ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ ΣΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Η ΗΜΑΙΑ ΣΟΤ ΓΙΑ ΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΟΟΚΟΜΕΙΑ ΔΙΡΛΩΜΑΤΙΚΘ ΕΓΑΣΙΑ ΣΤΛΙΑΡΗ ΙΩΑΝΝΑ - ΔΑΝΑΗ

Transcript

1 ΡΑΝΕΡΙΣΤΘΜΙΟ ΡΑΤΩΝ ΣΧΟΛΘ ΕΡΙΣΤΘΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΘΜΑ ΙΑΤΙΚΘΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΡΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΘΜΑ ΘΛΕΚΤΟΛΟΓΩΝ ΜΘΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΘΧΑΝΙΚΩΝ ΥΡΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΜΘΜΑ ΜΘΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΘΧΑΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΜΘΜΑΤΙΚΟ ΡΟΓΑΜΜΑ ΜΕΤΑΡΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΡΟΥΔΩΝ ΣΤΘ ΒΙΟΪΑΤΙΚΘ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ ΣΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Η ΗΜΑΙΑ ΣΟΤ ΓΙΑ ΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΟΟΚΟΜΕΙΑ ΔΙΡΛΩΜΑΤΙΚΘ ΕΓΑΣΙΑ ΣΤΛΙΑΡΗ ΙΩΑΝΝΑ - ΔΑΝΑΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΡΑΛΛΘΚΑΑΚΘΣ ΚΑΘΘΓΘΤΘΣ Ρ. ΡΑΤΩΝ ΡΑΤΑ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

2

3 ΡΑΝΕΡΙΣΤΘΜΙΟ ΡΑΤΩΝ ΣΧΟΛΘ ΕΡΙΣΤΘΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΘΜΑ ΙΑΤΙΚΘΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΡΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΘΜΑ ΘΛΕΚΤΟΛΟΓΩΝ ΜΘΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΘΧΑΝΙΚΩΝ ΥΡΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΜΘΜΑ ΜΘΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΘΧΑΝΙΚΩΝ ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ ΣΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Η ΗΜΑΙΑ ΣΟΤ ΓΙΑ ΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΟΟΚΟΜΕΙΑ ΔΙΡΛΩΜΑΤΙΚΘ ΕΓΑΣΙΑ ΣΤΛΙΑΡΗ ΙΩΑΝΝΑ ΔΑΝΑΗ Tριμελισ Επιτροπι: Ραλλθκαράκθσ Νικόλαοσ Κουτςοφρθσ Διονφςιοσ Κωςταρίδου Ελζνθ ΡΑΤΑ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

4

5 Σε όλους τους «Δασκάλους» της ζωθς μας.

6 Ευχαριςτίεσ Θα ικελα να ευχαριςτιςω κερμά τον Κακθγθτι κ Νικόλαο Ραλλθκαράκθ, για τισ ςυμβουλζσ του, τθν κακοδιγθςι του και το ενδιαφζρον του, ςυνολικά ςτθν πορεία μου μζςα ςτο Δ.Ρ.Μ.Σ. τθσ Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ. Οι ευκαιρίεσ και οι δυνατότθτεσ που μου δόκθκαν μζςα από τθν επαφι μου με το χϊρο, ζκεςαν τισ βάςεισ για τθ ςυνζχεια μου ςε αυτόν. Επίςθσ να ευχαριςτιςω τον Δρ Χριςτο Μιχαιλ, προϊςτάμενο του Τμιματοσ Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ του Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Θ Σωτθρία» για τθ ςυνεργαςία του, το ενδιαφζρον του, τθ ςτιριξι του και τον χρόνο που αφιζρωςε. Χωρίσ τθ βοικεια του, θ εργαςία αυτι δεν κα μποροφςε να ολοκλθρωκεί. Επιπλζον να τον ευχαριςτιςω ιδιαιτζρωσ για τθν ευκαιρία τθσ παρουςίαςθσ των αποτελεςμάτων ςτο 2 ο Ρανελλινιο Συνζδριο Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ, το οποίο μου «άνοιξε τα μάτια». Ακόμα, κζλω να ευχαριςτιςω τον Zhivko Bliznakov, Ph.D., Βιοϊατρικό Μθχανικό, για τθ ςυνεχι παρουςία του αν και εξ αποςτάςεωσ - και μεςολάβθςθ του ςε κζματα που αφοροφςαν το Web Praxis και τθν κακοδιγθςι του ςτθ ςωςτι χριςθ του προγράμματοσ και τθν αποςαφινιςθ των αποριϊν. Ιδιαιτζρωσ κζλω να ευχαριςτιςω τον κακθγθτι Saide Calil, το μάκθμα του οποίου προκάλεςε το ενδιαφζρον μου για τθν Κλινικι Μθχανικι: χάρθ ςε μια πρόταςι του ςτράφθκα προσ τθν επιλογι αυτοφ του κζματοσ και είδα μζςα από τθ διδαςκαλία του το μζλλον που κζλω να αποκτιςω. Τζλοσ, ευχαριςτϊ τθν οικογζνεια μου, για τθ ςυμπαράςταςθ τουσ και τθ δυνατότθτα που μου ζδωςαν για τθ ςυνζχιςθ των ςπουδϊν μου ςε μεταπτυχιακό επίπεδο.

7 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στόχοσ αυτισ τθσ Διπλωματικισ εργαςίασ είναι θ μελζτθ των Δεικτϊν Ροιότθτασ ςτθν Κλινικι Μθχανικι. Οι δείκτεσ ποιότθτασ είναι αντικειμενικζσ, αξιόπιςτεσ, ζγκυρεσ, ποςοτικζσ μετριςεισ διαδικαςιϊν και χρθςιμοποιοφνται για τθν αξιολόγθςθ των διαδικαςιϊν αυτϊν με όρουσ ποιότθτασ. Με τθ διαδικτυακι εφαρμογι Web Praxis, που ζχει αναπτυχκεί μζςα από τθ ςυνεργαςία του Ινςτιτοφτου Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ (ΙΝΒΙΤ) και του εργαςτθρίου Ιατρικισ Φυςικισ του τμιματοσ Ιατρικισ του Ρανεπιςτθμίου Ρατρϊν, ςυλλζχκθκαν και καταγράφθκαν δεδομζνα που υπιρχαν ςτο τμιμα Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ (ΤΒΙΤ) του Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Θ Σωτθρία». Ζπειτα, μζςα από κατάλλθλθ επεξεργαςία και ςυηιτθςθ, επιλζχκθκαν κάποιοι αντιπροςωπευτικοί δείκτεσ με τουσ οποίουσ μελετάται, ςτα πλαίςια αυτισ τθσ διπλωματικισ εργαςίασ, εάν ζνα μεγάλο ελλθνικό νοςοκομείο ικανοποιεί τα πρότυπα τθσ βελτίωςθσ, τθσ αςφάλειασ και τθσ αποδοτικότθτασ. Ο ςχολιαςμόσ των αποτελεςμάτων κα ικανοποιιςει τουσ ςτόχουσ τθσ ζρευνασ και τζλοσ κα γίνει πρόταςθ για τθ βελτιςτοποίθςθ των εργαλείων και τθν καλφτερθ αξιοποίθςθ των δεδομζνων, μζςα από νζουσ δείκτεσ.

8

9 ABSTRACT The goal of this Master Diploma Thesis is the investigation of Quality Indicators in Clinical Engineering. A quality indicator is an objective, valid, quantitative measurement of a process: they are used for the evaluation of these processes with terms of quality assurance. With the web - based application Web Praxis, that has been developed through the collaboration of the Institute of Biomedical Engineering (INBIT) and the University of Patras Medical Physics laboratory, the available data in the Clinical Engineering Department of the General Hospital H Sotiria were collected and registered in the program. Afterwards, through the appropriate editing and discussion, some representative quality indicators were chosen, with which it is studied if such a big Greek Hospital satisfies the safety, improvement and efficiency standards. The commentary of the results will satisfy the goals of this research and in the end there will be suggestions for the optimization of the existing tools and for new quality indicators that could improve the performance of the department and satisfy the goals.

10

11 Περιεχόμενα Κατάλογοσ Ορολογιϊν... i Ευρετιριο πινάκων... ii Ευρετιριο εικόνων... iii Κεφάλαιο 1: Σκοπόσ και διάρκρωςθ τθσ εργαςίασ Ειςαγωγι Σκοπόσ και διάρκρωςθ τθσ εργαςίασ... 2 Κεφάλαιο 2: Κλινικι Μθχανικι Ειςαγωγι Θ Κλινικι Μθχανικι Οριςμόσ και αρμοδιότθτεσ του Κλινικοφ Μθχανικοφ Το Τμιμα Κλινικισ Μθχανικισ ςτα νοςοκομεία Θ εξζλιξθ των ΤΚΜ Λειτουργίεσ των ΤΚΜ Θ Κλινικι Μθχανικι ςτθν Ελλάδα Ρροβλιματα ςτθ λειτουργία των ΤΚΜ Κεφάλαιο 3: Δείκτεσ Ροιότθτασ Ειςαγωγι Οριςμόσ Δείκτθ Ροιότθτασ Κατθγορίεσ Δεικτϊν Ανάπτυξθ δεικτϊν ποιότθτασ Ραράδειγμα ανάπτυξθσ δείκτθ - Ραραγωγικότθτα Ραραδείγματα δεικτϊν Πρια δεικτϊν Κεφάλαιο 4: Θ Ζρευνα Βάςθ Δεδομζνων Ρρογράμματοσ ΚM (Clinical Engineering Program Database) Θ εφαρμογι Web Praxis Το Γενικό Νοςοκομείο Νοςθμάτων Θϊρακα Ακθνϊν (Γ.Ν.Ν.Θ.Α.) «Θ Σωτθρία»... 43

12 4.4 Θ μεκοδολογία τθσ ζρευνασ Κεφάλαιο 5: Αποτελζςματα Ειςαγωγι Εξοπλιςμόσ ανά τρόπο απόκτθςθσ Χρόνοσ Εγκατάςταςθσ Εξοπλιςμοφ Αντιμετϊπιςθ Επιςκευϊν Χρονικι εξζλιξθ των Επιςκευϊν και των Συντθριςεων Αρικμόσ Επαναλαμβανόμενων επιςκευϊν Ειδικζσ Ρεριπτϊςεισ Κόςτοσ Επιςκευϊν προσ κόςτοσ απόκτθςθσ Κόςτοσ Ρρϊτθσ ςφμβαςθσ προσ κόςτοσ Απόκτθςθσ Κεφάλαιο 6: Συμπεράςματα Ρροτάςεισ Συμπεράςματα τθσ ζρευνασ Ρροτάςεισ Βιβλιογραφία Ραράρτθμα... 70

13 Κατάλογοσ Ορολογιϊν Ελληνική Ορολογία Αγγλική Ορολογία Ακρϊνυμο Αξιολόγθςθ Τεχνολογίασ Technology Assessment Βιοϊατρικι Τεχνολογία Biomedical Engineering BIT - BME Δείκτθσ Ροιότθτασ Quality Indicator Διαχείριςθ Κινδφνου Risk Management Διαχείριςθ Τεχνολογίασ Technology Management Κλινικι Μθχανικι Clinical Engineering ΚΜ - CE Πριο Threshold Ρρολθπτικι Συντιρθςθ Preventive Maintenance ΡΣ - PM Τμιμα Κλινικισ Μθχανικισ Clinical Engineering Department TKM - CED i

14 Ευρετήριο πινάκων Ρίνακασ 1 -Δείκτεσ για Εξοπλιςμό και Απόκτθςθ..31 Ρίνακασ 2 - Δείκτεσ για Ρεριοδικι Συντιρθςθ Ρίνακασ 3 - Δείκτεσ για Εκπαίδευςθ...32 Ρίνακασ 4 -Δείκτεσ για Ραραγωγικότθτα Ρίνακασ 5 - Δείκτεσ για Επιςκευαςτικζσ Εργαςίεσ...32 Ρίνακασ 6 Δείκτεσ για Κόςτοσ Αποτελεςματικότθτα.. 33 Ρίνακασ 7 - Πρια Δεικτϊν Ροιότθτασ.34 Ρίνακασ 8 Χρόνοσ εγκατάςταςθσ ανά ομάδα υψθλοφ κινδφνου.. 51 Ρίνακασ 91 Επιςκευζσ για το διάςτθμα ανά ομάδα μθχανιματοσ...57 Ρίνακασ 20 Κόςτοσ Επιςκευϊν προσ Κόςτοσ Απόκτθςθσ για το διάςτθμα ανά ομάδα μθχανιματοσ.. 58 Ρίνακασ 31 Κόςτοσ Επιςκευϊν προσ Κόςτοσ Απόκτθςθσ για το διάςτθμα Ρίνακασ 4 - Κόςτοσ Σφμβαςθσ προσ Κόςτοσ Απόκτθςθσ ii

15 Ευρετήριο εικόνων Εικόνα 1 - Σχθματικι αναπαράςταςθ των κακθκόντων ενόσ τμιματοσ Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ (Web Praxis Manual) Εικόνα 2 - Σχθματικι αναπαράςταςθ των αλλθλεπιδράςεων ενόσ Κλινικοφ Μθχανικοφ Εικόνα 3 - Οργανόγραμμα των Διευκφνςεων ενόσ Ελλθνικοφ Νοςοκομείου Εικόνα 4 - Διαδικαςία διαχείριςθσ δεικτϊν κατά Dennis Autio & Robert Morris Εικόνα 5 - Είςοδοσ ςτο ςφςτθμα Εικόνα 6 - Το μενοφ των κυρίων επιλογϊν ςτο Web - Praxis Εικόνα 7 - Καρτζλα Καταγραφισ Μθχανιματοσ Εικόνα 8 - Καρτζλα Καταγραφισ Μθχανιματοσ Εικόνα 9 - Καρτζλα Καταγραφισ Μθχανιματοσ Εικόνα 10 Το μενοφ των Εργαςιϊν Εικόνα 11 - Το μενοφ των δεικτϊν iii

16 iv

17 Κεφάλαιο 1: κοπόσ και διάρθρωςη τησ εργαςίασ 1

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΚΟΠΟ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΗ ΣΗ ΕΡΓΑΙΑ 1.1 Ειςαγωγή Θ ανάγκθ για αςφαλι, γριγορθ, αξιόπιςτθ και αποδοτικι παροχι υπθρεςιϊν υγείασ, ζχει προκαλζςει τον προβλθματιςμό του ιατρικοφ κόςμου. Ραράλλθλα, θ ςφγχρονθ χριςθ οικονομικϊν κριτθρίων αξιολόγθςθσ για τθν ποιότθτα τθσ απόδοςθσ ζχει κάνει αιςκθτι τθν παρουςία τθσ ςτο χϊρο των ςυςτθμάτων υγείασ. Σε μια πραγματικότθτα όπου ο ανταγωνιςμόσ παίηει κυρίαρχο ρόλο και το κόςτοσ παροχισ υπθρεςιϊν ζχει αυξθκεί, τα νοςοκομεία οφείλουν να τεκμθριϊνουν κάκε ανάγκθ τουσ και να παρουςιάηουν μια επιχειρθματικι εικόνα, πάντα με γνϊμονα τθν βελτίωςθ τθσ υγείασ των αςκενϊν. Σε αυτό τον τομζα ειςζρχονται τα τμιματα Κλινικισ Μθχανικισ που παίηουν τον ρόλο ενόσ «διευκυντι ορχιςτρασ» ανάμεςα ςτισ διάφορεσ ειδικότθτεσ και τα επαγγζλματα που ςυμμετζχουν ςτο νοςοκομειακό περιβάλλον. Τα τμιματα Κλινικισ μθχανικισ διαχειρίηονται τον ιατροτεχνολογικό εξοπλιςμό ενόσ νοςοκομείου, και οφείλουν να υποςτθρίηουν και να βελτιςτοποιοφν τισ διαδικαςίεσ παροχισ υγείασ ςτουσ αςκενείσ. Με το πζραςμα του χρόνου ζγινε απαραίτθτθ θ αξιολόγθςθ των διαδικαςιϊν που ακολουκοφνται από τα τμιματα κλινικισ μθχανικισ. Θ εξζλιξθ του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ που διαχειρίηονται τα τμιματα κλινικισ μθχανικισ, οδιγθςε και ςτθν δικι τουσ εξζλιξθ και φανζρωςε τθν ανάγκθ δθμιουργίασ αντικειμενικϊν δεδομζνων, τα οποία αποτυπϊνουν και παρουςιάηουν τθν απόδοςθ τουσ ςτουσ διάφορουσ τομείσ τθσ δραςτθριότθτασ τουσ. Κατά προζκταςθ, τα ίδια δεδομζνα μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν για τθν αξιολόγθςθ και των νοςοκομείων. Ζτςι, ζχουν αναπτυχκεί δείκτεσ ποιότθτασ, οι οποίοι με κατανοθτό και εφκολο προσ ςφγκριςθ τρόπο, εκκζτουν τθν κατάςταςθ που επικρατεί. 1.2 κοπόσ και διάρθρωςη τησ εργαςίασ Στθ ςθμερινι Ελλθνικι πραγματικότθτα, παρατθρείται μια προςπάκεια βελτίωςθσ τθσ παροχισ υπθρεςιϊν, ςφμφωνα με τα Ευρωπαϊκά και Διεκνι πρότυπα. Ο τομζασ τθσ Υγείασ δε κα μποροφςε να λείπει από αυτι τθν προςπάκεια. Σφμφωνα με τα πρότυπα, κάκε 2

