Προεργασία ασφάλειας. Αναρρίχηση σε βράχο (Top Rope) Θέµατα που θα αναπτυχθούν στην παρούσα διάλεξη: Σηµαντικά σηµεία Α. ΜΟΝΙΜΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Transcript

1 ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ Ε Εξαµήνου σπουδών: «Αναψυχή Ανοικτών Χώρων, ραστηριότητες Βουνού» 9η η ιάλεξη: «Η δραστηριότητα της αναρρίχησης σε βράχο & πίστα» Ι ΑΣΚΩΝ: ρ. Κουθούρης Χαρίλαος, Λέκτορας στην ιοίκηση ραστηριοτήτων Αναψυχής Θέµατα που θα αναπτυχθούν στην παρούσα διάλεξη: Ηαναρρίχηση από δραστηριότητα αναψυχής, αγωνιστική δραστηριότητα Η µορφολογία και τα χαρακτηριστικά της τεχνητής πίστας αναρρίχησης Τεχνικές αναρρίχησης Ηασφάλεια κατά την αναρρίχηση. Εξοπλισµός και χρήση του εξοπλισµού Κινησιολογία σωστής αναρρίχησης σε βράχο και πίστα Τεχνική των κόµπων που χρησιµοποιούνται στην αναρρίχηση Αναρρίχηση σε βράχο (Top Rope) Α. ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Επιλογή βράχου Επιλέγουµε έναν βράχο όσο το δυνατόν πιό γερό και καθαρό από τυχόν σαθρά. Αν έχει σαθρά και δεν έχουµε άλλη επιλογή, τότε κατεβαίνουµε µε ραπέλ από πάνω και τον καθαρίζουµε όσο µπορούµε. Το ύψος του να είναι λιγότερο από το µισό του µήκους του σχοινιού που έχουµε και σίγουρα όχι πάνω από 20 µέτρα, για να µπορούµε να ελέγχουµε τον αναρριχητή. Χρησιµοποιούµε πάντα καλά και ελεγµένα σχοινιά. Βάζουµε µία χαµηλή ασφάλεια κοντά στο έδαφος για να δεθεί αυτός που θα ασφαλίζει, η οποία θα κρατάει τάση προς τα επάνω Προεργασία ασφάλειας Βρίσκουµε 2 ή 3 σηµεία ασφάλισης, κατά προτίµηση δέντρα. Αν δεν υπάρχουν δέντρα βάζουµε σχισµόκαρφα, καρυδάκια ή φρεντ. Τα ενώνουµε όλα µαζί µε ένα σχοινί µήκους 3-4 µέτρων µε µία εξισούµενη ασφάλεια. Βάζουµε δύο καραµπίνερ ασφαλείας βιδωµένα για να περάσει το σχοινί. Αν δεν έχουµε καραµπίνερ ασφαλείας, βάζουµε δύο απλά, αλλά µε τις πύλες τους εναλλάξ, το ένα να κοιτάει δεξιά, το άλλο αριστερά. Ποτέ δεν βάζουµε ένα µόνο απλό καραµπίνερ. Κίνδυνος - θάνατος!!! Ρυθµίζουµε το µήκος της ασφάλειας ώστε να µην αφήνει το σχοινί να κάνει γωνία και να τρίβεται απάνω στο βράχο Α. ΜΟΝΙΜΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Επιλογή βράχου Επιλέγουµε έναν βράχο όσο το δυνατόν πιό γερό και καθαρό από τυχόν σαθρά. Αν έχει σαθρά και δεν έχουµε άλλη επιλογή, τότε κατεβαίνουµε µε ραπέλ από πάνω και τον καθαρίζουµε όσο µπορούµε. Στη βάση του βράχου να υπάρχει αρκετός χώρος για να κάθονται µε ασφάλεια όσοι περιµένουν τη σειρά τους. Ιδανικά θα ήταν αν υπάρχει κοντά νερό και σκιά για το καλοκαίρι. Σηµαντικά σηµεία Το ύψος του να είναι λιγότερο από το µισό του µήκους του σχοινιού που έχουµε και σίγουρα όχι πάνω από 20 µέτρα, για να µπορούµε να ελέγχουµε τον αναρριχητή. Χρησιµοποιούµε πάντα καλά και ελεγµένα σχοινιά. Βάζουµε µία χαµηλή ασφάλεια (δέντρο, σχισµόκαρφο, καρυδάκι ή φρεντ) κοντά στο έδαφος για να δένεται αυτός που θα ασφαλίζει, η οποία θα κρατάει τάση προς τα επάνω 1

2 Προεργασία ασφάλειας σε βράχο για αναρρίχηση Ασφάλεια Βρίσκουµε 2 σηµεία ασφάλισης, κατά προτίµηση δέντρα. Αν δεν υπαρχουν δέντρα βάζουµε σε άναν συµπαγή και µεγάλο βράχο δύο πλακέτες. Ενώνουµε τις ασφάλειες µαζί, µε µία διπλή αλυσίδα και στη µέση δύο µόνιµα µεγάλα ναυτικά κλειδιά για να περνάµε το σχοινί. Ρυθµίζουµε το µήκος της αλυσίδας ώστε να µην αφήνει το σχοινί να κάνει γωνία και να τρίβεται απάνω στο βράχο. Βάζουµε µία µόνιµη (δέντρο, πλακέτα, σχισµόκαρφο) χαµηλή ασφάλεια κοντά στο έδαφος για να δένεται αυτός που θα ασφαλίζει, η οποία θα κρατάει τάση προς τα επάνω ένουµε πάντα τον αναρριχητή µε το σχοινί απευθείας στο µπωντριέ µε οχτάκοµπο, και ποτέ µέσω καραµπίνερ, έστω κι αν είναι καραµπίνερ ασφαλείας. Αυτός που ασφαλίζει, δένεται µε την χαµηλή ασφάλεια ώστε σε περίπτωση πτώσης του αναρριχητή να µην τον τραβήξει επάνω, ειδικά αν η διαφορά βάρους µεταξύ των δύο είναι κατά πολύ υπέρ του αναρριχητή Επιστροφή - κατάβαση Ασφαλίζουµετον αναρριχητή χρησιµοποιώντας φαρδύ καραµπίνερ και κόµπο µισής ψαλιδιάς, ειδικά αν αυτός που ασφαλίζει δεν έχει µεγάλη εµπειρία. Μπορούµε να χρησιµοποιήσουµε και «οχτάρι» εφόσον όµως έχουµε πολύ εµπειρία από αναρρίχηση και µεγάλη ετοιµότητα αντιδράσεων. Έχουµε πάντα την προσοχή µας στραµένη σε αυτόν που σκαρφαλώνει, παίρνουµε έγκαιρα τα µπόσικα του σχοινιού, και ποτέ δεν συζητάµε ή αντειευόµαστε µε τους αναρριχητές που περιµένουν τη σειρά τους δίπλα µας. Μία περίπτωση είναι να στήσουµε ένα δεύτερο σχοινί για ραπέλ από την ίδια ή διαφορετικές ασφάλειες, όπου θα πρέπει µόνος του να περάσει τον καταβατήρα, χωρίς ωστόσο ποτέ να λυθεί από το σχοινί που τον ασφαλίζουµε και να κάνει το ραπέλ έχοντας πάντα και την δική µας ασφάλεια. Μία άλλη περίπτωση είναι να του ζητήσουµε να αφεθεί πίσω στη στάση του ραπέλ κρεµασµένος από το σχοινί και να τον κατεβάσουµε εµείς σιγά σιγά. Ποτέ δεν επιτρέπουµε γρήγορη κίνηση απάνω στα σχοινιά (γρήγορο ραπέλ ή γρήγορο άφηµα σχοινιού) γιατί αυτό καταστρέφει τα σχοινιά (θέµα ασφάλειας