κακοήθεις καλοήθεις Αδενοκαρκίνωμα (47%) Ανενεργό κοκκίωμα (15-25%) Πλακώδες καρκίνωμα (22%) Αμάρτωμα (15%)

Transcript

1

2 καλοήθεις κακοήθεις Ανενεργό κοκκίωμα (15-25%) Αδενοκαρκίνωμα (47%) Αμάρτωμα (15%) Πλακώδες καρκίνωμα (22%) Ενεργό κοκκίωμα (15%) Ασπεργίλλωση, κοκκιδιοειδομύκωση, κρυπτοκόκκωση, Ιστοπλάσμωση, φυματίωση Άλλα: Απόστημα, αιμαγγείωμα, AVM, Αιμάτωμα, πνευμονικό έμφρακτο, βρογχογενής κύστη, Στρογγύλη ατελεκτασία, Κοκκίωμα Wegener, ρευματοειδής όζος, σαρκοείδωση Μεταστατικά καρκινώματα (8%) Μικροκυτταρικό καρκίνωμα (4%) Άλλα: Καρκίνωμα εκ μεγάλων κυττάρων, καρκινοειδές, λεμφώματα, κακοήθη τερατώματα Wahidi MM, Govert JA, Goudar RK, Gould MK, McCrory DC; American College of Chest Physicians. Evidence for the treatment of patients with pulmonary nodules: when is it lung cancer?: ACCP evidencebased clinical practice guidelines (2nd edition). Chest 2007; 132(suppl 3):94S 107S.

3 Ειδικά απεικονιστικά χαρακτηριστικά Αμαρτώματα: όζοι καλά περιεγραμμένοι με διάμετρο από λίγα mm έως και 4cm. Σε ποσοστό 15% εμφανίζουν κεντρικές άμορφες, σχεδόν παθογνωμονικές, pop corn αποτιτανώσεις, ενώ μπορεί να εμφανίζει και περιοχές λίπους. Ανενεργά κοκκιώματα: συμπαγείς όζοι με σαφή όρια, συχνά εμφανίζουν κεντρική αποτιτάνωση TB κοκκίωμα: όζος με ασαφή όρια, με συνοδό πυκνοατελεκτασία ή/και σπήλαιο Ασπεργίλωση: ανάπτυξη ασπεργιλώματος σε προϋπάρχουσα συνήθως κοιλότητα (κινητή ενδοκοιλοτική μάζα με χαρακτηριστικό σημείο μηνίσκου - crescent sign) Λιπώματα: εξεργασίες με χαρακτηριστική, ομοιογενή, πυκνότητα λίπους Αποστήματα: υποστρόγγυλες εξεργασίες κυστικής υφής, με υγρό περιεχόμενο ή υδραερικό επίπεδο AVM: χαρακτηριστική εικόνα μετά χορήγηση σκιαγραφικού σαν οζώδης βλάβη με απεικόνιση της προσαγωγού αρτηρίας και της απαγωγού φλέβας

4 Κοκκίωμα Λίπωμα Ποπκορν αποτιτανώσεις (αμάρτωμα) Ασπεργίλωμα

5 AVM

6 Παρά τις ιστολογικές και κλινικές διαφορές τους έχουν παρόμοια πρόγνωση και σταδιοποιούνται με βάση το σύστημα TNM. Αδενοκαρκίνωμα Πλακώδες Εκ Μεγάλων κυττάρων

7 47% Αδενοκαρκίνωμα και Εκ Μεγάλων κυττάρων συνήθως αναπτύσσονται περιφερικά. Το Αδενοκαρκίνωμα είναι ο πιο συχνός τύπος σε μη καπνιστές.

8 22% Πλακώδες και Μικροκυτταρικό είναι οι πιό συνήθεις κεντρικές μάζες. Το Πλακώδες συχνά εμφανίζει σπηλαιοποίηση.

9 Το εκ Μεγάλων κυττάρων συνήθως αναπτύσσεται περιφερικά.

10 Θεραπεία εκλογής η χειρουργική εάν ο πρωτοπαθής όγκος είναι εξαιρέσιμος και δεν υπάρχουν μεταστάσεις. [Με χειρουργική εξαίρεση ενός μονήρους κακοήθους όγκου (στάδιο 1Α) η πενταετής επιβίωση φθάνει το 80-90%]. Σε ανεγχείρητους όγκους, (με ενδοθωρακικές διηθήσεις ή απομακρυσμένες μεταστάσεις), η χημειοθεραπεία ± ακτινοθεραπεία.

