Tριμηνιαία έκδοση των Φίλων του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. και ανάμεσα στους Φίλους των Μουσείων

Transcript

1 Έτος ιδρύσεως 1978 Τεύχος 101 Ιουλ.Αυγ.Σεπτ Tριμηνιαία έκδοση των Φίλων του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας Βιοποικιλότητα και ανάμεσα στους Φίλους των Μουσείων Συχνά δουλεύουμε σκύβοντας το κεφάλι στο μικρό δικό μας αντικείμενο, μας καταπίνει η καθημερινότητα και δεν ανοίγουμε τους ορίζοντές μας σε άλλους χώρους, ακόμη κι αν είναι πολύ σχετικοί. Γι αυτό μου προκάλεσε ευχάριστη έκπληξη η Πανελλήνια Έρευνα για τα Σωματεία Φίλων των Μουσείων, που θα διαβάσετε σ αυτό το τεύχος. Έμαθα ή συνειδητοποίησα πράγματα που θα έπρεπε να ξέρω από καιρό. Στο τεύχος αυτό αφιερώνουμε επίσης λίγες γραμμές στη βιοποικιλότητα (διεθνές έτος της, βλέπετε), μήπως εμποδίσουμε κάπως τη μονοτονία που ξαπλώνεται ολοένα και περισσότερο σ αυτόν τον κόσμο. Άννα Κ-Μ φωτό ΑΝΝΑ Κ-Μ. To Πρόγραμμα Εκδηλώσεων στις σελίδες 7 και 8

2 Βιοποικιλότητα: η ποικιλία της ζωής Το διεθνές έτος βιοποικιλότητας πλησιάζει στο τέλος του, είπαμε λοιπόν να αφιερώσουμε κι εμείς λίγες γραμμές, βασισμένες στην πρόταση που έκαναν δέκα περιβαλλοντικές οργανώσεις (WWF- Ελλάς, Greenpeace, Αρκτούρος, Αρχέλων, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Καλλιστώ, Μεσόγειος SOS, και Mom) για ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο προστασίας της βιοποικιλότητας. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μπορείτε να φανταστείτε μια θάλασσα που θα περιείχε εκτός από το νερό μόνο μπαρμπούνια; Μπορείτε να φανταστείτε ένα δάσος που θα αποτελείτο μόνο από χώμα και χαλέπιο πεύκη; Από αυτές τις δυο εικόνες λείπει η βιοποικιλότητα. Είναι σα να γνωρίζουμε έναν άνθρωπο που ξέρει να λέει διαρκώς μία μόνο φράση. ΟΡΙΣΜΟΣ Ο όρος «βιοποικιλότητα» δεν αναφέρεται στο πλήθος αλλά στην ποικιλία. Για παράδειγμα ένας κήπος με τριανταφυλλιές δεν μπορούμε να πούμε ότι παρουσιάζει βιοποικιλότητα. Βιοποικιλότητα είναι η ποικιλία και η ποικιλομορφία των ζωντανών οργανισμών τόσο ανάμεσα στους οργανισμούς ενός είδους, όσο και η ποικιλία των ειδών ενός οικοσυστήματος. Η βιοποικιλότητα περιλαμβάνει και τους τρόπους που λειτουργούν και εξελίσσονται οι οργανισμοί στο χώρο και στο χρόνο. Βιοποικιλότητα είναι ο πλούτος της φύσης και σ αυτήν στηρίζεται η ζωή. ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ (*) Αν και η αξία της βιοποικιλότητας είναι αυτονόητη, έχει ενδιαφέρον να καταγράψουμε μερικές από τις «υπηρεσίες» που προσφέρει για την ύπαρξη και το μέλλον της ζωής στον πλανήτη. 1. Υπηρεσίες για την παραγωγή τροφίμων, καυσίμων, χημικών ουσιών, ινών κ.ά. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: οι ποικιλίες των καλλιεργούμενων ειδών π.χ. σιτηρών, με τον καιρό εκφυλίζονται. Τότε χρειάζεται να ανατρέξουμε σε άγριες ποικιλίες για διασταυρώσεις ώστε να διατηρηθεί η ευρωστία των ήμερων ειδών). 2. Υπηρεσίες που ρυθμίζουν την ποσότητα και την ποιότητα του αέρα, του νερού, του κλίματος κ. ά. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: ένα δάσος λειτουργεί σαν ένα τεράστιο air condition, άρα όσοι ζουν κοντά του έχουν δωρεάν δροσιά το καλοκαίρι και θαλπωρή το χειμώνα. Το νερό διυλίζεται από τη φυλλοστρωμνή και το έδαφος του δάσους. Πόσο «κοστίζουν» αυτές οι υπηρεσίες του δάσους; ) 3. Υπηρεσίες προστατευτικές και παραγωγικές που ρυθμίζουν την ποιότητα του εδάφους και την παραγωγή αγαθών (όπως ο κύκλος του άνθρακα και του αζώτου) άρα καθορίζουν τη γονιμότητα του εδάφους. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: μετά από κάποιο διάστημα μονοκαλλιέργειας, οι αγροί χρειάζεται να «αναπαυθούν» ή να αλλάξουν καλλιεργούμενο είδος για να αποδώσουν. Η αξία της επικονίασης είναι επίσης ανεκτίμητη αφού χωρίς αυτήν δεν καρπίζουν τα ανθοφόρα φυτά. Κάθε έντομο έχει τις προτιμήσεις του, δεν επισκέπτεται οποιοδήποτε λουλούδι. Μ άλλα λόγια τα λουλούδια της μηλιάς δεν γίνονται μήλα χωρίς να μεσολαβήσουν τα 2 Οι φίλοι του μουσείου» - Τεύχος 101, Ιουλ. Αυγ. Σεπτ. 2010

