ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Transcript

1 ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΕ ΜΙΚΡΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΤΣΩΝ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΔΕΛΕΝΔΑ ΕΠΟΠΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ε. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Καβάλα 2013

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγή...2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ Τα κύρια χαρακτηριστικά του τουρισμού Η εξελικτική πορεία του τουρισμού Οι σημαντικότεροι λόγοι που επέδρασαν στην ανάπτυξη του τουρισμού Κατηγορίες / Διακρίσεις τουρισμού Μαζικός/Ατομικός τουρισμός: Εσωτερικός / Εξωτερικός τουρισμός Συνεχής/Εποχιακός τουρισμός Στατικός / Κινητικός τουρισμός Νεανικός - Τρίτης Ηλικίας τουρισμός Εναλλακτικές Μορφές/ Είδη τουρισμού : Αγροτουρισμός : Μορφωτικός τουρισμός Τουρισμός υγείας Θρησκευτικός τουρισμός Επαγγελματικός τουρισμός Συνεδριακός τουρισμός Τουρισμός Περιπέτειας : ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ:ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Η Ελλάδα και η εξέλιξη του τουρισμού της ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ:Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΩΝ ΣΠΕΤΣΩΝ Ιστορική Αναδρομή Η περιοχή σήμερα Αξιοθέατα Προτεινόμενες διαδρομές Οι παραλίες Τουριστική ανάπτυξη των Σπετσών...30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ:ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Θετικές και Αρνητικές επιπτώσεις τουρισμού: Για την οικονομία: ΐΐΐ

3 4.1.2 Για την κοινωνία: Για το περιβάλλον:...40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Δείγμα περιγραφή και συλλογή πληροφοριών Περιγραφή ερωτηματολογίου Δημογραφικά - πληροφοριακά χαρακτηριστικά Έλεγχος Εγκυρότητας και Αξιοπιστίας Ανάλυση Δεδομένων-Αποτελέσματα Γραμμική παλινδρόμηση ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ιν

4 Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια η σημαντική αύξηση του τουρισμού οδήγησε στην ανάπτυξη του επιστημονικού κλάδου που μελετά την πορεία και τα χαρακτηριστικά του φαινομένου αυτού. Κύρια αναζήτηση είναι οι επιπτώσεις του τουρισμού στην ανάπτυξη του τόπου, στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και στον πολιτισμό. Η μελέτη αυτή έχει σκοπό να περιγράψει το φαινόμενο του τουρισμού, τις επιπτώσεις του στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Στο πρώτο κεφάλαιο της έρευνας αυτής αναφέρονται η εξελικτική πορεία του τουρισμού και οι σημαντικότεροι λόγοι ανάπτυξής του, τα κύρια χαρακτηριστικά του, οι διακρίσεις του, ενώ τέλος γίνεται και μία αναφορά στις μορφές του εναλλακτικού τουρισμού. Το δεύτερο κεφάλαιο περιλαμβάνει στοιχεία για την Ελλάδα και την εξέλιξη του τουρισμού. Το τρίτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην ταυτότητα των Σπετσών, καταγράφονται βασικά στοιχεία για το γεωγραφικό προσδιορισμό της πόλης, την ιστορία της, τον πολιτισμό και την αρχιτεκτονική της. Στη συνέχεια του κεφαλαίου γίνεται μια ιστορική αναδρομή σχετικά με την τουριστική ανάπτυξη του νησιού και τις μορφές τουρισμού. Το τέταρτο κεφάλαιο αναφέρεται στις επιπτώσεις του τουρισμού στην κοινωνία, στον πολιτισμό, στο περιβάλλον, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Στο πέμπτο κεφάλαιο καταγράφεται η μεθοδολογική προσέγγιση και η ανάλυση, η παρουσίαση και ο σχολιασμός των διαγραμμάτων τα οποία προέκυψαν από την ανάλυση των ερωτηματολογίων, στη συνέχεια του κεφαλαίου βρίσκεται η ανάλυση των συσχετίσεων που προέκυψαν από την επεξεργασία των ερωτηματολογίων. Στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οθ διαπιστώσεις, τα συμπεράσματα σχετικά με τον τουρισμό. Στο τέλος παρατίθενται η βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε για την ολοκλήρωση της συγκεκριμένης έρευνας. 2

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ 3

6 1.1 Τα κύρια χαρακτηριστικά του τουρισμού Η προσωρινή κίνηση των ανθρώπων από τον τόπο της μόνιμης διαμονής τους σε έναν άλλο τόπο (έξω από το σύνηθες περιβάλλον) για την ικανοποίηση των προσωπικών αναγκών τους, ονομάζεται τουρισμός (Λογοθέτης,1998). Από τα κύρια χαρακτηριστικά του τουρισμού, πέντε μπορούν να εξακριβωθούν εννοιολογικά, τα οποία είναι τα εξής (Ηγουμενάκης, 1997). Πρώτα από όλα ο τουρισμός είναι αποτέλεσμα της μεμονωμένης ή ομαδικής μετακίνησης ανθρώπων σε διάφορους τουριστικούς προορισμούς και τη διαμονή τους σε αυτούς με σκοπό την ικανοποίηση των τουριστικών αναγκών ή επιθυμιών τους. Δεύτερο χαρακτηριστικό του τουρισμού είναι ότι οι διάφορες μορφές τουρισμού, όποιες και αν είναι αυτές, περιέχουν απαραίτητα δυο βασικά στοιχεία και συγκεκριμένα το ταξίδι στον τουριστικό προορισμό και τη διαμονή σε αυτό με την ευρύτερη έννοια του όρου, δηλαδή συμπεριλαμβανομένης και της διατροφής. Ως τρίτο χαρακτηριστικό αναφέρεται ότι το ταξίδι και η διαμονή λαμβάνουν χώρα εκτός του τόπου της μόνιμης διαμονής των ανθρώπων που αποφασίζουν να μετακινηθούν για τουριστικούς λόγους. Τέταρτον, η μετακίνηση ανθρώπων σε διάφορους τουριστικούς προορισμούς είναι προσωρινού και βραχυχρόνιου χαρακτήρα, που σημαίνει ότι πρόθεσή τους είναι να επιστρέψουν στον τόπο της μόνιμης διαμονής τους μέσα σε λίγες μέρες, εβδομάδες ή μήνες. Τέλος, οι άνθρωποι επισκέπτονται διάφορους τουριστικούς προορισμούς για τουριστικούς σκοπούς, δηλαδή για σκοπούς άλλους από εκείνους της μόνιμης διαμονής τους ή της επαγγελματικής απασχόλησής τους. Ο τουρισμός, σε όλες χωρίς εξαίρεση τις μορφές του, αποτελεί δραστηριότητα, η ανάπτυξη της οποίας προϋποθέτει απαραίτητα την ύπαρξη χρηματικών πόρων και ελεύθερου χρόνου. Με άλλα λόγια χωρίς χρήματα και ελεύθερο χρόνο δεν γίνεται τουρισμός. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κύριος σκοπός της συμμετοχής των ανθρώπων στον τουρισμό είναι η ξεκούραση, η διασκέδαση, η ψυχαγωγία και η ξενοιασιά από τις σκοτούρες που δημιουργούνται από τα καθημερινά προβλήματα της ζωής. 1.2 Η εξελικτική πορεία του τουρισμού Είναι γεγονός ότι τα ταξίδια προκαλούν ενθουσιασμό και περισσότερη έξαρση της φαντασίας. Ο Homo Erectus, πρόγονος των σημερινών ανθρώπων, εμφανίστηκε στην ανατολική και νότια Αφρική καθώς επίσης στην Κίνα και την Ινδονησία, που σημαίνει ότι οι άνθρωποι από την πρώτη προϊστορική περίοδο ταξίδευαν συνεχώς. Οι μετακινήσεις τους 4

7 αυτές γινόταν κυρίως για αναζήτηση τροφής ή για την διαφυγή από κάποιον κίνδυνο (Αποστολόπουλος και Σδράλη, 2007). Στις μέρες μας ως τουρισμός ορίζεται ένα αυτοδύναμο φαινόμενο, συνώνυμο της κατανάλωσης και του ελεύθερου χρόνου (Βαρβαρέσος, 2000). Στην Αρχαιότητα η πρώτη συστηματική οργάνωση ταξιδιών παρατηρείται στις περιοχές της Αιγύπτου, της Μεσοποταμίας και της Ελλάδος (Ζαχαράτος και Τσάρτας, 1999). Οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι ταξίδευαν στην Αίγυπτο λόγω αθλητικών αγώνων, Θρησκευτικών τελετών και θεατρικών παραστάσεων. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα επικρατούσαν κυρίως δύο μορφές τουρισμού (Βαρβαρέσος, 2000) : ο πανεπιστημιακός τουρισμός ο οποίος εμφανίζεται ιδιαίτερα ανεπτυγμένος γύρω από τα πανεπιστημιακά κέντρα της Ευρώπης, όπως το Παρίσι, το Μονπελιέ, την Οξφόρδη, το Κέμπριτζ. Η δεύτερη μορφή τουρισμού είναι ο τουρισμός των σημαντικών θρησκευτικών γεγονότων και εορτών. Στα τέλη του Μεσαίωνα τα ξενοδοχεία της Ελβετίας και της Γερμανίας είχαν αποκτήσει μεγάλη φήμη λόγω της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών, ενώ η γαστρονομία της Γαλλίας συνέβαλε στην περαιτέρω εξειδίκευση του ξενοδοχειακού προϊόντος συνδέοντας τη διανομή με την ψυχαγωγία. Γενικά, στα χρόνια του Μεσαίωνα ο τουρισμός έγινε φαινόμενο που σταδιακά αφορούσε περισσότερο τις κοινωνικές ολιγαρχίες και λιγότερο το πλήθος των μικροαστών και καθόλου τους εργάτες της γης και τους δουλοπάροικους. Στον αγροτικό χώρο ο Μεσαίωνας προσομοίαζε με τις αρχαίες κοινωνικές δομές και την ύπαρξη της δουλείας. Με τη διαφορά βέβαια ότι ενώ ορισμένοι δούλοι της αρχαίας εποχής ταξίδευαν μαζί με τους κυρίους τους, οι δουλοπάροικοι του μεσαίωνα ήταν δεμένοι με τη γη, πουλιόνταν, μεταβιβάζονταν μαζί μ' αυτήν και ποτέ δεν την εγκατέλειπαν. Όσον αφορά τους κατοίκους των μικρότερων ή μεγαλύτερων πόλεων, υπήρχε έντονο το χαρακτηριστικό του αυστηρού θρησκευτικού ελέγχου της συμπεριφοράς, που αλληλεπιδρούσε με το προφανές έλλειμμα ελευθερίας και δημοκρατίας στις κοινωνικές δομές (Languar, 1981). Η μεταρρύθμιση και η εκλαΐκευση της εκπαίδευσης ώθησαν τις μετακινήσεις. Πλέον τον 17ο αιώνα τα ταξίδια θεωρούνταν τμήμα της εκπαίδευσης των ευγενών. Στα στάδια των μετακινήσεων αυτών εμφανίζονται δύο είδη περιηγήσεων (Αποστολόπουλος και Σδράλη, 2007), η «μικρή περιήγηση», που περιλάμβανε το Παρίσι και τη νοτιοδυτική Γαλλία, και η «μακρά περιήγηση» Βουργουνδία. Στην μοντέρνα κοινωνική δομή του 21ου αιώνα βλέπει κανείς ότι ο τουρισμός είναι καθαρά οικονομικό φαινόμενο τεράστιας εμβέλειας και μεγέθους από όλες του τις πλευρές και σε όλες του τις διαστάσεις, και αναπτύσσεται σε όλο τον κόσμο, 5

8 όπου υπάρχει κοινωνική ελευθερία. Παράλληλα εμπερικλείει τις ορισμένες φιλοσοφικές, πολιτιστικές αξίες των καιρών, όπως μια στροφή προς την προστασία του περιβάλλοντος και την προαγωγή μορφών ήπιου τουρισμού όπου αυτό είναι ακόμη εφικτό. Επίσης, παρατηρούμε, μια σαφή και συνεχή γεωγραφική επέκταση και ανάπτυξη των περιοχών που ασχολούνται με τον τουρισμό, σε όλον τον πλανήτη. Και όπως φαίνεται οι νέοι τουριστικοί προορισμοί αυξάνουν το μέγεθος της τουριστικής βιομηχανίας τους με ρυθμούς πολλαπλάσιους από τους κλασσικούς προορισμούς, ή τα παγκόσμια τουριστικά σταυροδρόμια (Burkart and Medlik, 1985). Πρέπει να σημειωθεί, τέλος, ότι η βιομηχανία του τουρισμού ήταν και είναι συνδεδεμένη με την πιο προηγμένη τεχνολογία κάθε εποχής, την ονομαζόμενη τεχνολογία αιχμής, είτε στον τομέα των μεταφορών (πλοίο, αεροπλάνο, διαστημικό λεωφορείο και δορυφόρος..) είτε στις επικοινωνίες επιχειρήσεων αλλά και των επισκεπτών, στο management των επιχειρήσεων, (εφαρμογές η/υ και διαδικτύου στα συστήματα κρατήσεων, είτε στα υλικά και τη διαχείρισή τους (logistics), είτε στα οικονομικά (financial management, accounting) καθώς επίσης στο τουριστικό marketing κάθε μορφής, και γενικά σε όλες τις δραστηριότητες του τουριστικού φαινομένου, για να μην επεκταθούμε περαιτέρω. Η τεχνολογία παλαιότερα, αλλά και σήμερα οδηγεί τον τουρισμό, και ο τουρισμός βάζει συνεχώς προκλήσεις και στόχους στην τεχνολογία (Sigaux, 1965). Τέλος, μπορούμε να αναφερθεί ότι το φαινόμενο του τουρισμού αποτελεί μια από τις αρχαιότερες και σημαντικότερες οικονομικές «βιομηχανίες» παγκοσμίως μαζί με την πολεμική βιομηχανία. Ο τουρισμός προάγει και προάγεται από τον πολιτισμό, την κοινωνική ελευθερία και τις έννοιες του ανθρωπισμού και είναι ίσως το ευγενέστερο αρχέγονο ανθρώπινο γνώρισμα. 1.3 Οι σημαντικότεροι λόγοι που επέδρασαν στην ανάπτυξη του τουρισμού Οι σημαντικότεροι λόγοι που έπαιξαν ρόλο στην ανάπτυξη του διεθνούς τουρισμού είναι οι εξής: α) Η ανάπτυξη των μέσων συγκοινωνίας και επικοινωνίας Χάρη στην ανάπτυξη της συγκοινωνίας, η διακίνηση των τουριστών έγινε πιο άνετη, πιο γρήγορη, πιο απλή, αλλά και πιο οικονομική. Η βελτίωση των διαφορών συγκοινωνιακών μέσων (όπως σιδηρόδρομοι, επιβατών πλοίων, αεροσκαφών και αυτοκινήτων), η επέκταση των οδικών δικτύων, όπως και 6

9 η χρησιμοποίηση ιδιωτικής χρήσεως αυτοκινήτου συνέβαλαν στην ποσοτική αύξηση του τουριστικού πλήθους και της τουριστικής κινήσεως. Επίσης, ένας άλλος παράγοντας που συνέβαλε στην ανάπτυξη του τουρισμού είναι η επέκταση και η τελειοποίηση των συστημάτων επικοινωνίας με fax, η χρήση του διαδικτύου καθώς και η χρήση κινητού τηλεφώνου όπου έχουν κατά τρόπο εκμηδενίσει τις αποστάσεις ώστε η συμβολή του στην ανάπτυξη του κλάδου να είναι μεγάλη ( Λύτρας, 1989). β) Η βελτίωση των ατομικών εισοδημάτων των εργαζομένων Ο προσανατολισμός της οικονομίας μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο σε διάφορες χώρες ως προς την εφαρμογή της οικονομικής ανάπτυξης οδήγησαν στην αύξηση του κατά κεφαλήν εθνικού εισοδήματος, στην αύξηση των μισθών και του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων. Το γεγονός αυτό ήταν και ο βασικός λόγος για την ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού και την αύξηση των διεθνών τουριστικών ρευμάτων. (Ηγουμενάκης, 1999) γ) Η άνοδος του πολιτιστικού επιπέδου των λαών H σταδιακή επέκταση του μορφωτικού επιπέδου των λαών και η σαφέστερη γνώση για τον κόσμο και της ιστορίας του βοήθησαν στην εξέλιξη του τουριστικού ενστίκτου για την ανάγκη των ανθρώπων να επισκεφθούν άλλους κόσμους και άλλων ειδών κουλτούρες (Γεωργιτσογιάννη, 2001). Συνέπεια όλων αυτών των οικονομικών και κοινωνικών μεταβολών και της αύξησης του πολιτιστικού επιπέδου των λαών ήταν η αύξηση της τουριστικής κίνησης. δ) Η εξασφάλιση κοινωνικών παροχών στις οικονομικά ασθενέστερες τάξεις Με την παροχή κοινωνικής ασφάλισης, όπως συντάξεις, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, επιδόματα αδείας κ.ά., βελτιώθηκε σημαντικά η οικονομική κατάσταση, των εργαζομένων με αποτέλεσμα να είναι ευκολότερο για αυτούς να κάνουν διακοπές. Η επέκταση του θεσμού των αδειών αναπαύσεως συνέβαλε στην αύξηση της τουριστικής ζήτησης για ανάπτυξη και τέρψη των ομάδων των εργαζομένων. Τέλος, η αύξηση του ελεύθερου χρόνου λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας, και η ταυτόχρονη μείωση των ωρών εργασίας των εργαζομένων συνέβαλαν στην αύξηση της τουριστικής ζήτησης για να καλυφθεί ο ελεύθερος χρόνος αξιοποιώντας τον με ατομικά ή ομαδικά τουριστικά ταξίδια (Σφακιανάκης, 2000). ε) Η πληρότητα της ενημέρωσης Η συστηματική και οργανωμένη ενημέρωση των ατόμων από τον τύπο, την τηλεόραση, τα διαφημιστικά φυλλάδια, τις εφημερίδες, τις τοιχοκολλήσεις, τις ειδικές εκδόσεις κλπ, βοηθούν στην έμμεση γνωριμία του χώρου, βοηθώντας στην άμεση 7

10 λήψη της απόφασης για τουριστική διακίνηση. στ) Η τάση για ανθρώπινη επικοινωνία Η διεθνοποίηση της ζωής υποχρεώνει το άτομο να επιζητεί ολοένα και περισσότερη επικοινωνία με τους συνανθρώπους του. Όμως, και η ιδιότητα του ανθρώπου ως κοινωνικό ον προκαλεί σε αυτόν την επιθυμία επικοινωνίας, με σκοπό να γνωρίσει από κοντά την ιστορία, τον πολιτισμό, τις τέχνες των συνανθρώπων του μέσω του τουρισμού (Βενετσανοπούλου, 2006). ζ) Άλλοι λόγοι Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται η δικαιότερη κατανομή του εθνικού εισοδήματος και του πλούτου, η ανάπτυξη πολιτιστικών κέντρων, η ανάπτυξη των τουριστικών επιχειρήσεων, η διεθνοποίηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ο συρμός (μόδα), κ.ά. 1.4 Κατηγορίες / Διακρίσεις τουρισμού Μαζικός/Ατομικός τουρισμός: - Ο μαζικός τουρισμός χαρακτηρίζεται από την ομαδική συμμετοχή των τουριστών στις διάφορες φάσεις της τουριστικής δραστηριότητας. Ο χαρακτήρας του μαζικού τουρισμού οφείλεται στον τρόπο οργάνωσης του ταξιδιού καθώς και στον επιλεγμένο τόπο διακοπών. Μαζικός Τουρισμός και χώρο-χρονικές συγκεντρώσεις ερμηνεύουν βασικά το σύγχρονο τουριστικό φαινόμενο. Σε μια εποχή που οι επιστήμονες «κρούουν» το καμπανάκι του κινδύνου για τις αρνητικές επιπτώσεις της μόλυνσης του πλανήτη, ο «μαζικός τουρισμός» θεωρείται ένας από τους κύριους ενόχους. Το είδος αυτό του τουρισμού κατέληξε δυστυχώς τις τελευταίες δεκαετίες να μην αποτελεί μια φιλική προς το περιβάλλον βιομηχανία. Σ αυτό συμβάλλουν κυρίως η τοπική υπερανάπτυξη και η εξάντληση των φυσικών πόρων. - Ο ατομικός τουρισμός αντιτίθεται στο μαζικό τουρισμό και χαρακτηρίζεται από την ανεξάρτητη ατομική οργάνωση και εκτέλεση του ταξιδιού εκ μέρους των τουριστών. Η ανάπτυξη αυτής της κατηγορίας τουρισμού συνδυάζεται σε μεγάλο βαθμό με ατομικάιδιωτικά μέσα μετακίνησης, όπως τα αυτοκίνητα, τα θαλαμηγά σκάφη κ.α., τόσο κατά την μετάβαση όσο και κατά την διάρκεια της παραμονής του τουρίστα στη χώρα ή τις χώρες υποδοχής και φιλοξενίας. Ο κύριος χαρακτήρας της κατηγορίας αυτής τουρισμού είναι περιηγητικός. 8

11 1.4.2 Εσωτερικός / Εξωτερικός τουρισμός - Ο εσωτερικός τουρισμός πραγματοποιείται από τον ντόπιο πληθυσμό μιας χώρας μέσα, πάντα στα φυσικά της όρια δηλαδή μέσα στην επικράτειά της. Η συγκεκριμένη κατηγορία τουρισμού παρουσιάζει σημαντικές οικονομικές και άλλες ωφέλειες για τη χώρα στην οποία αναπτύσσεται. Μια από αυτές είναι η συγκράτηση της εκροής συναλλάγματος εξαιτίας της μη πραγματοποίησης εξωτερικού τουρισμού εκ μέρους του ντόπιου πληθυσμού. Η ανάπτυξη του εσωτερικού τουρισμού προϋποθέτει την δημιουργία κατάλληλων και ταυτόχρονα οικονομικά προσιτών μέσων φιλοξενίας στους ντόπιους τουρίστες καθώς και τη βελτίωση - ανάπτυξη των διάφορων δικτύων και μέσων συγκοινωνίας, ώστε οι μετακινήσεις των ντόπιων τουριστών στην επικράτεια της χώρας που κατοικούν μόνιμα να είναι ταχύτερες, ανετότερες και ασφαλέστερες. - Ο εξωτερικός τουρισμός πραγματοποιείται από άτομα που διαμένουν μόνιμα σε μια χώρα και την εγκαταλείπουν προσωρινά για να επισκεφτούν κάποια άλλη ή κάποιες άλλες χώρες για τουριστικούς σκοπούς έτσι ώστε να ικανοποιήσουν συγκεκριμένες τουριστικές ανάγκες ή επιθυμίες τους κατά συνέπεια εξωτερικό τουρισμό έχει οποιαδήποτε χώρα όταν μόνιμοι κάτοικοι άλλων χωρών την επισκέπτονται ή όταν μόνιμοι κάτοικοι της επισκέπτονται άλλες χώρες για τουριστικούς σκοπούς. Στην πρώτη περίπτωση ο εξωτερικός τουρισμός χαρακτηρίζεται σαν ενεργητικός, αφού ως κύριο χαρακτηριστικό της είναι η εισροή συναλλάγματος. Στην δεύτερη περίπτωση ο εξωτερικός τουρισμός χαρακτηρίζεται σαν παθητικός, αφού ως κύριο χαρακτηριστικό της είναι η εκροή πολυτίμου συναλλάγματος Συνεχής/Εποχιακός τουρισμός - Χαρακτηριστική διάκριση του συνεχούς τουρισμού είναι ότι διαρκεί όλο το χρόνο, που σημαίνει ότι σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζονται οι δραστηριότητες του από τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν σε όλες τις εποχές, δηλαδή σε όλη την διάρκεια του χρόνου. Οι αντιπροσωπευτικότερες μορφές τουρισμού αυτής της κατηγόριας είναι ο συνεδριακός τουρισμός, ο τουρισμός κίνητρων ο τουρισμός εκθέσεων, ο τουρισμός πόλης και ο μορφωτικός τουρισμός. - Χαρακτηριστική διάκριση του εποχιακού τουρισμού είναι ότι δεν διαρκεί όλο το χρόνο που σημαίνει ότι σε αντίθεση με το συνεχή τουρισμό οι δραστηριότητες του επηρεάζονται 9

12 αποφασιστικά από τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν σε διαφορετικές εποχές, γι'αυτό και αναστέλλονται αυτές προσωρινά για ένα μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα κάθε έτος. Οι αντιπροσωπευτικότερες μορφές τουρισμού αυτής της κατηγορίας είναι ο γενικός τουρισμός κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, ο τουρισμός παραχείμασης και ο τουρισμός χειμερινών σπορ Στατικός / Κινητικός τουρισμός Με βάση την κινητικότητα κατά την παραμονή κάθε τουρίστα στον τόπο που επισκέπτεται έχουμε την διάκριση σε στατικό και κινητικό τουρισμό. - Στατικό τουρισμό έχουμε όταν συνήθως ο τουρίστας πηγαίνει σε ένα ξενοδοχείο παραθέρισης και παραμένει εκεί καθ όλη την διάρκεια της διαμονής του συνήθως επειδή πιέζεται απ'τον χρόνο ή οι λόγοι του ταξιδιού είναι επαγγελματικοί ή θέλει να περάσει λίγες μέρες ξεκούρασης χωρίς έντονες στιγμές που θα τον κουράσουν. - Κινητικό τουρισμό έχουμε όταν ο τουρισμός είναι διαρκώς σε κίνηση. Δηλαδή ο τουρίστας επιθυμεί να εξερευνήσει την χώρα που επισκέπτεται και βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση Νεανικός - Τρίτης Ηλικίας τουρισμός Με κριτήριο την ηλικιακή διάθρωση των τουριστών ο τουρισμός διακρίνεται σε τουρισμό των νέων και στον τουρισμό της τρίτης ηλικίας. - Ο νεανικός τουρισμός αποτελείται από άτομα ετών όπου προτιμάει ειδικές μορφές τουρισμού (περιπέτειας, χειμερινά σπορ, συμμετοχή σε εκδηλώσεις, φεστιβάλ κ.τ.λ.). Οι νέοι προτιμάνε προορισμούς όπου θα ζήσουν έντονες στιγμές με πρωταρχικό σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών τους. Για παράδειγμα, οι νέοι αισθάνονται καλά στη Μύκονο ή στη Σαντορίνη και δεν θα προτιμούσανε μέρη όπου επικρατεί ένα ήσυχο κλίμα. Ο νεανικός τουρισμός εμφανίζει μεγαλύτερη κινητικότητα απ'τους ηλικιωμένους που επιτείνεται με την άνοδο των εισοδημάτων, την τάση ανεξαρτητοποίησης από τους δεσμούς της οικογένειας, την αυτονομία που τους δίνει η κατοχή ιδιωτικών μέσων μεταφοράς και την έμφυτη περιέργεια να ανακαλύψουν άλλους τόπους, λαούς και συνήθειες. 10

13 - Αντίθετες προτιμήσεις έχουν οι ηλικιωμένοι. Ο τουρισμός της τρίτης ηλικίας αποκτά πολύ μεγάλη σημασία στην εποχή μας. Αυτό οφείλεται στο ότι λόγω της αύξησης του μέσου όρου ζωής ένα πολύ σημαντικό μέρος του πληθυσμού αποτελείται τώρα από άτομα της τρίτης ηλικίας. Επί πλέον, με τη άνοδο του βιοτικού επιπέδου όλο και περισσότεροι ηλικιωμένοι διαθέτουν σημαντικό μέρος του ελεύθερου χρόνου τους σε τουριστικά ταξίδια. Φυσικά προτιμούν την άνεση. Δε θα ταξιδεύουν π.χ. με μοτοσικλέτα ή πεζοπορώντας, ούτε θα κατασκηνώσουν στις όχθες ενός ποταμού ή σε κάμπινγκ. Απαιτούν επίσης ειδικές εγκαταστάσεις και λοιπές ευκολίες, μια και αρκετοί απ αυτούς έχουν κινητικά ή άλλα προβλήματα. Προτιμούν επίσης τα οργανωμένα ταξίδια με συμμετοχή σε μεγάλες ομάδες. Ως προς τις κατηγορίες τουρισμού για τις οποίες αναπτύσσουν ιδιαίτερα μεγάλη ζήτηση, εκτός από το γενικό, προτιμούν τον ιαματικό, τον πολιτιστικό και το θρησκευτικό τουρισμό. 1.5 Εναλλακτικές Μορφές/ Είδη τουρισμού 1.5.1: Αγροτουρισμός Ο αγροτουρισμός χαρακτηρίζει τις μορφές τουρισμού και αναψυχής που αναπτύσσονται σε αγροτικές περιοχές και εκμεταλλεύονται τα χαρακτηριστικά των αγροτικών δραστηριοτήτων και της αγροτικής ζωής. Ο αγροτουρισμός είναι ένα είδος διακοπών που έχει επινοηθεί απ τους μικρούς ιδιοκτήτες γης-αγρότες οι οποίοι απευθύνονται σε ανθρώπους που θέλουν να ζήσουν από κοντά τις παραδοσιακές μορφές καλλιέργειας και που πολλές φορές θέλουν να συμμετέχουν και ενεργά σε αυτές. Συνήθως ο αγροτουρισμός αναπτύσσεται με δύο διαφορετικές μορφές: Στην πρώτη μορφή οι τουρίστες φιλοξενούνται σε διάφορα αγροκτήματα, όπου αν το θελήσουν και οι ίδιοι μπορούν να συμμετάσχουν στις αγροτικές δραστηριότητες των αγροτών. Επίσης έχουν την δυνατότητα να δοκιμάσουν τα τοπικά παραδοσιακά προϊόντα και να έρθουν σε επαφή με τα ήθη και έθιμα κάθε αγρότη. Η δεύτερη μορφή αγροτουρισμού αφορά στην δημιουργία ενοικιαζόμενων δωματίων σε μορφή ξενώνων σε εξωαστικές περιοχές όπου δεν έχουν απαραίτητα τον αγροτικό χαρακτήρα σε θέμα δραστηριοτήτων αλλά περισσότερο σε τοποθεσία. 11

14 1.5.2: Μορφωτικός τουρισμός Αποτελεί μία μορφή τουρισμού όπου τα άτομα έχουν σαν κύριο σκοπό την εκπαίδευση και την παρακολούθηση πολιτιστικών ή μορφωτικών εκδηλώσεων. Πολλά τουριστικά μέρη τα οποία έχουν αναπτύξει αυτή τη μορφή τουρισμού συνδυάζουν την πολιτιστική παράδοση και τα αξιοθέατα με παράλληλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες (εκμάθηση γλώσσας, σεμινάρια οικονομικού και επιχειρηματικού ενδιαφέροντος κ.τ.λ.). Έτσι οι τουρίστες έχουν την δυνατότητα να συνδυάσουν την εκπαίδευση με ψυχαγωγικές και λοιπές μορφωτικές δραστηριότητες (επισκέψειςιστορικών μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, θεατρικές παραστάσεις κ.τ.λ.). Όπως είναι λογικό οι ειδικές ανάγκες αυτής της μορφής τουρισμού είναι ιδιαίτερα αυξημένες και συνδυάζουν την κλασική τουριστική υποδομή (ξενοδοχεία, εστιατόρια κ.τ.λ.) και ειδική πολιτιστική υποδομή (πολιτιστικές και μορφωτικές εκδηλώσεις, βιβλιοθήκες, εκπαιδευτικό προσωπικό, εκπαιδευτικά ιδρύματα κ.λπ.) Τουρισμός υγείας Αποτελεί μια μορφή τουρισμού όπου την βλέπουμε να αναπτύσσεται συνεχώς και η οποία απευθύνεταικυρίως σε άτομα τρίτης ηλικίας τα οποία αναζητούν διάφορες εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας όπου θα καλυτερέψει ή θα αποκατασταθεί πλήρως η σωματική και η ψυχική τους υγεία. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της μορφής τουρισμού αποτελεί η ύπαρξη των κατάλληλων φυσικών πόρων που θα προσελκύσουν τους τουρίστες (φυσικές ιαματικές πηγές κ.τ.λ.) Θρησκευτικός τουρισμός Είναι τουρισμός μικρής διάρκειας (συνήθως μία ως τρείς μέρες, μέχρι και μία εβδομάδα) και αποτελεί μια μορφή τουρισμού που απευθύνεται σε άτομα που επισκέπτονται θρησκευτικούς προορισμούς που βρίσκονται είτε στην χώρα τους είτε σε κάποια άλλη χώρα για λόγους θρησκευτικής πίστης (συμμετοχή σε θρησκευτικές εκδηλώσεις ή τελετές, εκπλήρωση τάματος κ.λ.π.). Ως τουριστικά πακέτα, ο θρησκευτικός τουρισμός είναι και θα πρέπει να είναι προσιτός διότι δεν είναι τουρισμός πολυτελείας, δεν απαιτεί την ανάπτυξη ιδιαίτερης υποδομής και απευθύνεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, ενώ τα οικονομικά 12

15 οφέλη για τους θρησκευτικούς τόπους και κατ επέκταση για τις οικονομίες των χωρών στις οποίες βρίσκονται αυτοί είναι σχετικά σημαντικά. Ο θρησκευτικός τουρισμός είναι δυνατόν να αναπτύσσεται όλες τις εποχές του χρόνου, παρουσιάζει όμως ιδιαίτερες κορυφώσεις σε συγκεκριμένες ημερομηνίες που συνδέονται με γεγονότα ιδιαίτερης θρησκευτικής σημασίας Επαγγελματικός τουρισμός Ο επαγγελματικός τουρισμός παρουσιάζεται όταν το πρόσωπο που ταξιδεύει σε άλλη χώρα το κάνει για λόγους καθαρά επαγγελματικούς και όχι για διακοπές. Ο επαγγελματικός τουρισμός είναι μια εναλλακτική μορφή τουρισμού εφόσον τα ταξίδια αυτά δεν έχουν μόνο επαγγελματικό χαρακτήρα αλλά εμπλουτίζονται από κάποιες παράπλευρες τουριστικές δραστηριότητες, δηλαδή ενώ πρωταρχικός λόγος που ταξιδεύει το άτομο είναι λόγω δουλειάς εάν του το επιτρέπει ο χρόνος μπορεί να συνδυάσει διακοπές και δουλειά μαζί. Στον επαγγελματικό τουρισμό υπάγεται επίσης και ο τουρισμός κινήτρων, όπου μια εταιρία δωρίζει τουριστικά πακέτα στους υπαλλήλους της με αφορμή κάποιο σεμινάριο για εμπλουτισμό των γνώσεων τους ή για επιβράβευση των αποδόσεων τους Συνεδριακός τουρισμός Είναι ο τουρισμός που γίνεται κατά την διάρκεια ενός συνεδρίου στο οποίο οι συμμετέχοντες έχουν επαγγελματική ιδιότητα και μπορούν να ενημερωθούν για πρωτοποριακές μεθόδους εργασίας ή καινούργια προϊόντα κ.τ.λ. Η επιδίωξη κάθε χώρας που φιλοξενεί τουρίστες για τον συγκεκριμένο σκοπό είναι η προβολή της ανταγωνιστικότητας κάθε χώρας, η ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών, η δημιουργία επιβλητικών κτιρίων που θα εξυπηρετούν τις επιθυμίες του συνεδριακού τουρισμού, τα οποία συνήθως δημιουργούνται στις μεγαλύτερες και αναπτυσσόμενες πόλεις κάθε χώρας. Κάθε χώρα προσπαθεί να κερδίσει ένα μεγάλο μερίδιο από την πίτα της διεθνούς ανταγωνιστικής συνεδριακής αγοράς και να καθιερωθεί σαν μια ιδανική επιλογή και προορισμός για συνέδρια, ταξίδια κινήτρων και για εξιδεικευμένες εκδηλώσεις που αποτελούν την βιομηχανία του συνεδριακού τουρισμού. 13

16 1.5.7 Τουρισμός Περιπέτειας : Ο τουρισμός περιπέτειας αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρων εναλλακτικές μορφές τουρισμού αφού τα συνδυάζει όλα, διασκέδαση, εξερεύνηση τοποθεσιών, περιπέτεια και γενικά ενασχόληση με καινούργιες δραστηριότητες. Εννοείται πως οι ενδιαφερόμενοι για αυτού του είδους τουρισμού είναι άτομα νεαρής ηλικίας, συνήθως με καλή φυσική κατάσταση και όρεξη για καινούργιες περιπέτειες. Οι πιο δηαοφΐλεί δραστηριότητε περιπέτειας - Η πεζοπορία μέσα σε μονοπάτια σε κάποιο βουνό με συνοδεία από επαγγελματία οδηγό. - Το καγιάκ που είναι η κατάβαση του ποταμού με μια βάρκα που ονομάζεται καγιάκ, επίσης με την συνοδεία επαγγελματία οδηγού. - Το ράφτιγκ που επίσης περιλαμβάνει την κατάβαση ποταμού αλλά με φουσκωτές βάρκες και σε πιο παρορμητικά νερά, επίσης με την συνοδεία επαγγελματικού οδηγού. - Η αναρρίχηση όπου οι τουρίστες ανεβαίνουν σε βράχους και αναρριχητικά πεδία με την καθοδήγηση έμπειρων συνοδών. - Η κατάδυση όπου εδώ έχουμε τις υποβρύχιες εξερευνήσεις με τον απαραίτητο καταδυτικό εξοπλισμό και την συνοδεία έμπειρου εκπαιδευτή. - Η ποδηλασία σε δασικές συνήθως διαδρομές. - Το σκι όπου είναι η κατάβαση χιονισμένων πλαγιών με ειδικά πέδιλα. - Η ιππασία με εκπαιδευμένα άλογα που ακολουθούν μια προκαθορισμένη δασική διαδρομή με την συνοδεία έμπειρου εκπαιδευτή. ΑΛΛΕΣ ΓΝΩΣΤΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - Τουρισμός εκθέσεων - Τουρισμός άθλησης 14

17 - Τουρισμός πόλης - Οικογενειακός τουρισμός - Τουρισμός τρίτης ηλικίας - Τουρισμός χειμερινών σπορ - Γενικός τουρισμός - Θαλάσσιος τουρισμός - Επιλεκτικός τουρισμός - Λαϊκός τουρισμός - Τουρισμός κινήτρων - Οικολογικός τουρισμός - Κοσμοπολίτικος και κοινωνικός τουρισμός - Γεωτουρισμός - Αρχαιολογικός τουρισμός - Ιαματικός τουρισμό 15

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 16

19 2.1 Η Ελλάδα και η εξέλιξη του τουρισμού της Η Ελλάδα είναι ένας από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως. Τα πανέμορφα τοπία της, οι φιλικές και καθαρές της θάλασσες, το ήπιο κλίμα, η μοναδική ιστορική κληρονομιά καθώς και η πατροπαράδοτη ελληνική φιλοξενία είναι τα πλεονεκτήματα που έχουν καταστήσει τη χώρα έναν ιδιαίτερα θελκτικό προορισμό για τον επισκέπτη - τουρίστα. Επιπλέον, ο τουριστικός τομέας αποτελεί για την Ελλάδα μία από τις κύριες πηγές του εθνικού της πλούτου, καθώς συνεισφέρει ετησίως στη διαμόρφωση του Α.Ε.Π., δημιουργεί θέσεις εργασίας και συμβάλει αποφασιστικά στην περιφερειακή ανάπτυξη (Μητούλα, 2002). Η Ελλάδα αντιπροσωπεύει έναν από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο και αναμένεται να διατηρήσει ένα ισχυρό προβάδισμα και στο άμεσο μέλλον, λόγω των ισχυρών συγκριτικών της πλεονεκτημάτων, δηλαδή της πλούσιας πολιτισμικής και φυσικής κληρονομιάς και της εδραίωσής της ως βασικό προορισμό στην Ευρώπη και στη Μεσόγειο. Οι προοπτικές του τουρισμού στην Ελλάδα επηρεάζονται όμως σημαντικά από τις γενικότερες προοπτικές του παγκόσμιου τουρισμού, τις εξελίξεις, τάσεις και αναδιαρθρώσεις που αντιμετωπίζει. Σύμφωνα με την εθνική στατιστική υπηρεσία της Ελλάδος, έχει υπάρξει μια άνοδος των τουριστικών αφίξεων στην Ελλάδα από το 1985 σε πάνω από 7 εκατομμύρια ετησίως λόγω της τουριστικής ανάπτυξης της χώρας τα τελευταία 30 χρόνια. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος οι εισπράξεις από τουριστικές υπηρεσίες κατά το έτος 2005 έφθασαν τα 8,783 δισεκατομμύρια δολάρια και με βάση τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού η Ελλάδα κατατάσσεται στην 10η θέση από άποψη τουριστικών εισπράξεων στην παγκόσμια κατάταξη. Η Ελλάδα προσέλκυε ένα σημαντικό αριθμό ξένων τουριστών, λόγω της αφθονίας ιστορικών και αρχαιολογικών χώρων, καθώς επίσης και των φυσικών της πόρων, το κλίμα της χώρας και τα 16,000 χιλιόμετρα θαλάσσιας ακτής κατά μήκος της Μεσογείου. Λόγω του ευρωπαϊκού τουρισμού το ελληνικό τουριστικό προϊόν στήριξε την ανταγωνιστικότητά του σε φτηνά πακέτα, δημιουργώντας έτσι ευνοϊκές συνθήκες για την προσέλκυση μαζικού τουρισμού. Από την άλλη πλευρά, η συνεχής αύξηση του κόστους λειτουργίας των τουριστικών υπηρεσιών και προϊόντων οδήγησε στη γενικότερη υποβάθμιση 17

20 της προσφερόμενης ποιότητας και του επιπέδου των υπηρεσιών και προϊόντων (ΣΕΤΕ. 2003). Ο ελληνικός τουρισμός αποτελεί ένα τομέα που συνεισφέρει πολλαπλά στην οικονομία σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Ο πλούσιος εθνικός φυσικός και πολιτιστικός πλούτος, η ποικιλία, το ευχάριστο κλίμα και η φιλοξενία αποτελούν σημαντικά πλεονεκτήματα που εξηγούν εν μέρει την μέχρι τώρα τουριστική ανάπτυξη αλλά και αναδεικνύουν τα σημαντικά περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης του τουρισμού στη χώρα μας. Μετά από τις πρωτοβουλίες του κράτους και πρωτοποριακές πρακτικές των δεκαετιών '50 - '70, ο τουρισμός σήμερα φαίνεται να έχει χάσει τον δυναμισμό του και εξελίσσεται χωρίς προοπτική και στρατηγικό όραμα. Αυτό είναι αποτέλεσμα εξωτερικών συνθηκών, όπως πολιτικές και οικονομικές αναδιαρθρώσεις στην Ευρώπη και την Μεσόγειο που επηρεάζουν τις διεθνείς τουριστικές ροές και αυξάνουν τον ανταγωνισμό, αλλά οφείλεται κατά μεγάλο μέρος σε εσωτερικές αδυναμίες και αδράνεια με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν διαστρεβλώσεις στις δομές και τις επιχειρήσεις, ιδεολογικές στρεβλώσεις για τον ρόλο, τις προοπτικές και επιπτώσεις του τουρισμού, την κομματικοποίηση και την αδράνεια που έχει παραλύσει τις δημόσιες υπηρεσίες, τους φορείς, αλλά και όσους ενδιαφέρονται για κλάδο (Βαρβαρέσος, 2000). Ο τουρισμός πρέπει να ανακτήσει τον δυναμικό του ρόλο. Γι αυτό πρωταρχικός στόχος είναι η ριζική αναδιάρθρωση και απελευθέρωση του τομέα, με τρόπο που θα μεγιστοποιηθούν τα οικονομικά αλλά και πολιτιστικά οφέλη της χώρα, θα αναπτυχθεί η τοπική και η περιφερειακή ανάπτυξη. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 80% των διανυκτερεύσεων στην Ευρώπη αφορούσαν ψυχαγωγικούς σκοπούς και το 20% σε επαγγελματικά ταξίδια (Eurostat, 2006). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, κατά τη διάρκεια του 2007 καταμετρήθηκαν 2,09 δις διανυκτερεύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εξ αυτών το 59% αφορούσε σε τουρισμό εντός των κρατών μελών της ΕΕ από πολίτες της ίδιας χώρας, ενώ από τις υπόλοιπες διανυκτερεύσεις το 75% αφορούσε σε ενδοκοινοτικό τουρισμό. 18

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΩΝ ΣΠΕΤΣΩΝ 19

22 3.1.1 Ιστορική Αναδρομή Τα παλαιότερα ευρήματα κατοίκησης που έχουν ανακαλυφθεί στις Σπέτσες ανάγονται ήδη στην πρωτοελλαδική περίοδο (3η χιλιετία π.χ.). Το νησί αναφέρεται από τον περιηγητή Παυσανία με το όνομα Πιτυούσα, δηλαδή πευκόφυτη (πίτυς=πεύκο), γνώρισμα που διατηρεί μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με την επικρατέστερη ετυμολογία το σημερινό όνομα προήλθε από το βενετικό di Spezzie (=νησί των αρωματικών φυτών),ενώ πολύ αργότερα εμφανίζεται και το όνομα Πέτσα/Πέτσες.Πιθανότατα στα τέλη του 15ου αι. στις Σπέτσες (που μέχρι τότε είχαν ελάχιστους κατοίκους) εγκαταστάθηκαν αλβανόφωνοι από τη γειτονική Πελοπόννησο και τους επόμενους αιώνες ο εποικισμός του νησιού συνεχίστηκε με τη δημιουργία του πρώτου οικιστικού πυρήνα στη θέση Καστέλι. Σύμφωνα με τον αββά Fourmont οι Σπέτσες το 1730 ήταν ένας ασήμαντος οικισμός και μέχρι το ρωσοτουρκικό πόλεμο των ετών παρέμεναν ένα μικρό χωριό, οι κάτοικοι του οποίου ασχολούνταν με τη γεωργία και την αλιεία, όπως αναφέρει ο γάλλος αξιωματικός BeΠm, που επισκέφθηκε το νησί εκείνη την εποχή. Αμέσως μετά όμως, στις λίγες δεκαετίες που μεσολάβησαν μέχρι την Επανάσταση του 1821, το νησί ακμάζει, καθώς οι κάτοικοι του επιδίδονται στη ναυτιλία ναυπηγώντας «λατινάδικα», <<σαχτούρια>> και άλλα μεγαλύτερα πλοία, που έπλεαν σε όλη τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Οι παράγοντες που συνέβαλαν στην ακμή της ναυτιλιακής και εμπορικής δραστηριότητας των Σπετσών και κατ' επέκταση στην οικονομική και πνευματική άνθησή τους στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αι. ήταν οι νέες δυνατότητες που έδωσε στην ελληνική εμπορική ναυτιλία η ρωσοτουρκική συνθήκη του Κιουτσουκ Καϊναρτζί (1774), η αυτοδιοίκηση που εξασφάλισε το νησί και κυρίως η διάσπαση από τους έλληνες ναυτικούς του αποκλεισμού που είχε επιβάλει η Αγγλία στα λιμάνια της γαλλικής επικράτειας κατά τη διάρκεια των ναπολεόντειων πολέμων για τη μεταφορά σιτηρών, σε συνδυασμό με την εξαφάνιση των γαλλικών πλοίων από την ανατολική Μεσόγειο. Η επίδοση των Σπετσιωτών στη θάλασσα φαίνεται και από την υποχρέωσή τους να προσφέρουν ναύτες για να υπηρετήσουν στον τουρκικό στόλο το γεγονός αυτό -σε συνδυασμό με την αντιμετώπιση της πειρατείας- είχε ως αποτέλεσμα τα πληρώματα των σπετσιώτικων πλοίων να αποκτήσουν πολεμική εμπειρία, που αποδείχθηκε πολύτιμη στο ναυτικό αγώνα της Επανάστασης. Οι Σπέτσες ήταν το πρώτο νησί στο οποίο κηρύχθηκε η Επανάσταση, στις 3 Απριλίου 1821, με πρωτοστάτες τους Π. Μπόταση, Γ. Πάνου κ.ά. Αμέσως οι Σπετσιώτες έστειλαν αντιπροσωπείες στην Ύδρα και σε άλλα νησιά για να παρακινήσουν τους κατοίκους τους να 20

23 εξεγερθούν, ενώ συγχρόνως αποφάσισαν να συμμετάσχουν με τα πλοία τους στους θαλάσσιους αποκλεισμούς του Ναυπλίου και της Μονεμβασιάς (όπου διακρίθηκε η Λασκαρίνα Μπούμπουλη, η γνωστή Μπουμπουλίνα). Γενικότερα, καθοριστική ήταν η συμβολή του νησιού στο ναυτικό αγώνα των Ελλήνων (πολιορκία παράλιων φρουρίων, ανεφοδιασμός, συμμετοχή στην άμυνα ελληνικών οχυρών θέσεων, διάσωση στρατιωτικών δυνάμεων και αμάχων, παρεμπόδιση των κινήσεων του εχθρικού στόλου για μεταφορά στρατευμάτων και εφοδίων κ.λπ.). Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1822 το νησί κινδύνευσε σοβαρά από τον τουρκικό στόλο και την άμυνα του ανέλαβαν ο κοινοτικός άρχοντας Χατζηγιάννης Μέξης με λίγους ενόπλους και ο Π. Κολοκοτρώνης με 400 Πελοποννήσιους (οι άμαχοι είχαν προηγουμένως μεταφερθεί στην Ύδρα). Τελικά, στις 8 Σεπτεμβρίου τα ελληνικά πλοία (56 πολεμικά και 16 πυρπολικά), σε ναυμαχία που έγινε στο θαλάσσιο χώρο μεταξύ Σπετσών και Ερμιονίδας, έτρεψαν σε άτακτη φυγή τον τουρκικό στόλο εμποδίζοντας τον να ανεφοδιάσει το πολιορκούμενο Ναύπλιο, γεγονός που υπήρξε σωτήριο για τον αγώνα στην Πελοπόννησο. Η επιτυχία αυτή οφειλόταν κυρίως στον αιφνιδιασμό και τον πανικό του εχθρού από τις παράτολμες ενέργειες δύο πυρπολητών, του υδραίου Α. Πιπίνου και του σπετσιώτη Κ. Μπαρμπάτση. Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους η ναυτιλιακή και ναυπηγική δραστηριότητα των Σπετσών παρέμεινε ακμαία μέχρι τουλάχιστον τη δεκαετία του 1870 (έτος κατά το οποίο το νησί είχε στόλο 223 μεγάλων ιστιοφόρων), όταν πλέον αρχίζει η αντικατάσταση της ιστιοφόρου ναυτιλίας από την ατμοκίνητη Η περιοχή σήμερα Σήμερα το νησί έχει 4000 κατοίκους που ασχολούνται κατά κύριο λόγο με τον τουρισμό και την ναυτιλία και σε μικρότερο βαθμό με την αλιεία. Το νησί διατηρεί τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του μέσα από τα πολλά καλοδιατηρημένα αρχοντικά. Το σημείο αναφοράς του νησιού είναι σήμερα η Ντάπια, τουριστικό και εμπορικό κέντρο με εκπληκτική θέα στο λιμάνι. Το παλιό Λιμάνι επίσης διατηρεί το γραφικό του χαρακτήρα. Στους δρόμους του νησιού κυκλοφορούν μόνο άμαξες, ποδήλατα, μηχανές καθώς και αυτοκίνητα κατά την χειμερινή περίοδο μόνο, ενώ η συγκοινωνία γίνεται επίσης με θαλάσσια ταξί. Οι τρόποι προσέγγισης του νησιού είναι με ιπτάμενο δελφίνι από το λιμάνι του Πειραιά όπου 21

24 συνδέονται Ύδρα και Πόρο. Και ο άλλος τρόπος προσέγγισης είναι με αυτοκίνητο στην Πελοπόννησο (Ι.Χ ή με ΚΤΕΛ του Ν. Αργολίδας ), στην περιοχή Κόστα Ερμιονίδας κι από εκεί με πλοίο για τις Σπέτσες (διάρκεια πλεύσης 15 λεπτά) Αξιοθέατα Τα αουσεία Σπίτι-Μουσείο Μπουπουλίνας Κτίστηκε περί τα τέλη του 17ου αιώνα. Η κάτοψη του κτηρίου είναι σε σχήμα << Π >>, στοιχείο που - την εποχή εκείνη - υποδείκνυε τη σπουδαιότητα του ιδιοκτήτη. Βρίσκεται πίσω από την Ντάπια και αποτελείται από ισόγειο και δύο ορόφους. Εξωτερική πέτρινη σκάλα συνδέει τη μπροστινή εσωτερική αυλή με τον πρώτο όροφο, όπου στεγάζεται τα μουσείο. Το Μουσείο της Μπουμπουλίνας ιδρύθηκε το έτος 1991 από τον απόγονο της (τετρασέγγονο) Φίλιππο Δερμετζή Μπούμπουλη, στην προσπάθεια του να διασώσει το αρχοντικό που κινδύνευε από κατάρρευση. Ο επισκέψιμος χώρος στον πρώτο όροφο αποτελείται από τέσσερα μεγάλα δωμάτια : - Τη μεγάλη Σάλα, χώρο στον οποίο γίνονταν τα πολεμικά συμβούλια μεταξύ της Μπουμπουλίνας και των καπεταναίων του νησιού. Εκτός από την επίπλωση του 18ου και 19ου αιώνα, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το ξύλόγλυπτο ταβάνι Φλωρεντιανής τεχνοτροπίας. Υπάρχει συλλογή όπλων της εποχής, μεταξύ αυτών η πιστόλα της Μπουμπουλίνας. Στο ίδιο δωμάτιο βρίσκεται το χρηματοκιβώτιο του << Αγαμέμνονα >>, με τρία κλειδιά και τις οχτώ κλειδωνιές. Πορτρέτα της ηρωίδας και των απογόνων της κοσμούν τους τοίχους. - Την Τραπεζαρία, στην οποία δεσπόζει το ξύλινο χειροποίητο μοντέλο του << Αγαμέμνονα >>. Υπάρχει συλλογή από πορσελάνες, κυρίως Αγγλικής και Κινεζικής προέλευσης, μεταβυζαντινές εικόνες και σπάνια βιβλία, ανοιγμένα σε προθήκες. - Το Δωμάτιο Υποδοχής, στο οποίο εκτίθεται και προσωπικά αντικείμενα της ηρωίδας. Μεταξύ αυτών πίνακες, απεικονίσεις της Μπουμπουλίνας, επιστολές της Επανάστασης. Σε περίοπτη θέση βρίσκεται αφρικάνικο ξίφος, δώρο του Τσάρου Αλεξάνδρου Α. Στη βιβλιοθήκη, μεταξύ σπανίων βιβλίων, εκτίθεται η χρυσοκέντητη μαντήλα της καπετάνισσας, 22

25 ένα μενταγιόν της, αναμνηστικά μετάλλια, πορσελάνες και συλλογή από αρχαίους λύχνους. Αναρτημένη στον τοίχο είναι η τουρκική άδεια κατασκευής του << Αγαμέμνονα >> με το σχέδιο του πλοίου στην πίσω πλευρά. - Το Δωμάτιο με το τζάκι, δηλαδή το καθημερινό δωμάτιο του αρχοντικού, με επίπλωση κυρίως του 19ου αιώνα. Μέσα σε αυτό βρίσκονται φωτογραφίες των απογόνων της και αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Ξεχωρίζουν η νυφική βενετσιάνικη κασέλα, το γαλλικό επίχρυσο ρολόι με πορσελάνη Sevres, γαλλικές μινιατούρες, κεντήματα, τσεβρέδες, χάρτες, αφιερώματα και ελαιογραφίες της εποχής. Σπίτι Χατζηγιάννη Μέξη Στο σπίτι του Χατζή Γιάννη Μέξη, στεγάζεται σήμερα μουσείο με κειμήλια της επανάστασης, επιστολές του Κολοκοτρώνη και του Αθανάσιου Διάκου, λαογραφική συλλογή, καθώς και τα οστά της Μπουμπουλίνας. Το οίκημα χτίστηκε μεταξύ και δωρίστηκε στο ελληνικό κράτος το 1938, από τους κληρονόμους της οικογένειας Μέξη. Αποτελείται από ισόγειο και δύο ορόφους, αλλά επισκέψιμος είναι μόνο ο πρώτος όροφος. Τα αντικείμενα που παρουσιάζονται αντιπροσωπεύουν περισσότερα από 4000 χρόνια πολιτισμικής παρουσίας του νησιού. Εκτίθενται κεραμικά, ευρήματα των κλασικών χρόνων, γλυπτά και νομίσματα ρωμαϊκής, παλαιοχριστιανικής και βυζαντινής περιόδου, μεταβυζαντινές εικόνες, άμφια και άλλα εκκλησιαστικά είδη, τοπικές ενδυμασίες και κεντήματα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, έργα ξυλογλυπτικής, όπλα, προσωπογραφίες, ιστορικά έγραφα κ.α. τα μνημεία Εκκλησία Παναγιάς Αρμάτας Πρόκειται για ένα ξωκλήσι, που χτίστηκε μεταξύ 1824 και 1830 από τον καπετάν Ιωάννη Κούτση, σε μνήμη της ήττας του Οθωμανικού στόλου στην περιοχή. Κάθε χρόνο χρόνο το δεύτερο σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου είναι αφιερωμένο σε εορταστικές εκδηλώσεις που συνδιάζουν τον εορτασμό της Παναγίας της Αρμάτας και της επετείου της ναυμαχίας των Σπετσών( 8/91822 ). 23

26 Μητροπολιτικος Ναός Αγίου Νικολάου Πρόκειται για την Μητρόπολη του νησιού κι άλλοτε μοναστήρι, που βρίσκεται στο δρόμο για το Παλιό Λιμάνι. Το μοναστήρι έχει μεγάλη ιστορική αξία, γιατί τα ξημερώματα της 3ης Απριλίου 1821 υψώθηκε στην αυλή του η επαναστατική σημαία του νησιού. Στο ίδιο μοναστήρι διατηρήθηκε επί τρία χρόνια σε ένα βαρέλι με ρούμι, το σώμα του Παύλου Βοναπάρτη, ανιψιού του αυτοκράτορα της Γαλλίας Ναπολέοντα Βοναπάρτη, που είχε έρθει στην Ελλάδα για να πολεμήσει στο πλευρό των Ελλήνων. Αντικείμενο ιδιαίτερης μελέτης είχε γίνει το καμπαναριό του ναού ( 1805 ), που είχε χαρακτηριστεί ως αριστουργηματικής τέχνης. Το καμπαναριό έχει ύψος 10 μέτρων, ενώ μαζί με την βάση του φτάνει στα 16 μέτρα. Στο προαύλιο του ναού υπάρχει μνημείο πεσόντων από χαλκό, πλαισιωμένο από δύο κανόνια της εποχής της Επαναστάσεως. Ηρωο Σπετσιώτη Ναυτικού Στο Παλιό Λιμάνι, πάνω στην παραλία, έχει στηθεί αυτό το λιτό μνημείο, αφιερωμένο σε όλους του αφανείς ήρωες του νησιού, με όποιο τρόπο κι αν χάθηκαν. Το Ρολόι στην πλατεία ρολογιού Χτίστηκε από τον Γ Λεωνίδα στις αρχές του 20ου αιώνα. Η πλατεία που το φιλοξενεί είναι πολυσύχναστη, με μεγάλη τουριστική κίνηση. Αναργύρειος - Κοργιαλένιος σχολή Βρίσκεται στην περιοχή Κουνουπίτσα και πρόκειται για τις εγκαταστάσεις της σχολής που ίδρυσαν οι Σ. Ανάργυρος και Μ. Κοργιαλένιος. Σήμερα στεγάζει το Πρότυπο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Προτεινόμενες διαδρομές Γύρος του νησιού Με καραβάκι, θαλάσσιο ταξί ή ακόμα και οδικώς με νοικιασμένο ποδήλατο ή μηχανάκι ( 24

27 από τον περιφερειακό δρόμο που έχει πρόσβαση στις περισσότερες από τις παραλίες ), ο γύρος του νησιού είναι μια διαδρομή 28 χιλιομέτρων, που κάθε επισκέπτης αξίζει να ακολουθήσει. Ντάπια - Παλιό λιμάνι Πρόκειται για διαδρομή ανάμεσα στο νέο και το πρώτο λιμάνι του νησιού. Οι επισκέπτες προτιμούν αμαξάκια για την παραλιακή διαδρομή, την πιο χαρακτηριστική του νησιού, μεταξύ θάλασσας και όμορφων αρχοντικών. Διασχίζοντας τις παραλίες του Άγιου Μάμμα και του Άγιου Νικολάου στη συνέχεια, ο επισκέπτης θα βρεθεί στο μοναστήρι του Άγιου Νικολάου με το εντυπωσιακό καμπαναριό και στην συνέχεια στην Καποδιστριακή Πνευματική Λέσχη με την αξιόλογη βιβλιοθήκη της. Στο τελος της διαδρομής βρίσκεται η παραλία του Παλιού Λιμανιού, η Μπάλτιζα. Ο δρόμος που ξεκινά από την παραλία οδηγεί στο ναό της Παναγίας της Αρμάτας. Κοντά σε αυτόν βρίσκεται το άγαλμα του Μπαρμπάτση και τα κανόνια της επανάστασης. Φυσικά κανείς δεν πρέπει να παραλείψει να επισκεφτεί τα παλιά καρνάγια, δέκα στον αριθμό που δίνουν χρώμα στο νησί και μαρτυρούν την μεγάλη συνεισφορά των Σπετσών στον τομέα της ναυπηγικής. Ντάπια - Ανάληψη Μέσω της πλατείας ρολογιού, ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί διαδοχικά το μουσείο Σπετσών ( σπίτι Χατζηγιάννη Μέξη ) και την εκκλησία του Άγιου Ελευθερίου. Από το σημείο αυτό έχει δύο επιλγές να κατευθυνθεί: είτε προς το βουνό, όπου θα περάσει από το μοναστήρι των Αγίων Πάντων και της Παναγιάς της Γοργοεπίκρου είτε προς την εκκλησία της ανάληψης( ιδανικός προορισμός για τον εορτασμό της ανάστασης ) και από εκεί θα ακολουθήσει το δρόμο για το παλιό Λιμάνι ή το δρόμο για την παραλία της Άγιας Μαρίνας. Ντάπια - Καστέλι Με αφετηρία το δρόμο που ξεκινά από το σημείο που είναι αραγμένα τα αμαξάκια με τα άλογα και με κατεύθυνση νότια προς το βουνό, ο δρόμος οδηγεί προς το Καστέλι, την περιοχή όπου συγκροτήθηκε ο πρώτος μεσαιωνικός οικισμός. Στο σημείο του λόφου όπου βρισκόταν η ακρόπολη του συνοικισμού, βρίσκεται σήμερα ο ναός του Αγ. Βασιλείου. Στην περιοχή αυτή υπάρχει επίσης η εκκλησία της Αγ. Τριάδας και τα γραφικά εκκλησάκια της 25

28 Κοίμησης της Θεοτόκου και του Ταξιάρχη. Σπέτσες - Σπετσοπούλα Απέναντι από τις Σπέτσες, στα νοτιανατολικά, βρίσκεται το ιδιόκτητο νησί Σπετσοπούλα, που κατοικείται επίσημα από 8 άτομα Οι παραλίες Άγιοι Ανάργυροι Από τις μεγαλύτερες και τουριστικά αναπτυγμένες παραλίες, βρίσκεται σε απόσταση 10 χιλιομέτρων από την Ντάπια, στα νοτιοδυτικά του νησιού. Τα νερά της είναι καθαρά και βαθιά, ιδανικά για θαλάσσια σπορ, για τα οποία υπάρχει υποδομή. Η πρόσβαση γίνεται με καΐκι ή λεωφορείο. Αγία Παρασκευή Στα δυτικά του νησιού, σε απόσταση 12 χιλιομέτρων από την Ντάπια, βρίσκεται αυτή η αμμώδης παραλία, που προσφέρεται για θαλάσσια σπορ. Σε αυτή, ο επισκέπτης θα βρει υποδομή για θαλάσσια σπορ κι ένα σνακ μπαρ. Στην άκρη της παραλίας βρίσκεται επίσης το ξωκλήσι της Αγ. Παρασκευής, στο οποίο οφείλει το όνομα της. Η πρόσβαση γίνεται με καΐκι ή λεωφορείο. Αγία Μαρίνα Σε απόσταση μόλις 2 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Ντάπιας, βρίσκεται η πλέον δημοφιλής παραλία του νησιού. Αμμώδης, οργανωμένη, με υποδομή για θαλάσσια σπορ, φιλοξενεί το μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών, που φτάνουν εκεί με καΐκι ή λεωφορείο. Ταβέρνες και μπαρ ολοκληρώνουν την οργανωμένη εικόνα της παραλίας αυτής. Ζωγεριά Με βλάστηση από πεύκα που φτάνει μέχρι την ακτή, η παραλία αυτή θεωρείται από τους ντόπιους ως η ομορφότερη του νησιού. Το χρώμα των νερών είναι ιδιαίτερο και η θέα 26

29 μοναδική, αφού αν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει ακόμα και το Ναύπλιο. Η πρόσβαση γίνεται με καΐκι ή οδικώς με ιδιωτικό μέσο. Ξυλοκέριζα Σε απόσταση 8 χιλιομέτρων από τη Ντάπια, στα νοτιοανατολικά του νησιού, βρίσκεται ο ομώνυμος όρμος. Στο σημείο οδηγεί χωματόδρομος, αλλά η πρόσβαση γίνεται συνήθως με τα τακτικά δρομολόγια των καϊκιών. Μια μικρή ταβέρνα βρίσκεται επίσης στην παραλία αυτή. Βρέλλος Όμορφη, αμμώδης και οργανωμένη παραλία, στα δυτικά του νησιού, με πυκνό πευκοδάσος γύρω από αυτή. Λιγονέρι Μια ακόμα παραλία στα δυτικά του νησιού, με άμμο, βότσαλα και καθαρά νερά, που μπορεί κανείς να επισκεφτεί με καΐκι ή οδικώς. 27

30 Ξενοδοχεία / Δ ιαμερίσμα τα Π ερίοδος Λ ειτουργίας Κ ατηγορία Τηλ / Φαξ VARLAMIS APARTMENTS Απρ-Σεπ 3 κλειδιά SPETSES HOTEL Απρ-Οκτ 4 Αστέρια YACHTING CLUB INN Απρ-Οκτ 3 Αστέρια POSEIDONION GRAND HOTEL 5 Αστέρια , ECONOMOU MANSION Ιαν-Δεκ 5 Κλειδιά VILLA IRINI Μαρ-Οκτ 4 Κλειδιά MIMOZA HOTEL Ιαν-Δεκ 3 Αστέρια ZOE S CLUB Απρ-Οκτ 4 Αστέρια ADELPHIA APARTMENTS Ιαν-Δεκ 2 Κλειδιά , 74883, ORLOFF RESORT HOTEL Απρ-Νοε 4 Αστέρια ARMATA BOUTIQUE HOTEL Φεβ-Οκτ 3 Αστέρια KASTRO HOTEL Ιαν-Δεκ 4 Αστέρια STAR HOTEL Απρ-Οκτ 2 Αστέρια NISSIA RESIDENCE APARTMENTS Ιαν-Δεκ 4 Αστέρια , ADELFIA STUDIOS Ιαν-Δεκ 3 Κλειδιά , 74883, VALIA APARTMENTS Απρ-Οκτ 3 Κλειδιά , VILLA CHRISTINA HOTEL Απρ-Οκτ 3 Αστέρια VILLA TONIA Απρ-Οκτ 2 Κλειδιά ILIOS HOTEL Απρ-Οκτ 2 Αστέρια , VILLA KALOMOIRA Ιαν-Δεκ 3 Κλειδιά , VILLA ANESSIS HOTEL Μάι-Οκτ 3 Αστέρια , VILLA MARTHA Απρ-Οκτ 3 Αστέρια

31 KAMELIA HOTEL Απρ-Οκτ 1 Αστέρι TWIN HOUSE APARTMENTS NIRIIDES TRADITIONAL APARTMENTS Ιαν-Δεκ 3 Κλειδιά , Ιαν-Δεκ 4 Κλειδιά FAROS HOTEL Απρ-Οκτ 2 Αστέρια KLIMIS HOTEL Ιαν-Δεκ 1 Αστέρι AMORE STUDIOS Ιαν-Δεκ 4 Κλειδιά ROUMANIS HOTEL Απρ-Οκτ 3 Αστέρια , 72344,73061 ALEXANDRA HOTEL Ιαν-Δεκ 1 Αστέρι PENSION PANOS Ιαν-Δεκ 4 Κλειδιά VILLA ORIZONTES Ιαν-Δεκ 3 Κλειδιά ISLANDS HOTEL Απρ-Οκτ 3 Κλειδιά STELIOS HOTEL Απρ-Οκτ 1 Αστέρι MARTHA APARTMENTS Απρ-Οκτ 2 Κλειδιά SEIRIOS APARTMENTS Μάι-Οκτ 1 Κλειδί VILLA ZAXOU Μάι-Οκτ 2 Κλειδιά VILLA METAΞΑ Απρ-Οκτ 2 Κλειδιά VILLA MARINA Απρ-Οκτ 3 Κλειδιά VILLA ARGO Ιαν-Δεκ 1 Κλειδί , 72849, VICTORIA Ιαν-Δεκ 2 Κλειδιά VILLA ARETI Απρ-Οκτ 2 Αστέρια SUNRISE Ιαν-Δεκ 1 Αστέρι ΑΚΡΟΓΙΆΛΙ ΗΟΤEL Ιαν-Δεκ 3 Αστέρια PANORAMA Μάι-Οκτ 3 Αστέρια ATLANTIS HOTEL Ιαν-Δεκ 2 Αστέρια Πίνακας

32 ΧΡΗΣΤΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ Δήμος Σπετσών ,72588 Λιμεναρχείο Σπετσών , Αστυνομική διεύθυνση Σπετσών Κέντρο Υγείας Ταξί Ακτοπλοΐα Ιπτάμενα Δελφίνια , Άμαξες Θαλάσσια Ταξί ΟΤΕ ΕΛΤΑ Πίνακας Τουριστική ανάπτυξη των Σπετσών Οι Σπέτσες αποτελούν ένα από τα πρώτα νησιά που αναπτύχθηκε ο τουρισμός στην Ελλάδα. Από την δεκαετία του 1920 όπου χτίστηκε το Ποσειδώνιο το οποίο είναι ένα από τα πρώτα ξενοδοχεία που λειτούργησαν στην Ελλάδα. Η εποχή αυτή από το ξεκίνημα της τουριστικής περιόδου μέχρι το 1960 κυρίως προσέλκυε έλληνες τουρίστες, κατά τους 30

33 θερινούς μήνες. Από την δεκαετία του 60 και μετά άρχισε ο οργανωμένος τουρισμός προς το νησί και από το εξωτερικό με κύριες χώρες προέλευσης την Αγγλία και την Ολλανδία. Στην περίοδο αυτή το νησί άρχισε να αναπτύσσετε τουριστικά με διάφορες ταβέρνες, καφέ της εποχής και με μικρά ενοικιαζόμενα διαμερίσματα-δωμάτια. Από την δεκαετία του 1970 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1990 παρατηρείται μια μεγάλη άνθηση του τουρισμού που η πλειοψηφία τους προέρχεται κυρίως από την Αγγλία, Ολλανδία και Σουηδία χωρίς να εκλείπει το ελληνικό στοιχείο. Ο εισερχόμενος τουρισμός φτάνει στο νησί με οργανωμένα πακέτα που προσφέρουν οι διάφοροι tour operators. Αυτά τα πακέτα είναι εξαήμερα ή δεκαπενθήμερα, έχουν κύριο χαρακτηριστικό το χαμηλό κόστος στον πελάτη και την μεγάλη χρονικά διάρκεια έναρξης και λήξης της τουριστικής περιόδου. Αποτέλεσμα αυτής της μεγάλης τουριστικής ανάπτυξης ήταν η δημιουργία πολλών μικρών μονάδων ξενοδοχείων, διαμερισμάτων και δωματίων τα οποία μαζί με τα μεγάλα ξενοδοχεία που υπάρχουν στο νησί καλύπτουν μέχρι σήμερα ανάγκες χιλιάδων επισκεπτών. Η περίοδος αυτή( ) έδωσε πολλές ευκαιρίες κυρίως στους μόνιμους κατοίκους για να ιδρύσουν μικρές αλλά ιδιόκτητες επιχειρήσεις εστίασης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αλλαγή της φυσιογνωμίας του νησιού, που παλιότερα ήταν ναυτικό νησί, την μετατροπή του κυρίως σε τουριστικό. Δυστυχώς η περίοδος αυτή όπως και σε όλα τα μέρη της τουριστικής Ελλάδας δεν χαρακτηρίστηκε ούτε από την ποιότητα του εισερχόμενου τουρισμού, ούτε και από την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, οι οποίες υπηρεσίες βοήθησαν αρνητικά στην συνέχεια της εξέλιξης του τουρισμού. Από το 1995 και μετά η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από μια καθοδική πορεία του τουρισμού η οποία φτάνει μέχρι σήμερα αφού μειώθηκε σε μεγάλο βαθμό τα οργανωμένα πακέτα διακοπών από το εξωτερικό. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξαν, η μεταφορά του αεροδρομίου από το Ελληνικό στο Ελευθέριος Βενιζέλος και το υψηλό κόστος-φόρων. Η εμφάνιση νέων τουριστικών προορισμών τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες με υψηλό ανταγωνισμό σε προσφορά τιμών και υπηρεσιών. Παρόλο αυτά παρατηρείται αύξηση του εγχώριου τουρισμού την χρονική περίοδο που μιλάμε κυρίως από την Αθήνα που βασίστηκε τόσο στα μέσα μεταφοράς ( γρήγορη πρόσβαση με flying dolphins ) όσο και στην γεωγραφική θέση του νησιού αφού βρίσκεται πολύ κοντά στην Πελοπόννησο, που βοήθησε η οδική πρόσβαση. Ένας πολύ καλός προορισμός αποτελεί για ολιγοήμερες αποδράσεις από τα αστικά κέντρα. Παράλληλα όμως εμφανίζονται νέες ενα λλα κ τικ ές μ ο ρ φ έ ς τουρισμού. Ωστόσο η αλλαγή τόσο στην ποιότητα 31