Αντιλήψεις και αναπαραστάσεις των παιδιών προσχολικής ηλικίας για τη γραφή 1

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Αντιλήψεις και αναπαραστάσεις των παιδιών προσχολικής ηλικίας για τη γραφή 1"

Transcript

1 Αντιλήψεις και αναπαραστάσεις των παιδιών προσχολικής ηλικίας για τη γραφή 1 Εισαγωγή Οι αντιλήψεις των παιδιών προσχολικής ηλικίας για τη γραφή ως σύστηµα συµβολικής σηµείωσης αποτέλεσαν πεδίο θεωρητικών και εφαρµοσµένων ερευνών τα τελευταία χρόνια. Είναι γνωστό από τη σχετική βιβλιογραφία (Γραφή και Ανάγνωση ΙΙ & ΙΙΙ), ότι τα νήπια, στην πλειοψηφία τους, είναι σε θέση να διακρίνουν τη γραφή από το σχέδιο ή το γράφηµα και κατέχουν πληροφορίες για τη µορφή και τη δοµή των κειµένων µε τα οποία έρχονται σε συνεχή επαφή (όπως τα παραµύθια). Αυτή η ικανότητα υποδηλώνει ότι έχουν ενσωµατώσει, µέσω της κοινωνικής εµπειρίας τους ως "αναγνώστες", πληροφορίες για τον χώρο εγγραφής και τη διάταξη της γραφής, για τη µορφή και τον σχεδιασµό των σηµείων της, για τη µορφή και τα χαρακτηριστικά των κειµένων, καθώς και για το γραφικό σύστηµα που χρησιµοποιείται σε κάθε κοινωνία. Ωστόσο, η διακρίβωση του εύρους των αντιλήψεων των νηπίων για τη γραφή, αλλά και η αναζήτηση των στοιχείων βάση των οποίων συγκροτούν τις αντιλήψεις τους παραµένουν θέµατα για περαιτέρω διερεύνηση. Η παρούσα έρευνα επιχείρησε να διερευνήσει ποιες βασικές συµβάσεις της γραφής έχουν κατακτήσει τα παιδιά προσχολικής ηλικίας ώστε να µπορούν, ως µηαλφαβητισµένοι χρήστες της γραφής, να επιλέξουν τι µπορεί να αναγνωσθεί και τι όχι. Ένας δεύτερος στόχος της έρευνας ήταν να διαπιστωθεί η ικανότητα των παιδιών προσχολικής ηλικίας να αναγνωρίζουν και να εντάσσουν στο χώρο της γραφής, γραπτά κείµενα που εµφανίζονται µε παρουσία ή απουσία συλλειτουργούντων µε τη γραφή σηµειωτικών συστηµάτων, σε χειρόγραφη ή έντυπη ή καλλιγραφική µορφή, σε λατινικό ή ελληνικό αλφάβητο 1. 1 Στοιχεία δηµοσίευσης (Ν. 8) Παπαδοπούλου, Μ. (2001). Αντιλήψεις και αναπαραστάσεις των παιδιών προσχολικής ηλικίας για τη γραφή. Στο Π. Παπούλια-Τζελέπη, (επιµ.). Ανάδυση του γραµµατισµού: Έρευνα και Πρακτικές. Αθήνα: Καστανιώτης,

2 Το ζητούµενο της έρευνας ήταν η διερεύνηση των πληροφοριών που έχουν ενσωµατώσει τα παιδιά για τη λειτουργία της γραφής ως πολυτροπικού συστήµατος, διαδικασία που θα διευκόλυνε και θα επέτρεπε προτάσεις για τη διδακτική της γραφής και του γραπτού λόγου στο πλαίσιο του πολλαπλού γραµµατισµού. Πολλαπλός γραµµατισµός Στο σηµείο αυτό θα ήταν σκόπιµο να ορίσουµε έστω µε συντοµία µια νέα οπτική για τη γραφή ως πολυτροπικό σύστηµα, η οποία οδηγεί σε µια διαφορετική αντίληψη για τη διδακτική της γραφής και του γραπτού λόγου. Μέχρι τα µέσα περίπου του 20ου αιώνα η γραφή αντιµετωπίστηκε από φιλοσόφους και γλωσσολόγους 2 ως ένα µέσο για την καταγραφή της οµιλίας και µάλιστα τόσο ατελές ώστε να θεωρείται "µεταµφίεση" (Saussure 1981) της γλώσσας. Για τη φωνοκεντρική -όπως αργότερα ονοµάστηκε- θεώρηση, τα σηµεία της γραφής είναι σηµεία 2ης τάξης, δηλαδή οι γραπτές εκφορές δεν αναπαριστάνουν την πραγµατικότητα αλλά τις προφορικές εκφορές οι οποίες και αποτελούν σηµεία 1ης τάξης. Αυτή η αντίληψη για τη γραφή οδηγεί σε µια διδακτική της γραφής και της ανάγνωσης στο πλαίσιο του παλαιού οπτικού γραµµατισµού (old visual literacy, Kress 1996), όπου η διδασκαλία της γραφής και της ανάγνωσης στοχεύει αποκλειστικά στην αναγνώριση και διαχείριση των γραφο-φωνηµατικών αντιστοιχίσεων. Η αρχή µιας διαφορετικής αντιµετώπισης της γραφής τοποθετείται στη Σχολή των φονξιοναλιστών γλωσσολόγων της Πράγας και εκπροσωπείται κυρίως από τον J. Vachek. Με κείµενά του ήδη από το 1939 (Vachek 1976) υποστήριξε ότι η γραπτή και η προφορική γλώσσα είναι αλληλοσυµπληρωνόµενες και ότι διαφοροποιούνται στο επίπεδο της λειτουργίας και στο χρησιµοποιούµενο κανάλι επικοινωνίας. Το 1946, ο J. Vachek διατυπώνει την άποψη ότι οι γραπτές εκφορές, σε µια σύγχρονη κοινωνία όπου υπάρχει συνολική γνώση του συστήµατος, δεν αποτελούν σηµεία σηµείων (δηλαδή σηµεία 2ης τάξης) αλλά υπάρχει άµεσος δεσµός ανάµεσα στη γραφή και την εξωγλωσσική πραγµατικότητα στην οποία αναφέρεται. Για τον αλφαβητισµένο χρήστη του συστήµατος αυτό σηµαίνει ότι η κατανόηση, κατά την ανάγνωση, δεν απαιτεί την υποχρεωτική χρήση του προφορικού καναλιού. Η γραπτή λέξη παραπέµπει κατευθείαν στην εξωγλωσσική πραγµατικότητα. Οι αντιλήψεις του J. Vachek αποτέλεσαν το θεωρητικό πλαίσιο µιας αυτόνοµης προσέγγισης της γραφής και επέτρεψαν µιαν ανεξάρτητη θεώρηση της γραφής από την οµιλία. Η ανάδειξη των διαφορών γραπτής και προφορικής γλώσσας ως προς τη δοµή και τη

3 λειτουργία τους (Halliday 1989), όπως και η αναζήτηση των τρόπων µε τους οποίους οργανώνεται η γραφή (Anis 1988) και το γραπτό κείµενο αποτέλεσαν πεδίο συστηµατικών ερευνών στη διάρκεια της τελευταίας 20ετίας, και οδήγησαν σε σηµαντικές αλλαγές στη διδακτική προσέγγιση των γραπτών κειµένων και της γραφής γενικότερα (Moirand 1979, Maingueneau 1998, Barrι de Miniac 1996, Christie 1999, κ.α.). Σε αυτήν την κατεύθυνση, αλλά µε διαφορετική αφετηρία εκκίνησης, τοποθετούνται και οι αναλύσεις της γραφής ως πολυτροπικού (ή πολυ-σηµειωτικού) συστήµατος οπτικής επικοινωνίας (Kress & Leeuwen 1996, Kalantzis & Cope 2000) όπου ποικίλες τροπικότητες συντίθενται και συναιρούνται στο γραπτό κείµενο για την παραγωγή σηµασίας. Αναλύοντας τη γραφή µε την έννοια της πολυτροπικότητας µπορούµε να παρατηρήσουµε τους τρόπους διαπλοκής των ποικίλων σηµειωτικών συστηµάτων (τροπικοτήτων) : του γλωσσικού και εξωγλωσσικών (όπως το εικονικό, το χρωµατικό και το τυπογραφικό). Σε αυτό το πλαίσιο παρατηρούµε ότι η γλωσσική συνιστώσα µπορεί να είναι κυρίαρχη σε ορισµένα είδη γραπτών, ενώ σε κάποια άλλα η πληροφορία µεταφέρεται κυρίως µέσω άλλων τροπικοτήτων. Το ίδιο ισχύει και για τους συµµετέχοντες στη γραπτή επικοινωνία. Η γλωσσική συνιστώσα ενός γραπτού κειµένου µπορεί να είναι κυρίαρχη για έναν αλφαβητισµένο χρήστη, ενώ στο ίδιο γραπτό, άλλες τροπικότητες αποδεικνύονται σηµαντικότερες για τον χρήστη που δεν γνωρίζει πλήρως το γραφικό σύστηµα. Η πολυτροπική λειτουργία της γραφής διαµορφώνει την αναγκαιότητα ενός πολλαπλού οπτικού γραµµατισµού που θα µπορούσε να αποτελέσει το πλαίσιο για τη διδακτική του γραπτού λόγου στο νηπιαγωγείο και στο σχολείο γενικότερα. Για να γίνει φανερή η πολυτροπική λειτουργία της γραφής παραθέτουµε ένα πολυτροπικό κείµενο απο τον κατάλογο του πειράµατος, στο οποίο θα αναφερθούµε διεξοδικά παρακάτω. Το κείµενο είναι διαφήµιση ενός προϊόντος που απευθύνεται σε παιδιά (Παρ. Καρτέλα 1), τα οποία ήταν σε θέση να αναγνωρίσουν το Nesquick, όχι φυσικά επειδή µπορούσαν να διαβάσουν το γλωσσικό µήνυµα, αλλά εξαιτίας µιας ολικής αναγνώρισής του στην οποία συνέβαλαν τόσο το όνοµα του προϊόντος -το οποίο ως λογότυπος είναι από µόνο του πολυτροπικό (Παπαδοπούλου β)-, όσο και τα υπόλοιπα σηµειωτικά συστήµατα που συνυπάρχουν : το εικονικό σύστηµα (το σκίτσο του λαγού µε το καλαµάκι), το ίδιο το σχήµα του αναπαριστανόµενου αντικειµένου, το χρωµατικό (ο µπλε λογότυπος και το κίτρινο φόντο του κουτιού), το τυπογραφικό (ο τρόπος γραφής του λογότυπου µε πλάγια γράµµατα σε κλίση 45 ο µοιρών, η ειδική γραµµατοσειρά που χρησιµεύει για να τον µαρκάρει) κλπ.

4 Η πρώιµη ικανότητα των παιδιών στη διαχείριση πολυτροπικών κειµένων και ευρύτερα η προσέγγιση της γραφής ως πολυτροπικού σηµειωτικού συστήµατος εξηγείται από την ένταξή τους σε µια κοινωνία µε ολοένα αυξανόµενη οπτικότητα του γραπτού µηνύµατος. Η πρωτοκαθεδρία της γραπτής γλώσσας ως κύριου µέσου οπτικής επικοινωνίας διακυβεύεται από τη δράση νέων οπτικών µέσων στο σύγχρονο επικοινωνιακό τοπίο. Συστήµατα οπτικής επικοινωνίας συµπλέκονται µε τη γραφή για τη δηµιουργία σηµασίας στο γραπτό µήνυµα. Η σηµασιοδότηση του γραπτού µηνύµατος δεν προκύπτει µόνο από µια πηγή, δηλαδή από ένα µέσο, αλλά µέσω ενός συνεχώς ανανεούµενου και πρωτότυπου συνδυασµού διαφορετικών µέσων. Πολλοί τρόποι, δηλαδή πολλά αναπαραστατικά µέσα, συντίθενται για τον σχηµατισµό σηµασίας µε αποτέλεσµα η περισσότητα -ιδιοχαρακτηριστικό των σύγχρονων γραπτών κειµένων- διογκώνεται απο τη δράση των εξω-γλωσσικών συστηµάτων. Αν στις αντιλήψεις και στις διδακτικές προτάσεις η γραφή γίνεται αντιληπτή ως πολυτροπικό σύστηµα όπου η σηµασία του γραπτού µηνύµατος προϋποθέτει τη διαχείριση και άλλων συστηµάτων οπτικής επικοινωνίας θα µπορούσαµε να οδηγήσουµε τα παιδιά σε έναν νέο πολλαπλό οπτικό γραµµατισµό, µε τον οποίο θα είναι σε θέση να ερµηνεύουν και να κατασκευάζουν τέτοιου τύπου µηνύµατα (Kress 1997). Στόχοι και υλικό της έρευνας Η έρευνα που παρουσιάζεται διενεργήθηκε σε 4 νηπιαγωγεία της Θεσσαλονίκης στο διάστηµα Ιανουαρίου-Απριλίου Το ζητούµενο της έρευνας ήταν ο εντοπισµός εκείνων των χαρακτηριστικών της γραφής, που τα παιδιά προσχολικής ηλικίας θεωρούν αναγκαία ώστε να διαβαστεί ένα κείµενο ή ένα απόσπασµα κειµένου. Να διαπιστώσουµε αν έχουν κατανοήσει τις συµβάσεις που διέπουν τα κείµενα και τα χαρακτηριστικά των σηµείων της γραφής όπως: εγγραφή σε συγκεκριµένο χώρο, γραµµικότητα, µορφολογική ισοµορφία των σηµείων της γραφής, τυποποιηµένη µορφή, µη- επαναληψιµότητα οµοίων σηµείων και συµβολικός χαρακτήρας τους. Να διερευνήσουµε αν τα νήπια αναγνωρίζουν τις ποικιλίες της γραφής, την πολλαπλότητα των χώρων εγγραφής, την ποικιλία των τρόπων γραφής (καλλιγραφική και τυπογραφική) και τα είδη αλφάβητου (ελληνικό και λατινικό). Τέλος, να διαπιστώσουµε αν η παρουσία συλλειτουργούντων µε τη γραφή σηµειωτικών συστηµάτων (όπως το εικονικό, το τυπογραφικό και το χρωµατικό) αποτελεί ανασχετικό ή επιβοηθητικό παράγοντα στην προσπάθεια των παιδιών να εντάξουν ένα κείµενο στα αναγνώσιµα.