3 έντομά της). 4. Υπηρεσίες ανθρώπινης αναβάθμισης πολιτισμού και αναψυχής (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: οικοτουρισμός, κατανόηση των φυσικών νόμων, καλλιτεχνική έμπνευση κ. ά.) Όταν οι υπηρεσίες που προσφέρει η βιοποικιλότητα μετρηθούν με οικονομικούς όρους, μιας και αυτό αντιλαμβάνεται σήμερα ο περισσότερος κόσμος, τότε θα εκπλαγούμε από τα μεγέθη. ΜΕΙΩΣΗ της ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ Μέσα στην ιστορία της γης είδη εμφανίστηκαν και εξαφανίστηκαν από φυσικές αιτίες. Αυτό όμως που συμβαίνει σήμερα, σύμφωνα με έρευνα του 2005, είναι ότι οι ρυθμοί εξαφάνισης των ειδών είναι φορές μεγαλύτεροι από τους φυσικούς πράγμα που οφείλεται σε ανθρώπινες ενέργειες. Και δεν χρειάζεται να πούμε ότι η σημερινή επέμβαση του ανθρώπου στα οικοσυστήματα είναι η μεγαλύτερη από κάθε άλλη εποχή. Η μείωση της βιοποικιλότητας οφείλεται: 1. ακερματισμό των οικοτόπων, στην αστικοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος 2. Στην αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων 3. Στα ξενικά είδη που εισβάλουν στους βιοτόπους 4. Στην κλιματική αλλαγή 5. Κυριότερη όμως αιτία απώλειας της βιοποικιλότητας είναι η άγνοια, η αλαζονεία και η αδιαφορία των ανθρώπων, με μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης σε όσους είναι επιφορτισμένοι με τη λήψη και την υλοποίηση αποφάσεων. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ-ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Ήδη από τις δεκαετίες του 50 και του 60 επιστημονικά δεδομένα έδειχναν την ανησυχητική κατάσταση της υγείας του πλανήτη. Έγινε κατανοητό επίσης ότι η φύση δεν γνωρίζει σύνορα και μόνο με διεθνείς συμβάσεις μπορεί να υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα. Στη συνδιάσκεψη της Στοκχόλμης το 1972 πρωτοεμφανίστηκε το περιβαλλοντικό δίκαιο. Τότε υπογράφηκαν οι δύο πρώτες διεθνείς συμβάσεις: - Η Σύμβαση στην πόλη Ραμσάρ της Περσίας, για την προστασία των υγροτόπων, και - Η Σύμβαση CITES στην Ουάσιγκτον για την απαγόρευση εμπορίας αντικειμένων που προέρχονται από απειλούμενα είδη, καθώς και των ίδιων των οργανισμών. Από τότε πολλές διεθνείς συμβάσεις έχουν υπάρξει με σημαντικότερη την υπογραφή από τον ΟΗΕ, είκοσι χρόνια αργότερα στο Ρίο ντε Τζανέιρο, της σύμβασης για την προστασία της βιοποικιλότητας, τη διατήρηση και την αειφορική χρήση της, καθώς και τη δίκαιη κατανομή στον πλανήτη των ωφελειών που προκύπτουν από τη βιοποικιλότητα. Η σύμβαση ίσχυσε από το Δεκέμβριο του Ακολούθησαν κι άλλες συμφωνίες το 2008 και το 2009 και έπεται συνέχεια Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ένα από τα πιο πρωτοπόρα νομικά καθεστώτα για την προστασία της βιοποικιλότητας, με σημαντικές οδηγίες για τα άγρια πουλιά (79/409/ΕΟΚ) και για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ). Αυτές οι οδηγίες είναι η βάση για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Δικτύου Προστατευομένων Περιοχών «Natura 2000». Με βάση τις πιο πάνω οδηγίες έχουν δημιουργηθεί συγκεκριμένες ρυθμίσεις για την προστασία της βιοποικιλότητας και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν. (*) Η έννοια των «υπηρεσιών» που προσφέρει η φύση και η βιοποικιλότητα είναι σχετικά καινούρια και πολύ ενδιαφέρουσα. Προσπαθεί να «κοστολογήσει» τα οφέλη που αποκομίζουν οι άνθρωποι από τις λειτουργίες της φύσης. Άννα Κ-Μ «Οι φίλοι του μουσείου» - Τεύχος 101, Ιουλ. Αυγ. Σεπτ

4 Μουσεία και Φίλοι: µια πανελλήνια έρευνα ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΑΡΤΖΗ Αρχειονόµος (Ιόνιο Πανεπιστήµιο) Ειδική Πολιτισµικής Πληροφορικής µε ειδίκευση στη Μουσειολογία (Παν. Αιγαίου) Το κείµενο που ακολουθεί προέρχεται από τη διπλωµατική εργασία της υπογράφουσας που εκπονήθηκε µε την επίβλεψη της επίκ. καθηγήτριας Αλεξάνδρας Μπούνια, στο Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστηµίου Αιγαίου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ανταγωνισμός ανάμεσα σε Mουσεία, πολιτιστικά ιδρύματα και άλλους φορείς της «πολιτιστικής βιομηχανίας» και της «βιομηχανίας του ελεύθερου χρόνου», σε συνδυασμό με τις δύσκολες διεθνείς οικονομικές συγκυρίες, έχουν οδηγήσει τα Mουσεία σε όλο τον κόσμο σε μία εντατική προσπάθεια προσέλκυσης και διατήρησης επισκεπτών. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, το Mουσείο προσπαθεί να χτίσει μια βαθιά και μακροχρόνια σχέση με το κοινό, προσφέροντάς του εμπειρίες, γνώσεις και ψυχαγωγία και λαμβάνοντας την εμπιστοσύνη και την αφοσίωσή του. Η σχέση μεταξύ Mουσείου και κοινού επισφραγίζεται συχνά με τη δημιουργία Σωματείων Φίλων των Mουσείων. Τα Σωματεία Φίλων είναι μη κερδοσκοπικοί φορείς, που συγκροτούνται από ανθρώπους που επιδιώκουν να συμβάλουν στην προβολή και την ανάπτυξη των Mουσείων ως ιδρυμάτων στην υπηρεσία της κοινωνίας. Η ίδρυσή τους δεν είναι νέο φαινόμενο. Το πρώτο Σωματείο ιδρύθηκε στην Αυστρία το Ο θεσμός όμως των Φίλων των Mουσείων επεκτάθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, αφού από το 1900 και έως το 1940 ιδρύθηκαν άλλα είκοσι Σωματεία Φίλων σε δώδεκα διαφορετικές χωρες. Τα μέλη τους ήταν αρχικά συλλέκτες, ευεργέτες, επιστήμονες και άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων. Μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου το έντονο ενδιαφέρον για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς και η ανάπτυξη νέων παιδαγωγικών και κοινωνιολογικών απόψεων, προσανατόλισε τα Mουσεία στον παιδευτικό και κοινωνικό τους ρόλο. Έτσι, η ενασχόληση με το Mουσείο έπαψε να είναι προνόμιο ειδημόνων, αλλά όλο και περισσότερα Mουσεία υποστηρίζονταν από Σωματεία Φίλων που πλέον αποτελούνταν από μέλη με διαφορετικά κοινωνικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Στην Ελλάδα, το πρώτο Σωματείο Φίλων ιδρύθηκε το 1933 με την επωνυμία «Εταιρεία των Φίλων του Εθνικού Αρχαιολογικού Mουσείου». Ιδρυτής ήταν ο αρχαιόφιλος και συλλέκτης Μιχαήλ Βλαστός. Το 1957 συστάθηκαν οι «Φίλοι του Mουσείου Μπενάκη» με πρωτοβουλία της Βιργινίας Ζάννα και του Αλέξανδρου Κανελλόπουλου και το 1978 το Σωματείο «Οι Φίλοι του Mουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας» με ιδρυτικά μέλη τον Γιώργο Δραγώνα, τη Φρόσω Πηλαβάκη, τη Ραλλού Μάνου, τον Ανδρέα Σακελλαρίου και άλλους. Από το 1980 και έπειτα η ίδρυση Συλλόγων Φίλων των Ηθική στήριξη μουσείου Mουσείων επεκτείνεται σε όλη την Ελλάδα. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΩΜΑΤΕΙΑ ΦΙΛΩΝ MΟΥΣΕΙΩΝ Το φθινόπωρο του 2009 η υπογράφουσα πραγματοποίησε έρευνα στα ελληνικά Mουσεία, με στόχο να καταγραφούν και να μελετηθούν τα Σωματεία Φίλων τους. Η έρευνα απευθύνθηκε αρχικά σε 256 Mουσεία με τα οποία έγινε τηλεφωνική επικοινωνία για να συμπληρωθεί ερωτηματολόγιο που αφορούσε στην ίδρυση και ύπαρξη Σωματείου Φίλων. Ανταποκρίθηκαν 202 Mουσεία από όλη την Ελλάδα. Στο δεύτερο στάδιο της έρευνας ερωτηματολόγιο απεστάλη στα Σωματεία που εντοπίστηκαν μέσω του πρώτου σταδίου. Το ερωτηματολόγιο συμπλήρωσαν οι υπεύθυνοι των Σωματείων. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν συμπληρωματικές συνεντεύξεις με κάποιους από τους υπευθύνους τους 1. Στο τρίτο και τελευταίο στάδιο συγκεντρώθηκαν και αναλύθηκαν τα καταστατικά ίδρυσης των Σωματείων, τα έντυπα που εκδί- 1. Συνεντεύξεις παραχώρησαν οι κυρίες: Ευθαλία Βάρτσου Μπαρμάτη (Πρόεδρος της Εταιρείας των Φίλων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών), Άννα Κρεμέζη - Μαργαριτούλη (Υπεύθυνη Επικοινωνίας και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων των Φίλων του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας), Ελένη Διδασκάλου Παπαδημητρίου (Υπεύθυνη των «Φίλων του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης» και κατά το διάστημα της έρευνας Διευθύντρια του Τμήματος Επικοινωνίας και Ανάπτυξης του Μουσείου), Ελένη Σταμάτη (ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Μηλέων Πηλίου και διευθύντρια του Μουσείου Ελληνικής Παιδικής Τέχνης). Τις ευχαριστώ θερμά για τη συνεργασία και τη βοήθειά τους. 20 Oικονομική υποστήριξη μουσειου Γράφημα 1: Οι στόχοι των Σωματείων Φίλων Μουσείων 25 Προώθηση γνώσης για το αντικείμενο του μουσείου 23 Ενίσχυση δεσμών μεταξύ μουσείου και κοινωνίας 3 Άλλο 4 «Οι φίλοι του μουσείου» - Τεύχος 101, Ιουλ. Αυγ. Σεπτ. 2010

5 δουν, καθώς και δημοσιεύσεις που αφορούν στη δράση τους. ΤΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, η πλειοψηφία των ελληνικών Mουσείων δεν έχουν Φίλους. Από 202, μόλις τα 35 (ποσοστό 17%) διαθέτουν Φίλους. Οι βασικοί λόγοι που αναφέρθηκαν είναι, αφενός η έλλειψη πρωτοβουλίας για την ίδρυσή τους (49%) και αφετέρου η έλλειψη υποδομών (18%). Από την άλλη πλευρά, διαπιστώθηκε ότι η συστηματική ίδρυση Σωματείων Φίλων στην Ελλάδα σημειώνεται από τη δεκαετία του 1990 και εξής, με τα 17 από τα 35 Σωματεία να ιδρύονται την περίοδο αυτή. Στο δεύτερο στάδιο της έρευνας συμμετείχαν 25 από τα συνολικά 35 Σωματεία Φίλων που εντοπίστηκαν στην πρώτη φάση. ΣΤΟΧΟΙ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Διαπιστώθηκε ότι οι Φίλοι επικεντρώνονται πρωτίστως στην προβολή του Mουσείου και έπειτα στην οικονομική του ενίσχυση. Πρωταρχικός στόχος όλων των Σωματείων είναι η προώθηση της γνώσης για το αντικείμενο του Mουσείου και ακολουθεί η ηθική υποστήριξη του Mουσείου και η ισχυροποίηση των σχέσεων μεταξύ Mουσείου και κοινωνίας. Για την επίτευξη των στόχων τους, οι Φίλοι πραγματοποιούν δραστηριότητες που κατά κύριο λόγο έχουν εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα όπως, διαλέξεις, συνέδρια, ξεναγήσεις, επετειακές εκδηλώσεις και εκδόσεις. Ένα μικρό ποσοστό των Σωματείων (20%) διοργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και ενήλικες. Οι «Φίλοι του Mουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας» αναλαμβάνουν κάθε χρόνο την οργάνωση και τη διεξαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Το ίδιο Σωματείο έχει δημιουργήσει φορητά εκπαιδευτικά πακέτα (Mουσειοσκευές) με περιβαλλοντικό περιεχόμενο και τα δανείζει στα σχολεία. Ωστόσο, από τα περισσότερα Σωματεία λείπει ένα συντονισμένο και οργανωμένο πρόγραμμα δράσης για την υποστήριξη του Mουσείου. Για παράδειγμα, στην πλειοψηφία των Σωματείων δεν υπάρχουν οργανωμένα προγράμματα εθελοντισμού. Από τους Συλλόγους που προσφέρουν εθελοντική εργασία στο Mουσείο, μόλις τρεις (ανάμεσά τους και «Οι Φίλοι Mουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας») στηρίζουν τα Mουσεία με οργανωμένα προγράμματα εθελοντισμού. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι τα Σωματεία Φίλων στην Ελλάδα δεν οργανώνουν συντονισμένες δράσεις εξεύρεσης πόρων για τα Mουσείο, όπως συνηθίζεται στο εξωτερικό (αναζήτηση μεγάλων δωρητών και εξασφάλιση χρηματοδότησης). Θα πρέπει, όμως, να σημειώσουμε ότι «Οι Φίλοι του Mουσείου Κυκλαδικής Τέχνης» βρίσκονται σε στάδιο οργάνωσης επιτροπής εξεύρεσης πόρων, ενώ μέλη των Σωματείων πολύ συχνά προσφέρουν αντικείμενα ή χρηματοδότηση στο Mουσείο (όπως, π.χ. οι Φίλοι του Mουσείου Μπενάκη). Επιπλέον, «Οι Φίλοι του Mουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας» στην προσπάθειά τους να συνδράμουν οικονομικά το Mουσείο, διοργανώνουν ετήσιο παζάρι, και δωρίζουν στο Mουσείο μέρος των έσοδων του. ΜΕΛΗ Η εύρυθμη λειτουργία κάθε Σωματείου εξασφαλίζεται με τον καθορισμό των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των μελών του. Κάθε μέλος οφείλει να πληρώσει ετήσια συνδρομή, που στην πλειοψηφία των Σωματείων είναι χαμηλή. Το 40% των Σωματείων προβλέπει διαφορετικές κατηγορίες συνδρομών, για φοιτητές, νέους, οικογένειες και εταιρείες. Η εταιρική συνδρομή και οι συνδρομές δωρητού, χορηγού και υποστηρικτή συναντώνται επίσης ως κατηγορίες στα Σωματεία που έχουν ως έναν εκ των πρωταρχικών στόχων τους την οικονομική ενίσχυση του Mουσείου. Ως «ανταμοιβή» για τη συμμετοχή τους στο Σωματείο και τη συνδρομή που καταβάλλουν, τα μέλη απολαμβάνουν ειδικά προνόμια από το Mουσείο ως αναγνώριση της προσφοράς των Φίλων του. Από την άλλη πλευρά, τα προνόμια αυτά αποτελούν και ένα κίνητρο για την προσέλκυση νέων μελών. Σύμφωνα με την έρευνά μας, τα προνόμια των Φίλων διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες: σε όσα προσφέρονται απευθείας από το Σωματείο, και σε όσα παρέχονται από το Mουσείο. Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνεται η δωρεάν αποστολή του ενημερωτικού δελτίου, οι προσκλήσεις σε διαλέξεις και συνέδρια, η συμμετοχή σε ξεναγήσεις, εκδρομές και επετειακές εκδηλώσεις. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκει η ελεύθερη είσοδος στα Mουσεία, η συμμετοχή σε εκδηλώσεις του Mουσείου και η έκπτωση στο πωλητήριο. Πέρα από τα παραπάνω απτά κίνητρα προς τα μέλη, υπάρχουν και άλλα ηθικού περιεχομένου. Βασικό κίνητρο συνήθως αποτελεί το ενδιαφέρον των μελών για το αντικείμενο του Mουσείου. Συχνότατα, επίσης, αναφέρεται ως κίνητρο η ικανοποίηση του αισθήματος της κοινωνικής προσφοράς. Τα μέλη με τη συμμετοχή τους στο Σωματείο αισθάνονται την ικανοποίηση ότι συνεισφέρουν στο κοινωνικό σύνολο και παράλληλα, μοιράζονται εμπειρίες με άλλα άτομα και καλλιεργούν την προσωπική ικανο- 16 Γράφημα 2: Είδη δραστηριοτήτων που πραγματοποίησαν οι Φίλοι των Μουσείων την τελευταία τριετία Ξεναγήσεις Συνέδρια/Διαλέξεις Εκπαιδευτικά προγράμματα Εκδόσεις Ταξίδια / Εκδρομές Εθελοντική εργασία Θεματικά δείπνα Ευαισθητοποίση για το αντικείμενο του μουσείου Εκδηλώσεις διαμαρτυρίας υπέρ το μουσείου Συγκέντρωση χρημάτων για το Μουσείο Επιχορήγηση εκδηλώσεων μουσείου Βιβλιοπαρουσιάεις Θεματικές / Επετειακές εκδηλώσεις «Οι φίλοι του μουσείου» - Τεύχος 101, Ιουλ. Αυγ. Σεπτ

6 ποίηση και το αίσθημα της κοινωνικοποίησης. Σε ό,τι αφορά την προσέλκυση νέων μελών, αυτή γίνεται μέσω των εκδηλώσεων που διοργανώνονται και κυρίως, μέσω των ήδη μελών. Συνήθως, τα μέλη μιλούν θετικά για το Σωματείο και το Mουσείο σε άτομα του κοινωνικού τους περιβάλλοντος και έτσι, φέρνουν στο Mουσείο νέους επισκέπτες και νέους υποστηρικτές του. ΣYMΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα Σωματεία Φίλων λειτουργούν ως υποστηρικτές και πρεσβευτές των Mουσείων στην κοινωνία και συμβάλλουν στη διαμόρφωση δεσμών μεταξύ Mουσείου και κοινωνικού συνόλου. Με τις εκδηλώσεις που διοργανώνουν προβάλλουν τα Mουσεία ως ιδρύματα πολιτισμού. Αποτελούνται από άτομα που αγαπούν το Mουσείο, μιλούν γι αυτό θετικά σε άλλους ανθρώπους και επηρεάζουν την κοινή γνώμη υπέρ του. Ωστόσο, η αγάπη και η οικειοθελής προσφορά των Φίλων του Mουσείου θα φέρει ακόμα θετικότερα αποτελέσματα, εάν συστηματοποιηθεί η δράση τους με οργανωμένα προγράμματα ενίσχυσης και ανάπτυξης του Mουσείου (προγράμματα εθελοντισμού, συστηματικές δράσεις προώθησης των Mουσείων στον κοινωνικό περίγυρο, αναζήτηση χορηγών, συγκέντρωση χρημάτων για το Mουσείο, κ.ο.κ.). Ιδιαιτέρως σημαντική θεωρούμε επίσης, την επικοινωνία και τη συνεργασία ανάμεσα στα Σωματεία των Φίλων, η οποία μπορεί να διευρύνει τους ορίζοντες τους σε νέους τρόπους και μεθόδους δράσης. Η οργανωμένη και συστηματική δραστηριοποίηση μπορεί να προωθήσει το θεσμό των Σωματείων Φίλων στην κοινωνία και να καθιερώσει ευρύτερα την αντίληψη ότι ο Φίλος του Mουσείου συμβάλλει στην ανάπτυξη του ιδρύματος, αλλά και της κοινωνίας, ενώ παράλληλα ζει ευχάριστες εμπειρίες και αναπτύσσεται ο ίδιος ως άτομο. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bloch- Lainé, Fr. (1977): Contribution of the Friends and Volunteers to the life of the museum στο Museum International, Vol. 29, Issue1, p.p Grandi-Clerici, A. (1992): The World Federation and how it grew στο Museum, no 176, p Hayes, D. & Slater, Al. (2003): From social club to integrated membership scheme : Developing membership schemes strategically στο International Journal of Nonprofit and Voluntary Sector Marketing, Vol. 8, no 1, p. 59. Kevin, F., (2008): The challenges of recruiting and maintaining membership στο World Congress of the World of Museums, Tel Aviv September 2008, p.p.2, διαθέσιμο στο διαδίκτυο, Kevin%20Fewster.doc (τελευταία επίσκεψη ). Kotler, N. & Kotler, Ph. (2001): Can Museum be All Things to All People? Missions, Goals and Marketing s Role στο Museum Management and Curatorship, Vol. 18, no3, p.p Kotler, N., Kotler, W., Kotler, Ph.. (2008): «Δημιουργώντας νέους επισκέπτες και επιτυγχάνοντας οικονομική βιωσιμότητα στην εποχή του μάρκετινγκ των Mουσείων» στο Τετράδια Mουσειολογίας, τ.5, σελ. 22. Αρβανιτόπουλος, Στ. (επιμ.), 50 χρόνια Φίλοι, Οι Φίλοι του Mουσείου Μπενάκη (dvd-video). ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ Εταιρεία των Φίλων του Εθνικού και Αρχαιολογικού Mουσείου, html, τελευταία επίσκεψη Φίλοι Mουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, τελευταία επίσκεψη ΑΙΤΗΣΗ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΜΕΛΟΥΣ Προς το Δ.Σ. του Σωματείου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας», Λεβίδου 13, ΚΗΦΙΣΙΑ, τηλ./fax: Παρακαλώ να με συμπεριλάβετε ανάμεσα στα μέλη του Σωματείου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας». ημερομηνία... υπογραφή... Άτομο (50 4) Οικογένεια (70 4)* Φορέας (130 4) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ του παραλήπτη της αλληλογραφίας... ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ (οδός, αριθμός)... Τ.Κ.... περιοχή... ΤΗΛΕΦΩΝΟ (πρωϊνές ώρες)... FAX EΠΑΓΓΕΛΜΑ / ΙΔΙΟΤΗΤΑ... (για οικογένειες) ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΜΕΛΗ και σχέση ως προς τον παραλήπτη της αλληλογραφίας: α)... έτος γέννησης... επαγγελμα/ιδιότητα... β)... έτος γέννησης... επαγγελμα/ιδιότητα... γ)... έτος γέννησης... επαγγελμα/ιδιότητα... δ)... έτος γέννησης... επαγγελμα/ιδιότητα... Η υποψηφιότητά μας προτείνεται από τα δύο μέλη που υπογράφουν πιο κάτω: 1) ONOM/MO... ΥΠΟΓΡΑΦΗ... 2) ΟΝΟΜ/ΜΟ... ΥΟΓΡΑΦΗ... * Γονείς με ανήλικα παιδιά Ανάμεσα στα προνόμια των μελών είναι: Η δωρεάν είσοδος σε Μουσεία, Μνημεία και Αρχαιολογικούς Χώρους που ανήκουν στο Υπουργείο Πολιτισμού, η έκπτωση σε εκδηλώσεις των Φίλων, η αποστολή του περιοδικού, η ενημέρωση για τις εκδηλώσεις, η έκπτωση στα είδη του Μουσείου και το café «Αμμωνίτες». Οι συνδρομές που ξεκινούν από Σεπτέμβριο και μετά, ισχύουν μέχρι το τέλος του επόμενου έτους. 6 «Οι φίλοι του μουσείου» - Τεύχος 101, Ιουλ. Αυγ. Σεπτ. 2010

7 Νοέμβριος 2010 Ζωγραφική Φύσης για παιδιά ΧΡΟΝΟΣ: όλα τα Σάββατα του Νοέμβρη (6, 13, 20 και 27/11/2010), ώρα 11:30 14:00. ΤΟΠΟΣ: Κέντρο ΓΑΙΑ, Όθωνος 100, Κηφισιά. Ελάχιστος αριθμός συμμετεχόντων 15, μέγιστος 25 άτομα. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ: στα τέσσερα εργαστήρια: μέλη 85, μη μέλη 100. Κρατήσεις με καταβολή του αντιτίμου (*). Η Ελλάδα ακτινοβολεί μέσα από τα φυτά της», είχε δηλώσει η κ. Νίκη Γουλανδρή σε συνέντευξή της στο ΒΗΜΑ. Βοτανική ζωγράφος η ίδια, έχει μεταδώσει στο Μουσείο και τους Φίλους του την αγάπη γι αυτή τη σπάνια πια μορφή τέχνης. Αν και σήμερα με την εξέλιξη της φωτογραφίας, η βοτανική και η ζωγραφική φύσης δεν έχουν την αναγκαιότητα που είχαν στο παρελθόν, οι Φίλοι του Μουσείου, θέτοντας προτεραιότητα στην άσκηση της παρατηρητικότητας, στην καλλιτεχνική έκφραση και στη δημιουργική ενασχόληση με θέματα της φύσης, διοργανώνουν για φέτος Τέσσερα Εργαστήρια για παιδιά 8-12 ετών με θέμα: Εισαγωγή στη Βοτανική Ζωγραφική και τη Ζωγραφικής Φύσης. Για το σκοπό αυτό εξασφάλισαν τη συνεργασία δύο νέων καλλιτεχνών. Του δασολόγου και εικονογράφου Βασίλη Χατζηρβασάνη που τα τελευταία χρόνια εικονογραφεί τα περισσότερα περιβαλλοντικά έντυπα στην Ελλάδα και της ζωγράφου αριστούχου της ΑΣΚΤ Εύας Ρέντζου που έχει αποδείξει το ταλέντο της στην επικοινωνία με τα παιδιά σε παλιότερη συνεργασία με τους Φίλους. Μέσα από το παιχνίδι με τα χρώματα και το κυνηγητό της λεπτομέρειας, τα παιδιά θα δοκιμάσουν τις ικανότητες και την επιδεξιότητά τους στη δημιουργία έργων απεικόνισης και έμπνευσης από τη φύση, με τη βοήθεια ειδικών σ αυτά τα πρώτα τους βήματα. Μικρός αριθμός ενηλίκων είναι δυνατόν να παρακολουθήσει τα εργαστήρια λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διδάσκοντες θα απευθύνονται στα παιδιά. Στο τελευταίο εργαστήρι θα δοθεί Βεβαίωση Συμμετοχής. Στις εκπαιδευτικές δράσεις αυτής της χρονιάς περιλαμβάνεται και η δημιουργία Μουσειοσκευής από μαθητές ΣΤ Δημοτικού που θα γίνει με τη συνεργασία των Φίλων. Αλλά γι αυτό θα σας ενημερώσουμε αργότερα. Πληροφορίες: Φίλοι Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, τηλ.: , «Οι φίλοι του μουσείου» - Τεύχος 101, Ιουλ. Αυγ. Σεπτ

8 Εκδηλώσεις Δευτέρα 4 Οκτωβρίου 2010, ώρα Συνάντηση στο Café Aμμωνίτες, Κέντρο ΓΑΙΑ. Ενημέρωση για τα προγράμματα της χρονιάς. Κυριακή 10/10, ώρα 9.00 π.μ. Συνάντηση στο Μουσείο (Παλαιό Κτήριο). Μετάβαση στη Βραυρώνα (Ιερό της Βραυρωνείας Αρτέμιδος, Νέο Μουσείο, με αγάλματα παιδιών του 4ου π.χ. αιώνα και Υγρότοπος). Γεύμα σε παραθαλάσσιο ταβερνάκι (ατομικά έξοδα) και επιστροφή το απόγευμα. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ 20 μέλη και 28 μη μέλη (*). Συνοδεύει ο κ. Δρόσος Αγγελόπουλος. Δευτέρα 1/11/10, ώρα Συνάντηση στο Café Aμμωνίτες, Κέντρο ΓΑΙΑ. Σάββατο 6, και όλα τα Σάββατα 13, 20 και 27/11, ώρα Εργαστήρια με θέμα «Εισαγωγή στη Βοτανική Ζωγραφική και τη Ζωγραφική Φύσης», για 25 παιδιά από 8 έως 12 ετών. Θα διδάξουν οι Βασίλης Χατζηρβασάνης, δασολόγοςεικονογράφος και Εύα Ρέντζου, ζωγράφος. Στο τελευταίο εργαστήρι θα δοθεί Βεβαίωση Συμμετοχής. Το πρόγραμμα των εργαστηρίων κ. ά. πληροφορίες θα δοθούν σε όσους εκδηλώσουν ενδιαφέρον. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ στα τέσσερα εργαστήρια: μέλη 85, μη μέλη 100. Κρατήσεις με καταβολή του αντιτίμου(*). Κυριακή 14/11/10 Συνάντηση στις π.μ. στο Κέντρο Μελέτης Νεότερης Κεραμικής -Ίδρυμα οικογ. Γ. Ψαρόπουλου (Μελιδώνη 4-6, Κεραμεικός). Ξενάγηση από την κ. Φωτεινή Κατσαούνη. Στη συνέχεια ξενάγηση στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης (Θησείο) από την κ. Κέλλη Μπουρνή Πρόχειρο γεύμα επιτόπου. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ μέλη 18 και μη μέλη 25. Συνοδεύει η κ. Ιόλη Πάκη. (*) Δευτέρα 6/12/10, ώρα Συνάντηση στο Café Aμμωνίτες, Κέντρο ΓΑΙΑ. Κυριακή 12/12/10 απόγευμα, ώρα Χριστουγεννιάτικη Εκδήλωση για μικρούς και μεγάλους στο Αμφιθέατρο του Κέντρου ΓΑΙΑ, με μουσική Τζάζ κ.ά. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ: 10 μέλη και 15 μη μέλη. Παρασκευή 17/12/10, επίσκεψη και ξενάγηση στο Προεδρικό Μέγαρο και τον κήπο του. Μετάβαση και επιστροφή με το μετρό, στάση Σύνταγμα. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ: Δωρεάν. Συνάντηση στην είσοδο του Μεγάρου στις π.μ. (*). Συνοδεύει η κ. Λίνα Νικοπούλου Δευτέρα 10 Ιανουαρίου 2011, ώρα , (μετατίθεται στη 2η Δευτέρα λόγω εορτών). Συνάντηση στο Café Aμμωνίτες, Κέντρο ΓΑΙΑ. Κυριακή 16/1/11, επίσκεψη και ξενάγηση στο «Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών», οδός Παρνασσού 2. Μετάβαση με το μετρό, στάση Πανεπιστήμιο. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ: Δωρεάν. Συνάντηση στην είσοδο του Μουσείου στις π.μ. (*). Συνοδεύει η κ. Βασιλική Μερτζάνη. Κυριακή 30/1/11, κοπή βασιλόπιτας στο Café Aμμωνίτες, Κέντρο ΓΑΙΑ. Δευτέρα 7/2/11, ώρα Συνάντηση στο Café Aμμωνίτες, Κέντρο ΓΑΙΑ. Κυριακή 27/2/11, ξενάγηση στο Βυζαντινό Μουσείο και τον ενοποιημένο χώρο του από τον υπεύθυνο του εκπαιδευτικού τμήματος κ. Στάθη Γκότση. Μετάβαση με το μετρό, στάση Ευαγγελισμός. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ δωρεάν. Συνάντηση στην είσοδο του Μουσείου στις π.μ. Συνοδεύει μέλος του Δ.Σ. Κυριακή 13/3/11, επίσκεψη και ξενάγηση στη Νεμέα και στο Μουσείο Ενυδρείο της Λίμνης Στυμφαλίας, που δημιουργήθηκε το 2010 από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς. Γεύμα στη Στυμφαλία (έξοδα ατομικά). Συνάντηση στην είσοδο του παλαιού κτηρίου (Λεβίδου 13) στις 8.30 π.μ. και επιστροφή το απόγευμα. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ: 28 μέλη, και 35 μη μέλη. Συνοδεύει μέλος του Δ.Σ. Δευτέρα 14/3/11, ώρα Συνάντηση στο Café Aμμωνίτες, Κέντρο ΓΑΙΑ. Ώρα 19:00 μετάβαση στην αίθουσα Λεβέντη για την Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση. Κυριακή 20/3/11 Μετάβαση και Ε Κ Δ Ρ Ο Μ Ε Σ Πέμπτη 28 έως Κυριακή 31/10, στην περιοχή του ποταμού Νέστου και τη λίμνη Κερκίνη. Μετάβαση και επιστροφή με το τρένο, μετακινήσεις επί τόπου με πούλμαν ή 4 Χ 4 και διαμονή στο ξενοδοχείο «Φιλοξενία» στο Παρανέστι. Το πρόγραμμα θα δίνεται σε όσους εκδηλώσουν ενδιαφέρον. ΚΟΣΤΟΣ: περίπου 400. Κρατήσεις με καταβολή του αντιτίμου έως 12/10. Συνοδεύει η κ. Άννα Μαργαριτούλη. Παρασκευή 10 έως Δευτέρα 13/6 (Πεντηκοστή) στη Σκύρο. Λεπτομέρειες αργότερα. Ξενάγηση στο Κέντρο Διάσωσης Θαλάσσιων Χελωνών, του Συλλόγου ΑΡΧΕΛΩΝ, στη Γλυφάδα. Συνοδεύει η κ. Άννα Μαργαριτούλη. Δευτέρα 4/4/11, ώρα :00. Συνάντηση στο Café Aμμωνίτες, Κέντρο ΓΑΙΑ. Σαββατοκύριακο 9-10/4/11, ώρα , Κέντρο ΓΑΙΑ, «Τα γήινα, τ ανθρώπινα, τα νόστιμα», 14η Βιβλιαγορά και Πασχαλινό Παζάρι. Βιβλία 2ο χέρι και καινούρια, είδη από φυσικές ύλες, «Το μικρό Μοναστηράκι» κ.ά. Είσοδος ελεύθερη. Εργαστήρια για παιδιά και βιβλιο-παρουσιάσεις από την Ομάδα Τέχνης ΠΑΡΟΔΟΣ, με οικονομική επιβάρυνση. Δευτέρα 2/5/11, ώρα Συνάντηση στο Café Aμμωνίτες, Κέντρο ΓΑΙΑ. Κυριακή 22/5/11, ολοήμερη εκδρομή στα Μέθανα και τον Πόρο. Ανάμεσα στ άλλα θα ξεναγηθούμε στο εκεί υδροβιολογικό Μουσείο από το μέλος μας κ. Helga Κανελλάκη. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ: Θα οριστεί αργότερα (*). Συνοδεύει μέλος του Δ.Σ. Δευτέρα 6/6/11, ώρα Συνάντηση στο Café Aμμωνίτες, Κέντρο ΓΑΙΑ. (*) ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 1. Για όλες τις εκδηλώσεις, πλην της βιβλιαγοράς, ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ (έστω και αν είναι δωρεάν), στα τηλέφωνα: και Οι συμμετοχές ισχύουν με την καταβολή του αντιτίμου 3. Για τη δωρεάν είσοδο των Φίλων σε κρατικά Μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους είναι απαραίτητη η ενημερωμένη ΚΑΡΤΑ ΜΕΛΟΥΣ 4. Προϋπόθεση για το μειωμένο κόστος συμμετοχής είναι η τακτοποίηση της συνδρομής που για το 2011 είναι 50 για τα άτομα, 70 για τις οικογένειες και 130 για τους φορείς. Κωδικός 4860 Χορηγός τεύχους: Μέλος μας που παραμένει ανώνυμο Ιδιοκτήτης: ΦΙΛΟΙ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Λεβίδου 13, Κηφισιά Τηλ. / fax: , , [amarg@gnhm.gr] Εκδότης: Άννα Κρεμέζη Μαργαριτούλη Διόρθωση κειμένων: Αγγελική Βαρελλά Στη σύνταξη αυτού του Τεύχους: συνεργάστηκε: η Δέσποινα Γκίνη Στοιχειοθεσία Σελιδοποίηση Εκτύπωση: Βιβλιοσυνεργατική AEΠEE Tιμή τεύχους για τα μη μέλη των ΦΙΛΩΝ, 1 f Ιστοσελίδα: 8 «Οι φίλοι του μουσείου» - Τεύχος 101, Ιουλ. Αυγ. Σεπτ. 2010