ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ Τ.Ε.Ι.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ Τ.Ε.Ι."

Transcript

1 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ Τ.Ε.Ι. H αξιολόγηση και η έρευνα δράσης: σημαντικά εργαλεία για την ποιότητα και την ανανέωση των παιδαγωγικών πρακτικών Επιμέλεια Κωνσταντίνος Πετρογιάννης Πρακτικά του 10 ου Πανελληνίου Μετεκπαιδευτικού Συνεδρίου Παιδαγωγών Προσχολικής Ηλικίας Τ.Ε.Ι. ΑΘΗΝΑ 2013

2 Η έρευνα-δράση Μερικές σκέψεις για τη λειτουργία και την σημασία της στα προσχολικά πλαίσια αγωγής Κωνσταντίνος Πετρογιάννης 16 Περίληψη: Η έρευνα-δράση τα τελευταία χρόνια αναδεικνύεται και αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο στον ελληνικό χώρο ως μια ιδιαίτερη ερευνητική προσέγγιση που μπορεί να ωφελήσει σε σημαντικό βαθμό το έργο των παιδαγωγών σε οποιοδήποτε εκπαιδευτικό πλαίσιο. Αναγνωρίζεται, ουσιαστικά, ο κεντρικός σκοπός της, που δεν είναι άλλος από το να επιλύσει προοδευτικά ένα πρόβλημα, να επηρεάσει ή να μεταβάλλει κάποια όψη αυτού που αποτελεί το επίκεντρο της ιδιαίτερης αυτής έρευνας. Η έρευνα-δράση είναι εκείνο το εργαλείο που διαθέτει το μεθοδολογικό οπλοστάσιο της ευρύτερης κοινωνικής έρευνας για την επίτευξη της αλλαγής και της βελτίωσης μιας υπάρχουσας κατάστασης σε κάποιο τοπικό επίπεδο ή πλαίσιο. Στην παρουσίαση θα επιχειρηθεί να τονιστούν ορισμένα κεντρικά σημεία της διαδικασίας εφαρμογής της και, μέσα από την αναφορά ενδεικτικών παραδειγμάτων μελετών, να τονιστεί η σημασία της για τα πλαίσια της προσχολικής αγωγής. Η έρευνα-δράση έχει μια σύνθετη ιστορία, γιατί δεν είναι ένα συγκεκριμένο ακαδημαϊκό πεδίο, αλλά μια προσέγγιση στην έρευνα που εξελίχθηκε στην πορεία του χρόνου σε ένα διακριτό σχέδιο έρευνας, που βρίσκει εφαρμογή σε πολλά πεδία. Είναι η μελέτη κάποιας δράσης, που είναι αναγνωρίσιμη εξαιτίας του συγκεκριμένου σκοπού που εξυπηρετεί και, υπό αυτή την έννοια, εντάσσεται στην ίδια κατηγορία με την έρευνα-αξιολόγησης. Αν και υπάρχουν διάφορες τοποθετήσεις σχετικά με το ορισμό και το σκοπό της, σε γενικές γραμμές, θα μπορούσαμε να πούμε ότι σκοπός της είναι να επιλύσει προοδευτικά ένα πρόβλημα, να επηρεάσει ή να μεταβάλει κάποια όψη αυτού που αποτελεί το επίκεντρο της ιδιαίτερης αυτής έρευνας. Προσθέτει την προώθηση της μεταβολής στους παραδοσιακούς ερευνητικούς σκοπούς της περιγραφής, της κατανόησης και της ερμηνείας. Με άλλα λόγια, η έρευνα-δράση είναι εκείνο το εργαλείο που διαθέτει το μεθοδολογικό οπλοστάσιο της ευρύτερης κοινωνικής έρευνας για την επίτευξη της αλλαγής και της βελτίωσης μιας υπάρχουσας κατάστασης σε κάποιο τοπικό επίπεδο ή πλαίσιο. Αυτό μπορεί να σηματοδοτεί (α) τη βελτίωση μιας πρακτικής κάποιου είδους, (β) τη βελτίωση της κατανόησης μιας πρακτικής από αυτούς που την ασκούν και (γ) τη βελτίωση της κατάστασης στην οποία λαμβάνει χώρα η πρακτική (Robson, 2007, σ. 255). Όπως σημειώνεται και αλλού (Cohen κ. συν., 2008), η έρευνα-δράση μπορεί να χρησιμοποιηθεί σχεδόν σε κάθε περιβάλλον, όπου ένα πρόβλημα που εμπλέκει άτομα, έργα και διεργασίες χρειάζεται επειγόντως λύση ή όπου η αλλαγή ενός χαρακτηριστικού μπορεί να επιφέρει ένα επιθυμητό αποτέλεσμα. Και είναι αυτό, ακριβώς, το περιεχόμενό της έτσι,όπως μας έρχεται από τον εμπνευστή του όρου και της φιλοσοφίας της, τον Kurt Lewin (1946), στα μέσα της δεκαετίας του 40, ο οποίος την εξέλαβε ως έναν τρόπο να μάθουμε για τους οργανισμούς επιχειρώντας να τους αλλάξουμε. Η συνεργασία μεταξύ των ερευνητών και εκείνων που αποτελούν το επίκεντρο της έρευνας και η συμμετοχή τους στη διαδικασία, συνήθως, θεωρούνται κεντρικά στην έρευνα δράσης. Αυτή, ακριβώς, η στενή και συνεργατική σχέση μεταξύ ερευνητή και ερευνώμενου ταιριάζει απόλυτα με την προσέγγιση του ευέλικτου, ποιοτικού σχεδίου και είναι αποξενωμένη από εκείνη του προκαθορισμένου, ποσοτικού σχεδίου έρευνας. Η καινοτομία της σε σχέση με την παραδοσιακή κοινωνική έρευνα, είναι ότι προχωρά πέρα από την γνώση που δημιουργείται από τους εξωτερικούς προς την εκάστοτε κατάσταση ειδικούς διαμορφώνοντας θεωρία μέσα από την κάθε στιγμή, συλλέγοντας δεδομένα και αναζητώντας πληροφορίες, ενώ συμβαίνουν στη διάρκεια μιας κατάστασης, με απώτερο στόχο η θεωρία-πληροφορία που θα προκύψει να οδηγήσει σε μια δημιουργική αλλαγή 16 Ο κ. Κωνσταντίνος Πετρογιάννης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Στοιχεία επικοινωνίας: πάρ. Αριστοτέλους 18, Πάτρα τηλ.:

3 είτε σε επίπεδο ατόμου είτε σε επίπεδο ομάδας είτε σε επίπεδο ευρύτερου οργανισμού/φορέα. Είναι αυτό που της έχει αποδοθεί, ότι, δηλαδή, η «γνώση αποκτάται πάντοτε μέσα από τη δράση και για τη δράση». Πρόκειται για «in situ [εν θέσει] μάθηση», μάθηση στο χώρο εργασίας και για το χώρο εργασίας (Robson, 2007, σ. 257). Στο πέρασμα των έξι περίπου δεκαετιών που έχουν περάσει από τότε που εμφανίστηκε στο προσκήνιο της κοινωνικής έρευνας, έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι που εστιάζονται περισσότερο στις ίδιες τις δράσεις που αναλαμβάνονται και άλλες που εστιάζονται περισσότερο στην έρευνα που προκύπτει από αναστοχαστική κατανόηση των δράσεων. Υπάρχουν αρκετές «σχολές» και θεωρητικές προσεγγίσεις για την έρευνα-δράση, όπως σημειώνει και ο Kemmis (1997), ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της εκπαιδευτικής έρευναςδράσης, όπως, για παράδειγμα, η συμμετοχική έρευνα-δράση του Paulo Freire, η οποία έχει τύχει ιδιαίτερης αναγνώρισης τα τελευταία χρόνια στο χώρο της εκπαίδευσης ως μια σημαντική μέθοδος παρέμβασης, ανάπτυξης και αλλαγής στο πλαίσιο κοινοτήτων ή ομάδων. Η διαδικασία της έρευνας-δράσης Στην έρευνα - δράση οι εκπαιδευτικοί ακολουθούν μία συγκεκριμένη διαδικασία βημάτων, η οποία τους βοηθά στην κατανόηση και επίλυση μιας μη ικανοποιητικής κατάστασης που αντιμετωπίζουν. Η έρευνα - δράση στα εκπαιδευτικά πλαίσια δεν ξεκινά με μια υπόθεση, αλλά με μια ανησυχία, ένα ενδιαφέρον που έχει δημιουργηθεί από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς-ερευνητές ως προϊόν του αναστοχασμού τους πάνω στο εκπαιδευτικό τους έργο, στις πρακτικές που υιοθετούν, στις μεθόδους τους κτλ. Για να διαχειριστούν αυτή την κατάσταση, την «ανησυχία» τους, ο Whitehead (1989) έχει προτείνει ένα πλαίσιο [αναστοχαστικών] ερωτημάτων που μπορεί να αποτελεί τη βάση για την έρευνα δράση: 1. Ποια είναι η ανησυχία μου; Τι με απασχολεί; 2. Γιατί με απασχολεί; 3. Τι νομίζω ότι μπορώ να κάνω για την κατάσταση που αντιμετωπίζω; 4. Τι θα κάνω γι αυτό; 5. Πώς θα δείξω εάν επηρεάζω την κατάσταση; 6. Τι είδους ενδείξεις/στοιχεία μπορώ να συλλέξω ώστε να δείξω τις αλλαγές που έχουν επέλθει; 7. Πώς θα ελέγξω ότι η κρίση μου για ό,τι έχει συμβεί είναι σχετικά δίκαιη και ακριβής; 8. Τι θα κάνω στη συνέχεια; Το πλαίσιο αυτό των ερωτημάτων μπορεί να λειτουργήσει ως οδηγός που θα κατευθύνει την έρευνα - δράση η οποία θα ακολουθήσει μια αυτο-στοχαστική ελικοειδή ή κυκλική πορεία (Kemmis & Wilkinson, 1998, σ. 21) με συστατικά της στοιχεία (βλ. Σχήμα 1): την παρατήρηση και ερμηνεία του ζητήματος/προβλήματος το σχεδιασμό ενός προτεινόμενου πλάνου δράσης/μιας αλλαγής την εφαρμογή του πλάνου δράσης το στοχασμό στην εφαρμογή που προηγήθηκε και την αναθεώρηση και προσαρμογή είτε της ερμηνείας του προβλήματος είτε του πλάνου δράσης με τα νέα δεδομένα που σηματοδοτεί το σχεδιασμό περαιτέρω δράσης και την επανάληψη του κύκλου Εάν, ακολουθώντας αυτά τα στάδια, η αλλαγή κριθεί ανεπαρκής, τότε η όλη διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί. 66

4 Σχήμα 1. Η ελικοειδής φύση της έρευνας δράσης Η σημασία της έρευνας-δράσης για τους παιδαγωγούς των πλαισίων προσχολικής αγωγής Παρά το γεγονός, ότι είναι, γενικώς, αποδεκτό πως η προσχολική περίοδος έως την έναρξη του δημοτικού σχολείου αποτελεί τη σημαντικότερη, ίσως περίοδο του παιδιού από αναπτυξιακής πλευράς αλλά και τη βάση της μετέπειτα σχολικής πορείας του, ελάχιστες είναι οι έρευνες εκείνες που έχουν στηριχθεί στη συγκεκριμένη μεθοδολογική προσέγγιση. Ειδικά, μάλιστα, στο πεδίο δράσης των παιδικών σταθμών ελάχιστες είναι οι σχετικές αναφορές, ακόμα και σε κράτη που πρωτοστάτησαν στην εφαρμογή της, όπως είναι η Μεγ. Βρετανία, οι ΗΠΑ, η Γαλλία κ.ά. Μόνο μέσα από την αναφορά ορισμένων παραδειγμάτων μπορεί να αναδειχθεί η σημασία της έρευνας-δράσης στο συγκεκριμένο πλαίσιο. (α) Σχέση ποιότητας προσχολικών περιβαλλόντων και ποιότητας του παιδικού σταθμού Έχει φανεί ότι η έρευνα-δράση αποτελεί ένα αποτελεσματικό ερευνητικό μέσο προς την κατεύθυνση της επιμόρφωσης των παιδαγωγών, στοιχείο το οποίο με τη σειρά του συνδέεται με βελτίωση της ποιότητας των περιβαλλόντων προσχολικής αγωγής. Οι Anthony Munton και Ann Mooney (1997), δύο γνωστοί ερευνητές από την Ερευνητική Μονάδα Thomas Coram του Institute of Education στο Λονδίνο, ισχυρίζονται ότι η βελτίωση της παρεχόμενης ποιότητας των υπηρεσιών προσχολικής αγωγής στο χώρο των παιδικών σταθμών επιτυγχάνεται, γιατί μέσω της έρευναςδράσης οδηγούμαστε σε μια ανάπτυξη του προσχολικού πλαισίου, αφού οι παιδαγωγοί αναγνωρίζουν, σταδιακά, τη σημασία που έχει να γνωρίζουν μεταξύ τους πώς αισθάνονται οι συνάδελφοι τους για ίδιες ή ανάλογες καταστάσεις που βιώνουν και οι ίδιοι. Και αυτό βασίζεται σε μια ομαδοσυνεργατική προσπάθεια (team-building), στην επικοινωνία και συζήτηση των εμπειριών τους, στην αμοιβαία ανατροφοδότηση και στο σχεδιασμό δράσης προκειμένου να αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις που τους δημιουργούν πρόβλημα. Έρευνες που έχουν διεξαχθεί στη Μεγ. Βρετανία (π.χ. Stephens & Wilkinson, 1995), έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι παιδικοί σταθμοί και νηπιαγωγεία, τα οποία είχαν καθιερώσει και εφάρμοζαν διαδικασίες αυτοαξιολόγησης, ως μέρος του προγράμματός τους, είχαν περισσότερες πιθανότητες να εισαγάγουν αλλαγές μετά την εφαρμογή τέτοιων διαδικασιών (αξιολογήσεις ποιοτικού χαρακτήρα). Για παράδειγμα, σε μια μελέτη με περισσότερους από 300 παιδικούς σταθμούς ο Bloom (1994) παρατήρησε ότι το συμμετοχικό στυλ διαχείρισης του παιδικού σταθμού που χαρακτηριζόταν από διαδικασίες λήψης αποφάσεων από κοινού (διεύθυνση και προσωπικό) συνδεόταν με υψηλότερα επίπεδα ποιότητας του 67

5 παιδικού σταθμού. Ένας άλλος ερευνητής (Rodd, 1994) μελέτησε τις αντιστάσεις και αντιδράσεις για αλλαγή που καταγράφονται στα προσχολικά πλαίσια αγωγής. Διαπίστωσε ότι η εισαγωγή νέων πραγμάτων/ιδεών κτλ, σε κάποιο προσχολικό πλαίσιο, ήταν λιγότερο πιθανό να συμβεί σε εκείνα τα πλαίσια, όπου το προσωπικό αισθανόταν ότι δεν συμμετείχε ή συμμετείχε ελάχιστα στην έκφραση της δικής του άποψης όσον αφορά τα στοιχεία αυτά που επρόκειτο να εισαχθούν στο προσχολικό πλαίσιο. (β) Έρευνα-δράση και επαγγελματική ανάπτυξη παιδαγωγών των παιδικών σταθμών Στο πεδίο της επαγγελματικής ανάπτυξης των παιδαγωγών παιδικών σταθμών και νηπιαγωγείων, μια βρετανική έρευνα -Principles into Practice: Improving the Quality of Children s Early Learning- έδειξε την αποτελεσματικότητα της έρευνας-δράσης στην επίτευξη αυτού του ζητήματος (Blenkin & Hutchin, 1998 Blenkin et al., 1992 Blenkin & Yue, 1994). Σκοπός του προγράμματος ήταν να δώσει τη δυνατότητα στους παιδαγωγούς να βρουν μόνοι τους τρόπους να κατανοήσουν καλύτερα τόσο τον επαγγελματικό τους ρόλο όσο και τις διαδικασίες μάθησης των παιδιών. Μια σημαντική παράμετρος των στοιχείων που συλλέχθηκαν αφορούσε και στην επίδραση της παρατήρησης των παιδιών ως μια διαδικασία έρευνας δράσης για τη μελέτη των πρακτικών τους, αν και δεν είναι μια κλασσική μέθοδος της έρευνας-δράσης (όπως το ημερολόγιο και η τήρηση σημειώσεων). Η παρατήρηση αυτή εξελίχθηκε σε ένα σημαντικό παράγοντα, όσον αφορά στην κατανόηση και γνώση που μπορούν να αποκτήσουν οι παιδαγωγοί και οδήγησε, στις περισσότερες περιπτώσεις, σε βελτίωση των πρακτικών που υιοθετούσαν έως τότε στην αντιμετώπιση διαφόρων καταστάσεων. Ο λόγος δε που χρησιμοποιήθηκαν συνδέεται με την ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου πεδίου - ο παιδικός σταθμός - στον πυρήνα του οποίου βρίσκονται τα πολύ μικρά παιδιά. Η καταλληλότερη μεθοδολογική επιλογή, η οποία ιστορικά αλλά και ουσιαστικά συνδράμεται, είναι αυτή της παρατήρησης. Σε γενικές γραμμές, τα αποτελέσματα του συγκεκριμένου project έδειξαν σημαντικές αλλαγές και στον τρόπο σκέψης και στις πρακτικές των παιδαγωγών. Αυτό σημαίνει ότι η έρευνα - δράση, όταν είναι επιτυχής, μπορεί να επιφέρει αλλαγές σε πολλά διαφορετικά επίπεδα όπως, για παράδειγμα, από μια γνωσιακή μεταστροφή για το πώς βλέπουμε τα παιδιά, τις ικανότητες και την διαδικασία μάθησής τούς έως μια ουσιαστική κατανόηση των παιδαγωγικών πρακτικών, που υιοθετούνται, και την εφαρμογή πρακτικών αλλαγών στις ήδη υπάρχουσες. Το σχέδιο Η μελέτη προχώρησε υιοθετώντας την αντίληψη της έρευνας-δράσης ως ένα συνεχή κύκλο στον οποίο τα άτομα επιλέγουν μια περιοχή πρακτικής, προκειμένου να μελετήσουν τη συμπεριφορά και το έργο τους (βλ. Σχήμα 2). Σχήμα 2. Η διαδικασία της έρευνας-δράσης των Blenkin και Hutchin 68

6 Στη συνέχεια, ενθαρρύνθηκαν να διερευνήσουν τις πρακτικές που υιοθετούσαν στην περιοχή ή τον τομέα που είχαν επιλέξει, αυτό που αποκαλεί ο Elliot (1991, σ. 71) «αναγνώριση» (reconnaissance), δηλαδή «εύρεση γεγονότων και ανάλυση». Από την ανάλυσή τους και τη στοχαστική διαδικασία πάνω στα δεδομένα που προέκυψαν, ανέπτυξαν νέες ιδέες και έδρασαν με βάση τα νέα δεδομένα. Στη συνέχεια, αξιολόγησαν και παρακολούθησαν τη δράση που είχαν αναλάβει ως προς την επίτευξη αυτών των νέων ιδεών ή αποφάσεων που είχαν πάρει. Μια αντίστοιχη διαδικασία περιγράφεται και από τη Holly (1991), η οποία δίνει έμφαση στην ανάγκη να διαμορφωθούν ερωτήματα τα οποία ο ερευνητής δράσης επιχειρεί να διερευνήσει. Τα ερωτήματα αυτά αποτελούν τη βάση για τη συλλογή των δεδομένων/στοιχείων. Έπειτα, ακολουθεί η ανάλυσή τους και «νοηματοδοτούνται», δηλαδή εξάγεται μια θεωρία από τα δεδομένα/ στοιχεία αυτά, εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δράσης, το οποίο στη συνέχεια παρακολουθείται (Holly, 1991, σ. 146). Κάθε ερευνητής-παιδαγωγός υποστηρίχθηκε κατά την έναρξη του project, από ένα μέλος της ερευνητικής ομάδας παρακολούθησης και υποστήριξης του έργου από το Παν/μιο Goldsith s. Συνήθως, το ρόλο αυτό αναλάμβανε ένας βοηθός έρευνας, ως ένας «κριτικός φίλος» ή ως ένας «συνεργάτης έρευνας», κάνοντας συχνές συναντήσεις για μια περίοδο 3 περίπου μηνών και, στη συνέχεια, σε πιο αραιά χρονικά διαστήματα. Οι ερευνητές-παιδαγωγοί ενθαρρύνονταν να συλλέξουν διάφορα στοιχεία. Κρατούσαν σημειώσεις, ημερολόγια με τις σκέψεις που έκαναν για την όλη διαδικασία και σημειώσεις από τις συζητήσεις που είχαν τόσο μεταξύ τους όσο και με τα μέλη της ερευνητικής ομάδας υποστήριξης, ενώ κατέγραφαν ή ηχογραφούσαν τις παρατηρήσεις που έκαναν με τα παιδιά στην τάξη τους έτσι, ώστε τα στοιχεία αυτά να μπορούν, στη συνέχεια, να αναλυθούν και να χρησιμοποιηθούν ως βάση για τις ερευνητικές συζητήσεις που πραγματοποιούνταν. Παρά το γεγονός βέβαια ότι, όπως είχε προγραμματιστεί, δόθηκε ο ίδιος περίπου χρόνος για τη συνεργασία μεταξύ των μελών της ερευνητικής ομάδας υποστήριξης και των παιδαγωγών-ερευνητών, κάθε σχέση που διαμορφώθηκε είχε τα δικά της ξεχωριστά ποιοτικά χαρακτηριστικά εξαιτίας, μεταξύ άλλων: (α) της εμπειρίας της παιδαγωγού σε ζητήματα έρευνας αλλά και παιδαγωγικής πρακτικής, (β) του στόχου που είχε θέσει για την έρευνα δράση η παιδαγωγός και (γ) του βαθμού στον οποίο τής ήταν κατανοητή η όλη διαδικασία. Τα μέλη της ερευνητικής ομάδας υποστήριξης βοηθούσαν τους παιδαγωγούς να βρουν τους καταλληλότερους τρόπους προκειμένου να αξιολογήσουν και να εκτιμήσουν τα στοιχεία που είχαν συλλέξει. Ως μέρος αυτής της διαδικασίας αξιολόγησης των στοιχείων, τόσο το μέλος της ερευνητικής ομάδας υποστήριξης όσο και ο παιδαγωγός εξέτασαν από κοινού ορισμένα από τα στοιχεία που είχαν συλλεχθεί σε μια ή περισσότερες συναντήσεις έτσι, ώστε να καταγραφούν μαζί και οι δύο εκτιμήσεις. Περαιτέρω βοήθεια και υποστήριξη στους παιδαγωγούς δόθηκε μέσω ανεξάρτητων δικτύων ερευνητών δράσης μέσα από συναντήσεις που είχαν, όπου συζητούσαν τα διάφορα ζητήματα-προβλήματα της έρευνας δράσης, στην οποία συμμετείχαν. Τα μέλη της ερευνητικής ομάδας υποστήριξης, επίσης, κρατούσαν τις δικές τους προσωπικές σημειώσεις με τις σκέψεις μετά τις συναντήσεις που είχαν με τους παιδαγωγούς και έκαναν διάφορα σχόλια για ό,τι είχε προκύψει από τη μεταξύ τους συζήτηση. Στο project συμμετείχαν 54 προσχολικά κέντρα. Καθένα από αυτά αποτελούσε μια ιδιαίτερη μελέτη περίπτωσης, αφού είχε την δυνατότητα να επιλέξει το αντικείμενο το οποίο θα ήθελε να μελετήσει, να αναλύσει και να προσπαθήσει να βελτιώσει. Καθεμιά περίπτωση, λοιπόν, είχε θέσει και έναν διακριτό στόχο, τον οποίο και γνωστοποίησε στην ομάδα που συντόνιζε τη μελέτη, μετά από συζητήσεις μεταξύ των μελών του προσωπικού και τη μεταξύ τους συμφωνία. Έτσι, για παράδειγμα, κάποια ομάδα θέλησε μέσω της έρευνας-δράσης να διερευνήσει τη θεωρία του Chris Athey (1990) για τις γνωστικές δομές και τα σχήματα σκέψης και δράσης των μικρών παιδιών. Σε μια άλλη περίπτωση, η ομάδα των παιδαγωγών ενός νηπιαγωγείου θέλησε να μελετήσει την ανάπτυξη των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των παιδιών σε σχέση με το γλωσσικό περιβάλλον του νηπιαγωγείου. Σε μια άλλη περίπτωση, οι παιδαγωγοί μιας τάξης με μικρά νήπια ενδιαφέρθηκαν να διερευνήσουν το ρόλο που διαδραματίζει ο ενήλικας στο παιχνίδι των μικρών παιδιών με τους κύβους, σε σχέση με την ποιότητα και την πρόοδο της μάθησης του παιδιού και ιδιαίτερα με την αντίληψη ποσοτήτων και αριθμών. 69