5 Στα νηπιαγωγεία όπου υλοποιήθηκε η έρευνα δεν είχε εφαρµοστεί πλήρως το αναλυτικό πρόγραµµα του 1999 για τη διδασκαλία της γλώσσας. Επίσης υπήρχαν σηµαντικές διαφορές ως προς την οργάνωση του χώρου του νηπιαγωγείου, τα µέσα και τις δραστηριότητες που εφαρµόζει η κάθε νηπιαγωγός. Σε ορισµένα διαπιστώσαµε ότι τα παιδιά είχαν εκπαιδευτεί σε προαπαιτούµενες γνώσεις για την προσέγγιση της γραφής, µέσω άλλων δραστηριοτήτων, ενώ σε άλλα δεν είχε γίνει παρόµοια προετοιµασία. Με αυτήν την έννοια τα αποτελέσµατα είχαν µια αναµενόµενη ποικιλία. Εξίσου ποικίλη ήταν και η κατανοµή των παιδιών που ήδη γνώριζαν σε κάποιο βαθµό να διαβάζουν, χάρη σε µια µη-συστηµατική εκπαίδευση εκ µέρους των γονιών τους (κυρίως εκπαιδευτικών). `Όµως ο τρόπος που τα παιδιά χειρίζονταν τη γραφή (συλλαβισµός) µαρτυρούσε ότι αυτή η εκπαίδευση αφορά τη γνώση της σχέσης ήχου-γράµµατος, ενώ µόνο ένα παιδί ήταν σε θέση να διαβάσει µε ευκολία Η έρευνα ήταν ατοµική µε κάθε ένα από τα 25 παιδιά που συµµετείχαν στο πείραµα και πραγµατοποιήθηκε κυρίως µέσα στην τάξη, την ώρα που τα υπόλοιπα παιδιά συµµετείχαν στις δραστηριότητες του κανονικού προγράµµατος - µόνο σε ένα νηπιαγωγείο χρησιµοποιήθηκε χώρος εκτός της αίθουσας µαθηµάτων, όπου και σηµειώθηκαν τα καλύτερα αποτελέσµατα. Η επιλογή των παιδιών που συµµετείχαν στην έρευνα δεν έγινε από τις νηπιαγωγούς αλλά τυχαία µε αποκλειστικά κριτήρια την επιθυµία των παιδιών και τον διαθέσιµο χρόνο. Το υλικό του πειράµατος αποτελείται από 31 καρτέλες, 16 από τις οποίες µπορούν να αναγνωσθούν, 13 στις οποίες η πληροφορία είναι µη γλωσσικού τύπου, 1 πίνακα µε γράµµατα και 1 µε αριθµούς και 1 λευκή καρτέλα. Η πλειοψηφία των κειµένων του καταλόγου αποτελούν γραπτά του κοινωνικού χώρου, στην αυθεντική µορφή που αυτά εµφανίζονται στον κοινωνικό χώρο. Αυτή η επιλογή έγινε για να διαπιστώσουµε την κοινωνική εµπειρία των παιδιών ως αναγνωστών και να αναζητήσουµε τους τρόπους µε τους οποίους τα νήπια προσεγγίζουν το γραπτό. Η κάθε µία από τις 16 αναγνώσιµες καρτέλες επιλέχθηκε χάρη στην παρουσία ή την απουσία ενός ή περισσοτέρων από τα προαναφερθέντα κριτήρια. ιερευνήθηκαν δηλαδή οι αντιλήψεις και αναπαραστάσεις των παιδιών αναφορικά µε: τον χώρο της γραφής (ευθύγραµµη ή καµπύλη ή τεθλασµένη διάταξη) : Calligrammes (καρτ.2), Ντίλι-ντίλι (καρτ.3) την µορφολογική ισοµορφία των σηµείων: Ζεπελιν (καρτ.4) την παρουσία σχεδίων, εικόνων και σκίτσων: Nesquick (καρτ.1), Προσοχή σκύλος (καρτ.5), Προσοχή µωρό (καρτ.6), ΑΓΝΟ (καρτ.7), Μικροί κύριοι (καρτ.8),

6 Ποίηµα Τα νησιά (καρτ.9), Στρατιωτική Πραγµατεία (καρτ. 10), Παιχνίδι (καρτ. 11), STOP (καρτ. 13) το χρώµα: Ντίλι-ντίλι, Προσοχή µωρό, STOP, ΑΓΝΟ, Μικροί κύριοι, Ζέπελιν την επαναληψιµότητα των στοιχείων: ααα (καρτ. 17) την κατεύθυνση της γραφής: Νόµοι της Γόρτυνας (καρτ. 12), Calligrammes το µέγεθος των σηµείων της γραφής: Ζέπελιν, Calligrammes το µέγεθος της λέξης: σκουληκοµηρµυγκότρυπα (καρτ. 16), ΜΕ (καρτ. 14), ααα, άµα (καρτ. 15) την χειρόγραφη ή έντυπη ή καλλιγραφική µορφή των σηµείων: Ποίηµα τα Τα νησιά, ΑΓΝΟ, Στρατιωτική Πραγµατεία, καθώς και οι δύο καρτέλες σχηµάτων - ψευδογραµµάτων (τυπωµένα ή χειρόγραφα) (καρτ. 25 &26) το είδος αλφάβητου: ελληνικό ή λατινικό, σύγχρονο ή παλαιότερων εποχών: Nesquik, STOP, Calligrammes, Στρατιωτική Πραγµατεία, Νόµοι της Γόρτυνας, Το σύνολο των καρτελών που δεν µπορούν να διαβαστούν χρησιµοποιώντας τις γραφο-φωνηµατικές αντιστοιχίσεις συγκροτείται κυρίως από: εικονογράµµατα: καρτ. 18, 19, 20, 21, 22, 23 σύνολα συµβόλων, ψευδογραµµάτων σε χειρόγραφη ή έντυπη µορφή: καρτ. 25, 26 σχέδια: όπως το σχέδιο για την κατασκευή της παιδικής κουζίνας (καρτ. 28), καρτ. 24 αριθµούς: καρτ. 27, 29 και µια λευκή καρτέλα ιαδικασία της έρευνας Στην αρχή δόθηκε σε κάθε παιδί το σύνολο των καρτελών και του ζητήθηκε να διαχωρίσει ποιες µπορούν να διαβαστούν και ποιες όχι, τοποθετώντας τις σε δύο καλαθάκια. Τονίστηκε ότι τις καρτέλες δεν χρειάζεται να µπορούν να τις διαβάσουν οι ίδιοι αρκεί να πιστεύουν ότι µπορεί να διαβαστούν από κάποιον ενήλικα. Στη συνέχεια δόθηκε η δυνατότητα επανελέγχου της επιλογής του και, στις µισές περίπου περιπτώσεις, συζητήθηκαν οι λόγοι που οδήγησαν το παιδί να εντάξει κάθε καρτέλα στο καλάθι µε τις "αναγνώσιµες". Τα παιδιά, στο σύνολό τους δεν ήταν σε θέση να αναλύσουν και να διατυπώσουν µε σαφήνεια τους λόγους για τους οποίους θεωρούσαν µια καρτέλα αναγνώσιµη, ούτε επέδειξαν τον ίδιο βαθµό προθυµίας 3. Συχνά επεδείκνυαν αµηχανία ή απέφευγαν τις εξηγήσεις µέσω ταυτοποίησης, µε εκφράσεις του τύπου

7 διαβάζεται γιατί διαβάζεται. Σε ελάχιστες περιπτώσεις αναφέρθηκε µε σαφήνεια ως λόγος ανάγνωσης η παρουσία γραµµάτων και αυτό αφορούσε κυρίως τον πίνακα µε το αλφάβητο. Αξίζει να τονιστεί ότι η λεκτική δικαιολόγηση δεν προέρχονταν κατ ανάγκη από τα παιδιά µε τις σφαιρικότερες και σαφέστερες αντιλήψεις για τη γραφή. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγµα µιας µικρής που ενώ έκανε λανθασµένες επιλογές ή σωστές µε λάθος κριτήρια, ήταν σε θέση να τις δικαιολογήσει µε απόλυτα ορθολογικό τρόπο (π.χ. θεωρούσε ότι το σκίτσο συναρµολόγησης της παιδικής κουζίνας δεν διαβάζεται γιατί έχει µουτζούρες, ότι η καρτέλα µε το Calligrammes δεν διαβάζεται γιατί έχει πολύ µικρά γράµµατα, ενώ η καρτέλα µε τους νόµους της Γόρτυνας δεν διαβάζεται γιατί είναι πολύ, το Ζέπελιν έχει γράµµατα αλλά δεν διαβάζεται, ενώ το σκουληκοµηρµυγκότρυπα δεν διαβάζεται γιατί είναι πολύ µεγάλο). Η έρευνα δεν στόχευε στην εξαγωγή ποσοτικών συµπερασµάτων, να εντοπίσουµε δηλαδή τον αριθµό των παιδιών που θεωρούν ότι µια καρτέλα διαβάζεται ώστε να συγκροτήσουµε ένα πλήρη κατάλογο µε τις αντιλήψεις των παιδιών για τη γραφή. Αντίθετα, σκοπός µας είναι να αναζητήσουµε τις αντιλήψεις κάθε παιδιού για τη γραφή. Ωστόσο, αν και περιορισµένο, το δείγµα επιτρέπει την εξαγωγή κάποιων γενικών συµπερασµάτων τα οποία θα αναφερθούν συνοπτικά παρακάτω. Οι καρτέλες είναι η αφορµή, η αφετηρία για να συζητήσουµε µε τα παιδιά για τις αντιλήψεις και τις αναπαραστάσεις που έχουν για το γραπτό και να παρατηρήσουµε τον τρόπο µε τον οποίο τα παιδιά προσχολικής ηλικίας προσεγγίζουν το γραπτό. Συµπεράσµατα Κατ` αρχή σε ποσοτικό επίπεδο µπορούµε να αναφέρουµε : 1) Το σύνολο των παιδιών συµφωνεί ότι η λευκή καρτέλα δεν διαβάζεται. 2) Το 65% των παιδιών θεωρεί ότι τα τρία συνεχόµενα άλφα, διαβάζονται, άρα η επαναληψιµότητα του ίδιου στοιχείου δεν δείχνει να προβληµατίζει. 3) Το 57% των παιδιών θεωρεί προβληµατική την οργάνωση του χώρου της γραφής στο Calligrammes και οδηγείται στο συµπέρασµα ότι δεν διαβάζεται. Κάποια παιδιά καταλήγουν στο ίδια συµπέρασµα εξαιτίας των πολύ µικρών χαρακτήρων. 4) Το 45% των παιδιών δεν ξεχωρίζει µε σαφήνεια τα ψευδογράµµατα σε έντυπη µορφή, ποσοστό που µειώνεται σε 19% στη χειρόγραφη µορφή τους. Γενικότερα, διαπιστώνουµε ότι το χειρόγραφο κείµενο απουσιάζει από τις αναπαραστάσεις των παιδιών για τη γραφή.

8 5) Το 50% των παιδιών βρίσκει τη λέξη ΜΕ πολύ µικρή για να διαβαστεί (το ίδιο δήλωσε και ένα κοριτσάκι που ήξερε να διαβάζει). 6) Η τάση των παιδιών να θεωρούν ότι χρειάζεται ένας ελάχιστος αριθµός στοιχείων ώστε το γραπτό να είναι αναγνώσιµο έχει ήδη διαπιστωθεί από προηγούµενες έρευνες (Γραφή και Ανάγνωση Ι). Το ενδιαφέρον συµπέρασµα της έρευνάς µας είναι ότι το µεγάλο µέγεθος της λέξης σκουληκοµηρµυγκότρυπα δεν δείχνει να αποτελεί πρόβληµα, παρά µόνο για το 15% των παιδιών. Στο ίδιο συµπέρασµα - σε επίπεδο πλέον κειµένου και όχι αποµονωµένων λέξεων- οδηγεί το υψηλό ποσοστό σωστών απαντήσεων που δόθηκαν για την καρτέλα µε τους νόµους της Γόρτυνας (75% των παιδιών την κρίνουν ως αναγνώσιµη) όπου το γραπτό είναι συνεχές, χωρίς κενά µεταξύ των λέξεων. 7) Για το 70-80% των παιδιών η παράλληλη παρουσία σχεδίων, σκίτσων, εικόνων µε το γραπτό δεν δηµιουργεί προβλήµατα. Τα χαµηλά ποσοστά λάθους οφείλονται πιθανόν στη µεγάλη κοινωνική εµπειρία των παιδιών ως αναγνωστών περιοδικών κινούµενων σχεδίων ή παιχνιδιών. 8) Η γραφική ανοµοιοµορφία των σηµείων της γραφής δεν αποτελεί πρόβληµα στο Ζέπελιν παρά µόνο για το 30% των παιδιών. 9) Ο χειρόγραφος χαρακτήρας των σηµείων της γραφής στο ποίηµα Τα νησιά και στο Ντίλι-ντίλι δείχνει να τα προβληµατίζει σε ποσοστό 40%. Επιβαρυντική φαίνεται να είναι η παρουσία χρώµατος και η τεθλασµένη κατεύθυνση της γραφής. 10) Το αλφάβητο που χρησιµοποιήθηκε, είτε πρόκειται για ελληνικό είτε για λατινικό δεν δείχνει να δηµιουργεί πρόβληµα για στην πλειοψηφία των παιδιών, όταν πρόκειται για οικείο κείµενο (π.χ. στην καρτέλα του Nesquick) 11) Ιδιαίτερα χαµηλά είναι τα ποσοστά λάθους στις καρτέλες που δεν διαβάζονται (15-25%) και σε ορισµένες περιπτώσεις τα παιδιά δήλωναν ότι διαβάζονται επειδή κατανοούσαν το σηµασιολογικό περιεχόµενο των εικονογραµµάτων ή των σχεδίων. 12) Μια σηµαντική απόκλιση (της τάξης του 10%) παρατηρείται όσον αφορά την αναγνωσιµότητα δύο µορφολογικά παραπλήσιων καρτελών : η καρτέλα Προσοχή µωρό στο αυτοκίνητο θεωρείται αναγνώσιµη σε ποσοστό 40%, ενώ η καρτέλα Προσοχή σκύλος µόνο σε ποσοστό 30%. Πιθανόν αυτό να οφείλεται στο γεγονός ότι η πρώτη καρτέλα έχει καθολική παρουσία στην καθηµερινή ζωή των παιδιών της πόλης. Τέλος σε ποιοτικό επίπεδο διαπιστώνουµε ότι τα νήπια αρχίζουν να σχηµατίζουν σαφείς αντιλήψεις για τη γραφή. ηλαδή έχουν καταρχήν διαµορφώσει

