Η έμμισθη οικιακή εργασία περιγράφεται από την βιβλιογραφία των κοινωνικών επιστημόνων ως

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η έμμισθη οικιακή εργασία περιγράφεται από την βιβλιογραφία των κοινωνικών επιστημόνων ως"

Transcript

1 Ανακοίνωση στο Συνέδριο με τίτλο «Φύλο, Χρήμα και Ανταλλαγή», Μυτιλήνη 9-11 Δεκεμβρίου, 2005 Πηνελόπη Τοπάλη Από την ανάγκη των εργοδοτριών στην φροντίδα των οικιακών βοηθών: Πολιτισμικές νοηματοδοτήσεις μίας εργασιακής σχέσης από Ελληνίδες και Φιλιππινέζες οικιακές βοηθούς στην Αθήνα * Η έμμισθη οικιακή εργασία περιγράφεται παραδοσιακά ως μία σχέση ιεραρχίας ή εξουσίας. Η παρούσα έρευνα, απομακρυνόμενη από αυτή την προοπτική, προβληματικοποιεί τις ίδιες τις έννοιες της ιεραρχίας και της εξουσίας αναζητώντας τους πολιτισμικά ορισμένους τρόπους νοηματοδότησης της παραπάνω σχέσης. Επιχειρώντας μία συγκριτική παράθεση των εμπειριών και εννοιολογήσεων της σχέσης οικιακής βοηθού και εργοδότριας από δύο εθνοτικές ομάδες, τις Ελληνίδες και τις Φιλιππινέζες οικιακές βοηθούς, αναδεικνύει στο κοινό πλαίσιο του οικιακού χώρου και στο αστεακό περιβάλλον της Αθήνας δύο διαφορετικές νοηματοδοτήσεις της εργασίας, της εργασιακής σχέσης, αλλά και του οικιακού χώρου. Μέσα από τις διαφορετικές αποτυπώσεις της σχέσης (ως «ανάγκη» από τις Ελληνίδες, ως φροντίδα από τις Φιλιππινέζες) αναδύονται διαφορετικοί προσανατολισμοί του εαυτού που μεταμορφώνουν το πλαίσιο του αθηναϊκού οικιακού χώρου. Η έμμισθη οικιακή εργασία περιγράφεται από την βιβλιογραφία των κοινωνικών επιστημόνων ως μία σχέση αυστηρά δομημένη πάνω σε μία εξουσιαστική ή ιεραρχική βάση. Οι μελέτες για την έμμισθη οικιακή εργασία μπορούν να ενταχθούν σε δύο γενικές κατηγορίες: σε αυτές που παρουσιάζουν τις οικιακές βοηθούς να διαχειρίζονται, μάλλον στιγμιαία και άτονα- την ιεραρχική τους σχέση με τις εργοδότριες (Cock 1980, Glenn 1986, Rollins 1985, Hansen 1989, Chin 1998, Parrenas 2001) 1, και σε εκείνες όπου το ιεραρχικό περιεχόμενο της σχέσης παρουσιάζεται ως τόσο ισχυρό και αναμφισβήτητο που οι οικιακές βοηθοί καταλήγουν να κινούνται μέσα του πάντοτε ενισχύοντάς το και ποτέ αμφισβητώντας το αποτελεσματικά (Colen 1989, Romero 1992, Anderson 2000, Constable 1997α,β) 2. H απουσία τοποθέτησης λεκτικών και εξω-λεκτικών πρακτικών των οικιακών βοηθών- μεταναστριών στα πολιτισμικά πλαίσια μέσα στα οποία εγγράφονται οδηγεί τελικά σε μία σταδιακή ομογενοποίηση των οικιακών βοηθών ανεξαρτήτως εθνοτικής ή πολιτισμικής ταυτότητας ενώ παράλληλα αναδεικνύει την έμμισθη οικιακή εργασία σε ένα πλαίσιο δράσης που ακυρώνει την πολιτισμική διαφορά και την τελικά τη δράση των υποκειμένων. Συνολικά, η κοινωνιολογική και ανθρωπολογική ενασχόληση με το ζήτημα της έμμισθης οικιακής εργασίας έχει διαχειριστεί το ζήτημα της σχέσης εργοδοτριών και οικιακών βοηθών με * Η παρούσα έρευνα διενεργήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος Πυθαγόρας: Ενίσχυση Ερευνητικών Ομάδων του Πανεπιστήμιου Αιγαίου του υποέργου 2 που συγχρηματοδοτείται κατά 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και κατά 25% από Εθνικούς Πόρους (ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ).

2 επίκεντρο και σκοπό την ανάδειξη της ασυμμετρίας και εκμετάλλευσης που χαρακτηρίζει αυτή την σχέση. Ο λόγος των οικιακών βοηθών στο βαθμό που έρχεται να εξυπηρετήσει την σκοπιά αυτή, παραμένει παθητικός και ασήμαντος, ντροπαλός και αδύναμος να ανατρέψει μία παγιωμένη θεσμικά, οικονομικά, πολιτισμικά, ταξικά, και έμφυλα σχέση ιεραρχίας και υποτέλειας. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τον λόγο των εργοδοτριών, που εδώ φέρει ένα αδιαμφισβήτητο εξουσιαστικό περιεχόμενο. Η έννοια του πλαισίου όντας εντυπωσιακά απούσα, καταδικάζει τόσο υποκείμενα όσο και πολιτισμικές παραμέτρους σε ένα βουβό ρόλο στο βωμό μίας επαναστατικής κατά τ άλλα-πολιτικής τοποθέτησης που εξαντλείται στη διαπίστωση ιεραρχιών, στην θυματοποίηση των υποτελών (παρά τις συνεχείς, αξιοπρεπείς αλλά τελικά πάντοτε ανεπαρκείς προσπάθειες αντίστασής τους), και την καταδίκη των υπευθύνων. Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να ερμηνεύσει τη δράση των υποκειμένων Φιλιππινέζων και Ελληνίδων οικιακών βοηθών δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον τρόπο με τον οποίο συγκροτούν με λεκτικά μέσα το περιεχόμενο της έμμισθης οικιακής εργασίας, του οικιακού χώρου και της εργασιακής σχέσης. Ο εντοπισμός των ιθαγενών λεκτικών κατηγοριών, η ανάδειξη του περιεχομένου τους, και η τοποθετέτησή τους σε συγκεκριμένα πολιτισμικά συμφραζόμενα όπως αυτά ορίζονται από τις εθνογραφίες της Ελλάδας και των Φιλιππίνων συνιστούν τον τρόπο ανάδειξης των αντιλήψεων των οικιακών βοηθών των δύο εθνοτικών ομάδων για τον άλλο, ή καλύτερα την άλλη, τον εαυτό και τη σχέση. Το υλικό που ακολουθεί έχει συλλεγεί στα πλαίσια της διδακτορικής μου διατριβής καθώς και της μεταδιδακτορικής έρευνας που διεξήγαγα (που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη) τις περιόδους και Η έρευνα αφορά Φιλιππινέζες οικιακές βοηθούς ηλικίας ετών προερχόμενες από μεσαστικά στρώματα και σε πολλές περιπτώσεις πτυχιούχους ΑΕΙ και Ελληνίδες οικιακές βοηθούς ηλικίας ετών προερχόμενες από μικροαστικά στρώματα και αποφοίτους δημοτικού σχολείου και γυμνασίου. Ελληνίδες οικιακές βοηθοί και η σχέση ως «ανάγκη»

3 Η σχέση εργοδοτριών και οικιακών βοηθών περιγράφεται συνήθως στις πρώτες συναντήσεις και συνεντεύξεις με Ελληνίδες οικιακές βοηθούς ως μία σχέση χωρίς προβλήματα και χωρίς συγκρούσεις. στη συνέχεια, όμως, αναδεικνύονται με ένταση ζητήματα όπως της κλεψιάς ή διαφόρων ιδιοτροπιών της εργοδότριας που μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στην εγκατάλειψή της από την οικιακή βοηθό. Και στις δύο περιπτώσεις έμφαση δίνεται στην δυνατότητα επιλογών που διαθέτει η οικιακή βοηθός, στην ελευθερία της να κινηθεί σε διαφορετικά εργασιακά περιβάλλοντα και στην βασική της δέσμευση που απορρέει από την «ανάγκη» της εργοδότριας να έχει κάποιον για τη διεκπεραίωση των οικιακών καθηκόντων. Η «ανάγκη» της εργοδότριας, και σε καμία περίπτωση η επιλογή της, φαίνεται να συνιστά τον κορμό της σχέσης ο οποίος δομείται με βάση τα αισθήματα «λύπησης» που τρέφει η οικιακή βοηθός για αυτήν. Επιπλέον, η «λύπηση» είναι ένα αμοιβαίο συναίσθημα που ρέει αμφίδρομα και στην περίπτωση της οικιακής βοηθού μεταφράζεται σε «στήριξη» από την πλευρά της εργοδότριας (συνήθως οικονομική). Η σχέση οικιακής βοηθού και εργοδότριας περιγράφεται μέσα από τον λόγο των οικιακών βοηθών ως μία απόλυτη σχέση εξάρτησης από την πλευρά της εργοδότριας. Η «ανάγκη» της εργοδότριας όχι μόνο επιτρέπει την άσκηση της οικιακής εργασίας από την οικιακή βοηθό αλλά επιτρέπει ή και επιβάλλει την υπέρβαση των ορίων αυτού που συνιστά το σύνηθες περιεχόμενο της οικιακής εργασίας και την ανάθεση επιπλέον καθηκόντων ιδιαίτερα στην περίπτωση που η «ανάγκη» αυτή ορίζεται ως απόρροια της μεγάλης ηλικίας της εργοδότριας. Ηλικιωμένοι άντρες και γυναίκες εργοδότριες έχουν «ανάγκη» από τη βοήθεια της οικιακής βοηθού η οποία δεν μπορεί παρά λόγω «λύπησης» να τους την προσφέρει ανεχόμενη τις όποιες παραξενιές τους και επιτελώντας εργασίες που δεν εμπίμπτουν ακριβώς στα καθήκοντά της. Ψώνια (εργασία πέρα των ορίων του οικιακού χώρου) ή μαγείρεμα (εργασία που συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο του οικιακού χώρου) είναι μερικές από τις εργασίες που επιτελούνται λόγω της ηλικίας των εργοδοτών και με αναφορές όχι μόνο τη σωματική τους κατάσταση και ανικανότητα αλλά και την απώλεια ή τη μη ύπαρξη οικογένειας: «Οικογένεια έχει. Τι να τη μαγειρέψω εγώ; Απλώς την κάνω τους ντολμάδες» (Α2:4). Από την άλλη μεριά, η «ανάγκη» με αναφορά σε νεότερες εργοδότριες ορίζεται στη βάση της εργασιακής απασχόλησης των ίδιων των εργοδοτριών και συνδέεται άμεσα με την ίδια την επιτέλεση της οικιακής εργασίας: «Δηλαδή στην ανάγκη ήταν όλοι [ ] δηλαδή

