Αριστείδης Ν. Χατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών. Θεωρία Δικαίου και Θεσμών 4. Η Δίκαιη Κοινωνία

Transcript

1 Αριστείδης Ν. Χατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών Θεωρία Δικαίου και Θεσμών 4 Η Δίκαιη Κοινωνία Τμήμα Μ.Ι.Θ.Ε. Ιανουάριος 2017

2

3 Ωφελιμισμός Vilfredo Pareto ( ) John Hicks ( ) Nobel (1972) Nicholas Kaldor ( )

4 Τα κριτήρια του ωφελιμισμού Pareto superior/optimum δεν χάνει καμιά κερδίζει τουλάχιστον μία Kaldor/Hicks criterion αυτές που κερδίζουν, κερδίζουν περισσότερα από αυτά που χάνουν, αυτές που χάνουν

5 Oskar Lange (από το Σικάγο στη Βαρσοβία) F.A. Hayek Ιωσήφ Στάλιν Ludwig von Mises Oskar Lange

6 John Rawls ( )

7 John Rawls (1971), A Theory of Justice (Cambridge, MA: Harvard University Press). (1993), Political Liberalism (New York: Columbia University Press). (1999a), A Theory of Justice (Cambridge, MA: Harvard University Press, 2nd ed.). (1999b), The Law of Peoples (with The Idea of Public Reason Revisited ) (Cambridge, MA: Harvard University Press). (1999c), Collected Papers, Samuel Freeman, ed. (Cambridge, MA: Harvard University Press). (2000), Lectures on the History of Moral Philosophy, Barbara Herman, ed. (Cambridge, MA: Harvard University Press). (2001), Justice as Fairness: A Restatement, Erik Kelly, ed. (Cambridge, MA: Harvard University Press). (2007), Lectures on the History of Political Philosophy, Samuel Freeman, ed. (Cambridge, MA: Harvard University Press).

8 A Theory of Justice (1957/1971/1999/2001)

9 Σε τι οφείλεται η επιτυχία; Τι μπορεί να προσφέρει άλλη μια θεωρία δικαιοσύνης, άλλη μια ουτοπία; Γιατί η θεωρία του Rawls θεωρείται τόσο σημαντική και έχει (σε τόσο μεγάλο βαθμό) καθορίσει τη σχετική συζήτηση στην πολιτική θεωρία; Τις περισσότερες από τις πολυσυζητημένες ιδέες που ο Rawls παρουσιάζει στο έργο του (το διανοητικό πείραμα, το πέπλο της άγνοιας, το κριτήριο maximin, η λεξικογραφική αρχή) τις δανείστηκε από προγενέστερους ή σύγχρονούς του θεωρητικούς.

10 Λόγοι της επιτυχίας Το φιλόδοξο του εγχειρήματος Η κατασκευή ενός μοντέλου παρόμοιου με εκείνα της οικονομικής επιστήμης (π.χ. Coase theorem) Χρησιμοποιεί έννοιες και εργαλεία της οικονομικής επιστήμης και ιδιαίτερα της θεωρίας των αποφάσεων και των οικονομικών της ευημερίας (επιρροή Frank Knight) Κυρίως η προσπάθεια εξισορρόπησης τριών αρχών: της ελευθερίας, της ισότητας και της ευημερίας.

11 Βασικός στόχος του Rawls η δόμηση της δίκαιης κοινωνίας το θεσμικό υπόβαθρο μιας κοινωνίας όπου άνθρωποι με διαφορετικές αντιλήψεις, συμφέροντα και σκοπούς μπορούν να συνυπάρξουν, να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν ατομικά και κοινωνικά αγαθά

12 Φιλελεύθερη θεωρία Ο φιλελευθερισμός του είναι καθοριστικός για τις επιλογές του πίσω από το πέπλο της άγνοιας. Σε τέτοιο μάλιστα βαθμό που, όπως θα δούμε, ουσιαστικά του απαγορεύει να εφαρμόσει με συνέπεια το κριτήριο maximin.

13 Thus it seems that the principle of utility is incompatible with the conception of social cooperation among equals for mutual advantage. It appears to be inconsistent with the idea of reciprocity implicit in the notion of a well-ordered society. Or, at any rate, so I shall argue.

14 Πώς θα βρούμε τους κατάλληλους κανόνες; Φυσικό δίκαιο / φυσική τάξη πραγμάτων Αυθαίρετα Κοινωνικό Συμβόλαιο

15 Συμβολαιοκρατία Προβλήματα Το κοινωνικό συμβόλαιο είναι μύθος Γιατί να δεσμεύονται όσοι δεν συμφώνησαν μ αυτό, αλλά και οι μεταγενέστερες γενιές; Υποθετική συναίνεση (hypothetical consent)

16 Σύγχρονη Συμβολαιοκρατία ποια θα ήταν η μορφή της κοινωνίας η οποία θα θεμελιωνόταν στη συμφωνία (ή έστω στη συναίνεση) των έλλογων ανθρώπων; συγκεκριμένα, ποιοι θα ήταν οι θεσμοί μιας κοινωνίας που θα βασιζόταν σε εκ των προτέρων συμφωνία ορθολογικών ατόμων; ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ

17 Αλλά και πάλι.. Όσο ορθολογικοί (ή απλά λογικοί) κι αν είναι οι επίδοξοι συνταγματικοί νομοθέτες, οι όποιες επιλογές τους θα είναι αναγκαστικά υποκειμενικές, χρωματισμένες από την ιδεολογία τους, την εμπειρία τους και τα συμφέροντά τους. Ακόμα και αν οι θεσμοί της επιλεγούν με γνώμονα την αρχή της πλειοψηφίας και πάλι η μειοψηφία θα πρέπει να υπακούσει σε αρχές στις οποίες ποτέ δεν συναίνεσε. Επιπλέον, δεν επιλύεται το πρόβλημα της μη νομιμοποίησης της συγκεκριμένης συμφωνίας από τις επόμενες γενιές.

18 Adam Smith Theory of Moral Sentiments (1759, Sect.III.I.46) Ας υποθέσουμε ότι η αυτοκρατορία της Κίνας, με τους αμέτρητους κατοίκους της, καταστρεφόταν ολοκληρωτικά από έναν σεισμό, κι ας σκεφτούμε πώς ένας άνθρωπος στην Ευρώπη, ο οποίος δεν έχει κανενός είδους δεσμό μ αυτήν την περιοχή, θα επηρεαζόταν όταν μάθαινε γι αυτήν τη φοβερή καταστροφή. Φαντάζομαι, κατ αρχήν, θα εξέφραζε πολύ έντονα τη λύπη του για την ατυχία αυτών των δυστυχισμένων ανθρώπων και θα έκανε αρκετές μελαγχολικές σκέψεις για το εφήμερο της ανθρώπινης ζωής και τη ματαιότητα όλου του ανθρώπινου κόπου, που μπορεί να αφανιστεί τόσο άξαφνα. Ίσως, ακόμη, αν είναι άτομο που συνηθίζει να κάνει υπολογισμούς, να έκανε και κάποιες σκέψεις για τις συνέπειες που θα είχε αυτή η καταστροφή στην οικονομία της Ευρώπης αλλά και γενικότερα στο εμπόριο και τις συναλλαγές του υπόλοιπου κόσμου. Και όταν όλη αυτή η λεπτεπίλεπτη φιλοσοφία τελείωνε, όταν όλα αυτά τα ανθρωπιστικά συναισθήματα εκφράζονταν, θα συνέχιζε τις δουλειές ή την ευχαρίστησή του, την ανάπαυση ή την διασκέδασή του, με την ίδια ευκολία και ηρεμία, σαν να μην είχε συμβεί ποτέ ένα τέτοιο γεγονός. Η πιο επιπόλαιη ατυχία που μπορεί να συνέβαινε στον ίδιο, θα του προκαλούσε πολύ μεγαλύτερη ανησυχία. Αν ήξερε ότι θα χάσει το μικρό του δαχτυλάκι την επόμενη μέρα, απόψε δεν θα μπορούσε να κλείσει μάτι. Αλλά, δεδομένου ότι αυτούς δεν τους είχε δει ποτέ, θα αποκοιμηθεί νιώθοντας την πιο ζεστή ασφάλεια, παρά τον αφανισμό εκατοντάδων εκατομμυρίων αδερφών του, ενώ η καταστροφή τόσο τεράστιου πληθυσμού φαντάζει λιγότερο ανησυχητική γι αυτόν από τη δική του ασήμαντη ατυχία.

19 Το διανοητικό πείραμα Αρχική θέση (original position) Πέπλο της άγνοιας (veil of ignorance) τα άτομα δεν γνωρίζουν τίποτε που θα μπορεί να τους επηρεάσει (φύλο, πλούτο, φυλή, χρώμα, θρησκεία, υγεία, ικανότητες, φυσική ομορφιά)

20 Πίσω από το Πέπλο Ορθός Λόγος (rationality) Φόβος! Συνθήκες αβεβαιότητας (uncertainty) Απέχθεια στον κίνδυνο (risk-aversion) Λοταρία της φύσης (natural lottery) Αδιαφορία για τον άλλον (no envy) persons in the original position are assumed to take no interest in one another s interests

21

22 Justice as Fairness Η Δικαιοσύνη ως Ακριβοδικία Η επιλογή των αρχών της δικαιοσύνης γίνεται πίσω από ένα πέπλο άγνοιας. Έτσι εξασφαλίζεται ότι κανένας δεν θα πλεονεκτεί ή μειονεκτεί κατά την επιλογή των αρχών λόγω των συνεπειών της φυσικής τυχαιότητας ή της συγκυρίας των κοινωνικών περιστάσεων. Εφόσον όλοι βρίσκονται σε παρόμοια θέση και κανένας δεν μπορεί να σχεδιάσει αρχές προκειμένου να ευνοήσει την ιδιαίτερη κατάστασή του, οι αρχές της δικαιοσύνης θα είναι το αποτέλεσμα μιας ακριβοδίκαιης συμφωνίας ή διαπραγμάτευσης. Purity of heart, if one could attain it, would be to see clearly and to act with grace and self-command from this point of view.

23 Απόρριψη ωφελιμισμού Μια κοινωνία είναι ορθά διαρθρωμένη και, άρα, δίκαιη, όταν οι κύριοι θεσμοί της βρίσκονται διαρρυθμισμένοι με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται το μέγιστο καθαρό υπόλοιπο ικανοποίησης, υπολογιζόμενο αθροιστικά στο σύνολο των ατόμων που ανήκουν σε αυτήν. [Ωφελιμισμός] Φαίνεται αρκετά απίθανο ότι πρόσωπα που αντιλαμβάνονται εαυτόν ως ίσο και δικαιούνται να διεκδικήσουν την ικανοποίηση των αξιώσεών τους το ένα από το άλλο, θα συμφωνούσαν σε μια αρχή η οποία ενδέχεται να επιβάλλει πιο περιορισμένες βιοτικές προοπτικές για μερικούς, στο όνομα απλώς της απολαβής ποσοτικά μεγαλύτερων πλεονεκτημάτων από κάποιους άλλους.

24 Justice as Fairness Η Δικαιοσύνη ως Ακριβοδικία Οι αρχές της δικαιοσύνης συμφωνούνται σε μία αρχική κατάσταση που είναι ακριβοδίκαιη (fair). Fairness Μίγμα δικαιοσύνης, ισότητας και αμεροληψίας

25 Πολιτική, όχι μεταφυσική θεωρία Όχι μεταφυσική (με αξιώσεις οικουμενικής αλήθειας) αλλά πολιτική θεωρία (modus vivendi = «αμοιβαία κοσμοθεωρητική ανοχή»)* Η φιλοδοξία του είναι να προτείνει ένα σύνολο θεσμών που να επιτρέπουν στους ανθρώπους με διαφορετικές αντιλήψεις να συνυπάρχουν και να συνεργάζονται για το αμοιβαίο όφελος οι αρχές της δικαιοσύνης έχουν σαν σκοπό να εκφράσουν την «επάλληλη συναίνεση» (overlapping consensus = «ένα κοινό απόθεμα θεμελιωδών πολιτικών αξιών»)* * Κ. Παπαγεωργίου

26 Ένα πλαίσιο (αρκεί;) O Rawls προτείνει ένα φιλελεύθερο πλαίσιο που αφήνει τα άτομα ελεύθερα να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους και να διαμορφώσουν τα ίδια τις συνθήκες της ζωής τους με βάση τις δικές τους επιλογές. Η θεωρία του δηλαδή έχει να κάνει περισσότερο με τη δικαιοσύνη της διαδικασίας (του πλαισίου) και λιγότερο με τη δικαιοσύνη των αποτελεσμάτων. Γιατί να θεωρείται δίκαιο αυτό που προκύπτει από δίκαιες συνθήκες και όχι αυτό που καταλήγει σε δίκαια αποτελέσματα;

27 Maximin ελάχιστη εγγυημένη ευημερία θέση Α θέση Β θέση Δ θέση Γ Προσδοκώμενο όφελος (expected benefit) (Α * 50%) + (Γ * 50%) = (100 *.5) + (900 *.5) = = 500

28 Πρώτη αρχή First Principle. Each person has the same indefeasible claim to a fully adequate scheme of equal basic liberties, which scheme is compatible with the same scheme of liberties for all. Κάθε πρόσωπο έχει το ίδιο απαράγραπτο δικαίωμα στο πιο επαρκές σύστημα ίσων βασικών ελευθεριών που είναι συμβατό με ένα παρόμοιο σύστημα ελευθεριών για όλους.

29 Δεύτερη αρχή (αρχή της διαφοράς) Second Principle. Social and economic inequalities are to satisfy two conditions: first, they are to be attached to offices and positions open to all under conditions of fair equality of opportunity, and second, they are to be to the greatest benefit of the least advantaged members of society. Κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες πρέπει να ικανοποιούν δύο προϋποθέσεις: πρώτον, να συνδέονται με αξιώματα και θέσεις ανοικτές σε όλους, υπό συνθήκες ακριβοδίκαιης ισότητας ευκαιριών και δεύτερον να αποβαίνουν προς το μεγαλύτερο όφελος των λιγότερο ευνοημένων «Κάθε γενεά πρέπει όχι μόνο να προφυλάσσει τα αποκτήματα της πνευματικής καλλιέργειας και του πολιτισμού και να διατηρεί άθικτους τους δίκαιους θεσμούς, που έχουν καθιερωθεί, αλλά πρέπει επίσης, κάθε χρονική περίοδο, να βάζει στην άκρη το κατάλληλο ποσό πραγματικής κεφαλαιικής συσσώρευσης».

30 Πρώτος κανόνας προτεραιότητας (Η προτεραιότητα της ελευθερίας) First Priority Rule (The Priority of Liberty). The principles of justice are to be ranked in lexical order and therefore the basic liberties [TJ1 = liberty] can be restricted only for the sake of liberty. There are two cases: (a) a less extensive liberty must strengthen the total system of liberty shared by all; (b) a less than equal liberty must be acceptable to those with the lesser liberty. Οι αρχές της δικαιοσύνης πρέπει να ιεραρχούνται κατά λεξικογραφική διάταξη και, επομένως, οι βασικές ελευθερίες μπορούν να περιορίζονται μόνο χάριν της ελευθερίας. Υπάρχουν δύο περιπτώσεις: (α) μια λιγότερο εκτεταμένη ελευθερία πρέπει να ενισχύει το συνολικό σύστημα ελευθεριών που μοιράζονται όλοι (β) μια λιγότερο ίση ελευθερία πρέπει να γίνεται αποδεκτή απ αυτούς με τη μικρότερη ελευθερία.

31 Η λεξικογραφική διάταξη (lexicographical order)..αξιώνει, προκειμένου να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στη δεύτερη κατά τάξη αρχή, να ικανοποιήσουμε πρώτα την πρώτη, τη δεύτερη πριν εξετάσουμε την τρίτη κ.ο.κ. Μια αρχή δεν εισέρχεται στο παιχνίδι παρά μόνο αφότου οι προηγούμενές της είτε έχουν πλήρως ικανοποιηθεί είτε δεν διαθέτουν πεδίο εφαρμογής. Μια σειραϊκή (serial) διάταξη καταφέρνει, επομένως, να αποφύγει εντελώς το πρόβλημα της στάθμισης μεταξύ αρχών όσες αρχές καταλαμβάνουν πρότερη θέση, στο πλαίσιο της διάταξης αυτής, διαθέτουν ένα, τρόπον τινά, απόλυτο βάρος έναντι των επομένων, και ισχύουν χωρίς εξαιρέσεις. Η ελευθερία μπορεί να περιοριστεί μόνο προς χάριν της ίδιας της ελευθερίας. Αν δηλαδή περιοριστεί η ελευθερία ενός ατόμου, αυτό πρέπει να γίνει μόνο με σκοπό την αύξηση της συνολικής ελευθερίας και όχι για χάρη της ισότητας ή της μεγαλύτερης οικονομικής αποτελεσματικότητας. [Π]αραβιάσεις των βασικών ίσων ελευθεριών που προστατεύονται από την πρώτη αρχή, δεν μπορούν να δικαιολογηθούν ούτε να αντισταθμιστούν από μεγαλύτερα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. Αυτές οι ελευθερίες διαθέτουν ένα πεδίο εφαρμογής εντός του οποίου υπόκεινται σε περιορισμούς ή συμβιβασμούς μόνον όταν έρχονται σε αντίθεση με άλλες βασικές ελευθερίες.

32 Δεύτερος κανόνας προτεραιότητας (Η προτεραιότητα της δικαιοσύνης έναντι της αποτελεσματικότητας και της ευημερίας) Second Priority Rule (The Priority of Justice over Efficiency and Welfare). The second principle of justice is lexically prior to the principle of efficiency and to that of maximizing the sum of advantages; and fair opportunity is prior to the difference principle. There are two cases: (a) an inequality of opportunity must enhance the opportunities of those with the lesser opportunity; (b) an excessive rate of saving must on balance mitigate the burden of those bearing this hardship. Η δεύτερη αρχή της δικαιοσύνης προηγείται λεξικογραφικά της αρχής της αποδοτικότητας και της μεγιστοποίησης του συνόλου των πλεονεκτημάτων και η αρχή των ακριβοδίκαιων ευκαιριών προηγείται της αρχής της διαφοράς. Υπάρχουν δύο περιπτώσεις: (α) μια ανισότητα ευκαιριών πρέπει να επαυξάνει τις ευκαιρίες εκείνων με τις λιγότερες ευκαιρίες (β) ένας υπέρμετρος βαθμός αποταμίευσης πρέπει να μετριάζει εν συνόλω το βάρος εκείνων που υφίστανται αυτή την στέρηση.

33 Βασικές ελευθερίες πολιτική ελευθερία (το δικαίωμα ψήφου και κατοχής δημοσίων αξιωμάτων) ελευθερία του λόγου και του συνέρχεσθαι ελευθερία της συνείδησης και ελευθερία της σκέψης προσωπική ελευθερία (η οποία περιλαμβάνει την ελευθερία από ψυχολογικό καταναγκασμό και από προσβολή της σωματικής ακεραιότητας) δικαίωμα της ιδιοκτησίας* ελευθερία από αυθαίρετη σύλληψη και κατάσχεση, όπως ορίζεται από την έννοια του κράτους δικαίου * μπορεί να περιοριστεί προς χάριν της ισότητας

34 Αξίες Βασικές ελευθερίες Κοινωνική Δικαιοσύνη Οικονομική Αποτελεσματικότητα

35 Michael Sandel (1998) απομόνωση του ατόμου πίσω από το πέπλο μπορεί να θεωρηθεί πρόσωπο ένα άτομο απογυμνωμένο από κάθε σύνδεσμο με την οικογένειά του και την κοινότητά του; Η ίδια η έννοια του ατόμου δεν αποτελεί μια κοινωνική κατασκευή; Πώς μπορεί να σκεφτεί ορθολογικά χωρίς ίχνος κοινωνικής εμπειρίας;

36 Susan Moller Okin ( ) Ο Άνδρας πίσω από το πέπλο Δεν σέβονται όλοι οι πολιτισμοί τα άτομα όσο οι φιλελεύθερες κοινωνίες. Η πολυπολιτισμικότητα είναι σχεδόν πάντα αντίθετη με το φιλελεύθερο φεμινισμό. Μια κουλτούρα που δεν σέβεται τα δικαιώματα των γυναικών δεν αξίζει να τη σεβόμαστε, ούτε να αναγνωρίζουμε συλλογικά δικαιώματα στα μέλη της

37 Αναλυτικός Μαρξισμός G.A. Cohen ( ) John Roemer

38 Jobs! Jim Clifton (CEO of Gallup), 2007: From all Gallup s data, which have been gathered from asking the whole world questions on virtually everything, the most profound finding is this: The primary will of the world is no longer about peace or freedom or even democracy; it is not about having a family, and it is neither about God nor about owning a home or land. The will of the world is first and foremost to have a good job.

39 Maximin Είναι κριτήριο ευημεριστικό και μεγιστοποιητικό! Οι βασικές ελευθερίες και η ισότητα αντιμετωπίζονται ινστρουμενταλιστικά Μπορεί να οδηγήσει στη μείωση της ελευθερίας

40 Maximin Είναι ευημεριστικό διότι τα άτομα τελικά το επιλέγουν για καθαρά ευημεριστικούς λόγους Παράδειγμα (100 * 50%) + (-100 * 50%) = 0 (1000 * 50%) + (-900 * 50%) = 50 RA > 50 (1000 * 50%) + (-900 * 50%) RA < 0 RA: απέχθεια στον κίνδυνο

41 Maximin Είναι ορθολογικά. Γιατί να μην είναι και αδιάφορα στον κίνδυνο (risk-neutral); Στην περίπτωση όμως αυτή, τα άτομα θα επιλέξουν τη μεγιστοποίηση της προσδοκώμενης ωφελιμότητας (expected utility) και όχι τη μεγιστοποίηση της ωφελιμότητας από το χειρότερο αποτέλεσμα. Charles Tiebout model (ο καλύτερος συνδυασμός φόρων-δημόσιων αγαθών)

42 Κριτική Arrow [Η] θεωρία του κριτηρίου maximin έχει επιπτώσεις που δύσκολα θα τις δεχτεί κάποιος. Υπονοεί ότι οποιοδήποτε όφελος, όσο μικρό κι αν είναι, προς το μέλος της κοινωνίας που βρίσκεται στη χειρότερη θέση, θα υπερκεράσει οποιαδήποτε ζημία σε ένα άτομο που βρίσκεται σε καλύτερη θέση από αυτό, εφόσον δεν θα το υποβίβαζε σε ακόμη χειρότερη θέση και από το πρώτο. Έτσι λοιπόν, μπορούμε εύκολα να φανταστούμε ιατρικές διαδικασίες που σκοπό έχουν να διατηρήσουν στη ζωή με το ζόρι και χωρίς καμία ευχαρίστηση ένα άτομο, αλλά είναι τόσο ακριβές ώστε να οδηγήσουν τον υπόλοιπο πληθυσμό στη φτώχεια. Είναι ολοφάνερο πως ένα κριτήριο maximin θα οδηγήσει στην υιοθέτηση των διαδικασιών αυτών. Arrow 1973: 250

43 Maximin Ποια είναι τα όρια του; Πόσο αξίζει η ασφάλεια για τα πρόσωπα πίσω από το πέπλο;

44 Παράδειγμα , Α Β Γ (399 * 10%) + (1000 * 90%) = 939,99 minimax = RA > 539,99

45 Όφελος - Κόστος (50% * -100) + (50% * 1000) = 450 (50% * -10) + (50% * 100) = 45 Μακροπρόθεσμη ευημερία

46 Robert Nozick ( )

47 Το τέρας του ωφελιμισμού και η μηχανή των εμπειριών

48 Rothbard Nozick Rawls ( )

49 1974

50 Το παράδειγμα του Νίκου Γκάλη

51 Difference principle Η κοινωνία πρέπει να λαμβάνει υπ όψιν της την οικονομική αποδοτικότητα, καθώς και τις οργανωτικές και τεχνολογικές απαιτήσεις. Αν υπάρχουν ανισότητες ως προς το εισόδημα και τον πλούτο, καθώς και διαφορές ως προς την εξουσία και τους βαθμούς ευθύνης, οι οποίες βελτιώνουν τη θέση του καθενός σε σχέση με την κατάσταση ισότητας, τότε γιατί να μην τις επιτρέψουμε; Κριτική Nozick = Το κράτος που θα ήθελε να αποτρέψει αυτήν την εντυπωσιακή (αλλά εθελοντική) αναδιανομή του εισοδήματος, θα πρέπει να ενεργήσει αυταρχικά: ή θα πρέπει να εμποδίσει τις συναλλαγές μεταξύ των ατόμων ή να φορολογήσει το εισόδημα με μεγάλους συντελεστές και να το αναδιανείμει. Σε κάθε περίπτωση, η αρχή της διαφοράς αυτοακυρώνεται.

52 Minimal State Το ελάχιστο κράτος Το κράτος νυχτοφύλακας

53 Nozick Ισότητα # Ελευθερία Δεν είμαστε παιδιά Ο καθένας λαμβάνει αυτό που οι άλλοι του δίνουν Απαραίτητη η συναίνεση για την μετακίνηση αγαθών

54 Φορολογία Είναι είδος σκλαβιάς Φορολογείται η ανάπαυση; Ο κινηματογραφόφιλος και το ηλιοβασίλεμα;

55 Διόρθωση άδικων μεταβιβάσεων Just entitlements Justice in acquisition Justice in transfer Justice in rectification

56 Sen, Singer, Hart, Holmes & Sunstein Φόροι (κόστος των δικαιωμάτων) Μπορείς να κάνεις συγκρίσεις ωφελιμότητας μεταξύ ατόμων Ευκαιρίες και Πόροι (left-libertarianism)

57 Σας ευχαριστώ!