9 κριτήρια και τα εφαρµόζουν µε συστηµατικό τρόπο. Μόνο 2 παιδιά δεν έδειξαν να κατέχουν τέτοια κριτήρια τοποθετώντας αρχικά όλες τις καρτέλες στο ένα καλαθάκι και κατά τον επανέλεγχο όλες στο δεύτερο 4. Η συστηµατικότητα των κριτηρίων των παιδιών αποδεικνύεται από το γεγονός ότι σπάνια ο επανέλεγχος οδηγούσε σε αλλαγές. Η λεκτική δικαιολόγηση των επιλογών τους έδειχνε τον σταθερό και µόνιµο χαρακτήρα των κριτηρίων τους, καθώς και την παρουσία µιας µεταγλώσσας ιδιαίτερα ανεπτυγµένης αν και ενίοτε διαφορετικής από αυτή των αλφαβητισµένων χρηστών της γραφής. Ένα επιπλέον στοιχείο αναγνωσιµότητας ήταν η παρουσία αριθµών (π.χ. το σκίτσο της παιδικής κουζίνας). `Άλλωστε η διάκριση των δύο συµβολικών συστηµάτων (γραµµάτων και αριθµών) δεν είναι πάντα προφανής για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας 5. Στο σηµείο αυτό θα ήταν σκόπιµες κάποιες παρατηρήσεις που αφορούν τις στάσεις ορισµένων παιδιών που ήδη γνώριζαν σε ένα βαθµό να διαβάζουν : -ένα κοριτσάκι επέµενε ότι η καρτέλα του Nesquick δεν διαβάζεται γιατί, ενώ ήταν σε θέση να διαβάσει τη φράση στιγµιαίο ρόφηµα, δεν µπορούσε να ενεργοποιήσει αυτόν το µηχανισµό στα αγγλικά γράµµατα. Στην περίπτωσή της, η ανάγνωση ταυτίζεται µε χρήση των γραφο-φωνηµατικών αντιστοιχίσεων, το γραπτό µήνυµα περιορίζεται στο γλωσσικό του περιεχόµενο. -ανάλογη ήταν η αντιµετώπιση δύο παιδιών που γνώριζαν να διαβάζουν στις καρτέλες µε τους νόµους της Γόρτυνας, στο ποίηµα Τα νησιά κλπ. Για ορισµένα παιδιά οι δύο µηχανισµοί ανάγνωσης (η αναζήτηση µιας σηµασιολογικής ερµηνείας και η χρήση των γραφο-φωνηµατικών αντιστοιχίσεων) δεν ενεργοποιούνται ταυτόχρονα. Η ενεργοποίηση του πρώτου δείχνει να σταµατάει ή να ανακόπτεται όταν αρχίζει η συστηµατική διδασκαλία των σχέσεων γράµµατος-ήχου (από τους γονείς, και µε παλαιού τύπου συνθετικές µεθόδους ). Συνοψίζοντας λοιπόν είναι χρήσιµο να επισηµάνουµε ότι, οι επιλογές των παιδιών δείχνουν την αφοµοίωση µιας κοινωνικής γνώσης για τη γραφή σαφώς διευρυµένης από την καταγραφή της γλώσσας. Όπως φαίνεται από το πείραµα, τα παιδιά τείνουν να αντιληφθούν εύκολα ότι η γραφή είναι ένα πολυ-τροπικό σύστηµα όπου πολλά σηµειωτικά συστήµατα συνυπάρχουν και συν-διαµορφώνουν ένα γραπτό µήνυµα. Οπωσδήποτε αυτή η διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί και σε κάποιες περιπτώσεις, όπως έδειξε το πείραµα, οι αντιλήψεις τους ειδικότερα για τον χώρο της γραφής, την παρουσία χρώµατος ή την τυπογραφία είναι πιο περιορισµένες από το λειτουργικό φάσµα της γραφής στην κοινωνία. Εποµένως είναι θέµα του νηπιαγωγείου να συµπληρώσει και να διευρύνει αυτές τις αντιλήψεις ώστε

10 τα παιδιά να διαµορφώσουν µια σφαιρική και συνολική άποψη για τη λειτουργία της γραφής ως πολυ-τροπικού συστήµατος. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Anis, J. et allii (1988): L écriture: théories et descriptions, Bruxelles: ed Univ. De boeck. Barré -De Miniac, C. (1996): Vers une didactique de l écriture, Paris: ed. Univ. De Boeck Γραφή και Ανάγνωση στο Νηπιαγωγείο Ι, ΙΙ,ΙΙΙ, Αθήνα, Ο.Ε..Β. Cristie, Fr. (1999): Το ζήτηµα της γλώσσας στην Εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη: Γλωσσικός Υπολογιστής 1. Halliday, M.A.K. (1989): Spoken and Written Language, Oxford: University Press Kalantzis, M & Cope, B. (2000): Multiliteracies. The Design of Social Futures, London: Palmer Press Kress, G. & van Leeuwen, T. (1996): Reading images: The grammar of visual design, London: Routledge. Kress, G. (1997): Before writing: Rethinking the paths to literacy, London and New York: Routledge Maingueneau, D. (1998): Analyser les textes de communication, Paris: Dunod. Moirand, S. (1979): Situations d écrit,paris: C.L.E. Παπαδοπούλου, Μ. (α): Γραφή και ανάγνωση στο Νηπιαγωγείο, Πρακτικά του Στ Συνεδρίου του Τοµέα Γλωσσολογίας και Πολιτισµού του Π.Τ..Ε. της Παιδαγωγικής Σχολής του Α.Π.Θ, Θεσσαλονίκη: (υπό έκδοση). Παπαδοπούλου, Μ. (β): Η χρήση των λογοτύπων για την εκµάθηση της γραφής και της ανάγνωσης από παιδιά προσχολικής ηλικίας: ιευκολύνσεις και περιορισµοί, Πρακτικά του 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος, Αθήνα.: (υπό έκδοση). Saussure, F. de (1981) : Cours de linguistique generale, Paris: Payot. Vachek, J. (1976) : Selected Writings in English and general Linguistics, The Hague, Paris: Mouton. 1 Τα συµπεράσµατα της έρευνας πρωτοπαρουσιάστηκαν στο Στ Συνέδριο του Τοµέα Γλωσσολογίας και Πολιτισµού του Π.Τ..Ε του Α.Π.Θ. 2 Αυτή η άποψη δεσπόζει στις αντιλήψεις φιλοσόφων όπως ο Αριστοτέλης και ο Ντεκάρτ όσο και γλωσσολόγων όπως ο F. de Saussure, ο L. Bloomfield και η πλειοψηφία των ευρωπαίων και αµερικάνων στρουκτουραλιστών

11 3 Η στάση των παιδιών µπορεί να οφείλεται σε ποικίλους παράγοντες (π.χ χρόνος διεξαγωγής του πειράµατος, δυνατότητα συγκέντρωσης του παιδιού, ενδεχόµενη ανασφάλεια για τον τρόπο που ο εξωτερικός προς στην τάξη ερευνητής θα αντιµετωπίσει την απάντησή τους κλπ) και δεν θα πρέπει να ταυτιστεί υποχρεωτικά µε άγνοια της απάντησης. 4 Παρότι η µία περίπτωση αφορούσε προνήπιο και η άλλη αλλόγλωσσο µαθητή, θεωρώ ότι αυτό το συ- µπέρασµα δεν είναι γενικεύσιµο καθώς θα πρέπει να πραγµατοποιηθούν συστηµατικές έρευνες. Ειδικότερα για την περίπτωση του αλλόγλωσσου µαθητή δεν είναι σαφής ο βαθµός κατανόησης της εκφώνησης της δραστηριότητας που ζητήθηκε 5 Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας συχνά τείνουν να χρησιµοποιούν σε ελεύθερες παραγωγές γραφής γράµµατα και αριθµούς για να συντάξουν τα γραπτά τους µηνύµατα

ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ 1

ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ 1 ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ 1 Το αναλυτικό πρόγραµµα του 1999 ορίζει ένα νέο τοπίο για τη διδασκαλία της γλώσσας στο Νηπιαγωγείο. Η εισαγωγή της γραφής και της ανάγνωσης, µε όποιον τρόπο και αν

Διαβάστε περισσότερα

Η χρήση των λογοτύπων για την εκµάθηση της γραφής και της ανάγνωσης από παιδιά προσχολικής ηλικίας. ιευκολύνσεις και περιορισµοί 1

Η χρήση των λογοτύπων για την εκµάθηση της γραφής και της ανάγνωσης από παιδιά προσχολικής ηλικίας. ιευκολύνσεις και περιορισµοί 1 Η χρήση των λογοτύπων για την εκµάθηση της γραφής και της ανάγνωσης από παιδιά προσχολικής ηλικίας. ιευκολύνσεις και περιορισµοί 1 Οπτικός γραµµατισµός Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας εκτίθενται συνεχώς

Διαβάστε περισσότερα

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο Μαρία Παπαδοπούλου ΠΩΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Η διδακτέα ύλη αντιμετωπίζεται με «ακαδημαϊκό» τρόπο. Θεωρητική προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματικές κάρτες

Επαγγελματικές κάρτες Επαγγελματικές κάρτες Αφροδίτη Οικονόμου Νηπιαγωγός afoikon@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι στον γραμματισμό Θεματική: Τα επαγγέλματα των γονιών της τάξης μας ΤΙΤΛΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Η εξοικείωση µε την ελληνική γραφή παιδιών προσχολικής ηλικίας µέσω της αξιοποίησης των συλλειτουργούντων µε τη γραφή σηµειολογικών συστηµάτων 1