4 άνθρωποι όχι ότι τους περισσεύανε, να κάνουν τις κυρίες, να πουν ξες κάτι;» (Α3:15). Η αδυναμία των εργοδοτριών να φροντίσουν τον οικιακό τους χώρο, και όχι η αποχή τους από τα οικιακά καθήκοντα, αδυναμία όχι εγγενής αλλά οφειλόμενη στην «ανάγκη» τους για εργασία είναι ο λόγος για τον οποίο οι Ελληνίδες οικιακές βοηθοί εργάζονται. Τέλος, σε κάποιες περιπτώσεις που ούτε ηλικιωμένοι είναι οι εργοδότες, ούτε εργάζονται δε γίνεται πλέον ρητά λόγος για «ανάγκη» αλλά αναπτύσσεται μία αφήγηση γύρω από το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει η εργοδότρια. Επιπλέον, εισάγεται εδώ δειλά το ζήτημα της εργασίας επί πληρωμή Τώρα εκείνο εκεί πάνου αν είναι αράχνη, αν είναι βρώμικο, εσύ δεν μπορείς να το κάνεις, να ανέβεις απάνω. Ε, τι θα πω; Ξες κάτι δεν ανεβαίνω εγώ εκεί απάνω; Μα θα μου πει γι αυτό σε πήρα. Άμα μπορούσα να το κάνω δε θα σε πλήρωνα» (Α1:8) Μέσα στον οικιακό χώρο και κατά την επιτέλεση της οικιακής εργασίας αυτό που τονίζεται είναι η οικειοποίηση του οικιακού χώρου. «Ανάγκη» και «λύπηση» καταργούν το εργασιακό περιεχόμενο του οικιακού χώρου και τον καθιστούν έναν χώρο οικείο, ένα σπίτι. Η διαδικασία οικειοποίησης είναι αποτέλεσμα της σχέσης με την εργοδότρια και μίας αμοιβαίας διάθεσης προς αυτό τον σκοπό. Η εργοδότρια δίνει τα κλειδιά της στην οικιακή βοηθό παγιώνοντας μία σχέση «εμπιστοσύνης» και η οικιακή βοηθός αφήνεται μόνη και χωρίς επίβλεψη να επιτελέσει τα οικιακά καθήκοντα «[ ]οι περισσότερες τώρα, πήγαινα μοναχιά μου, και κλειδιά, αυτά, δηλαδή σα να μπαινα στο σπίτι μου» (Α4:19). Σημαντικό είναι, σε κάθε περίπτωση, ότι οι εργοδότριες δεν επιλέγουν την επιτέλεση της οικιακής εργασίας από άλλη γυναίκα αλλά παρουσιάζονται να εξαναγκάζονται σε αυτήν λόγω της αδυναμίας τους να την επιτελέσουν. Κατ αναλογία, οι οικιακές βοηθοί δεν επιλέγουν την επιτέλεση της οικιακής εργασίας ή την επιλέγουν μάλλον απρόθυμα και ως αποτέλεσμα συναισθήματος, της «λύπησής» τους για τις εργοδότριες σε απάντηση της «ανάγκης» που εκείνες εκφράζουν. Σε κάθε περίπτωση η σχέση Ελληνίδας οικιακής βοηθού και Ελληνίδας εργοδότριας περιγράφεται από τις Ελληνίδες οικιακές βοηθούς ως μία σχέση στην οποία οι άνθρωποι δεν εμπλέκονται αυθόρμητα και αβίαστα αλλά εξωθούνται είτε γιατί έχουν ανάγκη, είτε γιατί πρέπει να καλύψουν μιαν ανάγκη. Μέσα από τις αφηγήσεις των γυναικών αυτών η παντοδύναμη Ελληνίδα εργοδότρια «νοικοκυρά» αναδύεται σε μειονεκτούσα ή ελλειματική «νοικοκυρά». Το κενό που αυτή η μειονεξία της αφήνει έρχεται να συμπληρωθεί από την πρωταγωνίστρια πλέον

5 Ελληνίδα οικιακή βοηθό που αποκαθιστά την τιμή τρόπον τινά- του «σπιτιού» στο οποίο εργάζεται και με το οποίο δείχνει ουσιαστικά να ταυτίζεται 3. Φιλιππινέζες οικιακές βοηθοί και η σχέση ως «φροντίδα» Με την είσοδό τους στον ελληνικό χώρο και στο πεδίο της έμμισθης οικιακής εργασίας, όπως και σε μετέπειτα φάσεις της μεταναστευτικής τους πορείας, οι Φιλιππινέζες οικιακές βοηθοί επιχειρούν να παγιώσουν κατά την επαφή τους με τις Ελληνίδες εργοδότριες μία ιδιαίτερου τύπου σχέση, μία σχέση care [ φροντίδας ]. Η σχέση αυτή φέρει δύο διακριτά χαρακτηριστικά: πρώτον, τη σιωπή ως μέσο επικοινωνίας των δύο μερών, ως άρρητη παρατήρηση των συνηθειών και αναγκών του άλλου αλλά και ως μέσο έκφρασης των αναγκών αυτών. δεύτερον, την ανταπόδοση των όσων προσφέρονται από το ένα μέλος στο άλλο. Όσον αφορά στο πρώτο χαρακτηριστικό, πρέπει να σημειωθεί ότι η πρακτική της σιωπής συνίσταται τόσο στην απουσία ομιλίας όσο και στον τρόπο με τον οποίο το σώμα απευθύνεται στον άλλο. Η μεσολάβηση της ομιλίας για την κατανόηση των όσων επιβάλλει μία εργασιακή σχέση στον οικιακό χώρο θεωρείται ανάρμοστη 4. Η εύρρυθμη σχέση δεν ορίζεται ως μία σχέση ισότητας αλλά ως μία επικοινωνία που διαμορφώνεται μέσα από την άρρητη ανταλλαγή ενδιαφέροντος δημιουργώντας εκατέρωθεν θετικά συναισθήματα αγάπης, στοργής, συμπόνοιας. Με την είσοδό τους, λοιπόν, στον ελληνικό οικιακό χώρο οι Φιλιππινέζες γυναίκες παρατηρούν τις συνήθειες της ελληνικής οικογένειας και τις καταγράφουν προσεκτικά ώστε να μπορούν, ακολούθως, να τις προβλέψουν και να τις ικανοποιήσουν χωρίς να χρειαστεί να τους επισημανθεί ρητά κάτι τέτοιο. Η όλη διαδικασία της όσο το δυνατόν γρηγορότερης αποτύπωσης των τρόπων με τους οποίους οι εργοδότριες δομούν τη μέρα τους, και τη ζωή τους στον οικιακό τους χώρο περιλαμβάνει απλά καθημερινά ζητήματα Όσο διευρύνεται η καταγραφή και εμβαθύνει η κατανόηση των συνηθειών, των προβλημάτων, και της συναισθηματικής κατάστασης των εργοδοτών, τόσο η οικιακή βοηθός βρίσκεται να προλαβαίνει την ικανοποίηση των αναγκών τους και να θέτει αποτελεσματικότερα τους όρους μίας σχέσης φροντίδας. Μέρος του τρόπου σχετίζεσθαι με τον άλλο, αποτελούν όχι μόνο οι περιοχές εστίασης της παρατήρησης αλλά και ο τρόπος με τον οποίο οι Φιλιππινέζες γυναίκες παρατηρούν: ένας

6 τρόπος σιωπηλός όσον αφορά την ομιλία, αλλά και αθόρυβος αναφορικά με το σύνολο του σώματος. Χρησιμοποιώ, εδώ, τον όρο σιωπή και τα παράγωγά του ως έναν προνομιακό περιγραφικό όρο για την αποτύπωση αυτής της ιδιάζουσας σωματικής κατάστασης ύπαρξης και συσχέτισης που χαρακτηρίζει τις Φιλιππινέζες μετανάστριες, ως έναν όρο που μπορεί να περιλάβει τις ποιότητες του ήπιου, του ήσυχου, του διαχυμένου, του αθόρυβου, του ελάχιστου, του αμβλυμένου. Περιγράφω, λοιπόν, ως σιωπηλό το βλέμμα των Φιλιππινέζων γυναικών που δεν καρφώνεται επιδεικτικά στον άλλο, οικείο ή μη, αλλά ρέει επάνω του επιχειρώντας πάντα να διαφύγει της προσοχής του. Περιγράφω ως αθόρυβο το σώμα της Φιλιππινέζων οικιακών βοηθών που κινείται απαρατήρητο γύρω από τα μέλη της οικιακής ομάδας εκφράζοντας με έναν ανεπαίσθητο τρόπο τη διαθεσιμότητά του, αλλά και την απροθυμία του για επιβολή πάνω στους άλλους. Ένα σώμα που κινούμενο πάνω σε μία φυγόκεντρο τροχιά και τοποθετημένο στις παρυφές του χώρου όπου τελείται κάθε φορά η οικιακή δράση (κουζίνα, σαλόνι) από τα συγγενή μέλη της ελληνικής οικιακής ομάδας δηλώνει την πρέπουσα απόσταση για την διαμόρφωση μιας σχέσης φροντίδας 5. Η ανταπόδοση, το δεύτερο βασικό χαρακτηριστικό των σχέσεων care παίρνει, σύμφωνα με τις αφηγήσεις των Φιλιππινέζων γυναικών, δύο μορφές. Άλλοτε συνίσταται στην συνεχή και εξίσου σιωπηλή και άρρητη παρατήρηση, από την πλευρά των εργοδοτών, ζητημάτων που σχετίζονται με την οικιακή βοηθό. πρωτεύοντα ρόλο παίζει και πάλι εδώ η αποτύπωση και αναγνώριση της συναισθηματικής της κατάστασης μέσα από την έκφραση του προσώπου της, και τον τρόπο με τον οποίο το σώμα της ηχεί κατά την επιτέλεση των οικιακών καθηκόντων. Σε άλλες περιπτώσεις συνίσταται στην στιγμιαία απόδοση ενός χρηματικού δωρισμού από την πλευρά πάντα των εργοδοτών. Όταν η άρρητη παρατήρηση δεν αποτελεί μέρος των πρακτικών των εργοδοτριών απέναντι στις Φιλιππινέζες γυναίκες είναι η μία και τελική χρηματική ανταπόδοση αυτή που παρουσιάζεται να ξεπλένει όλες τις προηγούμενες αποτυχημένες προσπάθειες διαμόρφωσης μίας σχέσης φροντίδας. Το χαρακτηριστικό της ανταπόδοσης που εμφανίζεται ως συστατικό στοιχείο των σχέσεων φροντίδας στο ελληνικό μεταναστευτικό πλαίσιο, εμφανίζεται και ως συστατικό στοιχείο των σχέσεων γονιών-παιδιών στο φιλιππινέζικο συγγενειακό πλαίσιο όπως αυτό καταγράφεται