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΚΟΠΟ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΗ ΣΗ ΕΡΓΑΙΑ νοςοκομείο οφείλει να ζχει ζνα τμιμα Κλινικισ Μθχανικισ (ΤΚΜ), το οποίο κζτει ςτόχουσ για να βελτιϊνει τθν παροχι υπθρεςιϊν του, είτε αυτζσ αφοροφν εςωτερικζσ διαδικαςίεσ, είτε εξωτερικζσ *Bronzino Το εκάςτοτε ΤΚΜ του νοςοκομείου κζτει τα όρια που χαρακτθρίηουν ωσ καλι και ςωςτι τθ λειτουργία του. Θ παροφςα εργαςία ζχει ωσ ςκοπό να διερευνιςει το κατά πόςο δείκτεσ ποιότθτασ τθσ Κλινικισ μθχανικισ ςυνάδουν με τα όρια που ζχουν κεςπιςτεί και να προβάλλει τθ ςπουδαιότθτά τουσ για τθν τεκμθρίωςθ τθσ αξιολόγθςθσ τθσ παροχισ υπθρεςιϊν. Θ βαςικι παραδοχι αυτισ τθσ εργαςίασ είναι ότι οι δείκτεσ ποιότθτασ τθσ Κλινικισ Μθχανικισ ςυμβάλλουν ςτθν αξιολόγθςθ και βελτίωςθ των παρεχόμενων υπθρεςιϊν ενόσ μεγάλου νοςοκομείου τθσ χϊρασ. Θ εργαςία αναπτφςςεται ςε ζξι ςυνολικά κεφάλαια. Στο Κεφάλαιο 2 επεξθγοφνται οι όροι τθσ Βιοϊατρικισ τεχνολογίασ και τθσ Κλινικισ Μθχανικισ, ορίηεται θ ειδικότθτα του κλινικοφ μθχανικοφ και περιγράφονται οι αρμοδιότθτζσ του (Ενότθτα 2.1). Στθ ςυνζχεια περιγράφεται το τμιμα Κλινικισ Μθχανικισ και αναλφονται οι λειτουργίεσ του (Ενότθτα 2.2). Ζπειτα, αναπτφςςεται θ εξζλιξθ και θ κατάςταςθ τθσ Κλινικισ Μθχανικισ ςτθν Ελλάδα (Ενότθτα 2.3). Το κεφάλαιο κλείνει με τθν αναφορά ςτα προβλιματα που αντιμετωπίηουν τα τμιματα Κλινικισ Μθχανικισ ςτθν Ελλάδα (Ενότθτα 2.4). Στο Κεφάλαιο 3 ορίηονται οι Δείκτεσ Ροιότθτασ (Ενότθτα 3.1) και περιγράφονται οι κατθγορίεσ τουσ αλλά και τα ςτάδια τθσ διαδικαςίασ για τθ δθμιουργία ενόσ νζου δείκτθ (Ενότθτα 3.2), και παρουςιάηονται οι πιο ςυνικεισ δείκτεσ ποιότθτασ μαηί με τα όρια τα οποία τουσ χαρακτθρίηουν (Ενότθτα 3.3). Στο Κεφάλαιο 4 περιγράφεται θ διαδικαςία επεξεργαςίασ των δεδομζνων, ξεκινϊντασ με τθν περιγραφι μιασ βάςθσ δεδομζνων Κλινικισ Μθχανικισ (Ενότθτα 4.1), επεξθγείται θ εφαρμογι του ΙΝΒΙΤ, Web Praxis και παρουςιάηεται ο πίνακασ των δεικτϊν που χρθςιμοποιικθκαν ςτθ μελζτθ. (Ενότθτα 4.2). 3

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΚΟΠΟ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΗ ΣΗ ΕΡΓΑΙΑ Στο Κεφάλαιο 5 παρουςιάηονται, αναπτφςςονται και αξιολογοφνται τα αποτελζςματα των δεικτϊν ποιότθτασ ανά κατθγορία ενδιαφζροντοσ. Επιπλζον, αναφζρονται περιπτϊςεισ που χρίηουν ιδιαίτερου ςχολιαςμοφ. Τα ςυμπεράςματα που προκφπτουν από τθν ζρευνα διατυπϊνονται ςτο Κεφάλαιο 6, (Ενότθτα 6.1). Επιπλζον γίνονται κάποιεσ προτάςεισ για νζουσ δείκτεσ και για τθ βελτίωςθ του υπάρχοντοσ ςυςτιματοσ (Ενότθτα 6.2). Στο τζλοσ τθσ εργαςίασ παρατίκεται παράρτθμα με τουσ αρχικοφσ πίνακεσ που εξάγονται από το πρόγραμμα Web Praxis, κακϊσ και με τουσ πίνακεσ του προγράμματοσ Excel που βοθκθτικά χρθςιμοποιικθκε για τθν γραφικι απεικόνιςθ των αποτελεςμάτων. 4

21 Κεφάλαιο 2: Κλινική Μηχανική Clinical Engineering 5

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ 2.1 Ειςαγωγή Κατά τθ διάρκεια των τελευταίων 100 χρόνων, κακϊσ θ τεχνολογία εξελίςςεται, θ εξάρτθςθ του υγειονομικοφ ςυςτιματοσ από αυτιν αυξάνεται ςυνεχϊσ. Οι επαγγελματικοί πάροχοι υπθρεςιϊν/εργαλειϊν υγείασ, είτε ςε μεγάλο είτε ςε μικρό βακμό, από τον τομζα τθσ προλθπτικισ ιατρικισ, τθσ διάγνωςθσ, τθσ κεραπευτικισ προςοχισ, τθσ αποκατάςταςθσ, τθσ διοίκθςθσ, μζχρι και τθσ εκπαίδευςθσ και κατάρτιςθσ ςε κζματα ςχετικά με τθν υγεία, εξαρτϊνται από τθν τεχνολογία. Θ τεχνολογία ςτο χϊρο τθσ υγείασ, θ Ιατρικι τεχνολογία, επιτρζπει ςτουσ επαγγελματίεσ να επεμβαίνουν, μζςα από τισ αλλθλεπιδράςεισ τουσ με τουσ αςκενείσ τουσ, οικονομικά, αποδοτικά και με αςφάλεια. Θ Βιοϊατρικι Σεχνολογία (Biomedical Engineering) ωσ κλάδοσ εφαρμοςμζνων επιςτθμϊν προςπακεί να κζςει υπό εφαρμογι τισ ζννοιεσ, τθ γνϊςθ και τισ τεχνικζσ όλων των ειδικοτιτων τθσ εφαρμοςμζνθσ μθχανικισ για να λυκοφν τα οποιαδιποτε προβλιματα υπάγονται ςε αυτι δραςτθριοποιείται κατά κανόνα ςε ακαδθμαϊκά ιδρφματα, εργαςτιρια και καταςκευαςτικζσ μονάδεσ. Θ Κλινικι Μθχανικι, ωσ κλάδοσ τθσ Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ αςκείται ςτα νοςοκομεία και ςε χϊρουσ όπου χρθςιμοποιοφνται ιατρικά μθχανιματα. 2.2 Η Κλινική Μηχανική Με τθν εξζλιξθ τθσ τεχνολογίασ και τθν ολοζνα και αυξανόμενθ χριςθ ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ από το ιατρικό προςωπικό, αυξικθκαν και τα διάφορα προβλιματα που παρουςιάηονται ςε ζνα νοςοκομείο. Τζτοια προβλιματα μπορεί να οφείλονται ςε κακι ςυντιρθςθ, λάκοσ ςτθ ςχεδίαςθ, κακι ποιότθτα καταςκευισ, μθχανικι αςτοχία, λανκαςμζνθ χριςθ, θλεκτρομαγνθτικι παρεμβολι μεταξφ των ςυςκευϊν κ.α.. Ζτςι, από τθν δοκιμι για τθν θλεκτρικι 6

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ αςφάλεια και τθ βαςικι προλθπτικι ςυντιρθςθ του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ μζχρι ςιμερα, θ κλινικι πραγματικότθτα ζχει αλλάξει. Θ αφξθςθ του κόςτουσ τθσ παροχισ υπθρεςιϊν υγείασ αλλά και οι ανθςυχίεσ για τθν ποιότθτα, αξιοπιςτία και αςφάλεια του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ προκαλοφςαν προβλθματιςμό. Ραρατθρικθκε από τισ διοικιςεισ των νοςοκομείων ότι θ παρουςία ενόσ επαγγελματία μθχανικοφ ςτον τομζα τθσ υγείασ, με εμπειρία εξειδίκευςθ και γνϊςθ του αντικειμζνου, βελτίωνε τθν αποδοτικότθτα, τθν απόδοςθ, τθν ταχφτθτα, και τθν αςφάλεια των υπθρεςιϊν υγείασ που παρζχονταν [Bronzino 1986, 1992]. Με τθν ταχφτατθ εξζλιξθ τθσ τεχνολογίασ και τθν αφξθςθ των αναγκϊν ςε όλουσ τουσ τομείσ λειτουργίασ των νοςοκομείων, οι διοικιςεισ τουσ, άρχιςαν να ςτρζφονται, από το δεφτερο μιςό του 20 ου αιϊνα και μετά, ςτθ ςφςταςθ και ςτελζχωςθ τμθμάτων Κλινικισ Μθχανικισ. Για παράδειγμα, οι μαγνθτικοί, αξονικοί, και ποηιτρονικοί τομογράφοι, τα χειρουργικά λζιηερ, αλλά και άλλεσ περίπλοκεσ ςυςκευζσ, που χρθςιμοποιοφνται κακθμερινά για τθν παροχι υπθρεςιϊν υγείασ, είναι ιδιαίτερα ςφνκετα όργανα. Λόγω του υψθλοφ τουσ κόςτουσ και τθσ πολυπλοκότθτασ τουσ, κάποιο φυςικό πρόςωπο πρζπει να είναι υπεφκυνο για τθν απόκτθςθ, τθ ςωςτι χριςθ και τθν αξιολόγθςθ τζτοιων τεχνολογιϊν. Εκτόσ όμωσ από τον ιατροτεχνολογικό εξοπλιςμό, μια άλλθ κφρια μζριμνα τθσ κλινικισ μθχανικισ είναι να κατανοεί τισ αλλθλεπιδράςεισ που παρατθροφνται ςυχνά μεταξφ των φαρμάκων, των διαδικαςιϊν και των μθχανθμάτων και να τισ διαχειρίηεται με ςτόχο τθν βελτίωςθ και τθν αςφαλι παροχι υπθρεςιϊν ςτουσ αςκενείσ Οριςμόσ και αρμοδιότητεσ του Κλινικοφ Μηχανικοφ Πταν οι βιοϊατρικοί μθχανικοί εργάηονται μζςα ςε ζνα νοςοκομείο ι μια κλινικι, χρθςιμοποιείται ο όροσ κλινικός μηχανικός (clinical engineer). Σε προςπάκεια οριςμοφ τθσ ειδικότθτασ αυτισ, ζχουν προχωριςει πολλζσ και διάφορεσ οργανϊςεισ όπωσ π.χ., θ Αμερικανικι Καρδιολογικι Ζνωςθ (American Heart 7

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Association) *1986+, θ American Association of Medical Instrumentation [Goodman, 1989+, το Αμερικανικό Κολλζγιο των Κλινικϊν Μθχανικϊν (American College of Clinical Engineers) *Bauld, 1991+, και το Ρεριοδικό τθσ Κλινικισ Μθχανικισ (Journal of Clinical Engineering) [Pacela, 1991]. Ραρά ταφτα, ςτα πλαίςια αυτισ τθσ διπλωματικισ εργαςίασ κεωρείται ιδανικότερθ θ προςζγγιςθ κατά τον Bronzino : ζνασ κλινικόσ μθχανικόσ είναι ο μθχανικόσ που ζχει βακμολογθκεί από ζνα αναγνωριςμζνο ακαδθμαϊκό πρόγραμμα ςτθν εφαρμοςμζνθ μθχανικι ι που του ζχει χορθγθκεί άδεια επαγγελματία μθχανικοφ ι κατάρτιςθ μθχανικοφ και ςυμμετζχει ςτθν εφαρμογι τθσ επιςτθμονικισ και τεχνολογικισ γνϊςθσ, που ζχει αναπτυχκεί μζςω εκπαίδευςθσ, εφαρμοςμζνθσ μθχανικισ και ςυνεπϊσ επαγγελματικισ εμπειρίασ, ςε περιβάλλον υγειονομικισ περίκαλψθσ υπζρ των κλινικϊν δραςτθριοτιτων. Επιπλζον, το κλινικό περιβάλλον ορίηεται ωσ εκείνθ θ μερίδα του υγειονομικοφ ςυςτιματοσ ςτθν οποία θ φροντίδα των αςκενϊν παραδίδεται, και οι κλινικζσ δραςτθριότθτεσ περιλαμβάνουν τθν άμεςθ περίκαλψθ των αςκενϊν, τθν ζρευνα, τθ διδαςκαλία, και τισ δραςτθριότθτεσ δθμόςιων υπθρεςιϊν που ςτοχεφουν ςτθν ενίςχυςθ τθσ φροντίδασ των αςκενϊν *Bronzino, 2010]. Στθ ςθμερινι εποχι οι κλινικοί μθχανικοί παρζχουν υπθρεςίεσ για τθν εφαρμογι και τθ διαχείριςθ τεχνολογιϊν που υποςτθρίηουν τθν παροχι υπθρεςιϊν ςτουσ αςκενείσ π.χ., υπολογιςτικι υποςτιριξθ, τθλεπικοινωνίεσ, διαδικαςίεσ εγκαταςτάςεων, ςτρατθγικό προγραμματιςμό κ.α.. Με αυτόν τον τρόπο κεωροφνται πλζον όχι απλά υπάλλθλοι τεχνολογίασ αλλά ζνα αναπόςπαςτο τμιμα τθσ Διοίκθςθσ των νοςοκομείων. Οι κλινικοί μθχανικοί ζχουν ωσ προτεραιότθτα τθ ςωςτι διαχείριςθ του νοςοκομειακοφ εξοπλιςμοφ με γνϊμονα τθν αςφάλεια των αςκενϊν, κάτι που τουσ επιφορτίηει με μεγάλθ ευκφνθ για τισ όποιεσ επιλογζσ τουσ. Μζςα ςτισ πολλζσ αρμοδιότθτεσ και υποχρεϊςεισ τουσ, ςε μια πρϊτθ προςζγγιςθ, ςυγκαταλζγεται θ ζρευνα για τθν απόκτθςθ νζου ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ και θ αγορά του ςε περίπτωςθ ανάγκθσ και ζγκριςθσ. Μετά τθν αγορά, οι κλινικοί μθχανικοί είναι 8

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ υπεφκυνοι για τθν μελζτθ και επίβλεψθ τθσ εγκατάςταςθσ και καλισ λειτουργίασ του εξοπλιςμοφ. Ακόμα πρζπει να ζχουν καταγεγραμμζνο το ςφνολο του εξοπλιςμοφ του νοςοκομείου με δεδομζνα ςε κάποια θλεκτρονικι βάςθ δεδομζνων, ςφμφωνα με τα ςφγχρονα πρότυπα. Οφείλουν να ζχουν τον ζλεγχο των ςυμβάςεων, των επιςκευϊν, των περιοδικϊν ελζγχων και των περιοδικϊν ςυντθριςεων που πρζπει να γίνονται από τουσ τεχνικοφσ είτε προγραμματιςμζνα, είτε ζκτακτα. Αρκετζσ φορζσ εκπονοφν μελζτεσ ςχεδιαςμοφ και εξοπλιςμοφ νζων χϊρων όπωσ χειρουργείων. Μζςα ςε όλα αυτά πρζπει να υπάρχει ζνα υψθλό επίπεδο παροχισ υπθρεςιϊν το οποίο να μπορεί να αξιολογθκεί ςε κάκε ςτιγμι με τθ χριςθ κατάλλθλων μετριςεων. Οι κλινικοί μθχανικοί, μποροφν να αναπτφξουν τισ δυνατότθτζσ τουσ ςε πολλοφσ τομείσ του ςυςτιματοσ υγείασ όπωσ ςτθ βιομθχανία ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ, ςε οργανϊςεισ πιςτοποιιςεων, ςε νοςοκομεία και κλινικζσ, ςε ακαδθμαϊκά ιδρφματα ι τεχνικά εκπαιδευτιρια, ςε τοπικοφσ και εκνικοφσ παροχείσ υπθρεςιϊν υγείασ ι ακόμα και ςαν ςφμβουλοι για δίκεσ, κανονιςτικζσ ςυμμορφϊςεισ (regulatory compliance), αξιολόγθςθ προγραμμάτων και ζρευνα. 2.3 Σο Σμήμα Κλινικήσ Μηχανικήσ ςτα νοςοκομεία Τα τμιματα Κλινικισ Μθχανικισ (ΤΚΜ) ι Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ (ΤΒΙΤ), τα οποία απαςχολοφν κλινικοφσ μθχανικοφσ αλλά και βιοϊατρικοφσ μθχανικοφσ και τεχνικοφσ, ζχουν κακιερωκεί για να διαχειριςτοφν τουσ τεχνολογικοφσ πόρουσ, ειδικά εκείνουσ που ςχετίηονται με τον ιατροτεχνολογικό εξοπλιςμό ϊςτε να διαςφαλίςουν τθν αποδοτικι, αποτελεςματικι και αςφαλι λειτουργία του. Αυτό επιτυγχάνεται με τθν ανάπτυξθ ενόσ προγράμματοσ κλινικισ μθχανικισ που εξετάηει όλεσ τισ πτυχζσ των ιατρικϊν μθχανθμάτων και των υποςτθρικτικϊν ςυςτθμάτων. 9

26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Η εξζλιξη των ΣΚΜ Τθ δεκαετία , τα ιατρικά μθχανιματα πρϊτθσ γενιάσ κεωροφνταν υπεφκυνα για πολλοφσ κανάτουσ λόγω θλεκτροπλθξίασ (ελαττωματικζσ ςυςκευζσ). Ζτςι τα ΤΚΜ που είχαν αναπτυχκεί ςτα νοςοκομεία, είχαν τθν προςοχι τουσ ςτραμμζνθ ςε κζματα θλεκτρικισ αςφάλειασ, εκτελϊντασ περιοδικοφσ ελζγχουσ και προλθπτικζσ ςυντθριςεισ ι επιςκευζσ ςε κρίςιμο ιατρικό εξοπλιςμό. Ωσ τα μζςα τθσ δεκαετίασ του 1980, τα ΤΚΜ ανζλαβαν τθ δθμιουργία κζντρων αναφοράσ δυςμενϊν περιςτατικϊν, άρχιςαν να ςυμμετζχουν ενεργά ςτισ διαδικαςίεσ απόκτθςθσ εξοπλιςμοφ και να επιβλζπουν διάφορεσ ςυμβάςεισ. Ζπειτα, και με τθν εξζλιξθ των υπολογιςτικϊν ςυςτθμάτων, αναπτφχκθκαν τα πρϊτα υπολογιςτικά προγράμματα διαχείριςθσ Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ. Αυτά είχαν τθ δυνατότθτα μζτρθςθσ τθσ παραγωγικότθτασ (πχ βάςθ του αρικμοφ των εργαςιϊν που ζχουν πραγματοποιθκεί επιτυχϊσ) κακϊσ και μια αρχικι ανάλυςθ κόςτουσ. Ραράλλθλα, αναλαμβάνουν τισ επιςκευζσ και τισ ςυντθριςεισ των ολοζνα πιο πολφπλοκων και ςφνκετων εξοπλιςμϊν. Το 1989 γίνονται οι πρϊτεσ αναφορζσ για τθ ςθμαςία τθσ ενοποίθςθσ των ςυςτθμάτων ποιότθτασ με τθ διαχείριςθ κινδφνου (risk management) ςτα προγράμματα διαχείριςθσ τεχνολογίασ που είχαν αναπτυχκεί. Από το 1990 ωσ το παρόν, τα ΤΚΜ βελτιϊνονται ςυνεχϊσ κακϊσ ενςωματϊνουν οικονομολογικοφσ δείκτεσ και παρζχουν πλζον διεξοδικζσ αναλφςεισ κόςτουσ - υπθρεςιϊν οι οποίεσ επιτρζπουν τθν ςφγκριςθ των αποτελεςμάτων με άλλα ΤΚΜ, αλλά δίνουν και ζναυςμα για τθ βελτίωςθ των ίδιων των διαδικαςιϊν των ΤΚΜ. Επιπλζον υποςτθρίηουν τισ προςπάκειεσ για ςτρατθγικό ςχεδιαςμό του εξοπλιςμοφ, και αναλαμβάνουν τθν εγκατάςταςι του Λειτουργίεσ των ΣΚΜ Οι κφριεσ λειτουργίεσ των τμθμάτων κλινικισ μθχανικισ, χωρίηονται ςτισ κατθγορίεσ: 10

27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Διαχείριςθ Τεχνολογίασ Διαχείριςθ κινδφνου Αξιολόγθςθ τεχνολογίασ Σχεδιαςμόσ εγκαταςτάςεων και διαχείριςθ τουσ Εκπαίδευςθ Διαχείριςη Σεχνολογίασ (Technology Management) Θ ανάπτυξθ, βελτιςτοποίθςθ και διαχείριςθ του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ ενόσ νοςοκομείου, περιλαμβάνει πολλζσ δραςτθριότθτεσ. Από τθν αποδοχι, τον ζλεγχο και τθν εγκατάςταςθ νζου εξοπλιςμοφ, τθν κακιζρωςθ των περιοδικϊν ςυντθριςεων αλλά και των επιςκευϊν, το ΤΚΜ πρζπει να αναπτφξει και βελτιςτοποιιςει ζνα πρόγραμμα κλινικισ μθχανικισ το οποίο διαχειρίηεται όλεσ αυτζσ τισ πλθροφορίεσ. Το πρόγραμμα αυτό πρζπει να είναι προςαρμοςμζνο ςτισ απαιτιςεισ και τισ ανάγκεσ του ΤΚΜ. Ρριν τθν αγορά νζου ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ, το ΤΚΜ ζχει τεκμθριϊςει τθν ανάγκθ τθσ αγοράσ ςτθ διοίκθςθ του νοςοκομείου, με βάςθ τισ τεχνικζσ προδιαγραφζσ που ηθτοφνται. Θ διοίκθςθ αναγνωρίηοντασ τθν ανάγκθ προκθρφςςει διαγωνιςμό για τθν αναηιτθςθ προςφορϊν που αφοροφν το εν λόγω εξοπλιςμό. Μετά τθν ολοκλιρωςθ τθσ διαδικαςίασ του διαγωνιςμοφ και τθν επιλογι των προςφορϊν, το ΤΚΜ φροντίηει για τθ ςφμβαςθ με το μειοδότθ ι τον πιο ςυμφζροντα του διαγωνιςμοφ. Ζπειτα το ΤΚΜ είναι το υπεφκυνο τμιμα για τθν παραλαβι του εξοπλιςμοφ, για τον ζλεγχο καλισ λειτουργίασ και ςωςτισ τοποκζτθςισ του ςτο νοςοκομείο. Στο πρόγραμμα ΚΜ, είναι απαραίτθτθ θ καταγραφι του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ ςε βάςθ δεδομζνων ϊςτε να είναι εφχρθςτθ και εφκολθ θ αρχειοκζτθςι τουσ. Στα ςτοιχεία του εξοπλιςμοφ είναι απαραίτθτα: ο κωδικόσ μθχανιματοσ, τα χαρακτθριςτικά του, θ ομάδα και ο τφποσ ςτον οποίο ανικει, ο καταςκευαςτισ και ο προμθκευτισ του, ο χρόνοσ εγγφθςθσ κακϊσ και ο χϊροσ εγκατάςταςθσ και λειτουργίασ του για τθν εφκολθ εφρεςι του. Στθν περίπτωςθ που 11

28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ υπάρχουν ανταλλακτικά, πρζπει να αναφζρονται. Στο κεφάλαιο 4 γίνεται μια αναλυτικι περιγραφι των απαιτοφμενων δεδομζνων. Επιςκευι (repair / corrective maintenance) του εξοπλιςμοφ πραγματοποιείται όταν ζχει παρουςιαςτεί βλάβθ και πρζπει το μθχάνθμα να επαναφερκεί ςτθν κανονικι του κατάςταςθ. Στο πρόγραμμα ΚΜ πρζπει να αναφζρονται πλθροφορίεσ για τον επιςκευαςτι (τεχνικοί του τμιματοσ ι εξωτερικοί φορείσ), για το κόςτοσ, το είδοσ τθσ βλάβθσ, και για το εάν καλφπτεται μζςα από κάποια εγγφθςθ ι ςφμβαςθ. Μζςα από το πρόγραμμα πρζπει να οργανωκεί και ζνα ςφςτθμα παρακολοφκθςθσ και εφαρμογισ περιοδικϊν ελζγχων (periodic inspections) του εξοπλιςμοφ με τισ οποίεσ ελζγχεται αν ο εξοπλιςμόσ λειτουργεί κάτω από τα διεκνι πρότυπα αςφαλείασ. Οι περιοδικζσ ζλεγχοι μπορεί να είναι απλοί ζλεγχοι αςφάλειασ, (πχ θλεκτρικισ) ι ζλεγχοι ποιότθτασ (βακμονόμθςθ, καλι κατάςταςθ). Ρραγματοποιοφνται είτε από τεχνικοφσ του τμιματοσ είτε από τουσ εξωτερικζσ εταιρίεσ προμθκευτζσ που ζχουν, ςτα πλαίςια ςυμβάςεων ι εγγφθςθσ, αυτι τθν υποχρζωςθ. Ο εξοπλιςμόσ μπορεί μζςα από ζναν περιοδικό ζλεγχο να βρεκεί ακατάλλθλοσ, να χρειαςτεί επιςκευι, ι απλά να περάςει τον ζλεγχο. Ρρολθπτικζσ ςυντθριςεισ (preventive maintenance) επίςθσ προβλζπονται από τα προγράμματα διαχείριςθσ τεχνολογίασ των ΤΚΜ. Οι ςυντθριςεισ αυτζσ, που μπορεί να περιλαμβάνουν ακόμα και τθν αντικατάςταςθ μερϊν του εξοπλιςμοφ, ζχουν ςτόχο τθ διαςφάλιςθ τθσ καλισ λειτουργίασ των μθχανθμάτων, ϊςτε να μειωκεί θ πικανότθτα βλάβθσ τουσ. Τα πρωτόκολλα που ακολουκοφνται ςτισ ςυντθριςεισ, τουσ ελζγχουσ και τισ βλάβεσ βαςίηονται ςτα διεκνι / ελλθνικά πρότυπα και ςτισ προτάςεισ του καταςκευαςτι. Το ΤΚΜ οφείλει να χαρακτθρίηει τον εξοπλιςμό του ωσ υψθλοφ (πχ απινιδωτζσ κάκε 6 μινεσ), μζςου (πχ θλεκτροκαρδιογράφοι 3-4 φορζσ το χρόνο) ι χαμθλοφ κινδφνου (πχ ωτοςκόπιο - ανάλογα με τον προϊςτάμενο του ΤΚΜ) ϊςτε να μπορεί να πραγματοποιεί τισ ςυντθριςεισ ςωςτά. 12

29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Μια ακόμα παράμετροσ που ελζγχεται από το ςφςτθμα διαχείριςθσ είναι θ παρακολοφκθςθ των ςυμβάςεων ςυντιρθςθσ του εξοπλιςμοφ από εξωτερικοφσ φορείσ (καταςκευαςτι, προμθκευτι). Τζλοσ, θ διαςφάλιςθ τθσ ποιότθτασ και θ δυνατότθτα αναφορϊν οικονομικοφ χαρακτιρα για τθ παρακολοφκθςθ τθσ λειτουργίασ του ΤΚΜ επιτυγχάνεται με τθν ανάπτυξθ δεικτϊν ποιότθτασ και κόςτουσ. Μζςα από αυτοφσ είναι δυνατόν να καταγραφοφν αδυναμίεσ και προβλιματα ςτο πρόγραμμα του τμιματοσ. Οι δείκτεσ βελτιϊνουν τισ διαδικαςίεσ του τμιματοσ και με τθ ςειρά τουσ βελτιϊνονται κζτοντασ καινοφρια όρια για τθν απόδοςθ του τμιματοσ. Διαχείριςη Κινδφνου (Risk Management) Μζςα από τθ διαχείριςθ κινδφνου, το ΤΚΜ αξιολογεί και πράττει καταλλιλωσ όταν δθμιουργοφνται προβλιματα που οφείλονται ςε κακι χριςθ του εξοπλιςμοφ ι ςε δυςλειτουργία. Είναι απαραίτθτθ θ περιγραφι, ταξινόμθςθ και ζρευνα του προβλιματοσ, κακϊσ και θ αναφορά του με τα αποτελζςματα τθσ ζρευνασ ςτθν υπεφκυνθ αρχι του νοςοκομείου και ςτθν καταςκευάςτρια εταιρία (ςφμφωνα με το Safe Medical Devices Act του 1990). Το ΤΚΜ ζπειτα πρζπει να φροντίςει για τθν απόςυρςι του, τθν αντικατάςταςι του ι ακόμα εάν είναι δυνατόν, τθ μετατροπι του. Αξιολόγηςη Σεχνολογίασ (Technology Assessment) Σε αυτό τον τομζα, το ΤΚΜ αξιολογεί και επιλζγει νζο ιατροτεχνολογικό εξοπλιςμό. Ο προϊςτάμενοσ του τμιματοσ αναλαμβάνει να τεκμθριϊςει τθν ανάγκθ νζου εξοπλιςμοφ, αξιολογϊντασ τισ αιτιςεισ του ιατρικοφ / νοςθλευτικοφ προςωπικοφ και παρουςιάηοντασ τα πλεονεκτιματα και μειονεκτιματα του εξοπλιςμοφ. Ακόμα, με τουσ δείκτεσ ποιότθτασ, παρουςιάηει αναφορζσ για τθν απόδοςθ του ιδθ υπάρχοντοσ εξοπλιςμοφ, κακ όλθ τθ διάρκεια του ζτουσ. 13

30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ χεδιαςμόσ εγκαταςτάςεων και διαχείριςη τουσ Σφνθκεσ είναι το ΤΚΜ να αναλαμβάνει τθν μελζτθ για τθν καταςκευι, ι τθν διαμόρφωςθ κλινικϊν χϊρων ι και τμθμάτων, όπωσ για παράδειγμα χειρουργεία, χϊρουσ για απεικονιςτικά μθχανιματα ι ακτινολογικζσ μονάδεσ. Σε αυτζσ τισ υποχρεϊςεισ πρζπει να τθροφνται όλα τα πρότυπα προςταςίασ (ακτινοπροςταςία, θλεκτρικι αςφάλεια). Ακόμα το ΤΚΜ είναι υπεφκυνο για τον εφοδιαςμό, τθν τοποκζτθςθ και ςωςτι λειτουργία των μθχανθμάτων των καινοφριων τμθμάτων. Εκπαίδευςη Διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα παρζχονται από τα ΤΚΜ τα οποία ςυνικωσ αφοροφν τθ ςωςτι χριςθ του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ και τθν ενθμζρωςθ του βοθκθτικοφ προςωπικοφ για τισ απαιτοφμενεσ διαδικαςίεσ που πρζπει να ακολουκοφνται. Επιπροςκζτωσ, τα ίδια τα ςτελζχθ του τμιματοσ ΚΜ οφείλουν να εκπαιδεφονται ςτισ νζεσ τεχνολογίεσ για να μποροφν να αντεπεξζλκουν ςτισ απαιτιςεισ του νοςοκομείου. Τα επιμορφωτικά προγράμματα διοργανϊνονται είτε από το ίδιο το τμιμα είτε από εξωτερικοφσ φορείσ (προμθκευτζσ, καταςκευαςτζσ). 14

31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Εικόνα 1 - χηματική αναπαράςταςη των καθηκόντων ενόσ τμήματοσ Βιοϊατρικήσ Σεχνολογίασ (Web Praxis Manual) Ππωσ διαφαίνεται από τα παραπάνω, ο ρόλοσ του κλινικοφ μθχανικοφ ςε ζνα ςφγχρονο νοςοκομείο είναι πολφ απαιτθτικόσ. Επιπλζον πρζπει να φζρνει εισ πζρασ όλεσ τισ εργαςίεσ που αναλαμβάνει, αφοφ θ φροντίδα των αςκενϊν προχποκζτει τθν καλφτερθ ςυνεργαςία μεταξφ των ιατρϊν και των τεχνολογιϊν. Ζτςι, κακθμερινά οι κλινικοί μθχανικοί αλλθλεπιδροφν με ζνα πλικοσ 15

32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ διαφορετικϊν ατόμων: το νοςθλευτικό προςωπικό, τουσ ιατροφσ, τθ διοίκθςθ αλλά και τισ εταιρίεσ. Εικόνα 2 - χηματική αναπαράςταςη των αλληλεπιδράςεων ενόσ Κλινικοφ Μηχανικοφ 2.4 Η Κλινική Μηχανική ςτην Ελλάδα Το 1984, με τον ανακεωρθμζνο νόμο για το ΕΣY, προβλζπεται θ δθμιουργία τμθμάτων Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ (ΤΒΙΤ), τα οποία ζχουν τισ υποχρεϊςεισ ενόσ ΤΚΜ όπωσ περιγράφθκαν. Στθ δεκαετία , το ςφνολο των 140 δθμοςίων νοςοκομείων τθσ χϊρασ ςτελεχϊνει τα τμιματα αυτά με αργοφσ ρυκμοφσ, κατά προτίμθςθ με προςωπικό το οποίο προζρχεται από τισ τεχνικζσ υπθρεςίεσ των νοςοκομείων, δθλαδι με άτομα που βρίςκονται ιδθ ςτο νοςοκομειακό χϊρο. Ζτςι, ςτα ελλθνικά ΤΒΙΤ απαςχολοφνται: Θλεκτρονικοί διαφόρων βακμίδων, Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ (Δ.Ε.), Τεχνικισ Εκπαίδευςθσ (Τ.Ε.) και Ρανεπιςτθμιακισ Εκπαίδευςθσ (Ρ.Ε.) Θλεκτρολόγοι Τ.Ε. και Δ.Ε. με εμπειρία. Μθχανικοί Ρλθροφορικισ hardware, επίςθσ διαφόρων βακμίδων. Θλεκτρολόγουσ Ρ.Ε. με μεταπτυχιακζσ ι ανϊτερεσ ςπουδζσ ςτο αντικείμενο τθσ Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ (MSc, PhD) 16

33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Ωςτόςο, τα τελευταία 15 χρόνια, με τθν ανταπόκριςθ των εκπαιδευτικϊν βακμίδων ςτισ ςφγχρονεσ ανάγκεσ τθσ αγοράσ εργαςίασ και τθν αλλαγι του οργανιςμοφ των νοςοκομείων του Ε.Σ.Υ., απαςχολοφνται πλζον και ειδικότθτεσ όπωσ Τεχνολόγοι Ιατρικϊν Οργάνων (Τ.Ε.). Στο οργανόγραμμα του ςχιματοσ 2.3 αναλφεται θ ιεραρχικι κατανομι των ειδικοτιτων ςε ζνα τυπικό ςφγχρονο ελλθνικό νοςοκομείο. Τα τμιματα Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ ανικουν ςτθν Τεχνικι Διεφκυνςθ. Διοικθτικό Συμβοφλιο (Δ.Σ) Τεχνικι Διεφκυνςθ Ιατρικι Διεφκυνςθ Νοςθλευτικι Διεφκυνςθ Διοικθτικι Διεφκυνςθ Εικόνα 3 - Οργανόγραμμα των Διευθφνςεων ενόσ Ελληνικοφ Νοςοκομείου Το διάςτθμα , ζγινε μια προςπάκεια Ρανελλαδικισ καταγραφισ του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ των νοςοκομείων τθσ χϊρασ από το Υπουργείο Υγείασ ςε ςυνεργαςία με το ΙΝΒΙΤ, ϊςτε να δθμιουργθκεί το Εκνικό Κτθματολόγιο Ιατροτεχνολογικοφ Εξοπλιςμοφ (Ε.Κ.Ι.Ε.). Διανεμικθκε μια βάςθ δεδομζνων, το Praxis, ςε περίπου 130 νοςοκομεία. Το εκάςτοτε νοςοκομείο ζπρεπε να ενεργοποιιςει το πρόγραμμα μετά τθν καταχϊρθςθ του εξοπλιςμοφ του για να ζχει πρόςβαςθ ςε όλεσ τισ δυνατότθτεσ του, κίνθςθ ςτθν οποία προζβθςαν πολφ λίγα νοςοκομεία. Σιμερα μόνο ςε 11 ελλθνικά δθμόςια νοςοκομεία τα ΤΚΜ χρθςιμοποιοφν το Praxis. Τα περιςςότερα ΤΚΜ χρθςιμοποιοφν άλλα προγράμματα (όπωσ το διαδεδομζνο Excel) για τθν καταγραφι των μθχανθμάτων τουσ ςε βάςεισ δεδομζνων. 17

34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ 2.5 Προβλήματα ςτη λειτουργία των ΣΚΜ Τα προβλιματα που αντιμετωπίηουν τα ΤΚΜ ςτο ςφγχρονο ςφςτθμα Υγείασ είναι πολλά. Καταρχιν υπάρχει ζλλειψθ ενόσ πραγματικά ολοκλθρωμζνου πλθροφοριακοφ ςυςτιματοσ Υγείασ, το οποίο κα ενςωμάτωνε τισ διαδικαςίεσ, είτε τεχνικζσ είτε διοικθτικζσ, των ΤΚΜ των νοςοκομείων. Ακόμα, δεν αναγνωρίηεται θ ςθμαντικότθτα του ρόλου των ΤΚΜ που επικαλοφνται να παίξουν ςτθ ςφγχρονθ δθμόςια υγεία, κακϊσ, όπωσ αναπτφχκθκε προθγουμζνωσ, πρζπει να ςυμμετζχουν ςε όλεσ τισ διαδικαςίεσ που αφοροφν τον ιατροτεχνολογικό εξοπλιςμό ενόσ ςφγχρονου νοςοκομείου. Ραράλλθλα, ενϊ ςτθ δεκαετία υπιρχε ζντονο ενδιαφζρον ςτθν ανάπτυξθ των τμθμάτων Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ με νζεσ προςλιψεισ, τθ δεκαετία , αυτό ατόνθςε. Ωσ άμεςθ ςυνζπεια, παρουςιάηονται προβλιματα ελλείψεωσ ανκρωπίνου δυναμικοφ, αλλά δε γίνονται και νζεσ προςλιψεισ, (οφτε Τ.Ε. αλλά οφτε και Ρ.Ε.). Τα προθγοφμενα, ςε ςυνδυαςμό με τθν ραγδαία ανάπτυξθ των τεχνολογικϊν εξελίξεων, ζχουν ωσ αποτζλεςμα το προςωπικό που υπάρχει ιδθ ςτα τμιματα ΒΙΤ, να μθν μπορεί να προςαρμοςτεί και να ανταπεξζλκει ςτισ νζεσ και ςυνεχόμενα αυξανόμενεσ ανάγκεσ επειδι δεν ακολουκεί προγράμματα δια βίου μάκθςθσ/εκπαίδευςθσ παρά μόνο εκελοντικά. Τα παραπάνω είναι ςε άμεςθ ςφγκρουςθ με ζνα από τα μεγαλφτερα κζματα που ζχει να αντιμετωπίςει όλοσ ο νοςοκομειακόσ χϊροσ, αυτό του περιοριςμοφ των δαπανϊν. Για τα ΤΚΜ, ο περιοριςμόσ αυτόσ επθρεάηει και τθν προμικεια του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ. Ωσ άμεςθ ςυνζπεια, είναι προτιμότερο για τα ΤΚΜ να γίνονται περιςςότερεσ ςυντθριςεισ αντί αντικαταςτάςεισ του, πικανϊσ, πεπαλαιωμζνου εξοπλιςμοφ. Ππωσ γίνεται κατανοθτό, θ ποιότθτα και θ ποςότθτα των εςωτερικϊν εργαςιϊν που οφείλουν να πραγματοποιοφνται, είναι ανάλογθ με το διακζςιμο προςωπικό, με τισ γνϊςεισ του, αλλά και με τισ παροχζσ και δυνατότθτεσ που υπάρχουν. Πταν 18

35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ κάποιοσ από αυτοφσ τουσ παράγοντεσ πάςχει, τότε δθμιουργοφνται προβλιματα ςε όλο το ΤΚΜ το οποίο με τθ ςειρά του αδυνατεί να πετφχει τουσ ςτόχουσ που ζχει κζςει για υψθλι ποιότθτα λειτουργίασ. 19

36 Κεφάλαιο 3: Δείκτεσ Ποιότητασ Quality Indicators 20

37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ 3.1 Ειςαγωγή Στο παρελκόν, τα περιςςότερα τμιματα Κλινικισ Μθχανικισ αξιολογοφςαν τθν αποδοτικότθτά τουσ με βάςθ τον αρικμό των εργαςιϊν που ζφεραν ςε πζρασ. Ωςτόςο, θ ςθμερινι, ανταγωνιςτικι, πραγματικότθτα ζχει προκαλζςει τθ ςτροφι προσ μια πιο επιχειρθςιακι κατεφκυνςθ, με αιτιολογιςεισ κοςτϊν και αναλφςεισ ςε βάκοσ. Κάκε TKM, ςυμμετζχοντασ και αυτό ςτθ διαδικαςία αυτό-αξιολόγθςθσ και δικαιολόγθςθσ τθσ φπαρξισ του μζςα ςτο νοςοκομειακό χϊρο, πρ99956 ζπει, μζςα από όλουσ τουσ επιχειρθματικοφσ όρουσ να παρουςιάςει ζργο που να ανταποκρίνεται των προςδοκιϊν και των απαιτιςεων των ςυςτθμάτων υγείασ. Συνεπϊσ, θ μζτρθςθ μόνο των πραγματοποιοφμενων διαδικαςιϊν, δε μπορεί να κεωρθκεί αξιόλογθ μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ. Για όλουσ αυτοφσ τουσ λόγουσ, θ ανάπτυξθ κάποιων «δεικτϊν ποιότθτασ» οι οποίοι κα αποτελοφν μια κβαντοποιθμζνθ μζτρθςθ δεδομζνων και οι οποίοι κα περιλαμβάνουν και κα αξιολογοφν, μζςα ςε επιχειρθματικά πλαίςια, οικονομικοφσ, αποτελεςματικοφσ και χρονικοφσ τομείσ τθσ λειτουργίασ των ΤΚΜ, κεωρείται αναγκαία. 3.2 Οριςμόσ Δείκτη Ποιότητασ Ωσ «δείκτθ ποιότθτασ» (quality indicator) ορίηουμε μια αξιόπιςτθ, ζγκυρθ, ποςοτικι διαδικαςία ι μια μζτρθςθ ζκβαςθσ που αφορά τθν ποιότθτα απόδοςθσ. Αυτι θ αντικειμενικι μζτρθςθ είναι αξιόπιςτθ εάν διαφορετικοί άνκρωποι μποροφν να αντλιςουν τθν ίδια μζτρθςθ από το ίδιο ςφνολο ςτοιχείων. Ο δείκτθσ είναι χριςιμοσ εάν οι πλθροφορίεσ που λαμβάνονται από τθν ανάλυςι του παρουςιάηουν μια ευκαιρία για τθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ των διαδικαςιϊν/εργαλείων. Σε κάκε περίπτωςθ, οι δείκτεσ, παρζχουν πλθροφορίεσ για περαιτζρω ανάλυςθ: μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν για να αξιολογθκοφν οι διαφορετικζσ πτυχζσ τθσ απόδοςθσ, τθσ επικαιρότθτασ, τθσ αποδοτικότθτασ, τθσ παραγωγικότθτασ, τθσ 21

38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ αποτελεςματικότθτασ και τθσ αςφάλειασ μιασ διαδικαςίασ, τα διαφορετικά ςτάδια τθσ, θ ζκβαςθ τθσ αλλά και τα αποτελζςματά τθσ (για παράδειγμα, ο αρικμόσ επαναλαμβανόμενων επιςκευϊν ςε ζνα ιατρικό μθχάνθμα μζςα ςε ζνα χρονικό διάςτθμα). Είναι δυνατόν να μετρθκεί ακόμα και θ ικανοποίθςθ των πελατϊν. Ωςτόςο, με τθν πάροδο του χρόνου, οι δείκτεσ ποιότθτασ ενόσ προγράμματοσ πρζπει να εξελίςςονται ωσ προσ τθν αξιοπιςτία τουσ και τθν ιςχφ τουσ για να βελτιςτοποιοφν τισ διαδικαςίεσ που παρακολουκοφν. Υπάρχουν πολλοί δείκτεσ ποιότθτασ που μποροφν να αποτυπϊςουν τθν απόδοςθ ενόσ τμιματοσ κλινικισ μθχανικισ. Συνεπϊσ, είναι εφκολο κάποιοσ να περιζλκει ςτθν παγίδα τθσ προςπάκειασ να μετρθκοφν τα πάντα. Ο προςδιοριςμόσ των κατάλλθλων, εκλεκτικϊν δεικτϊν, απαιτεί προςεκτικό προγραμματιςμό και αξιολόγθςθ. Οι δείκτεσ είναι μόνο ζνα βιμα ςτθ διαδικαςία διαχείριςθσ τθσ απόδοςθσ. 3.3 Κατηγορίεσ Δεικτϊν Μποροφμε να διαχωρίςουμε τουσ δείκτεσ ποιότθτασ ςε τρείσ κατθγορίεσ, ανάλογα με το αντικείμενο μελζτθσ τουσ: Δείκτεσ που καταγράφουν εςωτερικζσ διαδικαςίεσ. Οι δείκτεσ αυτοί καταγράφουν τισ παρεχόμενεσ υπθρεςίεσ από το προςωπικό, τισ ομάδεσ και το τμιμα. Μποροφν να είναι από ποςοςτά (πχ αρικμόσ μθχανθμάτων υπό επιςκευι προσ τα ςυνολικά μθχανιματα) μζχρι και κακαρά νοφμερα (πχ ο ςυνολικόσ αρικμόσ ολοκλθρωμζνων εργαςιϊν όπωσ και ςτο παρελκόν). Οι δείκτεσ αυτοί πρζπει να είναι ακριβείσ και ςτοχευμζνοι και μποροφν, με τθν κατάλλθλθ ςυλλογι τουσ, να κζτουν προτεραιότθτεσ ςτισ διαδικαςίεσ που πρζπει να ακολουκθκοφν. 22

39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ Δείκτεσ που καταγράφουν διαδικαςίεσ για τθ βελτιςτοποίθςθ τθσ ποιότθτασ. Στθν όλθ λειτουργία των τμθμάτων ΚΜ, είναι αναπόφευκτο να προκφψουν διάφορα προβλιματα. Με τθν παρακολοφκθςθ των παραπάνω δεικτϊν ποιότθτασ και πιο ςυγκεκριμζνα όταν ζνασ δείκτθσ ξεπεράςει τα όρια που ζχουν προ-τεκεί, το τμιμα ζχει τθ δυνατότθτα να προςδιορίςει το εκάςτοτε πρόβλθμα, να βελτιςτοποιιςει τισ επιλογζσ για τθ διόρκωςι του και να οργανϊςει ζνα ςχζδιο αντιμετϊπιςισ του. Οι δείκτεσ ποιότθτασ ςε αυτό τον τομζα αξιολογοφν τθν αποτελεςματικότθτα τθσ λφςθσ που ζχει προτακεί. Δείκτεσ που χρθςιμοποιοφνται για εξωτερικζσ ςυγκρίςεισ. Θ ςφγκριςθ των διαφόρων τμθμάτων, είτε ΚΜ των διαφόρων νοςοκομείων, είτε και των διαφορετικϊν τμθμάτων μζςα ςτο ίδιο το νοςοκομείο, είναι εφικτι και επικυμθτι εάν ζχει προθγθκεί ο προςεκτικόσ ςχεδιαςμόσ και προςδιοριςμόσ καταλλιλων δεικτϊν που τθν επιτρζπουν. Ζτςι ςε περιπτϊςεισ όπου κρίνεται ςκόπιμθ θ βελτιςτοποίθςθ διαδικαςιϊν κάποιου τμιματοσ, ςε ςφγκριςθ με άλλο, οι δείκτεσ αυτοί αποτελοφν απαραίτθτο και αντικειμενικό εργαλείο. Ακόμα, με κριτιριο τον χαρακτιρα του γεγονότοσ που περιγράφουν, οι δείκτεσ μποροφν να χαρακτθριςτοφν ωσ «μεμονωμζνοι» (sentinel event) ι «αθροιςτικοί» (aggregate data). Στθν πρϊτθ περίπτωςθ ανικουν γεγονότα που δε ςυμβαίνουν ςυχνά, (π.χ. μια δυςλειτουργία εξοπλιςμοφ που προκάλεςε ηθμιά ςε αςκενι). Στθ δεφτερθ, πρόκειται για δείκτεσ που ζχουν προκφψει από τθν ανάλυςθ δεδομζνων που ζχουν ςυμβεί πολλζσ φορζσ. Αυτοί μποροφν να είναι ςυνεχόμενεσ μεταβλθτζσ, δθλαδι θ καταγραφι να γίνεται ςε μια ςυνεχόμενθ χρονικι βάςθ (πχ. αρικμόσ επιςκευϊν ανά ζτοσ), ι αναλογικζσ μεταβλθτζσ που παρουςιάηονται κατά κανόνα με ποςοςτά (πχ. ποςοςτό προγραμματιςμζνων προσ ολοκλθρωμζνων περιοδικϊν ςυντθριςεων). 23

40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ Ανάπτυξη δεικτϊν ποιότητασ Ζχοντασ υπ όψιν τα παραπάνω, παρατθρείται θ ςθμαςία του ςωςτοφ προςδιοριςμοφ του δείκτθ. Για να αναπτυχκεί ζνασ δείκτθσ, πρζπει να ακολουκθκεί μια διαδικαςία θ οποία ζχει προτακεί από τουσ Autio και Morris [Autio DD, Morris RL. 2000] και παρουςιάηεται με τθ μορφι ςχεδιαγράμματοσ. Θ διαδικαςία αυτι προβλζπει τα ςταδιακά βιματα του οριςμοφ του δείκτθ, τθσ οριοκζτθςθσ των τιμϊν του, τθσ καταγραφισ των τιμϊν αυτϊν, τθν αξιολόγθςθ του δείκτθ, τθν αναγνϊριςθ των πικανϊν ευκαιριϊν για βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ και τζλοσ τον ςχεδιαςμό πράξεων. 24

41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ Εικόνα 4 - Διαδικαςία διαχείριςησ δεικτϊν κατά Dennis Autio & Robert Morris 25

42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ Οριςμόσ Δείκτη Ο οριςμόσ κάκε δείκτθ πρζπει να αναπτφςςεται με μεγάλθ προςοχι. Συνίςταται θ διαδικαςία να περιλαμβάνει τουλάχιςτον πζντε ςτάδια. Είναι απαραίτθτο να περιγραφεί το αποτζλεςμα που κα μετρθκεί και να οριςκοφν οι διάφοροι ειδικοί όροι που κα χρθςιμοποιθκοφν. Ακόμα, πρζπει να κατθγοριοποιθκεί ο δείκτθσ, δθλαδι εάν πρόκειται για δείκτθ επικυμθτό ι ανεπικφμθτο, διαδικαςίασ ι αποτελζςματοσ, μεμονωμζνου γεγονότοσ ι ακροιςτικϊν καταγραφϊν. Επιπλζον, πρζπει να οριςκεί ο ςκοπόσ αυτοφ του δείκτθ και το πόςο πολφ κα επθρεάςει ι βελτιςτοποιιςει τθ διαδικαςία ι το αποτζλεςμα το οποίο αξιολογεί. Καθοριςμόσ Ορίου (Threshold) Το όριο είναι ζνα κακοριςμζνο ςθμείο δεδομζνων. Πταν αυτι θ οριακι τιμι καταγράφεται, τότε το ΤΚΜ πρζπει να κάνει ανάλυςθ δεδομζνων για να αναηθτιςει τουσ λόγουσ που προκάλεςαν αυτι τθν καταγραφι. Τα όρια κα πρζπει να κεωροφνται ςαν ςτόχοι για το εκάςτοτε τμιμα. Υπάρχει δε θ δυνατότθτα μεταβολισ τουσ κακϊσ περνά ο χρόνοσ ι επειδι κατανοοφνται καλφτερα οι διαδικαςίεσ. Επειδι αφοροφν αποκλειςτικά το εκάςτοτε ΤΚΜ ςυνικωσ τα όρια δεν ζχουν ςτακερζσ τιμζσ, αλλά αλλάηουν από τμιμα ςε τμιμα. Αναφορικά, για δείκτεσ που περιγράφουν τακτικζσ βάςθσ τα όρια παρουςιάηουν μεγάλθ δυςκολία ςτον προςδιοριςμό τουσ και απαιτοφν πολφ καλά οριςμζνουσ ςτόχουσ του ΤΚΜ. Αντικζτωσ, τα όρια για μεμονωμζνα γεγονότα κζτονται ςτο μθδζν. Εάν για μια διαδικαςία ι αποτζλεςμα, το όριο δεν επιτευγχκεί τότε αυτό μπορεί να ςθμαίνει ότι υπάρχει δυνατότθτα για βελτίωςθ ποιότθτασ και ςυνεπϊσ για βελτιςτοποίθςθ των επιδόςεων. Ζνα παράδειγμα ορίου είναι ο χρόνοσ ανταπόκριςθσ μιασ εταιρίασ, από τθ ςτιγμι που γίνεται θ κλιςθ τθσ και δεν πρζπει να υπερβαίνει τθ 1 μζρα. υλλογή δεδομζνων δείκτη Αφοφ οριςκεί προςεκτικά ο δείκτθσ, ακολουκεί θ διαδικαςία ςυλλογισ δεδομζνων, τα οποία πρζπει να αξιολογθκοφν για τθν ακρίβειά και τθν πλθρότθτά τουσ. Σε αυτι τθ φάςθ, θ χριςθ θλεκτρονικϊν βάςεων δεδομζνων με τθ βοικεια 26

43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ κατάλλθλα ςχεδιαςμζνων εργαλείων, επιτρζπει τθν εφκολθ και γριγορθ ςυλλογι και επεξεργαςία των δεδομζνων. Ζπειτα, με χριςθ γραφικϊν παραςτάςεων ι άλλων μεκόδων, είναι εφκολθ θ παρουςίαςθ των ορίων, των τάςεων και των προτφπων που μπορεί να παρουςιάηονται. Αναφορικά, μπορεί να υπάρξει απόκλιςθ ςτα δεδομζνα ενόσ δείκτθ. Αυτό το γεγονόσ μπορεί να οφείλεται ςε κακι χριςθ του εξοπλιςμοφ, ςε αποτυχία του εξοπλιςμοφ να λειτουργιςει ςωςτά, ςε δυςτοκία του τμιματοσ να αξιοποιιςει κατά το μζγιςτο βακμό τον εξοπλιςμό αυτό κ.ο.κ. Μια ανάλυςθ πάνω ςε αυτοφσ τουσ λόγουσ, προςφζρει ευκαιρίεσ για βελτιςτοποίθςθ ποιότθτασ αργότερα. Αξιολόγηςη Δείκτη Μετά τθ ςυλλογι των δεδομζνων γίνεται θ ανάλυςθ και αναφορά τουσ. Μζςα από αυτι τθ διαδικαςία πρζπει με τθ χριςθ πινάκων, γραφθμάτων ι άλλων μεκόδων, να γίνει ςφγκριςθ των αποτελεςμάτων ςε ςχζςθ με τα όρια που ζχουν προτακεί. Στο πρϊτο ςτάδιο γίνεται ζλεγχοσ για υπζρβαςθ των ορίων. Στθν περίπτωςθ που τα όρια δεν ζχουν υπερβεί γίνεται μια επιπλζον ανάλυςθ μζςα από τθν οποία παρουςιάηεται μια ευκαιρία για αναπροςδιοριςμό των ορίων και αυτομάτωσ για βελτιςτοποίθςθ τθσ απόδοςθσ και αποδοτικότθτασ του ΤΚΜ. Στθν περίπτωςθ που τα όρια ζχουν υπερβεί τότε γίνεται ανάλυςθ των τάςεων ι προτφπων που μπορεί να παρουςιάηονται. Με τον όρο τάςθ αναφερόμαςτε ςε μια γενικι κατεφκυνςθ τθν οποία ακολουκεί ζνασ δείκτθσ τθ χρονικι περίοδο που γίνεται θ μελζτθ. Μπορεί να είναι κετικι, ουδζτερθ και αρνθτικι, αλλά και επικυμθτι ι ανεπικφμθτθ. Με τον όρο πρότυπο χαρακτθρίηεται θ ομαδοποίθςθ ι θ κατανομι των μετριςεων. Είναι ςφνθκεσ να παρουςιάηεται ζνα πρότυπο εάν ζχει γίνει υπζρβαςθ του ορίου ι εάν ζχει παρουςιαςτεί μια τάςθ. Σε αυτζσ τισ περιπτϊςεισ, υπάρχει πικανότατα, ανάγκθ για επιπλζον δεδομζνα. 27

44 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ Αναγνϊριςη δυνατότητασ βελτίωςησ ποιότητασ Βελτίωςθ ποιότθτασ μπορεί να υπάρξει όταν ζχει γίνει υπζρβαςθ του ορίου, αναγνϊριςθ ενόσ προτφπου ι παρατιρθςθ μιασ τάςθσ. Σε κάκε περίπτωςθ, πρζπει να γίνει μια πολφ προςεκτικι ανάλυςθ των δεδομζνων για να δικαιολογθκοφν τα παραπάνω. Μζςα ςε αυτι τθν προςεκτικι αναηιτθςθ, πρζπει να αναγνωριςτοφν τα διάφορα εμπόδια που μπορεί να επθρζαςαν το αποτζλεςμα και να αντιμετωπιςτοφν. Συνεπϊσ, και με τθ ςυμμετοχι του προςωπικοφ, δφναται θ βελτιςτοποίθςθ των διαδικαςιϊν μζςα από τθν καταςτρατιγθςθ ενόσ ςχεδίου δράςθσ. Εφαρμογή χεδίου δράςησ Σε αυτό το ςχζδιο, αφοφ περιγραφεί το πρόβλθμα, τα δεδομζνα που ζχουν επεξεργαςτεί και θ ανάλυςι τουσ, ορίηονται τα κακικοντα που πρζπει να αναλθφκοφν, οι εργαςίεσ που πρζπει να πραγματοποιθκοφν, θ ςειρά με τθν οποία κα γίνουν και από ποιουσ, κακϊσ και ο τρόποσ με τον οποίο κα καταγραφεί το όλο ςχζδιο. Είναι χριςιμο να ζχει προθγθκεί θ δθμιουργία ενόσ χρονοδιαγράμματοσ. Αφοφ εφαρμοςτεί αυτό το ςχζδιο δράςθσ, πρζπει να γίνει επανάλθψθ των καταγραφϊν του δείκτθ, για να ελεγχκεί εάν οι αλλαγζσ που προτάκθκαν είχαν ουςιαςτικά αποτελζςματα. Συνεπϊσ χαρακτθρίηεται ωσ μια επαναλθπτικι διαδικαςία θ οποία ςυνεχϊσ βρίςκεται υπό μελζτθ για νζεσ βελτιϊςεισ. Σροποποίηςη δείκτη Υπό τθν προχπόκεςθ ότι ζχουν ακολουκθκεί και ολοκλθρωκεί τα προθγοφμενα βιματα, και αφοφ ζχει δικαιολογθκεί θ δυνατότθτα βελτίωςθσ τθσ απόδοςθσ, δφναται να προτακοφν νζα όρια για το δείκτθ, νζοι τρόποι επεξεργαςίασ των δεδομζνων του ι ακόμα και κάποιοσ νζοσ δείκτθσ ο οποίοσ κα προςφζρει λφςθ ςε καταςτάςεισ που δε μποροφν να αξιολογθκοφν ςωςτά. Με τθν πάροδο του χρόνου, ζνασ δείκτθσ ο οποίοσ είναι εντόσ των ορίων του χρθςιμοποιείται μόνο ςε αναφορζσ ποιότθτασ. Ραρακολουκείται ξανά μόνο ςε περίπτωςθ που ξεπεράςει τα όρια του. 28

45 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ Παράδειγμα ανάπτυξησ δείκτη - Παραγωγικότητα Οι Autio & Morris εξελίςςοντασ τθ διαδικαςία ανάπτυξθσ των δεικτϊν, δίνουν και κάποια παραδείγματα ζνα από τα οποία αφορά τθν καταγραφι τθσ παραγωγικότθτασ. Αναπτφςςουν αναλυτικά το κάκε βιμα, και κζτουν αυτά τα παραδείγματα ωσ πρότυπα για τθν ανάπτυξθ άλλων δεικτϊν. Συγκεκριμζνα για τθν μζτρθςθ τθσ παραγωγικότθτασ, προτείνεται θ ακόλουκθ διαδικαςία: Οριςμόσ δείκτθ: Θ καταγραφι τθσ παραγωγικότθτασ του ΤΚΜ, του τεχνικοφ προςωπικοφ και των ομάδων. Θ παραγωγικότθτα ορίηεται ςαν τον ςυνολικό αρικμό των καταγεγραμμζνων ωρϊν για τεχνολογικι υποςτιριξθ και επιςκευζσ ωσ προσ τον ςυνολικό χρόνο που είναι διακζςιμοσ. Ρρόκειται για ζναν δείκτθ αναλογιϊν που δίνει αποτελζςματα για το τεχνικό προςωπικό και για τθν διοίκθςθ του νοςοκομείο ςχετικά με τθν αξιοποίθςθ του διακζςιμου χρόνου τουσ ςε δραςτθριότθτεσ υποςτιριξθσ του τμιματοσ. Κακοριςμόσ Ορίου: Το 50% του χρόνου των τεχνικϊν κεωρείται ότι πρζπει να καταναλϊνεται για παροχι υπθρεςιϊν ςυντιρθςθσ και επιςκευϊν. Επιπλζον ζνα 25% του διακζςιμου χρόνου των τεχνικϊν πρζπει να αφιερϊνεται ςτθ διαχείριςθ του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ όπωσ ςε εγκαταςτάςεισ, ελζγχουσ καλισ λειτουργίασ, ενθμζρωςθ τθσ βάςθσ δεδομζνων του εξοπλιςμοφ, αναςκόπθςθ των ενθμερϊςεων για τθν επικινδυνότθτα εξοπλιςμοφ κ.α.. Συλλογι δεδομζνων: Κάκε τζςςερισ εβδομάδεσ, κα ςυγκεντρϊνονται δεδομζνα από το ιςτορικό των εργαςιϊν. Τα δεδομζνα αυτά είναι ουςιαςτικά οι ϊρεσ που ζχουν αφιερωκεί ςε ολοκλθρωμζνεσ και μθ εργαςίεσ μζςα ςε αυτό το χρονικό διάςτθμα. Ακολουκεί μια ανάλυςθ τάςθσ με τα δεδομζνα που είναι διακζςιμα από τισ προθγοφμενεσ μετριςεισ των τεςςάρων εβδομάδων. Ζτςι, οι διακζςιμεσ ϊρεσ των τεχνικϊν υπολογίηονται ςτισ 160 ϊρεσ το άτομο (40 ϊρεσ τθν εβδομάδα από 4 εβδομάδεσ). Σε αυτό το νοφμερο πρζπει να προςτεκοφν οι όποιεσ υπερωρίεσ ζχουν γίνει και να αφαιρεκοφν οι διακοπζσ, οι θμζρεσ ανάρρωςθσ και οι αργίεσ. Εάν οριςκοφν ωσ: 29

46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ ΟΛ.ΩΕΣ: οι ϊρεσ που ζχουν αφιερωκεί για ολοκλθρωμζνεσ εργαςίεσ Μ.ΟΛ.ΩΕΣ: οι ϊρεσ που ζχουν αφιερωκεί ςε μθ ολοκλθρωμζνεσ εργαςίεσ ΣΥΝ.ΩΕΣ: οι ςυνολικζσ διακζςιμεσ ϊρεσ Τότε, θ παραγωγικότθτα είναι: ΡΑ: = (ΟΛ.ΩΕΣ + Μ.ΟΛ.ΩΕΣ)/ΣΥΝ.ΩΕΣ Αξιολόγθςθ Δείκτθ: Ο δείκτθσ κα ςυγκρικεί με το όριο και οι πλθροφορίεσ πρζπει να δοκοφν ανά άτομο. Θα μποροφςαν να μετρθκοφν και αποτελζςματα για ομάδεσ, ακροιςτικά για το κάκε άτομο τθσ ομάδασ. Εάν ακροιςτοφν και τα αποτελζςματα για τθν κάκε ομάδα, μπορεί να υπάρξει δείκτθσ για το ΤΚΜ. Διαδικαςία Βελτίωςθσ Ροιότθτασ: Εάν το όριο δεν παρατθρθκεί, δεν αναγνωριςτεί καμία τάςθ ι κάποιο πρότυπο, υπάρχει ευκαιρία για βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ. Μια ομάδα μπορεί να ςυςτακεί, να εξετάςει τθ διαδικαςία που μετροφςε ο δείκτθσ, να ορίςει το πρόβλθμα που εμφανίςτθκε, να βρει τρόπουσ για να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα και να προχωριςει ςε επίλυςι του. Ζνα ςχζδιο δράςθσ μπορεί να εξελιχκεί μετά για να εφαρμοςτοφν τα παραπάνω. 3.4 Παραδείγματα δεικτϊν Ππωσ αναφζρκθκε, οι δείκτεσ μποροφν να είναι από ποςοςτά και κακαρά ποςά μζχρι και χρονικά όρια. Μερικοί από τουσ πιο ςυνικεισ δείκτεσ βρίςκονται ςτουσ παρακάτω πίνακεσ, διαχωριςμζνοι ανάλογα με τον τομζα που αποτυπϊνουν. 30

47 Περιοδική υντήρηςη (Preventive Maintenance) Εξοπλιςμόσ - Απόκτηςη (Inventory & equipment acquisition) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ Συνολικό κόςτοσ απόκτθςθσ εξοπλιςμοφ (Total acquisition cost) Κόςτοσ επιςκευισ εξοπλιςμοφ (Repair Cost) Κόςτοσ επιςκευϊν / κόςτοσ απόκτθςθσ (Repair to acquisition cost) Ροςοςτό νζων αγοραςμζνων μθχανθμάτων (Percentage of new purchased devices) Θλικία εξοπλιςμοφ (Equipment age) Χρόνοσ εγκατάςταςθσ Εξοπλιςμοφ (Period of equipment installation) Ϊρεσ εργαςίασ για τον ζλεγχο ενόσ εξοπλιςμοφ κατά τθν αποδοχι του (Man Hours spent on equipment acceptance testing) Ροςοςτό εξοπλιςμοφ εκτόσ χριςθσ (Percent of disposed - withdrawn equipment) Πίνακασ 1 -Δείκτεσ για Εξοπλιςμό και Απόκτηςη Ροςοςτό εξοπλιςμοφ που ζχει ελεγχκεί / ςφνολο εξοπλιςμοφ (Medical devices inspected to total device number ratio) Αρικμόσ Ρ.Σ. που ζχουν ολοκλθρωκεί / αρικμό προγραμματιςμζνων Ρ. Σ. (Completed to Scheduled Periodic inspections ratio) Κόςτοσ Ρ.Σ. (ςυνολικό, ανά ομάδα, ανά εταιρία) (Periodic Inspection costt) Ροςοςτό επιτυχϊσ ολοκλθρωμζνων Ρ.Σ. ςε ςυγκεκριμζνο χρονικό διάςτθμα (Percentage ratio of PM Inspections successful completed in a time interval) Εκτιμϊμενοσ προσ Ρραγματικό Χρόνο Εκτζλεςθσ Ρ.Σ. (Estimated to real time for performing Periodic inspections) Αιτίεσ μθ ολοκλιρωςθσ Ρ.Σ. (Reason for not completing IPM) Πίνακασ 2 - Δείκτεσ για Περιοδική υντήρηςη 31

48 Επιςκευζσ (Corrective Maintenance) Παραγωγικότητα (Productivity) Εκπαίδευςη (Training) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ Ροςοςτό εξοπλιςμοφ εκτόσ χριςθσ λόγω λάκοσ λειτουργίασ (Rate of equipment out of service due to operation error) Αίτθςθ για επιςκευι λόγω λάκοσ χειριςμοφ (Repair Calls due to operator error) Επαναλαμβανόμενεσ επιςκευζσ (Number of repeated repairs) Πίνακασ 3 - Δείκτεσ για Εκπαίδευςη Ϊρεσ εργαςίασ ςε προλθπτικζσ ςυντθριςεισ (Man hours spent on Preventive Maintenance activities) Ϊρεσ εργαςίασ ςε επιςκευζσ (Man hours spent on Corrective Maintenance activities) Ροςοςτό Ρ.Σ. προσ επιδιορκωτικϊν ςυντθριςεων (Ratio of Preventive Maintenance to corrective maintenance) Μζςοσ χρόνοσ για ζναν ζλεγχο περιοδικισ ςυντιρθςθσ (Average time on Preventive maintenance inspection) Μζςοσ χρόνοσ για μια επιςκευι (Average time on Corrective maintenance) Πίνακασ 4 -Δείκτεσ για Παραγωγικότητα Αρικμόσ επιςκευϊν που ζχουν παραγγελκεί ςε ζνα χρονικό διάςτθμα (Number of work orders received for a given time interval) Επιςκευζσ ανά αιτία βλάβθσ (Repairs per Failure cause) Κόςτοσ επιςκευϊν (ςυνολικό, ανά ομάδα, ανά εταιρία) (Repair cost) Χρόνοσ αδράνειασ εξοπλιςμοφ (Down Time) Μζςοσ χρόνοσ ανά επιςκευι για ςυγκεκριμζνθ ομάδα μθχανθμάτων (Average time per repair for a specific equipment type) Αρικμόσ επαναλαμβανόμενων επιςκευϊν (Number of repeated repairs) Χρόνοσ ανταπόκριςθσ του Τμιματοσ Κλινικισ Μθχανικισ (Response time of Clinical Engineering Department) Χρόνοσ ανταπόκριςθσ εταιριϊν (Response time of outside vendor) Πίνακασ 5 - Δείκτεσ για Επιςκευαςτικζσ Εργαςίεσ 32

49 Κόςτοσ - Αποτελεςματικότητα (Cost - Effectiveness) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ Κόςτοσ ςυντιρθςθσ εξοπλιςμοφ προσ κόςτοσ απόκτθςθσ (Maintenance to acquisition cost ratio) Κόςτοσ επιςκευϊν προσ κόςτοσ απόκτθςθσ (Repair to acquisition cost ratio) Κόςτοσ Ρ.Σ. προσ κόςτοσ απόκτθςθσ (Periodic inspection to acquisition cost ratio) Κόςτοσ εργαςίασ ανά ϊρα (Labor cost per hour) Κόςτοσ εργαςίασ ανά επιςκευι (Labor costt per repair) Κόςτοσ ανά είδοσ ςφμβαςθσ (Cost per contract type) Συνολικό κόςτοσ ανά επιςκευι (Total cost per repair) Πίνακασ 6 Δείκτεσ για Κόςτοσ - Αποτελεςματικότητα Ραρατθρείται ότι είναι διαδεδομζνθ θ χριςθ αναλογιϊν και αυτό γιατί τα αποτελζςματα που δίνει είναι εφκολα ςυγκρίςιμα μεταξφ των διαφορετικϊν ομάδων ι ακόμα και νοςοκομειακϊν τμθμάτων. Οι δείκτεσ που ςχετίηονται με χρόνουσ είναι οριςμζνοι ωσ εξισ: Χρόνοσ αδράνειασ: ο χρόνοσ διακοπισ τθσ κανονικισ λειτουργίασ ενόσ εξοπλιςμοφ για τθν επιςκευι του. Χρόνοσ ανταπόκριςθσ ςε επιςκευζσ: αφορά το ΤΚΜ και είναι ο χρόνοσ που μεταξφ τθσ αναγγελίασ βλάβθσ και τθσ ζναρξθσ τθσ επιςκευισ για τθν αποκατάςταςθ τθσ. Χρόνοσ ανταπόκριςθσ ςε επιςκευζσ του Εξωτερικοφ Ρρομθκευτι: ο χρόνοσ από τθ ςτιγμι τθσ κλιςθσ τθσ εταιρίασ και τθσ ζναρξθσ τθσ επιςκευισ Ρρζπει να ςθμειωκεί ότι οι δείκτεσ που αφοροφν το κόςτοσ ςυντιρθςθσ ι επιςκευισ περιλαμβάνουν τα κόςτθ όλων των διεργαςιϊν ανεξαρτιτωσ του υπεφκυνου φορζσ παροχισ τουσ. Ακόμα, το κόςτοσ αγοράσ αφορά τθν περίοδο αγοράσ του. 33

50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΕΙΚΣΕ ΠΟΙΟΣΗΣΑ 3.5 Όρια δεικτϊν Ππωσ ζχει αναφερκεί προθγουμζνωσ, τα όρια των δεικτϊν ορίηονται από το εκάςτοτε ΤΚΜ, ανάλογα το είδοσ των εργαςιϊν που ηθτά να αξιολογιςει, το ςτόχο που κζλει να πετφχει ι το ςυμβάν που κζλει να αποφφγει. Κάποιοι από τουσ παραπάνω δείκτεσ δεν ζχουν όρια πχ οι ςυςκευζσ ανά τρόπο απόκτθςθσ. Ωςτόςο άλλοι ζχουν καλά οριςμζνα όρια: Χρόνοσ εγκατάςταςθσ Εξοπλιςμοφ Θλικία Εξοπλιςμοφ Χρόνοσ ανταπόκριςθσ ΤΚΜ ςε Επιςκευζσ Χρόνοσ ανταπόκριςθσ ςε Επιςκευζσ Εξωτερικοφ Ρρομθκευτι Χρόνοσ Αδράνειασ Ολοκλθρωμζνοι Ρεριοδικοί ζλεγχοι προσ Ρρογραμματιςμζνουσ Εκτιμϊμενοσ προσ Ρραγματικό χρόνο εκτζλεςθσ Ρεριοδικϊν Ελζγχων Αρικμόσ Επαναλαμβανόμενων Επιςκευϊν 5-15 χρόνια 5-15 χρόνια 4 0,5 ϊρεσ 4 0,5 ϊρεσ ϊρεσ 80% - 100% -30 λεπτά 30 λεπτά 3 επιςκευζσ ςε 180 θμζρεσ Πίνακασ 7 - Όρια Δεικτϊν Ποιότητασ 34

51 Κεφάλαιο 4: Η Ζρευνα 35

52 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WEB - PRAXIS 4.1 Βάςη Δεδομζνων Προγράμματοσ ΚM (Clinical Engineering Program Database) Ππωσ αναφζρκθκε προθγουμζνωσ, για τθν παροχι των υπθρεςιϊν και τθν επιτυχι διεκπεραίωςθ των υποχρεϊςεων των ΤΚΜ, πρζπει να αναπτφςςεται ζνα πρόγραμμα διαχείριςθσ ΚΜ, το οποίο να ςυγκεντρϊνει απαραίτθτα δεδομζνα για το τμιμα. Συνεπϊσ πρζπει να γίνει μια ολοκλθρωμζνθ αρχειοκζτθςθ του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ του νοςοκομείου, να προγραμματιςτοφν οι τυχόν περιοδικοί ζλεγχοι και να καταγραφοφν τα αποτελζςματά τουσ. Επιπλζον, πρζπει να υπάρχουν δεδομζνα και για τισ επιςκευζσ που γίνονται. Πλα τα παραπάνω βρίςκονται ςε μια βάςθ δεδομζνων του εκάςτοτε προγράμματοσ Κλινικισ Μθχανικισ, θ οποία όςο εμπλουτίηεται με νζα δεδομζνα, τόςο πιο χριςιμθ γίνεται. Ζνα πρόγραμμα διαχείριςθσ βιοϊατρικισ τεχνολογίασ πρζπει να είναι διαμορφωμζνο κατά ενότθτεσ και να ζχει ανοικτι αρχιτεκτονικι ϊςτε να χαρακτθρίηεται από ευελιξία ςτθ χριςθ του και να ζχει προοπτικζσ επζκταςθσ. Ρρζπει ακόμα να παρζχει δυνατότθτεσ πολλαπλϊν επιλογϊν πρόςβαςθσ ςτο χριςτθ και να είναι φιλικό ωσ προσ αυτόν. Επιπλζον, πρζπει να υπάρχει θ δυνατότθτα μεταφοράσ δεδομζνων από και προσ άλλα ςυςτιματα ϊςτε να επιτρζπεται θ ανταλλαγι τουσ μεταξφ των διαφόρων χρθςτϊν του προγράμματοσ. Επίςθσ είναι επικυμθτό να παρακολουκεί τθσ διεκνείσ τάςεισ, ειδικά ωσ προσ τθν ονοματολογία των ςυςκευϊν (UMDNS, GMDN) και να προςφζρει τθ δυνατότθτα αυτόματθσ ενθμζρωςθσ των βάςεων του. Ρολλά προγράμματα διαχείριςθσ βιοϊατρικισ τεχνολογίασ ζχουν αναπτυχκεί, μερικά από τα οποία είναι και τα HECS (Hospital Equipment Control System) και E- MAT (Medical Equipment Management & Traceability System). Σε αρκετζσ περιπτϊςεισ, ζχουν δθμιουργθκεί αυτοςχζδια προγράμματα ςε ΤΚΜ νοςοκομείων κάτι που δυςχεραίνει τθν οποιαδιποτε ςφγκριςθ μεταξφ των τμθμάτων. Στθ βάςθ δεδομζνων ενόσ προγράμματοσ κλινικισ μθχανικισ, όςων αφορά τα ίδια τα μθχανιματα, πρζπει να είναι καταγεγραμμζνα: 36

53 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WEB - PRAXIS ο κωδικόσ του μθχανιματοσ, με βάςθ τθν καταχϊρθςθ που γίνεται ςτο πρόγραμμα, - ο καταςκευαςτισ, ο αρικμόσ μοντζλου (model number), ο ςειριακόσ αρικμόσ (serial number), το τμιμα ςτο οποίο ανικει, το τμιμα το οποίο το χρθςιμοποιεί, θ κατθγορία του εξοπλιςμοφ και μια αξιολόγθςθ του κινδφνου του (risk assessment). Επιπλζον δεδομζνα είναι το κόςτοσ απόκτθςθσ, θ θμερομθνία απόκτθςθσ, θ διάρκεια εγγφθςισ του, θ θμερομθνία λιξθσ τθσ και αν ςυνοδεφεται από άλλο εξοπλιςμό. Εάν είναι καταγεγραμμζνα τα παραπάνω, υπάρχουν επαρκι δεδομζνα για τθν κατθγοριοποίθςθ των μθχανθμάτων και τθν μελζτθ τουσ. Στθ ςυνζχεια, το πρόγραμμα πρζπει να ακολουκεί τισ διαδικαςίεσ με τισ οποίεσ αςχολείται το ΤΚΜ και να καταγράφει μια εργαςία που αφορά ζνα μθχάνθμα. Αυτι, κα πρζπει να είναι κατθγοριοποιθμζνθ, να περιγράφεται θ φφςθ τθσ και θ χρονικι διάρκειά τθσ, κακϊσ και το κόςτοσ τθσ. Οι εργαςίεσ αυτζσ μπορεί να είναι επιςκευζσ, περιοδικοί ζλεγχοι, προλθπτικζσ ςυντθριςεισ, αναβάκμιςθ μθχανιματοσ, εκπαίδευςθ, αξιολόγθςθ ι ανάπτυξθ προδιαγραφϊν. Είναι επικυμθτό, για τθν ευχζρεια του προγράμματοσ, να υπάρχουν και υποκατθγορίεσ ςε αυτζσ τισ εργαςίεσ (επιςκευζσ ολοκλθρωμζνεσ, ανολοκλιρωτεσ, ανεπιτυχείσ). Με τθν καταγραφι ενόσ προβλιματοσ πρζπει να γνωςτοποιοφνται ποιοσ ανζφερε το πρόβλθμα (όνομα, τθλζφωνο επικοινωνίασ, τμιμα) πότε το ανακάλυψε για πρϊτθ φορά και ποιο ιταν το πρόβλθμα. Εν τζλει, πρζπει να αναφζρεται πότε αντιμετωπίςτθκε ι επιλφκθκε το πρόβλθμα, κακϊσ και ποια διαδικαςία επίλυςισ του ακολουκικθκε. 37

54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WEB - PRAXIS Πςο αφορά τον φορζα τθσ εργαςίασ, μπορεί να είναι εταιρία που πραγματοποιεί τθν εργαςία μζςα ςτο νοςοκομειακό χϊρο, είτε μια εταιρία που είναι δεςμευμζνθ με ςυμβόλαιο. Στθν περίπτωςθ υποςτιριξθσ εντόσ χϊρου (In-house support), πρζπει να καταγράφονται ο χρόνοσ που χρειάςτθκε (χρόνοσ ταξιδιοφ, χρόνοσ για ζρευνα και πραγματικόσ χρόνοσ για τθν πραγματοποίθςθ τθσ εργαςίασ), θ αμοιβι, θ παραγωγικότθτα και τα γενικά διοικθτικά ζξοδα. Εάν το μθχάνθμα καλφπτεται από ςυμβόλαιο εξωτερικοφ παράγοντα, πρζπει να καταγράφονται οι πραγματικζσ ϊρεσ εργαςίασ και το πραγματικό κόςτοσ, κακϊσ και ο χρόνοσ που χρειάςτθκε θ κάκε εταιρεία ξεχωριςτά και το κόςτοσ ανά ϊρα. Στθν περίπτωςθ που χρθςιμοποιικθκαν ανταλλακτικά πρζπει να γίνεται περιγραφι τουσ και κοςτολόγθςι τουσ. Στα κόςτθ των ανταλλακτικϊν μπορεί να ςυμπεριλαμβάνονται, εκτόσ από τθν τιμι αγοράσ τουσ, το κόςτοσ για τθν απόκτθςι τουσ (πχ επιπλζον μεταφορικά ζξοδα) και το πικανό κόςτοσ για τθν αποκικευςι τουσ ςε νοςοκομειακό χϊρο ι μθ (εάν χρίηουν ιδιαιτζρων αναγκϊν). 4.2 Η εφαρμογή Web Praxis Λαμβάνοντασ υπόψθ τισ ςφγχρονεσ τάςεισ κακϊσ και τισ ιδιαιτερότθτεσ τθσ ελλθνικισ πραγματικότθτασ, ςχεδιάςτθκε και αναπτφχκθκε ζνα νζο ςφςτθμα διαχείριςθσ βιοϊατρικισ τεχνολογίασ, με το ακρωνφμιο WEB - PRAXIS προκειμζνου να χρθςιμοποιθκεί από τα νοςοκομεία ςαν εργαλείο υποςτιριξθσ και βελτιςτοποίθςθσ των υπθρεςιϊν που προςφζρουν τα Τμιματα Κλινικισ Μθχανικισ. 38

55 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WEB - PRAXIS Το ςφςτθμα Web - Praxis είναι ζνα πρόγραμμα δικτυακισ εφαρμογισ το οποίο επιτρζπει τθν καταγραφι δεδομζνων απαραίτθτων για ζνα τμιμα βιοϊατρικισ τεχνολογίασ. Στα τζλθ τθσ δεκαετίασ του 80, το Ινςτιτοφτο Βιοϊατρικισ Τεχνολογίασ (ΙΝΒΙΤ) θ ςχολι Ιατρικισ Φυςικισ του Ρανεπιςτθμίου Ρατρϊν ανζπτυξαν μια εφαρμογι υποςτιριξθσ διαδικαςιϊν διαχείριςθσ Εικόνα 5 - Είςοδοσ ςτο ςφςτημα βιοϊατρικοφ εξοπλιςμοφ με το όνομα BITMANS (Biomedical Technology Management System). Το ςφςτθμα εφαρμόςτθκε πιλοτικά ςε 15 νοςοκομεία ςτα πλαίςια των μεςογειακϊν ολοκλθρωμζνων προγραμμάτων. Το ςφςτθμα ζπειτα βελτιϊκθκε και αναβακμίςτθκε με τθ νζα επωνυμία BIOTECH-NET1, ωςτόςο θ ειςαγωγι δεδομζνων ςτο πρόγραμμα γινόταν με πολφ αργοφσ ρυκμοφσ και δεν μποροφςε να αξιολογθκεί. Με τθν εξζλιξθ τθσ πλθροφορικισ ςτθ δεκαετία του 90, δόκθκε θ δυνατότθτα να ςχεδιαςτοφν πιο εφχρθςτεσ εφαρμογζσ και ζτςι αναπτφχκθκε το CLE-MANTIS (Clinical Engineering MANagement Tool & Information System) ςτα πλαίςια του προγράμματοσ EKBAN 153 BIOTECHNET II. Σαν όργανο παρακολοφκθςθσ των υπθρεςιϊν των ΤΚΜ, χρθςιμοποιικθκε από 11 νοςοκομεία πιλοτικά και αποτζλεςε τθ βάςθ για τθν τελευταία ζκδοςθ του προγράμματοσ βιοϊατρικισ τεχνολογίασ που χρθςιμοποιείται ςιμερα ςε πάνω από 15 νοςοκομεία το PRAXIS. Θ τελευταία ζκδοςθ του προγράμματοσ αυτοφ ζχει τθν επωνυμία Web - Praxis και χρθςιμοποιείται από το 2006 με ςυνεχείσ βελτιϊςεισ. Σφμφωνα με το εγχειρίδιο χριςθσ του προγράμματοσ: «Ο ςκοπόσ ανάπτυξθσ του Web - Praxis είναι θ υποςτιριξθ του ΣΚΜ ςτθ διαςφάλιςθ και τθν εκτίμθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ, αποδοτικότθτασ και αςφάλειασ του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ κακϊσ και των διαδικαςιϊν διαςφάλιςθσ ποιότθτασ των υπθρεςιϊν του. Πιο ςυγκεκριμζνα οι ςτόχοι του ςυςτιματοσ είναι οι εξισ: Η υποςτιριξθ ςτθν οργάνωςθ και παροχι των υπθρεςιϊν του ΣΚΜ. 39

56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WEB - PRAXIS Η ςυλλογι, αποκικευςθ, ανάκτθςθ και επεξεργαςία των δεδομζνων που προζρχονται από τθν παροχι των υπθρεςιϊν του ΣΚΜ, και αφοροφν όλεσ τισ φάςεισ λειτουργικισ ηωισ κάκε ιατρικοφ μθχανιματοσ. Η τεκμθρίωςθ ςτθ λιψθ αποφάςεων που ςχετίηονται με τθν ανανζωςθ παλαιοφ εξοπλιςμοφ και το ςχεδιαςμό επενδφςεων ςτθ Βιοϊατρικι Σεχνολογία. Η αξιολόγθςθ τθσ κατάςταςθσ του ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ. Η προϊκθςθ τθσ επικοινωνίασ και ανταλλαγισ δεδομζνων και τεχνογνωςίασ μεταξφ ΣΚΜ ςε κζματα που ςχετίηονται με τισ υπθρεςίεσ τουσ.» Θ διαχείριςθ των πλθροφοριϊν γίνεται μζςα από καρτζλεσ, οι οποίεσ είναι οργανωμζνεσ και εφχρθςτεσ. Ππωσ φαίνεται και ςτθν εικόνα 4.2, οι κφριεσ επιλογζσ είναι: Εξοπλιςμόσ Βιβλιοκικεσ Ραράκυρο Νοςοκομείο Εργαςίεσ Δεδομζνα Εργαλεία Εικόνα 6 - Σο μενοφ των κυρίων επιλογϊν ςτο Web - Praxis Καταγραφή Μηχανημάτων Θ καρτζλα καταγραφισ μθχανθμάτων (Εξοπλιςμόσ -> Καταγραφι μθχανθμάτων) του προγράμματοσ Web Praxis ακολουκεί τα πρότυπα για τισ βάςεισ δεδομζνων ενόσ ΤΚΜ. Με τθν αγορά νζου ιατροτεχνολογικοφ εξοπλιςμοφ πρζπει να ςυμπλθρϊνεται θ παρακάτω φόρμα. Με μπλε χρϊμα είναι τα υποχρεωτικά πεδία που πρζπει να ςυμπλθρωκοφν (διαφορετικά δε γίνεται καταχϊρθςθ), με πράςινο 40

57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WEB - PRAXIS είναι τα πεδία που χρθςιμοποιοφνται για τθν εξαγωγι δεικτϊν ποιότθτασ. Θ φόρμα χωρίηεται ςε κατθγορίεσ: Στοιχεία του μθχανιματοσ (κωδικόσ, ςειριακόσ αρικμόσ, ομάδα πχ λαπαροςκόπια, μοντζλο, αρμόδιο τμιμα) Στοιχεία απόκτθςθσ του μθχανιματοσ (προμθκευτισ, θμερομθνία απόκτθςθσ, κωδικόσ ςφμβαςθσ) Στοιχεία Ελζγχου του μθχανιματοσ (κωδικόσ πρωτοκόλλου αποδοχισ και θμερομθνία αποδοχισ) Διάρκεια λειτουργίασ (ζτοσ καταςκευισ, εκτιμοφμενοσ χρόνοσ λειτουργίασ, θμερομθνία εγκατάςταςθσ) Θλεκτρικι Αςφάλεια (τφποσ, κατθγορία) Στοιχεία υπεφκυνου φορζα για επιςκευαςτικζσ εργαςίεσ Στοιχεία για τα κόςτθ. Εδϊ γίνεται καταχϊρθςθ μζςω αυτισ τθσ φόρμασ μόνο το κόςτοσ απόκτθςθσ του μθχανιματοσ. Τα υπόλοιπα ςυγκεντρϊνονται από το πρόγραμμα ανάλογα με τισ επιςκευζσ και τισ περιοδικζσ ςυντθριςεισ που ζχουν γίνει ςε αυτό το μθχάνθμα, από τισ αντίςτοιχεσ φόρμεσ. 41

58 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WEB - PRAXIS Εικόνα 7 - Καρτζλα Καταγραφήσ Μηχανήματοσ 1 Εικόνα 8 - Καρτζλα Καταγραφήσ Μηχανήματοσ 2 Εικόνα 9 - Καρτζλα Καταγραφήσ Μηχανήματοσ 3 42

59 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WEB - PRAXIS Καταγραφή Επιςκευϊν Περιοδικϊν Ελζγχων Στθν καρτζλα των εργαςιϊν είναι δυνατι θ καταγραφι και θ επεξεργαςία των ςυμβάςεων (Ρρομικεια -> Συμβάςεισ) των Ρεριοδικϊν Ελζγχων (Ρεριοδικοί Ζλεγχοι -> Καταγραφι Αποτελεςμάτων) και των Επιςκευαςτικϊν Ελζγχων (Επιςκευαςτικοί Ζλεγχοι -> Καταγραφι Αποτελεςμάτων). Εικόνα 10 Σο μενοφ των Εργαςιϊν Οι περιοδικοί Ζλεγχοι πρζπει πρϊτα να προγραμματιςτοφν και ζπειτα να γίνει καταγραφι των αποτελεςμάτων τουσ ςτθν αντίςτοιχθ καρτζλα. Θα πρζπει να τονιςτεί ότι πολλά από τα δεδομζνα που ηθτά το ςφςτθμα δεν είναι εφκολο να καταγραφοφν ςτα ελλθνικά νοςοκομεία. Στθν πραγματικότθτα, ζνα μεγάλο ποςοςτό τουσ «χάνεται» λόγω γραφειοκρατικϊν διαδικαςιϊν αλλά και ανκρωπίνων λακϊν. Τα δεδομζνα που ζχει το ςφςτθμα, ςτθν πλειοψθφία τουσ μποροφν να εξαχκοφν και αποκθκευκοφν ςτο εφχρθςτο και διαδομζνο πρόγραμμα Excel τθσ Microsoft. 4.3 Σο Γενικό Νοςοκομείο Νοςημάτων Θϊρακα Αθηνϊν (Γ.Ν.Ν.Θ.Α.) «Η ωτηρία» Το Γ.Ν.Ν.Θ.Α «Θ Σωτθρία» ιδρφκθκε από τθν Σ. Σλιμαν το 1902 ωσ πρϊτο «λαϊκό» Σανατόριο τθσ Ελλάδασ και ζκτοτε ζχει ςυνδζςει το όνομά του με τθν αντιμετϊπιςθ τθσ πνευμονικισ φυματίωςθσ ςτθν Ελλάδα. Το 1936 μετατράπθκε ςε «Νομικό 43

60 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WEB - PRAXIS πρόςωπο Δθμοςίου Δικαίου», επεκτάκθκε κτιριακά με παράλλθλθ ςθμαντικι αναβάκμιςθ των προςφερόμενων υγειονομικϊν υπθρεςιϊν. Μετά το 1945 εγκαταςτάκθκε και θ πρϊτθ Φυματιολογικι κλινικι του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν. Από το 1950 το Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Θ Σωτθρία» βακμιαία μεταβλικθκε ςε διαγνωςτικό και κεραπευτικό κζντρο του ςυνόλου των νοςθμάτων του αναπνευςτικοφ, ιδρφοντασ παράλλθλα το πρϊτο εν Ελλάδι κζντρο αντιμετϊπιςθσ τθσ αναπνευςτικισ ανεπάρκειασ. Σιμερα αναγνωρίηεται ωσ το μεγαλφτερο πνευμονολογικό κζντρο ςτθν Ελλάδα, με τθν ταυτόχρονθ και προοδευτικι μετατροπι του ςε Γενικό Νοςοκομείο μετά τθν εγκατάςταςθ Ρακολογικϊν και Χειρουργικϊν κλινικϊν του Ε.Σ.Υ. και του Ρανεπιςτθμίου. 4.4 Η μεθοδολογία τησ ζρευνασ Στο Τμιμα Βιοϊατρικισ τεχνολογίασ, του Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Θ Σωτθρία», με τθ ςυνεργαςία του προϊςταμζνου του τμιματοσ Δρ Χριςτου Μιχαιλ, ειςιχκθςαν δεδομζνα για τισ επιςκευζσ, τισ ςυντθριςεισ και τισ ςυμβάςεισ για το χρονικό διάςτθμα ςτο πρόγραμμα Web - Praxis. Το πρόγραμμα Web Praxis ζχει τθ δυνατότθτα παρουςίαςθσ των παρακάτω δεικτϊν ποιότθτασ (Εργαλεία -> Δείκτεσ): Χρόνοσ εγκατάςταςθσ εξοπλιςμοφ Θλικία εξοπλιςμοφ Επιςκευζσ ανά τρόπο απόκτθςθσ Αρικμόσ αιτοφμενων μθχανθμάτων Ολοκλθρωμζνοι περιοδικοί ζλεγχοι προσ προγραμματιςμζνουσ Ρεριοδικοί ζλεγχοι που οδιγθςαν ςε επιςκευι Εκτιμοφμενοσ προσ πραγματικόσ χρόνοσ εκτζλεςθσ περιοδικϊν ελζγχων Χρόνοσ μεταξφ τελευταίασ προλθπτικισ ςυντιρθςθσ και πρϊτθσ βλάβθσ Αρικμόσ επαναλαμβανόμενων επιςκευϊν Χρόνοσ ανταπόκριςθσ ςε επιςκευζσ 44

61 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WEB - PRAXIS Χρόνοσ ανταπόκριςθσ ςε Κόςτοσ ανά είδοσ ςφμβαςθσ επιςκευζσ του εξωτερικοφ Κόςτοσ περιοδικϊν ελζγχων προσ προμθκευτι κόςτοσ απόκτθςθσ Χρόνοσ αδράνειασ Κόςτοσ επιςκευϊν προσ κόςτοσ Επιςκευαςτικζσ εργαςίεσ ανά αιτία απόκτθςθσ βλάβθσ Κόςτοσ Συντιρθςθσ προσ κόςτοσ Μθ ολοκλθρωμζνεσ επιςκευζσ αν απόκτθςθσ. αιτία μθ ολοκλιρωςθσ Με τθν ειςαγωγι των δεδομζνων, εξιχκθςαν αποτελζςματα για μερικοφσ από τουσ παραπάνω. Ππωσ φαίνεται και από τθν εικόνα 4.6 είναι δυνατι και θ επιλογι χρονικοφ διαςτιματοσ για κάποιουσ δείκτεσ για εκβάκυνςθ τθσ μελζτθσ τουσ. Τα αποτελζςματά τουσ κατθγοριοποιοφνται ςε κάκε περίπτωςθ ωσ προσ: Τθν ομάδα των μθχανθμάτων Το τμιμα ςτο οποίο ανικουν Τθν καταςκευάςτρια εταιρία Εικόνα 11 - Σο μενοφ των δεικτϊν 45

62 Κεφάλαιο 5: Αποτελζςματα 46

63 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ 5.1 Ειςαγωγή Ζχοντασ αναλφςει και κζςει τα αποδεκτά όρια των δεικτϊν ποιότθτασ, ξεκινά θ παρουςίαςθ των αποτελεςμάτων. Τα δεδομζνα που περάςτθκαν ςτο ςφςτθμα αφοροφςαν, για το διάςτθμα , επιςκευζσ και περιοδικοφσ ελζγχουσ. Ακόμα καταγράφθκαν ςυμβάςεισ που αφοροφν τα πιο ςθμαντικά μθχανιματα (αξονικοί τομογράφοι, βρογχοςκόπια, κα). Ρροϊςτάμενοσ του ΤΚΜ όλο αυτό το διάςτθμα είναι ο Δρ Χριςτοσ Μιχαιλ. Σιμερα ςτο ςφςτθμα Web - Praxis του Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Θ Σωτθρία» είναι καταγεγραμμζνα 1597 μθχανιματα. Από αυτά, τα 213 είναι εκτόσ χριςθσ λόγω παλαίωςθσ ι απόςυρςθσ (13% του εξοπλιςμοφ εκτόσ χριςθσ). Μια εκτίμθςθ είναι ότι ζνα 20% του πραγματικοφ εξοπλιςμοφ του νοςοκομείου δεν ζχει καταγραφεί ςτο πρόγραμμα κυρίωσ λόγω μθ ενθμζρωςθσ του ΤΒΙΤ του νοςοκομείου. Συνεπϊσ, υπολογίηεται ότι ο ςυνολικόσ αρικμόσ του εξοπλιςμοφ είναι περίπου 1900 μθχανιματα. 5.2 Εξοπλιςμόσ ανά τρόπο απόκτηςησ Αν και ςτθν καρτζλα του Web Praxis για τθν καταγραφι των μθχανθμάτων υπάρχουν πολλζσ επιλογζσ, ςτθν πραγματικότθτα, εξοπλιςμόσ μπορεί να αποκτθκεί με τρεισ κατά κανόνα τρόπουσ: με αγορά, με παραχϊρθςθ και με δωρεά. Με τον όρο αγορά χαρακτθρίηεται ο ιατροτεχνολογικόσ εξοπλιςμόσ ο οποίοσ ζχει αγοραςτεί από το νοςοκομείο μζςα από τισ διαδικαςίεσ που προβλζπονται νομικά. Να ςθμειωκεί εδϊ ότι ςε κάκε δραςτθριότθτά του, το νοςοκομείο επιβαρφνεται τον εκάςτοτε Φ.Ρ.Α.. Στθν ομάδα των δωρεϊν ανικει ο εξοπλιςμόσ εκείνοσ που ζχει δοκεί ςτο νοςοκομείο είτε από ιδρφματα, είτε από ιδιϊτεσ. Στθν κατθγορία «παραχϊρθςθ» ανικουν ςυςκευζσ που δίνονται ςτο νοςοκομείο από διάφορεσ εταιρίεσ, οι οποίεσ όμωσ ςυντθροφνται και επιςκευάηονται υπ ευκφνθ των εταιριϊν αυτϊν. 47

64 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ Σε αυτό το ςθμείο να αναφερκοφμε ςε μια περίπτωςθ ομάδασ: οι αναλυτζσ αίματοσ που είναι ιδιοκτθςία του νοςοκομείου είναι μόνο δφο. Από το 2002, τα υπόλοιπα μθχανιματα ζχουν αχρθςτευτεί και είναι αποκθκευμζνα. Οι ανάγκεσ για αναλυτζσ αίματοσ καλφπτονται μζςω προμθκευτϊν - εταιριϊν οι οποίεσ προμθκεφουν το νοςοκομείο με αντιδραςτιρια αίματοσ: προςφζρουν αναλυτζσ ςαν ςυνοδό εξοπλιςμό, καλφπτοντασ και τθ ςυντιρθςθ τουσ χωρίσ επιπλζον επιβάρυνςθ. Εξοπλιςμόσ ανά τρόπο απόκτηςησ Παραχϊρηςη 2% Δωρεά 9% Αγορά 89% Γράφημα 1 - Εξοπλιςμόσ ανά τρόπο Απόκτηςησ Ππωσ παρατθρείται από το γράφθμα 1 περίπου το 90% των μθχανθμάτων ζχουν αγοραςτεί από το νοςοκομείο. Σθμαντικό ποςοςτό εμφανίηουν και οι δωρεζσ: πρζπει να αναφερκεί ότι το τμιμα τθσ Μονάδασ Εντατικισ Θεραπείασ τθσ Ρανεπιςτθμιακισ Ρνευμονολογικισ Κλινικισ (ΜΕΘ/ΡΡ), δθμιουργικθκε και εξοπλίςτθκε το 2010 εξ ολοκλιρου με δωρεζσ εξοπλιςμϊν. 48

65 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ 5.3 Χρόνοσ Εγκατάςταςησ Εξοπλιςμοφ. Ο χρόνοσ εγκατάςταςθσ του εξοπλιςμοφ είναι ο χρόνοσ που ζχει περάςει από τθν λειτουργία του εξοπλιςμοφ για πρϊτθ φορά. Ρολλά μθχανιματα που αποκτά ζνα νοςοκομείο δεν ζχουν ςτοιχεία για τθν ακριβι θλικία τουσ ι μπορεί να μθν χρθςιμοποιθκοφν άμεςα και να περάςει ζνα διάςτθμα ςτο οποίο είναι αποκθκευμζνα. Σφμφωνα με τα διεκνι πρότυπα, ο μζςοσ χρόνοσ εγκατάςταςθσ του εξοπλιςμοφ πρζπει να είναι μικρότεροσ από 15 χρόνια. Ππωσ προκφπτει από τον αντίςτοιχο δείκτθ του Web Praxis, το Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Θ Σωτθρία» ζχει μζςο χρόνο εγκατάςταςθσ του εξοπλιςμοφ του 6 χρόνια και 9 μινεσ (6,78) κάτι που χαρακτθρίηεται ωσ πολφ ικανοποιθτικό. (βλ. Ραράρτθμα Ρίνακεσ 2, 3). 16% Χρόνοσ Εγκατάςταςησ Εξοπλιςμοφ <7 χρόνια 7-10 χρόνια 26% 58% Γράφημα 2 - Χρόνοσ Εγκατάςταςησ Εξοπλιςμοφ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα, ςτο γράφθμα 2, ςτο διάςτθμα για το οποίο ζγινε και θ ειςαγωγι δεδομζνων ςτο ςφςτθμα, παρατθρείται ότι ζχει γίνει μια ανανζωςθ του εξοπλιςμοφ, αφοφ ςχεδόν το 60% των μθχανθμάτων ζχει εγκαταςτακεί μζςα ςε αυτι τθ χρονικι περίοδο. Ενδιαφζρον ζχει επίςθσ ο χρόνοσ 49

66 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ εγκατάςταςθσ ανά τμιμα και ανά ομάδα μθχανιματοσ οι οποίοι παρουςιάηονται εκτενϊσ ςτο παράρτθμα (βλ Ρίνακασ 3). Στον πίνακα 8 παρουςιάηονται μερικζσ από τισ κρίςιμεσ ομάδεσ μθχανθμάτων, δθλαδι αυτζσ που οποιοδιποτε πρόβλθμα παρουςιάςουν, κζτουν ςε κίνδυνο είτε ζμμεςα είτε άμεςα τον αςκενι. Θ επιλογι των ςυγκεκριμζνων ομάδων προζκυψε μετά από ςυηιτθςθ με τον προϊςτάμενο του ΤΒΙΤ, λαμβάνοντασ υπόψθ και τθν ειδίκευςθ που ζχει το νοςοκομείο ςε νοςιματα του κϊρακα. Ζχουν ταξινομθκεί με αφξοντα τον χρόνο εγκατάςταςθσ του εξοπλιςμοφ. Αριθμόσ Χρόνοσ Εγκατάςταςησ Ανά ομάδα Χρόνια Μηχ/των Ομάδα: Αναπνευςτιρεσ πίεςθσ-όγκου 1 1 Ομάδα: Αναρροφιςεισ Τροχιλατεσ 1 2 Ομάδα: Οξφμετρα, Ραλμικά 3,02 62 Ομάδα: Αναπνευςτιρεσ Κφκλου Ρίεςθσ 3,71 14 Ομάδα: Αναπνευςτιρεσ Μονάδων Αναιςκθςίασ 4 5 Ομάδα: Απινιδωτζσ,/Συςκευζσ Ραρακολοφκθςθσ 4,4 25 Ομάδα: Αναπνευςτιρεσ, Φορθτοί 4,82 22 Ομάδα: Θλεκτροκαρδιογράφοι 5,27 44 Ομάδα: Βίντεο Επεξεργαςτζσ Εικόνασ, Ενδοςκοπικοί 5,33 6 Ομάδα: Αναπνευςτιρεσ Εντατικισ Θεραπείασ 6,46 24 Ομάδα: Σπιρόμετρα Διάγνωςθσ 6,65 20 Ομάδα: ΘΚΓ, Συςκευζσ Ραρακολοφκθςθσ 7,23 13 Ομάδα: Βρογχοςκόπια 7,46 13 Ομάδα: Ακτινολογικζσ Μονάδεσ, Κινθτζσ 7,94 16 Ομάδα: Ακτινολογικζσ Λυχνίεσ 8,5 2 Ομάδα: Διακερμίασ Μικροκυμάτων, Μονάδεσ 9,5 8 Ομάδα: Αναρροφιςεισ, Χειρουργικζσ 10,

67 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ Ομάδα: Απινιδωτζσ/Συςκευζσ 10,2 10 Ραρακολοφκθςθσ/Βθματοδότεσ Ομάδα: Ακτίνων Χ, Γεννιτριεσ 10,75 4 Πίνακασ 8 Χρόνοσ εγκατάςταςησ ανά ομάδα υψηλοφ κινδφνου Ππωσ φαίνεται και από τον πίνακα όλεσ οι ομάδεσ με εξοπλιςμό υψθλοφ κινδφνου ζχουν χρόνο εγκατάςταςθσ μικρότερο του ορίου των 15 χρόνων, που όπωσ ζχει προαναφερκεί είναι το όριο που κζτει το Web Praxis. Ο χρόνοσ εγκατάςταςθσ του εξοπλιςμοφ είναι διαφορετικόσ από τθν θλικία του εξοπλιςμοφ. Ωςτόςο θ θλικία του εξοπλιςμοφ είναι ζνασ δείκτθσ που δεν προκφπτει εφκολα, κακϊσ οι εταιρείεσ δεν ενθμερϊνουν για το ζτοσ καταςκευισ του εξοπλιςμοφ. Επιπλζον μπορεί να τροποποιοφν παλιότερα μοντζλα και να τα χαρακτθρίηουν ωσ καινοφρια. Οπότε δυςτυχϊσ δεδομζνα για τθν θλικία του εξοπλιςμοφ δεν υπάρχουν. 5.4 Αντιμετϊπιςη Επιςκευϊν Από τα 1393 μθχανιματα που είναι ςε χριςθ, ζχει γίνει ο παρακάτω διαχωριςμόσ: Για τα 670 υπάρχουν καταγραφζσ επιςκευϊν από εξωτερικοφσ προμθκευτζσ Τα 139 βρίςκονται ςε εγγφθςθ (οι περιςςότερεσ των οποίων είναι διετισ και λιγουν εντόσ του 2011) Τα υπόλοιπα ι δεν ζχουν υποςτεί καμία βλάβθ, ι ζχει αντιμετωπιςτεί από εςωτερικζσ διαδικαςίεσ. Ρλθροφορίεσ για τισ εςωτερικζσ αυτζσ κινιςεισ δεν ζχουν καταγραφεί ςτο πρόγραμμα ωςτόςο υπάρχουν ςε γραπτι μορφι ςτο ΤΒΙΤ του νοςοκομείου. Για αυτζσ τισ εςωτερικζσ διεργαςίεσ πάλι υπάρχει ζνα ποςοςτό το οποίο δεν φτάνει με τθ ςωςτι μορφι ςτο γραφείο του ΤΒΙΤ, και ζτςι δεν υπάρχει καν καταγραφι για το ςυμβάν και τθν αντιμετϊπιςι του, πζρα από τθν προςωπικι περιγραφι από τα άτομα που ςυμμετείχαν ςτθ διαδικαςία (ιατροί, νοςθλευτικό προςωπικό, τεχνικοί). 51

68 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ Ζτςι προκφπτει το γράφθμα 3: Αντιμετϊπιςη Επιςκευϊν 42% Εξωτερικά ςυνεργεία Σε εγγφθςθ Εςωτερικι επιςκευι ι κακόλου βλάβθ 48% 10% Γράφημα 3 - Αντιμετϊπιςη Επιςκευϊν Σχεδόν ο μιςόσ εξοπλιςμόσ καλφπτει τισ ανάγκεσ του μζςα από εξωτερικά ςυνεργεία. Από τθν άλλθ οπτικι, αιςιόδοξο χαρακτθρίηεται το 42% των εςωτερικϊν επιςκευϊν, διότι κεωρείται μεγάλο ποςοςτό δεδομζνων των ελλείψεων ςε προςωπικό, υλικά και εξειδικευμζνθ γνϊςθ. 5.5 Χρονική εξζλιξη των Επιςκευϊν και των υντηρήςεων Οι εργαςίεσ που αναλφονται ςτουσ επόμενουσ δείκτεσ αναφζρονται ςε εξωτερικοφσ φορείσ εταιρείεσ. Οι διεργαςίεσ του ΤΚΜ δεν ζχουν καταγραφεί θλεκτρονικά και ςυνεπϊσ δε μποροφν να αξιολογθκοφν ςτα πλαίςια αυτισ τθσ διπλωματικισ παρά μόνο εμμζςωσ. Στο γράφθμα 4 καταγράφεται το κόςτοσ για τισ επιςκευζσ, τισ ςυντθριςεισ και το ςφνολό τουσ, ανά χρόνο για το διάςτθμα