Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ. Οι πατέρες της ΕΕ

Transcript

1 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ Οι πατέρες της ΕΕ

2 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ Η έκδοση αυτή αποτελεί μέρος μιας σειράς που εξηγεί τι κάνει και γιατί η ΕΕ σε διάφορους τομείς πολιτικής και με ποια αποτελέσματα. Μπορείτε να δείτε στην παρακάτω διεύθυνση τα άλλα διαθέσιμα μέρη της σειράς και να τα τηλεφορτώσετε: Πώς λειτουργεί η ΕΕ Ευρώπη 2020: η αναπτυξιακή στρατηγική της Ευρώπης Οι πατέρες της ΕΕ Γεωργία Σύνορα και ασφάλεια Προϋπολογισμός Δράση για το κλίμα Ανταγωνισμός Καταναλωτές Πολιτιστικός και οπτικοακουστικός τομέας Τελωνεία Ανάπτυξη και συνεργασία Ψηφιακό θεματολόγιο Η οικονομική και νομισματική ένωση και το ευρώ Εκπαίδευση, κατάρτιση, νεολαία και αθλητισμός Απασχόληση και κοινωνικές υποθέσεις Ενέργεια Διεύρυνση Επιχειρήσεις Περιβάλλον Καταπολέμηση της απάτης Αλιεία και θαλάσσια πολιτική Ασφάλεια των τροφίμων Εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας Ανθρωπιστική βοήθεια Εσωτερική αγορά Δικαιοσύνη, ιθαγένεια, θεμελιώδη δικαιώματα Μετανάστευση και άσυλο Δημόσια υγεία Περιφερειακή πολιτική Έρευνα και καινοτομία Φορολογία Εμπόριο Μεταφορές Η Ευρωπαϊκή Ένωση με απλά λόγια Οι πατέρες της ΕΕ Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας Εκδόσεις Βρυξέλλες 1049 ΒΕΛΓΙΟ Το χειρόγραφο ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2012 Φωτογραφίες στο εξώφυλλο και τη σελίδα 2: EU, Corbis σ.σ. 21 x 29,7 cm ISBN doi: /98735 Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2013, 2013 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή. Για κάθε χρήση ή αναπαραγωγή επιμέρους φωτογραφιών, πρέπει να ζητηθεί απευθείας η άδεια των κατόχων δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

3 Ο ι Π α τ έ ρ ε ς τ η ς Ε Ε Οι πατέρες της ΕΕ Πριν από μισό και πλέον αιώνα, οραματιστές ηγέτες ενέπνευσαν τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία ζούμε σήμερα. Χωρίς την ενεργητικότητα και τη δραστηριοποίησή τους, σήμερα δεν θα ζούσαμε σε έναν χώρο ειρήνης και σταθερότητας που θεωρούμε δεδομένο. Από αγωνιστές στην αντίσταση μέχρι δικηγόροι, οι πρωτεργάτες της ΕΕ συνιστούσαν μια ποικιλόμορφη ομάδα ανθρώπων με ένα κοινό όμως ιδανικό: μια ειρηνική, ενωμένη και ακμάζουσα Ευρώπη. Η συλλογή αυτή αφηγείται τις ιστορίες των 11 πρωτεργατών της ΕΕ. Πολύ άλλοι επίσης εργάστηκαν άοκνα και ενέπνευσαν το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Κόνραντ Αντενάουερ Γιόζεφ Μπεχ Γιόχαν Βίλεμ Μπέγιεν Ουίνστον Τσόρτσιλ Αλτσίντε ντε Γκάσπερι Βάλτερ Χάλσταϊν Σίκο Μάνσχολτ Ζαν Μονέ Ρομπέρ Σουμάν Πωλ-Ανρί Σπάακ Αλτιέρο Σπινέλι

4 Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Ε Ν Ω Σ Η Μ Ε Α Π Λ Α Λ Ο Γ Ι Α

5 Κόνραντ Αντενάουερ: πραγματιστής δημοκράτης και άοκνος υπέρμαχος της ένωσης Ο πρώτος Καγκελάριος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ο οποίος ηγήθηκε του νεοσύστατου κράτους από το 1949 έως το 1963, άλλαξε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον την εικόνα της μεταπολεμικής Γερμανίας και την ευρωπαϊκή ιστορία. Όπως και πολλοί άλλοι πολιτικοί της γενιάς του, ο Αντενάουερ είχε ήδη συνειδητοποιήσει μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο ότι διαρκής ειρήνη δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί παρά μόνο μέσω μιας ενωμένης Ευρώπης. Η εμπειρία του κατά τη διάρκεια του Γ Ράιχ, όταν οι Ναζί τον καθαίρεσαν από τη θέση του δημάρχου της Κολωνίας, επιβεβαίωσε αυτή την άποψη. Κόνραντ Αντενάουερ Σε διάστημα μόλις έξι ετών, από το 1949 έως το 1955, ο Αντενάουερ πέτυχε μεγαλόπνοους στόχους εξωτερικής πολιτικής στην προσπάθειά του να συνδέσει το μέλλον της Γερμανίας με τη συμμαχία των δυτικών χωρών: προσχώρηση στο Συμβούλιο της Ευρώπης (1951), ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (1952) και είσοδος της Γερμανίας στο ΝΑΤΟ (1955). Ακρογωνιαίος λίθος της εξωτερικής πολιτικής του Αντενάουερ ήταν η συμφιλίωση με τη Γαλλία. Μαζί με τον Γάλλο Πρόεδρο Σαρλ ντε Γκωλ πέτυχαν ένα σπουδαίο ιστορικό γεγονός: το 1963, οι άλλοτε άσπονδοι εχθροί, Γερμανία και Γαλλία, υπέγραψαν σύμφωνο φιλίας, που αποτέλεσε ορόσημο στην πορεία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. EL Γερμανική πολιτική σκηνή Ο Κόνραντ Αντενάουερ γεννήθηκε στην καθολική Κολωνία στις 5 Ιανουαρίου Η καταγωγή του ήταν ταπεινή, αλλά η οικογένειά του διακρινόταν για την τάξη και την πειθαρχία που είχε ενσταλάξει στα μέλη της ο πατέρας του. Ο γάμος του με θυγατέρα ισχυρής οικογένειας της Κολωνίας το 1904 τον έφερε σε επαφή με πολιτικούς της περιοχής και τον ώθησε να ασχοληθεί με την πολιτική. Αξιοποιώντας στο έπακρο το πολιτικό του ταλέντο, ως μέλος του καθολικού κόμματος Zentrum, εμφανίστηκε στο πολιτικό προσκήνιο με την εκλογή του στο αξίωμα του δημάρχου Κολωνίας το Με την ιδιότητα αυτή ασχολήθηκε με μεγάλα έργα, όπως η κατασκευή του πρώτου αυτοκινητόδρομου της Γερμανίας που συνέδεε την Κολωνία με τη Βόννη, και έγινε γνωστός για την αποφασιστικότητα και την επιμονή του. Ο Αντενάουερ έμεινε μακριά από τις ακραίες πολιτικές πεποιθήσεις που προσέλκυαν πολλούς συνηλικιώτες του και επιδίωκε σταθερά να εμπνεύσει στους συμπολίτες του εργατικότητα και τάξη και να τους ενσταλάξει τα χριστιανικά ήθη και αξίες. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1920, το ναζιστικό κόμμα εξαπέλυσε μια εκστρατεία κατασυκοφάντησης του Αντενάουερ. Κατηγορήθηκε για αντιγερμανικά αισθήματα, κατασπατάληση δημόσιου χρήματος και συμπάθεια προς το σιωνιστικό κίνημα. Το 1933, μετά την άνοδο των Ναζί στην εξουσία, ο Αντενάουερ αρνήθηκε να αναρτήσει στην πόλη εμβλήματα με τον αγκυλωτό σταυρό στη διάρκεια επίσκεψης του Χίτλερ. Κατόπιν τούτου, καθαιρέθηκε από το αξίωμα του δημάρχου και δεσμεύθηκαν οι τραπεζικοί λογαριασμοί του. Ο Αντενάουερ βρέθηκε άνεργος, άστεγος και πένης, εξαρτώμενος από την καλοσύνη των φίλων του και την εκκλησία. Παρότι διατήρησε χαμηλούς τόνους στη διάρκεια του Πολέμου, συνελήφθη κατ επανάληψη. Μετά την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ το 1944, ο

6 Αντενάουερ φυλακίστηκε στη διαβόητη φυλακή της Γκεστάπο στο Μπραουβάιλερ, κοντά στην Κολωνία. Μετά τον πόλεμο, ο Αντενάουερ διορίστηκε εκ νέου δήμαρχος Κολωνίας από τους Αμερικανούς, σύντομα όμως καθαιρέθηκε και πάλι από τους Βρετανούς μόλις η Κολωνία πέρασε στη βρετανική ζώνη κατοχής. Ο Αντενάουερ είχε πλέον τον χρόνο να αφοσιωθεί στην ίδρυση της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), ενός κόμματος στο οποίο έλπιζε ότι θα συστεγάζονταν Γερμανοί προτεστάντες και καθολικοί. Το 1949, έγινε ο πρώτος Καγκελάριος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (Δυτική Γερμανία). Αρχικά είχε θεωρηθεί ότι η παραμονή του Αντενάουερ στο αξίωμα δεν θα ήταν μακρά, καθώς ήταν ήδη 73 ετών την εποχή εκείνη. Παρά ταύτα, σε πείσμα όλων, ο Αντενάουερ (που είχε το προσωνύμιο Der Alte, «ο γέροντας») παρέμεινε Καγκελάριος για τα επόμενα 14 χρόνια. Έτσι αναδείχθηκε όχι μόνο ως ο νεότερος δήμαρχος Κολωνίας, αλλά και ως ο γηραιότερος γερμανός Καγκελάριος όλων των εποχών. Υπό την ηγεσία του, η Δυτική Γερμανία παγίωσε τους δημοκρατικούς της θεσμούς και πέτυχε τη διαρκή συμφιλίωση με τις γειτονικές της χώρες. Εξάλλου, ο Αντενάουερ κατόρθωσε να ανακτήσει μέρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Δυτικής Γερμανίας με την ένταξη της χώρας στην ευρωατλαντική κοινότητα (στο NATO και στον Οργανισμό Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας, νυν ΟΟΣΑ), η οποία την εποχή εκείνη βρισκόταν στα σπάργανα. Συμβολή στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση Η εμπειρία του Αντενάουερ στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου τον έστρεψε στον πολιτικό ρεαλισμό. Οι απόψεις του για τον ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη επηρεάστηκαν καθοριστικά από τους δύο παγκοσμίους πολέμους και τις επί έναν αιώνα εχθρικές γαλλογερμανικές σχέσεις. Προσανατολίστηκε λοιπόν στην προώθηση της ιδέας της πανευρωπαϊκής συνεργασίας. Ο Αντενάουερ υπήρξε μέγας υπέρμαχος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, η οποία προτάθηκε με τη Διακήρυξη Σουμάν στις 9 Μαΐου 1950, καθώς και της μεταγενέστερης συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας που υπογράφηκε τον Μάρτιο του Οι απόψεις του Αντενάουερ για την Ευρώπη εδράζονταν στην πεποίθηση ότι η ευρωπαϊκή ενότητα ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για τη διαρκή ειρήνη και σταθερότητα. Έτσι, εργάστηκε άοκνα για τη συμφιλίωση της Γερμανίας με τους πρώην εχθρούς της, ιδίως τη Γαλλία. Αργότερα, το 1963, η γαλλογερμανική συμφιλίωση επισφραγίσθηκε με τη συνθήκη των Ηλυσίων, γνωστή και ως Σύμφωνο Φιλίας, με την οποία τίθενται τα ακλόνητα θεμέλια των γαλλογερμανικών σχέσεων και τερματίζεται ο προαιώνιος ανταγωνισμός των δύο χωρών. Με τα πολιτικά του ταλέντα, την αποφασιστικότητά του, τον πραγματισμό του και το ξεκάθαρο όραμά του για τον ρόλο της Γερμανίας στην ενωμένη Ευρώπη, ο Αντενάουερ μεταμόρφωσε τη Γερμανία στην ελεύθερη και δημοκρατική κοινωνία που είναι και σήμερα. Η ελευθερία και η δημοκρατία δεν θεωρούνται απλώς δεδομένες, αλλά έχουν πλέον βαθιές ρίζες στη σύγχρονη γερμανική κοινωνία. Ο Αντενάουερ ανταλλάσσει χειραψία με τον Σαρλ ντε Γκωλ το Ο Κόνραντ Αντενάουερ είναι μια από τις επιφανέστερες μορφές της ευρωπαϊκής ιστορίας. Η ενωμένη Ευρώπη γι αυτόν δεν διασφάλιζε μόνο την ειρήνη, αλλά ήταν και ένας τρόπος να επανενταχθεί η μεταναζιστική Γερμανία στη διεθνή σκηνή. Η Ευρώπη όπως την ξέρουμε σήμερα δεν θα μπορούσε να οικοδομηθεί δίχως την εμπιστοσύνη που ενέπνεε ο Αντενάουερ στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη με τη συνεπή εξωτερική πολιτική του. Τα επιτεύγματά του αναγνωρίζονται και σήμερα από τους Γερμανούς συμπολίτες του, οι οποίοι τον ανακήρυξαν το 2003 «σπουδαιότερο Γερμανό όλων των εποχών».

7 Γιόζεφ Μπεχ: πώς μια μικρή χώρα μπορεί να παίξει σπουδαίο ρόλο στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση Ο Γιόζεφ Μπεχ ήταν ο Λουξεμβούργιος πολιτικός που συνέβαλε στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα στις αρχές της δεκαετίας του 1950 και ένας από τους κορυφαίους αρχιτέκτονες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος στη συνέχεια. Το κοινό ανακοινωθέν των χωρών της Μπενελούξ ήταν αυτό που προκάλεσε τη σύγκληση της Διάσκεψης της Μεσσήνης τον Ιούνιο του 1955, η οποία άνοιξε τον δρόμο για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Ο Μπεχ ζούσε στο Λουξεμβούργο στη διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων. Η εμπειρία του τον έκανε να συνειδητοποιήσει πόσο ανίσχυρο μπορεί να είναι ένα τόσο μικρό κράτος, Γιόζεφ Μπεχ το οποίο προσπαθεί να επιβιώσει απομονωμένο ανάμεσα σε δύο ισχυρούς γείτονες. Έτσι αντιλήφθηκε τη σημασία του διεθνισμού και της διακρατικής συνεργασίας για τη δημιουργία μιας Ευρώπης σταθερότητας και ευημερίας. Συνέβαλε στη δημιουργία της τελωνειακής ένωσης της Μπενελούξ, μεταξύ Βελγίου, Κάτω Χωρών και Λουξεμβούργου, ένα πείραμα που αποδείχθηκε εξαιρετικά χρήσιμο για την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Η διαδικασία συγκρότησης αυτής της ένωσης μεταξύ των τριών μικρών κρατών αποτέλεσε έκτοτε το πρότυπο για τη δημιουργία της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. EL Νεανικά χρόνια και ανάδειξη στην πολιτική σκηνή Ο Γιόζεφ Μπεχ γεννήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου του 1887 στο Ντίκιρχ του Λουξεμβούργου. Σπούδασε νομική στο Φράιμπουργκ της Ελβετίας και στο Παρίσι. Μετά το πέρας των σπουδών του το 1914 άνοιξε δικηγορικό γραφείο και, το ίδιο έτος, εξελέγη βουλευτής στη Βουλή των Αντιπροσώπων του Λουξεμβούργου με το νεοϊδρυθέν Χριστιανικό Κόμμα. Το 1921 ο Μπεχ ανέλαβε υπουργός Εσωτερικών και Παιδείας. Το 1926 έγινε πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών και Γεωργίας. Στη διάρκεια της πρωθυπουργίας του, μεταξύ 1926 και 1936, ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση. Ο Μπεχ είχε πλήρη συναίσθηση της ζωτικής σημασίας που έχουν οι εξαγωγές για την οικονομία μιας χώρας. Το Λουξεμβούργο ήταν σε πολύ μεγάλο βαθμό εξαρτημένο από τη γειτονική Γερμανία, που ήταν ο βασικός εμπορικός εταίρος του. Ο Μπεχ προσπάθησε να περιορίσει στο μέτρο του δυνατού την οικονομική εξάρτηση του Λουξεμβούργου από τη Γερμανία. Στο πλαίσιο των προσπαθειών του να διευρύνει τις αγορές της χαλυβουργίας του Λουξεμβούργου διαπραγματεύτηκε για πρώτη φορά τη σύσφιξη της οικονομικής συνεργασίας και την τελωνειακή ένωση με το Βέλγιο και αργότερα με τις Κάτω Χώρες. Οι ουσιώδεις αυτές προσπάθειες κατέληξαν στη δημιουργία της Μπενελούξ κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Β Παγκόσμιος Πόλεμος Η ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στο Λουξεμβούργο στις 10 Μαΐου 1940 και ο Μπεχ, μαζί με άλλους υπουργούς και την αρχηγό του κράτους, τη Μεγάλη Δούκισσα Σαρλότ, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα και να σχηματίσουν εξόριστη κυβέρνηση στο Λονδίνο. Με την ιδιότητα του υπουργού Εξωτερικών, ο Μπεχ υπέγραψε τη συνθήκη Μπενελούξ το Η εμπειρία του από τη δημιουργία μιας οικονομικής ένωσης για την προώθηση της

8 ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, του κεφαλαίου, των αγαθών και των υπηρεσιών στην περιοχή έμελλε αργότερα να αποδειχθεί πολύτιμη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Καθ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, ο Μπεχ παρέμεινε στιγματισμένος από τις μνήμες του Α Παγκοσμίου Πολέμου και της κρίσης που επακολούθησε. Την εποχή εκείνη το Λουξεμβούργο κινδύνευσε να γίνει βορά των γειτονικών του χωρών κι αυτό το αίσθημα παντελούς αδυναμίας ανέδειξε τον Μπεχ σε θερμό υπέρμαχο του διεθνισμού. Εκπροσώπησε το Λουξεμβούργο σε όλες τις πολυμερείς διαπραγματεύσεις στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου και μετά τη λήξη του, και παρότρυνε τους συμπατριώτες του να δεχθούν την προσχώρηση του Μεγάλου Δουκάτου στους νεοπαγείς διεθνείς οργανισμούς: στη Μπενελούξ το 1944, στα Ηνωμένα Έθνη το 1946 και στο NATO το Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα Στις 9 Μαΐου 1950, υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου ήταν ο Μπεχ. Έχοντας συνειδητοποιήσει την ανάγκη συνεργασίας της χώρας του με τις γειτονικές χώρες στη βάση οικονομικών και πολιτικών συμφωνιών, χαιρέτισε με ενθουσιασμό την πρόταση που ανακοίνωσε την ημέρα εκείνη ο Γάλλος ομόλογός του, Ρομπέρ Σουμάν, για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ). Ήξερε ότι με τον τρόπο αυτό το Λουξεμβούργο θα αποκτούσε όχι μόνο τις ευκαιρίες που είχε ανάγκη, αλλά και μια θέση και μια φωνή στην Ευρώπη. Το κύρος του Λουξεμβούργου στην Ευρώπη ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο όταν έγινε δεκτή η πρόταση του Μπεχ έδρα της Ανώτατης Αρχής της ΕΚΑΧ να είναι το Λουξεμβούργο. Ως επόμενο βήμα, ο Μπεχ υποστήριξε τα σχέδια για τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας. Η πρόταση αυτή απορρίφθηκε από τη Γαλλία το 1954, αλλά δεν σήμανε σε καμία περίπτωση το τέλος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η Διάσκεψη της Μεσσήνης Ο Γιόζεφ Μπεχ προήδρευσε της Διάσκεψης της Μεσσήνης (1-3 Ιουνίου 1955), η οποία αργότερα κατέληξε στη Συνθήκη της Ρώμης, την ιδρυτική πράξη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Στο επίκεντρο της Διάσκεψης βρισκόταν ένα υπόμνημα που υποβλήθηκε από τις τρεις χώρες της Μπενελούξ, με την υπογραφή μεταξύ άλλων και του Μπεχ ως εκπροσώπου του Λουξεμβούργου. Το υπόμνημα ήταν ένας συνδυασμός γαλλικών και ολλανδικών προτάσεων για την ανάληψη νέων δράσεων στον τομέα των μεταφορών και της ενέργειας, ιδίως της πυρηνικής, καθώς και για τη δημιουργία μιας γενικής Κοινής Αγοράς, με έμφαση στην ανάγκη για μια Κοινή Αρχή με ουσιαστικές αρμοδιότητες. Με βάση την εμπειρία τους από τη Μπενελούξ και την Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, οι τρεις υπουργοί Εξωτερικών πρότειναν ένα σχέδιο που ανέπτυσσε περαιτέρω την άποψη του Ολλανδού υπουργού Μπέγιεν ότι η οικονομική συνεργασία είναι η οδός που θα οδηγήσει στην ευρωπαϊκή ενοποίηση. Η «έκθεση Σπάακ», όπως είναι γνωστή, από τον Βέλγο υπουργό Σπάακ, πρόεδρο της Επιτροπής που την συνέταξε, αποτέλεσε τη βάση για τη Διακυβερνητική Διάσκεψη στο πλαίσιο της οποίας προέκυψαν οι συνθήκες για την κοινή αγορά και τη συνεργασία στον τομέα της ατομικής ενέργειας, οι οποίες υπογράφηκαν στη Ρώμη στις 25 Μαρτίου Ο Μπεχ κρατώντας μια μηχανή λήψης απολαμβάνει μια στιγμή χαλάρωσης στη Διάσκεψη της Μεσσήνης το Το 1959, ο Μπεχ παρέδωσε το χαρτοφυλάκιο του υπουργού Εξωτερικών, το οποίο κατείχε από το Από το 1959 έως το 1964, διετέλεσε πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων. Εγκατέλειψε την πολιτική σκηνή σε ηλικία 77 ετών και πέθανε 11 χρόνια αργότερα, το Σήμερα θεωρείται ένας από τους ιδρυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω της συμβολής του στην ενοποίηση της Ευρώπης. Η περίπτωσή του μας δείχνει πώς μια μικρή χώρα όπως το Λουξεμβούργο μπορεί να διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στη διεθνή σκηνή.