7 από ανθρωπολογικές και ιστορικές μελέτες των Φιλιππίνων. Συνολικά, οι συγγενειακές σχέσεις ορίζονται στο φιλιππινέζικο συμπεριέχον ως σχέσεις ανταπόδοσης (Rafael 2000: 47). Παρά τη συνάρθρωση του περιεχομένου της έννοιας της φροντίδας [care] με τη συγγενειακή πρακτική στο φιλιππινέζικο πλαίσιο, στην Ελλάδα η συγγενειακή ορολογία (με το παραδοσιακό της περιεχόμενο) ήταν κραυγαλέα απούσα στις περιγραφές της σχέσης με την εργοδότρια. Το νόημα που η ορολογία αυτή αποκτούσε μέσα από τη χρήση της από τις Ελληνίδες εργοδότριες την καθιστούσε άκρως επικίνδυνη για τις Φιλιππινέζες οικιακές βοηθούς καθώς ακύρωνε τον βασικό της χαρακτηριστικό, τον ανταποδοτικό της χαρακτήρα. Το γεγονός αυτό δείχνει τη διαμόρφωση, από την πλευρά των Φιλιππινέζων γυναικών, ενός μετασχηματισμού που συντελείται στο μοντέλο οικιακής και εργασιακής σχέσης στο ελληνικό μεταναστευτικό συμπεριέχον και μέσα από τη διαπολιτισμική επαφή, μέσα από την κατασκευή ενός ιδιότυπου μοντέλου συσχέτισης που, αν και μη συγγενειακή, ορίζεται με όρους φροντίδας. Μέσα από τη συγκριτική μελέτη Ελληνίδων και Φιλιππινέζων οικιακών βοηθών προβάλλουν δύο διαφορετικοί τρόποι εννοιολόγησης της σχέσης με τις Ελληνίδες εργοδότριες αλλά και δυο διαφορετικοί τρόποι συγκρότησης του εαυτού και του άλλου. Και στις δυο περιπτώσεις έχουμε την ανάδυση ενός εαυτού προσανατολισμένου μέσω συναισθημάτων στην «ανάγκη» ή στις ανάγκες του άλλου. Στην πρώτη περίπτωση ο εαυτός συγκροτείται στην βάση μίας ομοιότητας με τον άλλο που κατασκευάζεται μέσα από τον μετασχηματισμό του άλλου σε μειονεκτούντα σε χρόνο, ικανότητα και ηλικία. Η μειονεξία της «νοικοκυράς» αποτυπώνεται στη αταξία που χαρακτηρίζει τον οικιακό χώρο και συνακόλουθα η μετατροπή του σε έναν τόπο τάξης και καθαριότητας έρχεται να δηλώσει το συμπληρωματικό χαρακτήρα της σχέσης οικιακής βοηθού και νοικοκυράς. Στη δεύτερη περίπτωση ο εαυτός συγκροτείται στην βάση μίας σταδιακής ομοιότητας με τον άλλο όπως αυτός προκύπτει μέσα από την παρατήρηση αλλά και αναδύεται ως αυξανομενα ανταποδοτικός. Σε αντίθεση με τις Ελληνίδες οικιακές βοηθούς που έρχονται να ορίσουν τη σχέση με όρους θέσης (που εξισορροπούνται μέσα από τη συμπληρωματικότητα), οι Φιλιππινέζες οικιακές βοηθοί ορίζουν τη σχέση με όρους διαδικασίας και κατασκευής. Τόσο η

8 εργοδότρια όσο και η ίδια η οικιακή βοηθός δεν προϋπάρχουν ως μειονεκτούντα ή πλεονεκτούντα μέλη μιας σχέσης. Η ανταπόδοση είναι συνάρτηση μίας κατάστασης κατανόησης από τη σκοπιά του άλλου και είναι συνεχώς σε εξέλιξη. Πρέπει να περάσει ένα ιδιαιτέρως μεγάλο χρονικό διάστημα (5-10 χρόνια) για να παγιωθεί το συμπέρασμα ότι η σχέση δεν είναι ανταποδοτική, δεν είναι σχέση care, δεν είναι σχέση. Μία δεύτερη διαφορά από τις Ελληνίδες οικιακές βοηθούς είναι ότι η σχέση δεν αποτυπώνεται στον οικιακό χώρο αλλά στο ίδιο το σώμα. Αν το ενδιαφέρον των Ελληνίδων οικιακών βοηθών εστιάζει στην ύπαρξη αλλά και τη διατήρηση της οικιακής ευταξίας καθώς η συμπληρωματικότητα της σχέσης επιτελείται πάνω στο σώμα του «σπιτιού», το ενδιαφέρον των Φιλιππινέζων οικιακών βοηθών εστιάζει στο ίδιο το σώμα και στη συσχετική του δράση. Η παρούσα ανάλυση συνιστά μία επιμέρους ανίχνευση των δυνατοτήτων της ερμηνευτικής προσέγγισης στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων. Επικεντρώθηκε σε ένα πολύ μικρό σημείο της επαφής οικιακών βοηθών και εργοδοτριών και μόνο από την μεριά των οικιακών βοηθών χωρίς να λάβει υπόψιν της διαφορές εργοδοτριών καθώς και τις διαφορετικές αντιδράσεις τους απέναντι στις ομοεθνείς ή αλλοεθνείς οικιακές βοηθούς. Άφησε επίσης ανοιχτό το ζήτημα της χρήσης των συγκεκριμένων ιθαγενών εννοιών σε άλλα πεδία δράσης των οικιακών βοηθών με χαρακτηριστικά εδώ το πεδίο της θρησκευτικότητας για τις Φιλιππινέζες και της συγγένειας για τις Ελληνίδες οικιακές βοηθούς. Το ζήτημα ήταν να δοκιμαστούν τα όρια της ερμηνευτικής προσέγγισης σε ένα πεδίο όπου η ερμηνευτική δε φαίνεται να έχει καμία θέση. Τα συμπεράσματα της πολύ περιορισμένης αυτής μελέτης δείχνουν ότι οι ιθαγενείς πρακτικές συγκροτούν τελικά από μόνες τους μορφώματα ή και δομές δράσης που βρίσκονται ίσως πολύ πιο κοντά στις αποσπασματικές, και άκρως υποκειμενικές κοινωνικές πραγματικότητες μας. ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1 H Cock (1980) καταγράφει τρεις τύπους σχέσεων: αυστηρά ιεραρχικές, τυπικές εργασιακές σχέσεις μεταξύ εργοδοτριών και οικιακών βοηθών, προσωπικές σχέσεις που χαρακτηρίζονται από αμοιβαία εμπιστοσύνη και φροντίδα, και τέλος, προσωπικές μεν σχέσεις αλλά με έντονα πατερναλιστικές συμπεριφορές από την πλευρά των εργοδοτριών. Οι επιθυμητές σχέσεις είναι οι σχέσεις όπου εκφράζεται φροντίδα [care] από τη μεριά των εργοδοτριών, που μεταξύ άλλων συνίστανται στο να μιλάει ανοιχτά στην οικιακή της βοηθό για ό,τι νιώθει και να μην κρατάει πράγματα μέσα της (Cock 1980: 92-93). Οι πατερναλιστικές συμπεριφορές, από την άλλη, που πρακτικά συνεπάγονται την πληρωμή των οικιακών βοηθών σε είδος, ή τη λήψη μίας σειράς δώρων που αποσκοπούν στην πλήρη και απόλυτη αφοσίωση των δεκτών, προσλαμβάνονται αρνητικά. (ο.π.: 101). Η μελέτη της Rollins (1985), κινούμενη στο πεδίο της κοινωνικής ψυχολογίας, εστιάζει στη σχέση μεταξύ Αμερικανίδων εργοδοτριών και εθνοτικά άλλων, μαύρων κυρίως, οικιακών βοηθών. Η διερεύνηση της σχέσης αυτής στοχεύει στο να αντλεί από το πολιτισμικό συμπεριέχον των υποκειμένων (Rollins 1985: 92) πράγμα που τελικά καταφέρνει με έναν εξαιρετικά αμυδρό και γενικό τρόπο. Η Rollins επικεντρώνεται στις αντιλήψεις των δύο μελών για το τι συνιστά οικιακή εργασία (χρόνος επιτέλεσης, κριτήρια επιλογής οικιακής βοηθού, μισθοί) αλλά και στο κοινωνικό προφίλ των συμμετεχόντων (εργασία, οικονομική κατάσταση,

9 οικογενειακή παράδοση οικιακής εργασίας, κ.α.). Οι εργοδότριες παρουσιάζονται να επιδεικνύουν απέναντι στις οικιακές βοηθούς εξουσιαστικές συμπεριφορές που εμπεριέχουν χαρακτηριστικά φροντίδας αλλά και υποτίμησης και εξευτελισμού διαμορφώνοντας σχέσεις ανάλογες με εκείνες μεταξύ της προστατευτικής μητέρας και του αδαούς, ανόητου παιδιού (ο.π.: 186). Η Glenn (1986) εστιάζει στον έντονα προσωπικό και ιεραρχικό χαρακτήρα της σχέσης μεταξύ Γιαπωνέζων οικιακών βοηθών και Αμερικανίδων εργοδοτριών. Οι αμοιβαίες υποχρεώσεις, απομεινάρι των φεουδαρχικών αξιών, έρχονται να οργανώσουν τη σχέση μεταξύ των δύο μελών πάνω στους άξονες της αφοσίωσης (για τις οικιακές βοηθούς) και της φροντίδας (για τις εργοδότριες). Οι οικιακές βοηθοί περιγράφουν τη σχέση τους συχνά με συγγενειακούς όρους (οικογένειας, μητέρας-κόρης, γιαγιάςεγγονής) αλλά η συγγραφέας επισημαίνει και τις μητρικές καταπιεστικές συμπεριφορές των εργοδοτριών (π.χ. δωρισμός χρησιμοποιημένων αντικειμένων). Αν οι παραπάνω συμπεριφορές στοιχειοθετούν τον προσωπικό χαρακτήρα της σχέσης, ο ιεραρχικός αναδεικνύεται μέσα από την απαίτηση ένδυσης με στολή εργασίας, την χρήση υποτιμητικών λέξεων (υπηρέτρια, maid ), και την κακής ποιότητας διατροφή για την οικιακή βοηθό (Glenn 1986: 159). Σε κάθε περίπτωση, οι Γιαπωνέζες οικιακές βοηθοί αποφεύγουν τα παράπονα για την εργασία τους και την εγκαταλείπουν με δυσκολία (καθώς παραβιάζει την αξία της καρτερίας ). Όταν συμβαίνει αυτό επινοούν δικαιολογίες που σχετίζονται με την προσωπική τους ζωή (αρρώστια, επιστροφή στην πατρίδα) και ποτέ δεν ασκούν κριτική στους εργοδότες προσπαθώντας να διατηρήσουν την ατομική τους αξιοπρέπεια αλλά και εκείνη των εργοδοτών (Glenn 1986: 164). Μία ανθρωπολογική προσέγγιση της οικιακής εργασίας στη Ζάμπια επιχειρεί η Hansen (1989) τοποθετώντας οικιακούς βοηθούς και εργοδότριες στο αποικιακό και μετα-αποικιακό πλαίσιο. Οι οικιακοί βοηθοί στη Ζάμπια (τα δύο τρίτα είναι άντρες) διαμορφώνουν, όπως και στις προηγούμενες μελέτες, μία de facto σχέση ανισότητας με τις εργοδότριες που ενώ κατά την αποικιοκρατία οριζόταν με φυλετικούς όρους, τώρα διαμορφώνεται πλέον με ταξικούς όρους. Η σχέση μεταξύ εργοδοτριών και οικιακών βοηθών είναι μία σχέση όπου οι εργοδότριες τονίζουν τις διαφορές τους με τους οικιακούς βοηθούς αλλά προσεκτικά γιατί δεν τους εμπιστεύονται, και προσπαθούν διαρκώς να λάβουν τη μέγιστη δυνατή εργασία από αυτούς. Οι οικιακοί βοηθοί από τη μεριά τους σιωπούν, και επιτελούν το ελάχιστο της εργασίας που απαιτείται ελέγχοντας προσεκτικά τη ροή της εργασίας και την ποσότητά της ώστε να έχουν το μέγιστο κέρδος σε μία κακοπληρωμένη δουλειά. H μελέτη της Hansen (1989) παρότι θεωρεί τον λόγο οικιακών βοηθών και εργοδοτριών για τη σχέση, μέρος της σχέσης, δεν δίνει την ευκαιρία στον αναγνώστη να ακούσει αυτό τον λόγο όπως εκφέρεται από τα υποκείμενα, να τον ακούσει με τους δικούς τους όρους αλλά δίνει μεγάλο βάρος στην αναλυτική ικανότητα της ίδιας της συγγραφέως. Η αφαίρεση αυτή μπορεί να ενισχύει την αναλυτική προσπάθεια τοποθετώντας την σε πρώτο πλάνο, αλλά τελικά μάλλον την αποδυναμώνει καθώς καθιστά το συμπεριέχον μέσα στο οποίο συντελούνται οι σχέσεις και ό,τι συγκροτεί τις σχέσεις αυτές εξαιρετικά αμυδρό. Οι Φιλιππινέζες και οι Ινδονήσιες, τέλος, οικιακές βοηθοί στη Μαλαισία, είναι το θέμα της μελέτης της Chin (1998) που επικεντρώνεται κυρίως στην αλληλοδιαπολοκή των κρατικών πολιτικών πάνω στο ζήτημα της οικιακής εργασίας, πολιτικών που στοχεύουν στη συγκρότηση μίας συγκεκριμένης ταυτότητας για τη μεσαία τάξη. Οι σχέσεις μεταξύ εργοδοτριών και οικιακών βοηθών κυμαίνονται από ελαφρά δυσαρμονικές (εδώ ανήκουν οι ψευδοσυγγενειακές σχέσεις και οι ψυχρές εργασιακές σχέσεις), μέχρι εξαιρετικά δυσαρμονικές (εδώ ανήκουν οι σχέσεις στις οποίες η οικιακή βοηθός είναι αόρατη για την εργοδότρια). Η απαίτηση ένδυσης με στολή εργασίας, ο χωρικός καταμερισμός (απουσία δωματίου ή δωμάτιο στο ισόγειο του σπιτιού), και η προσφορά δώρων είναι πρακτικές μέσα από τις οποίες οι εργοδότριες κατασκευάζουν μία σχέση ασυμμετρίας με τις οικιακές βοηθούς. Οι Φιλιππινέζες οικιακές βοηθοί, με τη σειρά τους, αντιδρούν στις καταπιεστικές συμπεριφορές των εργοδοτριών χρησιμοποιώντας συνήθως μη λεκτικές μορφές αντίδρασης μπροστά στις εργοδότριες αλλά και ανέκδοτα και υπερβολικές μιμήσεις των εργοδοτριών εκτός εργασιακού χώρου (Chin 1998: ). 2 Εδώ εντάσσεται αρχικά η ανθρωπολογική μελέτη της Colen (1989) στην οποία η σχέση Αμερικανίδων εργοδοτριών και οικιακών βοηθών από τις Δυτικές Ινδίες παρουσιάζεται ως μία ξεκάθαρα ασύμμετρη σχέση μέσα από ένα ξεκάθαρο, συμμετρικό και ομογενοποιητικό σχήμα.: ο χώρος της οικιακής εργασίας είναι ένας χώρος εκμετάλλευσης, ενώ έξω από αυτήν βασιλεύουν σχέσεις υποστήριξης και ισότητας. Οι εργοδότριες προσανατολίζουν όλη τους τη συμπεριφορά προς την κατεύθυνση της κατασκευής όλο και μεγαλύτερης ασυμμετρίας με τις οικιακές βοηθούς αλλά και της εκμαίευσης όλο και περισσότερης εργασίας. Επιπλέον, επιστρατεύουν και τη συγγενειακή ιδεολογία για να επιτύχουν τους στόχους τους, επιδιώκουν δηλαδή να συναισθηματικοποιήσουν τη σχέση προκειμένου να ασκήσουν περισσότερη εξουσία. Από την άλλη, οι οικιακές βοηθοί φαίνονται παγιδευμένες στη συναισθηματική εργασία που επιτελούν και στο διττό λόγο μεταξύ συναισθηματικής σύνδεσης και σχέσεων εκμετάλλευσης με τους εργοδότες γεγονός που υπονοείται ότι δεσμεύει την απελευθερωτική τάση της απόκτησης «σεβασμού» από τις εργοδότριες. Αντίθετα, αντλούν πραγματική συναισθηματική υποστήριξη στο αρμονικό περιβάλλον των συγγενειακών και φιλικών δικτύων που παρουσιάζονται ως απολύτως εξισωτικά και κενά ανταγωνισμών και εχθροτήτων. Η Romero (1992), ακολουθώντας στο ζήτημα της σχέσης τις βασικές κατευθύνσεις και διαπιστώσεις της Cock, περιγράφει ένα εξίσου ιεραρχικό και καταπιεστικό τοπίο στον οικιακό χώρο ο οποίος τοποθετείται στις Η.Π.Α. αλλά εστιάζει στις Μεξικάνες οικιακές βοηθούς, αυτή τη φορά. Η σχέση μεταξύ εργοδοτριών και οικιακών βοηθών, όπως περιγράφεται από τις ίδιες τις οικιακές βοηθούς, παίρνει τρεις μορφές που ενίοτε αλληλοδιαπλέκονται. Καταρχήν, υπάρχει μία σχέση δώρου-υποχρέωσης που συνίσταται στην απόδοση δώρων (αντικειμένων που συχνά ανήκουν ήδη στην εργοδότρια) στην οικιακή βοηθό ή την υπόσχεση απόδοσης χρημάτων στο μέλλον και την διαμόρφωση μίας αίσθησης υποχρέωσης από τη μεριά της εργαζόμενης γυναίκας. Η αίσθηση υποχρέωσης μεταφράζεται συνήθως σε μεγαλύτερο φόρτο εργασίας ή σε μη απόδοση των τυπικών εργασιακών απολαβών (επιδόματα, αυξήσεις). Κατά τη συγγραφέα, τα χαρακτηριστικά αυτής της σχέσης εντείνουν μία ήδη υπάρχουσα κατάσταση εξάρτησης και καταπίεσης (Romero 1992: 123). Δεύτερον, υπάρχει μία σχέση συγγενειακή που διαμορφώνεται με πρωτοβουλία της εργοδότριας και την φράση «είσαι μέλος της οικογένειας» [ one of the family ] και η οποία άλλοτε προσλαμβάνεται θετικά από τις οικιακές βοηθούς όταν συνεπάγεται την εκδήλωση σεβασμού από τα μέλη της οικιακής ομάδας, και άλλοτε αρνητικά όταν συνεπάγεται την επιτέλεση επιπλέον σωματικής ή συναισθηματικής εργασίας (ο.π.: 124). Τέλος, υπάρχει μία σχέση εργασιακού τύπου [businesslike] συμβατική σχέση που περιγράφεται ως δύσκολη από τις οικιακές βοηθούς γιατί παρότι περιορίζεται σε εργασιακά ζητήματα και ποτέ σε προσωπικά συχνά δεν τηρεί τους όρους επιτέλεσης της οικιακής εργασίας (διαλείμματα, ρεπό). Στην πολύ πρόσφατη μελέτη της Anderson (2000) όπου επιχειρείται μία συνολική εικόνα του ζητήματος της οικιακής εργασίας με έμφαση στην περιοχή της Ευρώπης, τίθεται το θέμα της φροντίδας στο πλαίσιο της οικιακής εργασίας και της δυσκολίας διαχωρισμού της συναισθηματικής από την εργασιακή της διάσταση. Δίνοντας έμφαση στη σκοπιά των εργοδοτριών, η Anderson προσεγγίζει την φροντίδα ως μία επιπλέον εργασία που οφείλουν να επιτελέσουν οι οικιακές βοηθοί και η οποία δεν εμπεριέχει απαραίτητα τη συναισθηματική τους εμπλοκή. Από την άλλη, η καθημερινή επαφή με ένα μέλος ειδικά για τις εσωτερικές οικιακές

10 βοηθούς αναπόφευκτα οδηγεί σε σχέση μαζί του, η οποία -υπονοείται στο κείμενο- αποτελεί έννοια ταυτόσημη της φροντίδας (Anderson 2000: ). Την ένταση μεταξύ της εμπορευματοποίησης της εργασίας και της συναισθηματικής της διάστασης έρχεται να επιλύσει η χρήση συγγενειακών όρων από την εργοδότρια και η μεταφορική ένταξη της οικιακής βοηθού στην οικογένεια που την απασχολεί. Μέσω του συγγενειακού ιδιώματος οι εργοδότριες εξαγάγουν τη μέγιστη δυνατή εργασία από τις οικιακές βοηθούς και, ταυτοχρόνως, επιλύουν, ή καλύτερα, διαχειρίζονται την αντίφαση μεταξύ οικειότητας και status που τις ενώνει και τις χωρίζει από τις υπαλλήλους τους. Παρότι η συγγραφέας αναζητά τους όρους με τους οποίους οι οικιακές βοηθοί εισάγονται στην οικογένεια, καθώς και τη θέση που τους επιφυλάσσεται σε αυτήν δεν καταφέρνει να απομακρυνθεί από την -κλασσική πλέον στη βιβλιογραφία της οικιακής εργασίας- γενικολογία των ασύμμετρων οικογενειακών σχέσεων που συνεπάγονται μόνο υποχρεώσεις για την οικιακή βοηθό, ούτε από την επικέντρωση στην πλευρά των εργοδοτριών και την θυματοποίηση των οικιακών βοηθών, ούτε τελικά από μία αντιμετώπιση της σχέσης εργοδότριας και οικιακής βοηθού ως μία «ψευδαίσθηση στενής συναισθηματικής σχέσης» (Anderson 2000: 124). Τέλος, στην εθνογραφία της Constable (1997α) για τις Φιλιππινέζες μετανάστριες στο Hong Kong για άλλη μια φορά δίνεται έμφαση στην ανάδειξη της ανισότητας στο πλαίσιο της οικιακής εργασίας. Η συγγραφέας προσεγγίζει τη σχέση μεταξύ οικιακών βοηθών και εργοδοτριών με τους δικούς της όρους και συχνά αντιπαραβάλλει τις ερμηνείες των υποκειμένων με τις δικές της αναδεικνύοντας τις δεύτερες ως περισσότερο «κριτικές», και πιθανόν, αληθείς. Όταν για παράδειγμα η Φιλιππινέζα οικιακή βοηθός περιγράφει θετικά, ως μία «ειδική μεταχείριση», το γεγονός ότι η εργοδότριά της έχει παρατηρήσει ότι δεν της αρέσει να τρώει από το ίδιο πιάτο με όλη την οικογένεια και της δίνει το δικό της χωριστό πιάτο, η Constable δηλώνει ότι ένας περισσότερο «κριτικός παρατηρητής» (όπως προφανώς είναι η ίδια) μπορεί να εκλάβει αυτή την πρακτική ως μέρος του σατανικού σχεδίου της εργοδότριας να διαμορφώσει μία σχέση ασυμμετρίας με την οικιακή βοηθό (Constable 1997α: 104). Οι «κριτικές παρατηρήσεις» της ανθρωπολόγου διατρέχουν το σύνολο του έργου της όπως και οι διαπιστώσεις της σχέσης ανισότητας μεταξύ οικιακής βοηθού και εργοδότριας αλλά και ο προσανατολισμός του συνόλου των πρακτικών των εργοδοτριών προς αυτή την κατεύθυνση. Και εδώ αναφέρεται ο λόγος για τη συγγένεια που χρησιμοποιείται κατά κανόνα από τις εργοδότριες και με αναφορά στη σχέση μεταξύ μεγαλύτερων και μικρότερων αδερφών αλλά λιγότερο από ότι στο παρελθόν και στους Κινέζους υπηρέτες. Οι σχέσεις της οικιακής βοηθού αναφέρονται ως ιδιαιτέρως τεταμένες με την μητέρα ή πεθερά της εργοδότριας, απομεινάρι κατά την συγγραφέα, της ιεραρχικής σχέσης πεθεράς-νύφης (ο.π.: 105). Οι σχέσεις οικιακής βοηθού και εργοδότριας, από την άλλη, χαρακτηρίζονται από τη «ζήλια» των εργοδοτριών είτε γιατί η Φιλιππινέζα γυναίκα έχει συνάψει στενές σχέσεις με το παιδί και απειλεί τον μητρικό ρόλο της Κινέζας γυναίκας, είτε γιατί με την εμφάνιση και σεξουαλικότητά της απειλεί τον συζυγικό ρόλο της εργοδότριας (Constable 1997β: 542). Προς αντιμετώπιση αυτής της απειλής, αναπτύσσεται ένας λόγος για την πειθάρχηση και τον περιορισμό της δύναμης των Φιλιππινέζων γυναικών που συνοδεύεται από πρακτικές ελέγχου του ντυσίματος, του φαγητού, και των μετακινήσεών τους. Τα στοιχεία της Constable αντλούν κυρίως από τον κυρίαρχο λόγο της κοινωνίας του Hong Kong όπως αυτός διαμορφώνεται μέσα από περιοδικά, εφημερίδες και γραφεία ευρέσεως εργασίας και λιγότερο από τον λόγο των υποκειμένων έναν λόγο που όταν παρατίθεται παραμένει εκκρεμής, μη καλά ορισμένος, και ασυντόνιστος να αιωρείται μέσα σε ένα συνονθύλευμα αδιάκριτων συμφραζομένων και πλαισίων. 3 Για τη διασύνδεση της έννοιας της «νοικοκυράς» με την έννοια του «σπιτιού» βλ. Hirschon (1978), Dubish (1986), Cowan (1991), Papataxiarchis (1991). 4 Η ίδια ακριβώς αντίληψη της σχέσης υπάρχει στις Γιαπωνέζες οικιακές βοηθούς (Glenn 1986: 164) και στις Φιλιππινέζες οικιακές βοηθούς που μελετάει η Chin στην Μαλαισία (Chin 1998: 157). Οι Νοτιοαφρικανές, αντιθέτως, οικιακές βοηθοί παρότι χρησιμοποιούν επίσης τον όρο care για να μιλήσουν για την ιδανική σχέση με την εργοδότριά τους του αποδίδουν διαφορετικό περιεχόμενο καθώς ένα από τα πλεονεκτήματα της εργοδότριας θεωρείται το να μιλάει ανοιχτά, να εκφράζει κάθε στιγμή με ειλικρίνεια ό,τι νιώθει για την οικιακή βοηθό, και να μην κρατάει πράγματα μέσα της (Cock 1980: 89, 92-93). 5 Για τις πολλαπλές εκφάνσεις και τη σημασία της σιωπής ως σωματικής τεχνικής και τρόπου συσχέτισης με τον άλλο στο φιλιππινέζικο συμπεριέχον βλ. Τοπάλη 2004, ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Anderson, Bridget Doing the Dirty Work? The Global Politics of Domestic Labour. London και New York: Zed Books. Chin, Christine B.N In Service and Servitude: Foreign Female Domestic Workers and the Malaysian Modernity Project. New York: Columbia University Press. Cock, Jacklyn Madams and Maids: A Study in the Politics of Exploitation. Johannesburg: Ravan Press. Colen, Shellee Just a Little Respect : West Indian Domestic Workers in New York City στο Elsa M. Chaney και Mary G. Castro (επιμ.) Muchachas no More: Household Workers in Latin America and the Caribbean. Philadelphia: Temple University Press. Constable, Nicole. 1997α. Maid to Order in Hong Kong: Stories of Filipina Workers. Ithaca και London: Cornell University Press.

11 1997β. Sexuality and Discipline among Filipina Domestic Workers in Hong Kong. American Ethnologist 24: Cowan, Jane K Going Out for Coffee? Contesting the Grounds of Gendered Pleasures in Everyday Sociability στο P. Loizos και Ε. Papataxiarchis (επιμ.) Contested Identities: Gender and Kinship in Modern Greece. Princeton: Princeton University Press. Dubish, Jill Culture Enters through the Kitchen: Women, Food and Social Boundaries in Rural Greece στο J. Dubish (επιμ.) Gender and Power in Rural Greece. Princeton: Princeton University Press. Glenn, Evelyn N Issei, Nisei, War Bride: Three Generations of Japenese American Women in Domestic Service. Philadelphia: Temple University Press. Hansen, Karen T Distant Companions: Servants and Employers in Zambia, Ithaca και London: Cornell University Press. Hirschon, Renee Open Body, Closed Space: The Transformation of Female Sexuality στο S. Ardener (επιμ.) Defining Fenales: The Nature of Women in Society. London: Croom Helm. Papataxiarchis, Evthymios Friends of the Heart: Male Commensal Solidarity, Gender and Kinship in Aegean Greece στο P. Loizos και Ε. Papataxiarchis (επιμ.) Contested Identities: Gender and Kinship in Modern Greece. Princeton: Princeton University Press. Parrenas, Rachel Salazar Servants of Globalization: Women, Migration and Domestic Work. Stanford: Stanford University Press. Rafael, Vicente L White Love and Other Events in Filipino History. Durham και London: Duke University Press. Rollins, Judith Between Women: Domestics and Their Employer. Philadelphia: Temple University Press. Romero, Mary Maid in the U.S.A. New York, London: Routledge. Τοπάλη, Πηνελόπη Η έμμισθη οικιακή εργασία ως διαπολιτισμική σχέση: Η περίπτωση των Φιλιππινέζων στην Αθήνα. Διδακτορική διατριβή. Πανεπιστήμιο Αιγαίου «Όψεις της φιλιππινέζικης θρησκευτικότητας στην Αθήνα: Η ενσώματη επιτέλεση της σιωπής» στο Μ. Μιχαηλίδου και Α. Χαλκιά (επιμ.) Η παραγωγή του κοινωνικού σώματος. Αθήνα: Κατάρτι και Δίνη, Φεμινιστικό Περιοδικό.

e-seminars Διοικώ 1 Επαγγελματική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Διοικώ 1 Επαγγελματική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Επαγγελματική Βελτίωση Διοικώ 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Τι είναι «διοίκηση» 2. Η «διοίκηση»

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παιδική ηλικία είναι ένα ζήτημα για το οποίο η κοινωνιολογία έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως σήμερα βρίσκεται υπό εξέλιξη ένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ Κάθε ζωντανό πλάσμα που έχει ζήσει και ζει στον πλανήτη είναι το αποτέλεσμα της σεξουαλικότητας. Όπως και τα υπόλοιπα θηλαστικά, έτσι και

Διαβάστε περισσότερα

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Θεωρητικό πλαίσιο και ανάλυση αποτελεσμάτων της πανελλαδικής ποσοτικής έρευνας VPRC Φεβρουάριος 2007 13106 / Διάγραμμα 1 Γενικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ Δρ. Μαρία Μαυροπούλου ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ; Διαφωνία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ατόμων ή ομάδων σε ένα θέμα αμοιβαίου ενδιαφέροντος Δρ. Μαρία Μαυροπούλου 1 ΟΜΑΔΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 4, Number 1, 2014 BOOK REVIEW Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition Συγγραφέας: Hanna Schlisser, Yasemin

Διαβάστε περισσότερα

Το κομμάτι που λείπει ή αλλιώς η εκπαιδευτική βιογραφία ως εργαλείο αναστοχασμού των εκπαιδευτικών συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης

Το κομμάτι που λείπει ή αλλιώς η εκπαιδευτική βιογραφία ως εργαλείο αναστοχασμού των εκπαιδευτικών συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης Το κομμάτι που λείπει ή αλλιώς η εκπαιδευτική βιογραφία ως εργαλείο αναστοχασμού των εκπαιδευτικών συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης Δρ. Γεώργιος Α. Κουλαουζίδης Λευκωσία 22/11/2017 3 ο Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

«I though I was applying as a caregiver» Trafficking in Women for Labour Exploitation in Domestic Work

«I though I was applying as a caregiver» Trafficking in Women for Labour Exploitation in Domestic Work Ομιλία Σωτηρούλλας Χαραλάμπους Συνέδριο MIGS 12 Ιουνίου 2015 «I though I was applying as a caregiver» Trafficking in Women for Labour Exploitation in Domestic Work Panel 2 Theoretical Framework of trafficking

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή Συμπεριφορικοί παράγοντες στα προβλήματα της σχέσης του ζευγαριού Συμπεριφορικές παρεμβάσεις Συμπεράσματα

Εισαγωγή Συμπεριφορικοί παράγοντες στα προβλήματα της σχέσης του ζευγαριού Συμπεριφορικές παρεμβάσεις Συμπεράσματα Εισαγωγή Συμπεριφορικοί παράγοντες στα προβλήματα της σχέσης του ζευγαριού Συμπεριφορικές παρεμβάσεις Συμπεράσματα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η συμπεριφορική θεραπεία ζεύγους συνδέεται με ορισμένες τεχνικές οι οποίες βασίζονται

Διαβάστε περισσότερα

Έμφυλες ταυτότητες v Στερεότυπα:

Έμφυλες ταυτότητες v Στερεότυπα: Έμφυλες ταυτότητες v Στερεότυπα: Το Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών Δήμου Ρόδου πάει σχολείο Άννα Ζωάννου Αντιδήμαρχος Κοινωνικής πολιτικής, Ισότητας των Φύλων, Τρίτης ηλικίας, Αμεα και Εθελοντισμού

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εθνομεθοδολογία Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 9ο (σελ. 197 207) 2 Η Εθνομεθοδολογία Βασικές Θέσεις Η εθνομεθοδολογία, αποτελεί έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

Σχεσιακές παραβάσεις στην υπερνεωτερικότητα: Ο διυποκειμενικός εαυτός στη μυστική πλευρά των σχέσεων: Βιωμένες. εμπειρίες εξωδυαδικών σχέσεων

Σχεσιακές παραβάσεις στην υπερνεωτερικότητα: Ο διυποκειμενικός εαυτός στη μυστική πλευρά των σχέσεων: Βιωμένες. εμπειρίες εξωδυαδικών σχέσεων Περίληψη πρότασης για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής με θέμα, Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, ΕΚΠΑ Συγγραφέας: Nτάλη Ευδοκία Επιβλέπων Καθηγητής: κ.χρηστάκης Νικόλας, Καθηγητής Σχεσιακές

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1 ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΚΤΥΟΥ «ΕΛΕΝΗ ΣΚΟΥΡΑ» για την «Ενίσχυση της Συμμετοχής των Γυναικών που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες» στις Θέματα Συνάντησης Ολοκλήρωση προτάσεων για την

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ Οι άνθρωποι κάνουμε πολύ συχνά ένα μεγάλο και βασικό λάθος, νομίζουμε ότι αυτό που λέμε σε κάποιον άλλον, αυτός το εκλαμβάνει όπως εμείς το εννοούσαμε. Νομίζουμε δηλαδή ότι ο «δέκτης» του μηνύματος το

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 09: Σχεδιασμός και Οργάνωση ενός Προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΙ Πολυξένη

Διαβάστε περισσότερα

Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2. Ιωάννινα 2004

Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2. Ιωάννινα 2004 Αθανάσιος E. Γκότοβος 1 Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2 Ιωάννινα 2004 1 Για τις επιστηµονικές θέσεις και απόψεις που διατυπώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

μαθημα δεύτερο: Βασικοί ορισμοί και κανόνεσ 9 MAΘΗΜΑ ΤΡΙΤΟ: Το συναισθηματικό μας υπόβαθρο 16

μαθημα δεύτερο: Βασικοί ορισμοί και κανόνεσ 9 MAΘΗΜΑ ΤΡΙΤΟ: Το συναισθηματικό μας υπόβαθρο 16 περιεχόμενα μάθημα πρώτο: αστρολογία & σχέσεις 6 μαθημα δεύτερο: Βασικοί ορισμοί και κανόνεσ 9 MAΘΗΜΑ ΤΡΙΤΟ: Το συναισθηματικό μας υπόβαθρο 16 ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΤΑΡΤΟ: με ποιον τρόπο αγαπάμε 42 ΜΑΘΗΜΑ ΠΕΜΠΤΟ: με

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση της αλλαγής στη σχολική μονάδα: Η περίπτωση της εισαγωγής των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων

Διαχείριση της αλλαγής στη σχολική μονάδα: Η περίπτωση της εισαγωγής των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων Διαχείριση της αλλαγής στη σχολική μονάδα: Η περίπτωση της εισαγωγής των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων Εισηγητές: Μάριος Στυλιανίδης, ΕΔΕ Ανδρέας Θεοδωρίδης, Διευθυντής Σχολείου Ανδρέας Κυθραιώτης, Διευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΥΤΧ. «Λεμεσός: Μια πόλη, ο κόσμος όλος!» ΟΜΙΛΙΑ ΗΜΑΡΧΟΥ ΑΝ ΡΕΑ ΧΡΙΣΤΟΥ 6 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΥΤΧ. «Λεμεσός: Μια πόλη, ο κόσμος όλος!» ΟΜΙΛΙΑ ΗΜΑΡΧΟΥ ΑΝ ΡΕΑ ΧΡΙΣΤΟΥ 6 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΥΤΧ «Λεμεσός: Μια πόλη, ο κόσμος όλος!» ΟΜΙΛΙΑ ΗΜΑΡΧΟΥ ΑΝ ΡΕΑ ΧΡΙΣΤΟΥ 6 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 Με ιδιαίτερη ικανοποίηση σας παρουσιάζουμε σήμερα τους στόχους και το περιεχόμενο του πρώτου

Διαβάστε περισσότερα

Η διαφωνία μεταξύ δύο ή περισσότερων πλευρών σχετικά με τον καλύτερο τρόπο με τον οποίο μπορεί ο οργανισμός να πετύχει τους στόχους του.

Η διαφωνία μεταξύ δύο ή περισσότερων πλευρών σχετικά με τον καλύτερο τρόπο με τον οποίο μπορεί ο οργανισμός να πετύχει τους στόχους του. Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η διαφωνία μεταξύ δύο ή περισσότερων πλευρών σχετικά με τον καλύτερο τρόπο με τον οποίο μπορεί ο οργανισμός να πετύχει τους στόχους του. Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας- ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ηλικία - Επιχειρηματικότητα

Ηλικία - Επιχειρηματικότητα Ηλικία - Επιχειρηματικότητα 40% 35% 34,3% 34,0% 30% 25% 20% 21,3% 15% 10% 5% 0% 1,3% 18-24 25-34 35-44 45-54 55+ 9,0% 1 Τι επιλέγει 84% επιλέγει την έναρξη νέας δραστηριότητας ανεξάρτητα επιπέδου εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Π.Ι.Ε.)

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας & Ανθρώπινου Δυναμικού (Ε.Ι.Ε.Α.Δ Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας

Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας & Ανθρώπινου Δυναμικού (Ε.Ι.Ε.Α.Δ Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας & Ανθρώπινου Δυναμικού (Ε.Ι.Ε.Α.Δ Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας Ημερίδα με θέμα «Η αγορά εργασίας σε κρίση». Συνεδρία: Οι συνέπειες της κρίσης σε διάφορες

Διαβάστε περισσότερα

«4.1.1. Δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των αποφοίτων

«4.1.1. Δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των αποφοίτων Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (ΠΤΠΕ) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Η φοιτήτρια Δάφνη Καλογεράκη εκπόνησε κατά το ακαδ. έτος 2010-2011 την πτυχιακή εργασία:

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας,

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας, ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Κ.Ε.Μ.Ε.Α) ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΨΗΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Παρασκευή 2 Ιουνίου 2017, Τεχνόπολη Δήμου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.)

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.) ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.) ΜΕΤΑ-ΚΩΔΙΚΑΣ ΗΘΙΚΗΣ 1. Προοίμιο Οι ψυχολόγοι αναπτύσσουν ένα έγκυρο και αξιόπιστο σύνολο γνώσεων βασισμένων στην έρευνα και εφαρμόζουν

Διαβάστε περισσότερα

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» «Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» Εισαγωγικά Στη σημερινή πρώτη μας συνάντηση θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε με απλό και ευσύνοπτο τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

Εισηγητής Δρ. Αβραάμ Παπασταθόπουλος. Δρ. Αβραάμ Παπασταθόπουλος

Εισηγητής Δρ. Αβραάμ Παπασταθόπουλος. Δρ. Αβραάμ Παπασταθόπουλος Εισηγητής Δύναμη: Η πιθανότητα που έχει ο «άνθρωπος» να είναι σε θέση να «περάσει» τις δικές του επιθυμίες μέσα από μία κοινωνική σχέση παρά την αντίσταση. Εξουσία: Η εξουσία ορίζεται ως το νόμιμο δικαίωμα

Διαβάστε περισσότερα

Προσόντα με υψηλή αξία για τους εργοδότες σε σχέση με την αναπηρία

Προσόντα με υψηλή αξία για τους εργοδότες σε σχέση με την αναπηρία Προσόντα με υψηλή αξία για τους εργοδότες σε σχέση με την αναπηρία Απρίλιος 2013 Χαρακτηριστικά που ζητούν οι εργοδότες αναπηρία Πως θα όριζες τη λέξη προσόν ή τη λέξη δεξιότητα ; Και τι εννοούν οι εργοδότες

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου 1 Κριτήρια: Διδακτική διαδικασία Μαθητοκεντρικά Δασκαλοκεντρικά Αλληλεπίδρασης διδάσκοντα διδασκόµενου Είδος δεξιοτήτων που θέλουν να αναπτύξουν Επεξεργασίας Πληροφοριών Οργάνωση-ανάλυση πληροφοριών, λύση

Διαβάστε περισσότερα

Jane Lewis, 2009, Work family balance, gender and policy, UK, Edward Elgar Publishing Limited, 246 σελ.

Jane Lewis, 2009, Work family balance, gender and policy, UK, Edward Elgar Publishing Limited, 246 σελ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ 217 Jane Lewis, 2009, Work family balance, gender and policy, UK, Edward Elgar Publishing Limited, 246 σελ. Η εφαρμογή πολιτικών για τη συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής

Διαβάστε περισσότερα

5 η Διδακτική Ενότητα Οι βασικές αρχές και η σημασία της Διοίκησης του Ανθρώπινου Δυναμικού στην περίπτωση των τουριστικών επιχειρήσεων

5 η Διδακτική Ενότητα Οι βασικές αρχές και η σημασία της Διοίκησης του Ανθρώπινου Δυναμικού στην περίπτωση των τουριστικών επιχειρήσεων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην οργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών 5 η Διδακτική Ενότητα Οι βασικές αρχές και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ; Η επαγγελματική ανάπτυξη και η ανθρώπινη ανάπτυξη συνδέονται. Η εξελικτική πορεία του ατόμου δεν κλείνει με την είσοδό του στο επάγγελμα ή σε έναν οργανισμό αλλά αντίθετα, την στιγμή εκείνη αρχίζει μία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ

Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ Αγγελική Γενά agena@ppp.uoa.gr ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΝΤΑΞΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Επίσταση Προσοχής Ομαδική & όχι

Διαβάστε περισσότερα

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους Εφηβεία και Πρότυπα Τι σημαίνει εφηβεία; Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής του ανθρώπου που αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Είναι μια εξελικτική φάση που κατά τη

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Αντιλήψεις για το γάμο, οικογενειακές αξίες και ικανοποίηση από την οικογένεια: Μια εμπειρική μελέτη

Τίτλος Αντιλήψεις για το γάμο, οικογενειακές αξίες και ικανοποίηση από την οικογένεια: Μια εμπειρική μελέτη Τίτλος Αντιλήψεις για το γάμο, οικογενειακές αξίες και ικανοποίηση από την οικογένεια: Μια εμπειρική μελέτη Συγγραφέας Βασίλης Γ. Παυλόπουλος Περίληψη Οι κοινωνικές αναπαραστάσεις του γάμου και της οικογένειας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Σχέσεις γονέων-εφήβων (1956)

Κείμενο Σχέσεις γονέων-εφήβων (1956) Κείμενο Σχέσεις γονέων-εφήβων (1956) Μελετώντας κανείς τις σχέσεις των εφήβων και των γονέων μέσα από το πρίσμα της επικράτησης ενός γενικότερου πνεύματος ελευθερίας αντιλαμβάνεται ότι ο διάλογος αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Μορφές επικοινωνίας. Λεκτική Μη λεκτική (γλώσσα του σώματος) Άγγιγμα

Μορφές επικοινωνίας. Λεκτική Μη λεκτική (γλώσσα του σώματος) Άγγιγμα ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Η διεργασία της ανταλλαγής ή μεταφοράς στους άλλους σκέψεων και αισθημάτων. Η πράξη του να δίνει και να παίρνει κάποιος πληροφορίες Η διεργασία μεταβίβασης πληροφοριών Μορφές επικοινωνίας Λεκτική

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Ενότητα 8: Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Κείμενο Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο Η ενδυμασία αποτελείται από κάθε τι με το οποίο ο άνθρωπος καλύπτει και στολίζει το σώμα του. Περιλαμβάνει δηλαδή τα ρούχα και

Διαβάστε περισσότερα

12/11/16. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 2/2

12/11/16. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 2/2 Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2... είναι ένα εκπαιδευτικό θέμα ή ζήτημα που ένας ερευνητής παρουσιάζει και αιτιολογεί σε μία έρευνητική μελέτη θέμα πρόβλημα σκοπός - ερωτήματα Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα»

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί ένα σεμινάριο για τις συγκρούσεις;

Γιατί ένα σεμινάριο για τις συγκρούσεις; Σεμινάρια ΕΚΔΔΑ 2009-10 ΕΠΙΛΥΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ στον χώρο της Υγείας Γιατί ένα σεμινάριο για τις συγκρούσεις; Εάν τις διαχειριστούμε όπως συνήθως, μπορεί να: Οδηγήσουν σε προσωπικές αντιπάθειες Διαταράξουν/

Διαβάστε περισσότερα

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν 41 Διαγώνισµα 91 Ισότητα των Φύλων Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν Το επάγγελµα της εκπαιδευτικού στην Ελλάδα αποτέλεσε το πρώτο µη χειρωνακτικό επάγγελµα που άνοιξε και θεωρήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ)

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΝΤΑΞΗΣ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Ντάκος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Ροζίνα Κωστιάνη, Ρέα Μάνεση, STEDIMA S.A. www.stedima.gr

Γιώργος Ντάκος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Ροζίνα Κωστιάνη, Ρέα Μάνεση, STEDIMA S.A. www.stedima.gr Εισαγωγή Έρευνα Stedima: Ισότητα και Ισορροπία στην εργασιακή και προσωπική ζωή των ανωτάτων στελεχών Γιώργος Ντάκος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Ροζίνα Κωστιάνη, Ρέα Μάνεση, STEDIMA S.A. www.stedima.gr

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΓΟΝΙΟΥ-ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΜΜΕ

Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΓΟΝΙΟΥ-ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΜΜΕ Εισήγηση στο 12 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας (Μάιος, 2009) Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΓΟΝΙΟΥ-ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΜΜΕ Μπετίνα Ντάβου, Πανεπιστήμιο Αθηνών Κατερίνα Σπετσιώτου, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Μαρία Καραγιάννη Σύμβουλος Αγωγής Υγείας Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Δρ. Μαρία Καραγιάννη Σύμβουλος Αγωγής Υγείας Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Δρ. Μαρία Καραγιάννη Σύμβουλος Αγωγής Υγείας Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού 3.2 Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και σχέσεων Να επιδεικνύουν τρόπους αποτελεσματικής επικοινωνίας Να επιδεικνύουν ικανότητες

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2012) Μουσεία και προσβασιμότητα: ανάδειξη και αξιοποίηση της διαφοράς. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2012) Μουσεία και προσβασιμότητα: ανάδειξη και αξιοποίηση της διαφοράς. Αθήνα ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Εργασία για το μάθημα: Διεπιστημονικό Σεμινάριο: Κοινωνικές

Διαβάστε περισσότερα

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ SPYROS KOUVELIS. PROGRAMME DIRECTOR, SDGs CENTRE FOR GOVERNANCE AND PUBLIC LAW, FORMER VICE-MINISTER FOR FOREIGN AFFAIRS, GREECE

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ SPYROS KOUVELIS. PROGRAMME DIRECTOR, SDGs CENTRE FOR GOVERNANCE AND PUBLIC LAW, FORMER VICE-MINISTER FOR FOREIGN AFFAIRS, GREECE THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ SPYROS KOUVELIS PROGRAMME DIRECTOR, SDGs CENTRE FOR GOVERNANCE AND PUBLIC LAW, FORMER VICE-MINISTER FOR FOREIGN AFFAIRS, GREECE TO GOVERNANCE AND REGIONAL ARTERIES FOR GROWTH: Europe

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες

Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες Πολιτισμική επίγνωση Διαπολιτισμική ενσυναίσθηση Πολιτισμική επάρκεια Πολιτισμική ενδυνάμωση Διαπολιτισμική διαμεσολάβηση Παράγοντες κινδύνου

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings

Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 3, Number 1, 2013 BOOK REVIEW Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings 1972-1977 Συγγραφέας: M.Foucault Σελίδες: 288 Επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ- ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Η

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ- ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ- ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Η σύγκρουση ως αναπόφευκτο αλλά και ταυτόχρονα πολύτιμο φαινόμενο της σχολικής ζωής. Από την επίλυση στη διαχείρισή της. Δρ. Καραβά Ζαχαρούλα Σχολική

Διαβάστε περισσότερα

Οι Έλληνες απέναντι στη Μετανάστευση

Οι Έλληνες απέναντι στη Μετανάστευση Οι Έλληνες απέναντι στη Μετανάστευση Στάσεις απέναντι στη μετανάστευση και το νέο νομοθετικό πλαίσιο Μεταβολές 2008-2010 Πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Ιανουάριος 2010 PI2010006

Διαβάστε περισσότερα

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ζει και να μεγαλώνει σ ένα υγιές περιβάλλον, το οποίο θα διασφαλίζει και θα προάγει την σωματική και ψυχική

Διαβάστε περισσότερα

18 \ 01\ 2015 Κείμενο : Σχέσεις γονέων εφήβων

18 \ 01\ 2015 Κείμενο : Σχέσεις γονέων εφήβων ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ 10 Ον\ μο :.. Α Λυκείου 18 \ 01\ 2015 Κείμενο : Σχέσεις γονέων εφήβων Μελετώντας κανείς τις σχέσεις των εφήβων και των γονέων μέσα από το πρίσμα της επικράτησης ενός γενικότερου

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης

Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου» Ενότητα 4: Κοινωνικές Τάξεις & Κοινωνικές Ανισότητες στην Ύπαιθρο (1/2) 2ΔΩ

Διαβάστε περισσότερα

Project A2- A3. Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο. Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη

Project A2- A3. Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο. Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη Project A2- A3 Α Φαλήρου 1ο ΓυμνάσιοΤάξη Παλαιού Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ PROJECT Τα ενδιαφέροντα μας Ξεκινήσαμε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ. Επιστημονικός Υπεύθυνος Έρευνας : Καθηγητής Επαμεινώνδας Πανάς

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ. Επιστημονικός Υπεύθυνος Έρευνας : Καθηγητής Επαμεινώνδας Πανάς ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έρευνας : Καθηγητής Επαμεινώνδας Πανάς Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2010 2 3 4 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Βασικός σκοπός ήταν η απόκτηση νέων και εμβάθυνση ήδη γνωστών τεχνικών για την πρόληψη της μαθητικής διαρροής.

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

www.synodoiporos,weebly.com Page 1

www.synodoiporos,weebly.com Page 1 ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Σε πρώτη φάση διαβάζουμε τουλάχιστον 2 φορές ολόκληρο το κείμενο και φροντίζουμε να το κατανοήσουμε πλήρως. Προσέχουμε ιδιαίτερα τη στάση - άποψη του συγγραφέα και το σκοπό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ «ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΗ ΒΑΣΗ» ΚΕΦΑΛΑΙΟ:

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ «ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΗ ΒΑΣΗ» ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ «ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΗ ΒΑΣΗ» ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 5 Μέρος 1 Εισαγωγή Το παρόν κεφάλαιο επικεντρώνεται στη διαδικασία διοίκησης που μπορεί να διευκολύνει περισσότερο τη δημιουργία

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία γνώσεων και αξιών

Διδασκαλία γνώσεων και αξιών Διδασκαλία γνώσεων και αξιών Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι διαφάνειες 1-14 αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του βιβλίου: Α. Χριστοδούλου (2012). Παιδεία, εκπαίδευση, αξίες. Σημειωτική προσέγγιση. University

Διαβάστε περισσότερα

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org Ιδρυτική Διακήρυξη 1. 2. 3. Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών - ΕΝΑ ενεργοποιείται σε μια κρίσιμη για την Ελλάδα περίοδο. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί λειτουργούν

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εθνομεθοδολογία

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εθνομεθοδολογία Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εθνομεθοδολογία Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 9ο (σελ. 197 207) 2 Η Εθνομεθοδολογία Βασικές Θέσεις Η εθνομεθοδολογία, αποτελεί έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Περιγραφή του μαθήματος - στόχοι: Το μάθημα εξετάζει τις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές διαστάσεις της ανάπτυξης του θεσμού του μουσείου και η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη και Βελτίωση Προσωπικών Δεξιοτήτων. Το Πρόγραμμα χρηματοδοτείται με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Ανάπτυξη και Βελτίωση Προσωπικών Δεξιοτήτων. Το Πρόγραμμα χρηματοδοτείται με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανάπτυξη και Βελτίωση Προσωπικών Δεξιοτήτων Σκοποί του προγράμματος 1. Γνωριμία με τα 5 έγγραφα του Europass Βιογραφικό Σημείωμα Europass Γλωσσικό Διαβατήριο Europass Κινητικότητα Europass Συμπλήρωμα Διπλώματος

Διαβάστε περισσότερα

Η λειτουργία της εκπαίδευσης στην κοινωνικοποίηση των ατόμων για το ρόλο των φύλων

Η λειτουργία της εκπαίδευσης στην κοινωνικοποίηση των ατόμων για το ρόλο των φύλων Η λειτουργία της εκπαίδευσης στην κοινωνικοποίηση των ατόμων για το ρόλο των φύλων Μάριος Βρυωνίδης 5ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο ΟΕΛΜΕΚ - ΠΟΕΔ ΟΛΤΕΚ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ «Φύλο και Εκπαίδευση : Μια εξίσωση ισότητας» Σάββατο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Σχολή Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Κοινωνιολογίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 343 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 4 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Κοινωνιολογία με Έμφαση στη

Διαβάστε περισσότερα

Μία πρώτη αποτύπωση των δεδοµένων της ποσοτικής έρευνας

Μία πρώτη αποτύπωση των δεδοµένων της ποσοτικής έρευνας Μία πρώτη αποτύπωση των δεδοµένων της ποσοτικής έρευνας Pyth-Topali-posotiki 1-22/2/2006 1. Επιβεβαιώνεται η µεγαλύτερη ηλικία των Ελληνίδων έναντι των Αλβανίδων και Φιλιππινέζων οικιακών βοηθών. Οι πρώτες

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνές Συνέδριο Diversity in Adult Education: Community, Integration, Governance 12-13/12/2018 Αθήνα ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Η ερευνητική ομάδα DAISSy του

Διεθνές Συνέδριο Diversity in Adult Education: Community, Integration, Governance 12-13/12/2018 Αθήνα ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Η ερευνητική ομάδα DAISSy του Διεθνές Συνέδριο Diversity in Adult Education: Community, Integration, Governance 12-13/12/2018 Αθήνα ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Η ερευνητική ομάδα DAISSy του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ) σε συνεργασία με

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ Νομοθεσία απασχόλησης για θέματα αναπηρίας Η εργασία είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων συμπεριλαμβανομένου των ανθρώπων με αναπηρία όπως αυτό ορίζεται και προστατεύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΕΙΡΗΝΗ ΡΗΓΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΕΙΡΗΝΗ ΡΗΓΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΕΙΡΗΝΗ ΡΗΓΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΧΩΡΙΖΟΝΤΑΙ ΣΕ 6 ΟΜΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΚΑΘΕ ΟΜΑΔΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΗΣΕΤΕ ΤΙΣ 6 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΘΕ ΟΜΑΔΑΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΘΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

Γυναίκες κοινωνιολόγοι: οικογένεια, απασχόληση/υποαπασχόληση και ανεργία στον καιρό της κρίσης. Ανδρομάχη Χατζηγιάννη, Διευθύντρια Ερευνών, ΕΚΚΕ

Γυναίκες κοινωνιολόγοι: οικογένεια, απασχόληση/υποαπασχόληση και ανεργία στον καιρό της κρίσης. Ανδρομάχη Χατζηγιάννη, Διευθύντρια Ερευνών, ΕΚΚΕ Γυναίκες κοινωνιολόγοι: οικογένεια, απασχόληση/υποαπασχόληση και ανεργία στον καιρό της κρίσης Ανδρομάχη Χατζηγιάννη, Διευθύντρια Ερευνών, ΕΚΚΕ Η εξισορρόπηση, συμφιλίωση ή εναρμόνιση μεταξύ επαγγελματικής

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 5: H ανάπτυξη της ηθικότητας και της προκοινωνικής

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 5: H ανάπτυξη της ηθικότητας και της προκοινωνικής Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 5: H ανάπτυξη της ηθικότητας και της προκοινωνικής συμπεριφοράς Θέματα Διάλεξης Οι κανόνες συμπεριφοράς Η σκέψη για τους ηθικούς κανόνες Η θεωρία του Piaget για την ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες

Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες Βασίλης Παυλόπουλος Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών vpavlop@psych.uoa.gr http://usrs.uoa.gr/~vpavlop Δύο μύθοι + ένας κίνδυνος Η ηθικολογία (καλοί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Δ. ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ-ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ Απρίλιος 2012 Ανάλυση της Τοπικής Αγοράς Εργασίας 1. Περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών της περιοχής παρέμβασης στην οποία θα εφαρμοστεί

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν A. Η Δέσμευση της Διοίκησης...3. Κυρίαρχος Στόχος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ και Κώδικας Δεοντολογίας...4. Εταιρικές Αξίες Ομίλου ΤΙΤΑΝ...

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν A. Η Δέσμευση της Διοίκησης...3. Κυρίαρχος Στόχος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ και Κώδικας Δεοντολογίας...4. Εταιρικές Αξίες Ομίλου ΤΙΤΑΝ... «ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ & ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΜΙΛΟΥ ΤΙΤΑΝ» Μάιος 2008 1 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν A Η Δέσμευση της Διοίκησης......3 Κυρίαρχος Στόχος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ και Κώδικας Δεοντολογίας...4 Εταιρικές Αξίες Ομίλου

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΦΙΛ ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΦΙΛ ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΦΙΛ ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΟΥ (ΚΜΟΠ) The project Move on - Migration

Διαβάστε περισσότερα

Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για

Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για ένα τόσο εξαιρετικά σημαντικό θέμα που αγγίζει και αφορά

Διαβάστε περισσότερα

Συλλογή πρωτογενών δεδομένων μέσω παρατήρησης

Συλλογή πρωτογενών δεδομένων μέσω παρατήρησης Συλλογή πρωτογενών δεδομένων μέσω παρατήρησης Μαθησιακοί στόχοι κεφαλαίου Να αντιληφθείτε την αξία της παρατήρησης ως μεθόδου συλλογής δεδομένων, Να κατανοήσετε τις διαφορές μεταξύ συμμετοχικής παρατήρησης

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Γιώργος Οικονομάκης geconom@central.ntua.gr Μάνια Μαρκάκη maniam@central.ntua.gr Συνεργασία: Φίλιππος Μπούρας Κομβικό-συστατικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ EΠEAEK Αναμόρφωση του Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών του ΤΕΦΑΑ - Αυτεπιστασία Αναπτυξιακή Ψυχολογία Ειρήνη Δερμιτζάκη -Μάριος Γούδας Διάλεξη 9: To παιχνίδι ως αναπτυξιακή διαδικασία ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Μαρία Δημοπούλου Υπεύθυνη Π.Ε Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών Συντονίστρια Τοπικού Δικτύου «Αειφόρα σχολεία Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών» ΤΟΠΙΚΟΥΔΙΚΤΥΟ ςχολειων AEΙΦΟΡΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακά Αποτελέσματα Matrix Ελληνική Έκδοση

Μαθησιακά Αποτελέσματα Matrix Ελληνική Έκδοση , Matrix, Ελληνική έκδοση Matrix Ελληνική Έκδοση Συντάχθηκε από: LMETB Μεταφράστηκε από: CARDET , Matrix Εισαγωγικό Επίπεδο (για μαθητές ηλικίας 12 14 χρονών) Προσωπικό προφίλ ( ) (να θεωρηθούν από τη

Διαβάστε περισσότερα

Η παιδαγωγική σχέση: αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή

Η παιδαγωγική σχέση: αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή Ενότητα 8 η : Η σημασία της ποιότητας της σχέσης εκπαιδευτικού-μαθητή Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

www.themegallery.com LOGO

www.themegallery.com LOGO www.themegallery.com LOGO 1 Δομή της παρουσίασης 1 Σκοπός και στόχοι των νέων ΠΣ 2 Επιλογή των περιεχομένων & Κατανομή της ύλης 3 Ο ρόλος μαθητή - εκπαιδευτικού 4 Η ΚΠΑ στο Δημοτικό & το Γυμνάσιο 5 Η Οικιακή

Διαβάστε περισσότερα