Η εξοικείωση µε την ελληνική γραφή παιδιών προσχολικής ηλικίας µέσω της αξιοποίησης των συλλειτουργούντων µε τη γραφή σηµειολογικών συστηµάτων 1 Η εξοικείωση µε την ελληνική γραφή παιδιών προσχολικής ηλικίας µέσω της αξιοποίησης των συλλειτουργούντων µε τη γραφή σηµειολογικών συστηµάτων 1 Abstract A constant rise has been noted in the descriptiveness

Διαβάστε περισσότερα

Αναδυόμενος γραμματισμός (emergent literacy)

Αναδυόμενος γραμματισμός (emergent literacy) Αναδυόμενος γραμματισμός (emergent literacy) Μαρία Παπαδοπούλου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΠΤΠΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας mariapap@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι στον γραμματισμό Συνοπτική

Διαβάστε περισσότερα

Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός

Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός Αφροδίτη Οικονόμου Νηπιαγωγός afoikon@uth.gr Μαρία Παπαδοπούλου Αν. Καθηγήτρια, Π.Τ.Π.Ε., Π.Θ. mariapap@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι

Διαβάστε περισσότερα

Η Ελληνική γραφή πέρα από το αλφάβητο 1

Η Ελληνική γραφή πέρα από το αλφάβητο 1 Η Ελληνική γραφή πέρα από το αλφάβητο 1 Η ανακοίνωση στοχεύει στην ανάδειξη των ποικίλων τρόπων σηµείωσης που ενεργοποιούνται στη σύγχρονη ελληνική γραφή και στη διερεύνηση των αιτιών που οδηγούν το σύστηµα

Διαβάστε περισσότερα

Τρόποι αναπαράστασης των επιστημονικών ιδεών στο διαδίκτυο και η επίδρασή τους στην τυπική εκπαίδευση

Τρόποι αναπαράστασης των επιστημονικών ιδεών στο διαδίκτυο και η επίδρασή τους στην τυπική εκπαίδευση Τρόποι αναπαράστασης των επιστημονικών ιδεών στο διαδίκτυο και η επίδρασή τους στην τυπική εκπαίδευση Κ. Χαλκιά Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2 Το διαδίκτυο: αποτελεί ένα νέο διδακτικό

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών

Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Οι σύγχρονες τάσεις που κυριαρχούν στη διδακτική του γλωσσικού μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση.

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Γραμματισμός: έννοια-παιδαγωγικές συνέπειες Σήμερα, στην αναπτυγμένη τεχνολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη Αθήνα, 14-15 Μαΐου 2010 ηρητήριο _2010 1 Τα πολυτροπικά κείμενα ως εργαλείο προώθησης της

Διαβάστε περισσότερα

Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Μαρία ημάση Μακρίνα Ζαφείρη Γρηγορία-Καρολίνα Κωνσταντινίδου Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Πλυτροπικότητα: η έννοια Ως πολυτροπικότητα, multimodality, ορίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση των δραστηριοτήτων κατά γνωστική απαίτηση

Ανάλυση των δραστηριοτήτων κατά γνωστική απαίτηση Ανάλυση των δραστηριοτήτων κατά γνωστική απαίτηση Πέρα όµως από την Γνωσιακή/Εννοιολογική ανάλυση της δοµής και του περιεχοµένου των σχολικών εγχειριδίων των Μαθηµατικών του Δηµοτικού ως προς τις έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Σκοποί ενότητας Να συζητηθούν βασικές παιδαγωγικές αρχές της προσχολικής εκπαίδευσης Να προβληματιστούμε για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία

5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία 5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία Στόχοι της γλωσσολογίας Σύμφωνα με τον Saussure, βασικός στόχος της γλωσσολογίας είναι να περιγράψει τις γλωσσικές δομές κάθε γλώσσας με στόχο να διατυπώσει θεωρητικές αρχές

Διαβάστε περισσότερα

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού.

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. ημήτρης Γουλής Ο παραδοσιακός όρος αλφαβητισμός αντικαταστάθηκε από τον πολυδύναμο

Διαβάστε περισσότερα

Μεταξύ γραφής και εικόνας: παιχνίδια γραφής στους δρόµους της πόλης 1

Μεταξύ γραφής και εικόνας: παιχνίδια γραφής στους δρόµους της πόλης 1 Μεταξύ γραφής και εικόνας: παιχνίδια γραφής στους δρόµους της πόλης 1 Abstract A walk around the streets of any modern city reveals various forms and functions of writing. In modern highly alphabetized

Διαβάστε περισσότερα

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας 1. Εισαγωγή Σχολιασµός των εργασιών της 16 ης παράλληλης συνεδρίας µε θέµα «Σχεδίαση Περιβαλλόντων για ιδασκαλία Προγραµµατισµού» που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του 4 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «ιδακτική

Διαβάστε περισσότερα

Πέντε Προτάσεις Αντιμετώπισης των υσκολιών στην Ανάγνωση

Πέντε Προτάσεις Αντιμετώπισης των υσκολιών στην Ανάγνωση Πέντε Προτάσεις Αντιμετώπισης των υσκολιών στην Ανάγνωση Tο φαινόμενο της ανάγνωσης προσεγγίζεται ως ολική διαδικασία, δηλαδή ως λεξιλόγιο, ως προφορική έκφραση και ως κατανόηση. ημήτρης Γουλής Πρώτη Πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να μιλούν? Προσπαθώντας να επικοινωνήσουν Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να γράφουν? Μαθαίνoυν να γράφουν γράφοντας Η γραφή λύνει προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ Στις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών για την ειδικότητα των νηπιαγωγών των εκπαιδευτικών πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, ακριβώς λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού και των υψηλών βαθμολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Εξοικονόµηση νερού: µια διαθεµατική προσέγγιση 1

Εξοικονόµηση νερού: µια διαθεµατική προσέγγιση 1 Εξοικονόµηση νερού: µια διαθεµατική προσέγγιση 1 Περίληψη: Η αντιµετώπιση της έλλειψης νερού, όπως και των περισσότερων περιβαλλοντικών προβληµάτων απαιτούν αλλαγές στον τρόπο σκέψης και καθηµερινής πρακτικής

Διαβάστε περισσότερα

«ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ» ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Β ΦΑΣΗΣ

«ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ» ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Β ΦΑΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ «ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ» ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Β ΦΑΣΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Διδάσκουσες:

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Τι είδους δραστηριότητα είναι ο γραμματισμός; Πότε, πώς και γιατί εμπλέκονται οι άνθρωποι σε δραστηριότητες εγγραμματισμού; Σε ποιες περιστάσεις και με ποιο σκοπό; Καθημερινές

Διαβάστε περισσότερα

Η γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση. Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ

Η γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση. Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ Η γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ 2009-10 Τι είναι γλώσσα; Γλώσσα είναι το σύστημα ήχων ( φθόγγων ) και εννοιών που χρησιμοποιούν οι ανθρώπινες κοινότητες για

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο Γραμματισμό Διδάσκουσα: Μαρία Παπαδοπούλου Περίγραμμα μαθήματος & Syllabus

Εισαγωγή στο Γραμματισμό Διδάσκουσα: Μαρία Παπαδοπούλου Περίγραμμα μαθήματος & Syllabus Εισαγωγή στο Γραμματισμό Διδάσκουσα: Μαρία Παπαδοπούλου Περίγραμμα μαθήματος & Syllabus Σκοπός και στόχοι: Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τις διαδικασίες ανάπτυξης του γραμματισμού

Διαβάστε περισσότερα

Αιτία παραποµπής Ε Ω ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΤΟΥ ΠΑΙ ΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗΣ.

