Θε ρα πευτική αντιμετώπιση της συ στη μα τι κής σκλη ρο δερ μί ας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Θε ρα πευτική αντιμετώπιση της συ στη μα τι κής σκλη ρο δερ μί ας"

Transcript

1 Α να σκό πη ση EΛΛΗΝΙΚΗ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2006,17(1):55-64 Θε ρα πευτική αντιμετώπιση της συ στη μα τι κής σκλη ρο δερ μί ας Γ.Κ. ΒΟ ΣΒΟ ΤΕ ΚΑΣ Χ. Α ΝΤΩ ΝΙΑ ΔΗΣ Πε ρi λη ψη Η συ στη μα τι κή σκλη ρο δερ μί α εί ναι μί α σπά νια νό σος του συνδε τι κού ι στού, κύ ριο χα ρα κτη ρι στι κό της ο ποί ας εί ναι η ί νω ση του δέρ μα τος. Εί ναι μια ετε ρο γε νής δια τα ρα χή τό σο ως προς την ορ γα νι κή προ σβο λή ό σο και ως προς το ρυθ μό και τη σο βα ρότη τα της κλι νι κής πο ρεί ας. Οι πρό ο δοι στην έ ρευ να τα τε λευ ταί α χρό νια ε πέ τρε ψαν την κα λύ τερη κα τα νό η ση της πα θο γέ νειάς της και ώ θη σαν στο συ μπέ ρα σμα ό τι τρεις κύ ριοι πα θο γε νε τι κοί μηχα νι σμοί εί ναι πι θα νό τα τα υ πεύ θυ νοι για την εκ δή λω σή της: α) η υ περ πα ρα γω γή και ενα πό θε ση φυ σιο λο γι κής ε ξω κυτ τά ριας ουσί ας, β) η ε νερ γο ποί η ση του α νο σοποι η τι κού συ στή μα τος και γ) η βλά βη του εν δο θη λί ου των αγ γεί ων. Πα ρά το γε γο νός ό τι δεν υ πάρ χει α κό μη ι κα νο ποι ητι κή θε ρα πεί α, η κα λύ τε ρη κα τανό η ση της πα θο γέ νειας της νό σου βο ή θη σε στην ει σα γω γή στην κα θημε ρι νή κλινι κή πρά ξη θε ρα πευ τι κών σχη μά των που ε πι τρέ πουν ση μα ντι κή βελ τί ω ση στη θε ρα πευ τι κή α ντι με τώπι ση. Πρω ταρ χικής ση μα σί ας εί ναι η σω στή και έ γκαι ρη διά γνω ση της νό σου, η σω στή κα τά τα ξή της -πρό σφα τη ή πα λαιά έ ναρ ξη, διά χυ τη ή ε ντο πι σμέ νη δερ μα τι κή προ σβο λή- κα θώς και η τα κτι κή πα ρα κολού θη ση των α σθε νών. Ελ λη νι κή Ρευ ματoλoγί α 2006,17(1):55-64 Ό ροι ευ ρε τη ρί ου: συ στη μα τι κή σκλη ρο δερ μί α, σκλη ρό δερ μα, κυ κλοφω σφα μίδη, α να στο λείς διαύ λων α σβε στί ου, α ντα γω νι στής υ πο δο χέ ων εν δο θη λί νης. Ρευ μα το λο γι κή Κλινική ΓΝ «Α σκληπιεί ο» Βού λας ΓΕ ΝΙ ΚΕΣ ΑΡ ΧΕΣ ΘΕ ΡΑ ΠΕΥ ΤΙ ΚΗΣ Α ΝΤΙ ΜΕ ΤΩ ΠΙ ΣΗΣ Η θε ρα πευ τι κή α ντι με τώ πι ση των α σθε νών με συ στη μα τι κή σκλη ρο δερ μί α (σκλη ρό δερ μα) δια κρί νε ται, για εκ παι δευ τι κούς κυ ρί ως λό γους, σε τρεις με γά λες κα τη γο ρί ες που σχε τί ζο νται ά μεσα με την πα θο γέ νεια του νο σή μα τος 1. Α. Α νο σο κα τα σταλ τι κή - Ανο σο ρυθ μι στι κή θε ρα πεί α 55

2 Θε ρα πευτικη Αντιμετωπιση της συ στη μα τι κης σκλη ρο δερ μιας Β. Α ντι-ι νω τι κή θε ρα πεί α Γ. Αγ γεια κή θε ρα πεί α Α. Α ΝΟ ΣΟ ΚΑ ΤΑ ΣΤΑΛ ΤΙ ΚΗ - ΑΝΟ ΣΟ ΡΥΘ ΜΙ- ΣΤΙ ΚΗ ΘΕ ΡΑ ΠΕΙΑ Έ νας α πό τους ε πι θε τι κό τε ρους τρό πους θε ραπευ τι κής προ σέγ γι σης της συστη μα τι κής σκληρο δερ μί ας (σκλη ρο δέρ μα τος) εί ναι η αυ τό λο γη με τα μό σχευση μυε λού 2, που ε φαρ μό στη κε σε ε βδο μή ντα δύ ο α σθενείς πα γκο σμί ως. Η αρ χή της θε ρα πεί ας εί ναι η ί δια με αυ τή ό λων των αυ το ά νο σων νο ση μά των, δη λα δή η κα τα στο λή των αυ το ε νερ γο ποι η μέ νων λεμ φο κυτ τα ρι κών κλώ νων, με ταυ τό χρο νη πρό κληση α νο χής σε διά φο ρα πι θα νά νέ ο-α ντι γό να. Α κό μη και αν η α νο χή στα νέ ο-α ντιγό να δεν ε πι τευ χθεί, η έ ντο νη α νο σο κα τα στο λή κα τά τη διάρ κεια της θε ρα πείας ί σως α πο βεί ευερ γε τι κή. Εί ναι μί α πολ λά υ πο σχόμε νη θε ρα πευ τι κή α ντιμε τώ πι ση, σε πει ρα μα τι κή ω στό σο α κό μη φά ση (πο λυ κε ντρι κή ευ ρω πα ϊ κή με λέτη σύ γκρι σης αυ τό λο γης με τα μό σχευ σης μυε λού έ να ντι εν δο φλέ βιας χο ρή γησης κυ κλοφω σφα μί δης, Τα γλυ κο κορ τι κο ει δή χρη σι μο ποιού νται στις φλεγ μο νώ δεις ε πι πλο κές της νό σου, ό πως η μυοσί τι δα και η πνευ μο νί τι δα, ω στό σο υ ψη λές δό σεις κορ τι κοει δών (>20mg/η με ρη σί ως) έ χουν ε νοχο ποι η θεί για την πρό κληση νε φρι κής κρί σης. Χρειά ζε ται ι διαί τε ρη προ σο χή στη χο ρή γη σή τους, ι διαίτε ρα κα τά τα τρί α πρώ τα χρό νια α πό τη διά γνω ση της νό σου ό που ο κίν δυ νος πρό κλησης νε φρι κής κρί σης εί ναι υ ψη λό τε ρος. Η κυ κλο φω σφα μί δη εί ναι έ νας αλ κυ λιω τι κός πα ρά γο ντας χη μι κά συγ γε νής με τις νι τρο γε νείς μου στάρ δες που δρα, α φού πρώ τα με τα βο λισθεί, τό σο στα φυ σιο λο γι κά ό σο και στα νε ο πλα σμα τι κά κύτ τα ρα. Η θε ρα πευ τι κή χρή ση της στο σκλη ρό δερ μα α φο ρά την α ντι με τώ πι ση της πνευ μο νι κής ί νω σης 4. Η χρή ση κυ κλο σπο ρί νης στο σκλη ρό δερ μα δι καιο λο γεί ται στις πε ρι πτώ σεις ε κεί νες ό που η νό σος εί ναι ε πι θε τι κή με έ ντο νη ε νερ γο ποί η ση του α νο σο ποι η τι κού συ στή μα τος. Προ τει νό μενη δό ση εί ναι τα mg/η με ρη σί ως α πό του στό μα τος. Το κύ ριο μειο νέ κτη μά της εί ναι η νε φρο το ξικό τη τα, ε νώ το φάρ μα κο εί ναι σχε τι κά α σφα λές κα τά την κύη ση 5. Η με θο τρε ξά τη εί ναι έ νας γνω στός α ντι με τα βολί της του φυλ λι κού ο ξέ ος που κα τα στέλ λει τη βιοσύν θε ση των που ρι νών και μπο ρεί να χο ρη γη θεί σε ε βδομα διαί ες δό σεις 7,5-25 mg po/iv/im. Η χρή ση της στο σκλη ρό δερ μα εί ναι πε ριο ρι σμέ νη επει δή μπο ρεί να προ κα λέ σει ι νω τι κή πνευ μο νί τιδα και η πα τι κή ί νω ση 6-7. Η ε μπει ρί α α πό τη χρή ση του μυ κο φαι νο λι κού ο ξέ ος στο σκλη ρό δερ μα εί ναι ε λά χι στη και δε μπο ρούν να ε ξα χθούν α σφα λή συ μπε ρά σματα α κό μη. Φαί νε ται ω στό σο να βελ τιώ νει κυ ρί ως τη δερ μα τι κή προ σβο λή 8. Η χλω ραμ βου κί λη εί ναι έ νας αλ κυ λιω τι κός παρά γο ντας με α νο σο κα τα σταλ τική δρά ση. Η λο γι κή της θε ρα πευ τι κής χρή σης της στη συ στη μα τι κή σκλη ρο δερμί α βα σί στηκε στην α νεύ ρε ση Τ λεμφο κυτ τά ρων (τό σο Τ-κα τα σταλ τι κών ό σο και Τ- βο η θη τι κών) με α νω μα λί ες στον α ριθ μό και στη λει τουρ γί α τους, στο υ λι κό βιο ψιών δέρ μα τος, σε α σθε νείς με σκλη ρό δερ μα 9. Η 5-φθο ριου ρα κί λη φαί νε ται να εί ναι α πο τε λεσμα τι κή κυ ρί ως στη δερ μα τι κή προ σβο λή, ε νώ κα μί α βελ τί ω ση δεν πα ρα τη ρή θη κε στην πνευ μονι κή λει τουρ γί α. Οι πα ρε νέρ γειες α πό τη χρή ση της εί ναι πολ λές και σο βα ρές, με κυ ριό τε ρες τη γα στρε ντε ρι κή δυ σχέ ρεια και την κα τα στο λή του μυε λού 10. Έ χει δια τυ πω θεί η υ πό θε ση ό τι έ να α πό τα πι θα νά αί τια εκ δή λω σης της συ στη μα τι κής σκλήρυν σης στο σκλη ρό δερ μα εί ναι η αυ το ά νο ση α ντί δρα ση στις φυ σιο λο γι κές ί νες του κολ λα γό νου και η ε πα κό λου θη πα ραγω γή κυτ τα ρο κι νών. Ε πιχει ρή θη κε, για το λό γο αυ τό, η α πό του στό μα τος χο ρήγη ση ι νι δί ων κολ λα γό νου τύ που-ι, βό ειας προ έ λευ σης, με α πώ τε ρο σκο πό την πρό κλη ση α νο χής, με κά ποια εν θαρ ρυ ντι κά πει ρα μα τι κά δε δο μέ να για πε ραι τέ ρω έ ρευ να στον το μέ α αυτό. Η χο ρή γη ση κολ λα γό νου α πό του στό μα τος φαί νε ται να έ χει πλε ο νε κτή μα τα, για τί α φενός φαί νε ται ση μα ντι κά α σφα λής, α φε τέ ρου, δε, για τί χρη σι μο ποιεί ται σε έ να νό ση μα που δεν 56

3 Γ.Κ. ΒΟ ΣΒΟ ΤΕ ΚΑΣ, Χ. Α ΝΤΩ ΝΙΑ ΔΗΣ εί ναι δυ να τόν να α ντι με τω πι σθεί ι κα νο ποι η τι κά έ ως σή με ρα με άλ λο τρό πο. Β. Α ΝΤΙ-Ι ΝΩ ΤΙ ΚΗ ΘΕ ΡΑ ΠΕΙΑ Οι ι ντερ φε ρό νες α, β και γ πα ρά γο νται α πό τα ε νερ γο ποι η μέ να λεμ φο κύτ τα ρα και φαί νε ται να α σκούν στους ι νο βλά στες in vitro φαι νό με να κα τα στο λής έκ φρασης ο ρι σμέ νων γο νι δί ων, που σχε τί ζο νται με την πα ρα γω γή των ι νι δί ων του κολ λα γό νου Μί α με γά λη πο λυ κε ντρι κή δι πλή-τυ φλή τυ χαιοποι η μέ νη με λέ τη, σε α σθε νείς με διά χυ τη συστη μα τι κή σκλή ρυν ση, συ νέ κρι νε τη χο ρή γη ση D-πε νι κιλ λα μί νης χα μη λής κα θη με ρι νής δό σης (62,5mg) με τη χο ρή γη ση υ ψη λής κα θη με ρι νής δό σης (750mg) και α πέ δει ξε ό τι δεν υ πήρ ξε κα μί α δια φο ρά ό σον α φο ρά τη δερ μα τι κή βλάβη, τη θνη σι μό τη τα ή τη συ χνό τη τα εμ φά νι σης νε φρι κής κρί σης. Πι θα νό τα τα η χρή ση της D-πε νι κιλ λα μίνης δεν έ χει κα μί α θέ ση στην α ντι με τώ πι ση του σκλη ρο δέρ μα τος 13,14,15. Η ρε λα ξί νη εί ναι μί α ορ μό νη η ο ποί α πα ρά γεται κα τά τη διάρ κεια της κύ η σης α πό το ω χρό σω μά τιο και τον πλα κού ντα με σκο πό την αλ λα γή των δο μών της λε κά νης και την υ πο βο ή θη ση του το κε τού. Προ κα λεί ε πι τά χυν ση της κα τα στροφής των ι νι δί ων του κολ λα γό νου και μεί ω ση της παρα γω γής νέ ων. Αυ τή η μο ναδι κή ι διό τη τα της ρε λα ξί νης κί νη σε το εν δια φέ ρον για την πραγ ματο ποί η ση με λε τών που α φο ρού σαν τη δυ νη τι κή της δρά ση στη συ στημα τι κή σκλή ρυν ση. Δεν έ χει α κόμη α πο δει χθεί η χρη σι μό τη τά της 16. Ο TGF-β (transforming growth factor-β, αυξητικός παράγοντας μετασχηματισμού-β) φαί νε ται να κα τέ χει έ ναν ε ξέ χο ντα ρό λο στην πα θο γέ νεια του σκλη ρο δέρ μα τος. Η δρά ση του στους ι νο βλάστες και το εν δο θή λιο των αγ γεί ων προ κά λε σε το εν δια φέ ρον για την πα ρα γω γή α ντι σω μά των έ να ντι του TGF-β τα οποί α και θα «φρε νά ρουν» τη λει τουρ γί α του 17. Το στα θε ρό α νά λο γο της προ στα κυ κλί νης, ι λο πρό στη, φαί νε ται να εί ναι κά τι πε ρισ σό τε ρο α πό έ να α πλό αγ γειο δια σταλ τι κό και ί σως έ χει και ι διό τη τες τρο πο ποι η τι κού της νό σου. Σε μελέ τες in vitro, α πο δεί χθη κε ό τι ε μπο δί ζει τη δράση του CTGF (connective tissue growth factor, παράγοντας ανάπτυξης του συνδετικού ιστού), μί ας κυτ τα ρο κί νης που προ ά γει την ί νωση 18. Γ. ΑΓ ΓΕΙΑ ΚΗ ΘΕ ΡΑ ΠΕΙΑ Η πιο συ χνή αγ γεια κή εκ δή λω ση του σκλη ροδέρ μα τος εί ναι ο πε ρι φε ρι κός αγγειό σπα σμος (φαι νό με νο Raynaud) που συ νο δεύ ει το 95% των πε ρι πτώ σε ων. Ε κτός του πε ρι φε ρι κού αγ γειόσπα σμου, ση μα ντι κό ρό λο στις ι σχαι μι κές βλά βες παί ζουν και οι δο μι κές αλ λοιώ σεις των αγ γεί ων που συ νί στα νται σε πολ λα πλα σιασμό των κυτ τά ρων της έ σω στοι βά δας και στέ νω ση του αυ λού, με τη δη μιουρ γία θρόμ βων, και τέ λος με την πα γί δευ σή τους μέ σα στην ά φθο νη ε ξω κυτ τά ρια ου σί α. 1. Μη φαρ μα κευ τι κή α ντι με τώ πι ση Οι α σθε νείς που πα ρου σιά ζουν ή πια συ μπτώμα τα μπο ρούν, σε πρώ τη φά ση, να α ντι με τω πιστούν ε πι τυ χώς με την α πο φυ γή της έκ θε σης στο κρύ ο τό σο των ά κρων ό σο και ο λόκλη ρου του κορ μού. Ση μα ντι κό εί ναι να πα ρα μέ νουν σε θερ μό πε ρι βάλ λον και να εί ναι εν δε δυ μέ νοι ε παρ κώς. Η συ ναι σθη μα τι κή φόρ τι ση μπο ρεί να πυ ρο δοτήσει ή να ε πι δει νώ σει τον αγ γειό σπα σμο. Στην πε ρί πτωση αυ τή, τε χνι κές χα λά ρω σης μπο ρεί να α πο βούν χρή σι μες. Φάρ μα κα ό πως η κλονι δίνη, τα συ μπα θη τι κο μι μη τι κά, τα πα ρά γω γα της ερ γο τα μί νης, οι α γω νι στές της σε ρο το νί νης, τα διά φο ρα χη μειο θε ρα πευ τι κά, η κυ κλο σπο ρί νη, η ι ντερφε ρό νη και τα οι στρο γό να που μπο ρούν να ε πι δει νώ σουν το φαι νό με νο Raynaud, θα πρέ πει να α πο φεύ γο νται. Ε πί σης α πα γο ρεύ ε ται η χρή ση της νι κο τί νης και της κο κα ΐ νης. 2. Φαρ μα κευ τι κή α ντι με τώ πι ση 2Α. Αγ γειο δια σταλ τι κή θε ρα πεί α Οι α ντα γω νι στές των διαύ λων α σβε στί ου προκα λούν αγ γειο δια στο λή και είναι φάρ μα κα πρώτης ε κλο γής στην α ντι με τώ πι ση του φαι νο μέ νου Raynaud στο σκληρό δερ μα. Η τά ξη των δι υ δροπυ ρι δινών εί ναι η κα λύ τε ρα με λε τη μέ νη και α πό ότι φά νη κε και η πιο α πο τε λε σμα τι κή. Η νι φε δι πί νη 57

4 Θε ρα πευτικη Αντιμετωπιση της συ στη μα τι κης σκλη ρο δερ μιας φαί νε ται να έ χει ι κα νο ποι η τι κά α πο τε λέ σμα τα. Το δο σο λο γι κό σχή μα ε ξα το μι κεύ εται και κυ μαί νε ται α πό mg η με ρη σί ως. Τε λευ ταί α χρη σι μοποιού νται στην κλι νι κή πρά ξη και δι υ δρο πυ ρι δί νες νέ ας γε νιάς (φε λο δι πί νη, αμ λο δι πί νη) οι ο ποί ες έ χουν πα ρό μοια α πο τε λέ σμα τα με τη νι φε δι πί νη. Η βε ρα πα μί λη και η διλ τια ζέ μη εί ναι λι γό τε ρο α πο τε λε σμα τι κές. Πα ρε νέρ γειες αυ τής της ο μάδας φαρ μά κων εί ναι το πα ρο δι κό ε ρύ θη μα του προσώ που, το οί δη μα των σφυ ρών, η α ντα να κλα στι κή τα χυ καρ δί α και η ε λάτ τω ση του μυ ϊ κού τό νου του κα τώτε ρου οι σο φα γι κού σφι γκτή ρα, με α πο τέ λεσμα τη γα στρο οισο φα γι κή πα λιν δρό μη ση. Ε πί σης, οι προ στα γλαν δί νες έ χουν αγ γειο διασταλ τι κή δρά ση και έ χουν α ποδει χθεί α πο τε λεσμα τι κές στην α ντι με τώ πι ση του φαι νο μέ νου Raynaud και στην επού λω ση των ελ κών που προ κα λού νται στα πλαί σια της δια τα ρα χής αυ τής. Η πα ρε ντε ρι κή χο ρή γη ση ι λο πρό στης (α νά λο γο της προ στα γλαν δί νης Ι2 ή στα θερό α νά λο γο της προ στα κυ κλί νης) πέ ντε συ νε χό με νων συ νε δριών σε δό ση 0,5-2 ng/kgr/min βελ τιώ νει ση μα ντι κά τα ε πει σό δια αγ γειό σπα σμου κα θώς και τις ι σχαιμι κές ε ξελ κώ σεις 19,20. 2Β. Α ντιαι μο πε τα λια κή και α ντι πη κτι κή θε ρα πεί α Ο ρό λος των αι μο πε τα λί ων στην πα θο γέ νεια του φαι νο μέ νου Raynaud δεν έ χει πλήρως διευ κρινι σθεί, ω στό σο εί ναι γνω στό ό τι ε νερ γο ποι η μέ να αι μο πε τά λια απε λευ θε ρώ νουν αγ γειο συ σπα στι κές ου σί ες, ό πως η σε ρο το νί νη και η θρομ βοξά νη Α2, οι ο ποί ες, σε συν δυα σμό με τη δη μιουρ γί α μι κρο θρόμ βων α πό συσ σώ ρευ ση αι μο πε τα λί ων ε ξαι τί ας βλα βών του εν δο θη λί ου, ε πι δει νώ νουν την ι σχαι μί α. Με λέ τες με χο ρή γη ση α κε τυ λο σαλυκι λι κού ο ξέ ος ή δυ πι ρι δα μό λης έ δω σαν α πο γο η τευ τι κά α πο τε λέ σμα τα. Παρά ταύ τα, στην κλι νι κή πρά ξη χρη σι μο ποιού νται συ χνά μι κρές δό σεις (80-100mg/η μερη σί ως) α κε τυ λο σα λυ κι λι κού ο ξέ ος. Αι τιο λο γη μέ νη και με κα λά α πο τε λέ σματα εί ναι η χρή ση των ε κλε κτι κών α να στο λέ ων της ε πα να πρό σλη ψης της σε ροτο νί νης (SSRI). Κύριος α ντι πρό σω πος της κα τη γο ρί ας αυ τής εί ναι η υ δρο χλω ρι κή φλου ξε τί νη (20mg/η με ρη σί ως). Ε πί σης χρη σι μο ποιού νται ε μπει ρι κά, σκευά σμα τα που βελ τιώ νουν την πλα στι κό τη τα των ε ρυ θρών αι μο σφαι ρί ων και ε πο μέ νως και την αι μα τι κή ρο ή κυ ρί ως στα τρι χο ει δή 21,22,23. 2Γ. Νε ό τε ρες θε ρα πεί ες Η εν δο θη λί νη εί ναι ι σχυ ρό τα τος αγ γειο συ σπαστι κός και πα ράγο ντας αύξησης του πολλαπλασια σμού των ινοβλαστών και της σύνθεσης του κολ λα γόνου. Οι α να στο λείς των υ πο δο χέ ων της εν δο θη λί νης (Bosentan) ε μπο δί ζουν την αγγειοσύ σπα ση και την υ περ τρο φί α του εν δο θη λί ου. Γί νε ται τε λευ ταί α λό γος για τη χο ρή γη ση ουσιών που αυ ξά νουν την εν δο γενή πα ρα γω γή μο νο ξει δί ου του α ζώ του (ΝΟ) ό πως L-αρ γι νί νη, το νι τρο πρωσ σι κό νάτριο και νε μπι βο λό λη. Η χρή ση α ντιο ξει δω τι κών ου σιών, προ στατευ τι κών του εν δο θη λί ου, ό πως η βιτα μί νη Ε φαί νε ται να έ χει θέ ση στη θε ρα πεί α. Η συ νή θης κα θη με ρι νή δό ση είναι τα 400mg η με ρη σί ως α πό του στό μα τος. 3. Χει ρουρ γι κή θε ρα πεί α Για τα ε πί μο να υ πο τρο πιά ζο ντα έλ κη με γά λη ση μα σί α έ χει ο κα λός το πι κός κα θα ρι σμός κα θώς και η χο ρή γη ση α ντι βιο τι κών (το πι κή ή συ στη ματι κή). Ο α κρω τη ρια σμός μπο ρεί να α πο τε λέ σει τη λύ ση, ε νώ σε πε ρί πτω ση γάγ γραι νας θε ωρεί ται ε πι βε βλη μέ νος. Η αυ χε νι κή συ μπα θε κτο μή πρέπει να α πο φεύ γε ται, διό τι το φαι νό με νο Raynaud σύ ντο μα υ πο τρο πιά ζει, ε νώ α ντί θε τα η ο σφυ ϊ κή συ μπα θε κτο μή μπο ρεί να α πο βεί σω τή ρια για ο ρισμέ νους α σθε νείς με έ ντο νο φαι νό με νο Raynaud των κάτω ά κρων. Η δα κτυ λι κή συ μπα θε κτο μή με μι κρο χει ρουρ γι κή ε πέμ βα ση, αν και δεν έ χει ε φαρ μο σθεί σε με γά λη κλί μα κα σε α σθε νείς με σκλη ρό δερ μα, πα ρό λα αυ τά φαί νε ται να εί ναι αρ κε τά α πο τε λε σμα τι κή μα κρο χρο νί ως. Α ΝΤΙ ΜΕ ΤΩ ΠΙ ΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟ ΣΒΟ ΛΗΣ ΤΩΝ ΟΡ ΓΑ ΝΩΝ ΣΤΗ ΣΥ ΣΤΗ ΜΑ ΤΙ ΚΗ ΣΚΛΗ ΡΟ ΔΕΡ ΜΙΑ Α. Α ντι με τώ πι ση δερ μα τι κής προ σβο λής Η δερ μα τι κή σκλή ρυν ση εί ναι πα ρού σα σε 58

5 Γ.Κ. ΒΟ ΣΒΟ ΤΕ ΚΑΣ, Χ. Α ΝΤΩ ΝΙΑ ΔΗΣ ό λες σχε δόν τις μορ φές του σκλη ρο δέρ μα τος με α πο τέ λε σμα να πα ρου σιά ζε ται πο λύ συ χνά το ε νο χλη τι κό σύ μπτω μα του κνη σμού. Η χορή γη ση α ντι ι στα μι νι κών μπο ρεί να προ σφέ ρει α να κού φι ση. Αρ κε τά συ χνή εί ναι η εμ φά νι ση δερ μα τι κών α σβε στώσε ων οι ο ποί ες α ντι με τωπί ζο νται κυ ρί ως με χει ρουρ γι κή α φαί ρε ση. Μί α πρόσφα τη με λέ τη έ δει ξε ό τι η χο ρή γη ση μι νο κυκλί νης mg/η με ρη σί ως, μπο ρεί να επι φέ ρει ι κα νο ποι η τι κά α πο τε λέ σμα τα. Η διλ τια ζέ μη μέ σω της αγ γειο δια στο λής που προ κα λεί πι θα νό τα τα να ε πι βρα δύ νει την ε να πό θε ση α σβε στί ου στο δέρ μα 25,26. Η εμ φά νι ση τε λαγ γειε κτα σιών στο δέρ μα και τους βλεν νο γό νους α ντι με τω πί ζε ται με την τε χνι κή των Laser. Β. Α ντι με τώ πι ση της πνευ μο νι κής προ σβο λής Με τά την αρ κε τά ε πι τυ χη μέ νη α ντι με τώ πι ση και τα βελ τιω μέ να πο σο στά ε πιβί ω σης της νε φρι κής κρί σης, πρώ τη αι τί α θα νά του στο συ στη μα τι κό σκλη ρόδερ μα α πο τε λεί η προ σβο λή των πνευ μόνων. Η πνευ μο νι κή προ σβο λή διακρίνεται στη διά με ση πνευ μο νι κή ί νω ση, η ο ποί α μπο ρεί να ο δη γήσει σε δευ τε ρο πα θή πνευ μο νι κή υ πέρ τα ση, και την α μι γή πνευ μο νι κή υ πέρ τα ση του σκλη ροδέρ μα τος, η ο ποί α δεν σχετί ζε ται με την ί νω ση του πνευ μο νι κού πα ρεγ χύ μα τος. 1. Διά με ση πνευ μο νι κή ίνω ση Η συ χνό τη τα της πνευ μο νι κής ί νω σης στη συστη μα τι κή σκλή ρυν ση ποι κίλλει α πό 25-90% και εμ φα νί ζε ται συ νή θως σε α σθε νείς με διάχυ τη νό σο, αλ λά μπο ρεί να εμ φα νι στεί και σε α σθε νείς με περιο ρι σμέ νη 27. Κα μί α θε ρα πεί α μέ χρι τώρα δεν έ χει α πο δει χθεί α πο λύ τως ι κα νο ποι η τι κή ό σον α φο ρά στην πρό λη ψη ή την α πο τρο πή της προ ο δευ τικής πο ρεί ας της πνευ μο νι κής ί νω σης ή α κό μη και της ου σια στι κής α ντι με τώ πισης της πνευ μο νι κής φλεγ μο νής. Πα ρό λα αυ τά, ο χρυ σός κα νό νας που α κο λου θεί ται εί ναι η κλι νι κή, ερ γα στη ρια κή και α πει κο νι στι κή ε κτί μη ση του βαθ μού συμ με το χής του πνευ μο νι κού πα ρεγ χύ μα τος και ο κα θο ρι σμός του κιν δύ νου της ε πι δεί νω σής του. Α σθε νείς με υ ψη λού βαθ μού ε πι κιν δυ νό τη τα για προ ο δευ τι κή πνευ μο νι κή νό σο θα πρέπει να α ντι με τω πί ζο νται. Η ο ξυ γο νο θε ρα πεί α εί ναι α πα ραί τη τη σε ό λους τους α σθε νείς που πα ρου σιά ζουν δύ σπνοια στην κό πω ση ή και στην η ρε μί α. Διάφο ρες α σκή σεις α να πνευ στι κής φυ σιο θε ρα πεί ας μπο ρεί να α ποδει χθούν ουσια στι κής βο ή θειας. Δό κι μη εί ναι η α ντι με τώ πι ση της γα στρο οι σο φα γι κής πα λιν δρόμη σης, για τί φαί νε ται να υ πάρ χει μια αι τιο λο γι κή συ σχέ τι ση με ταξύ αυ τής και της πνευ μο νι κής ί νωσης, χω ρίς αυ τό να έ χει τεκ μη ριω θεί. Ο ι δα νι κός στό χος της θε ρα πεί ας εί ναι η δια κο πή της πνευ μο νι κής φλεγ μο νής και της προ ο δευ τι κής ί νω σης. Διά φο ρες με λέ τες υ ποστη ρί ζουν, χω ρίς να μπο ρούν να το α πο δεί ξουν, ό τι ο α πο τελε σμα τικό τε ρος τρό πος εί ναι η χρή ση α νο σο κα τα σταλ τικών φαρ μά κων. Η κυκλο φω σφα μί δη και τα κορτι κο στε ρο ει δή εί ναι αυ τά που χρη σι μο ποιού νται συ χνό τε ρα. Η πρώ τη δί νε ται α πό του στό μα τος σε δο σο λο γί α ί ση με 1,5-2,5mg/kg σω μα τικού βάρους για μί α μέ ση διάρ κεια 12 μη νών. Συ νή θως η χο ρή γη σή της συ νο δεύ εται και α πό ταυ τό χρο νη χο ρή γη ση πρεδ νι ζο λό νης. Υ πάρ χουν με λέ τες χορή γησης κυ κλο φω σφα μί δης α πό του στό μα τος με πρεδ νι ζο λό νη σε χα μη λές δό σεις (10mg/η με ρη σίως), κα θώς και με πρεδ νι ζο λό νη σε υ ψη λές δό σεις (1mg/kg/η με ρη σί ως) με προ ο δευ τι κή μεί ω ση της, στη συ νέ χεια 28. Η μετα μό σχευ ση πνευ μό νων σε α σθε νείς με σκλη ρό δερ μα και προ χω ρη μέ νη διάμεση ί νω ση δεν έ δει ξε ση μα ντι κή βελ τί ω ση του προσ δό κι μου ε πι βί ω σης Πνευ μο νι κή υ πέρ τα ση Εμ φα νί ζε ται στο 10% των α σθε νών με πε ριο ρισμέ νη νό σο και σε μι κρό τε ρο πο σοστό σε α σθε νείς με διά χυ τη νό σο. Μπο ρεί να εί ναι εί τε με μο νω μέ νη εί τε α πό τοκος διά με σης πνευ μο νι κής ί νω σης εί τε να ο φεί λε ται σε αγ γεια κή προ σβο λή. Στο πα ρελ θόν, η πνευ μο νι κή υ πέρ τα ση α ντι μετω πι ζό ταν, με πο λύ πε ριο ρι σμέ να α πο τε λέ σμα τα, με τη χο ρή γη ση αγ γειο δια σταλ τι κών φαρ μά κων συ μπε ρι λαμ βα νο μέ νων και των α ντα γω νι στών των διαύ λων α σβε στί ου. Ση μα ντι κή πρό ο δος στην α ντι με τώ πι σή της ση μειώ θη κε με την ει σα γω γή στην κλι νι κή πρά ξη των α να λόγων της προ στα 59

6 Θε ρα πευτικη Αντιμετωπιση της συ στη μα τι κης σκλη ρο δερ μιας κυ κλί νης και των α ντα γω νι στών των υ πο δο χέ ων της εν δο θη λί νης 29. Τα στα θε ρά α νά λο γα των προ στα κυ κλι νών εί ναι αρ κε τά (Flolan, epoprostenol, iloprost, treprostinil), το κυρί ως ό μως χο ρη γού με νο στον ευ ρω πα ϊ κό χώ ρο εί ναι η ι λο πρό στη (Ιlomedin). Τό σο η εν δο φλέ βια ό σο και η δια ει σπνο ής χο ρήγη σή του εί ναι α ποτε λε σμα τι κές στην α ντι με τώ πι ση των α σθε νών με σο βα ρή πνευ μο νι κή υ πέρ τα ση. Το προ τει νό με νο δο σο λο γι κό σχή μα για την ενδο φλέ βια χο ρή γη ση εί ναι 0,5-2 μg/kg/min για η μέ ρες (ε άν δεν εί ναι δυ νατή η χρή ση α ντλί ας, τό τε δια λύ ε ται μί α α μπού λα φαρ μά κου σε 250cc φυ σιο λο γι κού ο ρού και εγ χύ ε ται στά γδην σε έ να 24ω ρο). Ι διαί τε ρη προ σο χή χρειά ζε ται τις πρώ τες η μέ ρες της χο ρή γη σης για πι θα νές αλ λερ γι κές αντι δρά σεις, κε φα λαλ γί α, ναυ τί α, έ με το, τα χυ καρ δί α, υ πό τα ση έ ως και κα τα πλη ξί α. Για την ει σπνε ό με νη χο ρή γη ση, το σκεύ α σμα α ραιώ νε ται σε φυ σιο λο γι κό ό ρο σε α να λο γί α 10μg/ml και 2ml α πό το πα ρασκεύ α σμα αυ τό το πο θε τεί ται νε φε λο ποι η τή. Η ί δια δια δικα σί α ε πα να λαμ βά νε ται κά θε 4-6 ώ ρες η με ρη σί ως, ε νώ η δό ση ε ξα το μι κεύ ε ται ανά λο γα με την ε πάρ κεια του θε ρα πευ τι κού α πο τε λέ σμα τος Ο α ντα γω νι στής των υ πο δο χέ ων της εν δο θηλί νης, bosentan, εί ναι μί α πολ λά υ πο σχόμε νη φαρ μα κευ τι κή ου σί α. Η εν δο θη λί νη εί ναι ι σχυρό τα τος αγ γειο συ σπα στι κός πα ρά γο ντας που ταυ τό χρο να α σκεί και αναπτυξιακή δρά ση στο τοί χω μα των αγ γεί ων. Το bosentan, «μπλο κά ροντας» τους υ πο δο χείς της εν δο θη λί νης, πε ριο ρί ζει την αγ γειο σύ σπα ση και την υ περ τρο φί α των κυττά ρων. Τα α πο τε λέ σμα τα της με λέ της BREATHE-1 προ τεί νουν το bosentan ως έ ναν σχε τι κά κα λά ανε κτό α πό του στό μα τος πα ρά γο ντα για την α ντι με τώ πι ση της πνευ μο νι κής υ πέρ τα σης. Η έν δει ξη του φαρ μά κου α φο ρά τη θε ρα πεί α της πνευ μο νι κής υ πέρ τα σης με σκο πό τη βελ τί ω ση της ι κα νό τη τας ά σκη σης και των συ μπτω μά των σε α σθε νείς λει τουρ γι κού στα δί ου Ι Ι Ι, σύμ φω να με την πα γκό σμια ορ γά νω ση υ γεί ας 32. Η πα ρο χή ο ξυ γό νου στους δυ σπνο ϊ κούς α σθενείς εί ναι ου σια στι κής ση μα σίας. Τα δι κου μα ρι νι κά πα ρά γω γα έ χουν θέ ση στη θε ρα πεί α, ό πως και η δα κτυ λί τι δα και τα διου ρη τι κά σε πε ρί πτω ση καρ δια κής α νε πάρ κειας, με προ σο χή ό μως στη διού ρη ση, ο υ περ βο λι κός βαθ μός της ο ποί ας μπο ρεί να ο δη γή σει σε χα μη λή πλή ρω ση των καρ δια κών κοι λο τήτων. Γ. Α ντι με τώπι ση της καρ δια κής προ σβο λής Η προ σβο λή της καρ διάς στο σκλη ρό δερ μα εί ναι συ νή θης, αν και πολ λές φο ρές υ πο δια γιγνώ σκε ται. Η συμ με το χή του ορ γά νου μπο ρεί να εκ δη λω θεί κλι νι κά με την πα ρου σί α αρ ρυθ μιών, δια τα ρα χών της α γω γι μό τη τας, πε ρι καρ δια κής συλλο γής, μυο καρ δί τι δας και συμ φο ρη τι κής καρ διακής ανε πάρ κειας. Οι αρ ρυθ μί ες α ντι με τω πί ζο νται με τη συ νή θη α ντιαρ ρυθ μι κή αγω γή, μό νο στην πε ρί πτω ση που υ πάρ χει κίν δυ νος να προ καλέσουν αι μο δυ να μι κές δια τα ρα χές. Οι δια τα ρα χές της α γω γι μό τη τας μπο ρεί να α παι τή σουν μέ χρι και το πο θέ τη ση βη μα το δό τη. Ε πί συ μπτω μα τι κής πε ρι καρ δί τι δας έ χουν έν δει ξη τα ΜΣΑΦ (κυρί ως ιν δο με θα κί νη), τα κορ τι κο στε ρο ει δή σε μι κρές δό σεις και για βρα χύ χρο νι κό διά στη μα 34 και η πε ρι καρ διο κέ ντη ση ή πε ρικαρ διε κτο μή, σε πε ρίπτω ση συλ λο γής με γά λης πο σό τη τας πε ρι καρ διακού υ γρού με τον κίν δυ νο του ε πι πω μα τι σμού. Ε πί μυο καρ δί τι δας ή ε κτε τα μέ νης ί νω σης του μυο καρ δί ου εν δεί κνυ ται η α νο σο κα τα σταλ τι κή α γω γή. Στη συ στη μα τι κή σκλή ρυν ση και ει δι κό τε ρα στη διά χυ τη δερ μα τι κή προ σβολή, αν και δεν παρα τη ρεί ται προ σβο λή των με γά λων στε φανιαί ων αγ γεί ων, υ πάρ χουν εν τού τοις πρώ ι μες λει τουργι κές ή δο μι κές βλά βες των αρ τη ριο λί ων ή των τρι χο ει δών, με α πο τέ λε σμα την ε λάτ τω ση της στε φα νιαί ας αι μα τι κής ε φε δρεί ας. Η τε λευ ταί α, α ντα να κλά και την ι κα νό τη τα της μι κρο κυ κλο φορί ας του μυο καρ δί ου να προ σαρ μό ζε ται στις αυ ξη μέ νες αι μα τι κές του α νά γκες κα τά την αύξη ση της καρ δια κής λει τουρ γί ας. Σε πε ρί πτω ση που η μεί ω ση αυτή ο φεί λε ται σε αγ γειό σπα σμο (καρ δια κό φαι νό με νο Raynaud) εν δεί κνυ ται η χο ρή γηση νι φε δι πί νης για τη βελ τί ω ση της ε λαττω μέ νης άρ δευ σης του μυο καρ δί ου. 60

7 Γ.Κ. ΒΟ ΣΒΟ ΤΕ ΚΑΣ, Χ. Α ΝΤΩ ΝΙΑ ΔΗΣ Δ. Α ντι με τώ πι ση της νε φρι κής προ σβο λής Η πιο ση μα ντι κή νε φρι κή ε πι πλο κή του σκληρο δέρ μα τος εί ναι η νε φρι κή κρίση, η ο ποί α χαρα κτη ρι στι κά πα ρου σιά ζε ται κα τά την πρώτη τριε τί α α πό τη διά γνω ση σε α σθε νείς με διά χυ τη δερ μα τι κή νό σο και κλινι κά συ σχε τί ζε ται με την ε πι δεί νω ση της δερ μα τι κής προ σβο λής. Η νε φρική κρί ση ση μα το δο τεί ται α πό την έ ναρ ξη ε νός φαύ λου κύ κλου μειω μέ νης νε φρικής αι μα τι κής ρο ής, ι σχαι μί ας, υ περ-ρε νι ναι μί ας, υ πέρ τα σης και αγ γειο σύ σπα σης, η ο ποί α ο δη γεί σε πε ραι τέ ρω μείω ση της αι ματι κής νε φρι κής ρο ής 35. Η δια δι κασί α αυ τή, πριν την ει σα γω γή των α ντα γω νι στών του με τα τρε πτι κού εν ζύ μου (α-με Α) στη θε ρα πεί α της νε φρι κής προ σβο λής στο σκλη ρόδερ μα, ο δηγού σε α να πό φευ κτα στο θά να το, ε νώ λι γό τε ρο από 10% των α σθε νών ε πι βί ω νε για πε ρισ σό τε ρο α πό τρεις μή νες. Με τά την ε φαρ μο γή των α-με Α στη θε ρα πεί α της σκλη ρο δερ μι κής νε φρι κής κρίσης, τα πο σο στά ε πι βί ω σης άλ λα ξαν δρα μα τι κά, με το 90% των α σθε νών να ε πι βιώ νει για πέ ντε χρό νια και το 80-85% για ο κτώ 36. Ση μα ντι κό ρό λο στη σω στή θε ρα πευ τι κή α ντιμε τώ πι ση παί ζει η έ γκαι ρη διάγνω ση και τα χεί α έ ναρ ξη της θε ρα πεί ας. Πρέ πει να δια κό πτο νται α μέ σως ή να α πο φεύ γε ται η χο ρή γη ση νε φροτο ξι κών φαρ μα κών (σκια γρα φι κά, ΜΣΑΦ). Η υ πέρτα ση δεν πρέ πει να α ντι με τω πί ζε ται με ι σχυ ρά α ντι ϋ περ τα σι κά χο ρη γούμε να εν δο φλεβί ως (του τύ που του νι τρο πρωσσι κού να τρί ου). Εν δεί κνυ ται η χο ρή γη ση α-με Α, κα πτο πρί λης, κι να πρί λης και ε να λα πρί λης. Η κι να πρί λη εί ναι πι θα νό τα τα πιο α πο τε λε σμα τι κή, η κα πτο πρί λη ό μως έ χει μι κρό τε ρη διάρ κεια η μί σειας ζω ής, έ τσι ώ στε να ε πι τρέ πει την ευ κο λό τε ρη ρύθ μι ση του δο σο λο γι κού της σχή μα τος. Οι α-με Α πρέ πει να χο ρη γού νται α κό μα και σε νορ μο τα σι κή νε φρι κή κρί ση, σε μι κρό τε ρες ό μως δό σεις. Α να λό γως με τη βα ρύ τη τα της κρί σης, την τα χύ τη τα έ ναρ ξης και ορ θής έ γκαι ρης θε ρα πευ τι κής α ντι με τώ πι σης, οι α σθε νείς μπορεί να χρεια στούν ή ό χι αι μο κάθαρ ση ή πε ρι το να ϊ κή διάλυ ση, για άλ λο τε άλ λο χρο νι κό διά στη μα. Υ περ-ρε νι ναι μί α μπο ρεί να υ πάρ χει και ε πί α που σί ας υ πέρ τα σης, προ κα λώ ντας πε ραι τέ ρω βλάβη στους νε φρούς, τα αγ γεί α και το μυο κάρ διο. Δό κι μη εί ναι η χο ρή γη ση μι κρών δό σε ων α-με Α τις η μέ ρες που δεν γί νο νται συ νεδρί ες αι μο κά θαρ σης. Η μετα μό σχευ ση νε φρού στους α σθε νείς αυ τούς πρέ πει να α πο φεύ γε ται για του λάχι στον δύ ο χρό νια α πό τη νε φρι κή κρί ση και την έ ναρ ξη της αι μο κά θαρ σης, για τί έ χουν ση μειω θεί πε ρι πτώ σεις υ πο στρο φής και ύ φε σης της νε φρι κής ανε πάρ κειας. Τε λευ ταί α, γί νε ται λό γος για α ντι κα τά στα ση των α-με Α α πό μί α άλ λη κα τη γορί α α ντι ϋ περ τα σι κών φαρ μά κων, τους α ντα γω νι στές των υ πο δο χέ ων Ι της αγ γειο τεν σί νης Ι Ι. Οι μέ χρι τώ ρα με λέ τες, ω στό σο, προ τεί νουν την α πο φυ γή αυτής της αλ λα γής ε ξαι τί ας της ε πι δεί νω σης στη νε φρι κή λει τουρ γί α με τά τη χο ρή γη σή τους. Ε. Α ντι με τώ πι ση της γα στρε ντε ρι κής προ σβολής Η προ σβο λή ό λων των τμη μά των του γα στρεντε ρι κού σω λή να α πό τη στο μα το φαρυγ γι κή κοιλό τη τα μέ χρι και τον πρω κτι κό σφι γκτή ρα εί ναι ε ξαι ρε τι κά συχνή στα πλαί σια του σκλη ρο δέρ ματος. Η συμ με το χή της στο μα τι κής κοι λό τητας εί τε με τη μορ φή δευ τε ρο πα θούς συν δρό μου Sjogren εί τε με τη μορ φή α πλού συν δρό μου ξη ρό τη τας, ε ξαι τί ας ί νω σης των σιε λο γό νων α δέ νων, α ντι μετω πί ζο νται συ ντη ρη τι κά με την κα λή υ γιει νή του στό μα τος, τις συ χνές ε πι σκέ ψεις στον ο δο ντί α τρο, την α πο φυ γή λή ψης σακ χα ρού χων σκευα σμά των και εν δε χο μέ νως, ό ταν αυ τό κριθεί α να γκαί ο, με την α πό του στό μα τος χο ρή γη ση πι λο καρ πί νης (μέ γι στη δό ση 20mg η με ρη σί ως). Το όρ γα νο που προ σβάλ λε ται συ νη θέ στε ρα εί ναι ο οι σο φάγος, με α πο τέ λε σμα το αί σθη μα δυ σφα γί ας και ο πι σθο στερ νικού καύ σου. Για την α ντι με τώ πι ση των συ μπτω μά των αυ τών χρη σι μο ποιού νται σε χα μη λές δό σεις σι ζα πρί δη και α ναστο λείς της α ντλί ας πρω το νί ων. Η α πο φυ γή της χο ρή γη σης ΜΣΑΦ και η ε λάτ τωση της δό σης των α ντα γω νιστών α σβε στί ου μπο ρούν να προ κα λέ σουν ύ φε ση των συ μπτω μά των. Η α πο φυ γή λή ψης γεύ μα τος πριν τη νυ κτερι νή κα τά κλι ση και η χρη σι μο ποίη ση δύ ο μα ξι λα ριών βο η θούν ση μα ντι κά. Σε 61

8 Θε ρα πευτικη Αντιμετωπιση της συ στη μα τι κης σκλη ρο δερ μιας πε ρί πτω ση γα στρο πά ρε σης, γα στρο κι νη τι κά του τύ που της με το κλο πρα μί δης εί ναι χρή σι μα. Η διά τα ση των φλε βών του ά ντρου του στο μά χου (watermelon stomach) μπο ρεί να εκ δη λω θεί ως χρό νια ή ο ξεί α αιμα τι κή α πώ λεια (αι μα τέ με ση ή μέ λαινα) και α ντι με τω πί ζε ται με τη βο ή θεια της Laser φω το πη ξί ας. Σε περί πτω ση προ σβο λής του λε πτού ή του πα χέ ως ε ντέ ρου με υ πο κι νη σί α και υ περα νά πτυ ξη μι κρο βί ων συ νι στά ται η χο ρή γη ση α ντι βιο τι κών ευ ρέ ος φά σμα τος, α κό μη δε και παρε ντε ρι κή δια τρο φή. Η προ σβο λή του πρω κτι κού δα κτυ λί ου με συ νο δό α κρά τεια κο πρά νων εί ναι δύσκο λο να α ντι με τω πι σθεί. Έ χει ε πι χει ρη θεί ε ρε θι σμός του ιε ρού πλέγ μα τος με Biofeedback με φτω χά ό μως α πο τε λέ σμα τα. ΣΤ. Α ντι με τώ πι ση της μυο σκε λε τι κής προ σβο λής Η πλειο νό τη τα των α σθε νών με σκλη ρό δερ μα πα ρου σιά ζουν συμ με το χή του μυο σκε λε τι κού συστή μα τος. Η πα ρου σί α αρ θραλ γιών, δυ σκαμψί ας, τε νο ντί τι δων, αρ θρί τι δας και συν δρό μου καρπιαί ου σω λή να εί ναι συχνή 37. Κοι νά α ναλ γη τι κά κα θώς και ΜΣΑΦ μπο ρεί να α πο βούν χρή σι μα. Σε πε ρί πτω ση ε πι θε τι κής αρ θρί τι δας, χα μη λές δό σεις κορ τι κο ειδών και εν δε χο μέ νως τρο πο ποι η τι κών της νό σου φαρ μά κων που χρη σι μο ποιούνται στη ρευ μα το ει δή αρ θρί τι δα, ό πως η υ δρο ξυ χλω ροκί νη και η με θο τρε ξά τη, μπο ρούν να α πο βούν χρή σι μα. Μυο σί τι δα με υ ψη λά μυ ϊ κά ένζυ μα και μυ ϊ κή α δυ να μί α πρέ πει να α ντι με τω πί ζε ται με υ ψη λές δό σεις κορ τι κο ει δών (προ σο χή στην πρό κλη ση νε φρι κής κρί σης) και εν δε χο μέ νως σε συν δυασμό με με θο τρε ξά τη 38. Με γά λης ση μα σί ας εί ναι η φυσι κο θε ρα πεί α και κι νη σιο θε ρα πεί α, οι ο ποί ες με τριά ζουν τα α πο τε λέ σμα τα των πα ραμορ φώ σε ων των ά κρων α πό την πα ρα τε τα μέ νη α χρησί α λό γω της δερ μα τι κής ί νω σης. Η συ στη μα τι κή σκλή ρυν ση εί ναι έ να χρό νιο νό ση μα που ε πη ρε ά ζει σε πο λύ μεγά λο βαθ μό τό σο τις σω μα τι κές ό σο και τις ψυ χι κές λει τουργί ες του πά σχοντος. Η εύ κο λη κό πω ση, η α δυ ναμί α, ο χρό νιος πό νος, οι πα ρα μορ φώ σεις και το αί σθη μα της α νι κα νό τη τας μπο ρούν να ο δη γήσουν τους α σθε νείς σε μεί ζο να κα τά θλι ψη. Πέ ραν της φαρ μα κευ τι κής α ντι με τώ πι σης, ση μα ντι κού βαθ μού βο ήθεια μπο ρούν να προ σφέ ρουν η ψυ χο θε ρα πεί α και η λο γο θερα πεί α. Ε πί σης η θε ρα πευ τι κή προ σέγ γι ση πρέ πει να ε πε κτεί νε ται και στην πα ρο χή συμ βου λών και ε ξη γή σε ων για θέ μα τα ό πως η ε γκυ μο σύ νη, η σε ξουα λική ζω ή και η κλη ρο νο μι κό τη τα. Οι α σθε νείς πρέ πει να α ντι με τω πί ζο νται «ο λιστι κά», για τί μό νο έ τσι θα μπο ρέ σουν να βο η θη θούν ου σια στι κά. ABSTRACT Therapeutic options in scleroderma. K.G. Vosvotekas, C. Antoniades Department of Rheumatology, Asclepieion Hospital, Voula, Athens Scleroderma is a rare disease of the connective tissue, with the main characteristic being the hardening (sclerosis) of the skin. It is an heterogenous disorder concerning both the involvement of multiple organs and the rate and seriousness of the clinical course. Developments in recent research made possible a better understanding into the pathogenesis of the disease, pointing out the three probably responsible mechanisms for its appearance: a) the overproduction and storing of normal extra cellular matrix, b) the activation of the immune system, and c) the injury of the endothelium of the vessels. Although there is no satisfactory treatment yet, understanding the pathogenesis better helped the introduction of novel regimens in every day clinical practice that make possible a significant improvement in therapeutic outcome. The proper and prompt diagnosis of the disease, its appropriate classifications -recent or older initiation, diffuse or localized cutaneous attackand the regular follow-up of the patients are of primar importance. Hellenic Rheumatology 2006;17(1):55-64 Key words: systemic sclerosis, scleroderma, cyclophosphamide, endothilin receptor inhibitor, calcium channel blocker. 62

9 Γ.Κ. ΒΟ ΣΒΟ ΤΕ ΚΑΣ, Χ. Α ΝΤΩ ΝΙΑ ΔΗΣ ΒΙ ΒΛΙΟ ΓΡΑ ΦΙΑ 1. Φρα γκια δά κη ΚΓ, Ε λέ ζο γλου Α, Σφη κά κης ΠΠ. Θε ρα πευ τική α ντι με τώ πι ση των α σθε νών με συ στη μα τι κό σκλη ρό δερ μα. Πρα κτι κά Με τεκπαι δευ τι κών Μα θη μά των Ρευμα το λο γί ας, 14η σει ρά Ελ λη νι κή Ρευ μα το λο γί α 2003; 14(4), συ μπλή ρω μα: Alan Tyndall. Stem cell transplantation in severe autoimmune disease-current status and future directions. Πρα κτι κά XVII Πα νελ λη νί ου Συ νε δρίου Ρευ μα το λο γί ας 2002; Varai G, Earle L, Jimenez SA, et al. A pilot study of intermittent intravenous cyclophosphamide for the treatment of systemic sclerosis associated lung disease. J Rheumatol 1998; 25: Clements PJ, Lachenbruch PA, Sterz M, et al. Cyclosporine in systemic sclerosis. Results of a forty-eight-week open safety study in ten patients. Arthritis Rheum 1993; 36: Van den Hoogen FH, Boerbooms AM, Swank AJ, et al. Comparison of methotrexate with placebo in the treatment of systemic sclerosis: a 24 week randomized double-blind trial, followed by a 24 week observational trial. Br J Rheumatol 1996; 35: Pope JE, Bellamy N, Seibold JR, et al. A randomized, controlled trial of methotrexate versus placebo in early diffuse scleroderma. Arthritis Rheum 2001; 44: Stratton RJ, Wilson H, Black CM. Pilot study of anti-thymocyte globulin plus mycophenolate mofetil in recent-onset diffuse scleroderma. Rheumatology (Oxford) 2001; 40: Steen VD, Medsger TA. Case control study of corticosteroids and other drugs that either precipitate or protect from the development of scleroderma renal crisis. Arthritis Rheum 1998; 41: Furst DE, Clements PJ, Hillis S, et al. Immunosuppresion with clorambucil, versus placebo, for scleroderma: Results of a three-year, parallel, randomized double blind trial. Arthritis Rheum 1989; 32: Casas JA, Saway PA, Villarreal I et al. S-Fluorouracil in the treatment of scleroderma. A randomi zed, double blind, placebo controlled international collaborative study. Ann Rheum Dis 1990, 43: Jimenez SA, Sigal SH. A 15-year prospective study of treatment of rapidly progressive systemic sclerosis with D-penicillamine. J Rheumatol 1991; 18: Steen VD, Blair S, Medsger TA. The toxicity of D-penicillamin in systemic sclerosis. Ann Intern Med 1986; 104: Clements PJ, Furst DE, Wong WK, et al. Highdose versus low-dose D-penicillamine in early diffuse systemic sclerosis: analysis of a two year, double-blind, randomized, controlled clinical trial. Arthritis Rheum 1999 Jun; 42(6): Grassegger A, Schuler G, Hessenberger G, et al. Interferon-gamma in the treatment of systemic sclerosis: a randomized controlled multicentre trial. Br J Dermatol 1998; 139: Black CM, Silman AJ, Herrick A, et al. Interferonalpha does not improve outcome at one year in patients with diffuse cutaneous scleroderma: results of a randomized, double-blind, placebocontrolled trial. Arthritis Rheum 1999; 42: Seibold JR, Korn JH, Simms R, et al. Recaubivant human relacin in the treatment of scleroderma. A randomized double-blind, placebo-controlled trial. Ann Intern Med 2000; 132: Mc Cormick LI, Zhang K, Tootell E. Anti-TGF-β treatment prevents skin and lung fibrosis in murine sclerodermatous graft versus host disease: a model for human scleroderma. J Immunol 1999; 163:S Stratton R, Shiwen X, Martini G, et al: Iloprost suppresses connective tissue growth factor production in fibroblasts and in the skin of scleroderma patients. J Clin Invest 2001; 108: Wigley FM, Wise RA, Seibold JR, et al. Intravenous iloprost infusion in patients with Raynaud phenomenon secondary to systemic sclerosis. A multicenter, placebo-controlled, double-blind study. Ann Intern Med (1994); 130: Scorza R, Caronm M, Mascani B, et al: Effects of longterm cyclic iloprost therapy in systemic sclerosis with Raynauds s phenomenon. A randomized, controlled study. Clin Exp Rheumatol 2001; 19: Jaffe IA. Serotonin reuptake inhibitors in Raynaud s phenomenon. Lancet 1995; 345: Bolte MA, Avery D. Case of fluoxetine-induced remission of Raynaud s phenomenon-a case report. Angiology 1993; 44: Coleiro B, Marshall SE, Denton CP, et al. Treatment 63

10 Θε ρα πευτικη Αντιμετωπιση της συ στη μα τι κης σκλη ρο δερ μιας of Raynaud s phenomenon with the selective serotonin reuptake inhibitor fluoxetine. Rheumatology 2001; 40: Falciani M, Rinaldi B, D Agostino B, et al: Effects of nebivolol on human platelet aggregation. J Cardiovasc Pharmacol. 2001; 38: Palmieri GM, Sebes JI, Aelion JA, et al. Treatment of calcinosis with diltiazem. Arthritis Rheum 1995; 38(11): Robertson LP, Marshal RW, Hicking P. Treatment of cutaneous calcinosis in limited systemic sclerosis with minocycline. Ann Rheum Dis. 2003; 62(3): Barbara White. Interstitial lung disease in scleroderma. Rheum Dis Clin N Am 2003; 29: Pakas I, Ioannidis JP, Malagari K, et al. Cyclophosphamide with low or high dose prednisolone for systemic sclerosis lung. J Rheumatol 2002; 29(2): Denton CP, Black CM. Pulmonary hypertension in systemic sclerosis. Rheum Dis Clin N Am 2003; 29: Simonneau G, Barst RJ, Galie N, et al. Continuous subcutaneous infusion of treprostinil, a prostacyclin analogue, in patient with pulmonary arterial hypertension: a double-blind, randomized, pla cebo-controlled trial. Am J Respir Crit Care Med 2002; 165(6): Olschewski H, Simonneu G, Galie N, et al. Inhaled iloprost for severe pulmonary hypertension. N Engl J Med 2002; 347(5): Channick PN, Simonneu G, Sitbou O, et al. Effects of the dual endothilin-receptor antagonist bo sen tan in patients with pulmonary hypertension: a randomized placebo-controlled study. Lancet 2001; 358(928): Ghofrani HA, Wiedemann R, Rose F, et al. Sildeenafil for treatment of lung fibrosis and pulmonary hypertension: a randomized controlled trial. Lancet 2002; 360(9337): Rosas V, Conte JV, Yang SC, et al. Lung transplantation and systemic sclerosis. Ann Transplant 2000; 5(3): Antoniades L, Sfikakis PP, Mavrikakis M. Glucocorticoid effects on myocardial performance in patients with systemic sclerosis. Clin Exp Rheumatol 2001; 19(4) Steen VD. Scleroderma renal crisis. Rheum Dis Clin N Am 2003; 29: Steen VD, Constantino JP, Shapiro AP, et al. Outcome of renal crisis in systemic sclerosis, rela tion to availability of angiotensin conver ting enzyme (ACE) inhibitors. Ann Intern Med 1990; 113: Soudah HC, Hasler WL, Owyang C. Effect of oktreotide on intestinal motility and bacterial overgrowth in scleroderma. N Engl J Med 1991; 325: Pope JE. Muscoloskeletal involvement in scleroderma. Rheum Dis Clin N Am 2003; 29: Lin ATH, Clements PJ, Furst DE. Update on disease modifying antirheumatic drugs in the treatment of systemic sclerosis. Rheum Dis Clin N Am 2003; 29: Haythornwaite JA, Heinberg LJ, McGuire L. Psychologic factor in scleroderma. Rheum Dis Clin N Am 2003; 29:

ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ ΠΛΑΙ ΣΙΟ ΧΡΗ ΜΑ ΤΟ ΔΟ ΤΗ ΣΗΣ

ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ ΠΛΑΙ ΣΙΟ ΧΡΗ ΜΑ ΤΟ ΔΟ ΤΗ ΣΗΣ ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ Στό χος του Ο λο κλη ρω μέ νου Προ γράμ μα τος για τη βιώ σι μη α νά πτυ ξη της Πίν δου εί ναι η δια μόρ φω ση συν θη κών α ει φό ρου α νά πτυ ξης της ο ρει νής πε ριο χής, με τη δη

Διαβάστε περισσότερα

Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει μέ νου. Friedrich Schelling. σελ. 13. σελ. 17. σελ.

Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει μέ νου. Friedrich Schelling. σελ. 13. σελ. 17. σελ. σελ. 13 σελ. 17 σελ. 21 σελ. 49 σελ. 79 σελ. 185 σελ. 263 σελ. 323 σελ. 393 σελ. 453 σελ. 483 σελ. 509 σελ. 517 Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει

Διαβάστε περισσότερα

Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου

Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου 18/05/2019 Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου / Ιερές Μονές Η μο νή του Με γά λου Με τε ώ ρου δι α μόρ φω σε μί α σει ρά α πό πε ρι κα λείς μου σεια κούς χώ ρους, για την α

Διαβάστε περισσότερα

α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε

α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε Ἦχος Νη α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε στη η και ε πι κα α θε ε ε ε δρα α λοι οι µων ου ουκ ε ε κα θι ι σε ε ε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ, ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

ΑΣΚΗΣΗ, ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΑΣΚΗΣΗ, ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2010 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρό λο γος...6 1. Ά σκη ση και ψυ χική υ γεί α Ει σα γω γή...9 Η ψυ χο λο γί α της ά σκη σης...11

Διαβάστε περισσότερα

1.2.3 ιαρ θρω τι κές πο λι τι κές...35 1.2.4 Σύ στη μα έ λεγ χου της κοι νής α λιευ τι κής πο λι τι κής...37

1.2.3 ιαρ θρω τι κές πο λι τι κές...35 1.2.4 Σύ στη μα έ λεγ χου της κοι νής α λιευ τι κής πο λι τι κής...37 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕ Φ Α Λ ΑΙΟ ΤΟ ΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΑΛΙΕΙΑΣ... 21 ΚΕ Φ Α Λ ΑΙΟ 1 o Η ΑΛΙΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1.1 Η Α λιεί α ως Οι κο νο μι κή ρα στη ριό τη τα...25 1.2 Η Κοι νο τι κή Α λιευ τι κή Πο λι τι κή...28

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ. Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ

ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ. Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ Ει σα γω γή 1 ου Μέ ρους...16 1 ο Κε φά λαιο: Ε ΛΕΥ ΘΕ ΡΟΣ ΧΡΟ ΝΟΣ & Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ 1.1 Οι έν νοιες του ε λεύ θε ρου χρό νου και της ανα ψυ χής...17

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ. Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ

ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ. Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ Ει σα γω γή 1 ου Μέ ρους...16 1 ο Κε φά λαιο: Ε ΛΕΥ ΘΕ ΡΟΣ ΧΡΟ ΝΟΣ & Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ 1.1 Οι έν νοιες του ε λεύ θε ρου χρό νου και της ανα ψυ χής...17

Διαβάστε περισσότερα

Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον. Ἕτερον. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη.

Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον. Ἕτερον. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Κυ ρι ε ε λε η σον Ἦχος Πα Α µην Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι ον Ἕτερον. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον Κυ υ ρι ι ον 1 ΙΩΑΝΝΟΥ Α. ΝΕΓΡΗ

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά Χαρακτηριστικά Αριθμητικών εδομένων

Βασικά Χαρακτηριστικά Αριθμητικών εδομένων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Βασικά Χαρακτηριστικά Αριθμητικών εδομένων Α ντι κείμε νο του κε φα λαί ου εί ναι: Να κα τα νο ή σου με τα βα σι κά χαρα κτη ρι στι κά των α ριθ μη τι κών δεδο μέ νων (τά ση, δια σπο ρά, α συμ

Διαβάστε περισσότερα

των Κοι νω νι κών Λει τουρ γών που α πα σχο λού νται στους ι δι ω τι κούς παι δι κούς σταθ µούς όλης της χώρας O21R09

των Κοι νω νι κών Λει τουρ γών που α πα σχο λού νται στους ι δι ω τι κούς παι δι κούς σταθ µούς όλης της χώρας O21R09 των Κοι νω νι κών Λει τουρ γών που α πα σχο λού νται στους ι δι ω τι κούς παι δι κούς σταθ µούς όλης της χώρας O21R09 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ ΚOΙ ΝΩΩ ΝΙ ΚΩΩΝ ΛΕΙ

Διαβάστε περισσότερα

ο Θε ος η η µων κα τα φυ γη η και δυ υ υ να α α α µις βο η θο ος ε εν θλι ψε ε ε σι ταις ευ ρου ου ου ου ου σαις η η µα α α ας σφο ο ο ο

ο Θε ος η η µων κα τα φυ γη η και δυ υ υ να α α α µις βο η θο ος ε εν θλι ψε ε ε σι ταις ευ ρου ου ου ου ου σαις η η µα α α ας σφο ο ο ο Ἐκλογή ἀργοσύντοµος εἰς τὴν Ἁγίν Κυρικήν, κὶ εἰς ἑτέρς Γυνίκς Μάρτυρς. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Ἦχος Νη ε Κ ι δυ υ υ υ ν µι ις Α λ λη λου ου ου ι ι ι ι ο Θε ος η η µων κ τ φυ γη η κι δυ υ υ ν µις βο η θο

Διαβάστε περισσότερα

Κυ ρι ον ευ λο γη τος ει Κυ ρι ε ευ. λο γει η ψυ χη µου τον Κυ ρι ον και πα αν. τα τα εν τος µου το ο νο µα το α γι ον αυ

Κυ ρι ον ευ λο γη τος ει Κυ ρι ε ευ. λο γει η ψυ χη µου τον Κυ ρι ον και πα αν. τα τα εν τος µου το ο νο µα το α γι ον αυ ΤΥΙΚΑ & ΜΑΚΑΡΙΣΜΟΙ Ἦχος Νη Μ Α Ν µην Ευ λο γει η ψυ χη µου τον Κυ ρι ον ευ λο γη τος ει Κυ ρι ε ευ λο γει η ψυ χη µου τον Κυ ρι ον και πα αν τα τα εν τος µου το ο νο µα το α γι ον αυ του Ευ λο γει η ψυ

Διαβάστε περισσότερα

των Κοι νω νι κών λει τουρ γών που α πα σχο λού νται στις Νευ ρο ψυ χι α τρι κές κλι νι κές Α θη νών & περιχώρων Ot02R03

των Κοι νω νι κών λει τουρ γών που α πα σχο λού νται στις Νευ ρο ψυ χι α τρι κές κλι νι κές Α θη νών & περιχώρων Ot02R03 των Κοι νω νι κών λει τουρ γών που α πα σχο λού νται στις Νευ ρο ψυ χι α τρι κές κλι νι κές Α θη νών & περιχώρων Ot02R03 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ ΚOΙ ΝΩΩ ΝΙ ΚΩΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελεσματικός Προπονητής

Αποτελεσματικός Προπονητής ÐÝñêïò Ι. ÓôÝ öá íïò & Χριστόπουλος Β. Γιάννης Αποτελεσματικός Προπονητής Ένας οδηγός για προπονητές όλων των ομαδικών αθλημάτων Θεσσαλονίκη 2011 Ðå ñéå ü ìå íá Ðñü ëï ãïò...6 Åé óá ãù ãþ...11 Êå öü ëáéï

Διαβάστε περισσότερα

Η ΤΡΥ ΠΑ ΤΟΥ Ο ΖΟ ΝΤΟΣ

Η ΤΡΥ ΠΑ ΤΟΥ Ο ΖΟ ΝΤΟΣ Η ΤΡΥ ΠΑ ΤΟΥ Ο ΖΟ ΝΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟ: Α θα νά σιος Πα παν δρέ ου, Φαρ μα κο ποιός-το ξι κο λό γος- Ε πι στη μο νι κός συ νερ γά της του Ο φθαλ μο λο γι κού Ιν στι τού του Α θη νών Χρό νια τώ ρα, το κλα σι κό

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙ ΡΕ ΤΙ ΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟ Ε ΔΡΟΥ ΤΗΣ Ο ΤΟ Ε

ΧΑΙ ΡΕ ΤΙ ΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟ Ε ΔΡΟΥ ΤΗΣ Ο ΤΟ Ε ÊËÁÄÉÊÅÓ ÓÕËËÏÃÉÊÅÓ ÓÕÌÂÁÓÅÉÓ ΧΑΙ ΡΕ ΤΙ ΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟ Ε ΔΡΟΥ ΤΗΣ Ο ΤΟ Ε σ. Σταύ ρου Κού κου. Κυ ρί ες και κύ ριοι, Συ να δέλ φισ σες και συ νά δελ φοι, Η σημερινή εκδήλωση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΟΤΟΕ

Διαβάστε περισσότερα

των ερ γα το τε χνι τών εργοστασίων Τσιµεντολίθων, ό λης της χώρας O41R09

των ερ γα το τε χνι τών εργοστασίων Τσιµεντολίθων, ό λης της χώρας O41R09 των ερ γα το τε χνι τών εργοστασίων Τσιµεντολίθων, ό λης της χώρας O41R09 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ ΕΡ ΓΑ ΤO ΤΕ ΧΝΙ ΤΩΩΝ ΕΡ ΓO ΣΤΑ ΣΙ ΩΩΝ ΤΣΙ ΜΕ ΝΤO ΛΙ ΘΩΩΝ, ΤΣΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΒΑΜΒΑΚΙ - ΚΛΩΣΤΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΒΑΜΒΑΚΙ Ε ΞΑ ΠΛΩ ΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΚΟ ΝΟ ΜΙ ΚΗ ΣΗ ΜΑ ΣΙΑ Γε νι κά

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΒΑΜΒΑΚΙ - ΚΛΩΣΤΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΒΑΜΒΑΚΙ Ε ΞΑ ΠΛΩ ΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΚΟ ΝΟ ΜΙ ΚΗ ΣΗ ΜΑ ΣΙΑ Γε νι κά Περιεχόμενα ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΒΑΜΒΑΚΙ - ΚΛΩΣΤΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΒΑΜΒΑΚΙ... 19 1. Ε ΞΑ ΠΛΩ ΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΚΟ ΝΟ ΜΙ ΚΗ ΣΗ ΜΑ ΣΙΑ... 19 1.1. Γε νι κά... 19 1.2. Η καλ λιέρ γεια του βαμ βα κιού στην Ελ λά

Διαβάστε περισσότερα

Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει μέ νου. Friedrich Schelling. σελ. 13. σελ. 17. σελ.

Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει μέ νου. Friedrich Schelling. σελ. 13. σελ. 17. σελ. σελ. 13 σελ. 17 σελ. 21 σελ. 49 σελ. 79 σελ. 185 σελ. 263 σελ. 323 σελ. 393 σελ. 453 σελ. 483 σελ. 509 σελ. 517 Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει

Διαβάστε περισσότερα

των ερ γα ζο µέ νων σε ε πι χει ρή σεις Έ ρευ νας - Ε ξό ρυ ξης, Με λε τών και Δ ιΰ λι σης Αρ γού Πε τρε λαί ου ό λης της χώ ρας K65R10

των ερ γα ζο µέ νων σε ε πι χει ρή σεις Έ ρευ νας - Ε ξό ρυ ξης, Με λε τών και Δ ιΰ λι σης Αρ γού Πε τρε λαί ου ό λης της χώ ρας K65R10 των ερ γα ζο µέ νων σε ε πι χει ρή σεις Έ ρευ νας - Ε ξό ρυ ξης, Με λε τών και Δ ιΰ λι σης Αρ γού Πε τρε λαί ου ό λης της χώ ρας K65R10 2 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΕΡ ΓΑΖO ΜΕ ΝΩΩΝ ΣΕ

Διαβάστε περισσότερα

ε πι λο γές & σχέ σεις στην οι κο γέ νεια

ε πι λο γές & σχέ σεις στην οι κο γέ νεια ε πι λο γές & σχέ σεις στην οι κο γέ νεια ΚΕΙΜΕΝΟ: Υπτγος ε.α Άρης Διαμαντόπουλος, Διδάκτορας Φιλοσοφίας - Ψυχολόγος ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: Στρατιωτική Επιθεώρηση Α ξί α Οι κο γέ νειας Ό,τι εί ναι το κύτ τα ρο

Διαβάστε περισσότερα

των Καθηγητών Φροντιστηρίων Ξένων γλωσσών όλης της χώρας O18R11

των Καθηγητών Φροντιστηρίων Ξένων γλωσσών όλης της χώρας O18R11 των Καθηγητών Φροντιστηρίων Ξένων γλωσσών όλης της χώρας O18R11 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ ΚΑ ΘΗ ΓΗ ΤΩΩΝ ΦΡO ΝΤΙ ΣΤΗ ΡΙ ΩΩΝ ΞΕ ΝΩΩΝ ΓΛΩΩΣ ΣΩΩΝ O ΛΗΣ ΤΗΣ ΧΩΩ ΡΑΣ Α.

Διαβάστε περισσότερα

Λο γι στών & Βοη θών Λο γι στών βι ο µη χα νι κών και λοι πών ε πι χει ρή σε ων όλης της χώρας O23R09

Λο γι στών & Βοη θών Λο γι στών βι ο µη χα νι κών και λοι πών ε πι χει ρή σε ων όλης της χώρας O23R09 Λο γι στών & Βοη θών Λο γι στών βι ο µη χα νι κών και λοι πών ε πι χει ρή σε ων όλης της χώρας O23R09 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ ΛO ΓΙ ΣΤΩΩΝ ΚΑΙ ΒOΗ ΘΩΩΝ ΛO ΓΙ ΣΤΩΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

των Oι κο δό µων συ νερ γεί ων O32R09

των Oι κο δό µων συ νερ γεί ων O32R09 των Oι κο δό µων µο νί µων συ νερ γεί ων O32R09 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ OΙ ΚO Δ O ΜΩΩΝ ΜO ΝΙ ΜΩΩΝ ΣY ΝΕΡ ΓΕΙ ΩΩΝ ΒΙ O ΜΗ ΧΑ ΝΙ ΩΩΝ - ΒΙ O ΤΕ ΧΝΙ ΩΩΝ O ΛΗΣ ΤΗΣ ΧΩΩ ΡΑΣ Α. ΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η Ο ΜΑ ΔΙ ΚΗ. της ζω ής

Η Ο ΜΑ ΔΙ ΚΗ. της ζω ής Η Ο ΜΑ ΔΙ ΚΗ ΨΥ ΧΗ η αν θο δέ σµη της ζω ής ΚΕΙΜΕΝΟ: Υ πτγος ε.α. Ά ρης Δια μα ντό που λος, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας-Ψυχολόγος ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: Στρατιωτική Επιθεώρηση ΕΙ ΣΑ ΓΩ ΓΙ ΚΕΣ ΕΝ ΝΟΙΕΣ Ό πως υ πάρ χει

Διαβάστε περισσότερα

Θ Ρ Η Σ Κ Ε Ι Α- Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ & Α Ξ Ι Ε Σ

Θ Ρ Η Σ Κ Ε Ι Α- Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ & Α Ξ Ι Ε Σ Θ Ρ Η Σ Κ Ε Ι Α- Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ & Α Ξ Ι Ε Σ Στον πο λι τι σμό των μη χα νών έ χει δι α φα νεί ο ρι στι κά ό τι δεν προβλέ πε ται θέ ση γι α τη λει τουρ γί α της ψυ χής. Τους δύ ο τε λευ ταίους αι

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Μάνατζμεντ και Μάρκετινγκ Οργανισμών και Επιχειρήσεων Αθλητισμού και Αναψυχής

Αρχές Μάνατζμεντ και Μάρκετινγκ Οργανισμών και Επιχειρήσεων Αθλητισμού και Αναψυχής Κωνσταντίνος Αλεξανδρής, PhD Αρχές Μάνατζμεντ και Μάρκετινγκ Οργανισμών και Επιχειρήσεων Αθλητισμού και Αναψυχής β βελτιωμένη έκδοση ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2011 ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 11 ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1.0 Η Αθλητική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΑ & ΘΕΟΤΟΚΙΑ ΕΣΠΕΡΑΣ 1-15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ. Παρασκευή 1/08/2014 Ἑσπέρας Ψάλλοµεν τὸ Ἀπολυτίκιο τῆς 2/8/2014. Ἦχος.

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΑ & ΘΕΟΤΟΚΙΑ ΕΣΠΕΡΑΣ 1-15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ. Παρασκευή 1/08/2014 Ἑσπέρας Ψάλλοµεν τὸ Ἀπολυτίκιο τῆς 2/8/2014. Ἦχος. ΑΟΛΥΤΙΚΙΑ & ΘΕΟΤΟΚΙΑ ΕΣΕΡΑΣ 1-15 ΑΥΟΥΣΤΟΥ αρασκευή 1/08/2014 Ἑσπέρας Ψάλλοµεν τὸ Ἀπολυτίκιο τῆς 2/8/2014 δ Ταχὺ προκατάλαβε ι α σι λει ον δι α δη µα ε στε φθη ση κο ρυ φη εξ α θλων ων υ πε µει νας υ περ

Διαβάστε περισσότερα

Αρ χές Ηγε σί ας κα τά Πλά τω να

Αρ χές Ηγε σί ας κα τά Πλά τω να . Αρ χές Ηγε σί ας κα τά Πλά τω να ΚΕΙΜΕΝΟ: Υπτγος ε.α. Ά ρης Δια μα ντό που λος, Ψυχο λό γος, Δι δά κτω ρ Φι λο σο φί ας χή, στο σώ μα και στο πνεύ μα, 84 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΤΑ ΚΤΙ ΚΗ ΤΕ ΧΝΗ ΤΩΝ ΑΡ ΧΑΙΩΝ ΕΛ ΛΗ ΝΩΝ

Η ΤΑ ΚΤΙ ΚΗ ΤΕ ΧΝΗ ΤΩΝ ΑΡ ΧΑΙΩΝ ΕΛ ΛΗ ΝΩΝ Η ΤΑ ΚΤΙ ΚΗ ΤΕ ΧΝΗ ΤΩΝ ΑΡ ΧΑΙΩΝ ΕΛ ΛΗ ΝΩΝ ΚΕΙΜΕΝΟ: Ευ γέ νιος Αρ. Για ρέ νης, Α ντει σαγ γε λέ ας Στρα το δι κεί ου Ιω αν νί νων, Δι δά κτο ρας στο Πά ντειο Πα νε πι στή μιο Α πό την κλα σι κή φά λαγ γα

Διαβάστε περισσότερα

H ΕΝ ΝΟΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗ ΣΚΕΙΑΣ ΚΑ ΤΑ ΤΟΥΣ ΑΡ ΧΑΙΟΥΣ ΕΛ ΛΗ ΝΕΣ

H ΕΝ ΝΟΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗ ΣΚΕΙΑΣ ΚΑ ΤΑ ΤΟΥΣ ΑΡ ΧΑΙΟΥΣ ΕΛ ΛΗ ΝΕΣ H ΕΝ ΝΟΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗ ΣΚΕΙΑΣ ΚΑ ΤΑ ΤΟΥΣ ΑΡ ΧΑΙΟΥΣ ΕΛ ΛΗ ΝΕΣ Ο Ό μη ρος και ο Η σί ο δος έ χουν δη μιουρ γή σει κα τά τον Η ρό δο το 1, τους ελ λη νι κούς θε ούς. Ο Ό μη ρος στη θε ο γο νί α του έ χει ιε ραρ

Διαβάστε περισσότερα

Κε φά λαιο. Έννοιες, Ο ρι σμοί και Βα σι κές Προ ϋ πο θέ σεις. Αναπηρία και ειδική φυσική αγωγή

Κε φά λαιο. Έννοιες, Ο ρι σμοί και Βα σι κές Προ ϋ πο θέ σεις. Αναπηρία και ειδική φυσική αγωγή Κε φά λαιο 1 Έννοιες, Ο ρι σμοί και Βα σι κές Προ ϋ πο θέ σεις Αναπηρία και ειδική φυσική αγωγή Η έν νοια της α ναπη ρί ας εί ναι πολυ διά στα τη και α ντι κα το πτρί ζει την αλ λη λε πί δρα ση του ε κά

Διαβάστε περισσότερα

Ευγενία Κατσιγιάννη* & Σπύρος Κρίβας**

Ευγενία Κατσιγιάννη* & Σπύρος Κρίβας** ÅðéóôçìïíéêÞ Åðåôçñßäá Ðáéäáãùãéêïý ÔìÞìáôïò Ä.Å. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, 20 (2007), 41-55 Ευγενία Κατσιγιάννη* & Σπύρος Κρίβας** Αντιλήψεις γονέων και δασκάλων απέναντι στην κοινωνική ένταξη των ατόμων

Διαβάστε περισσότερα

Την ε ται ρεί α BodyTalk

Την ε ται ρεί α BodyTalk Εισαγωγή Εί ναι σή με ρα πια κοι νή πα ρα δο χή ό τι ο αθλη τι σμός με την ευ ρύ τε ρη έν νοια (συ μπε ρι λαμ βα νο μέ νης της α να ψυ χής και του α θλη τι κού του ρισμού) α πο τε λεί μια με γά λη και

Διαβάστε περισσότερα

Πρώϊος Μιλτιάδης. Αθαναηλίδης Γιάννης. Ηθική στα Σπορ. Θεωρία και οδηγίες για ηθική συμπεριφορά

Πρώϊος Μιλτιάδης. Αθαναηλίδης Γιάννης. Ηθική στα Σπορ. Θεωρία και οδηγίες για ηθική συμπεριφορά Πρώϊος Μιλτιάδης Αθαναηλίδης Γιάννης Ηθική στα Σπορ Θεωρία και οδηγίες για ηθική συμπεριφορά ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2004 1 ΗΘΙΚΗ ΣΤΑ ΣΠΟΡ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΗΘΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ : Εκδόσεις Χριστοδουλίδη Α. & Π.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ. Εισαγωγή... 11

ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ. Εισαγωγή... 11 ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 11 ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1.0 Η Αθλητική Βιομηχανία...15 1.1 Εισαγωγή...15 1.2 Ορισμός του Όρου Βιομηχανία...16 1.3 Ένα Μοντέλο Περιγραφής της Αθλητικής Βιομηχανίας...17 1.3.1 Τμήμα Παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΥ ΡΟ ΒΟ ΛΙΚΟΥ Τ Ο Υ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Υ Μ Η Ε Ν Ε Ρ Γ Α Π Υ Ρ Ο Β Ο Λ Α H Ι Δ Ρ Υ Σ Η Τ Ο Υ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Υ Π Υ - Ρ Ο Β Ο Λ Ι Κ Ο Υ

ΠΥ ΡΟ ΒΟ ΛΙΚΟΥ Τ Ο Υ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Υ Μ Η Ε Ν Ε Ρ Γ Α Π Υ Ρ Ο Β Ο Λ Α H Ι Δ Ρ Υ Σ Η Τ Ο Υ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Υ Π Υ - Ρ Ο Β Ο Λ Ι Κ Ο Υ Μ Η Ε Ν Ε Ρ Γ Α Π Υ Ρ Ο Β Ο Λ Α Τ Ο Υ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Υ ΠΥ ΡΟ ΒΟ ΛΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Ταξχος ε.α. Κων στα ντί νος Τέ φας H Ι Δ Ρ Υ Σ Η Τ Ο Υ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Υ Π Υ - Ρ Ο Β Ο Λ Ι Κ Ο Υ Α πό τους πρώ

Διαβάστε περισσότερα

των εργαζοµένων στα εργοστάσια και εργαστήρια Κοπής και Επεξεργασίας Μαρµάρων όλης της χώρας

των εργαζοµένων στα εργοστάσια και εργαστήρια Κοπής και Επεξεργασίας Μαρµάρων όλης της χώρας των εργαζοµένων στα εργοστάσια και εργαστήρια Κοπής και Επεξεργασίας Μαρµάρων όλης της χώρας K63R09 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) TΩΩN EPΓAZOMENΩΩN ΣTA ΕΡ ΓO ΣΤΑ ΣΙΑ ΚΑΙ ΕΡ ΓΑ ΣΤΗ ΡΙΑ ΚO

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι E Χ Ο Μ Ε Ν Α

Π Ε Ρ Ι E Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγικό μέρος Πρόλο γος της Ελ λη νι κής Έκ δο σης...11 Κλιμάκωση των Βημάτων για Επιτυχία στο Ποδόσφαιρο...12 Ôï Ü èëç ìá του Ποδοσφαίρου...13 Το Γήπε δο του Πο δο σφαίρου...15 Εξοπλισμός...16

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΡΦΙΑΤΗΣ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ θεωριes και μεθοδοι

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΡΦΙΑΤΗΣ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ θεωριes και μεθοδοι ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΡΦΙΑΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ θεωριes και μεθοδοι ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2003 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ θεωριες και μεθοδοι ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΡΦΙΑΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

των Δ εν δρο αν θοκηπουρών Ξενοδοχειακών επιχειρήσεων O08R12

των Δ εν δρο αν θοκηπουρών Ξενοδοχειακών επιχειρήσεων O08R12 των Δ εν δρο αν θοκηπουρών Ξενοδοχειακών επιχειρήσεων O08R12 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ Δ ΕΝΔ ΡΟΑΝΘΟΚΗΠΟΥΡΩΩΝ ΞΕ ΝO Δ O ΧΕΙ Α ΚΩΩΝ Ε ΠΙ ΧΕΙ ΡΗ ΣΕ ΩΩΝ O ΛΗΣ ΤΗΣ ΧΩΩ

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Κεφά λαιο. Πώς λειτουργεί η σπονδυλική στήλη;...29

1 ο Κεφά λαιο. Πώς λειτουργεί η σπονδυλική στήλη;...29 ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ Οδηγός χρησιμοποίησης του βιβλίου και των τριών ψηφιακών δίσκων (DVD)...11 Σκο πός του βι βλί ου και των 3 ψηφιακών δί σκων...15 Λί γα λό για α πό το Σχο λι κό Σύμ βου λο Φυ σι κής Α γω γής...17

Διαβάστε περισσότερα

Μάνατζμεντ και Μάνατζερς

Μάνατζμεντ και Μάνατζερς Κ Ε ΦΑ ΛΑΙΟ 1 Μάνατζμεντ και Μάνατζερς Κά θε μέ ρα ε πι σκε πτό μα στε διά φο ρους ορ γα νισμούς με γά λους ή μι κρούς και ερ χό μα στε σε επα φή με τους υ παλ λή λους και τους μά να τζερ ς. Α νά λο γα

Διαβάστε περισσότερα

του προσωπικού Κινηµατογράφων όλης της χώρας K22R11

του προσωπικού Κινηµατογράφων όλης της χώρας K22R11 του προσωπικού Κινηµατογράφων όλης της χώρας K22R11 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤOY ΠΡO ΣΩΩ ΠΙ ΚOY ΚΙ ΝΗ ΜΑ ΤO ΓΡΑ ΦΩΩΝ O ΛΗΣ ΤΗΣ ΧΩΩ ΡΑΣ Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΩ Δ Ι ΚOΠOΙ Η ΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

των Κα θη γη τών Φρο ντι στη ρί ων Μέ σης Εκ παί δευ σης Ν. Ατ τι κής Ot01R12

των Κα θη γη τών Φρο ντι στη ρί ων Μέ σης Εκ παί δευ σης Ν. Ατ τι κής Ot01R12 των Κα θη γη τών Φρο ντι στη ρί ων Μέ σης Εκ παί δευ σης Ν. Ατ τι κής Ot01R12 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ ΚΑ ΘΗ ΓΗ ΤΩΩΝ ΦΡO ΝΤΙ ΣΤΗ ΡΙ ΩΩΝ ΜΕ ΣΗΣ ΕΚ ΠΑΙ Δ ΕY ΣΗΣ Ν.

Διαβάστε περισσότερα

των Ξε να γών Ρόδου Ot04R14

των Ξε να γών Ρόδου Ot04R14 των Ξε να γών Ρόδου Ot04R14 να γούς που εργάζονται στη Ρόδο, οι οποίοι πα ρέ χουν τις υπηρεσίες τους στους εργοδότες τους τουριστικούς πράκτορες πραγµατικά µε σχέση εξηρτηµένης εργασίας Δ. ΚΑ ΘO ΡΙ ΣΜOΣ

Διαβάστε περισσότερα

Οι τα α α α α α α α Κ. ε ε ε ε ε ε ε ε ε Χε ε ε. ε ε ε ε ε ε ρου ου βι ι ι ι ι ι ι. ιµ µυ στι κω ω ω ω ω ως ει κο ο

Οι τα α α α α α α α Κ. ε ε ε ε ε ε ε ε ε Χε ε ε. ε ε ε ε ε ε ρου ου βι ι ι ι ι ι ι. ιµ µυ στι κω ω ω ω ω ως ει κο ο ΧΕΡΟΥΒΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΟΙΝΩΝΙΟ Λ. Β Χερουβικόν σε ἦχο πλ. β. Ἐπιλογές Ἦχος Μ Α µη η η η ην Οι τ Χε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε Χε ε ε ε ε ε ε ε ε ρου ου βι ι ι ι ι ι ι ιµ µυ στι κω ω ω ω ω ως ει κο ο

Διαβάστε περισσότερα

24 Πλημμυρισμένα. 41 Γίνε

24 Πλημμυρισμένα. 41 Γίνε Anderson s Ltd Εφαρμογές Υψηλής Τεχνολογίας - Εκδόσεις : Γ Σεπτεμβρίου 103 Αθήνα 10434 Τ: 210-88 21 109 F: 210-88 21 718 W: www.odp.gr E: web@odp.gr 42 Γρήγορο Εγχειρίδιο για τον Διαχειριστή 24 Πλημμυρισμένα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙ ΣΑ ΓΩ ΓΗ ΣΤΙΣ Ε ΠΙ ΧΕΙ ΡΗ ΣΕΙΣ

ΕΙ ΣΑ ΓΩ ΓΗ ΣΤΙΣ Ε ΠΙ ΧΕΙ ΡΗ ΣΕΙΣ ΕΙ ΣΑ ΓΩ ΓΗ ΣΤΙΣ Ε ΠΙ ΧΕΙ ΡΗ ΣΕΙΣ CIMIC CIMIC CIMIC ΚΕΙΜΕΝΟ: Υπλγος (ΜΧ) Ευ ρι πί δης Κ. Χα νιάς ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: Στρατιωτική Επιθεώρηση CIMIC εί ναι τα αρ χι κά των λέ ξε ων Civil Military Co-operation

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕ ΣΩΝ ΜΑ ΖΙ ΚΗΣ Ε ΝΗ ΜΕ ΡΩ ΣΗΣ (Μ.Μ.Ε.) ΣΤΗΝ ΟΥ ΣΙΟ Ε ΞΑΡ ΤΗ ΣΗ ΤΩΝ Α ΝΗ ΛΙ ΚΩΝ όπως προ κύ πτει α πό τις έ ρευ νες

ΜΕ ΣΩΝ ΜΑ ΖΙ ΚΗΣ Ε ΝΗ ΜΕ ΡΩ ΣΗΣ (Μ.Μ.Ε.) ΣΤΗΝ ΟΥ ΣΙΟ Ε ΞΑΡ ΤΗ ΣΗ ΤΩΝ Α ΝΗ ΛΙ ΚΩΝ όπως προ κύ πτει α πό τις έ ρευ νες Ο ΡΟ ΛΟΣ ΤΩΝ ΜΕ ΣΩΝ ΜΑ ΖΙ ΚΗΣ Ε ΝΗ ΜΕ ΡΩ ΣΗΣ (Μ.Μ.Ε.) ΣΤΗΝ ΟΥ ΣΙΟ Ε ΞΑΡ ΤΗ ΣΗ ΤΩΝ Α ΝΗ ΛΙ ΚΩΝ όπως προ κύ πτει α πό τις έ ρευ νες ΚΕΙΜΕΝΟ: Α να στά σιος Γ. Ρούσ σης Κοι νω νιο λό γος - Ε γκλη μα το λό

Διαβάστε περισσότερα

ΘΑ ΛΗΣ Ο ΜΙ ΛΗ ΣΙΟΣ. του, εί ναι ση μα ντι κό να ει πω θούν εν συ ντομί α με ρι κά στοι χεί α για το πο λι τι σμι κό πε ριβάλ

ΘΑ ΛΗΣ Ο ΜΙ ΛΗ ΣΙΟΣ. του, εί ναι ση μα ντι κό να ει πω θούν εν συ ντομί α με ρι κά στοι χεί α για το πο λι τι σμι κό πε ριβάλ ΘΑ ΛΗΣ Ο ΜΙ ΛΗ ΣΙΟΣ ΟΙ ΒΑ ΣΙ ΚΕΣ ΑΡ ΧΕΣ ΤΗΣ ΦΙ ΛΟ ΣΟ ΦΙΑΣ ΤΟΥ, Ο ΡΟ ΛΟΣ ΤΟΥ Α ΡΙ ΣΤΟ- ΤΕ ΛΗ ΣΤΗ ΔΙΑ ΔΟ ΣΗ ΤΩΝ ΘΕ ΣΕ ΩΝ ΤΟΥ ΚΑΙ Η Υ ΠΟ ΔΟ ΧΗ ΤΩΝ ΦΙ- ΛΟ ΣΟ ΦΙ ΚΩΝ ΤΟΥ ΘΕ ΣΕ- ΩΝ ΣΤΗΝ Ε ΠΟ ΧΗ ΤΟΥ ΚΙΚΕ ΡΩ ΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Στρα τιω τι κή. Ορ χή στρα Πνευ στών. (Μπά ντα)

Στρα τιω τι κή. Ορ χή στρα Πνευ στών. (Μπά ντα) Στρα τιω τι κή Ορ χή στρα Πνευ στών (Μπά ντα) KΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Λγός (ΜΣ) Κων στα ντί νος Κε ρε ζί δης Πώς γεν νή θη κε η μπά ντα Τον χει ρι σμό των πνευ στών ορ γά νων τον συ να ντού με στην ι στο

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκεία καί Ἐκκλησία στήν κοινωνία

Θρησκεία καί Ἐκκλησία στήν κοινωνία Ὁ θεῖ ος ἔ ρως Ἀ να λύ ο ντας τό θέ μα γιά τόν θεῖ ο ἔ ρω τα βρι σκό μα στε στήν καρ διά τῆς πνευ μα τι κῆς ζω ῆς, ἀ φοῦ ὁ θεῖ ος ἔ ρως συν δέ ε ται στε νά μέ τήν θε ω ρί α τοῦ Θε οῦ, δη λα δή μέ τήν ὅ

Διαβάστε περισσότερα

Επί του πιεστηρίου. Τη στιγμή που η ύλη του 2ου τεύχους έκλεινε και το ΜΟΛΟΤ όδευε προς το τυπογραφείο, συνέβησαν δύο μείζονος σημασίας γεγονότα.

Επί του πιεστηρίου. Τη στιγμή που η ύλη του 2ου τεύχους έκλεινε και το ΜΟΛΟΤ όδευε προς το τυπογραφείο, συνέβησαν δύο μείζονος σημασίας γεγονότα. τεύχος 02-Χειμώνας 2015 Επί του πιεστηρίου Τη στιγμή που η ύλη του 2ου τεύχους έκλεινε και το ΜΟΛΟΤ όδευε προς το τυπογραφείο, συνέβησαν δύο μείζονος σημασίας γεγονότα. Το πρώτο ήταν η πολύνεκρη συντονισμένη

Διαβάστε περισσότερα

Στις α ντιπα λό τη τες με τα ξύ των

Στις α ντιπα λό τη τες με τα ξύ των Υ ΠΟ ΣΤΗ ΡΙ ΞΗ ΤΩΝ ΨΕ ΓΙΑ ΕΠΙΤΥΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΣΥΓ ΧΡΟ ΝΟ Ε ΠΙ ΧΕΙ ΡΗ ΣΙΑ ΚΟ ΠΕ ΡΙ ΒΑΛ ΛΟΝ ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Αν χης (ΠΖ) Ιω άν νης Ιω άν νου Στις α ντιπα λό τη τες με τα ξύ των αν θρώπων,

Διαβάστε περισσότερα

των εργαζοµένων στα Συµβολαιογραφεία όλης της χώρας K67R09

των εργαζοµένων στα Συµβολαιογραφεία όλης της χώρας K67R09 των εργαζοµένων στα Συµβολαιογραφεία όλης της χώρας K67R09 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ ΕΡ ΓΑΖO ΜΕ ΝΩΩΝ ΣΤΑ ΣYΜ ΒO ΛΑΙ O ΓΡΑ ΦΕΙ Α O ΛΗΣ ΤΗΣ ΧΩΩ ΡΑΣ Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΩ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΟΥ ΛΑΜΠΑΔΑΡΙΟΥ Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΣ

ΠΕΤΡΟΥ ΛΑΜΠΑΔΑΡΙΟΥ Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΣ ΠΕΤΡΟΥ ΛΑΜΠΑΔΑΡΙΟΥ Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΣ ΤΗ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ªΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ. Eις τους Αίνους. Ε ρ χο με νος ο Κυ ρι ος προς το ε κου ου σι ο ον πα α α θος τοις Α πο στο λοις ε λε γε εν εν τη η η η ο ο ο ο

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΛΑ ΤΩ ΝΙ ΚΟΣ Η ΓΕ ΤΗΣ

Ο ΠΛΑ ΤΩ ΝΙ ΚΟΣ Η ΓΕ ΤΗΣ ΦΙ ΛΟ ΣΟ ΦΙΑ Η ΓΕ ΣΙΑΣ Ο ΠΛΑ ΤΩ ΝΙ ΚΟΣ Η ΓΕ ΤΗΣ KΕΙΜΕΝΟ: Υ π τγος ε.α. Άρης Δια μα ντό που λος, Ψυ χο λό γος, Δι δά κτο ρας Φι λο σο φί ας Πα νε πι στη μί ου Αθη νών ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: Στρατιωτική Επιθεώρηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟ ΛΟ ΓΟΣ ΤΗΣ ΕΛ ΛΗ ΝΙ ΚΗΣ ΕΚ ΔΟ ΣΗΣ

ΠΡΟ ΛΟ ΓΟΣ ΤΗΣ ΕΛ ΛΗ ΝΙ ΚΗΣ ΕΚ ΔΟ ΣΗΣ ΠΡΟ ΛΟ ΓΟΣ ΤΗΣ ΕΛ ΛΗ ΝΙ ΚΗΣ ΕΚ ΔΟ ΣΗΣ Η ε πο χή μας χα ρα κτη ρί ζε ται, ή του λά χι στον έ τσι θα έ πρε πε, α πό πλη θώ ρα ε πιλο γών ε λεύ θερου χρό νου. Η δια θε σι μό τη τα πα ράλ λη λα κα τάλ λη λης

Διαβάστε περισσότερα

των υπαλλήλων επιχειρήσεων Ρυµουλκών και Ναυαγοσωστικών πλοίων

των υπαλλήλων επιχειρήσεων Ρυµουλκών και Ναυαγοσωστικών πλοίων των υπαλλήλων επιχειρήσεων Ρυµουλκών και Ναυαγοσωστικών πλοίων K45R09 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ Y ΠΑΛ ΛΗ ΛΩΩΝ Ε ΠΙ ΧΕΙ ΡΗ ΣΕ ΩΩΝ ΡY ΜOYΛ ΚΩΩΝ ΚΑΙ ΝΑY Α ΓO ΣΩΩ ΣΤΙ

Διαβάστε περισσότερα

Ι διω τι κο ποί η ση του πο λέμου

Ι διω τι κο ποί η ση του πο λέμου Ι διω τι κο ποί η ση του πο λέμου μία νέ α πραγ μα τι κό τη τα ΚΕΙΜΕΝΟ: Λγος (ΠΖ) Ιω άν νης Χρή στου ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: Στρατιωτική Επιθεώρηση Ει σα γω γή Η δο λο φο νί α των τεσ σά ρων Α μερικα νών πο λι

Διαβάστε περισσότερα

του ερ γα το τε χνι κού προ σω πι κού Πο το ποιΐ ας - O ξο ποιΐας κ.λπ. Ν. Ηρακλείου Kt07R11

του ερ γα το τε χνι κού προ σω πι κού Πο το ποιΐ ας - O ξο ποιΐας κ.λπ. Ν. Ηρακλείου Kt07R11 του ερ γα το τε χνι κού προ σω πι κού Πο το ποιΐ ας - O ξο ποιΐας κ.λπ. Ν. Ηρακλείου Kt07R11 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (Σ.Σ.Ε. & Δ.Α.) ΤΩΩΝ ΕΡΓΑΖOΜΕΝΩΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠOΤOΠOΙΪΑΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Το Σύ στη μα Συν θη κών των Βερ σαλ λιών και οι συνέ πειές του

Το Σύ στη μα Συν θη κών των Βερ σαλ λιών και οι συνέ πειές του Το Σύ στη μα Συν θη κών των Βερ σαλ λιών και οι συνέ πειές του Η Συν θή κη του Νε ϊ γύ και η Σύμ βα ση της Ελ λη νο βουλ γα ρι κής Με τανά στευ σης ΚΕΙΜΕΝΟ: Τχης (ΠΒ) Δη μή τριος Α. Κα τσι κώ στας ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ:

Διαβάστε περισσότερα

áåé þñïò ÔÏÌÏÓ 2 VOLUME 2 ÔÅÕ ÏÓ 1 ISSUE 1

áåé þñïò ÔÏÌÏÓ 2 VOLUME 2 ÔÅÕ ÏÓ 1 ISSUE 1 áåé þñïò ÊÅÉ ÌÅÍÁ Ð ÏËÅÏÄÏÌÉ ÁÓ, Ù ÑÏÔ ÁÎÉÁÓ ÊÁÉ ÁÍÁÐÔÕ ÎÇÓ ÔÏÌÏÓ 2 VOLUME 2 ÔÅÕ ÏÓ 1 ISSUE 1 ÌÁ ÏÓ 2003 MAY 2003 ΣΥΝΤΑΚΤΙΚH ΕΠΙΤΡΟΠH - Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΚΟΚΚΩΣΗΣ ΧΑΡΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΗΜΗΤΡΗΣ ΓΟΥΣΙΟΣ ΗΜΗΤΡΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης

Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ἦχος Νη υ υ υ υ ρι ι ι ι ε ε κε κρα α ξα προ ος σε ε ε ει σα κου ου ου σο ο ον μου ου ει σα κου σον μου Κυ υ υ υ ρι ι ι ι ε Κυ ρι ι ε ε κε κρα α ξα α προ ο ος σε ε ε ει

Διαβάστε περισσότερα

Χη μι κός Πό λε μος. Μία ι στο ρι κή α να δρο μή στο πό τε, που και πως άρ χι σε για πρώ τη φο ρά η χρή ση χη μι κών ου σιών για πο λε μι κούς σκοπούς

Χη μι κός Πό λε μος. Μία ι στο ρι κή α να δρο μή στο πό τε, που και πως άρ χι σε για πρώ τη φο ρά η χρή ση χη μι κών ου σιών για πο λε μι κούς σκοπούς Χη μι κός Πό λε μος Μία ι στο ρι κή α να δρο μή στο πό τε, που και πως άρ χι σε για πρώ τη φο ρά η χρή ση χη μι κών ου σιών για πο λε μι κούς σκοπούς ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Σμχος ε.α. Η λί ας Σβάρ νας Τα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΒ ΟΜΑ ΟΣ ΝΗΣΤΕΙΩΝ ἐν τῷ Ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης. Ἦχος

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΒ ΟΜΑ ΟΣ ΝΗΣΤΕΙΩΝ ἐν τῷ Ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης. Ἦχος ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΒ ΟΜΑ ΟΣ ΝΗΣΤΕΙΩΝ ἐν τῷ Ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ἦχος Γα Ἰωάννου Πρωτοψάλτου υ ρι ι ε ε κε ε κρα ξα προ ος σε ε ε ει σα κου ου σο ο ο ο ον μου ου ει σα κου σο ον μου Κυ ρι ε ε Κυ ρι ε ε κε

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΕΜ ΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜ ΒΡΙΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ. 333 π.χ. Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΙΣ ΣΟΥ

ΝΟΕΜ ΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜ ΒΡΙΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ. 333 π.χ. Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΙΣ ΣΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ ΝΟΕΜ ΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜ ΒΡΙΟΣ 333 π.χ. Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΙΣ ΣΟΥ Στην πε διά δα της Ισ σού, τον Νο έμ βριο του έτους 333 π.χ., έ λα βε χώ ρα μία από τις ση μα ντι κό τε ρες μά χες του έν δο ξου Έλληνα

Διαβάστε περισσότερα

H Η ΜΙΟΥΡ ΓΙ Α ΜΙΑΣ Ε ΝΩ ΜΈ ΝΗΣ ΕΥ ΡΩ ΠΗΣ ΚΑ ΤΑ ΤΗΝ ΠΕ ΡΙ Ο Ο ΣΤΗ ΒΑ ΣΗ ΤΟΥ Ο ΜΟ ΣΠΟΝ ΙΑ ΚΟΥ ΠΡΟ ΤΥ ΠΟΥ

H Η ΜΙΟΥΡ ΓΙ Α ΜΙΑΣ Ε ΝΩ ΜΈ ΝΗΣ ΕΥ ΡΩ ΠΗΣ ΚΑ ΤΑ ΤΗΝ ΠΕ ΡΙ Ο Ο ΣΤΗ ΒΑ ΣΗ ΤΟΥ Ο ΜΟ ΣΠΟΝ ΙΑ ΚΟΥ ΠΡΟ ΤΥ ΠΟΥ H Η ΜΙΟΥΡ ΓΙ Α ΜΙΑΣ Ε ΝΩ ΜΈ ΝΗΣ ΕΥ ΡΩ ΠΗΣ ΚΑ ΤΑ ΤΗΝ ΠΕ ΡΙ Ο Ο 1945-1954 ΣΤΗ ΒΑ ΣΗ ΤΟΥ Ο ΜΟ ΣΠΟΝ ΙΑ ΚΟΥ ΠΡΟ ΤΥ ΠΟΥ Για Ποιους Λό γους εν Τελε σφό ρη σε; ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Αν θστης (ΠΖ) Γεώργιος Δη μη

Διαβάστε περισσότερα

Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης

Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ἦχος Πα υ ρι ε ε κε κρα α ξα προ ο ος σε ε ει σα κου ου ου σο ο ον μου ει σα κου σο ον μου ου Κυ υ υ ρι ι ι ι ε Κυ ρι ε ε κε κρα α ξα προ ος σε ει σα α α κου σο ο ο ον

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙ ΜΑ ΚΩ ΣΗ ΤΩΝ ΒΗ ΜΑ ΤΩΝ ΓΙΑ Ε ΠΙ ΤΥ ΧΙΑ ΣΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

ΚΛΙ ΜΑ ΚΩ ΣΗ ΤΩΝ ΒΗ ΜΑ ΤΩΝ ΓΙΑ Ε ΠΙ ΤΥ ΧΙΑ ΣΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΚΛΙ ΜΑ ΚΩ ΣΗ ΤΩΝ ΒΗ ΜΑ ΤΩΝ ΓΙΑ Ε ΠΙ ΤΥ ΧΙΑ ΣΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ 12 Το γε γο νός ό τι δια βά ζεις αυ τό το βι βλί ο ση μαί νει ό τι έ χεις μολυν θεί α πό έ να μι κρόβιο το μι κρό βιο του πο δο σφαί ρου και σίγου

Διαβάστε περισσότερα

Joseph A. Luxbacher. Μετάφραση - Επιμέλεια: Πέτρος Νάτσης, Αστέριος Πατσιαούρας. ΠοΔΟΣΦΑΙΡΟ. Βήματα για την επιτυχία

Joseph A. Luxbacher. Μετάφραση - Επιμέλεια: Πέτρος Νάτσης, Αστέριος Πατσιαούρας. ΠοΔΟΣΦΑΙΡΟ. Βήματα για την επιτυχία Joseph A. Luxbacher Μετάφραση - Επιμέλεια: Πέτρος Νάτσης, Αστέριος Πατσιαούρας ΠοΔΟΣΦΑΙΡΟ Βήματα για την επιτυχία ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2008 ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ. Βήματα για την επιτυχία. Joseph A. Luxbacher Μετάφραση - Επιμέλεια:

Διαβάστε περισσότερα

Α θη ναι ος πο λι τι κος και στρα τη γος του πρω του μι σου του 5ου αιωνα π.χ.

Α θη ναι ος πο λι τι κος και στρα τη γος του πρω του μι σου του 5ου αιωνα π.χ. ΚΙ ΜΩΝ Α θη ναι ος πο λι τι κος και στρα τη γος του πρω του μι σου του 5ου αιωνα π.χ. ΚΕΙΜΕΝΟ: Χρή στος Α να γνώ στου, Απόφοιτος Φιλοσοφικής Σχολής, τμήμα Φιλολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημείου Θράκης

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΓΚΛΗ ΜΑ ΤΑ ΚΑΙ ΔΗ Ω ΣΕΙΣ ΚΑΤΟ ΧΙ ΚΗΣ ΠΕ ΡΙΟ ΔΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΡ ΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΤΟ ΝΟ ΜΟ Α ΧΑ Ϊ ΑΣ ΜΕ ΒΑ ΣΗ ΤΟ ΑΡ ΧΕΙΟ ΤΗΣ ΔΙΣ

Ε ΓΚΛΗ ΜΑ ΤΑ ΚΑΙ ΔΗ Ω ΣΕΙΣ ΚΑΤΟ ΧΙ ΚΗΣ ΠΕ ΡΙΟ ΔΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΡ ΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΤΟ ΝΟ ΜΟ Α ΧΑ Ϊ ΑΣ ΜΕ ΒΑ ΣΗ ΤΟ ΑΡ ΧΕΙΟ ΤΗΣ ΔΙΣ ΓΚΛΗ ΜΑ ΤΑ ΔΗ Ω ΣΕΙΣ 1941-1944 Ε ΓΚΛΗ ΜΑ ΤΑ ΔΗ Ω ΣΕΙΣ 19 Ε ΓΚΛΗ ΜΑ ΤΑ ΚΑΙ ΔΗ Ω ΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΡ ΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟ ΧΙ ΚΗΣ ΠΕ ΡΙΟ ΔΟΥ 1941-1944 ΣΤΟ ΝΟ ΜΟ Α ΧΑ Ϊ ΑΣ ΜΕ ΒΑ ΣΗ ΤΟ ΑΡ ΧΕΙΟ ΤΗΣ ΔΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ) Απλό (Επιταγή Γενικής Τράπεζας) 26,57 Συστημένο (Επιταγή Γενικής Τράπεζας) 41,57

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ) Απλό (Επιταγή Γενικής Τράπεζας) 26,57 Συστημένο (Επιταγή Γενικής Τράπεζας) 41,57 ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1883 ΤΕΥΧΟΣ 2/2011 (ΜΑΡ.-ΑΠΡ.) ΕΤΗΣΙΑ ΣYΝΔΡΟΜΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ Αξιωματικοί Στρατού Ξηράς ε.α. 2,94 Ιδιώτες, Σύλλογοι κ.λπ. 5,87 ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Α λιευ τι κή πο λι τι κή

Α λιευ τι κή πο λι τι κή Α λιευ τι κή πο λι τι κή της Ε.Ε. και σύ να ψη α λιευ τι κών συμ φω νιών α πό το 1983 έ ως σή με ρα ΚΕΙΜΕΝΟ: Πλωτάρχης (ΛΣ) Τρύ φω νας Χαρ. Κο ρο ντζής, Υποψήφιος Διδάκτωρ τμ. Δημόσιας Διοίκησης Παντείου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΛΕ ΚΤΡΟ ΝΙ ΚΟ Ε ΠΙΧΕΙ ΡΕΙΝ

Η ΛΕ ΚΤΡΟ ΝΙ ΚΟ Ε ΠΙΧΕΙ ΡΕΙΝ Η ΛΕ ΚΤΡΟ ΝΙ ΚΟ Ε ΠΙΧΕΙ ΡΕΙΝ KEΙΜΕΝΟ: Λγος (ΠΒ) Νι κό λα ος Ι. Πέ ντσας (MS.c, MBA), Λγος (ΠΖ) Δη μή τριος Λ. Πισ σα νί δης (MBA) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: Στρατιωτική Επιθεώρηση Eισαγωγή Κα τά τη διάρ κεια της τε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1883 ΤΕΥΧΟΣ 2/2011 (ΜΑΡ.-ΑΠΡ.) ΕΤΗΣΙΑ ΣYΝΔΡΟΜΗ

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1883 ΤΕΥΧΟΣ 2/2011 (ΜΑΡ.-ΑΠΡ.) ΕΤΗΣΙΑ ΣYΝΔΡΟΜΗ ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1883 ΤΕΥΧΟΣ 2/2011 (ΜΑΡ.-ΑΠΡ.) ΕΤΗΣΙΑ ΣYΝΔΡΟΜΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ Αξιωματικοί Στρατού Ξηράς ε.α. 2,94 Ιδιώτες, Σύλλογοι κ.λπ. 5,87 ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΡΟΣ ΥΠΛΓΟΣ (ΠΖ)

ΔΙΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΡΟΣ ΥΠΛΓΟΣ (ΠΖ) ΥΠΛΓΟΣ (ΠΖ) ΔΙΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΡΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΛΕΙV Πα να γιώ της Πα σπά της Mα θη τής Γυ μνα σί ου α ντι δρού σε στις ι τα λι κές διατα γές και α πα γο ρεύ σεις. Σε μια ε πέ τειο της 25 ης Μαρ τί ου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΤ ΕΒ ΟΜΑ ΟΣ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ. ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΤ ΕΒ ΟΜΑ ΟΣ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ. ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΤ ΕΒ ΟΜΑ ΟΣ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ ΠΡΟ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ψάλλεται ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Λαζάρου ὡς ἐν τῷ Τριωδίῳ Ἦχος Νη Ἰωάννου Πρωτοψάλτου υ υ υ υ ρι ι ι ι ε ε κε κρα α ξα προ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1883 ΤΕΥΧΟΣ 2/2011 (ΜΑΡ.-ΑΠΡ.) ΕΤΗΣΙΑ ΣYΝΔΡΟΜΗ

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1883 ΤΕΥΧΟΣ 2/2011 (ΜΑΡ.-ΑΠΡ.) ΕΤΗΣΙΑ ΣYΝΔΡΟΜΗ ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1883 ΤΕΥΧΟΣ 2/2011 (ΜΑΡ.-ΑΠΡ.) ΕΤΗΣΙΑ ΣYΝΔΡΟΜΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ Αξιωματικοί Στρατού Ξηράς ε.α. 2,94 Ιδιώτες, Σύλλογοι κ.λπ. 5,87 ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Κάτω τα χέρια από τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και τα ασφαλιστικά δικαιώματα.

Κάτω τα χέρια από τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και τα ασφαλιστικά δικαιώματα. Ôo ΚΩ Ι ΚΟΣ: 6115 ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ Σ.Ε.Φ.Κ. Λόντου 6, 10681 Αθήνα, τηλ. 210 3820537, 6977-652768, 6938-204777, 6974-439203 e - m a i l : s e f k @ s e

Διαβάστε περισσότερα

Η Ι ΣΤΟ ΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛ. Υ.Κ.

Η Ι ΣΤΟ ΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛ. Υ.Κ. Η Ι ΣΤΟ ΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛ. Υ.Κ. ΚΕΙΜΕΝΟ: ΕΛ.ΔΥ.Κ. Το Φε βρουά ριο του 1959, υ πε γρά φη σαν στο Λον δί νο και Ζυ ρί χη οι συμ φω νί ες, με τα ξύ Η νω μέ νου Βα σι λεί ου - Ελλά δας - Τουρ κί ας - Ελ λη νο κυ

Διαβάστε περισσότερα

Διονύσιος Λουκέρης* & Ιωάννα Συρίου**

Διονύσιος Λουκέρης* & Ιωάννα Συρίου** ÅðéóôçìïíéêÞ Åðåôçñßäá Ðáéäáãùãéêïý ÔìÞìáôïò Ä.Å. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, 20 (2007), 111-131 Διονύσιος Λουκέρης* & Ιωάννα Συρίου** Η σχο λι κή α πο τε λε σμα τι κό τη τα και ο ρό λος της στην ποιο τι

Διαβάστε περισσότερα

0a1qqW+1a1`qÁlw n εν σοί Κύ ρι ε τρο πού μαι τού τον.

0a1qqW+1a1`qÁlw n εν σοί Κύ ρι ε τρο πού μαι τού τον. n 00211000Aqq11j1w Εκ νε ό τη τός μου ο εχ θρό ός με πει ρά ζει, 00qaj-1`q`qq+0)q11l1 ταίς η δο ναίς φλέ γει με ε γώ δέ πε ποι θώς, 0a1qqW+1a1`qÁlw n εν σοί Κύ ρι ε τρο πού μαι τού τον. 211`w1l1+000 0wl1

Διαβάστε περισσότερα

K υ ρι ε ε λε η σον Κ υ ρι ε ε λε ε η σον Κ υ ρι ε ε λε η σον Κ υ υ ρι ε ε λε ε η σον

K υ ρι ε ε λε η σον Κ υ ρι ε ε λε ε η σον Κ υ ρι ε ε λε η σον Κ υ υ ρι ε ε λε ε η σον Κ Α Τ Α Ν Υ Κ Τ Ι Κ Α ΚΥΡΙΕ ΕΛΕΗΣΟΝ Ἦχος νη 1. 2.. 4. 5. K υ ρι ε ε λε η σον Κ υ ρι ε ε λε ε η σον Κ υ ρι ε ε λε η σον Κ υ υ ρι ε ε λε ε η σον Κ υ ρι ε ε λε η σον Ε ις πολ λα ε τη Δεσ πο τα Υ περ Α γι

Διαβάστε περισσότερα

Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης

Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ἦχος Νη υ υ υ υ ρι ι ι ι ε ε κε κρα α ξα προ ος σε ε ε ει σα κου ου ου σο ο ον μου ου ει σα κου σον μου Κυ υ υ υ ρι ι ι ι ε Κυ ρι ι ε ε κε κρα α ξα α προ ο ος σε ε ε ει

Διαβάστε περισσότερα

Νικολέττα Ισπυρλίδου* & Δημήτρης Χασάπης**

Νικολέττα Ισπυρλίδου* & Δημήτρης Χασάπης** ÅðéóôçìïíéêÞ Åðåôçñßäá Ðáéäáãùãéêïý ÔìÞìáôïò Ä.Å. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, 20 (2007), 23-39 Νικολέττα Ισπυρλίδου* & Δημήτρης Χασάπης** Η συγκρότηση μιας ευκλείδειας έννοιας της ευθείας γραμμής με τη διαμεσολάβηση

Διαβάστε περισσότερα

JUS IN BELLO: Η Ε ΞΕ ΛΙ ΞΗ, ΤΟ ΠΕ ΡΙΕ ΧΟ ΜΕ ΝΟ & Η Ε ΦΑΡ ΜΟ ΓΗ ΤΟΥ ΙΕ ΘΝΟΥΣ ΑΝ ΘΡΩ ΠΙ ΣΤΙ ΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

JUS IN BELLO: Η Ε ΞΕ ΛΙ ΞΗ, ΤΟ ΠΕ ΡΙΕ ΧΟ ΜΕ ΝΟ & Η Ε ΦΑΡ ΜΟ ΓΗ ΤΟΥ ΙΕ ΘΝΟΥΣ ΑΝ ΘΡΩ ΠΙ ΣΤΙ ΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ JUS IN BELLO: Η Ε ΞΕ ΛΙ ΞΗ, ΤΟ ΠΕ ΡΙΕ ΧΟ ΜΕ ΝΟ & Η Ε ΦΑΡ ΜΟ ΓΗ ΤΟΥ ΙΕ ΘΝΟΥΣ ΑΝ ΘΡΩ ΠΙ ΣΤΙ ΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ 58 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2010 ΚΕΙΜΕΝΟ: Τα ξιάρ χης Φι σκα τώ ρης, Διε θνο λό

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ι Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ Σ Τ Ο Κ Ρ Η Τ Ι Κ Ο Ζ Η Τ Η Μ Α Τ Η Ν Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ο & Ο Ι Μ Ε Γ Α Λ Ε Σ Δ Υ Ν Α Μ Ε Ι Σ

Ο Ι Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ Σ Τ Ο Κ Ρ Η Τ Ι Κ Ο Ζ Η Τ Η Μ Α Τ Η Ν Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ο & Ο Ι Μ Ε Γ Α Λ Ε Σ Δ Υ Ν Α Μ Ε Ι Σ Ο Ι Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ Σ Τ Ο Κ Ρ Η Τ Ι Κ Ο Ζ Η Τ Η Μ Α Τ Η Ν Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ο 1 8 9 6-1 9 0 9 & Ο Ι Μ Ε Γ Α Λ Ε Σ Δ Υ Ν Α Μ Ε Ι Σ ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Ιλ χος Βα σί λειος Α να στα σό που λος, Ι στο ρικός Η

Διαβάστε περισσότερα

Τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου. Μνήμην ἐπιτελοῦμεν. τῶν Ἁγίων ἐνδόξων νεοφανῶν καί Θαυματουργῶν. Ὁσιομαρτύρων Ραφαήλ και Νικολάου,

Τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου. Μνήμην ἐπιτελοῦμεν. τῶν Ἁγίων ἐνδόξων νεοφανῶν καί Θαυματουργῶν. Ὁσιομαρτύρων Ραφαήλ και Νικολάου, Τῇ Τρίτῃ τῆς ιακαινησίμου Μνήμην ἐπιτελοῦμεν τῶν Ἁγίων ἐνδόξων νεοφανῶν καί Θαυματουργῶν Ὁσιομαρτύρων Ραφαήλ και Νικολάου, καί τῆς Ἁγίας αρθενομάρτυρος Εἰρήνης, τῶν ἐν Θερμῇ τῆς Λέσβου ΕΝ Τῼ ΜΕΓΑΛῼ ΕΣΕΡΙΝῼ

Διαβάστε περισσότερα

13 ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής. Τρίμηνη έκδοση της Ένωσης Γυμναστών Βορείου Ελλάδος

13 ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής. Τρίμηνη έκδοση της Ένωσης Γυμναστών Βορείου Ελλάδος Τρίμηνη έκδοση της Ένωσης Γυμναστών Βορείου Ελλάδος Πρ. Κορομηλά 51, Τ.Κ. 546 22, Θεσσαλονίκη Κωδικός 6120 Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009 Τεύχος 35 Τιμή: 0,01 ISSN 1109-7450 13 ο Διεθνές Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

Κυ ρι ε ε κε κρα α ξα προ ο ος σε ε ει σα

Κυ ρι ε ε κε κρα α ξα προ ο ος σε ε ει σα ΤΗ Ζ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΦΟΡΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΝΙΚΑΝΟΡΟΣ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ Ἡ µουσική καταγραφή τῶν µελῶν ἔγινε ἀπό τὰ χειρόγραφα µουσικά κείµενα τοῦ π. Χρίστου Κυριακοπούλου Μετὰ

Διαβάστε περισσότερα

Μ ε τ έ ω ρ α τό πος συ νά ντη σης θε ού

Μ ε τ έ ω ρ α τό πος συ νά ντη σης θε ού Μ ε τ έ ω ρ α τό πος συ νά ντη σης θε ού & αν θρώ πων Τα Με τέ ω ρα, το ση μα ντι κό τε ρο μνημεια κό σύ νο λο του Θεσ σα λι κού κά μπου, βρίσκο νται α νά με σα στην ο ρο σει ρά της Πίν δου και στα Α ντι

Διαβάστε περισσότερα

των η λε κτρο νι κών πτυ χιού χων α νω τέ ρων σχολών O11R09

των η λε κτρο νι κών πτυ χιού χων α νω τέ ρων σχολών O11R09 των η λε κτρο νι κών πτυ χιού χων α νω τέ ρων σχολών O11R09 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α ) Η ΛΕ ΚΤΡO ΝΙ ΚΩΩΝ ΠΤYΧΙ OY ΧΩΩΝ Α ΝΩΩ ΤΕ ΡΩΩΝ ΣΧO ΛΩΩΝ Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΩ Δ Ι ΚOΠOΙ

Διαβάστε περισσότερα

Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης

Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ἦχος Νη υ υ υ υ ρι ι ι ι ε ε κε κρα α ξα προ ος σε ε ε ει σα κου ου ου σο ο ον μου ου ει σα κου σον μου Κυ υ υ υ ρι ι ι ι ε Κυ ρι ι ε ε κε κρα α ξα α προ ο ος σε ε ε ει

Διαβάστε περισσότερα

Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης

Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ἐν τῷ ἑσπερινῷ τῆς Προηγιασμένης Ἦχος Νη υ υ υ υ ρι ι ι ι ε ε κε κρα α ξα προ ος σε ε ε ει σα κου ου ου σο ο ον μου ου ει σα κου σον μου Κυ υ υ υ ρι ι ι ι ε Κυ ρι ι ε ε κε κρα α ξα α προ ο ος σε ε ε ει

Διαβάστε περισσότερα

Χει ρι στών Μη χα νη µά των Λα το µεί ων Μαρµάρου, Πέτρας & Χώ µα τος ό λης της χώρας O53R10& O54R10

Χει ρι στών Μη χα νη µά των Λα το µεί ων Μαρµάρου, Πέτρας & Χώ µα τος ό λης της χώρας O53R10& O54R10 Χει ρι στών Μη χα νη µά των Λα το µεί ων Μαρµάρου, Πέτρας & Χώ µα τος ό λης της χώρας O53R10& O54R10 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ ΧΕΙ ΡΙ ΣΤΩΩΝ ΕΚ ΣΚΑ ΠΤΙ ΚΩΩΝ, Α ΝY

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕ ΝΙ ΚΗ Ε ΝΗ ΜΕ ΡΩ ΣΗ Ε ΤΟΥΣ 2012

ΓΕ ΝΙ ΚΗ Ε ΝΗ ΜΕ ΡΩ ΣΗ Ε ΤΟΥΣ 2012 ΠΑ ΡΑΡ ΤΗ ΜΑ «Α» ΣΤΗ ΔΓΗ Φ.900/43/1084/Σ.360 Ο ΣΜΑ ΕΣ Γεν. Γραμ ματέας 4 Ιουν 2013 ΓΕ ΝΙ ΚΗ Ε ΝΗ ΜΕ ΡΩ ΣΗ Ε ΤΟΥΣ 2012 Προς ε νη μέ ρω ση των συ νεταί ρων για τις δρα στη ριό τη τες του Συ νε ται ρισμού,

Διαβάστε περισσότερα