και κόστους) Προφυλάξεις Αποµακρύνουµε από τη βάση του βράχου όσους αναρριχητές περιµένουν τη σειρά τους, για τον κλίνδυνο λιθοπτώσεων. Ελέγχουµε πάντα τα µπωντριέ αν είναι καλά δεµένα πριν την εκκίνηση του αναρριχητή Φαράµε πάντα κράνος ακόµη κι αν ο βράχος είναι ο πλεόν στερεός του κόσµου. Έχουµε πάντα µαζί µας φαρµακείο Νοµοτελειακός κανόνας Σηµείωση: Πριν στείλουµε τον πρώτο αναρριχητή να σκαρφαλώσει, κάνουµε εµείς την πρώτη ανάβαση, αφενός για να δείξουµε τον τρόπο που θα γίνεται η διαδικασία, αφετέρου για να αποδείξουµε την ασφάλεια των όσων έχουµε στήσει 2

3 Τα σχοινιά Τα βασικά χαρακτηρίστηκα του σχοινιού είναι τρία. α) Το είδος του σχοινιού. β)το µέγεθος του. γ) Η αντοχή του. Τα σχοινιά ανάλογα µε το είδος του µπορούµε να το χωρίσουµε σε τρεις κατηγορείες.1)στα στρίφτα,2) στα πλεκτά, 3) και στις πλεξούδες Τα σχοινιά Τα σχοινιά χαρακτηρίζονται επίσης από το µέγεθος τους. ηλαδή από το πόσο χοντρά είναι. Για να δηλώσουµε το µέγεθος του σχοινιού, αναφέρουµε ή την περιφέρειά του ή τη διάµετρό του. Η περιφέρεια του σχοινιού αναφέρεται σε ίντσες, ενώ η διάµετρος σε χιλιοστά του µέτρου.(πχ αν έχουµε ένα σχοινί που έχει ανάπτυγµα περιφέρειας δυο ίντσες και διάµετρο 16 χιλιοστά τότε το ονοµάζουµε η δυο ιντσών η δεκαεξάρι. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του σχοινιού είναι η αντοχή Τα σχοινιά Έχουµε τα ακόλουθα από πλευράς αντοχής των σχοινιών. -Νάιλον 100% -Κέβλαρ 2005 του νάιλον -Τερυλεν\ ντακρον 85% του νάιλον -Πολυπροπυλένιο 60% του νάιλον -Φυτικό σχοινί 40% του νάιλον Σηµείωση. Το συρµατόσχοινο είναι τρεις φορές πιο ανθεκτικό από το νάιλον. Ανάλογα µε τη δουλεία (φύση-χρόνο) που θέλουµε να κάνουµε χρησιµοποιούµε και το ανάλογο σχοινί Κόµποι Όλοι οι κόµποι και γενικά οι κυρτώσεις των σχοινιών περιορίζουν την αντοχή τους σε εκείνο το σηµείο κατά 30-55% ανάλογα µε τον κόµπο που έχουµε κάνει. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται αν το σχοινί είναι βρεγµένο. Όλοι οι κόµποι µπορούν να γίνουν από αριστερά προς τα δεξιά αλλά και το αντίστροφο. Επίσης θα πρέπει να είναι συµµετρικός, αλλά και να τον λύνουµε όσο γρήγορα τον δένουµε. Και το κυριότερο από όλα είναι ότι οι κόµποι που γίνονται µε συνθετικά σχοινιά έχουν περιορισµένοι σταθερότητα.π.χ. ο σταυρόκοµπος γλιστρά και είναι ακατάλληλος, ενώ στα φυτικά είναι αρκετά σταθερός. Κόµποι Η καντιλίτσα είναι ο πιο σταθερός κόµπος σε φυτικά και συνθετικά σχοινιά. Πάντως για να είµαστε ασφαλείς, πρέπει οπωσδήποτε στο ελεύθερο άκρο η στα των σχοινιών που περισσεύουν από τον κόµπο, να κάνουµε ένα ακροκόµπο η µια ψαλιδιά, ο υποβοηθητικός αυτός κόµπος θα εµποδίσει να λυθεί αυτός ο κόµπος. Κόµπος: Ακρόδεσµος ή Οκτάρι Τον κόµπο τον χρησιµοποιούµε σαν κόµπο φρένο. Επίσης σε αρκετές περιπτώσεις, δένουµε µε ακροδεσµοτα άκρα ενός κόµπου για να τα ασφαλίσουµε Για τους ορειβάτες αποτελεί την βάση των πιο σίγουρων δεσιµάτων. Είναι καλύτερος από τον απλό κόµπο, πιο ογκώδης και δεν σφίγγει τόσο πολύ 3

4 Κόµπος: Ακρόδεσµος ή Οκτάρι Κόµπος: Καντιλίτσα (κρεµάθρα) Είναι ο πιο σηµαντικός κόµπος. Αποκαλείται βασιλιάς των κόµπων.μ αυτήν κατασκευάζουµε µια σταθερή προσωρινά θηλεία για οποιαδήποτε δουλεία θέλουµε Κρατάει καλά σε όλα τα σχοινιά αδιακρίτως πάχους και υλικού κατασκευής. Βέβαια θα έχουµε υπ άποψη µας ότι για να το σιγουρέψουµε τελείως, ιδίως στα συνθετικά σχοινιά θα πρέπει να κάνουµε έναν ακρόκοµπο στην άκρη του σχοινιού. Στον κορµό του σχοινιού κάνουµε µια στροφή (είτε από αριστερά είτε από δεξιά(σχµ.241)).μετά περνάµε την άκρη του σχοινιού µέσα από τη στροφή και µε τέτοια κατεύθυνση που να εµποδίζει την στροφή να ανοίξει (σχηµ.243).έπειτα περνάµε από την άκρη κάτω από τον κορµό του σχοινιού(σχηµ. 244). Μετά οδηγούµε την άκρη να περάσει µέσα από την στροφή, σε τρόπο ώστε να µην αφήσει τη βάση της να ανοίξει. Τραβάµε µε το αριστερό µας χέρι τον κορµό του σχοινιού και µε το δεξί µας χέρι την άκρη του να σφίξει ο κόµπος (σχηµ. 245) Κόµπος: Βρόγχος Είναι ο γνωστός κόµπος που χρησιµοποιούν οι δήµιοι για να κάνουν την θηλιά. Σχήµα 1 Σχήµα 2 Σχήµα 3 Σταυρόκοµπος Είναι ένας γενικής χρήσεως κόµπος, δυνατότερος από τον γαϊδουρόκοµπο και ο απλούστερος από όλους τους δεσµούς. Είναι ο πιο δηµοφιλής από την αρχαιότητα. Τον δένουµε όταν πρόκειται να έχουµε ένταση και στα δυο τα σχοινιά. Μερικές από τις χρήσεις του είναι όταν δένουµε για να στερεώσουµε ένα φυτό στο υποστύλωµα του. ένεται εύκολα και λύνεται επίσης εύκολα. Είναι τελείως ανασφαλής για µεγάλες εντάσεις. Όταν τον χρησιµοποιούµε για να συνδέσουµε σχοινιά διάφορετικού πάχους, πρέπει να προσέχουµε γιατί έχει την τάση να γλιστράει και να λυθεί Ψαλιδιά Είναι ένας ευρέως διαδεδοµένος και εύκολος κόµπος που χρησιµοποιείται παντού. Κυρίως για να δένουµε ένα λεπτό σχοινί σε ένα πάσαλο, την βάρκα στον µόλο, τον σκύλο στο δένδρο κλπ Στην ορειβασία τον χρησιµοποιούν επίσης την µισή ψαλιδιά για να κανονίζουν το µήκος του σχοινιού µεταξύ του ορειβάτη και του καρφιού ασφαλείας ή του καραµπίνερ. Όταν η τάση δεν είναι συνεχής και δεν υπάρχει πάντα αρκετή πίεση, έχει την τάση να γλιστρήσει και στη συνέχεια να λυθεί. Για ασφάλεια πρέπει την άκρη να την δένουµε µε δυο ηµίδεσµους στον κορµό του σχοινιού. Η κατασκευή της γίνεται ουσιαστικά από δύο αντίθετες στροφές (σχηµ. 497) που τις σταυρώνουµε (σχηµ 498) και τις τοποθετούµε την µια επάνω στην άλλη (σχηµ 499.) 4

5 Παραδείγµατα για εφαρµογή Σχεδιασµός από µία οµάδα φοιτητών / τριών της ειδικότητας, µίας δράσης µε τίτλο «εισαγωγή στην υπαίθρια δραστηριότητα της αναρρίχησης σε βράχο» για την δευτέρα Γυµνασίου ενός σχολείου µε 25 µαθητές. Ποια είναι τα στοιχεία που πρέπει να διδαχθούν; Υπολογισµός εκπαιδευτών που θα χρειασθούν, καθώς και του χρονικού διαστήµατος και των υλικών που θα χρησιµοποιηθούν. Παραδείγµατα για εφαρµογή Στο ανωτέρω παράδειγµα: Α) αντιµετωπίστε την σθεναρά αντίδραση των συνοδών καθηγητών, και την άρνηση τους να αφήσουν τους µαθητές να συµµετέχουν. Β) αντιµετωπίστε τυχούσα άρνηση ή επιφυλακτικότητα ενός µαθητή να συµµετέχει στην αναρρίχηση. Ως αρχηγός της οµάδος των εκπαιδευτών αναρρίχησης τι θα κάνατε; Σχετική βιβλιογραφία Eric Langmuir (1998). Mountaincraft and Leadership. Mountain Leader Training Boards of Great Britain Σχοινιά και κόµποι.(1993). Νικόλαος. Ηλίας Εγκόλπιο προσκόπων.(1992). Με το σακίδιο στην πλάτη.(1995).χιού Μακµαννερς Θέµατα για συζήτηση, προβληµατισµό Θεωρείτε ότι η αναρρίχηση στον βράχο έχει διαφορές στα οφέλη των συµµετεχόντων σε σχέση µε την αναρρίχηση σε τεχνητό τοίχο αναρρίχησης; Ποια η θέση στον τοµέα της ασφάλειας ως µελλοντικός εκπαιδευτής αναρρίχησης; Σχέση µεταξύ των επαγγελµατιών «οδηγών βουνού» και των αποφοίτων των ΤΕΦΑΑ µε ειδικότητα ΑΑΧ. Επίλογος Ηαναρρίχηση παρ όλη την φιλολογία ότι είναι µία επικίνδυνη δραστηριότητα, αποτελεί µία ασφαλέστερη δράση, εάν ακολουθηθούν όλοι οι κανονισµοί και οι υπεύθυνοι παραµένουν υπεύθυνοι καθ όλη την διάρκεια της δράσης. Η τεχνητή πίστα αναρρίχησης αποτελεί πλέον, εξοπλισµό όλων των κατασκηνώσεων, σε κάποιες περιπτώσεις και σχολείων. Χρειάζεται πάντοτε η παρουσία πιστοποιηµένου εκπαιδευτή κατά την άσκηση των µαθητών κατασκηνωτών, και άγρυπνη επίβλεψη των υλικών και των κόµπων. Η αναρρίχηση τεχνητή ή αληθινή σε βράχους απαιτεί ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ και αποκλείει κάθε ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΣΜΟ ως εγκληµατική πράξη!!! 5