11 4% Κεντρική εντόπιση. Χαρακτηρίζεται από ταχεία ανάπτυξη και τάση να εμφανίζει διάσπαρτες μεταστάσεις σε πρώιμα στάδια, (υψηλή ανταπόκριση σε χημειο και ακτινοθεραπεία). Συνήθως υποτροπιάζει μέσα σε δύο χρόνια ανεξαρτήτως θεραπείας (5ετής επιβίωση 3-8%) Μέσος χρόνος επιβίωσης χωρίς θεραπεία, μερικοί μήνες. Κλασσική απεικόνιση: μικρός ή μη εμφανής (occult) πρωτοπαθής όγκος και διογκωμένοι λεμφαδένες.

12 Η βασική θεραπεία του Μικροκυτταρικού είναι: χημειοθεραπεία + ακτινοθεραπεία.

13 Μικροκυτταρικό και Πλακώδες είναι οι πιό συνήθεις κεντρικές μάζες. Ολοι οι τύποι είναι πιό συχνοί στους καπνιστές αλλά ιδιαίτερα, οι κεντρικής εντόπισης (Μικροκυτταρικό - Πλακώδες). Χειρότερη πρόγνωση εμφανίζει το Μικροκυτταρικό, (καλύτερη το Πλακώδες). Η σταδιοποίηση του Μικροκυτταρικού δεν ακολουθεί το ΤΝΜ σύστημα αλλά το σύστημα 2 σταδίων (περιορισμένο εκτεταμένο) Η International Association for the Study of Lung Cancer (IASLC) με την 7η αναθεώρηση του 2009 προτείνει την σταδιοποίηση και του SCLC με το TNM σύστημα

14 Ακτινολογικά ορίζεται ως μία εστιακή, στρογγύλη ή ωοειδής αλλοίωση < 3cm, η οποία περιβάλλεται από φυσιολογικό πνευμονικό παρέγχυμα και δεν συνοδεύεται από ατελεκτασία ή λεμφαδενοπάθεια. Όζοι > 3cm αναφέρονται ως πνευμονικές μάζες, οι οποίες σε μεγάλο ποσοστό είναι κακοήθεις. Συνήθως ανακαλύπτεται τυχαία σε απλή α/α ή σε αξονική τομογραφία. Υπολογίζεται ότι περίπου μονήρεις πνευμονικοί όζοι ανακαλύπτονται ετησίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, συνήθως τυχαία με απλή α/α, ή αξονική τομογραφία. J. Erasmus et al. Radiographics 2000;20:43-58

15 ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ Η απλή ακτινογραφία, παρά την ραγδαία εξέλιξη των νεότερων απεικονιστικών μεθόδων τα τελευταία χρόνια, αποτελεί συνήθως την πρώτη απεικονιστική μέθοδο στην διερεύνηση ασθενούς με υποψία όγκου του πνεύμονος.

16 ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ Έχει ευρεία διαθεσιμότητα Μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για το μέγεθος της βλάβης, την εντόπισή της (κεντρική-περιφερική), την παρουσία και την έκταση της ατελεκτασίας ή της συνοδού πνευμονίας Μπορεί να αναδείξει όζο με ανώμαλο περίγραμμα (έως και 5χιλ. εάν δεν αποκρύπτεται από τις υπερκείμενες δομές και έχει σαφές περίγραμμα) Είναι πολύ χρήσιμη στην εκτίμηση πνευμονικών όζων, εάν υπάρχει παλαιότερη α/α για σύγκριση Σε περίπτωση πνευμονικού όζου με καλοήθη αποτιτάνωση δεν απαιτείται άλλη διερεύνηση C. F. Mountain and K. E. Hermes The Role of Imaging in Lung Cancer. Cancer Imaging: Lung and Breast Carcinomas, 2008 by Elsevier, Inc. N. Hollings, P. Shaw. Diagnostic imaging of lung cancer. Eur Respir J 2002; 19:

17 ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ Το 10-20% των μικρών καρκίνων μπορεί να χαθεί στην α/α Σε μη ειδικές εμφανίσεις όπως μια εμμένουσα πνευμονική διήθηση (φλεγμονή;) ή μια λοβώδης ατελεκτασία, δεν μπορεί να προσφέρει στην ΔΔ Συνήθως χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση με αξονική τομογραφία, λόγω χαμηλής ευαισθησίας στην ανακάλυψη λεμφαδενικών μεταστάσεων και διήθησης του θωρακικού τοιχώματος και του μεσοθωρακίου Quekel G, Kessels A, Goei R, et al. Miss rate of lung cancer on the chest radiograph in clinical practice. Chest 1999;115:

18 Η CT παραμένει η εξέταση εκλογής για την διερεύνηση μιας ύποπτης βλάβης στους πνεύμονες και για την σταδιοποίησή της σε περίπτωση καρκίνου Μπορεί να αναδείξει: την κεντρική ή περιφερική θέση της βλάβης, το μέγεθος, την μορφολογία, την πυκνότητα και την υφή της, την ύπαρξη διογκωμένων λεμφαδένων, υπεζωκοτικής συλλογής, την διήθηση του τοιχώματος, μεταστάσεις στις πλευρές κ.λ.π.

19 Μη μικροκυτταρικό Ca Μικροκυτταρικό Ca Αδενο Ca Πλακώδες Ca

20 Μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για: Το μέγεθος του όζου, Τον ρυθμό ανάπτυξης (Αύξηση της διαμέτρου 25% = διπλασιασμός του όγκου), Την πυκνότητά του (συμπαγής, ημισυμπαγής, θαμβή ύαλος, κυστική, πυκνότητα λίπους) Τα χαρακτηριστικά της παρυφής του (ομαλή, λοβωτή, ακτινωτή), Την μορφή της αποτιτάνωσης-εάν υπάρχει (κεντρική, διάχυτη, πεταλοειδής, συγκεντρική και ποπκόρν για καλοήθεις, έκκεντρη, διάστικτη για κακοήθεις) Την σκιαγραφική του ενίσχυση (Σκιαγραφική ενίσχυση >15-20HU θέτει την υποψία κακοήθειας). Ευαισθησία και η ειδικότητα της CT με σκιαγραφικό: 98% και 58% αντίστοιχα ΚΑΤΑΤΑΞΗ: Καλοήθης Απροσδιόριστος - Κακοήθης M.l K. Gould, et al. Evaluation of Patients With Pulmonary Nodules: When Is It Lung Cancer?*CHEST 2007; 132:108S 130S

21 Είναι πολύ πιο αργή εξέταση από την CT, πιο ακριβή, με χαμηλότερη χωρική διακριτική ικανότητα και με περιορισμένες δυνατότητες στην απεικόνιση του πνευμονικού παρεγχύματος. Η κλασσική απεικόνιση με MRI έχει πολύ περιορισμένο ρόλο στην αρχική διερεύνηση του καρκίνου του πνεύμονα Προσφέρει σε ειδικές περιπτώσεις στην σταδιοποίηση Νεώτερες ακολουθίες όπως ο συνδυασμός DCE-MRI ( δυναμική σκιαγραφική μελέτη) και DWI (εικόνων διάχυσης) φαίνονται πολλά υποσχόμενες στην διερεύνηση απροσδιόριστων πνευμονικών βλαβών προεγχειρητικά M.l K. Gould, et al. Evaluation of Patients With Pulmonary Nodules: When Is It Lung Cancer?*CHEST 2007; 132:108S 130S Characterisation of solitary pulmonary lesions combining visual perfusion and quantitative diffusion MR imaging. Johan Coolen et al. Eur Radiol Oct 31

22

23 Ραδιοφάρμακο 18F-FDG (φθοριοδεοξυγλυκόζη) Η FDG αποτελεί δείκτη του μεταβολισμού γλυκόζης και προσλαμβάνεται από τους ιστούς με αυξημένη μεταβολική δραστηριότητα (νεοπλασματικούς, κοκκιοματώδεις, φλεγμονώδεις) Ο συνδυασμός PET-CT προσφέρει λειτουργικές και ανατομικές πληροφορίες Φυσιολογικό όριο πρόσληψης ραδιοφαρμάκου: SUV<2.5 Ευαισθησία και ειδικότητα στον ΜΠΟ: 87% και 83% αντίστοιχα M.l K. Gould, et al. Evaluation of Patients With Pulmonary Nodules: When Is It Lung Cancer?*CHEST 2007; 132:108S 130S Η Χρησιμοτητα Του Pet/Ct Στις Θεραπευτικες Αποφασεις Στην Ογκολογια. Η. Κοττεας, Ι. Τουρκαντωνης, Κ. Συριγος. Ογκολογική Μονάδα, Γ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο «Σωτηρία»

24 FDG-PET, PET-CT Η καρδιά και ο εγκέφαλος είναι οι μόνοι ιστοί που υπό φυσιολογικές συνθήκες προσλαμβάνουν έντονα την 18 F-FDG (δύσκολη η ανάδειξη μικρών μεταστάσεων) Έχει χαμηλή ευαισθησία σε όζους <8 χιλ. Ψευδώς αρνητικά ευρήματα (χαμηλό SUV) σε χαμηλής κακοήθειας όγκους (semisolid lung cancers) (βρογχοκυψελιδικό Ca, καρκινοειδές, βλεννώδες αδενοca) Ψευδώς θετικά ευρήματα σε φλεγμονώδεις καταστάσεις όπως μυκητώσεις, φυματίωση, ρευματοειδείς όζους, σαρκοείδωση κ.λ.π. Eur Radiol (2012) 22:

25 FDG-PET, PET-CT

26 Μπορεί να συνεισφέρει στην διάγνωση της κακοήθειας της βλάβης, ιδιαίτερα στον ΜΠΟ, αλλά έχει περιορισμένη εφαρμογή στον περαιτέρω χαρακτηρισμό της Συστάσεις ACCP Evidence-Based Clinical Practice Guidelines (3nd Edition 2010) Συνιστάται: σε απροσδιόριστο συμπαγή όζο, με χαμηλή προς μέση πιθανότητα κακοήθειας, μεγέθους 8 με 10 χιλ (μπορεί να προσφέρει στον χαρακτηρισμό του όζου, ιδιαίτερα εάν δεν είναι δυνατή η FNA ή δεν έχει δώσει αποτέλεσμα) Δεν συνιστάται: σε όζο με υψηλή πιθανότητα κακοήθειας ή όζο < 8 χιλ Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσει στην καθοδήγηση της βιοψίας (μεταβολικά ενεργό τμήμα της βλάβης) Diagnosis and Management of Lung Cancer, 3rd ed: American College of Chest Physicians Evidence-Based Clinical Practice Guidelines. CHEST 2013; 143(5)(Suppl):7S 37S

27 1ο ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ Σε περίπτωση ασθενούς με ύποπτα ευρήματα σε απλή α/α ή τυχαίο εύρημα σε CT Είναι καρκίνος; (Δ.Δ. κοκκίωμα, αμάρτωμα, μετάσταση) Σημαντική βοήθεια προσφέρουν: Ιστορικό του ασθενούς: ηλικία, συνήθειες (κάπνισμα ), εργασία, κληρονομικότητα, γνωστός πρωτοπαθής όγκος. Η συμπτωματολογία: από το αναπνευστικό ή άλλα συστήματα Η σύγκριση: με προηγούμενες α/ες ή CT σε περίπτωση μονήρους πνευμονικού όζου Ο ρυθμός ανάπτυξης του ίδιου του όζου, το μέγεθος, η υφή και το περίγραμμά του.

28 Η πιθανότητα κακοήθειας αυξάνεται με την ηλικία: 3% για ηλικίες ετών 15% για ηλικίες ετών 43% για ηλικίες ετών >50% για ηλικίες άνω των 60 ετών. Συνήθως είναι ασυμπτωματικοί. Solitary pulmonary nodule. S. Manocha et al. emedicine March

29 Ρυθμός ανάπτυξης : αναφέρεται ως χρόνος διπλασιασμού του όζου και εκτιμάται με σύγκριση με προηγούμενες α/ες ή CT του ασθενούς. Αύξηση της διαμέτρου 25% = διπλασιασμός του όγκου. 1 εκ 1,25 εκ = διπλασιασμός Από 1εκ σε 2εκ = 8πλασιασμός

30 Ρυθμός ανάπτυξης (συνέχεια) Εάν μία βλάβη διπλασιάζεται σε όγκο μεταξύ 1,5 και 16 μηνών, συνήθως είναι κακοήθης. Εάν ο χρόνος διπλασιασμού είναι μεγαλύτερος των 16 μηνών η βλάβη τυπικά είναι καλοήθης. ( Εξαίρεση μπορεί να αποτελούν τα χαμηλής κακοηθείας καρκινοειδή). Εάν ο όζος δεν αλλάζει σε μέγεθος μετά από 2 έτη θεωρείται καλοήθης. Χρόνος διπλασιασμού μικρότερος των ημερών είναι ενδεικτικός φλεγμονής, εμφράκτου, λεμφώματος ή ταχέως αναπτυσσόμενης μετάστασης. Στις απλές α/ες μικρές μεταβολές του μεγέθους έως 3 mm είναι δύσκολο να εκτιμηθούν (προτιμητέα η CT).

31 Μέγεθος : όζοι >3εκ είναι πιο πιθανόν να είναι κακοήθεις. Μπορεί όμως μικροί όζοι να είναι κακοήθεις, ενώ μεγαλύτεροι καλοήθεις.

32 Περίγραμμα (Παρυφή) Οι καλοήθεις βλάβες τείνουν να έχουν καλώς αφοριζόμενα, ομαλά όρια. Οι κακοήθεις όζοι συνήθως έχουν ανώμαλη, λοβώδη ή ακτινωτή παρυφή. Η ακτινωτή παρυφή θεωρείται η πιο ισχυρή ένδειξη κακοήθειας. Οι κακοήθεις όζοι όχι σπάνια μπορεί να έχουν ομαλό περίγραμμα. Τα χαρακτηριστικά της παρυφής ενός όζου εκτιμώνται καλύτερα με CT ή Hi resolution CT.

33 Αποτιτανώσεις Αποτιτάνωση σε ένα όζο συνήθως θεωρείται στοιχείο καλοήθειας. 10% των κακοήθων όζων μπορεί να έχουν αποτιτανώσεις. Καλοήθεις αποτιτανώσεις: κεντρικές, διάχυτες, πεταλοειδείς, συγκεντρικές και ποπκόρν (χαρακτηριστικές στα αμαρτώματα). Κακοήθεις αποτιτανώσεις: έκκεντρες ή διάστικτες.

34 Παρυφή + Αποτιτανώσεις Η εκτίμηση της παρυφής και των αποτιτανώσεων γίνεται καλύτερα με CT. ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΑΠΟΤΙΤΑΝΩΣΕΙΣ ΠΑΡΥΦΗ ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ

35 Περίγραμμα (Παρυφή) κοκκίωμα Μετ. από Ca ουρ. κύστεως Μη μικροκυτταρικό Ca

36 Αποτιτανώσεις κοκκίωμα Ποπ-κορν αποτιτανώσεις αμάρτωμα Έκκεντρη αποτιτάνωση καρκίνος

37 Πυκνότητα όζου Συμπαγής, ημισυμπαγής, θαμβή ύαλος, κυστική, πυκνότητα λίπους, αποτιτάνωση Βρογχογενής κύστη (20HU) Αποτιτανωμένο κοκκίωμα (700HU) Όζος με απεικόνιση θαμβής υάλου (Ca)

38 Σκιαγραφική ενίσχυση Οι κακοήθεις όζοι τείνουν να έχουν μεγαλύτερη αγγειοβρίθεια από τους καλοήθεις. Σκιαγραφική ενίσχυση >20HU θέτει την υποψία κακοήθειας HU ενδιάμεσος όζος (ευαισθησία 98%, ειδικότητα 58-73%).* Ενίσχυση 20HU ενδιάμεσος όζος *Functional CT: Lung nodule evaluation. S. Swensen. Radiographics 2000, 20:

39 Εκτίμηση του πάχους του τοιχώματος σε περιπτώσεις κοιλοτικών βλαβών Το λεπτό τοίχωμα ( 1mm) είναι χαρακτηριστικό των καλοήθων όζων. Παχύ τοίχωμα μπορεί να έχουν καλοήθεις και κακοήθεις βλάβες. απόστημα Πλακώδες Ca

40 Από: Λάρυγγα Θυρεοειδή Οισοφάγο Μαστό Νεφρό Στόμαχο Έντερο Πάγκρεας Μελάνωμα Σεμίνωμα Σάρκωμα

41 Τυπικά ευρήματα: Είναι πολλαπλές οζώδεις, Έχουν ομαλά όρια, Έχουν περιφερική εντόπιση, Σπάνια έχουν αποτιτανώσεις (οστεοσάρκωμα, χονδροσάρκωμα, βλεννοπαραγωγά αδενοca).

42 Μ αδενοca

43 Μ μαστού

44 Στις κεντρικές βλάβες (συνήθως SCLC) η διάγνωση θα τεθεί με Βρογχικές εκπλύσεις, Brushing, Βρογχοσκόπηση, EBUS ή FNA υπερκλείδιου λεμφαδένα ή μετάστασης Στις περιφερικές βλάβες βασικό ρόλο στη διάγνωση έχει η βιοψία με λεπτή βελόνη (FNA) ή η Core biopsy με την καθοδήγηση του αξονικού τομογράφου (ο τύπος της βιοψίας θα πρέπει να επιλεγεί ανάλογα με το μέγεθος του όζου, την εντόπιση, την ακεραιότητα του παρεγχύματος, την πιθανότητα επιπλοκών και την εμπειρία του επεμβατιστή)

45 Είναι εύκολη και απλή στην εκτέλεση, Περιορίζει τον αριθμό θωρακοτομών και ημερών νοσηλείας. Μπορεί να εφαρμοστεί σε εξωτερικούς και εσωτερικούς ασθενείς. Αντενδείξεις Διαταραχές πήξεως. Μη συνεργασία του ασθενούς.

46 Ευαισθησία της μεθόδου: 88-91% FNA, Core Biopsy FNA έναντι της Core Biopsy: παρόμοια ευαισθησία σε κακοήθεις βλάβες, μικρότερη η ευαισθησία της FNA σε καλοήθεις βλάβες (50 έναντι 100%) Ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα: 20-30% (δεν λαμβάνονται υπ όψιν σε περίπτωση βλάβης με κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα ύποπτα για υψηλή πιθανότητα κακοήθειας και χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση) Σε περίπτωση ειδικής διάγνωσης καλοήθειας (φυματίωση, μυκήτωμα, αμάρτωμα κ.λ.π.) θεωρείται αξιόπιστη, ειδικά σε ασθενείς με υποψία καλοήθους βλάβης M. P. Rivera; and A. C. MehtaInitial. Initial Diagnosis of Lung Cancer. CHEST 2007; 132:131S 148S

47 Βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου: εμπειρία του ακτινολόγου-επεμβατιστή και πολύ καλή συνεργασία με το κυτταρολογικό ή το παθολογοανατομικό εργαστήριο Πλακώδες ΑδενοCa Μικροκυτταρικό Μικροκυτταρικό

48 Συνήθης αλλά όχι συχνή επιπλοκή είναι ο πνευμοθώρακας. Σπάνιες επιπλοκές είναι: ο αιμοθώρακας, η μαζική παρεγχυματική αιμορραγία και η πνευμονική εμβολή.

49 BOOP Percutaneous Ct Guided Localization Of Pulmonary Nodules With Hook Wire Prior To Video Assisted Thoracoscopic Surgery: Our Initial Experience Andriotis E 1, Manouvelou St 1, Stasinopoulou M 1, Dountsis A 2, Deliveliotis K 1, Vasilikos K 2, Tavernaraki A 1 1 CT Department, 2 Department of Thoracic Surgery, Anticancer Oncological Hospital St. Savvas, Athens, Greece. 8 th BALKAN CONGRESS OF RADIOLOGY. October 29-31, Alexandroupoli, Greece

50 ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΕΝΔΙΑΜΕΣΟΙ ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ Καθόλου ανάπτυξη (2 έτη) Ομαλό περίγραμμα Κεντρικές, συγκεντρικές, ποπκορν αποτιτανώσεις Μικρή < 15HU ή καθόλου σκιαγραφική ενίσχυση Γρήγορη ανάπτυξη Ανώμαλο περίγραμμα (ακτινωτό) Έκκεντρες (άμορφες) αποτιτανώσεις Σκιαγραφική ενίσχυση >20HU -- Διηθητική ανάπτυξη Κυστικές λεπτοτοιχωματικές βλάβες Νέκρωση του όγκου (έκκεντρηπλακώδη)

51 Όζος σε απλή α/α ή CT >8mm Αύξηση του μεγέθους FNA Βρογχοσκόπιση Θωρακοσκόπιση Θωρακοτομή Παλιά φιλμς ΟΧΙ CT με λεπτές τομές +- σκιαγραφικό Χωρίς μεταβολή για 2 χρόνια Καλοήθης αποτιτάνωση Ενδιάμεσος όζος Μέτρια πιθανότητα κακοήθειας Χαμηλή πιθανότητα κακοήθειας PET SPECT FNA βρογχοσκόπιση Αρνητικά αποτελέσματα Παρακολούθηση για 2 χρόνια ανά τρίμηνο Θετικά αποτελέσματα Θωρακοσκόπιση θωρακοτομή

52 2005 the Fleischner Society guidelines

53 RECIST 1.1 (response evaluation criteria in solid tumors) ΜΕΤΡΗΣΙΜΕΣ ΒΛΑΒΕΣ Ακριβής μέτρηση του επιμήκη (μεγαλύτερου) άξονα της βλάβης με μέγεθος τουλάχιστον 10mm στην CT Κακοήθεις λεμφαδένες: τουλάχιστον 10mm κατά τον βραχύ άξονα στην CT ΜΗ ΜΕΤΡΗΣΙΜΕΣ ΒΛΑΒΕΣ Όλες οι άλλες βλάβες, συμπεριλαμβανομένων των μικρών βλαβών Βλάβες με επιμήκη άξονα <10mm στην CT Παθολογικοί λεμφαδένες με βραχύ άξονα 10 έως 15mm Όλες οι πραγματικά μη μετρήσιμες βλάβες ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΟΧΟΣ (οι οποίες καταγράφονται και μετρούνται τόσον στην αρχική διάγνωση όσον και στους επανελέγχους) Όλες οι μετρήσιμες βλάβες (επιμήκης άξονας) μέχρι 2 ανά όργανο, και σύνολο 5 βλαβών ΜΗ-ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΟΧΟΣ Όλες οι μη μετρήσιμες βλάβες (δεν χρειάζεται μέτρηση αυτών των βλαβών αλλά να αναφέρονται ως «παρούσες» ή «απούσες» π.χ. οστικές μεταστάσεις) New response evaluation criteria in solid tumours: Revised RECIST guideline (version 1.1) EUROPEAN JOURNAL OF CANCER 4 5 ( )

54 RECIST 1.1 (response evaluation criteria in solid tumors) CR: Πλήρης Υποχώριση. Εξαφάνιση όλων των βλαβών και ελάττωση των λεμφαδένων <1mm PR: Μερική υποχώρηση. Ελάττωση >30% στο άθροισμα της μεγαλύτερης διαμέτρου όλων των μετρήσιμων βλαβών SD: Σταθερή Νόσος. Μη σαφής σμίκρυνση ή αύξηση των βλαβών PD: Πρόοδος Νόσου. Αύξηση >20% στο άθροισμα των μεγαλύτερων διαμέτρων του όγκου ή εμφάνιση νέων βλαβών* * Η απόλυτη αύξηση της βλάβης θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 5mm

55 2ο ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ Εάν ο όζος ή η εξεργασία είναι καρκίνος: Είναι εξαιρέσιμος; Τι πρόγνωση έχει;

56 ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ Την ευθύνη έχουν συλλογικά πνευμονολόγοι, θωρακοχειρουργοί, ογκολόγοι ακτινοθεραπευτές ακτινολόγοι, και παθολόγοι. ΜΗ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗΣ CT FDG-PET, PET-CT Σπινθηρογράφημα οστών FNA υπό CT (μεταστάσεις) MRI Μη μικροκυτταρικό Ca (TNM) Μικροκυτταρικό Ca (περιορισμένοεκτεταμένο + TNM)

57 Staging Lung Cancer Microsite 7th edition lung cancer stage classification system (2010) The Staging Calculator builds on information from the International Association for the Study of Lung Cancer, the International Union Against Cancer, and the American Joint Committee on Cancer

58 Staging Lung Cancer Microsite 7th edition lung cancer stage classification system (2010) The Staging Calculator builds on information from the International Association for the Study of Lung Cancer, the International Union Against Cancer, and the American Joint Committee on Cancer

59 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η CT είναι η εξέταση εκλογής στην διάγνωση και την προεγχειρητική σταδιοποίηση του καρκίνου του πνεύμονος Η MRI βοηθά συμπληρωματικά στη σταδιοποίηση, σε διηθήσεις του μεσοθωρακίου και των πνευμονικών κορυφών (ενώ οι νεότερες ακολουθίες υπόσχονται μεγαλύτερη προσφορά στον χαρακτηρισμό απροσδιόριστου πνευμονικού όζου). Η FDG PET ή η PET-CT είναι απαραίτητη στην εκτίμηση της νόσου στο μεσοθωράκιο, για ασθενείς με προοπτική χειρουργικής αντιμετώπισης και βοηθά και στην ανακάλυψη εξωθωρακικών μεταστάσεων.