Αιτία παραποµπής Ε Ω ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΤΟΥ ΠΑΙ ΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗΣ. Στοιχεία εξέτασης Στοιχεία εξεταζοµένου παιδιού Ονοµατεπώνυµο: 1043 1043 (1043) Φύλο: Αγόρι Ηµ/νια γέννησης: 16-07-2011 Μητρική γλώσσα: Ελληνικά Προτίµηση χεριού: εξί Ηµ/νια εξέτασης: 21-11-2016 Χρονολογική

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογικές παρατηρήσεις 1

Μεθοδολογικές παρατηρήσεις 1 Τα αυθεντικά κείµενα στη σχολική τάξη: Μεθοδολογικές παρατηρήσεις 1 Η ανακοίνωση διαπραγµατεύεται µεθοδολογικά ζητήµατα που προκύπτουν από την παρουσία αυθεντικών κειµένων για τη διδασκαλία/εκµάθηση των

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναγνωστική ετοιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΥΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΠΟΛΥΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Σωφρ. Χατζησαββίδης ΠΟΛΥΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 1. Από το γραμματισμό στους πολυγραμματισμούς Σήμερα τα άτομα που βρίσκονται σε μία διαδικασία μάθησης και προετοιμασίας για την

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Α (2014-2015)

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Α (2014-2015) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Οκτώβριος 2014 Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Α (2014-2015) Γλωσσική Εκπαίδευση - Εκπαίδευση στον Γραμματισμό:

Διαβάστε περισσότερα

Ο 19ος αιώνας Είδαμε ότι πρώτοι ιστορικο-συγκριτικοί επιστήμονες είχαν στόχο να εξηγήσουν τις ομοιότητες που παρατηρούσαν ανάμεσα στις γλώσσες. Είδαμε

Ο 19ος αιώνας Είδαμε ότι πρώτοι ιστορικο-συγκριτικοί επιστήμονες είχαν στόχο να εξηγήσουν τις ομοιότητες που παρατηρούσαν ανάμεσα στις γλώσσες. Είδαμε Ο 19ος αιώνας Είδαμε ότι πρώτοι ιστορικο-συγκριτικοί επιστήμονες είχαν στόχο να εξηγήσουν τις ομοιότητες που παρατηρούσαν ανάμεσα στις γλώσσες. Είδαμε επίσης ότι η ομοιότητα βασικών λέξεων οδήγησε στην

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙ ΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. β. φιλιππακοπουλου 1

ΕΙ ΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. β. φιλιππακοπουλου 1 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΧΑΡΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΧΡΗΣΗ β. φιλιππακοπουλου 1 Αναλυτικό Πρόγραµµα 1. Εισαγωγή: Μια επιστηµονική προσέγγιση στη χαρτογραφική απεικόνιση και το χαρτογραφικό σχέδιο

Διαβάστε περισσότερα

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ;

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; Eρωτήματα ποιες επιλογές γίνονται τελικά; ποιες προκρίνονται από το Π.Σ.; ποιες προβάλλονται από το εγχειρίδιο; ποιες υποδεικνύονται από το ίδιο το αντικείμενο; με

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

Εξωσχολικές ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού

Εξωσχολικές ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού Εξωσχολικές ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού Μαρία Χατζηνικολάου Μεταπτυχιακή φοιτήτρια εφαρμοσμένης γλωσσολογίας Α.Π.Θ. Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την ψηφιακή πλατφόρμα Ταξίδι στον γραμματισμό Συνοπτική

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας TSP61 / ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Διάταξη Θεματικής Ενότητας TSP61 / ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Διάταξη Θεματικής Ενότητας TSP61 / ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Σχολή ΣΑΚΕ Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών TSP Θεατρικές Σπουδές Θεματική Ενότητα TSP61 Θεατρική Αγωγή Επίπεδο Προπτυχιακό

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητικές αρχές σχεδιασµού µιας ενότητας στα Μαθηµατικά. Ε. Κολέζα

Θεωρητικές αρχές σχεδιασµού µιας ενότητας στα Μαθηµατικά. Ε. Κολέζα Θεωρητικές αρχές σχεδιασµού µιας ενότητας στα Μαθηµατικά Ε. Κολέζα Α. Θεωρητικές αρχές σχεδιασµού µιας µαθηµατικής ενότητας: Βήµατα για τη συγγραφή του σχεδίου Β. Θεωρητικό υπόβαθρο της διδακτικής πρότασης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟ ΟΜΗ

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟ ΟΜΗ ΤΙΤΛΟΣ «Ο κύκλος του νερού» ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Το σενάριο µάθησης περιλαµβάνει δραστηριότητες που καλύπτουν όλα τα γνωστικά αντικείµενα που προβλέπονται από το ΕΠΠΣ νηπιαγωγείου. Συγκεκριµένα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο Γραμματισμό Περίγραμμα μαθήματος Μαρία Παπαδοπούλου ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Εισαγωγή στο Γραμματισμό Περίγραμμα μαθήματος Μαρία Παπαδοπούλου ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Εισαγωγή στο Γραμματισμό Περίγραμμα μαθήματος Μαρία Παπαδοπούλου ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ 1.. Ενημέρωση για το μάθημα και Εισαγωγή Θεματικές περιοχές, Σύστημα αξιολόγησης. Το πλαίσιο του γραμματισμού. Γραμματισμός,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής»

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Ειδίκευση B «Γραμματισμός, αφήγηση και διδασκαλία της Ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης/ξένης» Στην ειδίκευση αυτή προσφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

2. Το θεσµικό πλαίσιο

2. Το θεσµικό πλαίσιο Τα πολυτροπικά κείµενα ως µέσον προσέγγισης της γραφής από παιδιά προσχολικής ηλικίας 1 Abstract Nowadays written texts are consistently getting more multimodal; this means that different representative

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΕΝΤΥΠΟ Α ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΗ Ιώ Παπαδηµητρίου 729 Παιδαγωγικές χρήσεις του ιαδικτύου στο νηπιαγωγείο Σηµείωση: Θα πρέπει εδώ να σηµειωθεί ότι στην προσχολική

Διαβάστε περισσότερα

Επιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στο Δημοτικό Σχολείο»

Επιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στο Δημοτικό Σχολείο» Πρόγραμμα Ενδοϋπηρεσιακής Επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, Εκπαιδευτικών Ψυχολόγων και εκπαιδευτικών Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής Επιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλώσσα στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλώσσα στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλώσσα στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση Μαρία Παπαδοπούλου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Π.Τ.Π.Ε., Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας mariapap@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜ.Ε.Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ: ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΥΣ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜ.Ε.Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ: ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΥΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜ.Ε.Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ: ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΥΣ 2015-2016 Λίγα λόγια για την ηλεκτρονική αξιολόγηση των μαθημάτων Η ηλεκτρονική αξιολόγηση των μαθημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 1 Η αξιολόγηση (µπορεί να) αναφέρεται στον εκπαιδευτικό, στο µαθητή, στο Αναλυτικό Πρόγραµµα, στα διδακτικά υλικά στη σχολική µονάδα ή (και) στο θεσµό

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας

Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας Όλγα Μούσιου-Μυλωνά Σχολική Σύμβουλος Π.Ε. Στόχος του μαθήματος «Διδασκαλία της Νεοελληνικής γλώσσας» είναι να προσφέρει στους φοιτητές και τις φοιτήτριες τις βασικές

Διαβάστε περισσότερα

Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά. Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά. Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Εισαγωγή Η χώρα μας απέκτησε Νέα Προγράμματα Σπουδών και Νέα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΗΜΕΡΑ. 1.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΗΜΕΡΑ. 1.1 Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΗΜΕΡΑ 1.1 Εισαγωγή Η Ευρωπαϊκή Ένωση διευρύνεται και αλλάζει. Τον Μάιο του 2004, δέκα νέες χώρες εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διεύρυνση αποτελεί µια ζωτικής σηµασίας

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Σύνοψη κεφαλαίου Σύνδεση θεωρίας και ανάλυσης Επεξεργασία ποιοτικών δεδομένων Δεοντολογία και ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Αξιολογώντας την ποιότητα των ποιοτικών ερευνών Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις. Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης

Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις. Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναγνωστική ετοιμότητα Παλαιότερα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι: υπάρχει μια συγκεκριμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜ.Ε.Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ: ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΥΣ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜ.Ε.Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ: ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΥΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜ.Ε.Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ: ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΥΣ 1-16 Λίγα λόγια για την ηλεκτρονική αξιολόγηση των μαθημάτων Η ηλεκτρονική αξιολόγηση των μαθημάτων ξεκίνησε

Διαβάστε περισσότερα

Σχετικά με τη διδακτική προσέγγιση του γλωσσικού δανεισμού

Σχετικά με τη διδακτική προσέγγιση του γλωσσικού δανεισμού Σχετικά με τη διδακτική προσέγγιση του γλωσσικού δανεισμού Περιεχόμενα 1. Εισαγωγικά στοιχεία 1.1 Η τρέχουσα αντιμετώπιση του γλωσσικού δανεισμού 1.2 Η προσέγγιση του θέματος μέσα από το σχολείο 1.3 Σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών 4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών Στο προηγούμενο κεφάλαιο (4.1) παρουσιάστηκαν τα βασικά αποτελέσματα της έρευνάς μας σχετικά με την άποψη, στάση και αντίληψη των μαθητών γύρω από θέματα

Διαβάστε περισσότερα

<5,0 5,0 6,9 7 7,9 8 8,9 9-10

<5,0 5,0 6,9 7 7,9 8 8,9 9-10 ΚΡΙΤΗΡΙΑ Εύρος θέματος Τίτλος και περίληψη Εισαγωγή Βαθμολογία

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική ηλικία και περιβάλλων γραπτός λόγος

Προσχολική ηλικία και περιβάλλων γραπτός λόγος Προσχολική ηλικία και περιβάλλων γραπτός λόγος Ελένη Γκανά Λέκτορας, Π.Τ.Ε.Α., Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας egana@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι στον γραμματισμό Συνοπτική παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα.. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου

Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα.. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου Αρχικές αναζητήσεις στη γλωσσική διδασκαλία Σύνδεση της ανάγνωσης με θρησκευτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΛΕ ΒΙΒΛΙΟΤΕΤΡΑΔΙΑ. ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΛΕ ΒΙΒΛΙΟΤΕΤΡΑΔΙΑ. ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΛΕ ΒΙΒΛΙΟΤΕΤΡΑΔΙΑ. ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ by Τaλκ/ Αύγουστος 29, 2018/ Χωρίς σχόλια Οι εκπαιδευτικοί Ευαγγελία Δεσύπρη και Κωνσταντίνα Μάρκου υπογράφουν τη νέα,

Διαβάστε περισσότερα

«ΜΑΘΑΙΝΩ ΠΩΣ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΩ... ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΩ ΟΣΑ ΔΙΑΒΑΖΩ.»

«ΜΑΘΑΙΝΩ ΠΩΣ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΩ... ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΩ ΟΣΑ ΔΙΑΒΑΖΩ.» «ΜΑΘΑΙΝΩ ΠΩΣ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΩ... ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΩ ΟΣΑ ΔΙΑΒΑΖΩ.» Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΩΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ Της Αλεξάνδρας Λέττη, Δευτεροετούς φοιτήτριας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης,

Διαβάστε περισσότερα

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Διαβάστε προσεκτικά την λίστα που ακολουθεί. Ποιες από τις δραστηριότητες που αναφέρονται θεωρείτε ότι θα συνέβαλαν περισσότερο στην προώθηση του γραμματισμού των παιδιών

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) Ενότητα #4: Λειτουργικός και Κριτικός Γραμματισμός Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Διερευνώντας την ανάγνωση. Νεκτάριος Στελλάκης

Διερευνώντας την ανάγνωση. Νεκτάριος Στελλάκης Διερευνώντας την ανάγνωση Νεκτάριος Στελλάκης Τι σημαίνει «ξέρω να διαβάζω»; Τι δεν μπορεί να κάνει αυτός που δεν ξέρει να διαβάζει; Υπάρχει μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο «ξέρω» και «δεν ξέρω»; Τι

Διαβάστε περισσότερα

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο

Διαβάστε περισσότερα

Σενάριο 5. Μετασχηµατισµοί στο επίπεδο. Γνωστική περιοχή: Γεωµετρία Α' Λυκείου. Συµµετρία ως προς άξονα. Σύστηµα συντεταγµένων.

Σενάριο 5. Μετασχηµατισµοί στο επίπεδο. Γνωστική περιοχή: Γεωµετρία Α' Λυκείου. Συµµετρία ως προς άξονα. Σύστηµα συντεταγµένων. Σενάριο 5. Μετασχηµατισµοί στο επίπεδο Γνωστική περιοχή: Γεωµετρία Α' Λυκείου. Συµµετρία ως προς άξονα. Σύστηµα συντεταγµένων. Απόλυτη τιµή πραγµατικών αριθµών. Συµµεταβολή σηµείων. Θέµα: Στο περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

Οι περιοχές που διερευνήθηκαν συστηματικά από τα σχολεία ήσαν οι ακόλουθες: Σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών-μαθητών και μεταξύ μαθητών

Οι περιοχές που διερευνήθηκαν συστηματικά από τα σχολεία ήσαν οι ακόλουθες: Σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών-μαθητών και μεταξύ μαθητών Ανάπτυξη µεθόδων και εργαλείων έρευνας Από τα σχολεία που συµµετείχαν στην ΑΕΕ: Οργάνωσε οµάδες εργασίας το 66% Αξιοποίησε σχετική βιβλιογραφία το 66% Συγκέντρωσε δεδοµένα από: τα αρχεία του σχολείου το

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα ιερεύνησης: Ο καιρός

Θέµα ιερεύνησης: Ο καιρός Θέµα ιερεύνησης: Ο καιρός Αντικείµενο της συγκεκριµένης δραστηριότητας είναι η µεθοδική παρατήρηση των καιρικών συνθηκών για ένα σχετικά µεγάλο χρονικό διάστηµα, η καταγραφή και οργάνωση των παρατηρήσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ»

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΙΣΗΓΗΣΗ: «Πρακτικές αξιολόγησης κατά τη διδασκαλία των Μαθηματικών» Γιάννης Χριστάκης Σχολικός Σύμβουλος 3ης Περιφέρειας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΠΕ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή της ανάλυσης των κοινωνικών αναπαραστάσεων στη βελτίωση των διδακτικών πρακτικών: Το παράδειγμα του ζητήματος της σχολικής μετάβασης

Η συμβολή της ανάλυσης των κοινωνικών αναπαραστάσεων στη βελτίωση των διδακτικών πρακτικών: Το παράδειγμα του ζητήματος της σχολικής μετάβασης Η συμβολή της ανάλυσης των κοινωνικών αναπαραστάσεων στη βελτίωση των διδακτικών πρακτικών: Το παράδειγμα του ζητήματος της σχολικής μετάβασης Ευθυμία Γουργιώτου Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Α. Ερωτήσεις Σωστού - Λάθους

Α. Ερωτήσεις Σωστού - Λάθους 2 Ο ΓΕΛ ΣΥΚΕΩΝ ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΤΡΑΣΑΝΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ διπλ. Ηλ/γος Μηχ/κός ΠΕ 12 ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ : ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ- ΕΙΔΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. ΜΕΡΟΣ Α : Άλγεβρα. Κεφάλαιο 2 ο (Προτείνεται να διατεθούν 12 διδακτικές ώρες) Ειδικότερα:

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. ