπηρεσία Ξένων Επενδύσεων είχε σημαντικό ρόλο στην πραγματοποίηση δύο μεγάλων εξαγορών. Συνολικά, μέσω 17

18 αυτών των επενδυτικών προγραμμάτων, στην ολλανδική αγορά εισέρευσε μισό δισεκατομμύριο ευρώ, ενισχύοντας την ήδη ικανοποιητική ρευστότητα της εγχώριας αγοράς. Τα επενδυτικά προγράμματα κατευθύνθηκαν κυρίως στους τομείς μάρκετινγκ και πωλήσεων, σε ευρωπαϊκά διεθνούς εμβέλειας κέντρα διανομής, καθώς και ίδρυση νέων εταιριών. Ακόμα, η υλοποίηση των αναφερθέντων επενδυτικών προγραμμάτων συνέβαλε στην δημιουργία περίπου νέων θέσεων εργασίας, συνεισφέροντας έτσι στην δημιουργία απαιτούμενων προϋποθέσεων για προσφορά νέων ευκαιριών απασχόλησης. Είναι αυτονόητο ότι με την προσέλκυση τόσο μεγάλου αριθμού επενδύσεων η εγχώρια οικονομική ανάπτυξη αναπτύσσεται διαρκώς, ενώ παράλληλα διευρύνονται οι προοπτικές εναρμόνισης των επιχειρήσεων με τα σύγχρονα επιτεύγματα τους τομείς της καινοτομίας. Λόγω συμμετοχής υπεργολάβων και κέντρα παροχής υπηρεσιών η αντιστοιχία ανά απόλυτη μονάδα θέσεως εργασίας που προκύπτει από ξένες επενδύσεις στην Ολλανδία αντιστοιχεί σε 1,5 θέση εργασίας στην εγχώρια αγορά. Από τα 155 επενδυτικά έργα που προωθήθηκαν από την Ολλανδική Υπηρεσία Ξένων Επενδύσεων, το 61% προήλθε από την Ασία, αφού οι αγορές της Κίνας, της Ινδίας και της Κορέας αναπτύσσονται με ταχείς ρυθμούς, και ακολουθούν οι αγορές της Σιγκαπούρης και της Ιαπωνίας. Το ήμισυ των νέων θέσεων εργασίας οφείλουν την ύπαρξή τους, στης ασιατικής προέλευσης, επενδύσεις. Η Βόρειος Αμερική συμβάλει με ποσοστό 30% στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης, οι δε ΗΠΑ συνεχίζουν να προβαίνουν σε όλο και πιο σημαντικές επενδύσεις και συνεπακόλουθα διεύρυνση του αριθμού θέσεων εργασίας. Κατά το 2007, εκτός των δύο deals εξαγορών, η Ολλανδική Υπηρεσία Ξένων Επενδύσεων πέτυχε αύξηση 40% ως προς τον συνολικό αριθμό επενδυτικών δράσεων, 25% ως προς τα επενδυθέντα κεφάλαια και 60% ως προς την δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Η πλειοψηφία των έργων που πραγματοποιήθηκαν αφορούσαν υλοποιήσεις προγραμμάτων μάρκετινγκ και πωλήσεων (47), ίδρυση ευρωπαϊκών κέντρων διανομής (32) και ίδρυση 23 ευρωπαϊκών μητρικών εδρών. Ακόμη, κατά το 2007 ο αριθμός 18

19 υλοποίησης έργων επενδυτικών προγραμμάτων στον τομέα Έρευνας και Ανάπτυξης παρουσίασε αύξηση 100%, αφού ο αριθμός των 10 υλοποιηθέντων κατά το 2006 προγραμμάτων, διπλασιάστηκε και έφτασε τα 20. Ακόμη, κατά το 2007 δρομολογήθηκαν 10 επενδυτικά προγράμματα στους τομείς παραγωγής, ή συναρμολόγησης. Οι περισσότερες επενδύσεις πραγματοποιήθηκαν κυρίως στους τομείς της Πληροφορικής (22), μηχανημάτων και εξοπλισμού (15), ηλεκτρονικών στοιχείων (14), ιατρικής τεχνολογίας (10) και τροφίμων και διατροφής (8). Όσο αφορά στην βιομηχανία αυτοκινήτων και στις σχετικές με τον βιομηχανικό αυτό κλάδο υπηρεσίες, υλοποιήθηκαν έξι νέα επενδυτικά προγράμματα, στον τομέα κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης πέντε, ενώ στους τομείς χημικών προϊόντων, βιομηχανικού τομέα γενικότερα, διαχείρισης συστημάτων διανομής και μεταφοράς προϊόντων και βιοϊατρικής έρευνας, αναλογούν τέσσερα έργα ανά τομέα. Κίνητρα για προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην Ολλανδία Η Ολλανδία αποτελεί πόλο έλξης ξένων επενδύσεων για τους έξι κυρίως κάτωθι λόγους: 1. Στρατηγική θέση στην Ευρώπη Η Ολλανδία λόγω της στρατηγικής της θέσης, αποτελεί σημαντικό κέντρο εμπορικών συναλλαγών τόσο μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Η κεντρική γεωγραφική της θέση, σε συνδυασμό με την άνετη προσβασιμότητα και τις εξαιρετικές υποδομές, είναι μόνο μερικοί από τους λόγους για τους οποίους πολυάριθμες ευρωπαϊκές, αμερικανικές και ασιατικές επιχειρήσεις έχουν εγκαταστήσει τις έδρες τους στην Ολλανδία. 2. Διεθνές επιχειρησιακό περιβάλλον Η Ολλανδία σταυροδρόμι ανέκαθεν, εμπορικών συναλλαγών στην Ευρώπη, αποτελεί μία από τις προτιμώμενες επιλογές ξένων επιχειρήσεων, τόσο για εγκατάσταση μητρικής έδρας, ή και θυγατρικών. Οι τομείς στους οποίους πραγματοποιείται έντονη επενδυτική 19

20 δράση, είναι εκείνοι του κλάδου παροχής υπηρεσιών, εγκατάστασης κέντρων διαχείρισης συστημάτων διανομής και μεταφοράς προϊόντων, Κέντρα Προστασίας Πελατών, κέντρα πραγματοποίησης ερευνών και επιχειρηματικής ανάπτυξης. Η ελκυστική εικόνα της χώρας, λόγω των ιδιαίτερα υψηλών δεικτών ασφαλείας, του υψηλού πολιτισμικού, πολιτιστικού επιπέδου, ο συνεχής εκσυγχρονισμός, οι ρηξικέλευθες οικονομικές δράσεις, η ευελιξία στην προσαρμογή και υιοθέτηση των προτεινόμενων από τις Βρυξέλλες στρατηγικών, την καθιστά πύλη στην καρδιά της Ευρώπης, για την προώθηση οικονομικών συμφερόντων και αφετηρία για επιχειρηματική δράση προς όλα τα σημεία της ευρωπαϊκής ηπείρου και του υπολοίπου κόσμου. Η διεθνής εμπειρία και η «ανοιχτή» στις ξένες επενδύσεις αντίληψη των Ολλανδών επιχειρηματιών ενσωματώνονται και προσαρμόζονται στην ολλανδική επιχειρηματική κουλτούρα, γεγονός που έχει συμβάλει στην προσέλκυση σημαντικών και εύρωστων οικονομικά επιχειρήσεων-κολοσσών, οι οποίες επιλέγουν τη συνεργασία με τις ολλανδικές επιχειρήσεις για να αντιμετωπίσουν τις σημερινές απαιτήσεις. 3. Υπεροχή στην υποδομή κέντρων διαχείρισης συστημάτων διανομής και μεταφοράς προϊόντων και τεχνολογίας Το λιμάνι του Ρότερνταμ είναι το τρίτο μεγαλύτερο θαλάσσιο λιμάνι παγκοσμίως, ενώ ο αερολιμένας Schiphol ανταποκρίνεται απόλυτα στα κριτήρια της διεθνούς αεροπλοΐας και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους κόμβους στην Ευρώπη, έχοντας κατακτήσει πάνω από 100 διεθνείς διακρίσεις κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια. Οι Κάτω Χώρες επίσης θεωρούνται σαν μία από τις περισσότερο «καλωδιακά εξοπλισμένες» χώρες διεθνώς, μια υπερδύναμη στο ηλεκτρονικό εμπόριο, τις επικοινωνίες και με δυνατότητα υποδοχής και προσβασιμότητας στον τομέα των ηλεκτρονικών δραστηριοτήτων. Οι πλέον της δεκαετίας επενδύσεις, σε εγκατάσταση συστημάτων υψηλών διαδυκτιακών ταχυτήτων, καλωδιακών και ψηφιακών συστημάτων επικοινωνιών, καθώς και η άμεση απορρόφηση και υιοθέτηση της πιο σύγχρονης τεχνολογίας στον τομέα των υπολογιστών και της κινητής τηλεφωνίας, καθιστούν την Ολλανδία ιδανική βάση για επιχειρήσεις προηγμένης διαχείρισης ηλεκτρονικών μέσων. 4. Υψηλή εκπαίδευση, γλωσσομάθεια & ευέλικτο εργατικό δυναμικό 20

21 Η Ολλανδία έχει να επιδείξει άριστης εκπαίδευσης, ευέλικτο και αποδοτικό εργατικό δυναμικό στην Ευρώπη. Επιπλέον, οι ολλανδοί επαγγελματίες συγκαταλέγονται μεταξύ των περισσότερο γλωσσομαθών ανά τον κόσμο, με δυνατότητες άμεσης ανταπόκρισης και αντιμετώπισης των απαιτήσεων των ξένων εταίρων τους, διακρίνονται δε για τη συνέπεια, ευελιξία και καίριες ενέργειες σε όλους τους τομείς της σύγχρονης αγοράς. 5. Ποιότητα ζωής Η Ολλανδία έχει κάθε λόγο να είναι υπερήφανη για τα υψηλά επίπεδα διαβίωσης, την ποιοτική εξασφάλιση των κατοίκων, με παροχές και υπηρεσίες, πρόνοια υψηλών στάνταρτ, ανταποκρινόμενη στις οικονομικές, πολιτισμικές, πολιτιστικές αναγκαιότητες της ταχύτατα εξελισσόμενης εποχής μας. Το κόστος ζωής, της στέγασης, της εκπαίδευσης και των πολιτιστικών δραστηριοτήτων είναι χαμηλότερο απ' ό,τι στις περισσότερες λοιπές δυτικοευρωπαϊκές χώρες. 6. Φορολογικό καθεστώς Από τον Ιανουάριο του 2007, το φορολογικό καθεστώς κατέστη ακόμα πιο ελκυστικό για ξένες επιχειρήσεις, μετά την υιοθέτηση νέων μέτρων, όπως εκείνο της μείωσης του επιχειρηματικού φόρου σε 25,5%, αρκετά χαμηλότερος από το μέσο ευρωπαϊκό όρο. Επιπλέον, η φορολόγηση των μερισμάτων μειώθηκε από 25% σε 15%. Στο ίδιο χρονικό διάστημα αποφασίστηκε η επιβολή φόρου 10% στα προερχόμενα από τον τομέα των καινοτομιών έσοδα. Σε συνδυασμό με τις άλλες παραδοσιακές διευκολύνσεις του ολλανδικού φορολογικού συστήματος (φοροαπαλλαγή από συμμετοχή, μείωση κατά 30% του φόρου για το υψηλής εξειδίκευσης ξένο προσωπικό), το φορολογικό κλίμα που επικρατεί γενικότερα στη χώρα, καθιστούν την Ολλανδία «ασφαλές πεδίο» για πραγματοποίηση ξένων επενδύσεων. 21

22 Επενδύσεις ανά δραστηριότητα Αριθμός έργων Επενδύσεις σε δις ΕΥΡΩ Αριθμός θέσεων εργασίας Marketing και Πωλήσεις Ευρωπαϊκά κέντρα διανομής Ευρωπαϊκές και Παγκόσμιες έδρες Έρευνα και Ανάπτυξη Βιομηχανία/συναρμολόγηση Άλλα Επισκευή/κέντρα εκπαίδευσης Κέντρα εξυπηρέτησης πελατών Μοιραζόμενες Υπηρεσίες Επενδύσεις ανά χώρα προέλευσης Αριθμός έργων Επενδύσεις σε δις ΕΥΡΩ Αριθμός θέσεων εργασίας Χώρα προέλευσης Αυστραλία Καναδάς Φιλανδία Γερμανία Ισλανδία Ινδία Διεθνείς Οργανισμοί Ιρλανδία Ισραήλ Ιαπωνία Κορέα Λουξεμβούργο Μαλαισία Πορτογαλία Κίνα Ρωσία Σιγκαπούρη Σουηδία Ταϊβάν Ταϊλάνδη Ηνωμένο Βασίλειο Ηνωμένες Πολιτείες Επενδύσεις ανά βιομηχανία Αριθμός έργων Επενδύσεις σε δις ΕΥΡΩ Αριθμός θέσεων εργασίας Βιομηχανία

23 Γεωργία Αεροσκάφη και διαστημόπλοια Αυτοκίνητα και άλλα οχήματα Βασικά μέταλλα Ποδήλατα και μοτοποδήλατα Υπηρεσίες σχετικά με επιχειρήσεις Χημικά προϊόντα Κατασκευές Ηλεκτρονικά καταναλωτή Δημιουργικές βιομηχανίες Συστήματα άμυνας και εξοπλισμός Παιδεία Ηλεκτρονικά εξαρτήματα Ενέργεια και νερό Ψυχαγωγία και Ενημέρωση Υπηρεσίες περιβάλλοντος, ανακύκλωση Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες Τρόφιμα και διατροφή Έπιπλα και δάπεδα Παιχνίδια Οικιακά ήδη και συσκευές Τεχνολογία πληροφοριών Βιολογικές επιστήμες βιοϊατρική έρευνα Βιολογικές επιστήμες επιστήμη τροφίμων Διοικητική μέριμνα και Μεταφορές Μηχανήματα και εξοπλισμός Όργανα μέτρησης, ακριβείας και ελέγχου Ιατρική τεχνολογία Είδη γραφείου και μηχανήματα Πετρέλαιο και φυσικό αέριο Άλλα Συσκευασίες Προϊόντα προσωπικής φροντίδας Φαρμακευτικά Ελαστικά και πλαστικά Σπορ και υπαίθρια Τηλεπικοινωνίες Υφάσματα Εργαλεία Υφάσματα ένδυσης Χονδρική και εμπόριο Ξυλεία και ξύλινα προϊόντα

24 2.6 Δημοσιονομικά οικονομικά Το 2007 μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία μεταβατική χρονιά για τα οικονομικά του κράτους. Μετά από τρία χρόνια ανόδου, το ευρωπαϊκό ισοζύγιο θα εμφανίσει κατά το 2007, πλεόνασμα της τάξης του 0,4%/ΑΕΠ, έναντι πλεονάσματος 0,6%/ΑΕΠ κατά το Παρόλο που το ισοζύγιο στην ευρωζώνη ξεπέρασε τις θετικές αναμενόμενες προβλέψεις των αναλυτών για το 2007, η αλήθεια είναι ότι στηριζόμενοι στην καλή πορεία των δεικτών και τη θετική πορεία της αγοράς αναμένονταν ακόμη καλύτερα αποτελέσματα. Η προηγούμενη κυβέρνηση πριν το τέλος της θητείας της προέβη σε υιοθέτηση νέων οικονομικών μέτρων, αποτέλεσμα των οποίων ήταν η μεταβολή των οικονομικών δεικτών που επηρεάζονται από την δημοσιονομική πολιτική. Τα έξοδα στον τομέα της υγείας υπερέβησαν κατά 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ, από του προβλεπομένου στον προϋπολογισμό όριο. Όσον αφορά στα κέρδη από πωλήσεις φυσικού αέριου, λόγω του ήπιου χειμώνα 2006/2007, τα κέρδη ήταν κατά πολύ κατώτερα των προβλέψεων και μόνο η αύξηση της τιμής του πετρελαίου στα τέλη του 2007, εξισορρόπησε σε μεγάλο βαθμό τις απώλειες των προαναφερθέντων από την πώληση φυσικού αερίου κερδών. Το σύνολο των εσόδων από τους φόρους εισοδήματος και από τις κρατήσεις ασφάλισης υγείας και συντάξεων, κυμάνθηκαν σε σταθερά επίπεδα και ανήλθαν σε 39,4% του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας καλύτερη εικόνα σε σχέση με τις προβλέψεις. Ο δείκτης του ελλείμματος του δημοσίου τομέα παρουσίασε μικρή κάμψη και ανήλθε σε 46,0% του ΑΕΠ του 2007 σε σχέση με το 48,1% του ΑΕΠ το 2006, απόρροια της γενικής αύξησης του ΑΕΠ. Για το 2008, αναμένεται βελτίωση της σχέσης του ευρωπαϊκού ισοζυγίου λόγω των προσδοκώμενων υψηλών εσόδων από την κατανάλωση φυσικού αερίου, καθώς και την αύξηση των εσόδων από φόρους και κρατήσεις. Όπως προαναφέρθηκε, το ισοζύγιο κατά το 2007, δυνητικά θα μπορούσε να είχε εμφανίσει καλύτερη εικόνα, αλλά όπως ήταν αναμενόμενο και η ολλανδική δημοσιονομική πολιτική, καθώς και γενικότερα η ολλανδική οικονομία δεν μπόρεσαν να διέλθουν τελείως αλώβητες από τα πλήγματα των διεθνών οικονομικών αναταράξεων. Για τα επόμενα έτη αναμένεται περαιτέρω περιορισμός και συρρίκνωση των κρατικών εσόδων, τόσο λόγω εγγενών όσο και 24

25 εξωτερικών παραγόντων: αύξηση της ηλικίας του πληθυσμού, κλιματικές αλλαγές, αυξανόμενα έξοδα στον τομέα υγείας, εξάντληση των πηγών φυσικού αερίου. 25

26 Κεντρικά κρατικά έσοδα κατά το 2007 (σε δις) Σύνολο 159,8 Φόρος εισοδήματος, κέρδος και πλούτος Μισθοί και φόρος εισοδήματος 39,6 Φόρος εταιριών 18,6 Φόρος μερισμάτων 3,8 Φόρος κληρονομιάς 1,9 Φόρος λαχειοφόρων αγορών 0,2 Έμμεσοι φόροι Φόρος προστιθέμενης αξίας 42,2 Ειδικοί φόροι κατανάλωσης 10,0 Φόροι επί των νομικών συναλλαγών 5,8 Περιβαλλοντικοί φόροι 3,9 Φόρος αυτοκινήτων και μοτοσικλετών 3,6 Φόρος μηχανοκίνητων οχημάτων 2,8 Εισαγωγικοί δασμοί 2,2 Φόρος κατανάλωσης στα μη οινοπνευματούχα ποτά και άλλα προϊόντα 0,2 Φόρος βαρέων αυτοκινήτων 0,1 Άλλα 0,1 Μη φορολογικά έσοδα 24,9 Κεντρικές κρατικές δαπάνες κατά το 2007 (σε δις) Σύνολο 159,2 Παιδεία, Πολιτισμός και Επιστήμες 31,9 Κοινωνικές Υποθέσεις και Απασχόληση 27,0 Μεταφορές, Δημόσια Έργα και Διαχείριση Νερού/ Οικονομική Δομή ενίσχυσης Κεφαλαίου και Κεφαλαίου Υποδομής 16,3 Κεφάλαιο Δήμων και Επαρχιών 16,2 Υγεία, Ευημερία και Αθλητισμός 13,9 Εθνικό χρέος (επιτόκια και δάνεια) 13,4 Εξωτερικές Υποθέσεις/Διεθνή Συνεργασία/ΕΕ 11,9 Άμυνα 8,4 Υποθέσεις Εσωτερικού και Σχέσεις Βασιλείου 6,3 Δικαιοσύνη 5,9 Στέγαση, Χωροταξία και Περιβάλλον 5,2 Οικονομία 4,2 Γεωργία, Φύση και Ποιότητα Τροφίμων 2,4 Οικονομικές Υποθέσεις 2,1 Διάφορα (συμπεριλαμβανομένου του κεφαλαίου αποζημιώσεων Φ.Π.Α) 2,1 26

27 Έσοδα και έξοδα δημόσιου τομέα κατά το 2007 (σε δις) Σύνολο δαπανών 196,2 Κράτος 92,0 Κοινωνικές ασφαλίσεις 56,6 Περίθαλψη 47.6 Σύνολο εσόδων 216,5 Φόροι 135,9 Συνεισφορές 73,0 Έσοδα από φυσικό αέριο 7,6 27

28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Κατά την 1η Ιανουαρίου 2007 ο αριθμός των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων στις Κάτω Χώρες ανέρχονταν σε 761 χιλιάδες μονάδες. Εξ αυτών το 90 και πλέον τοις εκατό απασχολούν αριθμό λιγότερο των 10 εργαζόμενων και ανήκουν στην κατηγορία των μικρών εταιριών. Οι Μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις, στις οποίες απασχολούνται 10 έως 100 υπάλληλοι, ανέρχονται σε 9%, ενώ οι Μεγάλες επιχειρήσεις που απασχολούν πλέον τον 100 υπαλλήλων αποτελούν το 1%. Οι επιχειρήσεις κοινής ωφελείας, παροχής ύδρευσης και ενέργειας εμπίπτουν στην κατηγορία της Μεσαίας Μεγάλης κλίμακας. Το ένα πέμπτο των μεταποιητικών επιχειρήσεων εντάσσεται στην Μέσης κλίμακα. Ο ρυθμός των μικρών επιχειρήσεων, που όπως αναφέρθηκε είναι και ο υψηλότερος, δραστηριοποιείται στον αγροτικό τομέα και εκείνον των υπηρεσιών, με συμβολή σε απόλυτους αριθμούς στο συνολικό ποσοστό της κατηγορίας, 98% και 92% αντίστοιχα, ενώ εκείνες της μεταποίησης με 77%. Ο τομέας της Πληροφορικής συνέβαλε και παράλληλα επωφελήθηκε και ο ίδιος από την άνθηση από το 2004 και μετά της ολλανδικής οικονομίας, καταγράφοντας ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά αύξησης στους δείκτες επενδύσεων, παραγωγής και προστιθέμενης αξίας. Σημαντική αύξηση καταγράφτηκε στον δείκτη προηγμένης τεχνολογίας παροχής υπηρεσιών πληροφορικής. Λόγω της ραγδαίας αύξησης του εξεταζόμενου τομέα ήταν αναμενόμενη η συνακόλουθη αύξηση θέσεων εργασίας, κατά τα τελευταία χρόνια. Πράγματι, η ζήτηση στον τομέα του επιχειρηματικού κλάδου παροχής υπηρεσιών, κατά το 2007 ήταν ιδιαίτερα αυξημένη (9.800). Σύμφωνα με τις προβλέψεις, κατά το 2008, οι επενδύσεις στον επιχειρηματικό τομέα μεταποίησης, θα εμφανίσουν αύξηση κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το Ο μεγαλύτερος αριθμός μεταποιητικών επιχειρήσεων προτίθενται να προβούν σε περαιτέρω αύξηση των εργασιών τους, καθώς και αυξημένες εκταμιεύσεις, για νέα 28

29 επενδυτικά προγράμματα. Ως προς τις επενδύσεις, οι επιχειρήσεις φαίνεται ότι κατά το 2008 θα εμφανίσουν συγκρατημένη μείωση. Οι επιχειρήσεις εξόρυξης μετάλλων, ενέργειας και ύδρευσης προγραμματίζουν σημαντική αύξηση των επενδύσεων, από 24% σε 45% Βιομηχανία Η ολλανδική βιομηχανία συνεχίζει κατά το 2007 τη θετική πορεία ανάκαμψης των προηγούμενων ετών. Με αναλογία έξι προς ένα, οι ολλανδικές επιχειρήσεις ανταποκρίνονται με αισιοδοξία στις εκτιμήσεις ως προς την περαιτέρω βελτίωση των οικονομικών δεικτών και της γενικότερης ανόδου, της ολλανδικής οικονομίας. Κατά το 2007 επαληθεύτηκαν οι προβλέψεις που είχαν διατυπωθεί κατά το 2006, σχετικά με τους δείκτες βιομηχανικής ανάπτυξης. Σημειώνεται ότι ο δείκτης στον τομέα υπηρεσιών εμφανίζεται ελαφρώς βελτιωμένος σε σχέση με αυτόν των κλάδων παραγωγικής και μεταποιητικής βιομηχανίας. Κατά το 2007, η βιομηχανική ανάπτυξη, περαιτέρω ενισχυμένη εδραιώθηκε και απέκτησε σταθερά θεμέλια. Πράγματι, κατά το υπό εξέταση έτος, το 50% των επιχειρηματιών αναμένουν σημαντική αύξηση τζίρου και κερδών, ενώ πλέον το 50% θεωρεί ότι θα υπάρξει ακόμη πιο βελτιωμένη εικόνα της αγοράς. Το ποσοστό των εταιριών που αντιμετωπίζουν με συγκράτηση το μέλλον, ανέρχεται σε μόνο 1%. Ο δείκτης επιχειρηματικής πίστης του κύκλου εργασιών, κατά το 2007, ενισχύθηκε από +39 ποσοστιαίες μονάδες, σε +47 ποσοστιαίες μονάδες. Η συμβολή των βορείων και δυτικών περιοχών της ολλανδικής περιφέρειας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην θετική πορεία της βιομηχανικής παραγωγής αφού παρουσίασαν αύξηση κύκλου εργασιών και παραγωγής 8,5% και 3% αντίστοιχα.. Ο κύκλος της επιχειρηματικής πίστης στον τομέα της βιομηχανίας εμφανίστηκε αισθητά βελτιωμένος κατά το 2007 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ οι εκπρόσωποι του βιομηχανικού κλάδου παραμένουν σταθερά αισιόδοξοι για θετικές εξελίξεις και κατά τα επόμενα έτη. Ο αυξημένος όγκος πωλήσεων έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην αύξηση του 29

30 κύκλου εργασιών κατά το πρώτο εξάμηνο του 2007, ενώ κατά το δεύτερο εξάμηνο αυξήθηκε σε ανάλογη συνάρτηση με την αύξηση των τιμών. Πράγματι, στους τομείς των τροφίμων και των διυλιστηρίων ειδικότερα, οι τιμές τελικού προϊόντος παρουσίασαν αισθητή αύξηση. Οι πωλήσεις ολλανδικών προϊόντων προς το εξωτερικό, αυξήθηκαν κατά 8%, ενώ εκείνες στην εγχώρια αγορά κατά 9%. Η παραγωγή παρουσίασε αύξηση σε όλο το φάσμα της μεταποιητικής βιομηχανικής παραγωγής. Οι δείκτες των βιομηχανικών κλάδων στους τομείς των πετρελαιοειδών, χημικών, ελαστικών και συνθετικών προϊόντων, αναρριχήθηκαν στο 3,5%. Τα μέταλλα, η ηλεκτρομηχανική βιομηχανία και προϊόντα του κλάδου των μεταφορών συνέβαλαν με κατάτι λιγότερο του 3,5%, στην αύξηση της παραγωγής. 3.2 Υπηρεσίες Στον τομέα παροχής υπηρεσιών επίσης καταγράφτηκε ενίσχυση του δείκτη του κύκλου εργασιών και ανήλθε σε +5% κατά το 2007 (από +40 σε +50), αύξηση μεγαλύτερη των προσδοκιών, σύμφωνα με τις προβλέψεις του προηγούμενου έτους. Με αναλογία έξι στις δέκα, οι ολλανδικές επιχειρήσεις κατέγραψαν αύξηση κύκλου εργασιών και κερδών κατά το 2007, ενώ αναμένουν περαιτέρω βελτίωση του δείκτη και για το επόμενο έτος. Πράγματι, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος η αύξηση του εν λόγω τομέα ανήλθε σε +10%, ξεπερνώντας αισθητά τα επίπεδα του προηγούμενου έτους, κατά τη διάρκεια του οποίου η προστιθέμενη αξία στους τομείς υπηρεσιών χρηματοοικονομικού και επιχειρηματικού τομέα, ήταν λίγο υψηλότερη των 88 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η συμμετοχή των γυναικών που απασχολούνται στον οικονομικό και επιχειρηματικό τομέα υπηρεσιών, εμφανίζει διαφορές, ανάλογα με τον κλάδο. Οι γυναίκες π.χ. καλύπτουν περίπου το μισό του εργατικού δυναμικού σε νομικές και οικονομικές υπηρεσίες, ενώ στον κλάδο υπηρεσιών πληροφορικής, καλύπτουν 20% των θέσεων. Σύμφωνα με τις μελέτες, ο δείκτης επιχειρηματικής πίστης στον τομέα των υπηρεσιών κατά το 2008 θα κυμανθεί στα ίδια περίπου επίπεδα με το

31 3.3 Γεωργία Κατά το 2007, στις Κάτω Χώρες καταγράφτηκαν 77 χιλιάδες αγροκτήματα και γεωργικές επιχειρήσεις, αριθμός αρκετά μειωμένος σε σχέση με το 1995, που υπήρχαν 113 χιλιάδες. Βέβαια, σύμφωνα με μια προσεκτικότερη εξέταση διαπιστώνεται ότι η ανωτέρω μείωση καταγράφεται κυρίως ως προς τον αριθμό των ιδιόκτητων αγροκτημάτων και όχι τόσο ως προς την καλλιεργήσιμη επιφάνεια. Πράγματι, μειώθηκε ο αριθμός μικρών αγροκτημάτων, αφού πολλά εξ αυτών χρεοκόπησαν, ενώ τα μεγάλα αγροκτήματα προσάρτησαν όμορα ή γειτονικά οικόπεδα, επιτυγχάνοντας έτσι αύξηση καλλιεργήσιμης επιφανείας τους. Ο αριθμός λιβαδιών βοσκής βοοειδών στο χρονικό διάστημα , μειώθηκε κατά το ήμισυ, αφού υπολογίζονται σε 21.5 χιλιάδες μονάδες, ενώ ο αριθμός των ζώων μειώθηκε κατά 20%. Έτσι ο μέσος όρος ανά φάρμα εκτροφής, ανέρχεται σε 110 έως 150 ζώα. Ακόμη, ο αριθμός των εκτάσεων για την εκτροφή των χοίρων μειώθηκε κατά το ήμισυ, με αποτέλεσμα να καταγράφονται το 2007, 4 χιλιάδες μονάδες. Ο αριθμός χοίρων αντίθετα αυξήθηκε από έως 2.150, ανά αγρόκτημα εκτροφής χοίρων. Το φαινόμενο των αγροτικών επεκτάσεων σε μεγαλύτερης επιφάνειας αγροτικές επιχειρήσεις παρατηρείται σχεδόν σε όλους τους τομείς, τόσο της καλλιέργειας όσο της εκτροφής ζώων. Στην Ολλανδία, τα αγροκτήματα είναι οικογενειακές επιχειρήσεις και μεταβιβάζονται στους απογόνους. Οι απασχολούμενοι στη γεωργία και κτηνοτροφία παρακολουθούν όλες τις εξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντός τους και εξειδικεύονται όλο και περισσότερο. Η υιοθέτηση των νέων κατευθυντήριων μεθόδων και προγραμμάτων εκτροφής είχε σαν αποτέλεσμα κατά το 2007, το 77% των επιχειρήσεων εκτροφής χοίρων και το 75% των απασχολουμένων με την πτηνοτροφία να πραγματοποιούν τις παραγωγικές εργασίες τους σε αγροκτήματα υψηλού τεχνικού σχεδιασμού, ενώ κατά το 1995 ο αριθμός των αντίστοιχα εξειδικευμένων εκτροφείων, ανέρχονταν σε 64% και 72% αντίστοιχα. Στον τομέα των βοοειδών επίσης, το 85% των μονάδων εκτροφής είναι επιχειρήσεις υψηλών προδιαγραφών. Κατά το 2007, η έκταση της επιφάνειας που προορίζεται για οργανικές καλλιέργειες στην Ολλανδία ανέρχεται σε 40 χιλιάδες εκτάρια, μειωμένη κατά εκτάρια σε 31