7 Η περίπτωση των νηπιαγωγών στο Elephant & Castle (Λονδίνο) Παίρνοντας ως παράδειγμα την τελευταία από τις προηγούμενες περιπτώσεις παρουσιάζονται στη συνέχεια λίγα περισσότερα στοιχεία, για να γίνει κατανοητή η διαδικασία. Οι δύο παιδαγωγοί της τάξης πίστευαν ότι το παιχνίδι με τους κύβους θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως «παιδαγωγικό» μέσο προαγωγής των μαθηματικών δεξιοτήτων των παιδιών. Για τη συλλογή των δεδομένων/ τεκμηρίων της έρευνας - δράσης διεξήχθησαν παρατηρήσεις, όπου ένα από τα δύο, συνήθως, μέλη του προσωπικού παρατηρούσε είτε την άλλη παιδαγωγό, όταν ήταν με την ομάδα των παιδιών ή τα παιδιά μόνα τους, όταν έπαιζαν, συνήθως στη διάρκεια της ελεύθερης δραστηριότητας. Σκοπός των παρατηρήσεων αυτών ήταν να αναδείξουν τις διαφορές μεταξύ των δύο αυτών συνθηκών. Ένα πρώτο σημαντικό στοιχείο που προέκυψε, σχετικά με τις παρατηρήσεις, αναδεικνύεται από τα λόγια των ίδιων των παιδαγωγών: «Αντιληφθήκαμε ότι, αν δεν δίναμε αρκετό χρόνο, ώστε να παρατηρήσουμε τα παιδιά να παίζουν με τους κύβους, δεν θα γνωρίζαμε πραγματικά τι συμβαίνει όσον αφορά σ αυτό τον τομέα της ανάπτυξης». Οι παρατηρήσεις τους ποίκιλλαν σε χρονική έκταση ανάλογα με τον χρόνο που είχαν διαθέσιμο, αλλά όλες καταγράφονταν σε ένα κοινό τετράδιο μαζί με άλλες σημειώσεις και σχόλια που έκαναν. Μαζί με τις παρατηρήσεις κρατούσαν φωτογραφίες του παιχνιδιού των παιδιών σε διαφορετικές καταστάσεις, πετυχαίνοντας, στο τέλος, να δείξουν πώς οι τεχνικές κατασκευής που «εφηύραν»/παρουσίαζαν τα παιδιά, άλλαζαν με το πέρασμα του χρόνου. Αξιολογώντας τις παρατηρήσεις Οι δύο παιδαγωγοί ανέλυσαν και συζήτησαν πάνω σε αυτές τις παρατηρήσεις κρατώντας και τις επιπλέον σημειώσεις που προέκυψαν, ενώ περαιτέρω συζητήσεις έγιναν και με το μέλος της ερευνητικής ομάδας που τους υποστήριζε. Στόχος τους ήταν: (α) να αξιολογήσουν τις παρατηρήσεις τους «σε σχέση με τις αρχές και τα πιστεύω τους, σχετικά με το πώς και γιατί χρειάζεται το παιχνίδι με τους κύβους, με βάση τα όσα είχαν μάθει, μέσα από την μελέτη που είχαν κάνει οι ίδιες, αλλά και τα όσα είχαν μάθει έως τότε από τα διάφορα επιμορφωτικά σεμινάρια, στα οποία κατά καιρούς συμμετείχαν», όπως είπε μια από τις παιδαγωγούς και (β) να πάρουν, στη συνέχεια, αποφάσεις σχετικά με το πώς θα προχωρήσουν μετά τις αρχικές τους παρατηρήσεις. Οι επιδράσεις των παρατηρήσεων Οι αξιολογήσεις των παιδαγωγών αποσαφήνισαν το εύρος των αναστοχασμών που είχαν προκύψει από τις αρχικές παρατηρήσεις. Έτσι, για παράδειγμα, η ορολογία που χρησιμοποίησαν για την τήρηση των ημερολογίων (π.χ. «ορισμένα παιδιά επιδεικνύουν πιο σύνθετες κατασκευαστικές δεξιότητες και μαθηματικής αντίληψης σκέψη που δεν το περιμέναμε...και παίζουν πιο συνεργατικά») και οι σημειώσεις που έκανε το μέλος της ερευνητικής ομάδας υποστήριξης δείχνουν τους τρόπους, με τους οποίους είχε μεταβληθεί η σκέψη των δυο παιδαγωγών. Αυτές οι αντιληπτικές αλλαγές για τις ικανότητες των παιδιών που έλαβαν χώρα ως αποτέλεσμα της παρατήρησής τους καθώς και η παρατήρηση των ίδιων κατά την αλληλεπίδρασή τους με τα παιδιά, τις έκανε να αντιληφθούν ότι η παρουσία τους στη διάρκεια του παιχνιδιού των παιδιών δημιουργούσε, μάλλον, περισσότερες δυσκολίες, παρά διευκόλυνε τα πράγματα. Η βαθύτερη κατανόηση της κατάστασης φαίνεται στο είδος των ερωτήσεων που ήταν πλέον σε θέση να υποβάλλουν στους εαυτούς τους (π.χ. «Μήπως η παρουσία του ενήλικα στην περιοχή παιχνιδιού με τους κύβους αναστέλλει τη συνεργασία μεταξύ των παιδιών;»). Αυτές οι σκέψεις τις οδήγησαν, στη συνέχεια, σε περαιτέρω διερεύνηση και διατύπωση υποθέσεων για τις πρακτικές που υιοθετούσαν και για τη συμπεριφορά τους απέναντι στα παιδιά, μια διαδικασία που η Holly (1991, σ. 146) αποκαλεί «νοηματοδότηση» (conceptualisation). Επισήμαναν, επίσης, ότι τα παιδιά εκδήλωναν τις κοινωνικές τους δεξιότητες, όταν δεν υπήρχε ανάμεσά τους 70

8 κάποια από τις παιδαγωγούς, στη διάρκεια του παιχνιδιού τους, αλλά και ότι τους φάνηκε πως είναι χρήσιμες οι ίδιες, αφού βοηθούσαν τα παιδιά να επεκτείνουν το λεξιλόγιο και να βελτιώσουν την αντίληψή τους πάνω στην αρίθμηση. Μετά από 3 μήνες αναγνωριστικής διερεύνησης, οι παιδαγωγοί αισθάνθηκαν έτοιμες να αναπτύξουν κάποια δράση, για να βελτιώσουν αυτά που παρείχαν στα παιδιά, όπως διεύρυνση του υπάρχοντος χώρου απομακρύνοντας άλλα παιχνίδια/υλικά, παίρνοντας κύβους στο σπίτι, ώστε να ενισχύσουν το παιχνίδι αυτό των παιδιών με τους γονείς τους και με τα αδέλφια, όπου υπήρχαν. Καθόρισαν, επίσης, ποιες φορές μέσα στην εβδομάδα θα συμμετέχουν οι ίδιες στη γωνιά με τους κύβους. Συνολικά, όπως σημειώνουν και οι συντονιστές του project, παρά τα επιτυχή αποτελέσματα των περισσότερων περιπτώσεων, υπήρξε και ένας αριθμός προσχολικών κέντρων, όπου δεν ήταν πετυχημένη η εφαρμογή της έρευνας-δράσης. Έτσι, σε κάποιες περιπτώσεις οι παιδαγωγοί είχαν πραγματοποιήσει και καταβάλει σοβαρές προσπάθειες, πριν διακόψουν τη συμμετοχή τους στο project, ενώ σε άλλες περιπτώσεις οι παιδαγωγοί είχαν προχωρήσει στην εφαρμογή αλλαγών στις πρακτικές τους χωρίς, όμως, προηγουμένως να έχουν διερευνήσει αρκετά την κατάσταση ή χωρίς να έχουν περάσει τη διαδικασία αναστοχασμού πάνω στις αποφάσεις και τις δράσεις τους. Ένα σημείο που αναφέρουν και οι υπεύθυνοι του project αφορά στο γεγονός ότι εξαιτίας της φύσης των υπηρεσιών προσχολικής αγωγής στη Μεγ. Βρετανία η ερευνητική ομάδα συντονισμού του project εκτίμησε ότι μια προσωπική και όχι τόσο μια πλήρως συνεργατική προσέγγιση θα ήταν η καταλληλότερη για το συγκεκριμένο εγχείρημα. Εξαιτίας του διαφορετικού επίπεδου κατάρτισης και εκπαίδευσης των παιδαγωγών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα υπήρχε ο κίνδυνος μια συνεργατική προσέγγιση να έχει ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση μιας «τεχνικής» κάθετης μορφής έρευνας-δράσης, όπου εκείνοι που θα βρίσκονταν σε θέσεις με περισσότερες ευθύνες θα έπαιρναν έναν πιο ηγετικό ρόλο στις σχέσεις που θα διαμορφώνονταν. Και αυτός είναι πράγματι ο κίνδυνος και η βασική ανησυχία που ελλοχεύει σχεδόν σε κάθε έρευνα-δράση. Ότι, δηλαδή, το διαφορετικό επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης σε συνδυασμό με την ιεραρχική δομή των εκπαιδευτικών πλαισίων μπορούν εύκολα να υπονομεύσουν την ουσιαστική συνεργασία και τα οφέλη της έρευνας-δράσης. Εάν, λοιπόν, θα έπρεπε να επιτευχθεί ο σκοπός του project που ήταν να δοθεί ξανά δύναμη στον παιδαγωγό να πάρει στα χέρια του τον έλεγχο των πρακτικών που εφάρμοζε στο έργο του, μέσα στην τάξη, θα έπρεπε να υιοθετηθεί ένα πιο προσωπικό και παιδαγωγο-κεντρικό στυλ έρευνας-δράσης. Αντί επιλόγου Μετά από αυτό το σύντομο παράδειγμα εφαρμογής της έρευνας-δράσης σε προσχολικά πλαίσια, κλείνουμε με μερικές επισημάνσεις. Παρά τη σημασία που έχει, είναι γεγονός ότι στην ελληνική πραγματικότητα εφαρμόζεται ελάχιστα. Αν και ο Παπακωνσταντίνου ήδη από το 1984 είχε επισημάνει κάποια πράγματα σχετικά με αυτό το ζήτημα, αυτά εξακολουθούν να έχουν μια σχετική ισχύ όσον αφορά στην απουσία τέτοιου είδους ερευνητικών προσπαθειών. Είχε γράψει, λοιπόν, τότε ότι: (α) λείπει από πολλούς εκπαιδευτικούς η ενημέρωση πάνω στις επιστημονικές εξελίξεις, καθώς και η γνώση και η κατάρτιση στην επιστημονική μεθοδολογία, (β) οι εκπαιδευτικοί αντιστέκονται στην επιστημονική έρευνα πιστεύοντας ασυνείδητα ότι εξασφαλίζει την παραμονή τους σε γνωστά, ασφαλή και σίγουρα γι αυτούς μοντέλα παιδαγωγικής συμπεριφοράς. Συνέπεια της αντίστασης αυτής είναι η εµµονή τους σε καθιερωμένα και παραδοσιακά μοντέλα παιδαγωγικής, ο εγκλωβισμός τους στην προσωπική τους εμπειρία και ο περιορισμός των δυνατοτήτων παρέμβασής τους στις σύγχρονες κοινωνικές εξελίξεις, (γ) η έλλειψη κινήτρων (δεν βελτιώνεται η θέση τους, δεν έχουν πρακτικό κέρδος, είναι επιπρόσθετη δουλειά) αποτελεί έναν ακόμα ισχυρό ανασταλτικό παράγοντα. Πράγματι, η έρευνα-δράση είναι μια βαθύτατα στοχαστική μέθοδος είτε με την «ερμηνευτική» είτε με την «κριτική» μεθοδολογική-επιστημολογική της διάσταση που απαιτεί στέρεο μεθοδολογικό 71

9 υπόβαθρο προκειμένου να εφαρμοστεί με επιτυχία και, κυρίως, να αναλυθεί με τον κατάλληλο τρόπο, προκειμένου να είναι αληθώς επιστημονική. Ο παιδαγωγός, μέσα από την απόκτηση βασικών στοιχείων της επιστημονικής μεθοδολογίας και έρευνας, μέσω της διαρκούς κατάρτισής του, μπορεί να προβεί σε απελευθέρωση της δημιουργικής κριτικής του και στην απομυθοποίηση της προσωπικής του εμπειρίας. Είναι μια ευέλικτη, εφαρμόσιμη στο εκάστοτε περιβάλλον μεθοδολογία, που προσφέρει αυστηρότητα, αυθεντικότητα και δίνει φωνή στις ασθενέστερες ομάδες. Η έρευνα δράσης παράγει εκπαιδευτική γνώση από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, η οποία βασίζεται τόσο στα ερωτήματα και τους προβληματισμούς που αντιμετωπίζουν οι ίδιοι όσο και στα μέσα που χρησιμοποιούν, για να βελτιώσουν το εκπαιδευτικό τους έργο. Η έρευνα δράσης αποτελεί, ίσως, την πιο δυναμική διαδικασία επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών. Αποτελεί απλή και άμεσα εφαρμόσιμη μέθοδο, που δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς, που το επιθυμούν πραγματικά, να επισημάνουν τις σύνθετες διαστάσεις της εκπαιδευτικής διαδικασίας και να καταλήξουν σε λύσεις που βελτιώνουν την ποιότητα της μάθησης. Σ αυτή την προοπτική η έρευνα δράσης φαίνεται να αποτελεί την καταλληλότερη μέθοδο εκπαιδευτικής έρευνας για την επίτευξη καινοτομιών καθώς και δυναμικών αλλαγών στο µικροεπίπεδο της τάξης. Βιβλιογραφικές αναφορές Blenkin, G., & Hutchin, V. (1998). Action research, child observations and professional development: Some evidence from a research project. Early Years, 19(1), Blenkin, G. M. & Yue, N. Y. L. (1994). Profiling early years practitioners: Some first impressions from a national survey. Early Years, 15(1), Blenkin, G. M., Edwards, G., & Kelly, A.V. (1992). Change and the Curriculum. London: Paul Chapman Publishing. Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2008). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας. Αθήνα: Μεταίχμιο. Elliott, J. (1991). Action research for educational change. Milton Keynes: Open University Press. Holly, P. (1991). Staff development for education in the 90s: New demands, new realities new perspectives. In A. Liebermann & L. Miller (Eds.), Action research: The missing link in the creation of schools and centres of inquiry. New York: Teachers College Press. Kemmis, S. (1997). Action research. In J. P. Reeves (Ed.), Educational research, methodology, and measurement: An international handbook. Oxford: Elsevier Science. Kemmis, S., & Wilkinson, M. (1998). Participatory action research and the study of practice. In B. Atweh, S. Kemmis, & P. Weeks (Eds.), Action research in practice: Partnerships for social justice in education. London: Routledge. Lewin, Κ. (1946). Action research and minority problems. Journal of Social Issues, 2, Munton, Α., & Mooney, Α. (1997). Enhancing quality in day care: Theories of organisational change. Early Years, 18, Παπακωνσταντίνου, Π. (1984). Η επιμόρφωση ως θεσμός σύνδεσης της επιστημονικής έρευνας με την εκπαιδευτική πράξη. Στο Θ. Γκότοβος, Γ. Μαυρογιώργος, & Π. Παπακωνσταντίνου (Επιμ.), Κριτική παιδαγωγική και εκπαιδευτική πράξη. Ιωάννινα: Σύγχρονη Εκπαίδευση. Robson, C. (2007). Η έρευνα του πραγματικού κόσμου. Αθήνα: Gutenberg. Rodd, J. (1994) Leadership in Early Childhood. Buckingham: Open University Press. Stephen, C., & Wilkinson, J. E. (1995). Assessing the quality of provision in community nurseries. Early Child Development and Care, 108, Whitehead, J. (1989). Creating a living educational theory from questions of the kind: How do I improve my practice? Cambridge Journal of Education, 19(1),

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην

Διαβάστε περισσότερα

International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials

International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials Εργαστήρι 3 Ο συμβουλευτικός ρόλος της ομάδας στήριξης σχολείων που εφαρμόζουν τη δυναμική προσέγγιση σχολικής

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 9: Η σημασία του στοχασμού για τον εκπαιδευτικό

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 9: Η σημασία του στοχασμού για τον εκπαιδευτικό Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 9: Η σημασία του στοχασμού για τον εκπαιδευτικό Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να συζητήσουν

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 6: Η προσέγγιση των σχολείων του Reggio Emilia

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 6: Η προσέγγιση των σχολείων του Reggio Emilia Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 6: Η προσέγγιση των σχολείων του Reggio Emilia Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να γνωρίσουν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΓΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΓΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΡΟΩΘΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΓΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Λεωνίδας Κυριακίδης Αναστασία

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Δρ Κωνσταντίνα Κηροποιού Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Καβάλας ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Ομαδοσυνεργατική μάθηση. Γιατί; Στη σύγχρονη εποχή, κοινωνικοί παράγοντες, όπως

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Νέο Πρόγραμμα iuσπcdcddccscsdcscsουδών Νηπιαγωγείου Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα Δράσης: μια ποιοτική μορφή έρευνας στην εκπαίδευση

Έρευνα Δράσης: μια ποιοτική μορφή έρευνας στην εκπαίδευση Έρευνα Δράσης: μια ποιοτική μορφή έρευνας στην εκπαίδευση ΜΑΡΙΑ ΦΡΑΓΚΑΚΗ The time is now, break free ad fly if you have the courage Ορίζοντας ρζ την έρευνας δράσης «Ένας πρακτικός τρόπος να εξετάσει κάποιος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΠΕΡΔΙΚΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΟΚΟΜΟΣ Med candidate Επιμορφωτικές & διοικητικές λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΈΔΙΟ RELEASE για τη δια βίου μάθηση και την ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην Κύπρο

ΣΧΈΔΙΟ RELEASE για τη δια βίου μάθηση και την ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην Κύπρο ΣΧΈΔΙΟ RELEASE για τη δια βίου μάθηση και την ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην Κύπρο Παρουσίαση από τις: Φροσούλα Πατσαλίδου, ερευνήτρια, & Μαίρη Κουτσελίνη, επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδιο Ετήσιας Έκθεσης Αυτοαξιoλόγησης Υλοποίηση, Παρακολούθηση και

Διαβάστε περισσότερα

Προωθώντας τον αναστοχασμό των εκπαιδευτικών στην επαγγελματική μάθηση: προσδοκίες, πραγματικότητες, προϋποθέσεις και προοπτικές

Προωθώντας τον αναστοχασμό των εκπαιδευτικών στην επαγγελματική μάθηση: προσδοκίες, πραγματικότητες, προϋποθέσεις και προοπτικές 1 Προωθώντας τον αναστοχασμό των εκπαιδευτικών στην επαγγελματική μάθηση: προσδοκίες, πραγματικότητες, προϋποθέσεις και προοπτικές Παυλίνα Χατζηθεοδούλου Λοϊζίδου Προϊσταμένη Τομέα Επιμόρφωσης Παιδαγωγικό

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Σκοποί ενότητας Να συζητηθούν βασικές παιδαγωγικές αρχές της προσχολικής εκπαίδευσης Να προβληματιστούμε για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Καθώς οι σύγχρονες κοινωνίες μεταλλάσσονται και εξελίσσονται διαρκώς, η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 6: Η σημασία των ερωτήσεων στην εκπαιδευτική διαδικασία

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 6: Η σημασία των ερωτήσεων στην εκπαιδευτική διαδικασία Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 6: Η σημασία των ερωτήσεων στην εκπαιδευτική διαδικασία Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική

Διαβάστε περισσότερα

Αναστοχαζόμενοι στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών που βασίζεται στο σχολείο

Αναστοχαζόμενοι στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών που βασίζεται στο σχολείο Αναστοχαζόμενοι στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών που βασίζεται στο σχολείο Γιώργος Μπαγάκης, Μονάδα Μεθοδολογίας, Πολιτικών και Πρακτικών Επιμόρφωσης, Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ. Εκπαίδευση ατόμων με σοβαρή αναπηρία ΥΠΟΘΕΜΑ 1.2

ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ. Εκπαίδευση ατόμων με σοβαρή αναπηρία ΥΠΟΘΕΜΑ 1.2 ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Εκπαίδευση ατόμων με σοβαρή αναπηρία ΥΠΟΘΕΜΑ 1.2 Σχεδιάζοντας ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης για ενήλικες με αναπηρία 1 η Εναρκτήρια Συνάντηση

Διαβάστε περισσότερα

Παρατήρηση διδασκαλίας. Εργαλείο βελτίωσης της εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας

Παρατήρηση διδασκαλίας. Εργαλείο βελτίωσης της εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας Παρατήρηση διδασκαλίας Εργαλείο βελτίωσης της εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας Εκπαιδευτική Αποτελεσματικότητα Ο μάχιμος εκπαιδευτικός, αποτελεί, καθοριστικό παράγοντα για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων

Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων Στη δραματοθεραπεία εκδραματίζονται σκηνές και γεγονότα της ζωής στην προσωπική παράσταση του καθενός, με την ασφάλεια που προσφέρουν οι μορφές τέχνης που χρησιμοποιούνται,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ η ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ως ΕΡΓΑΛΕΙΟ του ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ η μικροδιδασκαλία, είναι μια: μικρογραφία μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ 2011 ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Τα σύγχρονα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 93Κ ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 7 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «Έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Κατερίνα Σάλτα ΔιΧηΝΕΤ 2017-2018 ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Διεπιστημονικότητα Ιστορία & Φιλοσοφία της Χημείας Γλωσσολογία Χημεία Διδακτική της Χημείας Παιδαγωγική Ψυχολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ Το σχολείο, ως ένας κατεξοχήν κοινωνικός θεσμός, δεν μπορεί να παραμείνει αναλλοίωτο μπροστά στις ραγδαίες

Διαβάστε περισσότερα

έρευνα δράσης: μεθοδολογία και εφαρμογές στα προγράμματα απεξάρτησης Ρέμος Αρμάος, Τομέας Εκπαίδευσης

έρευνα δράσης: μεθοδολογία και εφαρμογές στα προγράμματα απεξάρτησης Ρέμος Αρμάος, Τομέας Εκπαίδευσης έρευνα δράσης: μεθοδολογία και εφαρμογές στα προγράμματα απεξάρτησης Ρέμος Αρμάος, Τομέας Εκπαίδευσης 2 Τι είναι η έρευνα δράσης; Η έρευνα δράσης αποτελεί την επιστημονική μέθοδο έρευνας για την επίλυση

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 7: Παιχνίδι και μάθηση

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 7: Παιχνίδι και μάθηση Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 7: Παιχνίδι και μάθηση Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να προσδιοριστούν

Διαβάστε περισσότερα

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών και στην αξιοποίηση της

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

O φάκελος μαθητή/-τριας

O φάκελος μαθητή/-τριας O φάκελος μαθητή/-τριας Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι διαφάνειες 1-14 και 18-20 αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Ι.Ε.Π. (2017). Οδηγός Εκπαιδευτικού για την Περιγραφική Αξιολόγηση στο Δημοτικό http://iep.edu.gr/images/iep/epistimoniki_ypiresia/epist_monades/a_kyklos/evaluation/2017/2a_perigrafiki_dhmotiko.pdf

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Ενδυνάμωση σχέσεων και εποικοδομητική συνεργασία σχολείου-οικογένειας μέσα από το παιχνίδι. Δημόσιο Νηπιαγωγείο Λιοπετρίου

Ενδυνάμωση σχέσεων και εποικοδομητική συνεργασία σχολείου-οικογένειας μέσα από το παιχνίδι. Δημόσιο Νηπιαγωγείο Λιοπετρίου Ενδυνάμωση σχέσεων και εποικοδομητική συνεργασία σχολείου-οικογένειας μέσα από το παιχνίδι Δημόσιο Νηπιαγωγείο Λιοπετρίου Προφίλ του σχολείου Πολυδύναμο κέντρο Λιοπετρίου: 4 Δημόσια τμήματα (99 παιδιά)

Διαβάστε περισσότερα

Η πολιτική του σχολείου για βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης: Δύο περιπτώσεις προγραμμάτων σχολικής αποτελεσματικότητας και σχολικής βελτίωσης

Η πολιτική του σχολείου για βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης: Δύο περιπτώσεις προγραμμάτων σχολικής αποτελεσματικότητας και σχολικής βελτίωσης Η πολιτική του σχολείου για βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης: Δύο περιπτώσεις προγραμμάτων σχολικής αποτελεσματικότητας και σχολικής βελτίωσης Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης, ΕΔΕ Εργαστήριο 1: «Βελτίωση

Διαβάστε περισσότερα

PHOTOVOICE. Κλειώ Κούτρα

PHOTOVOICE. Κλειώ Κούτρα PHOTOVOICE Κλειώ Κούτρα PHOTOVOICE ΤΙ ΕΙΝΑΙ PHOTOVOICE; ΓΙΑΤΊ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΉΣΕΤΕ; ΠΟΙΟΣ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΉΕΙ; ΠΟΤΕ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΕ; ΠΏΣ ΜΠΟΡΕΊΤΕ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΉΣΕΤΕ PHOTOVOICE

Διαβάστε περισσότερα

Teachers Action Research in Designing, Producing and Using Education Material for Intercultural Understanding

Teachers Action Research in Designing, Producing and Using Education Material for Intercultural Understanding Teachers Action Research in Designing, Producing and Using Education Material for Intercultural Understanding Name of organisation: University of Thessaly, Department of Early Childhood Education Μια έρευνα-δράση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ 556 3 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Ματούλας Γεώργιος Δάσκαλος ΔΣ Ευξινούπολης

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργατικές Τεχνικές

Συνεργατικές Τεχνικές Καταιγισμός ιδεών, Παιχνίδι ρόλων, Ομάδες Εργασίας, Συζήτηση με διάταξη δύο κύκλων, Δομημένη Συζήτηση - Debate Μέθοδος σχεδίων εργασίας ΚΕΣΥΠ ΚΙΛΚΙΣ Καταιγισμός ιδεών Είναι η εξέταση ενός ζητήματος μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραμμα Μαθηματικών

Αναλυτικό Πρόγραμμα Μαθηματικών Αναλυτικό Πρόγραμμα Μαθηματικών Σχεδιασμός... αντιμετωπίζει ενιαία το πλαίσιο σπουδών (Προδημοτική, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο), είναι συνέχεια υπό διαμόρφωση και αλλαγή, για να αντιμετωπίζει την εξέλιξη,

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 1: Εισαγωγή

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 1: Εισαγωγή Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 1: Εισαγωγή Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Ενημέρωση για το περιεχόμενο του μαθήματος Περιγραφή

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 8: Επίλυση προβλήματος

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 8: Επίλυση προβλήματος Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 8: Επίλυση προβλήματος Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να γίνει

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ, ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ

Η ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ, ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ Η ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ, ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ Κατερίνα Κεδράκα Επικ. Καθηγήτρια ΔΠΘ Τι είναι μια μικροδιδασκαλία; Μια μικροδιδασκαλία είναι μια μικρογραφία μαθήματος, μια ενδεικτική διδασκαλία,

Διαβάστε περισσότερα

Οι συζητήσεις Δρ Δημήτριος Γκότζος

Οι συζητήσεις Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι συζητήσεις Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι διαφάνειες αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Ι.Ε.Π. (2017). Οδηγός Εκπαιδευτικού για την Περιγραφική Αξιολόγηση στο Δημοτικό http://iep.edu.gr/images/iep/epistimoniki_ypiresia/epist_monades/a_kyklos/evaluation/2017/2a_perigrafiki_d

Διαβάστε περισσότερα

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Χριστίνα Τσακαρδάνου Εκπαιδευτικός Πανθομολογείται πως η ανάπτυξη του παιδιού ορίζεται τόσο από τα γενετικά χαρακτηριστικά του, όσο και από το πλήθος των ερεθισμάτων που δέχεται

Διαβάστε περισσότερα

Π. Καριώτογλου. Παιδαγωγική Σχολή, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας

Π. Καριώτογλου. Παιδαγωγική Σχολή, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ: ΤΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ STED Π. Καριώτογλου Παιδαγωγική Σχολή, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Η παρουσίαση γίνεται στο πλαίσιο του προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία έρευνας ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΚΟΠΟΣ/ΕΙΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Μεθοδολογία έρευνας ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΚΟΠΟΣ/ΕΙΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Μεθοδολογία έρευνας ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΚΟΠΟΣ/ΕΙΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Μεθοδολογία έρευνας Η ερευνητική διαδικασία έχει ως αφορμή ένα προβληματισμό και προσπαθεί να απαντήσει σε ένα ερευνητικό ερώτημα.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ MATHDebate - Η Φωνή των Φοιτητών - Ψάχνοντας την Αριστεία στην Εκπαίδευση Μαθηματικών μέσω της Αύξησης των Κινήτρων για Μάθηση (project 2016-2018) mathdebate.eu Σύντομη

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματική μάθηση: συνεργασία Π.Ι. με τα σχολεία. Δρ Αθ. Μιχαηλίδου Ευριπίδου Διευθύντρια Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Επαγγελματική μάθηση: συνεργασία Π.Ι. με τα σχολεία. Δρ Αθ. Μιχαηλίδου Ευριπίδου Διευθύντρια Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Επαγγελματική μάθηση: συνεργασία Π.Ι. με τα σχολεία Δρ Αθ. Μιχαηλίδου Ευριπίδου Διευθύντρια Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Δομή της παρουσίασης Επαγγελματική μάθηση: τι αλλάζει; Πώς τα σχολεία μπορούν να συνεργαστούν

Διαβάστε περισσότερα

Μαίρη Κουτσελίνη Τμήμα Επιστημών της Αγωγής Πανεπιστήμιο Κύπρου

Μαίρη Κουτσελίνη Τμήμα Επιστημών της Αγωγής Πανεπιστήμιο Κύπρου Μαίρη Κουτσελίνη Τμήμα Επιστημών της Αγωγής Πανεπιστήμιο Κύπρου 1 1. Η αναγκαιότητα για Έρευνα Δράσης και οι επιστημολογικές της καταβολές 2. Οι στόχοι, η μεθοδολογία και τα χαρακτηριστικά της Έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ:

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ 2017 Υπεύθυνος Πράξης Σπυρίδων Δουκάκης Συντονίστρια Δράσης Μαρία Νίκα 1η Έκδοση Επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία

Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία Συμμετοχή στο Πρόγραμμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΔΡΑΣΗΣ Σχολική χρονιά: 2015-2016 ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Θ ε σ σ α λ ο ν ί κ η

Θ ε σ σ α λ ο ν ί κ η Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Δράση «Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας» Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Γενικές επιμορφώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα: Τμήμα Πρωτοβάθμιας Φθιώτιδας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο:

Τμήμα: Τμήμα Πρωτοβάθμιας Φθιώτιδας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: Τμήμα: Τμήμα Πρωτοβάθμιας Φθιώτιδας Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: 2231081842 Χώρος υλοποίησης: ΠΕΚ Λαμίας Υπεύθυνος: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο επικοινωνίας:

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016)

Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016) 1. Ταυτότητα της έρευνας Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016) Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (ημερ. 19/08/2015), το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδια Δράσης Πεδία: Τομείς: Δείκτες:

Σχέδια Δράσης Πεδία: Τομείς: Δείκτες: 1 Σχέδια Δράσης Πεδία: 1. Εκπαιδευτικές διαδικασίες. Κλίμα και σχέσεις στο σχολείο. 2. Εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Τομείς: 1. Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Κλίμα και σχέσεις στο σχολείο. 2. Εκπαιδευτικά

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 5: Η προσέγγιση του σχεδίου εργασίας (Project Approach)

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 5: Η προσέγγιση του σχεδίου εργασίας (Project Approach) Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 5: Η προσέγγιση του σχεδίου εργασίας (Project Approach) Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά A Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης Σεπτέμβρης 2007

Μαθηματικά A Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης Σεπτέμβρης 2007 Μαθηματικά A Δημοτικού Πέτρος Κλιάπης Σεπτέμβρης 2007 Το σύγχρονο μαθησιακό περιβάλλον των Μαθηματικών Ενεργή συμμετοχή των παιδιών Μάθηση μέσα από δραστηριότητες Κατανόηση ΌΧΙ απομνημόνευση Αξιοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Κιουτσιούκη Δήμητρα, 485 Τελική δραστηριότητα Φάση 1 :Ατομική μελέτη 1. Πώς θα περιγράφατε το ρόλο της τεχνολογίας στην εκπαιδευτική καινοτομία; Οι Web

Διαβάστε περισσότερα

Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων

Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων Πέτρος Χαβιάρης & Σόνια Καφούση chaviaris@rhodes.aegean.gr; kafoussi@rhodes.aegean.gr

Διαβάστε περισσότερα

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να μιλούν? Προσπαθώντας να επικοινωνήσουν Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να γράφουν? Μαθαίνoυν να γράφουν γράφοντας Η γραφή λύνει προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Καλές πρακτικές στο πολυπολιτισμικό σχολείο

Καλές πρακτικές στο πολυπολιτισμικό σχολείο «Είμαστε όλοι διαφορετικοί αλλά ίσοι» Δήμητρα Καραχάλιου H δράση που περιγράφεται εφαρμόστηκε στο 32 ο Δημοτικό Σχολείο Βόλου και συμμετείχαν σε αυτήν 23 μαθητές από το Γ1 και 24 μαθητές από το Γ2. α)

Διαβάστε περισσότερα

«Παιδαγωγικά παιχνίδια από ανακυκλώσιμα υλικά» Ένα ετήσιο πρόγραμμα συνεκπαίδευσης

«Παιδαγωγικά παιχνίδια από ανακυκλώσιμα υλικά» Ένα ετήσιο πρόγραμμα συνεκπαίδευσης «Παιδαγωγικά παιχνίδια από ανακυκλώσιμα υλικά» Ένα ετήσιο πρόγραμμα συνεκπαίδευσης 14 ο Νηπιαγωγείο Αμπελοκήπων Αικατερίνη Βαΐτση (ΠΕ60.50, Μed Σχολικής Ψυχολογίας και Ειδικής Αγωγής) Κυριακή Φαρδή (ΠΕ60,

Διαβάστε περισσότερα

Αναζητώντας θέμα έρευνας: ορισμένες μεθοδολογικές παρατηρήσεις. Δρ. Ηλίας Μαυροειδής

Αναζητώντας θέμα έρευνας: ορισμένες μεθοδολογικές παρατηρήσεις. Δρ. Ηλίας Μαυροειδής Αναζητώντας θέμα έρευνας: ορισμένες μεθοδολογικές παρατηρήσεις Δρ. Ηλίας Μαυροειδής Σ.Ε.Π.,., Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο 1 Το αρχικό πρόβλημα o Πώς θα επιλέξω θέμα για την διπλωματική μου εργασία; o

Διαβάστε περισσότερα

Πώς οι αντιλήψεις για την ανάπτυξη επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία

Πώς οι αντιλήψεις για την ανάπτυξη επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Πώς οι αντιλήψεις για την ανάπτυξη επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Σκεφτείτε Ποιες είναι οι παραδοχές μας σχετικά με τη μάθηση και την ανάπτυξη στην παιδική ηλικία; Πώς πιστεύετε ότι διευκολύνεται

Διαβάστε περισσότερα

«Τίποτα για πέταμα. Tα παλιά γίνονται καινούργια»

«Τίποτα για πέταμα. Tα παλιά γίνονται καινούργια» Ανοιχτή Εκπαιδευτική Πρακτική Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη Ανακύκλωση: «Τίποτα για πέταμα. Tα παλιά γίνονται καινούργια» Κρύστα Ρακαλλίδου Π.Ε. 60 rakallidou@sch.gr

Διαβάστε περισσότερα

2. έχει τον απαραίτητο εξοπλισμό. 3. είναι καλά οργανωμένο

2. έχει τον απαραίτητο εξοπλισμό. 3. είναι καλά οργανωμένο Παράρτημα 1. Ερωτηματολόγιο που απευθύνεται προς τους γονείς των μαθητών Σας παρακαλούμε να συμπληρώσετε ανώνυμα αυτό το ερωτηματολόγιο και να το ρίξετε σε ένα ειδικό κουτί που έχει τοποθετηθεί για τον

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η εκπαιδευτική έρευνα και ο σχεδιασμός της Διδάσκων: Νίκος Ανδρεαδάκης ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Α ΜΕΡΟΣ 1.ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Α ΜΕΡΟΣ 1.ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Οι αντιλήψεις - θέσεις των εκπαιδευτικών για την ειδική εκπαίδευση όπως αυτή προσφέρεται σήμερα στα συνηθισμένα σχολεία : πραγματικότητα, δυνατότητες, εμπόδια και προοπτικές ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Βασικός σκοπός της

Διαβάστε περισσότερα

Συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού στο σχολείο: η περίπτωση των ΝΑΠ

Συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού στο σχολείο: η περίπτωση των ΝΑΠ Συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού στο σχολείο: η περίπτωση των ΝΑΠ Δρ Αθ. Μιχαηλίδου Ευριπίδου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Συνέδριο Διευθυντών Δημοτικής Εκπαίδευσης 15 Μαΐου 2012 ΔΟΜΗ

Διαβάστε περισσότερα

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Διαβάστε προσεκτικά την λίστα που ακολουθεί. Ποιες από τις δραστηριότητες που αναφέρονται θεωρείτε ότι θα συνέβαλαν περισσότερο στην προώθηση του γραμματισμού των παιδιών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) «Εκπαιδευτική Ηγεσία και Διοίκηση»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) «Εκπαιδευτική Ηγεσία και Διοίκηση» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) «Εκπαιδευτική Ηγεσία και Διοίκηση» Τρίπολη, 2019 Μέθοδος υλοποίησης και διαδικασίες παρακολούθησης (αναφέρεται μια από τις

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Τι είδους δραστηριότητα είναι ο γραμματισμός; Πότε, πώς και γιατί εμπλέκονται οι άνθρωποι σε δραστηριότητες εγγραμματισμού; Σε ποιες περιστάσεις και με ποιο σκοπό; Καθημερινές

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης; ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Παραδοχές Εκπαίδευση ως μηχανισμός εθνικής διαπαιδαγώγησης. Καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Αίσθηση ομοιότητας στο εσωτερικό και διαφοράς στο εξωτερικό Αξιολόγηση ιεράρχηση εθνικών ομάδων.

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση των σκοπών και των στόχων...35. Ημερήσια πλάνα...53

Παρουσίαση των σκοπών και των στόχων...35. Ημερήσια πλάνα...53 Πίνακας Περιεχομένων Εισαγωγή... 5 Κεφάλαιο 1 Πώς μαθαίνουν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας...11 Η Φυσική Αγωγή στην προσχολική ηλικία...14 Σχέση της Φυσικής Αγωγής με τους τομείς ανάπτυξης του παιδιού...16

Διαβάστε περισσότερα

Η παιδαγωγική σχέση: αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή

Η παιδαγωγική σχέση: αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή Ενότητα 8 η : Η σημασία της ποιότητας της σχέσης εκπαιδευτικού-μαθητή Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Μονάδα 8.1: Επαγγελματικοί ρόλοι και προφίλ για την παρακολούθηση και την εποπτεία.

Εκπαιδευτική Μονάδα 8.1: Επαγγελματικοί ρόλοι και προφίλ για την παρακολούθηση και την εποπτεία. Εκπαιδευτική Μονάδα 8.1: Επαγγελματικοί ρόλοι και προφίλ για την παρακολούθηση και την εποπτεία. Η παρακολούθηση ενός project κινητικότητας. Η διαδικασία παρακολούθησης ενός διακρατικού project κινητικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να συζητήσουν και να

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων σε παιδιά με νοητική ανεπάρκεια μέσα από το παιχνίδι με τους συνομηλίκους τους: ένα πιλοτικό πρόγραμμα παρέμβασης

Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων σε παιδιά με νοητική ανεπάρκεια μέσα από το παιχνίδι με τους συνομηλίκους τους: ένα πιλοτικό πρόγραμμα παρέμβασης Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων σε παιδιά με νοητική ανεπάρκεια μέσα από το παιχνίδι με τους συνομηλίκους τους: ένα πιλοτικό πρόγραμμα παρέμβασης Γ. Μπάρμπας Ε. Γκιργκινούδη θεωρητικό πλαίσιο βασικός πυρήνας

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr

Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr Θεμελίωση μιας λύσης ενός προβλήματος από μια πολύπλευρη (multi-faceted) και διαθεματική (multi-disciplinary)

Διαβάστε περισσότερα

21/02/17. Μετρήσεις. Μετρήσεις. Μετρήσεις ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

21/02/17. Μετρήσεις. Μετρήσεις. Μετρήσεις ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ 02_ Εισαγωγή στην αξιολόγηση και τις μετρήσεις στην προσχολική ηλικία Μετρήσεις Η μέτρηση είναι η αριθμητική απόδοση ενός χαρακτηριστικού Π.χ. καλός

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα Ι. Κλίμακα Διερεύνησης Προσδοκιών. Ερωτηματολόγιο Οι Προσδοκίες μου από το σεμινάριο

Παράρτημα Ι. Κλίμακα Διερεύνησης Προσδοκιών. Ερωτηματολόγιο Οι Προσδοκίες μου από το σεμινάριο Παράρτημα Ι Κλίμακα Διερεύνησης Προσδοκιών Ερωτηματολόγιο Οι Προσδοκίες μου από το σεμινάριο Σημειώστε τον βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας σας με τις παρακάτω προτάσεις, με βάση την επεξήγηση που ακολουθεί:

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΕΚΕ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΕΚΕ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΕΚΕ Κουτσίδης Γιώργος Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης (ΕΜΕ) Σχεδιασμού και Τεχνολογίας Μάριος Κυπριανού Σύμβουλος καθηγητής Σχεδιασμού και Τεχνολογίας 1 Έχει ετοιμαστεί

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα: Σύγχρονο εξ αποστάσεως επιμορφωτικό πρόγραμμα Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας

Τμήμα: Σύγχρονο εξ αποστάσεως επιμορφωτικό πρόγραμμα Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Τμήμα: Σύγχρονο εξ αποστάσεως επιμορφωτικό πρόγραμμα Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: 2231081842 Τρόπος υλοποίησης: Σύγχρονα Υπεύθυνος:

Διαβάστε περισσότερα

Η Αξιολογηση του Εκπαιδευτικού Έργου- Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη σχολική μονάδα

Η Αξιολογηση του Εκπαιδευτικού Έργου- Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη σχολική μονάδα ΥΠΑΙΘΠΑ / ΙΕΠ ΕΡΓΟ : Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου της σχολικής μονάδας: Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης (ΑΕΕ) Η Αξιολογηση του Εκπαιδευτικού Έργου- Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη σχολική μονάδα Ιανουάριος

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη της Αυτογνωσίας και της ηµιουργικότητας. των Μαθητών του Λυκείου: Μία έρευνα ράση

Ανάπτυξη της Αυτογνωσίας και της ηµιουργικότητας. των Μαθητών του Λυκείου: Μία έρευνα ράση Ανάπτυξη της Αυτογνωσίας και της ηµιουργικότητας των Μαθητών του Λυκείου: Μία έρευνα ράση Στόχοι και άξονες της έρευνας-δράσης Στόχος του προγράµµατος ήταν η επιµόρφωση εκπαιδευτικών ευτεροβάθ- µιας εκπαίδευσης,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ Στις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών για την ειδικότητα των νηπιαγωγών των εκπαιδευτικών πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, ακριβώς λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού και των υψηλών βαθμολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Χώρος και Διαδικασίες Αγωγής

Χώρος και Διαδικασίες Αγωγής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 7: Καινοτόμα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα και αλλαγή της σχολικής κουλτούρας 2/2 Δημήτριος Γερμανός Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική Εργασία (Project)

Ερευνητική Εργασία (Project) Ερευνητική Εργασία (Project) Ερευνητικές Εργασίες (Project) Τι είναι ερευνητική εργασία Σκοπός της ερευνητικής εργασίας Εκπαιδευτική Αξία Προϋποθέσεις επιτυχίας του project Ρόλος του μαθητή Ρόλος του Εκπαιδευτικού

Διαβάστε περισσότερα

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000)

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Πρόκειται για την έρευνα που διεξάγουν οι επιστήμονες. Είναι μια πολύπλοκη δραστηριότητα που απαιτεί ειδικό ακριβό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Γενικές πληροφορίες σχετικά με το σύστημα αξιολόγησης H αξιολόγηση είναι κυρίως διαμορφωτική και στοχεύει να περιγράψει την πρόοδο που κάνουν οι μαθητές, και στη συνέχεια,

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιάζω δραστηριότητες και ασκήσεις αυτοαξιολόγησης στο εκπαιδευτικό υλικό για αποτελεσματική μάθηση

Σχεδιάζω δραστηριότητες και ασκήσεις αυτοαξιολόγησης στο εκπαιδευτικό υλικό για αποτελεσματική μάθηση Σχεδιάζω δραστηριότητες και ασκήσεις αυτοαξιολόγησης στο εκπαιδευτικό υλικό για αποτελεσματική μάθηση Μαρία Ι. Κουτσούμπα Αναπλ. Καθηγήτρια ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ / ΣΕΠ ΕΑΠ Δραστηριότητες και ασκήσεις αυτό-αξιολόγησης

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη της Εποικοδομητικής Πρότασης για τη διδασκαλία και τη μάθηση του μαθήματος της Χημείας. Άννα Κουκά

Η ανάπτυξη της Εποικοδομητικής Πρότασης για τη διδασκαλία και τη μάθηση του μαθήματος της Χημείας. Άννα Κουκά Η ανάπτυξη της Εποικοδομητικής Πρότασης για τη διδασκαλία και τη μάθηση του μαθήματος της Χημείας Άννα Κουκά Μοντέλα για τη διδασκαλία της Χημείας Εποικοδομητική πρόταση για τη διδασκαλία «Παραδοσιακή»

Διαβάστε περισσότερα

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για το Νέο Σχολείο: Η γνώση είναι ο δρόμος για το μέλλον!

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για το Νέο Σχολείο: Η γνώση είναι ο δρόμος για το μέλλον! Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για το Νέο Σχολείο: Η γνώση είναι ο δρόμος για το μέλλον! 1 ΣΥΝΟΨΗ 150.000 εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα συμμετάσχουν μέχρι

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα