Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Από τον Οικονομικό Πίνακα του Κεναί στα αναπαραγωγικά σχήματα του Μαρξ Μαρία Μαρκάκη, Γιώργος Οικονομάκης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Από τον Οικονομικό Πίνακα του Κεναί στα αναπαραγωγικά σχήματα του Μαρξ Μαρία Μαρκάκη, Γιώργος Οικονομάκης"

Transcript

1 ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑ ΤΟΥ ΚΕΝΑΙ ΣΤΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΑΡΞ των Μαρίας Μαρκάκη και Γιώργου Οικονομάκη 1. Εισαγωγή Ο Οικονομικός Πίνακας του Κεναί (François Quesnay, ) αποτελεί την πρώτη προσπάθεια αποτύπωσης της οικονομικής δραστηριότητας ως ένα ενιαίο σύστημα. Η σημασία του Οικονομικού Πίνακα αλλά και της συνολικής συμβολής της Σχολής των Φυσιοκρατών τονίστηκε από τον Μαρξ, ο οποίος άλλωστε χαρακτηρίζει τον Οικονομικό Πίνακα ως την «πρώτη συστηματική αντίληψη της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής» (Μαρξ, 2009: 359). Ο Μαρξ, στο δεύτερο τόμο του Κεφαλαίου, ακολουθώντας το θεωρητικό νήμα του Κεναί, παρουσιάζει τα αναπαραγωγικά του σχήματα και τη συνθήκη της απρόσκοπτης αναπαραγωγής μιας αμιγώς καπιταλιστικής κοινωνίας. Από το έργο των Κεναί και Μαρξ, επηρεάστηκε σημαντικά ο Λεόντιεφ, ο οποίος πρότεινε το θεωρητικό πλαίσιο της ανάλυσης εισροώνεκροών, καθώς και μία μεθοδολογία αποτύπωσης ενός οικονομικού συστήματος σε ένα σύστημα γραμμικών εξισώσεων ή εναλλακτικά σε έναν πίνακα εισροώνεκροών (περισσότερα για επίδραση του Κεναί και του Μαρξ στο έργο του Λεόντιεφ βλ. Baumol, 2000 και Kurz & Salvatori, 2000). Στο παρόν άρθρο, επιχειρούμε την παρουσίαση τόσο του Οικονομικού Πίνακα του Κεναί, όσο και των σχημάτων αναπαραγωγής του Μαρξ με τη χρήση ενός πίνακα τύπου Λεόντιεφ, κατάλληλα διαμορφωμένου σε κάθε μία από τις δύο περιπτώσεις, ώστε να ακολουθεί τις θεωρητικές υποθέσεις της κάθε ανάλυσης. 2. Ο Οικονομικός Πίνακας (TableauÉconomique) του Κεναί H πρώτη σύλληψη της ιδέας ότι η οικονομία είναι ένα ενιαίο σύνολο ανήκει στον Κεναί και στο θεωρητικό ρεύμα των Φυσιοκρατών όπου και ο ίδιος ανήκει (Foley, 2007: 1). Οι Φυσιοκράτες κυριάρχησαν στην προεπαναστατική Γαλλία, τα μέσα του 18ου αιώνα, και είχαν στο κέντρο της αντίληψής τους την άποψη ότι μοναδική πηγή πλούτου για μια χώρα ήταν η αγροτική οικονομία, αφού μόνο αυτή παράγει «καθαρό προϊόν». Αυτό το «καθαρό προϊόν», το οποίο προσφέρει η φύση, το ιδιοποιούνται οι γαιοκτήμονες μέσω της προσόδου και από αυτό τροφοδοτείται και ο βιομηχανισμός πληθυσμός στις πόλεις (αναλυτικότερα στον Rubin, 1994: ). Ο Κεναί αποτυπώνει τη θεωρία του για την αναπαραγωγή, σε ένα ενιαίο οικονομικό κύκλωμα το 1758, με τον περίφημο Οικονομικό Πίνακα (Quesnay [1759] 1972). Το σχήμα αναπαραγωγής που περιγράφει περιλαμβάνει την παραγωγή, την κυκλοφορία, τη διανομή και την κατανάλωση του προϊόντος μεταξύ των διάφορων τάξεων και κλάδων παραγωγής. Αυτή η προσπάθεια αποκάλυψης του μηχανισμού αναπαραγωγής «του απέφερε το δικαίωμα να αποκαλείται πατέρας της σύγχρονης πολιτικής οικονομίας» (Rubin, 1994: 170). Ο Κεναί, στο πλαίσιο των φυσιοκρατικών αντιλήψεων, ορίζει τρεις κοινωνικές τάξεις: την «παραγωγική τάξη» που περιλαμβάνει τους αγρότεςκαπιταλιστές και τους καλλιεργητές γης, 1 τη «στείρα τάξη» 2 που περιλαμβάνει τους καπιταλιστές, τους τεχνίτες και τους μισθωτούς των μηαγροτικών Σελίδα 1 / 14

2 τομέων, και την «τάξη των ιδιοκτητών» 3 ή αλλιώς διανεμητική τάξη (classedistributif) που περιλαμβάνει τους γαιοκτήμονες. Η παραγωγική τάξη είναι η μόνη που παράγει πλεόνασμα, 4 η στείρα τάξη μετασχηματίζει τα υλικά αγαθά χωρίς όμως να δημιουργεί πλεόνασμα και η τάξη των ιδιοκτητών καρπώνεται και καταναλώνει το πλεόνασμα και διασφαλίζει την αποτελεσματική κυκλοφορία αγαθών και χρήματος μεταξύ των οικονομικών τομέων. Το συνολικό εισόδημα της οικονομίας, παρόλο που παράγεται μόνο από μία τάξη, διανέμεται και στις υπόλοιπες έτσι ώστε να υπάρχει ισορροπία στην οικονομία. Ο Κεναί παρουσίασε δύο μορφές του Tableau Économique: Η πρώτη μορφή, που είναι γνωστή ως διάγραμμα τεθλασμένων (zigzag diagram, 1758), περιγράφει την κυκλοφορία του καθαρού προϊόντος που βρίσκεται στα χέρια του γαιοκτήμονα. Η δεύτερη μορφή (1766), αναφέρεται στην κυκλοφορία του συνολικού ακαθάριστου προϊόντος και είναι ο γνωστός «Πίνακας της Ολικής Αναπαραγωγής ή Γενικός Οικονομικός Πίνακας» (αναλυτικότερα, Θεοχάρης, 1983: , 112) Πίνακας Κυκλοφορίας του Καθαρού Προϊόντος 5 Στην αρχή της χρονιάς, η τάξη των ιδιοκτητών έχει ξοδέψει («επενδύει» κατά τον Baumol 2000: 144) 600 λίβρες που κατανέμονται ισομερώς μεταξύ της παραγωγικής και της στείρας τάξης για την αγορά προϊόντων. Από τις 300 λίβρες, η παραγωγική τάξη θα ξοδέψει 150 σε γεωργικά προϊόντα και 150 σε βιομηχανικά. Η παραγωγική τάξη όμως παράγει και πλεόνασμα, το οποίο ορίζεται από τον Κεναί στο 100%, σε κάθε οικονομικό κύκλο, οπότε οι 300 λίβρες θα αποφέρουν ένα πλεόνασμα άλλων 300 λιβρών στην τάξη των ιδιοκτητών. Η στείρα τάξη κατ αντιστοιχία θα καταναλώσει 150 λίβρες για την αγορά αγροτικών προϊόντων και 150 λίβρες για την αγορά βιομηχανικών προϊόντων, δεν παράγει όμως επιπλέον πλεόνασμα. Έτσι, στο τέλος του πρώτου κύκλου κάθε τάξη έχει λάβει 150 λίβρες από την άλλη, ποσό που επενδύει εκ νέου σε αγορές στον δεύτερο κύκλο, ξεκινώντας όμως με τη μισή διαθέσιμη δαπάνη από τον πρώτο κύκλο. Η τάξη των ιδιοκτητών στην αρχή του δεύτερου κύκλου ιδιοποιείται 300 λίβρες, δηλαδή το πλεόνασμα που της μεταβιβάζει η παραγωγική τάξη. Στον δεύτερο γύρο, η τάξη των ιδιοκτητών ξοδεύει 150 λίβρες για αγροτικά και 150 λίβρες για γεωργικά προϊόντα. Η παραγωγική τάξη θα ξοδέψει τις 75 λίβρες σε αυτοκατανάλωση και 75 λίβρες για βιομηχανικά προϊόντα. Επίσης θα παραχθεί επιπλέον προϊόν 150 λιβρών που αποδίδεται στην τάξη των ιδιοκτητών. Η στείρα τάξη θα καταναλώσει 75 λίβρες για την αγορά αγροτικών προϊόντων και 75 λίβρες για την αγορά βιομηχανικών προϊόντων. Έτσι, στο τέλος του πρώτου κύκλου κάθε τάξη έχει λάβει 75 λίβρες από την άλλη, ποσό που επενδύει εκ νέου σε αγορές στον δεύτερο κύκλο, ξεκινώντας όμως με τη μισή διαθέσιμη δαπάνη από τον δεύτερο κύκλο. Η τάξη των ιδιοκτητών στην αρχή του τρίτου κύκλου κατέχει Σελίδα 2 / 14

3 150 λίβρες, το πλεόνασμα δηλαδή που της αποφέρει η παραγωγική τάξη. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται ξανά, και, σε κάθε κύκλο, εμπλέκονται οι μισοί πόροι από τον προηγούμενο κύκλο, όπως παριστάνεται με το διάγραμμα τεθλασμένων (zigzag) γραμμών (Διάγραμμα 1). To zigzag διάγραμμα αναπαριστά τις επαναλαμβανόμενες ροές πόρων μεταξύ των τριών τάξεων και δείχνει τη φθίνουσα πορεία αυτής της διαδικασίας. Παρατηρούμε ότι η διαδικασία αυτή, για την παραγωγική τάξη είναι μια φθίνουσα γεωμετρική πρόοδος, με αρχική τιμή το 300 και λόγο 0,5. Στο τέλος της περιόδου (δηλαδή στον nοστό γύρο), η παραγωγική τάξη θα έχει εισπράξει το σύνολο του αρχικού καθαρού προϊόντος δηλαδή, 600 λίβρες, 6 ποσό ίσο με το συνολικό προϊόν που θα παραχθεί από αυτήν. Έτσι, αποδεικνύεται ότι η τάξη αυτή είναι η αναπαραγωγική τάξη, καθώς ο αγροτικός τομέας είναι ο αναπαραγωγικός τομέας. Η σύλληψη αυτή του Κεναί, εισάγει και καταγράφει για πρώτη φορά σε ένα οικονομικό σύστημα την έννοια των διακλαδικών σχέσεων. Καμία τάξη (κλάδος) δεν μπορεί να υπάρξει και να αναπαραχθεί από μόνη της, «αλλά κάθε μία εξαρτάται από εισροές που προέρχονται από την άλλη» (Kurz & Salvatori, 2000: 158). Παράλληλα, εμφανίζονται διακλαδικές ροές (μεταξύ των τάξεωνκλάδων), ενώ υπονοούνται ενδοκλαδικές ροές (στο πλαίσιο της παραγωγικής και της στείραςτάξης). Όσον αφορά στις διακλαδικές ροές, η παραγωγική τάξη λαμβάνει μέσα παραγωγής από τη στείρα και η στείρα λαμβάνει μέσα επιβίωσης και μέσα παραγωγής από την αγροτική. Φαίνεται, δηλαδή, ότι ο Κεναί εισάγει την έννοια των ενδιάμεσων εισροών, καθώς, συνδέει τη μεταβολή του προϊόντος με τη ζήτηση για ενδιάμεσες εισροές. Κι αυτό γιατί, για να καλυφθεί η παραγωγική διαδικασία κάθε φάσης, πρέπει να είναι διαθέσιμες οι αντίστοιχες εισροές από τις τάξεις 7. Διάγραμμα 1: Πινάκας κυκλοφορίας καθαρού προϊόντος Σελίδα 3 / 14

4 Πηγή: Θεοχάρης 1983: και Baumol 2000: Γενικός Οικονομικός Πίνακας Για την περιγραφή του γενικού οικονομικού πίνακα, εκτός από τη διάκριση των τάξεων που έχει ήδη περιγραφεί, ο Κεναί υποθέτει «ένα κράτος όπου η γεωργική παραγωγικότητα έχει φτάσει στο μέγιστο και ο πληθυσμός, όπως και η τεχνική είναι σταθερά» (Θεοχάρης, 1983: 112). Αποτέλεσμα της παραγωγικής διαδικασίας, της κυκλοφορίας και της διανομής, είναι: το συνολικό κοινωνικό προϊόν να κυκλοφορεί έτσι ώστε «να επιτρέπει την ανανέωση της διαδικασίας παραγωγής στην προηγούμενη στάθμη» (Rubin, 1994: 176), πρόκειται δηλαδή για απλή αναπαραγωγή ή αναπαραγωγή στην ίδια κλίμακα. 8 Η παραγωγική αυτή διαδικασία, στη γενική της μορφή, θα μπορούσε να περιγραφεί και με τη χρήση ενός πίνακα εισροώνεκροών τύπου Λεόντιεφ 9 (Πίνακας 1). Ο πίνακας αυτός είναι πίνακας διπλής εισόδου, δηλαδή μπορεί να αναγνωστεί και να ερμηνευτεί και ως προς τις γραμμές και ως προς τις στήλες του. Στον πίνακα 1, με X 1, X 2, και Χ 3 οι συνολικές συναλλαγές της παραγωγικής τάξης, της τάξης των ιδιοκτητών και της στείρας τάξης, αντίστοιχα, ενώ με α ijοι μη μηδενικοί συντελεστές αναλογίας, οι οποίοι δείχνουν την αναλογία των πόρων οι οποίοι πρέπει να κυκλοφορήσουν μεταξύ των τάξεωνκλάδων, ώστε να εξασφαλιστεί η αναπαραγωγή του συστήματος. Θεωρούμε δηλαδή, ότι η κάθε τάξηκλάδος παράγει τόσο, όσο απαιτείται για να συνεχιστεί η ομαλή αναπαραγωγή του συστήματος. Πίνακας 1: Ο πίνακας του Κεναί σε μορφή πίνακα εισροώνεκροών Ζήτηση Παραγωγική τάξη Τάξη ιδιοκτητών Στείρα τάξη Σύνολο πωλήσεων Προσφορά Παραγωγική τάξη α 11 Χ 1 α 12 Χ 2 Σελίδα 4 / 14

5 α 13 Χ 3 Χ 1 Τάξη ιδιοκτητών α 21 Χ Χ 2 Στείρα τάξη α 31 Χ 1 α 32 Χ 2 0 Χ 3 Σύνολο αγορών Χ 1 Χ 2 Χ 3 Συγκεκριμένα: Από τις στήλες του πίνακα, οι οποίες εκφράζουν τη ζήτηση, προκύπτει ότι: Η αγοράζει παραγωγική από τη τάξη, στείρα η οποία τάξη παράγει βιομηχανικά προϊόν προϊόντα αξίας (Χ αξίας 1 ), α έχει αυτοκατανάλωση α 11 Χ 1, των ιδιοκτητών τα χωράφια της με ενοίκιο α 31 Χ 1 και νοικιάζει από την τάξη 21 Χ 1. Η πρόσοδο τάξη των (Χ ιδιοκτητών για την αναπαραγωγή της δαπανά τα εισοδήματά της από την προϊόντων αξίας 2 ) για α την αγορά αγροτικών προϊόντων αξίας α 12 Χ 2 και βιομηχανικών 32 Χ 2. Τέλος, τάξη μέσα η στείρα παραγωγής τάξη δαπανά και πρώτες το εισόδημά ύλες αξίας της α (Χ 3 ) για να αγοράσει από την παραγωγική 13 Χ 3. Από τις γραμμές του πίνακα, οι οποίες εκφράζουν την προσφορά προκύπτει ότι: Η στείρα παραγωγική τάξη, ενώ τάξη τα προϊόντα πουλάει προϊόντα αξίας α αξίας α 12 Χ 2 στην τάξη των ιδιοκτητών και α 13 Χ 3 στη 11 Χ 1 είναι η δική της αυτοκατανάλωση. Η πουλάει τάξη των υπηρεσίες ιδιοκτητών ενοικίασης έχει εισοδήματα (πρόσοδος) από αξίας την πρόσοδο Χ αξίας Χ 2, θεωρούμε δηλαδή ότι το πλεόνασμα που έχει παραχθεί από την παραγωγική 2. Στην τάξη πραγματικότητα, την προηγούμενη αυτή περίοδο η αξία, είναι (Rubin, γίνονται 1994: από τους 171). γαιοκτήμονες Όπως σημειώνει τη μία ο Phillips περίοδο, (1955: προέρχονται 141), «αυτό από σημαίνει το εισόδημα ότι οι της αγορές που προηγούμενης περιόδου». Το σημείο αυτό δείχνει επίσης την κυκλική ροή της οικονομίας. Η στείρα τάξη πουλάει βιομηχανικά προϊόντα της αξίας α 31 Χ 1 στην παραγωγική τάξη και α 32Χ 2 στην τάξη των ιδιοκτητών. Αναπτύσσοντας τον παραπάνω πίνακα σε σύστημα εξισώσεων, προκύπτει: Όπου αναλογίας. Χ το διάνυσμα των προϊόντων των τάξεων, και Α ο πίνακας με τους συντελεστές σύστημα, Η ορίζουσα οι οποίες του πίνακα αποδεικνύεται Α ισούται ότι με deta=α είναι οι: 13 α Χ 21 α 32 0, άρα υπάρχουν άπειρες λύσεις στο. 2 =α 21 Χ 1 και Χ 3 =(α 31 +α 32 α 21 )Χ 1, για κάθε Χ 1 νέας Ο Κεναί χρονιάς χρησιμοποιεί η παραγωγική ένα συγκεκριμένο τάξη παρήγαγε αριθμητικό προϊόν αξίας παράδειγμα πέντε δισεκατομμύρια στο οποίο: Στην λίβρες αρχή 10 της =5). Από αυτά, το ένα το ξόδεψε σε αγορές από τη στείρα τάξη (οπότε α31 Χ (Χ 1 δύο είναι η αυτοκατανάλωσή της (οπότε 1 =1=>α 31 =0,2), τα στους ιδιοκτήτες ως γαιοπρόσοδο (οπότε α 11 1 =2=>α 11 =0,4) και τα υπόλοιπα δύο τα αποδίδει δύο δισεκ. λίβρες από τη γαιοπρόσοδο (Χ 21 Χ 1 =2=>α 21 =0,4). Η τάξη των ιδιοκτητών, κατέχει γεωργικών προϊόντων (οπότε α 2 =2), τα οποία δαπανά ισόποσα για την αγορά στείρα τάξη (οπότε α 12 Χ 2 =1=>α 12 =0,5) και προϊόντων που κατασκευάζονται από τη έχει αποκτήσει (Χ 32 Χ 2 =1=> α 32 =0,5). Τέλος, η στείρα τάξη, δαπανά το δύο δισεκ. που παραγωγική τάξη 3 (οπότε =2), για α να αγοράσει μέσα κατανάλωσης και πρώτες ύλες από την 13 Χ 3 =2=> α 13 =1). Με βάση την ανάλυση της γενικής μορφής του πίνακα, υπάρχουν και σε αυτή την περίπτωση άπειρες λύσεις, της μορφής: Χ 2 =0,4 Χ 1 και Χ 3 =0,4 Χ 1, για κάθε Χ Από τον Κεναί στον Μαρξ «Κάθε εμπόρευμα όμως, που μπαίνει σαν σταθερό κεφάλαιο σ ένα εμπόρευμα, προέρχεται το Σελίδα 5 / 14

6 ίδιο σαν αποτέλεσμα, σαν προϊόν από ένα άλλο προτσές παραγωγής. Και έτσι το εμπόρευμα εμφανίζεται εναλλάξ σαν προϋπόθεση για την παραγωγή άλλων εμπορευμάτων και σαν αποτέλεσμα ενός προτσές στο οποίο υπάρχει σαν προϋπόθεση, για τη δική του παραγωγή, η ύπαρξη άλλων εμπορευμάτων». (Μαρξ, 2004: 193) 3.1. Η αναγνώριση της συμβολής του Κεναί Ο Οικονομικός Πίνακας σχεδόν εξαφανίστηκε από τη βιβλιογραφία για περισσότερα από πενήντα χρόνια και εμφανίζεται ξανά σε ένα γράμμα του Μαρξ προς τον Ένγκελς, με ημερομηνία 6 Ιουλίου 1863 (τέσσερα χρόνια πριν από τη δημοσίευση του Κεφαλαίου, ενώ ολοκλήρωνε τη συγγραφή του Χειρογράφου , τμήμα του οποίου εκδόθηκε μετά τον θάνατό του υπό τον τίτλο Θεωρίες για την υπεραξία), το οποίο ξεκινάει ως εξής: «Αν σου είναι δυνατό, κοίταξε με προσοχή τον οικονομικό πίνακα που περιλαμβάνω και με αυτόν αντικαθιστώ τον πίνακα του Κεναί και γράψε μου για οποιαδήποτε αντίρρηση έχεις σε αυτόν. [Ο πινάκας αυτός] περιλαμβάνει όλη τη διαδικασία παραγωγής» (Παρατίθεται στο Σουήζυ, 1993: 116). Η διαγραμματική μορφή της αναπαραγωγής στην οποία αναφέρεται ο Μαξ στο εν λόγω γράμμα (Διάγραμμα 2.3) τελικά εγκαταλείπεται και επικρατεί η παρουσίαση σε μορφή εξισώσεων, ενώ ο Ένγκελς ποτέ δεν απάντησε στην προτροπή του Μαρξ να εξετάσει το διάγραμμα (όπως προκύπτει από τη δημοσίευση της μεταξύ τους αλληλογραφίας στο: Marx & Engels, 1955). Διάγραμμα 2: Η διαγραμματική απεικόνιση του Μαρξ (1863) Σελίδα 6 / 14

7 Πηγή: Marx & Engels, 1955 Ο Μαρξ περιγράφει αναλυτικά τις φυσιοκρατικές αντιλήψεις, αλλά και τον Οικονομικό Πίνακα του Κεναί στις Θεωρίες για την Υπεραξία (Χειρόγραφο ), ενώ αναφορές στο έργο των φυσιοκρατών υπάρχουν σε πολλά σημεία του δεύτερου τόμου του Κεφαλαίου. Χαρακτηρίζει τους φυσιοκράτες ως «τους αληθινούς πατέρες της σύγχρονης πολιτικής οικονομίας» (Μαρξ, 1984: 32) και αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οι φυσιοκράτες έχουν μεταφέρει την έρευνα για την καταγωγή της υπεραξίας από τη σφαίρα της κυκλοφορίας στη σφαίρα της ίδιας της άμεσης παραγωγής και έβαλαν έτσι τη βάση για την ανάλυση της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής» (Μαρξ, 1984: 17). Στις Θεωρίες για την Υπεραξία ο Μαρξ γράφει αναλυτικότερα: «η προσπάθεια να παρουσιαστεί το συνολικό προτσές παραγωγής του κεφαλαίου σαν προτσές αναπαραγωγής, η κυκλοφορία απλώς σαν η μορφή αυτού του προτσές αναπαραγωγής, η κυκλοφορία του χρήματος μόνο σαν ένα στοιχείο της κυκλοφορίας του κεφαλαίου, η προσπάθεια να συμπεριληφθεί σ αυτό το προτσές αναπαραγωγής η καταγωγή του εισοδήματος, η ανταλλαγή ανάμεσα στο κεφάλαιο και στο εισόδημα, η σχέση της αναπαραγωγικής κατανάλωσης με την τελειωτική κατανάλωση, και η προσπάθεια να συμπεριληφθεί στην κυκλοφορία του κεφαλαίου η κυκλοφορία ανάμεσα στους καταναλωτές και στους παραγωγούς (στην πραγματικότητα ανάμεσα στο κεφάλαιο και το εισόδημα). Τέλος, η προσπάθεια να παρουσιαστεί σαν στοιχείο αυτού του προτσές αναπαραγωγής η κυκλοφορία ανάμεσα στους δύο μεγάλους καταμερισμούς της παραγωγικής εργασίας παραγωγή πρώτων υλών και βιομηχανίας και όλα αυτά σε έναν πίνακα, που στην ουσία αποτελείται πάντα από 5 γραμμές, που συνδέουν τα 6 σημεία αφετηρίας ή επιστροφής στο δεύτερο τρίτο του 18ου αιώνα, στην παιδική περίοδο της πολιτικής οικονομίας ήταν μία στον ανώτατο βαθμό μεγαλοφυής ιδέα, αναμφισβήτητα η πιο μεγαλοφυής που οφείλουμε ως τώρα στην πολιτική οικονομία» (Μαρξ, 1984: ). 11 Δηλαδή, ο Μαρξ θεωρεί την αλληλουχία των σχέσεων μεταξύ των ροών της οικονομίας ως στοιχείο της δεδομένης διαδικασίας αναπαραγωγής. Από την άποψη αυτή αξιοποιεί το σχήμα του Κεναί προκειμένου να συγκροτήσει τη δική του πρόταση για τα σχήματα αναπαραγωγής, όπως θα δούμε αναλυτικότερα στη συνέχεια Απρόσκοπτη αναπαραγωγή Ο Μαρξ, στον δεύτερο τόμο του Κεφαλαίου (Μαρξ, 2009), ακολουθώντας και βελτιώνοντας την ιδέα του Κεναί (αναλυτικότερα, Σουήζυ, 1993: 97115) παρουσιάζει το θεωρητικό του σχήμα για την υπόσταση της απρόσκοπτης αναπαραγωγής, σε απλή και διευρυνόμενη κλίμακα. Η υπόσταση αυτή δεν είναι παρά η ισορροπία προσφοράς και ζήτησης, υπό την Σελίδα 7 / 14

8 κυριαρχία της παραγωγής σ ένα όλο αμοιβαίων αλληλεπιδράσεων στο πλαίσιο μιας «καθαρής» καπιταλιστικής οικονομίας. Τα αναπαραγωγικά σχήματα του Μαρξ δείχνουν «κάτω από ποιες συνθήκες το κύκλωμα του κεφαλαίου ΧΕΧ μπορεί να λειτουργήσει στο επίπεδο της συνολικής καπιταλιστικής οικονομίας, δηλαδή σε αναφορά προς το συνολικόκοινωνικό κεφάλαιο» (Μηλιός κ.ά., 2005: 111). H απλή αναπαραγωγή έχει την έννοια ότι: το σύστημα παραγωγής αναπαράγει τις συνθήκες της διαδικασίας παραγωγής του στο ίδιο επίπεδο, διατηρεί δηλαδή απεριόριστα το ίδιο μέγεθος. Οι καπιταλιστές δεν συσσωρεύουν ως κεφάλαιο τμήμα της υπεραξίας που παράγεται τη συγκεκριμένη περίοδο, δεν υπάρχει διαδικασία συσσώρευσης κεφαλαίου, αλλά ξοδεύουν όλη την υπεραξία στην κατανάλωση 12 (Σταμάτης, 1997: Σουήζυ, 1993: 9798). Κατ αντιστοιχία ορίζεται: i) η διευρυμένη (διευρυνόμενη) αναπαραγωγή όπου το σύστημα αναπαράγεται διευρυμένα, καθώς μέρος της υπεραξίας της δεδομένης περιόδου μετασχηματίζεται σε κεφάλαιο, και ii) η φθίνουσα αναπαραγωγή, όπου το σύστημα αναπαράγεται με φθίνοντα τρόπο καθώς οι καπιταλιστές καταναλώνουν ένα τμήμα του ήδη συσσωρευμένου κεφαλαίου τους (Σταμάτης, 1997: 8991). Οι υποθέσεις που γίνονται είναι: i) η ύπαρξη των δύο τομέων που προαναφέρθηκαν, δηλαδή, του τομέα Ι (παραγωγή μέσων παραγωγής) και του τομέα ΙΙ (παραγωγή μέσων κατανάλωσης), ii) οι καπιταλιστές βρίσκουν πάντα την εργασιακή δύναμη που απαιτείται, iii) όλοι οι μισθοί προκαταβάλλονται, iv) οι δύο τομείς διαθέτουν στην αρχή της περιόδου τα μέσα κατανάλωσης των εργατών που αντιστοιχούν στους συνολικούς μισθούς τους, 13 v) όλες οι εισροές στην παραγωγή υπάρχουν από την αρχή της περιόδου, και vi) τα εμπορεύματα ανταλλάσσονται στις αξίες τους (Σταμάτης, 1997: 91115). Με βάση τις παραπάνω υποθέσεις, κατασκευάζεται ο πίνακας 2. Πίνακας 2: Απρόσκοπτη αναπαραγωγή Τομέας Ι Τομέας ΙΙ Τελική Ζήτηση Τομέας Ι σ 1 Σελίδα 8 / 14

9 σ 1Ι Δσ 1 +Δσ 1Ι Τομέας ΙΙ 0 0 μ Ι +μ ΙΙ Εργάτες μ Ι +υ Ι μ ΙΙ +υ ΙΙ Η αξία παραγωγής κάθε τομέα (αλλιώς, η προσφορά του τομέα) καταγράφεται στις στήλες του παραπάνω πίνακα, ενώ η ζήτηση για το προϊόν κάθε τομέα καταγράφεται στις γραμμές. Δηλαδή, η αξία παραγωγής του τομέα Ι (ή προσφορά μέσων παραγωγής) θα ισούται με: σ Ι +μ Ι +υ Ι, όπου σ Ι η αξία των φθαρέντων μέσων παραγωγής του τομέα Ι, μ Ι η αξία των μισθών του τομέα Ι, και υ Ι η υπεραξία του τομέα Ι, και η αξία παραγωγής του τομέα ΙΙ (ή προσφορά μέσων κατανάλωσης) θα ισούται με: σ ΙΙ +μ ΙΙ +υ ΙΙ, όπου σ ΙΙ η αξία των φθαρέντων μέσων παραγωγής του τομέα ΙΙ, μ ΙΙ ηαξία των μισθών του τομέα ΙΙ, και υ ΙΙ η υπεραξία του τομέα ΙΙ. Οπότε, η συνολική προσφορά του οικονομικού συστήματος θα ισούται με: Συνολική Προσφορά = σ Ι +μ Ι +υ Ι +σ ΙΙ +μ ΙΙ +υ ΙΙ (1) Από την άλλη, η συνολική ζήτηση των καπιταλιστών και των δύο τομέων θα ισούται με: 1. τη ζήτηση για την αντικατάσταση των φθαρέντων μέσων παραγωγής των τομέων Ι και ΙΙ (αξία που ισούται με σ Ι +σ ΙΙ ), 2. τη ζήτηση για μέσα παραγωγής για την αύξηση του σταθερού κεφαλαίου των τομέων Ι και ΙΙ Σελίδα 9 / 14

10 (αξία που ισούται με Δσ 1 +Δσ 1Ι ), 3. τη ζήτηση για μέσα κατανάλωσης προς αντικατάσταση του αναλωθέντος μεταβλητού κεφαλαίου που προκαταβλήθηκε στους εργάτες των τομέων Ι και ΙΙ (αξία που ισούται με μ Ι +μ ΙΙ), 4. τη ζήτηση για μέσα κατανάλωσης για την αύξηση του μεταβλητού κεφαλαίου και των δύο τομέων (αξία που ισούται με Δμ Ι +Δμ ΙΙ ), 5. τη ζήτηση για μέσα κατανάλωσης των καπιταλιστών των τομέων Ι και ΙΙ (αξία που ισούται με κ Ι +κ ΙΙ ) Οπότε, η συνολική ζήτηση θα ισούται με: Συνολική Ζήτηση= σ Ι +σ ΙΙ + Δσ 1 +Δσ 1Ι +μ Ι +μ ΙΙ +Δμ Ι +Δμ ΙΙ +κ Ι +κ ΙΙ (2) Στην εξίσωση 2, οι τέσσερις πρώτοι προσθετέοι εκφράζουν τη ζήτηση για μέσα παραγωγής και οι υπόλοιποι τη ζήτηση για μέσα κατανάλωσης. Για να υπάρχει, όμως, απρόσκοπτη αναπαραγωγή θα πρέπει η προσφορά και η ζήτηση να είναι ίσες (Μηλιός κ. ά, 2000: 598), οπότε από τις εξισώσεις 1 και 2 προκύπτει ότι: υ Ι +υ ΙΙ =Δσ 1 +Δσ 1Ι +Δμ Ι +Δμ ΙΙ +κ Ι +κ ΙΙ (3) Με βάση την παραπάνω σχέση, η διάκριση μεταξύ απλής, διευρυμένης και φθίνουσας αναπαραγωγής γίνεται ως εξής: Αν Δσ 1 =Δσ 1Ι =Δμ Ι =Δμ ΙΙ =0, τότε υ Ι +υ ΙΙ =κ Ι +κ ΙΙ, δηλαδή όταν όλη η υπεραξία πηγαίνει στην ιδιωτική κατανάλωση των καπιταλιστών, έχουμε απλή αναπαραγωγή. Αν Δσ 1 +Δσ 1Ι +Δμ Ι +Δμ ΙΙ >0, τότε υ Ι +υ ΙΙ >κ Ι +κ ΙΙ, έχουμε διευρυμένη αναπαραγωγή. Αν Δσ 1 +Δσ 1Ι +Δμ Ι +Δμ ΙΙ <0, τότε υ Ι +υ ΙΙ <κ Ι +κ ΙΙ, έχουμε φθίνουσα αναπαραγωγή. Σελίδα 10 / 14

11 Αν, επιπλέον, γίνουν οι υποθέσεις ότι το κεφάλαιο δεν μετακινείται μεταξύ των δύο τομέων και δεν υπάρχει πιστωτικό σύστημα, τότε, θα πρέπει η προσφορά του προϊόντος του τομέα Ι (Προσφορά Τομέα Ι =σ 1 +Δσ 1 +σ 1Ι +Δσ 1Ι, να ισούται με την ζήτηση των καπιταλιστών του τομέα Ι για τα προϊόντα και των δύο τομέων (Ζήτηση Τομέα Ι=σ 1 +Δσ 1 +μ 1 +Δμ Ι +κ 1 ), οπότε: σ 1 +Δσ 1 +σ 1Ι +Δσ 1Ι = σ 1 +Δσ 1 +μ 1 +Δμ Ι +κ 1 =>σ 1Ι +Δσ 1Ι =μ 1 +Δμ Ι +κ 1 (4) Η τελευταία σχέση 14 έχει την έννοια ότι: η ζήτηση του τομέα Ι για μέσα κατανάλωσης είναι ίση με τη ζήτηση του τομέα ΙΙ για μέσα παραγωγής ή με άλλα λόγια ότι η καθαρή προσφορά (προσφορά που προκύπτει αν αφαιρεθεί από την παραγωγή του κάθε τομέα η παραγωγή που χρειάζεται ο ίδιος, δηλαδή η αυτοκατανάλωση) σε μέσα παραγωγής είναι ίση με την καθαρή προσφορά σε μέσα κατανάλωσης. 15 Στην ειδική περίπτωση της μη συσσώρευσης, όπου Δμ Ι =Δσ 1 =0, δηλαδή στην περίπτωση της απλής αναπαραγωγής, προκύπτει ότι σ 1Ι =μ 1 +κ 1. Όμως, στην περίπτωση της απλής αναπαραγωγής ισχύει κ 1 =υ 1, οπότε θα ισχύει και σ 1Ι =μ 1 +υ Αντί επιλόγου Τόσο τα σχήματα αναπαραγωγής του Μαρξ, όσο και ο Οικονομικός Πίνακας του Κεναί προσδιορίζουν: α) κοινωνικές τάξεις με συγκεκριμένες οικονομικές σχέσεις μεταξύ τους, β) τομείς οικονομικής δραστηριότητας, ενώ γ) η παραγωγή ορίζεται ως μια κυκλική διαδικασία όπου κάθε έτος αναπαράγονται τα μέσα παραγωγής που αναλώθηκαν. Ωστόσο, όσον αφορά το πλεόνασμα της παραγωγικής διαδικασίας (υπεραξία στον Μαρξ) υπάρχουν κάποιες κρίσιμες διαφορές μεταξύ του Μαρξ και του Κεναί. Συγκεκριμένα, στην ανάλυση του Κεναί το πλεόνασμα στο σύνολό του το ιδιοποιείται η τάξη των γαιοκτημόνων (επομένως εκλείπει η έννοια του κέρδους), ενώ στον Μαρξ την υπεραξία ιδιοποιείται η τάξη των καπιταλιστών, δεδομένου ότι στα αναπαραγωγικά του σχήματα δεν εμφανίζεται η τάξη των γαιοκτημόνων. Αλλά ακόμα κι αν υποθέταμε την ύπαρξη μιας τάξης γαιοκτημόνων στα μαρξικά αναπαραγωγικά σχήματα, η τάξη αυτή θα ελάμβανε με τη μορφή της γαιοπροσόδου τμήμα μόνο της παραχθείσας υπεραξίας, έτσι ώστε σε κάθε περίπτωση ο επιχειρηματίας καπιταλιστής να λαμβάνει το μέσο ποσοστό κέρδους. 16 Η διαφοροποίηση αυτή μεταξύ των σχημάτων αναπαραγωγής του Μαρξ και του Οικονομικού Πίνακα αντανακλά και μια άλλη κρίσιμη διαφορά μεταξύ τους. Στο μέτρο που ο Κεναί δεν αντιλαμβάνεται την έννοια του κέρδους, και επομένως του μέσου ποσοστού κέρδους του κεφαλαίου ως εγγενή τάση («νομοτέλεια») της καπιταλιστικής παραγωγής, θεωρεί ότι μόνο υπό όρους κρατικής παρέμβασης 17 θα ήταν δυνατόν να διασωθεί ένα μέρος του πλεονάσματος προς όφελος μιας διευρυμένης αναπαραγωγής. Βιβλιογραφία Baumol, W.J. (2000). Leontief s Great Leap Forward: Beyond Quesnay, Marx and von Σελίδα 11 / 14

12 Bortkiewicz. Economic Systems Research, 12 (2): Economakis, G. (2010). Differential Rent, Market Values and False Social Value: Some Implications. Critique, 53 (2): Economakis, G., Milios, J. (2004). Third Persons and Reproduction: A Note to Rosa Luxemburg s Critique of Marx s Reproduction Schemes. Rethinking Marxism,16 (3): Foley, D.K. (2007). Conception of the Economy as Whole: General Equilibrium in Historical Perspective. Mimeo for lecture notes for Advanced Microeconomics course (Fall 2007), New School for Social Research, NY USA. Gehrke, Ch., Kurz, H. D. (1995). Karl Marx on Physiocracy. The European Journal of the History of Economic Thought, 2: Kurz, H. D., Salvadori, N. (2000). Classical roots of inputoutput analysis: a short account of its long prehistory. Economic Systems Research, 12 (2): Leontief, W. (1936). Quantitative inputoutput relations in the economic system of the United States. Review of Economics and Statistics, 18: Leontief, W. (1970). The dynamic inverse. In W. Leontief (ed.), Essays in Economics, Oxford: Blackwell. Marx, K., Engels, F. (1955). Selected Correspondence. (Moscow, Progress Publishers). Available at: Milios, J., Dimouls, D., Economakis, G. (2002). Karl Marx and the Classics. Hampshire: Ashgate. Miller, R., Blair, P. (2009). InputOutput Analysis: Foundations and Extensions. New Jersey: PrenticeHall, Englewood Cliffs. Phillips, A. (1955). The Tableau Economique as a simple Leontief Model, Quarterly Journal of Economics, 69(1): Quesnay, F. (1758). Quesnay s Tableau Économique, edited with new material, translations and notes by Kuczynski M., Meek R.L. (1972). London: Macmillan. Rubin, I. I. (1991). Ιστορία Οικονομικών Θεωριών. Αθήνα: Κριτική. Θεοχάρης, Ρ. (1983). Ιστορία Οικονομικής Αναλύσεως, τόμος Α. Αθήνα: Παπαζήσης. Σελίδα 12 / 14

13 Μαρξ, K. (1984). Θεωρίες για την υπεραξία Τόμος 1ος. Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή. Μαρξ, K. (2004). Θεωρίες για την υπεραξία Τόμος 3ος. Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή. Μαρξ, Κ. (2009). Το Κεφάλαιο Τόμος 2ος. Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή. Μηλιός, Γ, Δημούλης, Δ., Οικονομάκης, Γ. (2005). Η θεωρία του Μαρξ για τον καπιταλισμό: πλευρές μιας θεωρητικής και πολιτικής ρήξης. Αθήνα: Nήσος. Σουήζυ, Π. (1993). Η θεωρία της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Αθήνα: Gutenberg. Σταμάτης, Γ. (1997). Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 1 Ο Κεναί δεν διακρίνει τους μισθωτούς εργάτες του αγροτικού τομέα ως ιδιαίτερη ομάδα. Ωστόσο ο έταιρος διάσημος εκπρόσωπος της Φυσιοκρατικής Σχολής Τυργκώ (Turgot) διέκρινε τους καπιταλιστές αγρότες από τους μισθωτούς του αγροτικού τομέα (αναλυτικότερα Rubin, 1994: ). 2 Ο Κεναί επίσης συγχέει τους καπιταλιστές με τους μισθωτούς του βιομηχανικού τομέα. Ο Τυργκώ επίσης διέκρινε τους βιομηχανικούς καπιταλιστές από τους βιομηχανικούς εργάτες (αναλυτικότερα Rubin, 1994: 154, Θεοχάρης, 1983: ). 3 Στην τάξη αυτή περιλαμβάνεται ο κλήρος και το στέμμα (Rubin, 1994: 171, Θεοχάρης, 1983: 104). 4 Η «παραγωγική τάξη» παράγει πλεόνασμα επειδή η αξία των προϊόντων που παράγει υπερβαίνει τις πραγματοποιηθείσες δαπάνες παραγωγής. Η διαφορά μεταξύ των εσόδων και των συνολικών δαπανών,εφόσον τα τελευταία περιλαμβάνουν και τα μέσα συντήρησης των καλλιεργητών, κατανέμεται ως μίσθωμα (πρόσοδος) στην τάξη των ιδιοκτητών (Kurz & Salvatori 2000: 158). 5Για την παρουσίαση του Πίνακα Κυκλοφορίας του Καθαρού Προϊόντος ακολουθούμε την ανάλυση των Θεοχάρης, 1983: και Baumol, 2000: Αφού πρόκειται για γεωμετρική πρόοδο τότε το άθροισμα θα είναι: 300/(10,5) = Αυτή η διαδικασία αναπαραγωγής, ως αρχική ιδέα, προσομοιάζει αρκετά με τη διαδικασία που προτείνει ο Λεόντιεφ σχεδόν δύο αιώνες αργότερα για την εκτίμηση, μέσω δυναμοσειρών, των πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων των μεταβολών του προϊόντος ενός κλάδου (αναλυτικότερα, Miller & Blair, 2009: 3134). 8 Σύμφωνα με τον Rubin (1994: 177), ο Κεναί αντιλαμβάνεται, πρώτον, ότι είναι δυνατόν να εμφανιστεί διευρυμένη αναπαραγωγή όταν αυξάνονται οι συνολικές δαπάνες της αγροτικής παραγωγής σε βάρος είτε της προσόδου που εισπράττουν οι γαιοκτήμονες, είτε των δαπανών για τη βιομηχανία, και δεύτερον, την έννοια της φθίνουσας αναπαραγωγής όταν η αγροτική παραγωγή δεν εξασφαλίζει την επανείσπραξη όλων των δαπανών της. 9 Η ερμηνεία αυτή περιγράφεται από τον Phillips, 1955: O ίδιος o Λεόντιεφ, αναγνωρίζοντας αυτές τις ομοιότητες, στην εισαγωγή του βιβλίου του όπου παρουσιάζει τον πίνακα εισροώνεκροών για την οικονομία των ΗΠΑ, γράφει ότι η δουλειά του «μπορεί καλύτερα να οριστεί ως μια προσπάθεια κατασκευής [ ] ενός Tableau Economique» (Leontief, 1936: 105). Σελίδα 13 / 14

14 10 Η κυκλοφορία των προϊόντων αξίας πέντε δισεκ. λιβρών εξυπηρετείται από ένα συνολικό ποσό μετρητών που ανέρχεται σε δύο δισεκ. Μάλιστα, από το ποσό αυτό, το ήμισυ εξυπηρετεί απλώς την κυκλοφορία μιας παραγωγικής αξίας ενός δισεκ., ενώ το υπόλοιπο περνώντας από χέρι σε χέρι εξυπηρετεί όλη την υπόλοιπη κυκλοφορία (Rubin, 1994: 176). 11Για μια αναλυτική καταγραφή των αναφορών του Μαρξ στους φυσιοκράτες καθώς και στις επιρροές από το έργο τους βλέπε αναλυτικότερα, Gehrke & Kurz, 1995). 12 Σύμφωνα με τον Μαρξ «η απλή αναπαραγωγή, η αναπαραγωγή στην ίδια κλίμακα, αποτελεί κατά τούτο μία αφαίρεση, καθόσον, από τη μία μεριά, στις συνθήκες του καπιταλισμού η απουσία συσσώρευσης ή αναπαραγωγής σε διευρυμένη κλίμακα αποτελεί μια παράδοξη υπόθεση, και από την άλλη, οι συνθήκες στις οποίες συντελείται η παραγωγή δεν μένουν αμετάβλητες [ ] από χρόνο σε χρόνο» (Μαρξ, 2009: ). 13 Με βάση τις προηγούμενες υποθέσεις προκύπτει ότι οι εργάτες καταναλώνουν όλο το εισόδημά τους αγοράζοντας μέσα κατανάλωσης που παρήχθησαν την προηγούμενη περίοδο. Επομένως, το συνολικό ακαθάριστο προϊόν της τρέχουσας περιόδου θα ζητηθεί μονάχα από τους καπιταλιστές. 14 Στην ίδια σχέση θα καταλήγαμε αν εξισώναμε την προσφορά του τομέα ΙΙ με τη ζήτηση του τομέα ΙΙ για προϊόντα και των δύο τομέων. 15 Η Ρόζα Λούξεμπουργκ και οι υπερασπιστές της υποκαταναλωτικής θεωρίας άσκησαν έντονη κριτική στα αναπαραγωγικά σχήματα του Μαρξ, από τη θέση ότι η απρόσκοπτη αναπαραγωγή είναι αδύνατη σε μία καθαρά καπιταλιστική κοινωνία, χωρίς, δηλαδή, τη συνδρομή «τρίτων προσώπων», δηλαδή καταναλωτών οι οποίοι δεν ανήκουν ούτε στην αστική, ούτε στην εργατική τάξη. Όμως, από την αποτύπωση μέσω των αναπαραγωγικών σχημάτων μιας οικονομίας με μη καπιταλιστικούς τομείς («τρίτα πρόσωπα»), προκύπτει μία τροποποιημένη εκδοχή της συνθήκης της απρόσκοπτης αναπαραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι αν η απρόσκοπτη αναπαραγωγή είναι αδύνατη στην καθαρή οικονομία, τότε είναι αδύνατη και στη μη καθαρή, άρα η θέση της Λούξεμπουργκ δεν είναι συνεπής (Αναλυτικά στο Milios κ.ά, 2002: και στο Economakis & Milios, 2004). 16 Αναλυτικά πάνω στο θέμα αυτό και Economakis, Σύμφωνα με τον Κεναί, «η οικονομική πρόοδος ή υποχώρηση εξαρτάται από το κατά πόσο ακολουθούνται ή παραβιάζονται οι επιταγές του πολιτικού δικαίου» από το πολιτικό σώμα (Rubin, 1994: 214). Σελίδα 14 / 14

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Η θέση της «κυκλοφορίας» στην αναπαραγωγή του οικονομικού συστήματος... Γιώργος Σταμάτης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Η θέση της «κυκλοφορίας» στην αναπαραγωγή του οικονομικού συστήματος... Γιώργος Σταμάτης Η θέση της "κυκλοφορίας" στην αναπαραγωγή του οικονομικού συστήματος και στην παραγωγή υπεραξίας και κέρδουςτου Γιώργου Σταμάτη Είναι ευρέως δεδομένη η άποψη, ότι, κατά τον Μαρξ, ο τομέας της «κυκλοφορίας»,

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οι συνθήκες πραγματοποίησης της παραγωγής στην απλή αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου Παρασκευάς Παρασκευαΐδης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οι συνθήκες πραγματοποίησης της παραγωγής στην απλή αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου Παρασκευάς Παρασκευαΐδης του Π, Παρασκευαίδη 1 1. Εισαγωγή Είναι γνωστό ότι στη μελέτη της θεωρίας της αναπαραγωγής που διατύπωσε ο Marx, η βαρύτητα έχει δοθεί στην «αξιοποίηση» τόσο θεωρητικά όσο και εμπειρικά της διευρυμένης

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οι συνθήκες πραγματοποίησης της παραγωγής στην απλή αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου Παρασκευάς Παρασκευαΐδης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οι συνθήκες πραγματοποίησης της παραγωγής στην απλή αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου Παρασκευάς Παρασκευαΐδης του Π, Παρασκευαίδη 1 1. Εισαγωγή Είναι γνωστό ότι στη μελέτη της θεωρίας της αναπαραγωγής που διατύπωσε ο Marx, η βαρύτητα έχει δοθεί στην «αξιοποίηση» τόσο θεωρητικά όσο και εμπειρικά της διευρυμένης

Διαβάστε περισσότερα

Η σύγχρονη εργατική τάξη και το κίνημά της (2) Συντάχθηκε απο τον/την ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Παρασκευή, 11 Σεπτέμβριος :57

Η σύγχρονη εργατική τάξη και το κίνημά της (2) Συντάχθηκε απο τον/την ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Παρασκευή, 11 Σεπτέμβριος :57 Για την πληρέστερη κατανόηση της μεθοδολογίας, με την οποία γίνεται από το μαρξισμό ο διαχωρισμός της αστικής κοινωνίας στο σύνολό της σε τάξεις, είναι απαραίτητο να αναφέρουμε τον κλασικό ορισμό που έδωσε

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία

Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία Εργασιακή Θεωρία της Αξίας του Μαρξ Σημειώσεις του Λευτέρη Τσουλφίδη Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Ο Νόμος της Αξίας του Μαρξ Ο καπιταλισμός ορίζεται ως το σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΥΠΑΝΑΠΤΥΞΗΣ : ανέπτυξε τη θεωρία περί «άνισης ανταλλαγής». Η θεωρία του αποτελεί μέρος μιας πιο λεπτομερούς ερμηνείας της μεταπολεμικής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΘΕΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΣΥΝΘΕΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΝΘΕΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Α. Με ολοκληρωμένη λύση ΘΕΜΑ 1 ο Επιχείρηση χρησιμοποιεί την εργασία ως μοναδικό μεταβλητό παραγωγικό συντελεστή. Τα στοιχεία κόστους της επιχείρησης δίνονται στον επόμενο πίνακα:

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Σάββατο, 6 Ιουνίου 2009

Διαβάστε περισσότερα

5 Ο προσδιορισμός του εισοδήματος: Εξαγωγές και εισαγωγές

5 Ο προσδιορισμός του εισοδήματος: Εξαγωγές και εισαγωγές 5 Ο προσδιορισμός του εισοδήματος: Εξαγωγές και εισαγωγές Σκοπός Στο προηγούμενο κεφάλαιο εξετάσαμε τον προσδιορισμό του εισοδήματος μίας οικονομίας χωρίς διεθνές εμπόριο, δηλαδή χωρίς να λάβουμε υπ όψιν

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ TΩN ΤΙΜΩΝ

Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ TΩN ΤΙΜΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ TΩN ΤΙΜΩΝ 1. Έννοια και λειτουργία της αγοράς Σε μια πρωτόγονη οικονομία, όπως του Ροβινσώνα Κρούσου, όπου δεν υπάρχει καταμερισμός της εργασίας ο άνθρωπος παράγει μόνος του

Διαβάστε περισσότερα

13 Το απλό κλασικό υπόδειγμα

13 Το απλό κλασικό υπόδειγμα 13 Το απλό κλασικό υπόδειγμα Σκοπός Σκοπός του κεφαλαίου αυτού είναι να συνδυάσει τα δύο προηγούμενα κεάλαια και να δώσει μια συνολική εικόνα του απλού μακροοικονομικού υποδείγματος. Θα εξετάσει, επίσης,

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Αξίες και τιμές παραγωγής. Η σχέση μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου» Γιώργος Σταμάτης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Αξίες και τιμές παραγωγής. Η σχέση μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου» Γιώργος Σταμάτης Άξιες και τιμές παραγωγής: Η σχέση μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου» του Γιώργου Σταμάτη 1. Εισαγωγή Σκοπός μας δεν είναι να δείξουμε απλώς, ότι μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου»

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οικιακή εργασία και πραγματικό ωρομίσθιο των εργαζομένων Γιώργος Σταμάτης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οικιακή εργασία και πραγματικό ωρομίσθιο των εργαζομένων Γιώργος Σταμάτης του Γιώργου Σταμάτη Θα ασχοληθούμε στα ακόλουθα με τη σχέση μεταξύ οικιακής εργασίας και πραγματικού ωρομισθίου των μισθωτών εργαζομένων και θα δείξουμε ότι, όσο αυξάνεται το ποσοστό της οικιακής εργασίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ όταν καταθέτετε χρήματα σε μια τράπεζα, η τράπεζα δεν τοποθετεί τα

Διαβάστε περισσότερα

Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος. Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson

Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος. Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson Διεθνές Εμπόριο και Διανομή του Εισοδήματος Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι για τους οποίους το διεθνές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΟΘ : ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ

ΑΟΘ : ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2000 2017 : ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο 1 ΑΟΘ : ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2000 2017 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο 1. Οι συναρτήσεις αγοραίας ζήτησης και προσφοράς ενός αγαθού είναι αντίστοιχα: Q D1 = 600

Διαβάστε περισσότερα

Εξετάσεις Θεωρίας και Πολιτικής Διεθνούς Εμπορίου Ιούλιος 2007. Όνομα: Επώνυμο: Επιθυμώ να μην περάσω το μάθημα εάν η βαθμολογία μου είναι του

Εξετάσεις Θεωρίας και Πολιτικής Διεθνούς Εμπορίου Ιούλιος 2007. Όνομα: Επώνυμο: Επιθυμώ να μην περάσω το μάθημα εάν η βαθμολογία μου είναι του Εξετάσεις Θεωρίας και Πολιτικής Διεθνούς Εμπορίου Ιούλιος 2007 Α Όνομα: Επώνυμο: Αριθμός Μητρώου: Έτος: Επιθυμώ να μην περάσω το μάθημα εάν η βαθμολογία μου είναι του 1. Η χώρα Α έχει 10.000 μονάδες εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Η ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Η ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Η ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ Η ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ Βασικές έννοιες που προσδιορίζουν τα εθνικά μακροοικονομικά μεγέθη Από

Διαβάστε περισσότερα

Η θεωρία Weber Προσέγγιση του ελάχιστου κόστους

Η θεωρία Weber Προσέγγιση του ελάχιστου κόστους Η θεωρία Weber Προσέγγιση του ελάχιστου κόστους Ο θεμελιωτής της θεωρίας χωροθέτησης της βιομηχανίας ήταν ο Alfred Weber, την οποία αρχικά παρουσίασε ο μαθηματικός Laundhart (1885). Ο A. Weber (1868-1958)

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Chapter 4: Financial Markets. 1 of 32

ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Chapter 4: Financial Markets. 1 of 32 ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Copyright 2009 Pearson Education, Inc. Publishing as Prentice Hall Macroeconomics, 5/e Olivier Blanchard 1 of 32 4-1 Η Ζήτηση Χρήματος Το χρήμα, το οποίο μπορείτε να χρησιμοποιείτε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ. και το Κόστος

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ. και το Κόστος ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Κεφάλαιο 3 ο : Η Παραγωγή της Επιχείρησης και το Κόστος ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Το συνολικό προϊόν παίρνει την μέγιστη τιμή

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι. Σκέφτομαι ως Οικονομολόγος. Αρ. Διάλεξης: 2

Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι. Σκέφτομαι ως Οικονομολόγος. Αρ. Διάλεξης: 2 Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι Σκέφτομαι ως Οικονομολόγος Αρ. Διάλεξης: 2 Σκέφτομαι ως οικονομολόγος Κάθε αντικείμενο επιστημονικής μελέτης έχει τη δική της επιστημονική ορολογία Μαθηματικά Ολοκληρωτικός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΑΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2019

ΠΑΝΑΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2019 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α.1 α Α.1 β Α.1 γ Α.1 δ Α.1 ε Α.2 Α.3 Λάθος Σωστό Λάθος Σωστό Σωστό β γ Β.1 ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ Σκοπός του κράτους με την επιβολή ανώτατης τιμής διατίμησης σε ένα αγαθό είναι η προστασία του καταναλωτή

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4 Ειδικοί συντελεστές παραγωγής και διανομή εισοδήματος

Κεφάλαιο 4 Ειδικοί συντελεστές παραγωγής και διανομή εισοδήματος Κεφάλαιο 4 Ειδικοί συντελεστές παραγωγής και διανομή εισοδήματος Copyright 2015 Pearson Education, Inc. All rights reserved. 4-1 Εισαγωγή Περίγραμμα Το υπόδειγμα των ειδικών συντελεστών παραγωγής Διεθνές

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ : ανέπτυξε ένα πρότυπο σύμφωνα με το οποίο διέκρινε 5 στάδια οικονομικής ανάπτυξης, από τα οποία υποστήριξε

Διαβάστε περισσότερα

Ποσοτική Εκτίμηση του Μέγιστου Εφικτού Λόγου Μη Εργαζομένων προς Εργαζόμενους στην Ελληνική Οικονομία

Ποσοτική Εκτίμηση του Μέγιστου Εφικτού Λόγου Μη Εργαζομένων προς Εργαζόμενους στην Ελληνική Οικονομία Ποσοτική Εκτίμηση του Μέγιστου Εφικτού Λόγου Μη Εργαζομένων προς Εργαζόμενους στην Ελληνική Οικονομία Θεόδωρος Μαριόλης * 1. Εισαγωγή Ο λεγόμενος Λόγος Οικονομικής Εξάρτησης (Economic Dependency Ratio),

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Α.Ο.Θ. ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Θέματα και Απαντήσεις

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Α.Ο.Θ. ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Θέματα και Απαντήσεις Α.Ο.Θ. ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Θέματα και Απαντήσεις Επιμέλεια: Ομάδα Οικονομολόγων http://www.othisi.gr 2 Παρασκευή, 14 Ιουνίου 2019 ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΠΛΗΡ/ΚΗΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών Ακαδηµαϊκό έτος (διαβάζουμε κεφ. 4 από Μ. Χλέτσο και σημειώσεις στο eclass)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών Ακαδηµαϊκό έτος (διαβάζουμε κεφ. 4 από Μ. Χλέτσο και σημειώσεις στο eclass) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών Ακαδηµαϊκό έτος 2016-17 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ (διαβάζουμε κεφ. 4 από Μ. Χλέτσο και σημειώσεις στο eclass) 1 ιάλεξη2 Ανταγωνισμός, οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4)

Διαβάστε περισσότερα

Philip McCann Αστική και περιφερειακή οικονομική. 2 η έκδοση. Chapter 1

Philip McCann Αστική και περιφερειακή οικονομική. 2 η έκδοση. Chapter 1 Philip McCann Αστική και περιφερειακή οικονομική 2 η έκδοση Chapter 1 Κεφάλαιο 4 Η χωρική διάρθρωση της αστικής οικονομίας Περιεχόμενα Το υπόδειγμα von Thünen Το υπόδειγμα προσφοράς ενοικίου Εναλλακτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016 ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΑΙ ΩΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: Παρασκευή 10 Ιουνίου 2016

Διαβάστε περισσότερα

Οικονοµία. Βασικές έννοιες και ορισµοί. Η οικονοµική επιστήµη εξετάζει τη συµπεριφορά

Οικονοµία. Βασικές έννοιες και ορισµοί. Η οικονοµική επιστήµη εξετάζει τη συµπεριφορά Οικονοµία Βασικές έννοιες και ορισµοί Οικονοµική Η οικονοµική επιστήµη εξετάζει τη συµπεριφορά των ανθρώπινων όντων αναφορικά µε την παραγωγή, κατανοµή και κατανάλωση υλικών αγαθών και υπηρεσιών σε έναν

Διαβάστε περισσότερα

Θεόδωρος Μαριόλης Τ.Δ.Δ., Πάντειο Πανεπιστήμιο Ι.Κ.Ε. Δημήτρης Μπάτσης

Θεόδωρος Μαριόλης Τ.Δ.Δ., Πάντειο Πανεπιστήμιο Ι.Κ.Ε. Δημήτρης Μπάτσης Θεόδωρος Μαριόλης Τ.Δ.Δ., Πάντειο Πανεπιστήμιο Ι.Κ.Ε. Δημήτρης Μπάτσης Ηθικά Νικομάχεια, Βιβλίο Ε Δύο Προτάσεις του Αριστοτέλη Δύο Προβλήματα Πρόταση 1 «Αμοιβαιότητα/Ανταπόδοση θα υπάρξει [η ανταλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

Άριστες κατά Pareto Κατανομές

Άριστες κατά Pareto Κατανομές Άριστες κατά Pareto Κατανομές - Ορισμός. Μια κατανομή x = (x, x ) = (( 1, )( 1, )) ονομάζεται άριστη κατά Pareto αν δεν υπάρχει άλλη κατανομή x = ( x, x ) τέτοια ώστε: U j( x j) U j( xj) για κάθε καταναλωτή

Διαβάστε περισσότερα

(Πολιτική. Οικονομία ΙΙ) Τμήμα ΜΙΘΕ. Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος. Αρχές Οικονομικής ΙΙ. 14/6/2011Εαρινό Εξάμηνο 2010-2011. (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1

(Πολιτική. Οικονομία ΙΙ) Τμήμα ΜΙΘΕ. Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος. Αρχές Οικονομικής ΙΙ. 14/6/2011Εαρινό Εξάμηνο 2010-2011. (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1 Αρχές Οικονομικής ΙΙ (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος Τμήμα ΜΙΘΕ Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος 2010-2011 Αρχές Οικονομικής ΙΙ (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1 Θεματικές Ενότητες Επισκόπηση της Μακροοικονομικής-Τα

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικό Πρόβλημα &

Οικονομικό Πρόβλημα & Οικονομικό Πρόβλημα & Οικονομική Επιστήμη Ανεπάρκεια Σπανιότητα Οικονομική επιστήμη Πως κατανέμονται οι διαθέσιμοι πόροι για την ικανοποίηση των αναγκών Περιορισμένοι Εργασία Κεφάλαιο Απεριόριστες Πρώτες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΙΙ (ΕΠΑ.Λ.) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΙΙ (ΕΠΑ.Λ.) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2009 2017 : ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10 1 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΙΙ (ΕΠΑ.Λ.) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2009 2017 ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10 Να απαντήσετε αν

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΩΤΕΡΑ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ηµεροµηνία και ώρα

Διαβάστε περισσότερα

Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές

Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές 7.1 Τι είναι το χρήμα; Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές 1) Ένα μειονέκτημα του συστήματος του αντιπραγματισμού είναι ότι Α) δεν υπάρχει εμπόριο. Β) οι άνθρωποι πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Εξετάσεις Η επιβολή από το κράτος κατώτατης τιμής στα αγροτικά προϊόντα έχει ως σκοπό την προστασία του εισοδήματος των αγροτών.

Εξετάσεις Η επιβολή από το κράτος κατώτατης τιμής στα αγροτικά προϊόντα έχει ως σκοπό την προστασία του εισοδήματος των αγροτών. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ Να σημειώσετε με Σ (σωστό) ή Λ (λάθος) στο τέλος των προτάσεων: 1. Η επιβολή από το κράτος ανώτατης τιμής σε ένα προϊόν δημιουργεί συνήθως «μαύρη αγορά». Εξετάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες ΒΑΘΜΟΣ:... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗ:... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:...ΤΜΗΜΑ:... ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος...21 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγικές Έννοιες... 25 1.1 Η Οικονομική Επιστήμη και οι Σχολές Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ: ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ

ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ: ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ: ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ Τεχνολογία και Συναρτήσεις Παραγωγής -H πλευρά της προσφοράς στην οικονομία μελετάει τη διαδικασία παραγωγής των αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνονται από τα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Σάββατο, 6 Ιουνίου 2009

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Ανταγωνιστική Ισορροπία

Γενική Ανταγωνιστική Ισορροπία Γενική Ανταγωνιστική Ισορροπία - Υποθέτουμε μια οικονομία που αποτελείται από: Δύο καταναλωτές 1,. Μία επιχείρηση. Δύο αγαθά: τον ελεύθερο χρόνο Χ και το καταναλωτικό αγαθό Α. - Οι προτιμήσεις των καταναλωτών

Διαβάστε περισσότερα

Η Διαχρονική Προσέγγιση στο Ισοζύγιο Πληρωμών

Η Διαχρονική Προσέγγιση στο Ισοζύγιο Πληρωμών Η Διαχρονική Προσέγγιση στο Ισοζύγιο Πληρωμών Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 1 Η Διαχρονική Προσέγγιση Η διαχρονική προσέγγιση έχει ως σημείο εκκίνησης τις τεχνολογικές και αγοραίες

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις στο 2 ο Διαγώνισμα Α.Ο.Θ. Γ Λυκείου Θ Ε Μ Α Τ Α

Απαντήσεις στο 2 ο Διαγώνισμα Α.Ο.Θ. Γ Λυκείου Θ Ε Μ Α Τ Α Θέμα Α Α.1. Σωστό Α.2. Λάθος Α.3. Σωστό Α.4. Λάθος Α.5. Σωστό Α.6. Λάθος Α.7. Το Α Α.8. Το Β Α.9. Το Β Α.10.Το Δ Απαντήσεις στο 2 ο Διαγώνισμα Α.Ο.Θ. Γ Λυκείου Θ Ε Μ Α Τ Α Α Ο Θ Θέμα Β Β.1. ΣΕΛΙΔΑ 22 Β.2.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ. 1. Τι πρέπει να κατανοήσει o μαθητής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ. 1. Τι πρέπει να κατανοήσει o μαθητής ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ 1. Τι πρέπει να κατανοήσει o μαθητής Είναι το πρώτο κεφάλαιο που εξετάζει τα οικονομικά φαινόμενα από μια διαφορετική οπτική, τη μακροοικονομική, και προσεγγίζει

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ 1. Τι πρέπει να κατανοήσει ο μαθητής Στον προσδιορισμό των τιμών οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς (και οι αντίστοιχες καμπύλες) εκφράζουν τις δυνάμεις της

Διαβάστε περισσότερα

Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (ΑΕΠ) καλείται η αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται μέσα σε ένα έτος. τελικά αγαθά είναι όσα δεν πρόκειται να υποστούν περαιτέρω επεξεργασία, δηλαδή όσα

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Ανταγωνιστική Ισορροπία και Αποτελεσματικές κατά Pareto Κατανομές σε Ανταλλακτική Οικονομία

Γενική Ανταγωνιστική Ισορροπία και Αποτελεσματικές κατά Pareto Κατανομές σε Ανταλλακτική Οικονομία Γενική Ανταγωνιστική Ισορροπία και Αποτελεσματικές κατά Pareto Κατανομές σε Ανταλλακτική Οικονομία Βασικές Υποθέσεις (i) Οι αγορές όλων των αγαθών είναι τέλεια ανταγωνιστικές. Οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

(1β) Μη Χωροθετικά Υποδείγματα Διαφοροποιημένου Προϊόντος με Ενδογενές Πλήθος Επιχειρήσεων

(1β) Μη Χωροθετικά Υποδείγματα Διαφοροποιημένου Προϊόντος με Ενδογενές Πλήθος Επιχειρήσεων (β) Μη Χωροθετικά Υποδείγματα Διαφοροποιημένου Προϊόντος με Ενδογενές Πλήθος Επιχειρήσεων Ελεύθερη Είσοδος και Ισορροπία Μηδενικών Κερδών - Η δυνατότητα νέων επιχειρήσεων να εισέρχονται ελεύθερα στην αγορά

Διαβάστε περισσότερα

Η οικονοµία στην Μακροχρόνια Περίοδο Τι είναι το κλασσικό υπόδειγµα;

Η οικονοµία στην Μακροχρόνια Περίοδο Τι είναι το κλασσικό υπόδειγµα; Η οικονοµία στην Μακροχρόνια Περίοδο Τι είναι το κλασσικό υπόδειγµα; Είναι ένα αρκετά απλό αλλά συνάµα θεωρητικά ισχυρό υπόδειγµα δοµηµένο γύρω από αγοραστές και πωλητές οι οποίοι επιδιώκουν τους δικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο 2.3 Η γένεση της οικονομικής σκέψης (Ξενοφών, Αριστοτέλης) 2.3 Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ : ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ : ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΥΚΛΟΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ «ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ» ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ : ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΛΕΤΣΟΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

3. ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ: ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ HECKSCHER-OHLIN

3. ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ: ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ HECKSCHER-OHLIN 3. ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ: ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ HESHER-OHIN Υπάρχουν δύο συντελεστές παραγωγής, το κεφάλαιο και η εργασία τους οποίους χρησιμοποιεί η επιχείρηση για να παράγει προϊόν Y μέσω μιας συνάρτησης παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Γιώργος Οικονομάκης geconom@central.ntua.gr Μάνια Μαρκάκη maniam@central.ntua.gr Συνεργασία: Φίλιππος Μπούρας Κομβικό-συστατικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία. 5 η Διάλεξη

Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία. 5 η Διάλεξη Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία 5 η Διάλεξη Αναγκαίοι ορισμοί - ορολογία Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν: Το εισόδημα της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας μιας χώρας, ανεξάρτητα σε ποιόν ανήκουν τα παραγωγικά

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016 ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΑΙ ΩΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: Παρασκευή 10 Ιουνίου 2016

Διαβάστε περισσότερα

Ημερομηνία: Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

Ημερομηνία: Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Ημερομηνία: Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΘΕΜΑ Α ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Στις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΟΣ

ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Κεφάλαιο 3 ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Εισαγωγή Ένα από τα βασικά συμπεράσματα του απλού νεοκλασικού υποδείγματος οικονομικής μεγέθυνσης, που παρουσιάστηκε στο Κεφάλαιο, είναι ότι δεν μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική. Η ζήτηση χρήματος

Μακροοικονομική. Η ζήτηση χρήματος Μακροοικονομική Η ζήτηση χρήματος Θα εξετάσουμε τη ζήτηση χρήματος (ρευστού) μέσα στην οικονομία και τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Βασικοί παράγοντες για τη διακράτηση ρευστών είναι για συναλλαγές,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΑΝΑΜΕΣΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗ 8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ. Όνομα/Επίθετο: ΟΜΑΔΑ Α

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗ 8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ. Όνομα/Επίθετο: ΟΜΑΔΑ Α ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗ 8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2015- ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Όνομα/Επίθετο: ΟΜΑΔΑ Α Για τις προτάσεις από Α1 μέχρι και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α Α.1 α. Λάθος β. Σωστό γ. Λάθος δ. Σωστό ε. Σωστό Α.2 β Α.3 γ ΟΜΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικά για Μη Οικονομολόγους Ενότητα 1: Το οικονομικό πρόβλημα

Οικονομικά για Μη Οικονομολόγους Ενότητα 1: Το οικονομικό πρόβλημα Οικονομικά για Μη Οικονομολόγους Ενότητα 1: Καθηγητής: Κώστας Τσεκούρας Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Σκοποί ενότητας Σε αυτή την ενότητα διατυπώνεται το βασικό

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Ανταγωνιστική Ισορροπία σε Οικονομία με Έναν Καταναλωτή και Έναν Παραγωγό

Γενική Ανταγωνιστική Ισορροπία σε Οικονομία με Έναν Καταναλωτή και Έναν Παραγωγό Γενική Ανταγωνιστική Ισορροπία σε Οικονομία με Έναν Καταναλωτή και Έναν Παραγωγό - Ορισμός. Μια ανταγωνιστική οικονομία που διέπεται από το θεσμό της ατομικής ιδιοκτησίας είναι μια οικονομία όπου: (i)

Διαβάστε περισσότερα

1. Σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης είναι η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων.

1. Σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης είναι η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων. ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο : ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1.1. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ Στις παρακάτω ερωτήσεις να σημειώσετε το χαρακτηρισμό Σ (σωστό) ή Λ (λάθος). 1.

Διαβάστε περισσότερα

To 2 ο Θεμελιώδες Θεώρημα Ευημερίας

To 2 ο Θεμελιώδες Θεώρημα Ευημερίας o 2 ο Θεμελιώδες Θεώρημα Ευημερίας - Το 1 ο Θεώρημα Ευημερίας (FW) εξασφαλίζει ότι η ανταγωνιστική ισορροπία είναι άριστη κατά Pareto αλλά δεν εξασφαλίζει μια ίση διανομή των οικονομικών οφελών μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

Philip McCann Αστική και περιφερειακή οικονομική. 2 η έκδοση. Chapter 1

Philip McCann Αστική και περιφερειακή οικονομική. 2 η έκδοση. Chapter 1 Philip McCann Αστική και περιφερειακή οικονομική 2 η έκδοση Chapter 1 Κεφάλαιο 5 Περιφερειακή εξειδίκευση, εμπόριο Modern και ανάλυση Urban and πολλαπλασιαστή Regional Economics Περιεχόμενα Εισαγωγή στις

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Πρόγραμμα Σπουδών: ιοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών Θεματική Ενότητα: ΕΟ 34 - Οικονομική Ανάλυση & Πολιτική ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Ακαδ. Έτος: 2010-11 ΟΝΟΜΑ - ΕΠΩΝΥΜΟ:.

Διαβάστε περισσότερα

Κοστολόγηση κατά προϊόν ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι

Κοστολόγηση κατά προϊόν ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι Εισαγωγή ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έχουμε αναφέρει ότι η κοστολόγηση προϊόντος είναι η διαδικασία υπολογισμού και διανομής του κόστους παραγωγής στα παραγόμενα αγαθά Η κατανόηση της διαδικασίας αυτής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Σ/Λ & Πολλαπλής Επιλογής Αντικείμενο μελέτης της μακροοικονομίας είναι (μεταξύ άλλων) η:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Σ/Λ & Πολλαπλής Επιλογής Αντικείμενο μελέτης της μακροοικονομίας είναι (μεταξύ άλλων) η: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Σ/Λ & Πολλαπλής Επιλογής 2.1 1. Η συνολική παραγωγή μιας χώρας μελετάται από τη μικροοικονομία. 2. Η φθορά που υφίσταται ο κεφαλαιουχικός εξοπλισμός στην πορεία του χρόνου, αποτιμημένη σε

Διαβάστε περισσότερα

Σύνολο ασκήσεων 5. Άσκηση 1. Υπολογίστε τις μερικές παραγώγους ως προς 1 ή κτλ (συμβολισμός ή κτλ) για τις παρακάτω συναρτήσεις

Σύνολο ασκήσεων 5. Άσκηση 1. Υπολογίστε τις μερικές παραγώγους ως προς 1 ή κτλ (συμβολισμός ή κτλ) για τις παρακάτω συναρτήσεις Σύνολο ασκήσεων 5. Άσκηση 1 Υπολογίστε τις μερικές παραγώγους ως προς 1 ή κτλ (συμβολισμός ή κτλ) για τις παρακάτω συναρτήσεις = 1 3 Για τη συνάρτηση CES (σταθερής ελαστικότητας υποκατάστασης) = ( ) =

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο

ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο 1. Γενικά για την επιχείρηση Η επιχείρηση αποτελεί ένα στοιχείο της κοινωνίας μας, το ίδιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. Ενότητα 3: Κλασικό Στατικό Υπόδειγμα: Θεωρητικό Πλαίσιο. Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. Ενότητα 3: Κλασικό Στατικό Υπόδειγμα: Θεωρητικό Πλαίσιο. Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ενότητα 3: Κλασικό Στατικό Υπόδειγμα: Θεωρητικό Πλαίσιο Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοικονομική. Ζήτηση και προσφορά

Μικροοικονομική. Ζήτηση και προσφορά Μικροοικονομική Ζήτηση και προσφορά Ο νόμος της ζήτησης Σύμφωνα με το Νόμο της Ζήτησης, όταν μειώνεται η τιμή ενός αγαθού, αυξάνεται η ζητούμενη ποσότητά του και το αντίστροφο με τους προσδιοριστικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ34. Απάντηση 2ης ΓΕ Επιμέλεια: Γιάννης Σαραντής. ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ 17 Περιστέρι ,

ΔΕΟ34. Απάντηση 2ης ΓΕ Επιμέλεια: Γιάννης Σαραντής. ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ 17 Περιστέρι , ΔΕΟ34 Απάντηση 2ης ΓΕ 2016-2017 Επιμέλεια: Γιάννης Σαραντής 1 Ερώτηση Α.1 α) Εάν στα πλαίσια του Κεϋνσιανού υποδείγματος ασκηθεί συσταλτική δημοσιονομική πολιτική με μείωση δημοσίων δαπανών και αύξηση

Διαβάστε περισσότερα

Εξετάσεις Θεωρίας και Πολιτικής Διεθνούς Εμπορίου Σεπτέμβριος Όνομα: Επώνυμο: Επιθυμώ να μην περάσω το μάθημα εάν η βαθμολογία μου είναι του

Εξετάσεις Θεωρίας και Πολιτικής Διεθνούς Εμπορίου Σεπτέμβριος Όνομα: Επώνυμο: Επιθυμώ να μην περάσω το μάθημα εάν η βαθμολογία μου είναι του ξετάσεις Θεωρίας και Πολιτικής ιεθνούς μπορίου Σεπτέμβριος 2007 Όνομα: πώνυμο: ριθμός Μητρώου: Έτος: πιθυμώ να μην περάσω το μάθημα εάν η βαθμολογία μου είναι του 1. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ακαδημαϊκό έτος 2012-2013 Τμήμα Οικονομικών Επιστημών

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ακαδημαϊκό έτος 2012-2013 Τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ακαδημαϊκό έτος 2012-2013 Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Χειμώνας-Άνοιξη Μάθημα: Δημόσια Οικονομική Διδασκαλία: Βασίλης Θ. Ράπανος Γεωργία Καπλάνογλου Ημερομηνία παράδοσης: Ερωτήσεις πολλαπλών

Διαβάστε περισσότερα

Ισοζύγιο Πληρωμών και Εισόδημα

Ισοζύγιο Πληρωμών και Εισόδημα Κεφάλαιο 3 Ισοζύγιο Πληρωμών και Εισόδημα 3.1 Σύνοψη Στο τρίτο κεφάλαιο του συγγράμματος περιγράφεται αναλυτικά το ισοζύγιο πληρωμών, καθώς και τα επί μέρους ισοζύγια στα οποία διακρίνεται. Στη συνέχεια

Διαβάστε περισσότερα

Σύνολο ασκήσεων 5. = = ( ) = = ( ) = p ln ( ) Για τη συνάρτηση CES (σταθερής ελαστικότητας υποκατάστασης)

Σύνολο ασκήσεων 5. = = ( ) = = ( ) = p ln ( ) Για τη συνάρτηση CES (σταθερής ελαστικότητας υποκατάστασης) Σύνολο ασκήσεων 5. Άσκηση 1 Υπολογίστε τις μερικές παραγώγους ως προς 1 ή,, (συμβολισμός ή,, ) για τις παρακάτω συναρτήσεις = 1 3 = ( 1 3 4 )= 1 1 3+5 3 +8ln( 1 )+ 4 = ( ) = +3 + +3 = ( ) = p ln ()+ +

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών

Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών 1. Έστω ότι μία οικονομία, που βρίσκεται πάνω στην καμπύλη των παραγωγικών της δυνατοτήτων, παράγει σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή 10 τόνους υφάσματος και 00 τόνους τροφίμων.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΑ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΑ 1. Στην περίπτωση των εξωτερικών επιβαρύνσεων στην παραγωγή, η επιβολή ενός φόρου ανά µονάδα προϊόντος ίσου µε το µέγεθος της οριακής εξωτερικής επιβάρυνσης µπορεί να οδηγήσει:

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικά Μαθηματικά

Οικονομικά Μαθηματικά Οικονομικά Μαθηματικά Ενότητα 9: Διηνεκείς Ράντες Σαριαννίδης Νικόλαος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Κεφάλαιο 5 ο : Ο Προσδιορισμός των Τιμών ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ Ασκήσεις 1. Οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς ενός αγαθού είναι: =20-2P και S =5+3P αντίστοιχα.

Διαβάστε περισσότερα

1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ

1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ 1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ Το διάγραμμα κυκλικής ροής της οικονομίας (κεφ. 3, σελ. 100 Mankiw) Εισόδημα Υ Ιδιωτική αποταμίευση S Αγορά συντελεστών Αγορά χρήματος Πληρωμές συντελεστών

Διαβάστε περισσότερα

www.onlineclassroom.gr ΜΕΡΟΣ Β Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών

www.onlineclassroom.gr ΜΕΡΟΣ Β Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών ΜΕΡΟΣ Β Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών Β.1 Διαπράττουμε το σφάλμα της σύνθεσης όταν θεωρούμε ότι: α. αυτό που ισχύει για ένα άτομο ισχύει μερικές φορές και για το σύνολο β. αυτό που ισχύει για ένα άτομο

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική. Διάλεξη 4 Η Καμπύλη IS

Μακροοικονομική. Διάλεξη 4 Η Καμπύλη IS Μακροοικονομική Διάλεξη 4 Η Καμπύλη IS 1 Η Νεοκλασική Σύνθεση Σε αυτή την διάλεξη θα αναπτύξουμε το πρώτο μέρος του IS-LM υποδείγματος To IS-LM υπόδειγμα προσπαθεί να εξηγήσει πως λειτουργεί η οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Q D1 = P και Q S = P.

Q D1 = P και Q S = P. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Ο ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ Να σηµειώσετε µε Σ (σωστό) ή Λ (λάθος) στο τέλος των προτάσεων: 1. Τιµή ισορροπίας είναι η τιµή στην οποία η ζητούµενη ποσότητα είναι ίση µε την προσφερόµενη ποσότητα.

Διαβάστε περισσότερα

πως θα θα παραχθούν αυτά τα προϊόντα αυτό εξαρτάται από την τεχνολογία που έχει στη διάθεσή της μια κοινωνία

πως θα θα παραχθούν αυτά τα προϊόντα αυτό εξαρτάται από την τεχνολογία που έχει στη διάθεσή της μια κοινωνία 2.1 ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (σελ 27-28) Η πολιτική οικονομία: είναι κοινωνική επιστήμη μελετάει τα οικονομικά φαινόμενα Το αντικείμενο της πολιτικής οικονομίας είναι η περιγραφή και η ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Συγκρουσιακές Θεωρήσεις Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 5ο (σελ. 128 136) Οι θέσεις του Althusser Οι θέσεις του Gramsci 2 Karl Marx (1818-1883)

Διαβάστε περισσότερα

Η άσκηση αναπαράγεται ταυτόχρονα στον πίνακα ανάλογα με όσο έχουν γράψει και αναφέρουν οι φοιτητές.

Η άσκηση αναπαράγεται ταυτόχρονα στον πίνακα ανάλογα με όσο έχουν γράψει και αναφέρουν οι φοιτητές. 1 2 Η άσκηση αναπαράγεται ταυτόχρονα στον πίνακα ανάλογα με όσο έχουν γράψει και αναφέρουν οι φοιτητές. Στόχος: Να αποδείξουν οι φοιτητές από μόνοι τους πόσες πολλές έννοιες βρίσκονται στην τομή των δύο

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών

Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών Β1) Υποθέστε ότι στη θέση ισορροπίας της αγοράς ενός αγαθού η ζήτησή του ως προς την τιμή του είναι ελαστική. Μία μείωση της προσφοράς του αγαθού, με όλους τους άλλους παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

25. Μία τυπική επιχείρηση που λειτουργεί σε καθεστώς τέλειου ανταγωνισμού, στη μακροχρόνια θέση ισορροπίας της: α. πραγματοποιεί θετικά οικονομικά κέρδη. β. πραγματοποιεί μηδενικά οικονομικά κέρδη. γ.

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ

H ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ H ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 2 Κλάδοι Οικονομικής (i) Μικροοικονομική: Αποφάσεις ατομικών νοικοκυριών- Επιχειρήσεων (ii) Μακροοικονομική: Μελέτη οικονομίας ως συνόλου Βασικά Ζητήματα που απασχολούν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ( )

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ( ) ΘΕΜΑ Α Α1. α. Σωστό ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (14.06.2017) ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ β. Λάθος γ. Λάθος δ. Λάθος ε. Σωστό Α2. Σωστή επιλογή (γ) Α3. Σωστή επιλογή (δ) ΘΕΜΑ Β Β1. Σχολικό Βιβλίο (σελ. 16-17)

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικές ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής: Κεφάλαιο 1 ο

Επαναληπτικές ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής: Κεφάλαιο 1 ο Επαναληπτικές ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής: Κεφάλαιο 1 ο 1. Σε γραµµική ΚΠ της µορφής Y = a+ β X : α. Η µέγιστη ποσότητα για το αγαθό Υ παράγεται όταν Y = β β. Η µέγιστη ποσότητα για το αγαθό Χ παράγεται

Διαβάστε περισσότερα

2 Η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων και το κόστος

2 Η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων και το κόστος 2 Η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων και το κόστος ευκαιρίας Σκοπός Στο παρόν κεφάλαιο οι φοιτητές «γνωρίζονται» με το οικονομικό πρόβλημα. Μαθαίνουν την έννοια του κόστους ευκαιρίας, του οικονομικού κέρδους,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2015 Β ΦΑΣΗ ÓÕÍÅÉÑÌÏÓ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2015 Β ΦΑΣΗ ÓÕÍÅÉÑÌÏÓ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ / ΕΠΙΛΟΓΗΣ Ηµεροµηνία: Παρασκευή 17 Απριλίου 2015 ιάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ Α.1 Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα