Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικών Δεικτών για Ελλάδα και Ε.Ε.

Transcript

1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ THΣ ΕΣΕΕ π À ª π π À ª ƒπ À Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικών Δεικτών για Ελλάδα και Ε.Ε. TEYXOΣ V Πίνακας Περιεχοµένων 1.1 ΑΕΠ σε Ευρωζώνη και Ελλάδα: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) σε Ευρωζώνη και Ελλάδα: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Καθαρό Εθνικό Διαθέσιμο Εισόδημα - Κατανάλωση σε Ελλάδα και Ευρωζώνη: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Πληθωρισμός σε Ευρωζώνη και Ελλάδα: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Ανεργία σε Ευρωζώνη και Ελλάδα: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Επιτόκια Αγοράς Χρήματος: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Ομόλογα ελληνικού Δημοσίου: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Καταθέσεις στην Ελλάδα: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Μακροχρόνιες εξελίξεις στον κλάδο του εμπορίου στην Ελλάδα Επιχειρηματικό Κλίμα στο Λιανικό Εμπόριο στην Ελλάδα Επενδύσεις-Οικοδομές στην Ελλάδα Δείκτης Οικονομικής Δυσπραγίας (ΔΟΔ) στην Ελλάδα Εκτέλεση Κρατικού Προϋπολογισμού το πρώτο δίμηνο του

2 Για τον παρόν Δελτίο, εργάστηκαν οι: Βάλια Αρανίτου, Διευθύντρια ΙΝΕΜΥ Χρίστος Κατηφόρης, οικονομολόγος Δήμητρα Γούναρη, Συντονίστρια Τμήματος Έρευνας και Τεκμηρίωσης ΙΝΕΜΥ Νίκος Γεωργοκώστας, στέλεχος ΙΝΕΜΥ Χαράλαμπος Αράχωβας, συνεργάτης ΙΝΕΜΥ

3 Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικών Δεικτών για Ελλάδα και Ε.Ε. V 1.1 ΑΕΠ σε Ευρωζώνη και Ελλάδα: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Η οικονομία της Ευρωζώνης, όπως άλλωστε και η διεθνής οικονομία, δοκιμάζεται από την οικονομική ύφεση από το. Η ανάκαμψη τη διετία - διακόπηκε το εξαιτίας του απτού κινδύνου διάσπασης της Ευρωζώνης (Πίνακας 1). Καθώς όμως απομακρύνονται οι φόβοι για αυτό το ενδεχόμενο, οι προοπτικές για την εξέλιξη των οικονομιών της Ευρωζώνης αρχίζουν να βελτιώνονται. Βέβαια, τα δημοσιονομικά προβλήματα στις πιο αδύναμες οικονομικά χώρες παραμένουν ενώ σε πολλά κράτη-μέλη έχουν εκφραστεί ανησυχίες για την κατάσταση του τραπεζικού τους τομέα. Αναμένεται να διαπιστωθεί στο μέλλον αν αυτές οι προκλήσεις θα αντιμετωπισθούν με αποφασιστικότητα και αποτελεσματικότητα. Πίνακας 1 Ρυθμοί μεταβολών πραγματικού ΑΕΠ: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Χώρα/ Περίοδος Ευρωζώνη-17-0,2 2,5-3,3 2,8-0,6 1,4-3,2 1,7-0,6 (2,2) (2,1) (2,6) (1,7) (1,3) (0,2) (0,3) (-0,8) (-0,8) Ιρλανδία -0,8-2,4 1,0 5,2-2,6-0,6 0,5 2,3-1,3 (1,0) (0,2) (-0,9) (2,9) (1,0) (2,8) (2,3) (-0,5) (0,8) Ελλάδα 0,5-6,3-8,7 7,1 4,8-10,1-7,5 7,7 4,0 (-6,6) (-9,0) (-8,8) (-7,9) (-4,0) (-7,9) (-6,7) (-6,3) (-6,9) Ισπανία -5,8 7,7-5,3 4,8-5,6 6,3-5,7 4,0-5,6 (-0,4) (-0,1) (0,5) (0,7) (0,9) (-0,4) (-0,8) (-1,6) (-1,5) Ιταλία 0,1 0,8-4,1 4,5-0,6-0,5-4,3 2,8-0,3 (1,8) (2,0) (1,2) (1,1) (0,4) (-0,9) (-1,1) (-2,7) (-2,5) Κύπρος 1,4-2,1-2,6 5,1-0,7-2,4-3,4 4,1-0,1 (2,2) (2,4) (1,7) (1,6) (-0,4) (-0,8) (-1,6) (-2,6) (-2,0) Πορτογαλία -2,3 2,5-6,5 5,9-3,4 1,6-4,5 2,2-1,9 (1,6) (1,4) (-0,4) (-0,8) (-2,0) (-2,9) (-0,8) (-4,2) (-2,7) Πηγή: Eurostat Ποσοστιαίες μεταβολές ΑΕΠ συγκριτικά με το προηγούμενο τρίμηνο (q-o-q) και εντός παρενθέσεως το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους (y-o-y), χωρίς εποχικές ή κατά εργάσιμες ημέρες διορθώσεις. Ως προς την Ελλάδα τα στοιχεία δείχνουν βελτίωση ορισμένων μακροοικονομικών μεγεθών (υποχώρηση κόστος δανεισμού για το Δημόσιο, αισθητή βελτίωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και του ελλείμματος ΙΤΣ και σταθεροποίηση του γενικού επιπέδου τιμών) ενώ η θετική απόφαση της χρηματοδοτικής στήριξης από τους εταίρους το Νοέμβριο του αντέστρεψε σε μεγάλο βαθμό το αρνητικό κλίμα που αντιμετώπιζε η χώρα διεθνώς. Ωστόσο, η οικονομική δραστηριότητα παραμένει σε βαθιά ύφεση και η ανεργία έχει διογκωθεί σε πρωτοφανή επίπεδα. Η δραστική μείωση των δημοσίων δαπανών, η αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων και οι καθυστερήσεις σε κρίσιμες μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση, στην απελευθέρωση της αγοράς προϊόντος όπως και στον τομέα των αποκρατικοποιήσεων τροφοδοτούν την ύφεση και την οικονομική δυσπραγία. 3

4 μάρτιος 13 Οι προσπάθειες της χώρας θα πρέπει να εστιαστούν στην: INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Επίσπευση της πραγματοποίησης των πληρωμών των ληξιπρόθεσμων οφειλών του ελληνικού δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα ύψους περίπου 9,0 δισ. ευρώ ώστε να ενισχυθεί η ρευστότητα στην αγορά. Περιστολή της φοροδιαφυγής ώστε να αποφευχθεί η ανάγκη για περαιτέρω μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις στο μέλλον. Άμεση λήψη πρωτοβουλιών για τη δημιουργία θεσμικού φιλικού περιβάλλοντος για άμεσες παραγωγικές επενδύσεις Ελλήνων και ξένων. Άμεση ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος και αναδιάρθρωση των προβληματικών τραπεζών έτσι ώστε να αποκατασταθεί ο μηχανισμός νομισματικής μετάδοσης καθώς και η ροή πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τομέα. Αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων πόρων για την καταπολέμηση της ανεργίας, η οποία αποτελεί το σημαντικότερο κοινωνικό πρόβλημα. Αξιοποίηση της ρήτρας «βαθύτερης ύφεσης» η οποία προβλέπεται στο δεύτερο πρόγραμμα προσαρμογής και μπορεί να οδηγήσει σε αναθεώρηση της σύμβασης. Περαιτέρω απομείωση του ελληνικού δημοσίου χρέους με τη συμμετοχή πλέον και του επίσημου τομέα, δηλαδή των ξένων πιστωτριών χωρών. 1.2 Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) σε Ευρωζώνη και Ελλάδα: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης αποτυπώνονται και στη εξέλιξη της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ-Πίνακας 2). Σε γενικές γραμμές, η εικόνα όλων των υπό εξέταση χωρών παρουσιάζει τάσεις σταθεροποίησης αλλά ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται αρκετά ευάλωτη στις οικονομικές διακυμάνσεις. Συγκρίνοντας το τρίτο τρίμηνο του με το ίδιο τρίμηνο του, οι απώλειες της ΑΠΑ για την ελληνική οικονομία διαμορφώθηκαν σε 17,6%, ενώ για τις χώρες Ισπανία, Ιταλία, Κύπρο και Πορτογαλία το μέγεθος της απώλειας ήταν της τάξης του 4,4%, 4,3%, 2,9% και 2,1% αντίστοιχα. Την ίδια περίοδο, η ΑΠΑ στην Ευρωζώνη υποχώρησε κατά μόλις 1,3%. Ενώ ο ρυθμός μεταβολής της ΑΠΑ φαίνεται να σταθεροποιείται (Διάγραμμα 1), η οικονομική κατάσταση εξακολουθεί να παραμένει ρευστή. Τρία ευρωπαϊκά ινστιτούτα Ifo (Γερμανία), INSEE (Γαλλία) και Istat (Ιταλία) εκτιμούν πως η οικονομική κατάσταση στην Ευρωζώνη θα σταθεροποιηθεί εντός του 2013, πριν αρχίσει η ανάπτυξη, με αργούς όμως ρυθμούς. Η δημοσιονομική κατάσταση των πιο αδύναμων χωρών θα επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό τις εξελίξεις. 4

5 Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικών Δεικτών για Ελλάδα και Ε.Ε. V Πίνακας 2 ΑΠΑ: Βραχυχρόνιες εξελίξεις σε Ελλάδα και Ευρωζώνη Χώρα/ περίοδος Ευρωζώνη-17 3,8-0,3 2,2-3,1 3,2-0,6 1,1-3,1 2,1-0,6 (2,6) (2,3) (2,2) (2,5) (1,9) (1,5) (0,4) (0,4) (-0,7) (-0,7) Ιρλανδία -3,3-1,8-0,1 4,3-0,9-3,1-0,8 0,4 (-0,4) (-1,5) (1,3) (-1,1) (1,4) (0,1) (-0,5) (-4,3) Ελλάδα 5,2 1,2-8,9-5,8 7,1 4,5-11,9-5,2 7,6 4,2 (-4,3) (-6,5) (-9,5) (-8,6) (-6,9) (-3,9) (-7,0) (-6,5) (-6,1) (-6,4) Ισπανία 6,2-5,6 7,4-6,3 6,8-5,6 6,1-7,3 5,9-5,5 (-0,1) (-0,4) (-0,2) (0,8) (1,4) (1,5) (0,2) (-0,9) (-1,6) (-1,6) Ιταλία 5,0 0,2 0,5-4,3 4,9-0,4-0,6-4,5 3,2-0,3 (2,5) (2,1) (2,2) (1,2) (1,1) (0,6) (-0,5) (0,7) (-2,3) (-2,3) Κύπρος 5,9 1,3-2,7-2,7 6,1-0,9-3,0-3,5 5,0-0,2 (0,8) (2,2) (2,2) (1,6) (1,8) (-0,4) (-0,7) (-1,6) (-2,6) (-1,9) Πορτογαλία 5,8-0,5 1,2-6,3 4,8-1,2 0,8-4,3 1,6 0,7 (2,4) (2,3) (0,5) (-0,1) (-1,1) (-1,8) (-2,2) (-0,1) (-3,2) (-1,3) Πηγή: Eurostat Τα στοιχεία εκτός παρενθέσεως αναφέρονται σε ποσοστιαίες μεταβολές της ΑΠΑ σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο (q-o-q) ενώ εκείνα εντός παρενθέσεως αναφέρονται στις ποσοστιαίες μεταβολές της ΑΠΑ σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους (y-o-y). Τα στοιχεία δεν είναι εποχικώς διορθωμένα. 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0-10,0-12,0 Διάγραµµα 1: ΑΠΑ: Ποσοστιαίοι ρυθµοί µεταβολής βραχυχρόνια Eυρωζώνη Ιρλανδία Ιταλία Ελλάδα Ισπανία Πορτογαλία Κύπρος Πηγή: Eurostat Οι ρυθμοί μεταβολής αναφέρονται στις ποσοστιαίες μεταβολές με βάση το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους (y-o-y), μη εποχικά διορθωμένα στοιχεία.. 5

6 μάρτιος 13 INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 1.3 Καθαρό Εθνικό Διαθέσιμο Εισόδημα - Κατανάλωση σε Ελλάδα και Ευρωζώνη: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Το καθαρό εθνικό διαθέσιμο εισόδημα στις χώρες-μέλη της Ευρωζώνης, οι πόροι δηλαδή που προορίζονται για κατανάλωση ή αποταμίευση, μεταβάλλεται εν μέσω κρίσης με διαφορετικό τρόπο. Η πτώση του εισοδήματος που καταγράφηκε σωρευτικά την περίοδο μεταξύ του τρίτου τριμήνου του και του αντίστοιχου του διαμορφώθηκε σε 9,0% στην Ιρλανδία, σε 22,4% στην Ελλάδα, σε 3,3% στην Ισπανία, σε 1,8% στην Ιταλία, σε 3,3% στην Κύπρο και σε 2,0% στην Πορτογαλία. Αντίθετα, στην Ευρωζώνη συνολικά το εισόδημα αυξήθηκε την ίδια περίοδο κατά 2,2% (Πίνακας 3). Πίνακας 3 Ποσοστιαίοι ρυθμοί μεταβολής του καθαρού, εθνικού διαθέσιμου εισοδήματος βραχυχρόνιες εξελίξεις Χώρα/ περίοδος Ευρωζώνη 6,0-6,1 3,8-0,6 4,2-5,8 2,8-0,4 Ιρλανδία 4,5-14,3 9,4-1,2 6,2-8,8 12,3-1,0 Ελλάδα -6,3-16,1 12,7 5,4-8,3-17,0 16,9 6,8-10,1 Ισπανία 14,4-9,8 7,4-9,5 12,0-9,6 7,9-7,6 Ιταλία 8,2-10,9 6,9-1,5 6,6-11,4 5,5-1,8 7,6 Κύπρος 13,0-12,2 11,1 5,6 7,2-22,8 6,2 7,1 6,0 Πορτογαλία 6,0-12,1 1,1 5,2 2,4-10,1 1,7 4,2 1,8 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ-Επεξεργασία στοιχείων ΕΣΕΕ Οι μεταβολές έχουν υπολογιστεί ανά διαδοχικά τρίμηνα (q-o-q) μη εποχικά διορθωμένα στοιχεία, σε τρέχουσες τιμές. Η μεγαλύτερη, σωρευτικά, υποχώρηση του εισοδήματος καταγράφεται στην Ελλάδα εξαιτίας της ασυνήθιστα υψηλής αβεβαιότητας, της διεθνούς οικονομικής ύφεσης αλλά και των περιοριστικών πολιτικών που εφαρμόζει η χώρα τα τελευταία τρία χρόνια, λόγω του αποκλεισμού της από τις διεθνείς αγορές κρατικών ομολόγων. Με ενδιαφέρον επίσης αναμένονται οι εξελίξεις στην Κύπρο καθώς η μεγαλόνησος, μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα, καλείται να περιορίσει το πρωτογενές έλλειμμα στο 2,4% του ΑΕΠ το 2013 και να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα το άνω του 4% του ΑΕΠ από το

7 Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικών Δεικτών για Ελλάδα και Ε.Ε. V Η υψηλή ανεργία και η αβεβαιότητα για το μέλλον του ευρώ οδήγησε σε υποχώρηση της κατανάλωσης κατά 10,5% στην Ιρλανδία, 19,0% στην Ελλάδα, 4,4% στην Ισπανία, 4,2% στην Ιταλία, 11,6% στην Κύπρο και 7,1% στην Πορτογαλία. Στην Ευρωζώνη δε σημειώθηκε ουσιαστική μεταβολή (-0,1% -Πίνακας 4). Τα στατιστικά δεδομένα για την κατανάλωση εναρμονίζονται με τις εξελίξεις του διαθέσιμου εισοδήματος. Πίνακας 4 Ποσοστιαίες μεταβολές των δαπανών κατανάλωσης-βραχυχρόνιες εξελίξεις Χώρα/ περίοδος Ευρωζώνη 0,5 2,7-3,8 1,1 0,2 1,8-3,4 0,4 0,0 2,2 Ιρλανδία -0,9 6,2-6,5-1,4-1,9 7,5-6,0-2,2 0,3 Ελλάδα -3,2-5,9 1,8-0,5 1,2-8,4 0,2-0,3-0,5-8,6 Ισπανία -1,1 8,3-2,9-4,7-1,1 7,4-2,8-5,2-1,9 6,8 Ιταλία 1,3-0,1-2,0 1,6-0,2-1,1-3,6 0,9-0,6-0,5 Κύπρος 0,0 20,4-12,8-4,4 0,6 17,3-11,9-6,3-1,4 19,1 Πορτογαλία -4,6 7,8-9,6 3,4-3,8 3,9-6,4-0,5-1,2 1,0 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Οι μεταβολές έχουν υπολογιστεί ανά διαδοχικά τρίμηνα (q-o-q), εποχικά διορθωμένα στοιχεία, σε σταθερές τιμές. Φόβοι επίσης εκφράζονται στην Ελλάδα πως τυχόν δημοσιονομικό κενό (το οποίο υπολογίζεται σε 2,4 δισ. ευρώ) και γενικότερα αστοχίες και καθυστερήσεις στην υλοποίηση των μέτρων του μνημονίου αναμένεται να καλυφθούν με πρόσθετα μέτρα, γεγονός που πρόκειται να πλήξει περαιτέρω την επενδυτική και καταναλωτική δαπάνη. 7

8 μάρτιος 13 INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 2.1 Πληθωρισμός σε Ευρωζώνη και Ελλάδα: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες που αντιμετωπίζουν επίσης δημοσιονομικά προβλήματα η ελληνική οικονομία παρουσιάζει το τελευταίο έτος το μικρότερο ρυθμό πληθωρισμού (Πίνακας 5). Βέβαια, καμία άλλη οικονομία δεν αντιμετώπισε τέτοιας έκτασης ύφεση όπως η ελληνική ενώ με ενδιαφέρον αναμένεται η εξέλιξη του πληθωρισμού σε όλες τις χώρες, ιδιαίτερα μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου αλλά και την εύθραυστη ανάκαμψη στη ζώνη του ευρώ. Ειδικότερα για την Ελλάδα, η καθυστέρηση υποχώρησης του γενικού επιπέδου τιμών μπορεί να αποδοθεί εν μέρει στην αύξηση των επιβαρύνσεων των επιχειρήσεων από την άμεση φορολογία όπως και στην καθυστέρηση εξόφλησης λοιπών ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τις επιχειρήσεις. Το γεγονός αυτό επιδρά ενισχυτικά στο κόστος παραγωγής. Τέλος, η συντελεσθείσα μείωση του κόστους εργασίας υπερ-αντισταθμίζεται από τη χρηματοοικονομική στενότητα και το αυξημένο ενεργειακό κόστος. Πίνακας 5 Ρυθμός Πληθωρισμού (%) βάσει ΕνΔΤΚ, σε επιλεγμένες ευρωπαϊκές χώρες: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Χώρα/ μήνας Ιαν. Φεβ. Μάρ. Απρ. Μάι Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπ. Οκτ. Νοέμ. Δεκ. Ιαν. Φεβ. ΕΖ-17 2,7 2,7 2,7 2,6 2,4 2,4 2,4 2,6 2,6 2,5 2,2 2,2 2,0 1,8* Ε.Ε.-27 2,9 2,9 2,9 2,7 2,6 2,5 2,5 2,7 2,7 2,6 2,4 2,3 2,1 2,0* Γερμανία 2,3 2,5 2,3 2,2 2,2 2,0 1,9 2,2 2,1 2,1 1,9 2,0 1,9 1,8 Ιρλανδία 1,3 1,6 2,2 1,9 1,9 1,9 2,0 2,6 2,4 2,1 1,6 1,7 1,5 1,2 Ελλάδα 2,1 1,7 1,4 1,5 0,9 1,0 0,9 1,2 0,3 0,9 0,4 0,3 0,0 0,1 Ισπανία 2,0 1,9 1,8 2,0 1,9 1,8 2,2 2,7 3,5 3,5 3,0 3,0 2,8 2,9 Γαλλία 2,6 2,5 2,6 2,4 2,3 2,3 2,2 2,4 2,2 2,1 1,6 1,5 1,4 1,2 Ιταλία 3,4 3,4 3,8 3,7 3,5 3,6 3,6 3,3 3,4 2,8 2,6 2,6 2,4 2,0 Πορτογαλία 3,4 3,6 3,1 2,9 2,7 2,7 2,8 3,2 2,9 2,1 1,9 2,1 0,4 0,2 Κύπρος ,6 3,7 2,9 3,8 4,5 3,6 2,6 1,4 1,5 2,0 1,8 Πηγή: Eurostat *: Προσωρινά Στοιχεία 8

9 Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικών Δεικτών για Ελλάδα και Ε.Ε. V 3.1 Ανεργία σε Ευρωζώνη και Ελλάδα: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Η εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας, αν και γενικά αυξάνεται στην Ευρωζώνη, στις επιμέρους χώρες σημειώνει διαφορετική εξέλιξη, ανάλογα με τον οικονομικό κύκλο της κάθε μίας από αυτές (Διάγραμμα 2). Η παρατεταμένη και βαθιά οικονομική ύφεση και το κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων έχει οδηγήσει το ποσοστό ανεργίας σε ιστορικό υψηλό. Παράλληλα, η οικονομική δυσχέρεια των επιχειρήσεων έχει συντελέσει στην αύξηση της αδήλωτης- ανασφάλιστης εργασίας, παρά τη μείωση του κατώτατου μισθού. Επίσης, άνοδος καταγράφεται στη ζήτηση για ευέλικτες μορφές εργασίας, όχι μόνο στις οικονομικά αδύναμες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου αλλά και στις πλούσιες χώρες του Βορρά. Ειδικότερα για την Ελλάδα, περαιτέρω πτώση των αποδοχών, ιδίως στον ιδιωτικό τομέα και στους τομείς των διεθνώς εμπορευσίμων, όχι μόνο δεν μπορεί να είναι κοινωνικά αποδεκτή αλλά αποβαίνει μακροοικονομικά μη αποτελεσματική. Η ορθή κατανομή των πόρων προς διεθνώς ανταγωνιστικούς κλάδους δεν είναι ζήτημα γενικού επιπέδου μισθών και τιμών αλλά της αλλαγής των σχετικών τιμών και μισθών μεταξύ των τομέων εμπορευσίμων και μη εμπορευσίμων προϊόντων. 30,0 Διάγραµµα 2: Ανεργία (%) στην Ευρωζώνη: Βραχυχρόνιες εξελίξεις 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Eυρωζώνη Ιρλανδία Ιταλία Ελλάδα Ισπανία Πορτογαλία Κύπρος Πηγή: Eurostat 9

10 μάρτιος 13 INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 4.1 Επιτόκια Αγοράς Χρήματος: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Η οικονομική κατάσταση στην Ευρωζώνη (αύξηση της ανεργίας στο 11,9% τον Ιανουάριο του 2013, επιδείνωση του επενδυτικού κλίματος τους τελευταίους μήνες, χαμηλός πληθωρισμός, αβεβαιότητα λόγω της πολιτικής αστάθειας στην Ιταλία αλλά και του κουρέματος των καταθέσεων στην Κύπρο) έχει δημιουργήσει προσδοκίες για περαιτέρω υποχώρηση των επιτοκίων της ΕΚΤ (Πίνακας 6), η οποία όμως δεν προβλέπεται το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει να ληφθούν επίσης υπόψη το κλίμα στο Κογκρέσο, όπου ενδεχόμενη αδυναμία του να αποτρέψει τις αυτόματες περικοπές δαπανών θα οδηγήσει σε εξασθένηση του δολαρίου, αλλά και η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από την BoJ. Ειδικότερα για την Ελλάδα, η ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης του τραπεζικού συστήματος, η πτώση του ανταγωνισμού που οφείλεται στον περιορισμό του αριθμού των τραπεζών και η υποχώρηση του κόστους του βραχυπρόθεσμου δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου, αναμένεται να οδηγήσει σε αποκλιμάκωση των επιτοκίων προθεσμιακών καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες. Αντίθετα, τα επιτόκια χορηγήσεων δεν πρόκειται να αποκλιμακωθούν ουσιαστικά εξαιτίας της περιορισμένης ρευστότητας και της ανόδου των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Πίνακας 6 Επιτόκια της Αγοράς Χρήματος και της ΕΚΤ-Βραχυχρόνιες εξελίξεις Τρίμηνο/επιτόκια Καταθέσεις 3 μηνών Καταθέσεις 12 Μηνών Επιτόκιο κύριας αναχρηματοδότησης ΕΚΤ 2,01 2,22 2,00 1,31 1,67 1,25 0,87 1,33 1,00 0,72 1,24 1,00 0,66 1,23 1,00 0,69 1,25 1,00 0,88 1,40 1,00 1,02 1,52 1,00 1,10 1,73 1,00 1,41 2,13 1,25 1,56 2,12 1,50 1,50 2,05 1,25 1,04 1,67 1,00 0,69 1,29 1,00 0,36 0,89 0,75 0,20 0,60 0,75 10 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Το ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για τις πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης αποτελεί το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ και εμπίπτει εντός των ορίων των επιτοκίων της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων και της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης. Τα επιτόκια καταθέσεων τριών και δώδεκα μηνών αναφέρονται στους μέσους όρους περιόδου και πρόκειται για τα διατραπεζικά επιτόκια προσφοράς στη ζώνη του ευρώ (Euribor).

11 Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικών Δεικτών για Ελλάδα και Ε.Ε. V 4.2 Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Μετά την εκλογή κυβέρνησης στην Ελλάδα τον Ιούνιο του και τη λήξη της πολιτικής αστάθειας, ο γενικός δείκτης του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών παρουσίασε άνοδο τα δύο τρίμηνα που ακολούθησαν. Σε αυτήν την εξέλιξη συνέβαλε και απόφαση του Eurogroup για στήριξη της ελληνικής οικονομίας στο τέλος Νοεμβρίου του και η απομάκρυνση του ενδεχομένου αποπομπής της χώρας από το ευρώ. Αντίθετα, η απαξίωση των τραπεζικών μετοχών εξαιτίας της καθυστέρησης της ανακεφαλαιοποίησης και των αρνητικών αποτελεσμάτων των τραπεζών, λόγω της συμμετοχής τους στο PSI, της ανόδου των μη εξυπηρετούμενων δανείων και της δυσκολίας εύρεσης κεφαλαίων στη διατραπεζική αγορά, άσκησε καθοδικές πιέσεις στο Δείκτη των τραπεζών το τελευταίο τρίμηνο του (Πίνακας 7). Ωστόσο, οι προοπτικές του ΧΑΑ εμφανίζονται μάλλον θετικές καθώς οι διεθνείς οίκοι εκτιμούν ότι έχουν περιοριστεί τα όρια ανόδου για τις αγορές ομολόγων. Παράγοντα κλειδί στις εξελίξεις αναμένεται να αποτελέσουν οι μετοχές και τα assets υψηλών αποδόσεων. Πίνακας 7 Ρυθμοί μεταβολής (%) Δεικτών ΧΑΑ: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Δείκτες/ Τρίμηνα Γενικός Δείκτης 8,6-16,7-37,6-14,8 7,2-16,2 20,9 22,9 Δείκτης Τραπεζών 0,4-22,1-52,0-49,7 14,1-21,7 19,6-19,6 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Επεξεργασία στοιχείων ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ- Τιμές Δείκτη στο τέλος περιόδου Όσο σταθεροποιείται η ελληνική οικονομία και όσο οι ελληνικές επιχειρήσεις μετεξελίσσονται και επενδύουν στην εξωστρέφεια, το ΧΑΑ διατηρεί τις ελπίδες για ένα καλύτερο πρώτο τρίμηνο το Ιδιαίτερο ρόλο στις αμέσως επόμενες εξελίξεις θα διαδραματίσουν η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που έχει αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση καθώς και η εκτέλεση του προϋπολογισμού που ψηφίστηκε το Δεκέμβριο, αν και οι εξελίξεις στην Κύπρο ενδέχεται να επηρεάσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τα αποτελέσματα των Χρηματιστηρίων όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. 11

12 μάρτιος 13 INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 4.3 Ομόλογα ελληνικού Δημοσίου: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων θα αποκλιμακώνονται όσο βελτιώνεται το κλίμα στην οικονομία και απομακρύνεται ο κίνδυνος εξόδου από το ευρώ (Διάγραμμα 3). Προϋπόθεση για περαιτέρω υποχώρηση αποτελεί η υλοποίηση των δεσμεύσεων της κυβέρνησης προς τους Ευρωπαίους εταίρους και η ομαλή εκτέλεση του προϋπολογισμού. Ανησυχητικό παραμένει το γεγονός ότι το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης στο τέλος του ανήλθε σε 305,5 δισ. ευρώ ή στο 157,7% του ΑΕΠ. Πολλοί μάλιστα αναλυτές υποστηρίζουν πως εξαιτίας της ύφεσης στη χώρα μας Ελλάδα, το ελληνικό χρέος θα καταστεί βιώσιμο μόνο έπειτα από ένα ακόμη γενναίο κούρεμα, όπου αυτή τη φορά θα συμμετέχει ο επίσημος τομέας των ξένων πιστωτριών χωρών. 60,0 Διάγραµµα 3: Εξέλιξη Αποδόσεων (%) Οµολόγων Ελληνικού Δηµοσίου: Βραχυχρόνιες εξελίξεις 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0, Ιούν. Αύγ. Οκτ. Δεκ. Φεβρ. Απρ. Ιούν. Αύγ. Οκτ. Δεκ. 5 ετών 7 ετών 10 ετών 15 ετών 30 ετών Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Μέσοι όροι περιόδου. Στις 12 Μαρτίου άρχισε η διαπραγμάτευση των νέων ελληνικών ομολόγων μετά την ολοκλήρωση της ανταλλαγής των παλαιών στο πλαίσιο του PSI.- Στον κάθετο άξονα απεικονίζονται οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων Καταθέσεις στην Ελλάδα: Βραχυχρόνιες εξελίξεις Η οικονομική ύφεση και η μεγάλη αβεβαιότητα για την παραμονή της χώρας στη ζώνη του ευρώ σε συνδυασμό με την ιδιαίτερα υψηλή ανεργία είχαν αρνητική επίδραση στις καταθέσεις προθεσμίας έως δύο ετών (περιλαμβάνονται οι καταθέσεις μιας ημέρας, όψεως & τρεχούμενοι λογαριασμοί, απλού ταμιευτηρίου και προθεσμίας έως 2 ετών) στην Ελλάδα. Η ταχύτητα των εξελίξεων και η αρνητική εικόνα για τη χώρα διεθνώς ώθησαν πολλούς αποταμιευτές να αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις ελληνικές τράπεζες

13 Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικών Δεικτών για Ελλάδα και Ε.Ε. V και είτε να διατηρήσουν τα κεφάλαια σε «ασφαλέστερα σημεία» είτε να επιλέξουν τράπεζες του εξωτερικού. Παράλληλα, η αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων ανάγκασε την πλειοψηφία των αποταμιευτών να αποσύρουν σταδιακά τις καταθέσεις τους, παρά τα υψηλά επιτόκια καταθέσεων, ώστε να καταβάλλουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Από το Σεπτέμβριο του μέχρι τον Ιανουάριο του 2013 οι καταθέσεις έχουν συρρικνωθεί κατά 31,5% ενώ σε απόλυτα νούμερα οι διαρροή καταθέσεων έχει ανέλθει σε 74,8 δισ. ευρώ. Η υποχώρηση μόνο των καταθέσεων ταμιευτηρίου, το ίδιο χρονικό διάστημα, διαμορφώθηκε σε 40,5% ή 28,2 δισ. ευρώ. Διευκρινίζεται ότι μετά την εκλογή κυβέρνησης τον Ιούνιο του έληξε η πολιτική αστάθεια και απομακρύνθηκε η πιθανότητα αποπομπής της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Η ρευστή οικονομική κατάσταση και ιδιαίτερα η κορύφωση της αβεβαιότητας στο τέλος της άνοιξης του συνετέλεσαν ώστε οι απώλειες των καταθέσεων από τον Σεπτέμβριο του μέχρι και τον Ιούνιο του να ανέλθουν σε 86,0 δισ. ευρώ (36,2%). Ωστόσο, καθώς βελτιώνεται η εμπιστοσύνη στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, καταγράφεται επιστροφή των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες (Διάγραμμα 4). Στην ομαλοποίηση των συνθηκών συνέβαλλε και η απόφαση της ΕΚΤ για άρση του αποκλεισμού των ελληνικών τραπεζών από το ευρωσύστημα ενώ με ενδιαφέρον αναμένονται οι επιπτώσεις από το κούρεμα των καταθέσεων στην Κύπρο Διάγραµµα 4: Εξέλιξη των καταθέσεων στην Ελλάδα (εκ. ευρώ) Σεπτ. 09 Νοε. 09 Ιαν. 10 Μαρ. 10 Μάϊ. 10 Ιουλ. 10 Σεπ. 10 Νοε. 10 Ιαν. 11 Μαρ. 11 Μάϊ. 11 Ιουλ. 11 Σεπ. 11 Νοε. 11 Ιαν. 12 Μαρ. 12 Μάϊ. 12 Ιουλ. 12 Σεπ. 12 Νοε. 12 Ιαν. 13 έως προθεσµίας 2 ετών* Ταµιευτηρίου Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος- Επεξεργασία στοιχείων ΙΝ.ΕΜ.Υ.-ΕΣΕΕ *: Περιλαμβάνονται οι καταθέσεις μιας ημέρας, όψεως & τρεχούμενοι λογαριασμοί, απλού ταμιευτηρίου και προθεσμίας έως 2 ετών. 13

14 μάρτιος 13 INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 5.1 Μακροχρόνιες εξελίξεις στον κλάδο του εμπορίου στην Ελλάδα Η υποχώρηση του εισοδήματος και της κατανάλωσης είχε ιδιαίτερα αρνητική επίδραση στον κλάδο του εμπορίου (Διάγραμμα 5). Την περίοδο - η συρρίκνωση του Γενικού Δείκτη Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) λιανικού ανήλθε σε 26,7%, του Δείκτη Όγκου (ΔΟ) στο λιανικό σε 34,5%, του ΔΚΕ στο χονδρικό εμπόριο σε 34,7% και του εμπορίου οχημάτων και μοτοσυκλετών σε 72,2%. Ο ρυθμός υποχώρησης των δεικτών φαίνεται να σταθεροποιείται αν και τα δεδομένα για το 2013 αναμένεται να επιτρέψουν την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων. 20,0% Διάγραµµα 5: Ρυθµός µεταβολής Δεικτών Εµπορίου: Μακροχρόνιες εξελίξεις 10,0% 0,0% -10,0% -20,0% -30,0% -40,0% Λιανικού Εµπορίου Χονδρικού Εµπορίου Όγκου Λιανικού Οχηµάτων Μοτοσυκλετών Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.-Επεξεργασία στοιχείων ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Οι μεταβολές έχουν υπολογισθεί σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους (y-o-y). 14

15 Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικών Δεικτών για Ελλάδα και Ε.Ε. V 5.2 Επιχειρηματικό Κλίμα στο Λιανικό Εμπόριο στην Ελλάδα Ο Δείκτης Εμπιστοσύνης 1 στο λιανικό εμπόριο επιδεινώνεται, με επιβραδυνόμενο όμως ρυθμό από το, ενώ η εξέλιξη του δείκτη το 2013 θα σηματοδοτήσει εάν η κατάσταση στο εμπόριο έχει φτάσει στο ναδίρ ή όχι. (Πίνακας 8). Η εικόνα για την ελληνική οικονομία έχει αντιστραφεί σε διεθνές επίπεδο αλλά η αναιμική ανάκαμψη της Ευρωζώνης για το 2013, το αδύναμο τραπεζικό σύστημα, η υψηλή ανεργία και η έλλειψη αποφασιστικότητας για την εξεύρεση μόνιμης λύσης στο πρόβλημα του χρέους δεν βελτιώνει ουσιαστικά το κλίμα στην αγορά. Οι πρωτοβουλίες για υλοποίηση αναπτυξιακών προγραμμάτων σε συνεργασία με διάφορους φορείς και Ταμεία (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ΕΣΠΑ, Ταμείο Εγγυοδοσίας, ΕΤΕΑΝ κλπ) ενδεχομένως να βελτιώσουν την κατάσταση. Οι πρωτοβουλίες όμως αυτές θα πρέπει να συνδυαστούν με την προώθηση δομικών μεταρρυθμίσεων, σε τομείς όπως το φορολογικό σύστημα, η γραφειοκρατία, η διαφάνεια, η χρηματοδότηση από τις τράπεζες κλπ. Πίνακας 8 Δείκτης Εμπιστοσύνης Λιανικού Εμπορίου : Βραχυχρόνιες εξελίξεις Έτος/ Ιαν. Φεβ. Μάρ. Απρ. Μάι. Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπ. Οκτ. Νοέμ. Δεκ. Μέση τιμή Μήνας περιόδου , , , , , , , , , , , , ,0* Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Business and Consumer Survey Results-εποχικά διορθωμένα στοιχεία * Για τους δύο μόνο πρώτους μήνες 1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταρτίζει τον Δείκτη Εμπιστοσύνης Λιανικού Εμπορίου ο οποίος αποτελεί τον αριθμητικό μέσο του «ισοζυγίου» (σε ποσοστό) των απαντήσεων για την τρέχουσα και τη μελλοντική κατάσταση στο εμπόριο και στα αποθέματα (με αρνητική επίδραση). Ειδικότερα, οι ερωτήσεις αφορούν την εξέλιξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας (πωλήσεις) τους τελευταίους τρεις μήνες, την αξιολόγηση του όγκου των τρεχουσών αποθεμάτων καθώς τις προσδοκίες για την εξέλιξη των πωλήσεων τους επόμενους τρεις μήνες. Σημειώνεται πως το «ισοζύγιο» είναι εποχικά διορθωμένο. 15

16 μάρτιος Επενδύσεις-Οικοδομές στην Ελλάδα INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Σε περίοδο οικονομικής ύφεσης η εντείνονται οι προσπάθειες προσέλκυσης επενδύσεων. Ανασταλτικό ρόλο στην προσπάθεια προσέλκυσης επενδύσεων διαδραματίζουν τόσο ο συντελεστής φορολογίας εισοδήματος των επιχειρήσεων όσο και ο συντελεστής ΦΠΑ. Ο μέσος συντελεστής φορολογίας εισοδήματος στην Ευρώπη για το διαμορφώθηκε σε 20,5% ενώ στην Ελλάδα σε 26%. Αντίστοιχα, ο μέσος συντελεστής έμμεσων φόρων (κυρίως ΦΠΑ) στην Ευρώπη ανήλθε σε 20,0% ενώ στην Ελλάδα σε 23,0%. Η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα έχει δεχθεί ισχυρές πιέσεις εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης και έχει συρρικνωθεί σημαντικά (Πίνακας 9) με μεταβαλλόμενο ρυθμό. 2. Η σχετικά υψηλή οικονομική επιβάρυνση από το κόστος αγοραπωλησίας ακινήτων, η έλλειψη ρευστότητας, η πτώση των εισοδημάτων και των αμοιβών, το ευμετάβλητο των φορολογικών επιβαρύνσεων στα κτήρια και η αβεβαιότητα για τις μελλοντικές εξελίξεις καθιστούν τις επενδύσεις στις οικοδομές περισσότερο ριψοκίνδυνες σε σχέση με παλαιότερα. Πίνακας 9 Ρυθμός μεταβολής (%) όγκου ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας Περίοδος Όγκος οικοδομικής δραστηριότητας -57,8 28,5 25,9-21,4-19,8-6,9-3,9-22,1 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ Ποσοστιαίες μεταβολές ανά διαδοχικό τρίμηνο (q-o-q) με βάση τον όγκο ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας σε χιλ. κυβικά μέτρα Ποσοστιαίες μεταβολές ανά διαδοχικό τρίμηνο (q-o-q) με βάση τον όγκο ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας σε χιλ. κυβικά μέτρα.

17 Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικών Δεικτών για Ελλάδα και Ε.Ε. V 7.1 Δείκτης Οικονομικής Δυσπραγίας (ΔΟΔ) στην Ελλάδα Η ιδιαίτερα υψηλή ανεργία είναι η συνιστώσα του Δείκτη Οικονομικής Δυσπραγίας που του ασκεί έντονα ανοδικές πιέσεις. Ο ΔΟΔ επιδεινώθηκε αλλά με επιβραδυνόμενο ρυθμό τα τελευταία δύο τρίμηνα (Διάγραμμα 6). Η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, το σταθερά χαμηλό παρεμβατικό επιτόκιο της ΕΚΤ και η μικρότερη, σε σχέση με τα προηγούμενα τρίμηνα, ύφεση της οικονομίας, δεν κατάφεραν να αντισταθμίσουν τις επιδράσεις από τη διαρκώς επιδεινούμενη ανεργία. Χωρίς την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων, την καταβολή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου προς τους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις, την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, την προσέλκυση επενδύσεων, τη φορολογική σταθερότητα με ηπιότερες επιβαρύνσεις, ιδιαίτερα για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα και κυρίως τον επαναπροσανατολισμό της παραγωγής σε διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες, η ελληνική οικονομία θα παραμείνει εγκλωβισμένη στην ύφεση για το επόμενο χρονικό διάστημα. 60,0 Διάγραµµα 6: Εξέλιξη Δείκτη Οικονοµικής Δυσπραγίας: Βραχυχρόνιες εξελίξεις 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, ΕΚΤ Επεξεργασία στοιχείων ΙΝΕΜΥ- ΕΣΕΕ 17

18 μάρτιος 13 INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 8.1 Εκτέλεση Κρατικού Προϋπολογισμού το πρώτο δίμηνο του 2013 Μετά τις παλινωδίες και τις αναβολές στα πρώτα χρόνια εφαρμογής των προγραμμάτων σταθεροποίησης, η εκτέλεση του προϋπολογισμού την περίοδο Ιανουάριο-Φεβρουάριο 2013 φαίνεται ότι κινείται εντός των στόχων. Ωστόσο, οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, η παρατεταμένη ύφεση, η υψηλή ανεργία, και γενικότερα η αβεβαιότητα για τις εξελίξεις στο μέλλον καθιστούν ακόμη την πρόβλεψη για το ύψος των εσόδων τακτικού προϋπολογισμού επισφαλή (Πίνακας 10). Αναλυτικότερα, το πρωτογενές αποτέλεσμα το πρώτο δίμηνο του 2013 διαμορφώθηκε σε πλεόνασμα 487 εκ. ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα ύψους εκ. ευρώ και πλεονάσματος 368 εκ. ευρώ το πρώτο δίμηνο του. Η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα: Της συγκράτησης των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού κατά εκ. ευρώ σε σχέση με τους στόχους του ΜΠΔΣ. Των μειωμένων επιστροφών φόρου κατά 393 εκ. ευρώ. Του περιορισμού του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά 321 εκ. ευρώ. Πίνακας 10 Εκτέλεση κρατικού προϋπολογισμού- Α δίμηνο και 2013 (εκ. ευρώ) α Δίμηνο α Δίμηνο 2013 Πραγ/ηθέν Πραγ/ηθέν (1) Στόχοι ΜΠΔΣ (2) Διαφορά (3) (3) = (1) (2) Καθαρά έσοδα τακτικού προϋ/σμού (Α) Έσοδα ΠΔΕ* (Β) Καθαρά έσοδα κρατικού προϋ/σμού (Γ) (Γ) = (Α) + (Β) Δαπάνες τακτικού προϋ/σμού (Δ) εκ των οποίων τόκοι** (Ε) Δαπάνες ΠΔΕ* (ΣΤ) Δαπάνες κρατικού προϋ/σμού (Ζ) (Ζ) = (Δ) + (ΣΤ) Πρωτογενές αποτέλεσμα (Η) (Η) = (Γ) (Ζ) + (Ε) Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών-Γενικό Λογιστήριο του κράτους *: ΠΔΕ: Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, **: Τόκοι σε καθαρή βάση. 18 Σημειώνεται ότι δεν έχουν εκταμιευτεί καθόλου πόροι για μια σειρά προϋπολογισθέντων δαπανών όπως α) οι εφημερίες ιατρών ΕΣΥ, β) οι λοιπές παροχές προσωπικού νοσηλευτικών ιδρυμάτων, γ) οι νέες προσλήψεις, δ) οι λοιπές δαπάνες κοινωνικής ασφάλισης, ε) το ασφαλιστικό κεφάλαιο αλληλεγγύης γενεών, στ) οι λοιπές εισοδηματικές ενισχύσεις, ζ) το αποθεματικό, η) τα εξοπλιστικά προγράμματα υπουργείου εθνικής άμυνας, θ) η τακτοποίηση υποχρεώσεων με έκδοση ομολόγων και ι) οι συμμετοχές σε ευρωπαϊκούς θεσμούς (μηχανισμοί στήριξης, ΕΤεΠ, ΤΧΣ).

19 Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικών Δεικτών για Ελλάδα και Ε.Ε. V Έντονη τέλος είναι η ανησυχία για το γεγονός ότι μόλις το πρώτο δίμηνο πολλοί ασφαλιστικοί φορείς έχουν ήδη καλύψει σε πολύ μεγάλο βαθμό τα προβλεπόμενα ποσά επιχορήγησης. Αναλυτικότερα, οι μέχρι τώρα εκταμιεύσεις προϋπολογισθέντων ποσών έχουν διαμορφωθεί, για το ΤΑΠ-ΟΤΕ σε 41,2%, για το ΕΚΑΣ (πλην συνταξιούχων δημοσίου) σε 27,9%, για το ΝΑΤ σε 26,0%, για το ΙΚΑ σε 25,6% και για τον ΟΑΕΕ σε 25,0%. Στον τομέα των εσόδων, τα έσοδα προ επιστροφών φόρων (ίσως ο πλέον χαρακτηριστικός δείκτης για την εξέλιξη των δημοσίων εσόδων) υστερούν του στόχου κατά 206 εκ. ευρώ. Οι αιτίες εντοπίζονται στην υστέρηση των έμμεσων φόρων και κυρίως των φόρων συναλλαγών ΦΠΑ και πετρελαιοειδών, όπως και των φόρων κατανάλωσης. Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο δίμηνο έπρεπε να υποβληθούν δηλώσεις ΦΠΑ αλλά εμπρόθεσμα υποβλήθηκαν Επίσης, την ίδια περίοδο διενεργήθηκαν 18 τακτικοί έλεγχοι και 85 προσωρινοί σε μεγάλες επιχειρήσεις και βεβαιώθηκαν φόροι ύψους 28,6 εκ. ευρώ αλλά εισπράχθηκαν μόλις 5,3 εκ. Κομβικό όμως ρόλο ενέχει και η πραγματική δυνατότητα του Δημοσίου να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του. Εκτιμάται ότι στο τέλος Φεβρουαρίου 2013 τα ταμειακά διαθέσιμα ανέρχονταν σε μόλις 4 δισ. ευρώ. Παράλληλα, η γραφειοκρατία ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό για τις καθυστερήσεις στις αποπληρωμές των ληξιπρόθεσμων χρεών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα, αποπληρωμή απολύτως απαραίτητη για την αναθέρμανση της οικονομίας. Στην καθυστέρηση αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων χρεών του δημοσίου συμβάλλει επίσης και η υποστελέχωση των εφοριών. Τέλος, σε περαιτέρω επιδείνωση των χρόνων αποπληρωμής ωθούν και οι «τακτικές του παρελθόντος», η προώθηση δηλαδή αιτημάτων για πληρωμές προς το υπουργείο Οικονομικών χωρίς να παρατίθενται τα απαραίτητα δικαιολογητικά, τα οποία προβλέπονται στα μνημόνια συνεργασίας που έχουν υπογραφεί. 19

20