9 Γιόχαν Βίλεμ Μπέγιεν: το σχέδιο για την κοινή αγορά Στέλεχος διεθνών τραπεζών, επιχειρηματίας και πολιτικός, ο Γιόχαν Βίλεμ Μπέγιεν ήταν ο Ολλανδός πολιτικός που με το «σχέδιο Μπέγιεν» έδωσε νέα πνοή στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στα μέσα της δεκαετίας του Γιόχαν Βίλεμ Μπέγιεν Nationaal Archief/Spaarnestad Photo Ο Μπέγιεν είναι από τις λιγότερο γνωστές ιδρυτικές μορφές της ΕΕ. Όσοι τον γνώριζαν, τον θαύμαζαν για τη γοητεία του, τον διεθνή προσανατολισμό του και την κοινωνική του άνεση. Στις Κάτω Χώρες, ως υπουργός Εξωτερικών, ο Μπέγιεν είχε σημαντική συμβολή στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Κατόρθωσε να πείσει τις απρόθυμες πολιτικές δυνάμεις στις Κάτω Χώρες, αλλά και στην Ευρώπη, να δεχθούν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Το «σχέδιο Μπέγιεν» που συνέταξε ήταν μια πρόταση για τελωνειακή ένωση και ευρεία οικονομική συνεργασία στο πλαίσιο μιας κοινής ευρωπαϊκής αγοράς. Τα κεντρικά στοιχεία της πρότασής του υιοθετήθηκαν με τις Συνθήκες της Ρώμης το 1957 και βρίσκονται έκτοτε στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. EL Νεανικά χρόνια Ο Γιόχαν Βίλεμ (Βιμ) Μπέγιεν γεννήθηκε στις 2 Μαΐου 1897 στην Ουτρέχτη της Ολλανδίας. Γόνος εύπορης οικογένειας, έζησε ξένοιαστα παιδικά χρόνια και πήρε διεθνή παιδεία, με έμφαση στη λογοτεχνία και τη μουσική. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στον εθνικό και διεθνή χρηματοπιστωτικό τομέα μετά την αποφοίτησή του από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης το Αρχικά εργάστηκε στο υπουργείο Οικονομικών των Κάτω Χωρών, το 1924 ωστόσο εισήλθε στον κόσμο των επιχειρήσεων και των τραπεζών. Αργότερα ανέλαβε τη θέση του προέδρου της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών και του διευθυντή της ολλανδοβρετανικής εταιρίας καταναλωτικών προϊόντων Unilever. Β Παγκόσμιος Πόλεμος Στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μπέγιεν εργαζόταν εξόριστος στο Λονδίνο για όσο διάστημα η χώρα του παρέμεινε υπό την κατοχή της ναζιστικής Γερμανίας. Το 1944 διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη Διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς, όπου τέθηκαν τα θεμέλια του μεταπολεμικού διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Από το 1946 διετέλεσε εκπρόσωπος των Κάτω Χωρών στο διοικητικό συμβούλιο της Παγκόσμιας Τράπεζας και από το 1948 στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Υπουργός Εξωτερικών Ο Μπέγιεν διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών των Κάτω Χωρών την περίοδο της ανασυγκρότησης μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη διάρκεια του πολέμου, ο Μπέγιεν είχε πειστεί απολύτως για την ανάγκη της πλήρους περιφερειακής οικονομικής συνεργασίας προκειμένου να μην επαναληφθεί μια οικονομική κρίση ανάλογη με αυτή της δεκαετίας του Σε ολόκληρη τη μεταπολεμική Ευρώπη οι ηγέτες είχαν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι η φρίκη του πολέμου και οι οικονομικές κρίσεις μπορούσαν να προληφθούν μόνο μέσω της διεθνούς συνεργασίας. Ορισμένες πρωτοβουλίες αποσκοπούσαν στην ανάπτυξη της συνεργασίας σε παγκόσμια κλίμακα, ο Μπέγιεν ωστόσο πίστευε ότι η περιφερειακή συνεργασία

10 είναι πιο αποτελεσματική. Τα πρώτα βήματα προς την οικονομική συνεργασία έγιναν το 1948 με το σχέδιο Μάρσαλ, ένα τεράστιο αμερικανικό πακέτο βοήθειας προς την Ευρώπη που απαιτούσε τον συντονισμό μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών σε οικονομικά ζητήματα στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ. Μετά τη Διακήρυξη Σουμάν στις 9 Μαΐου 1950, δημιουργήθηκε το 1952 η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα με στόχο την αποτροπή μιας νέας πολεμικής σύρραξης στην Ευρώπη. σε εθνικό επίπεδο και απαιτούν μια πιο διεθνιστική προσέγγιση. Παρά την επιφυλακτικότητα ή ακόμη και την κατηγορηματική αντίθεση μελών της ολλανδικής κυβέρνησης, κατόρθωσε να υποβάλει το σχέδιό του τόσο στις διαπραγματεύσεις για την Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα όσο και στις συζητήσεις για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα στις αρχές της δεκαετίας του Η κοινή αγορά Ο Μπέγιεν στη Διάσκεψη της Μεσσήνης, όπου παρουσίασε το σχέδιό του για οικονομική συνεργασία στην Ευρώπη. Το σχέδιο Μπέγιεν Ο Μπέγιεν ωστόσο διέβλεπε δυνατότητες ακόμη στενότερης συνεργασίας των ευρωπαϊκών λαών. Συνειδητοποίησε ότι θα ήταν δύσκολο να επιτευχθεί πολιτική ολοκλήρωση στη συγκεκριμένη συγκυρία και κατόρθωσε να πείσει τους ομολόγους του σε εθνικό και διεθνές επίπεδο ότι θα μπορούσε να επιτευχθεί περαιτέρω πρόοδος μέσω της στενότερης οικονομικής συνεργασίας, θεωρούσε δε ότι η πολιτική ενοποίηση θα ερχόταν ως επακόλουθο. Σε αυτό το πνεύμα συνέταξε το σχέδιο Μπέγιεν. Η πείρα του στον διεθνή χρηματοπιστωτικό και τραπεζικό τομέα του είχε διδάξει ότι ζητήματα όπως οι εμπορικοί φραγμοί ή η ανεργία δεν είναι εύκολο να επιλυθούν Αρχικά το σχέδιό του δεν έτυχε ευρείας υποστήριξης, κυρίως επειδή η τότε γαλλική κυβέρνηση δεν ενδιαφερόταν για περαιτέρω οικονομική ολοκλήρωση. Ωστόσο, μετά την αποτυχία συγκρότησης της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας λόγω μη κύρωσης της συνθήκης από το γαλλικό Κοινοβούλιο, η κατάσταση άλλαξε. Χωρίς την προοπτική υλοποίησης των σχεδίων περί αμυντικής ή πολιτικής κοινότητας, τα πράγματα οδηγούνταν σε αδιέξοδο. Έτσι επανήλθε στο προσκήνιο το σχέδιο Μπέγιεν. Κεντρικός άξονας του σχεδίου ήταν η αναγκαιότητα της πλήρους οικονομικής συνεργασίας, όχι μόνον στον τομέα του άνθρακα και του χάλυβα αλλά σε όλους τους τομείς. Η λύση, λοιπόν, ήταν μια κοινή αγορά για το σύνολο των διακινούμενων αγαθών, κατά τα πρότυπα της συνεργασίας μεταξύ Βελγίου, Κάτω Χωρών και Λουξεμβούργου μετά την υπογραφή της συνθήκης Μπενελούξ το Οι χώρες της Μπενελούξ, με την καθοδήγηση του Βέλγου υπουργού Πωλ Ανρί Σπάακ, συνδύασαν τις προτάσεις του Μπέγιεν με ένα γαλλικό σχέδιο για τη δημιουργία Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας και έδωσαν στον Μπέγιεν την ευκαιρία να εκθέσει το σχέδιό του στη Διάσκεψη της Μεσσήνης το Ο Μπέγιεν δήλωσε ότι η πολιτική ενοποίηση είναι αδιανόητη χωρίς μια κοινή αγορά, χωρίς κάποιες κοινές ευθύνες για την οικονομική και την κοινωνική πολιτική ή χωρίς μια υπερεθνική αρχή. Την άποψη αυτή συμμερίζονταν και άλλοι συμμετέχοντες στη Διάσκεψη. Το αποτέλεσμα ήταν η υπογραφή των Συνθηκών της Ρώμης τον Μάρτιο του 1957 από έξι κράτη και η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της Ευρατόμ. Ο ρόλος του Μπέγιεν παραγνωρίστηκε συχνά τα επόμενα χρόνια, αλλά το έργο του συνέβαλε σημαντικά στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης τη δεκαετία του Δικαιούται επάξια, επομένως, μια θέση ανάμεσα στις διαπρεπείς προσωπικότητες των ιδρυτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα μείνει στη μνήμη μας ως ο πολιτικός που έδωσε νέα ώθηση στην οικοδόμηση της Ευρώπης σε μια χρονική στιγμή που αυτό ήταν απολύτως απαραίτητο.

11 Ουίνστον Τσόρτσιλ: έκκληση για Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, πρώην στρατιωτικός, πολεμικός ανταποκριτής και πρωθυπουργός της Βρετανίας ( και ), ήταν από τους πρώτους που υποστήριξαν τη δημιουργία των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης». Μετά την εμπειρία του Β Παγκοσμίου Πολέμου, απέκτησε την πεποίθηση ότι μόνο μια ενωμένη Ευρώπη θα μπορούσε να εγγυηθεί την ειρήνη. Στόχος του ήταν η ριζική αντιμετώπιση των ευρωπαϊκών ασθενειών του εθνικισμού και της πολεμοκαπηλίας. Ουίνστον Τσόρτσιλ J.Russell & son/corbis Τα διδάγματα που άντλησε από την Ιστορία τα διατύπωσε στην περίφημη «Ομιλία προς τους φοιτητές» στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, το 1946: «Υπάρχει ένα φάρμακο που... θα μπορούσε μέσα σε λίγα χρόνια να κάνει όλη την Ευρώπη... ελεύθερη και... ευτυχισμένη. Το φάρμακο αυτό είναι να δημιουργήσουμε ξανά την ευρωπαϊκή οικογένεια, στον βαθμό που μπορούμε, και να της δώσουμε μια δομή ικανή να της εξασφαλίσει την ειρήνη, την ασφάλεια και την ελευθερία. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα είδος Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης.» Έτσι, ο άνθρωπος που υπήρξε η κινητήρια δύναμη της αντιχιτλερικής συμμαχίας έγινε ένθερμος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ιδέας. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ διακρίθηκε, επίσης, ως ζωγράφος και συγγραφέας. Το 1953 του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. EL Νεανικά χρόνια Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ γεννήθηκε στις 30 Νοεμβρίου Ήταν γόνος της αριστοκρατικής οικογένειας Σπένσερ-Τσόρτσιλ (Δούκες του Μάλμπορο), όμως η μητέρα του είχε γεννηθεί στην Αμερική. Τα παιδικά του χρόνια τα έζησε ως προνομιούχος και το 1888 άρχισε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Χάροου, ένα από τα καλύτερα εκπαιδευτήρια αρρένων του Λονδίνου. Εντούτοις, ως μαθητής δεν διακρίθηκε για τις επιδόσεις του ούτε για την αγάπη του για το σχολικό περιβάλλον. Αποφοίτησε το 1893 και χρειάστηκε να δώσει τρεις φορές εξετάσεις για να περάσει στην Ακαδημία Σάντχερστ, τη Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία. Πάντως, μετά την αποφοίτησή του ξεκίνησε μια λαμπρή στρατιωτική σταδιοδρομία. Κατά την πενταετία που ακολούθησε, πολέμησε σε τρεις ηπείρους, κέρδισε τέσσερα μετάλλια και έγινε μέλος του Τάγματος της Αξίας, συνέγραψε πέντε βιβλία και εξελέγη στο Κοινοβούλιο όλα αυτά πριν καν συμπληρώσει τα 26 του χρόνια. Πολιτική σταδιοδρομία Εκτός από αξιωματικός του βρετανικού στρατού, ο Τσόρτσιλ εργάστηκε και ως πολεμικός ανταποκριτής. Οι ανταποκρίσεις του για τον πόλεμο των Μπόερ έγιναν πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες όταν δραπέτευσε από στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου στη Νότιο Αφρική για να επιστρέψει στην Αγγλία το 1900 και να ασχοληθεί με την πολιτική. Εξελέγη στο Κοινοβούλιο και διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών και πρώτος λόρδος του Ναυαρχείου (υπουργός Ναυτικών) σε διάφορες κυβερνήσεις. Το 1915 αναγκάστηκε να υποβάλει την παραίτησή του λόγω μιας αποτυχημένης στρατιωτικής

12 εκστρατείας. Επέστρεψε στον Στρατό ως επικεφαλής των ανδρών του 6ου Τάγματος Σκότων Τυφεκιοφόρων στα χαρακώματα της Γαλλίας. Το 1917 σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση, στην οποία ανέλαβε τη θέση του υπουργού Στρατιωτικού Εφοδιασμού. Κατά τα επόμενα έτη και έως το 1929, ο Τσόρτσιλ πέρασε από πολύ σημαντικά υπουργικά αξιώματα, εκτός από αυτό του υπουργού Εξωτερικών. Το 1929 απομακρύνθηκε από το κόμμα του, το Κόμμα των Συντηρητικών. Ήταν η απαρχή μιας περιόδου στη ζωή του Τσόρτσιλ που έγινε γνωστή ως «τα χρόνια της ερήμου». Πολυγραφότατος, αφιερώθηκε στη συγγραφή άρθρων και βιβλίων τα οποία γνώρισαν πολλές εκδόσεις. Ο Τσόρτσιλ ήταν από τους πρώτους που αναγνώρισαν ότι ο Χίτλερ συνιστά σοβαρή απειλή πολύ πριν ξεσπάσει ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος και ο πρώτος που εξέφρασε τις ανησυχίες του. «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης» Το 1946, ο Τσόρτσιλ εκφώνησε άλλη μια περίφημη ομιλία στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, όπου υποστήριξε την ανάγκη να δημιουργηθούν οι «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης» και καλούσε τους Ευρωπαίους να στρέψουν τα νώτα τους στα δεινά του παρελθόντος και το βλέμμα τους προς το μέλλον. Δήλωσε ότι η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να άγεται και να φέρεται από τις δυνάμεις του μίσους και την αντεκδίκησης που γεννήθηκαν από τις πληγές του παρελθόντος και ότι το πρώτο βήμα για την ανασύσταση της «ευρωπαϊκής οικογένειας» της δικαιοσύνης, του ελέους και της ελευθερίας είναι η δημιουργία «ενός είδους Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Μόνον έτσι οι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι του μόχθου θα μπορέσουν να ξαναγευτούν τις απλές χαρές και τις ελπίδες που νοηματοδοτούν τη ζωή». Συμβούλιο της Ευρώπης Ο Τσόρτσιλ κάνει το σήμα της νίκης στη διάρκεια ομιλίας του στο Συνέδριο της Ευρώπης στη Χάγη το Β Παγκόσμιος Πόλεμος Το 1939 οι προβλέψεις του Τσόρτσιλ επαληθεύθηκαν με το ξέσπασμα του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1940 ανέλαβε την πρωθυπουργία της Βρετανίας και καθοδήγησε τον λαό τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν, μεταδίδοντάς του αισιοδοξία και αποφασιστικότητα με τους εμπνευσμένους λόγους του. Η κατηγορηματική του άρνηση να δεχθεί το ενδεχόμενο της ήττας ή να διαπραγματευτεί με τους Ναζί ενέπνευσε τη βρετανική αντίσταση, ιδίως στην αρχή του πολέμου όταν η Βρετανία αντιστεκόταν στον Χίτλερ χωρίς συμμάχους. Παρ όλα αυτά, έχασε τις εκλογές μετά το τέλος του πολέμου. Αυτό που δεν έχασε, όμως, ήταν η ικανότητά του να ερμηνεύει και να προβλέπει σωστά τις μελλοντικές εξελίξεις, όπως αποδείχθηκε και από την περίφημη ομιλία του στο Φούλτον του Μισούρι σχετικά με την κομμουνιστική απειλή που ενσάρκωνε η Σοβιετική Ένωση, όπου χρησιμοποίησε για πρώτη φορά την δικής του εμπνεύσεως έκφραση «σιδηρούν παραπέτασμα». Με την έκκληση για τη δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, ο Τσόρτσιλ υπήρξε ένας από τους πρώτους υποστηρικτές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ως μέσου αποτροπής της επανάληψης των φρικαλεοτήτων των δύο παγκοσμίων πολέμων. Το πρώτο βήμα, γι αυτόν, ήταν η ίδρυση ενός Συμβουλίου της Ευρώπης. Το 1948, συνήλθαν στη Χάγη, υπό την τιμητική προεδρεία του Τσόρτσιλ, 800 αντιπρόσωποι από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, στο πλαίσιο ενός εντυπωσιακού Συμβουλίου της Ευρώπης. Ήταν η απαρχή της ίδρυσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, στις 5 Μαΐου 1949, στην πρώτη σύνοδο του οποίου παρέστη και ο ίδιος ο Τσόρτσιλ. Η έκκλησή του για δράση θεωρείται ότι έδωσε ώθηση στην περαιτέρω ολοκλήρωση, που συμφωνήθηκε κατόπιν στη Διάσκεψη της Μεσσήνης το 1955 και οδήγησε στη Συνθήκη της Ρώμης δυο χρόνια αργότερα. Ο Τσόρτσιλ ήταν επίσης ο πρώτος που έθεσε προς συζήτηση το θέμα ενός «ευρωπαϊκού στρατού» με σκοπό την προστασία της ευρωπαϊκής ηπείρου και την ενίσχυση των θέσεων της ευρωπαϊκής διπλωματίας. Εξάλλου, το 1959 ιδρύθηκε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, την ιδέα για την ίδρυση του οποίου είχε υποστηρίξει ο Τσόρτσιλ μια δεκαετία νωρίτερα. Πηγή έμπνευσης για τους λαούς της Ευρώπης, ενοποιός παράγων στον αγώνα των συμμάχων κατά του Ναζισμού και του Φασισμού, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ αποτέλεσε κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και αγωνίστηκε σκληρά γι αυτήν.

13 Αλτσίντε ντε Γκάσπερι: εμπνευσμένος διαμεσολαβητής υπέρ της δημοκρατίας και της ελευθερίας στην Ευρώπη Από το 1945 μέχρι το 1953, με την ιδιότητα του πρωθυπουργού και του υπουργού των Εξωτερικών, ο Αλτσίντε ντε Γκάσπερι χάραξε την πορεία και το πεπρωμένο της Ιταλίας τα μεταπολεμικά χρόνια. Γεννήθηκε στην περιοχή του Τρεντίνο-Άλτο Άντιτζε (Νότιο Τυρόλο), που έως το 1918 ανήκε στην Αυστρία. Όπως και άλλοι διαπρεπείς πολιτικοί ηγέτες της γενιάς του, ο Αλτσίντε ντε Γκάσπερι ήταν ένθερμος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ενότητας. Οι εμπειρίες του από το φασιστικό καθεστώς και τον πόλεμο φυλακίστηκε από το 1927 έως το 1929 προτού βρει άσυλο στο Βατικανό τον έκαναν να πεισθεί ότι μόνο μια ενωμένη Ευρώπη μπορούσε να αποτρέψει την επανεμφάνισή τους. Αλτσίντε ντε Γκάσπερι Ανέλαβε επανειλημμένα πρωτοβουλίες για την ένωση της Δυτικής Ευρώπης και εργάστηκε για την υλοποίηση του σχεδίου Μάρσαλ και για τη σύσφιγξη των οικονομικών σχέσεων με τις ευρωπαϊκές χώρες, ιδίως με τη Γαλλία. Επιπλέον, υποστήριξε το σχέδιο Σουμάν για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα και συνέβαλε στην ανάπτυξη της ιδέας της κοινής ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής. EL Νεανικά χρόνια Ο Αλτσίντε ντε Γκάσπερι γεννήθηκε στις 3 Απριλίου Ο πατέρας του ήταν αστυνομικός με περιορισμένα οικονομικά μέσα. Μεγάλωσε στο Τρέντο, που την εποχή εκείνη ήταν μια από τις ιταλόφωνες περιοχές της μεγάλης, πολυεθνικής και πολυπολιτισμικής Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Καθώς δεν μπορούσε να σπουδάσει με υποτροφία σε ιταλικά Πανεπιστήμια, το 1900 πήγε στη Βιέννη για σπουδές φιλολογίας. Εκεί συμμετείχε ενεργά στο καθολικό φοιτητικό κίνημα. Στα φοιτητικά του χρόνια καλλιέργησε τις διαμεσολαβητικές ικανότητες που διέθετε και έμελλε να χρησιμοποιήσει με τόση επιτυχία στη διάρκεια της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Κατανοούσε απόλυτα, λόγου χάρη, ότι η εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα ήταν πιο σημαντική από τη μνησικακία και πίστευε στη σημασία της ουσίας και όχι των τύπων. Με την ολοκλήρωση των σπουδών του το 1905, επέστρεψε στο Τρεντίνο και έγινε συντάκτης της εφημερίδας La Voce Cattolica. Την ίδια εποχή ξεκίνησε και η πολιτική του δράση στην Unione Politica Popolare del Trentino. Το 1911 εξελέγη αντιπρόσωπος του Τρεντίνο στην αυστριακή Βουλή των Αντιπροσώπων. Από τη θέση αυτή αγωνίστηκε για τα δικαιώματα της ιταλικής μειονότητας. Η εμπειρία του Α Παγκοσμίου Πολέμου και το «Idee Ricostruttive» Ο ντε Γκάσπερι τήρησε πολιτικά ουδέτερη στάση στη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου, αν και έβλεπε με συμπάθεια τις προσπάθειες του Βατικανού για τον τερματισμό του πολέμου. Με τη λήξη του Α Παγκοσμίου Πολέμου το 1918, η γενέτειρα του ντε Γκάσπερι πέρασε στην Ιταλία. Ένα χρόνο αργότερα, ο ντε Γκάσπερι ίδρυσε μαζί με άλλους το Ιταλικό Λαϊκό Κόμμα (Partito Popolare Italiano PPI), με το οποίο εξελέγη βουλευτής το Η ενίσχυση των φασιστικών δυνάμεων στην ιταλική κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Μουσολίνι είχε ως αποτέλεσμα την απροκάλυπτη χρήση βίας σε βάρος των

14 μελών του Λαϊκού Κόμματος και τον εκφοβισμό τους. Το 1926 το Λαϊκό Κόμμα κηρύχθηκε εκτός νόμου και διαλύθηκε. Ο ντε Γκάσπερι συνελήφθη το 1927 και καταδικάστηκε σε φυλάκιση τεσσάρων ετών. Με τη βοήθεια του Βατικανού αφέθηκε ελεύθερος μετά από κράτηση 18 μηνών. Βρήκε άσυλο εντός των τειχών του Βατικανού, όπου εργάστηκε ως βιβλιοθηκονόμος επί 14 χρόνια. Στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου έγραψε το Idee ricostruttive (Ιδέες για την ανασυγκρότηση), που έμελλε να γίνει το μανιφέστο του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, το οποίο ιδρύθηκε σε μυστική συνάντηση το Μετά την πτώση του φασιστικού καθεστώτος, ο ντε Γκάσπερι ανέλαβε την ηγεσία του κόμματος και διετέλεσε πρωθυπουργός οκτώ διαδοχικών κυβερνήσεων από το 1945 έως το Έως σήμερα εξακολουθεί να είναι ο μακροβιότερος πρωθυπουργός στην ιστορία της ιταλικής δημοκρατίας. Συμβολή στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) έναν χρόνο αργότερα. Ο ντε Γκάσπερι ανέλαβε πρώτος την προεδρεία της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης της ΕΚΑΧ το Ήταν επίσης υπερασπιστής και υπέρμαχος της κοινής ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής, παρότι το σχέδιο αυτό δεν υλοποιήθηκε τελικά. Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα Σε αυτά τα πρώτα βήματα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ο ντε Γκάσπερι ανέλαβε τον ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας, δύο χωρών που πολεμούσαν μεταξύ τους επί σχεδόν έναν αιώνα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του λειτούργησε ως πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Παρότι δεν πρόλαβε να δει τη γέννησή της πέθανε τον Αύγουστο του 1954 ο ρόλος του αναγνωρίστηκε ευρέως κατά την υπογραφή των Συνθηκών της Ρώμης το Στη διάρκεια της λεγόμενης «εποχής ντε Γκάσπερι» έγινε η ανασυγκρότηση της Ιταλίας, ψηφίστηκε δημοκρατικό Σύνταγμα, εδραιώθηκε η δημοκρατία στο εσωτερικό της χώρας και έγιναν τα πρώτα βήματα προς την ανασυγκρότηση της οικονομίας. Ο ντε Γκάσπερι υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της διεθνούς συνεργασίας. Ως κατ εξοχήν υπεύθυνος για τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση της Ιταλίας, πίστευε ακράδαντα στην ανάγκη η χώρα να αποκαταστήσει τον ρόλο της στο διεθνές προσκήνιο. Έτσι, εργάστηκε για την ίδρυση του Συμβουλίου της Ευρώπης και έπεισε την Ιταλία να συμμετάσχει στο αμερικανικό σχέδιο Μάρσαλ και να γίνει μέλος του NATO. Συνεργάστηκε στενά με τις ΗΠΑ σε μια εποχή κατά την οποία η Ιταλία είχε ένα από τα μεγαλύτερα κομμουνιστικά κόμματα στη Δυτική Ευρώπη. Οι καταβολές του, το γεγονός ότι υπήρξε μέλος μειονότητας, η εμπειρία του από τους πολέμους και από το φασιστικό καθεστώς έκαναν τον Αλτσίντε ντε Γκάσπερι να συνειδητοποιήσει την αναγκαιότητα της ευρωπαϊκής ενότητας για να επουλωθούν οι πληγές των δύο Παγκοσμίων Πολέμων και να αποτραπούν δια παντός οι φρικαλεότητες του παρελθόντος. Αντλούσε δύναμη από ένα ξεκάθαρο όραμα για μια Ένωση της Ευρώπης η οποία δεν θα υποκαθιστούσε τα κράτη, αλλά θα τους επέτρεπε να λειτουργούν συμπληρωματικά μεταξύ τους. Δημοκρατία, συναίνεση και ελευθερία Ο ντε Γκάσπερι θεωρούσε ότι ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος δίδαξε σε όλους τους Ευρωπαίους ότι «το μέλλον δεν θα οικοδομηθεί με τη βία ούτε με κατακτητικές βλέψεις, αλλά με την υπομονετική εφαρμογή δημοκρατικών μεθόδων, το εποικοδομητικό πνεύμα της συναίνεσης και τον σεβασμό της ελευθερίας». Αυτά δήλωσε κατά την παραλαβή του βραβείου «Καρλομάγνος» για την προσήλωσή του στην ευρωπαϊκή ιδέα το Το όραμά του ερμηνεύει και την ταχεία ανταπόκρισή του στην έκκληση του Ρομπέρ Σουμάν για μια ενωμένη Ευρώπη στις 9 Μαΐου 1950, η οποία είχε ως αποτέλεσμα Ο ντε Γκάσπερι ανταλλάσσει χειραψία με τον Γερμανό Καγκελάριο Κόνραντ Αντενάουερ το 1953 στη Ρώμη. Bettmann/CORBIS

15 Βάλτερ Χάλσταϊν: η δύναμη της διπλωματίας ως κινητήρια δύναμη για την ταχεία ευρωπαϊκή ολοκλήρωση Ο Βάλτερ Χάλσταϊν ήταν ο πρώτος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 1958 έως το 1967, ένας άνθρωπος ταγμένος στην ευρωπαϊκή ιδέα και από τους κύριους υπέρμαχους της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Βάλτερ Χάλσταϊν Ως Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Χάλσταϊν εργάστηκε για την ταχεία υλοποίηση της Κοινής Αγοράς. Δραστήριος, ενθουσιώδης και κάτοχος της τέχνης της πειθούς, έδωσε ώθηση στην ιδέα της ολοκλήρωσης ακόμη και μετά τη λήξη της θητείας του ως Προέδρου. Στη διάρκεια της θητείας του, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στη διαδικασία της ολοκλήρωσης. Ο άλλοτε υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας έγινε παγκοσμίως γνωστός για το «δόγμα Χάλσταϊν» ήδη στη δεκαετία του 1950, το οποίο διαμόρφωσε τη γερμανική εξωτερική πολιτική κατά τα επόμενα έτη και υποστήριζε βασικά τη σύνδεση της νεοπαγούς γερμανικής δημοκρατίας με τη Δυτική Ευρώπη. Νεανικά χρόνια και εμπειρία από τους πολέμους EL Γιος προτεστάντη ελεγκτή πολεοδόμου, ο Βάλτερ Χάλσταϊν γεννήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1901 στο Μάιντς, στη νοτιοδυτική Γερμανία. Αφού αποφοίτησε από το τοπικό γυμνάσιο, σπούδασε νομική και πολιτικές επιστήμες στη Βόννη, το Βερολίνο και το Μόναχο. Με την ολοκλήρωση των σπουδών του το 1925, άρχισε να εργάζεται ως βοηθός καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Το 1927 έγινε εξεταστής στο Πανεπιστήμιο του Ρόστοκ, στη βόρεια Γερμανία, και το 1929 ανέλαβε θέση λέκτορα εκεί. Έναν χρόνο αργότερα, ανέλαβε την έδρα του Ιδιωτικού Δικαίου και Δικαίου Επιχειρήσεων θέση την οποία έμελλε να διατηρήσει για τα επόμενα δέκα χρόνια. Έγινε ειδικός στον τομέα του, κέρδισε τον σεβασμό ως επιστήμονας και απέκτησε διεθνή φήμη ως πανεπιστημιακός δάσκαλος. Στη συνέχεια έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης, θέση την οποία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει γιατί κλήθηκε να υπηρετήσει στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις το 1942, παρότι εναντιωνόταν στον Ναζισμό. Μετά την εισβολή των Συμμάχων το 1944, ο Χάλσταϊν μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου «ίδρυσε» ένα είδος πανεπιστημίου εντός του στρατοπέδου για να επιμορφώνει τους συγκρατουμένους του σχετικά με νομικά θέματα και τα δικαιώματά τους. Μετά τον πόλεμο διορίστηκε Αντιπρύτανης στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης και το 1948 προσκλήθηκε ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν. Ήταν από τους πρώτους Γερμανούς επιστήμονες που προσκλήθηκαν από αμερικανικά πανεπιστήμια και η εμπειρία του στην Αμερική ενίσχυσε την πεποίθησή του ότι η Γερμανία έπρεπε να συμμετάσχει στις διεθνείς πρωτοβουλίες που αποσκοπούσαν στην ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ των δημοκρατικών καθεστώτων μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Η συμμετοχή σε διεθνείς συμμαχίες όπως τα Ηνωμένα Έθνη και το NATO ήταν, κατά την άποψή του, κομβικής σημασίας για την επάνοδο της Γερμανίας στο διεθνές προσκήνιο. Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα Άριστος διπλωμάτης, ο Χάλσταϊν είχε συνειδητοποιήσει την ανάγκη για ευρωπαϊκή ενότητα. Οι εξειδικευμένες γνώσεις του και η εμπειρία του στον τομέα έκαναν τον τότε Γερμανό Καγκελάριο Κόνραντ

16 Αντενάουερ να τον διορίσει επικεφαλής της αντιπροσωπείας που πρωτοστάτησε στις διαπραγματεύσεις στη Διάσκεψη Σουμάν για τη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα το Εκείνο το διάστημα συνεργάστηκε στενά με τον Ζαν Μονέ, τον Γάλλο ομόλογό του. Σύντομα αντιλήφθηκαν και οι δύο ότι συμφωνούσαν επί θεμελιωδών θεμάτων όσον αφορά την ανάγκη ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης προκειμένου η Ευρώπη να καταστεί και πάλι ευημερούσα. Το 1951, ο Αντενάουερ διόρισε τον Χάλσταϊν ομοσπονδιακό υπουργό Εξωτερικών. Από τη θέση αυτή συμμετείχε όχι μόνο στην ίδρυση της ΕΚΑΧ, αλλά και σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα για την κοινή διαχείριση των προϋπολογισμών, των δυνάμεων και των εξοπλιστικών πολιτικών των χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Συμμετείχε επίσης στις διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ για την καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων στους Εβραίους και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της στρατηγικής εξωτερικών σχέσεων της Γερμανίας. Αυτό που αργότερα θα γινόταν γνωστό ως «δόγμα Χάλσταϊν» το 1955 ήταν μια αυστηρή πολιτική συμφωνία που προέβλεπε ότι η Δυτική Γερμανία δεν θα συνάπτει διπλωματικές σχέσεις οιασδήποτε μορφής με κράτη τα οποία αναγνωρίζουν την Ανατολική Γερμανία (Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας). Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα Κατά τον Χάλσταϊν, η αποτυχία δημιουργίας της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας το 1954 συνιστούσε μείζονα και σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Γερμανίας και της Δυτικής Ευρώπης, δεδομένου ότι θα ήταν ευκολότερο η Σοβιετική Ένωση να διευρύνει την επιρροή της σε μια διαιρεμένη Ευρώπη. Για τον λόγο αυτό, εστίασε τις προσπάθειές του στη διαδικασία της οικονομικής και όχι της πολιτικής ολοκλήρωσης. Έγινε ένθερμος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ενότητας μέσω της δημιουργίας μιας Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Τα πρώτα βήματα προς την οικονομική ολοκλήρωση που θα καθιστούσε δυνατή την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, αγαθών και υπηρεσιών έγιναν στη Διάσκεψη της Μεσσήνης το Αν και ο Χάλσταϊν αρχικά επιδίωκε την ολοκλήρωση σε όλους τους τομείς και μάλιστα το ταχύτερο δυνατόν, η πολιτική πραγματικότητα της εποχής τον έκανε να αναγνωρίσει ότι η σταδιακή ολοκλήρωση των αγορών των κρατών μελών θα ήταν η πλέον επωφελής επιλογή για όλους. Το 1958 τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη της Ρώμης και ο Χάλσταϊν επελέγη ως ο πρώτος Πρόεδρος της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Πρόεδρος της Επιτροπής Ο Χάλσταϊν είχε συνειδητοποιήσει πλέον ότι η ολοκλήρωση δεν επρόκειτο να επιτευχθεί τόσο σύντομα όσο θα επιθυμούσε, ωστόσο ως Πρόεδρος της Επιτροπής πρωτοστάτησε στην επιτάχυνση της διαδικασίας ολοκλήρωσης κατά τα επόμενα έτη. Στη διάρκεια της θητείας του, λόγου χάρη, που έγινε γνωστή και ως «περίοδος Χάλσταϊν», ξεκίνησε την ενοποίηση του ευρωπαϊκού δικαίου, που έμελλε να έχει σημαντικές συνέπειες για την εθνική νομοθεσία. Υπέρμαχος μιας ομοσπονδιακής Ευρώπης με ισχυρή Επιτροπή και ισχυρό Κοινοβούλιο (ώστε η Ένωση να μην παίζει συνεχώς ρόλο κομπάρσου μπροστά στις εθνικές κυβερνήσεις), είναι σαφές ότι συμμεριζόταν απόλυτα τον στόχο για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα που απέρρεε από το όραμα της ενωμένης Ευρώπης το οποίο διατύπωνε η Διακήρυξη Σουμάν της 9ης Μαΐου Εκείνη την εποχή, όμως, ο Γάλλος Πρόεδρος ντε Γκωλ είχε διαφορετική άποψη. Ενώ ο Χάλσταϊν πίστευε ότι θα έπρεπε να επιδιωχθεί η ομοσπονδία, με παραχώρηση μεγάλου μέρους των εθνικών αρμοδιοτήτων και της εθνικής εξουσίας στην Ένωση, ο ντε Γκωλ πίστευε ότι η Ευρώπη έπρεπε να ακολουθήσει την οδό της συνομοσπονδίας, να γίνει μια «Ευρώπη των κρατών», με τα κράτη μέλη να διατηρούν περισσότερες αρμοδιότητες. Οι διαφορές που συσσωρεύονταν σταδιακά μεταξύ γαλλικής κυβέρνησης και άλλων κρατών μελών επί σειράς θεμάτων που άπτονταν αυτής της θεμελιώδους διχογνωμίας, οδήγησαν στην «κρίση της άδειας καρέκλας» το 1965, οπότε η Γαλλία απέσυρε όλους τους εκπροσώπους της από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα για ένα διάστημα, έως την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης. Ο Χάλσταϊν ως Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εκφωνεί λόγο στις Κάτω Χώρες το Χωρίς τον μεταδοτικό ενθουσιασμό, τα διπλωματικά και διαπραγματευτικά προσόντα και τη δύναμη της πειθούς του Χάλσταϊν, η ταχεία ευρωπαϊκή ολοκλήρωση που παρατηρήθηκε στη διάρκεια της θητείας του θα ήταν αδύνατη. Nationaal Archief/Spaarnestad Photo

17 Σίκο Μάνσχολτ: αγρότης, αντιστασιακός και πραγματικός Ευρωπαίος Ο Σίκο Μάνσχολτ ήταν αγρότης, συμμετείχε στην ολλανδική Αντίσταση στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ασχολήθηκε με την πολιτική στη χώρα του και ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος Eπίτροπος αρμόδιος για θέματα γεωργίας. Οι ιδέες του Μάνσχολτ έθεσαν τις βάσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μιας από τις σημαντικότερες πολιτικές της από την ίδρυσή της. Έχοντας ζήσει ο ίδιος τη φρίκη του λιμού στις Κάτω Χώρες στα τέλη του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν πεπεισμένος ότι η Ευρώπη έπρεπε να γίνει αυτάρκης ούτως ώστε να εγγυάται σε όλους τους πολίτες τον αδιάλειπτο εφοδιασμό με τρόφιμα σε προσιτές τιμές. Κεντρικός άξονας του σχεδίου Μάνσχολτ για την πρώιμη Κοινή Αγροτική Πολιτική ήταν η ενθάρρυνση της παραγωγικότητας στον αγροτικό τομέα. Προέβλεπε συστήματα με τα οποία οι παραγωγοί λάμβαναν εγγυημένη κατώτατη τιμή για τα προϊόντα τους και παρείχε κίνητρα για Σίκο Μάνσχολτ αύξηση της παραγωγής. Ο φιλοευρωπαϊκός του προσανατολισμός, η αποφασιστικότητά του και το ξεκάθαρο όραμά του για το μέλλον σε συνδυασμό με τη βούληση να οικοδομήσει ένα κοινό μέλλον του έδωσαν επάξια τον τίτλο του πραγματικού Ευρωπαίου. Νεανικά χρόνια EL Β Παγκόσμιος Πόλεμος Γόνος στρατευμένης κοινωνικά οικογένειας που είχε μια ανθηρή αγροτική εκμετάλλευση στο Χρόνιγκεν, στις βόρειες Κάτω Χώρες, ο Σίκο Μάνσχολτ γεννήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου Ο πατέρας του ήταν ενεργό μέλος του ολλανδικού Σοσιαλιστικού Κόμματος και σημαντικός σύμβουλος του κόμματος σε αγροτικά θέματα. Η μητέρα του, κόρη δικαστή, ήταν μια από τις πρώτες γυναίκες που σπούδασαν πολιτικές επιστήμες στις Κάτω Χώρες και οργάνωνε συχνά πολιτικές συγκεντρώσεις για γυναίκες. Μετά το Γυμνάσιο, ο Μάνσχολτ ήθελε να ασχοληθεί με τη γεωργία. Ο πατέρας του όμως, που είχε ήδη μισθώσει κτήματα για τον άλλο του γιο, δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να κάνει το ίδιο και για τον Σίκο. Παρ όλα αυτά, με την ελπίδα να ξεκινήσει μια σταδιοδρομία στον αγροτικό τομέα, ο Μάνσχολτ πήγε στις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες (τη σημερινή Ινδονησία) και άρχισε να εργάζεται σε μια φυτεία τσαγιού. Δεν κατάφερε όμως να προσαρμοστεί στο εκεί αποικιακό σύστημα και επέστρεψε στις Κάτω Χώρες το Έναν χρόνο αργότερα κατάφερε να αποκτήσει ένα κτήμα στα πόλντερ του Βίρινγκεμερ, παντρεύτηκε και έζησε μια αγροτική ζωή έως το ξέσπασμα του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Στη διάρκεια του πολέμου, ο Μάνσχολτ συμμετείχε ενεργά στην ολλανδική Αντίσταση κατά των γερμανών Ναζί εισβολέων. Τα πρώτα χρόνια έκρυβε φυγάδες στο αγρόκτημά του και διακινούσε απόρρητες πληροφορίες, αργότερα όμως έφθασε να διαχειρίζεται ένα εκτεταμένο δίκτυο διανομής που εφοδίαζε με τρόφιμα ανθρώπους οι οποίοι είχαν βγει στην παρανομία στις δυτικές περιοχές της χώρας. Μετά τον πόλεμο, σε ένδειξη αναγνώρισης της πείρας, του θάρρους και των οργανωτικών του ικανοτήτων, του προτάθηκε η θέση του υπουργού Γεωργίας, Αλιείας και Διανομής Τροφίμων στη νέα κυβέρνηση. Σε ηλικία 36 ετών, έγινε ο νεότερος έως τότε υπουργός στις Κάτω Χώρες. Ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα Αμέσως μετά τον πόλεμο, με τις σοβαρές ελλείψεις τροφίμων και την επισιτιστική κρίση να ελλοχεύει, το υπουργείο Γεωργίας ήταν ένα από τα σημαντικότερα υπουργεία. Ο Μάνσχολτ έλαβε σειρά μέτρων για την ταχεία αποκατάσταση των αποθεμάτων τροφίμων, ταυτόχρονα όμως είχε συναίσθηση της ανάγκης για βαθύτερο εκσυγχρονισμό της γεωργίας ώστε να αποτραπούν μελλοντικές

18 ελλείψεις και να διασφαλιστεί η επάρκεια. Θέσπισε κατώτατες τιμές για τα σημαντικότερα αγροτικά προϊόντα, ταυτόχρονα δε επέβαλε φόρους στις εισαγωγές και εφάρμοσε μέτρα στήριξης των εξαγωγών. Με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας, προώθησε επενδύσεις στην έρευνα, την κατάρτιση και τη συνένωση κλήρων με στόχο τη δημιουργία μεγαλύτερων και αποδοτικότερων αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Μια Κοινή Αγροτική Πολιτική για την Ευρώπη Αταλάντευτος φεντεραλιστής, ο Μάνσχολτ οραματιζόταν μια κοινή αγροτική πολιτική για την Ευρώπη. Το 1950 κατάρτισε σχέδιο για μια κοινή αγορά αγροτικών προϊόντων στην Ευρώπη, με μια υπερεθνική διοικητική δομή. Το σχέδιο, όμως, αποδείχθηκε υπερβολικά φιλόδοξο για την εποχή του και δεν υλοποιήθηκε. Αργότερα ωστόσο αναβίωσε και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την αγροτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Μετά από δωδεκάμισι χρόνια στον υπουργικό θώκο, ο Μάνσχολτ βρήκε την ευκαιρία να προωθήσει τα σχέδιά του για κοινή πολιτική όταν ανέλαβε τη θέση του Επιτρόπου αρμόδιου για θέματα γεωργίας στην πρώτη Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Το 1957 είχε ιδρυθεί η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα με τη Συνθήκη της Ρώμης, η οποία προέβλεπε τη δημιουργία κοινής αγοράς στην Ευρώπη σε τρία στάδια διάρκειας τεσσάρων ετών έκαστο. Πολλοί θεωρούσαν αυτό το δωδεκαετές σχέδιο εξαιρετικά μεγαλεπήβολο και πιθανολογούσαν την αποτυχία του, ιδίως ως προς τα μέτρα για τον αγροτικό τομέα, που συναντούσαν και τις μεγαλύτερες αντιδράσεις. Ο Μάνσχολτ όμως, χωρίς να χάσει την αισιοδοξία του, έπιασε δουλειά. Τα σχέδιά του προέβλεπαν συμφωνία για ένα συνδυασμό άμεσων επιδοτήσεων στην παραγωγή και τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, με μηχανισμούς στήριξης των τιμών, μεταξύ άλλων εγγυημένες κατώτατες τιμές αλλά και δασμούς και ποσοστώσεις στις εισαγωγές ορισμένων αγαθών από τρίτες χώρες. Με τον τρόπο αυτό θα δίνονταν κίνητρα για αύξηση της παραγωγικότητας στον αγροτικό τομέα, ούτως ώστε οι καταναλωτές να εφοδιάζονται αδιάλειπτα με τρόφιμα σε προσιτές τιμές και να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του αγροτικού τομέα της ΕΕ. Το σχέδιο Μάνσχολτ Τα σχέδια του Μάνσχολτ αρχικά συνάντησαν αρκετές αντιδράσεις από τους αγρότες και τους πολιτικούς εκπροσώπους τους, οι οποίοι πίστευαν ακράδαντα ότι αυτή η κοινή προσέγγιση θα απειλούσε τα εισοδήματά τους και ότι μόνο οι μεγάλοι αγρότες θα ήταν σε θέση να επιβιώσουν. Χρειάστηκε να ξεπεραστούν πολλά εμπόδια για να επιτευχθεί συμφωνία επί της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής, ωστόσο ο Μάνσχολτ επέμεινε και το 1968 η Επιτροπή δημοσίευσε το «Υπόμνημα για τη μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής», γνωστό και ως «σχέδιο Μάνσχολτ». Κεντρικό μήνυμα του Σχεδίου ήταν ότι, για να επιτευχθεί η άνθιση της αγροτικής παραγωγής, οι αγρότες έπρεπε να εκσυγχρονιστούν. Ο εκσυγχρονισμός θα ήταν εγγύηση της παραγωγικότητας και θα έδινε τη δυνατότητα στους αγρότες να γίνουν αυτάρκεις. Η αγροτική πολιτική σημείωσε απόλυτη επιτυχία ως προς την επίτευξη του αρχικού της στόχου, της ενίσχυσης της επισιτιστικής αυτάρκειας της Ευρώπης. Ωστόσο, στα 50 χρόνια της ύπαρξής της, υπέστη σημαντικές αλλαγές για να προσαρμοστεί στους νέους καιρούς. Ήδη έως τη δεκαετία του 1970 τα αποτελέσματα της πολιτικής ήταν τόσο καλά που συχνά παρατηρούνταν πλεονάσματα σε συγκεκριμένα αγροτικά προϊόντα. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, ο Μάνσχολτ υποστήριξε ένθερμα τη λήψη μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος ως κεντρικό στοιχείο της αγροτικής πολιτικής. Διετέλεσε Αντιπρόεδρος της Επιτροπής από το 1958 έως το 1972 και τέταρτος Πρόεδρός της από το 1972 έως το Στόχος του Μάνσχολτ ήταν να μην επαναληφθεί ποτέ ο φοβερός λιμός που έπληξε τον πληθυσμό της Ευρώπης τον τελευταίο χειμώνα του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Το σχέδιό του προέβλεπε την αποκατάσταση της αυτάρκειας της Ευρώπης και την άνθιση του ευρωπαϊκού αγροτικού τομέα σε πρωτοφανώς σύντομο χρονικό διάστημα. Ως Επίτροπος αρμόδιος για θέματα γεωργίας και ενθουσιώδης αγρότης ο ίδιος, ο Μάνσχολτ άνοιξε τον δρόμο για την Κοινή Αγροτική Πολιτική.

19 Ζαν Μονέ: η ενοποιητική δύναμη για τη γέννηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ο Γάλλος οικονομικός και πολιτικός σύμβουλος Ζαν Μονέ αφιέρωσε τη ζωή του στην ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αυτός ήταν ο εμπνευστής του «σχεδίου Σουμάν» που προέβλεψε τη συγχώνευση της βαριάς βιομηχανίας της Δυτικής Ευρώπης. Ο Μονέ καταγόταν από την περιοχή του Κονιάκ στη Γαλλία. Όταν τελείωσε το σχολείο σε ηλικία 16 ετών, ταξίδεψε στο εξωτερικό ως έμπορος κονιάκ και αργότερα ως τραπεζίτης. Κατά τη διάρκεια και των δύο παγκοσμίων πολέμων, κατείχε υψηλές θέσεις στον τομέα του συντονισμού της βιομηχανικής παραγωγής στη Γαλλία και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ζαν Μονέ Με την ιδιότητα του ανώτατου συμβούλου της γαλλικής κυβέρνησης, ο Μονέ ήταν ο βασικός εμπνευστής της περίφημης «Διακήρυξης Σουμάν» της 9ης Μαΐου 1950, που οδήγησε στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) και, ως εκ τούτου, θεωρείται η ληξιαρχική πράξη γέννησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μεταξύ των ετών 1952 και 1955, ήταν ο πρώτος πρόεδρος του εκτελεστικού οργάνου της ΕΚΑΧ. Νεανικά χρόνια EL Ο Ζαν Ομέρ Μαρί Γκαμπριέλ Μονέ γεννήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 1888 στην πόλη Κονιάκ της Γαλλίας. Όταν τελείωσε το σχολείο σε ηλικία 16 ετών, ο πατέρας του τον έστειλε στο Λονδίνο για να εργαστεί ως έμπορος κονιάκ στην οικογενειακή επιχείρηση. Είχε ήδη καταλάβει ότι ο γιος του διέθετε μοναδικές ικανότητες στην ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων που τον καθιστούσαν το ιδανικό πρόσωπο για μια διεθνή επιχειρηματική σταδιοδρομία. Και πράγματι, από πολύ νεαρή ηλικία, ο Μονέ ταξίδεψε σε διάφορες χώρες ως σεβαστός και πετυχημένος επιχειρηματίας. Α Παγκόσμιος Πόλεμος Η αίτησή του να καταταγεί στον στρατό απορρίφθηκε για λόγους υγείας το Προκειμένου να υπηρετήσει τη χώρα του με άλλον τρόπο, υπέβαλε στη γαλλική κυβέρνηση πρόταση για τον καλύτερο συντονισμό της διάθεσης των πολεμικών εφοδίων με τη Βρετανία. Η πρότασή του εγκρίθηκε και ο Γάλλος Πρόεδρος του ανέθεσε την οικονομική διαμεσολάβηση μεταξύ της Γαλλίας και των συμμάχων της. Για τον επαγγελματισμό και τις ικανότητες που επέδειξε στη διάρκεια του πολέμου, σε ηλικία 31 ετών διορίστηκε αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας της Κοινωνίας των Εθνών με την ίδρυσή της το Μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1923, επέστρεψε στο Κονιάκ και κατόρθωσε να ξαναστήσει στα πόδια της την παρηκμασμένη οικογενειακή επιχείρηση. Κατά τα επόμενα έτη, αξιοποιώντας την πείρα του από τον διεθνή χρηματοπιστωτικό τομέα, συμμετείχε ενεργά στην εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών διαφόρων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ρουμανία και η Πολωνία, διετέλεσε σύμβουλος της κινεζικής κυβέρνησης σε θέματα αναδιοργάνωσης του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας και ίδρυσε μαζί με άλλους μια τράπεζα στο Σαν Φρανσίσκο. Β Παγκόσμιος Πόλεμος Με την έναρξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μονέ προσέφερε για άλλη μια φορά τις υπηρεσίες του στην πατρίδα από τη θέση του προέδρου μιας γαλλοβρετανικής επιτροπής που είχε συσταθεί

20 με σκοπό τον συντονισμό του παραγωγικού δυναμικού των δύο χωρών. Έπεισε τους ηγέτες Βρετανίας και Γαλλίας, Τσόρτσιλ και ντε Γκωλ, να προχωρήσουν σε πλήρη πολιτική ένωση των δύο χωρών για την επικράτηση επί του Ναζισμού, το σχέδιο όμως δεν ευοδώθηκε την τελευταία στιγμή. Το σχέδιο Μονέ Έκτοτε ο Μονέ προσέφερε τις υπηρεσίες του στη βρετανική κυβέρνηση ως απεσταλμένος της στις Ηνωμένες Πολιτείες, επιφορτισμένος με το καθήκον να εποπτεύει τις προμήθειες πολεμικών εφοδίων. Εντυπωσίασε τον αμερικανό πρόεδρο Ρούζβελτ και σύντομα έγινε έμπιστος σύμβουλός του. Του συνέστησε να αυξήσει την ικανότητα παραγωγής στρατιωτικού εξοπλισμού πριν καν οι ΗΠΑ εισέλθουν στον πόλεμο. Το 1943, ο Μονέ έγινε μέλος της Γαλλικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, η οποία λειτουργούσε ως εξόριστη de facto γαλλική κυβέρνηση στο Αλγέρι. Τότε διατύπωσε για πρώτη φορά ξεκάθαρα το όραμά του για την ένωση της Ευρώπης με στόχο την επίτευξη και τη διατήρηση της ειρήνης. Σε σύσκεψη της επιτροπής αυτής στις 5 Αυγούστου 1943, ο Μονέ δήλωσε: «Δεν πρόκειται να υπάρξει ειρήνη στην Ευρώπη εάν τα κράτη ανασυσταθούν στη βάση της εθνικής κυριαρχίας... Οι ευρωπαϊκές χώρες είναι πολύ μικρές για να εγγυηθούν στους λαούς τους την αναγκαία ευημερία και κοινωνική ανάπτυξη. Τα ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να συγκροτηθούν στο πλαίσιο ομοσπονδίας...» Το 1944 ανέλαβε τη σύνταξη του εθνικού σχεδίου εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης, με στόχο την αναζωογόνηση της γαλλικής οικονομίας και την ανοικοδόμηση της χώρας μετά τον πόλεμο. Η Διακήρυξη Σουμάν Μετά την αποδοχή και την εφαρμογή του σχεδίου του, άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι, παρά ταύτα, η ευρωπαϊκή ανασυγκρότηση και ολοκλήρωση δεν προχωρούσαν με τον ρυθμό που θα επιθυμούσε ο ίδιος ούτε προς την κατεύθυνση που εκείνος θεωρούσε σωστή. Στο μεταξύ οι διεθνείς εντάσεις αυξάνονταν και ο Μονέ συνειδητοποίησε ότι είχε φθάσει η στιγμή να γίνουν ουσιαστικά βήματα προς την ενότητα της Ευρώπης. Με τη βοήθεια των συνεργατών του άρχισε να επεξεργάζεται την ιδέα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Στις 9 Μαΐου 1950, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν εκφώνησε τη γνωστή «Διακήρυξη Σουμάν» εξ ονόματος της γαλλικής κυβέρνησης. Ιθύνων νους και συντάκτης της Διακήρυξης, με την οποία προτεινόταν να τεθεί το σύνολο της γαλλογερμανικής παραγωγής άνθρακα και χάλυβα υπό τη διαχείριση μιας Ανώτατης Αρχής, ήταν ο Μονέ. Το σκεπτικό ήταν ότι η από κοινού παραγωγή των πόρων αυτών από τις δύο ισχυρότερες χώρες της ηπείρου θα μπορούσε να αποτρέψει έναν νέο πόλεμο στο μέλλον. Η Διακήρυξη έτυχε θετικής ανταπόκρισης από τις κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Ιταλίας, των Κάτω Χωρών, του Βελγίου και του Λουξεμβούργου και έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, προάγγελου της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της μετέπειτα Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μετά την αποτυχημένη απόπειρα δημιουργίας της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας το 1954, ο Μονέ ίδρυσε την Επιτροπή Δράσης για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Η Επιτροπή είχε ως στόχο να αναβιώσει το πνεύμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και να καταστεί κύρια κινητήρια δύναμη πολλών εξελίξεων προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όπως η δημιουργία της Κοινής Αγοράς, το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα, οι σύνοδοι κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και η εκλογή των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με καθολική ψηφοφορία. Ο Ζαν Μονέ εγκαινιάζει την παραγωγή χυτοσιδήρου στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα. Παρότι δεν έκανε πανεπιστημιακές σπουδές και σε πείσμα των δύσκολων καιρών, ο Ζαν Μονέ ανέλαβε με επιτυχία πολλούς ρόλους: επιχειρηματίας διεθνούς εμβέλειας, τραπεζίτης, διπλωμάτης και πολιτικός. Ποτέ, όμως, δεν εξελέγη σε δημόσιο αξίωμα και συνεπώς δεν είχε επισήμως την πολιτική ισχύ να επιβάλει τις απόψεις του. Με το ταλέντο του να επιχειρηματολογεί και να πείθει κατόρθωσε να κάνει τους Ευρωπαίους ηγέτες να εργαστούν προς το κοινό συμφέρον και να αντιληφθούν τα οφέλη της συνεργασίας.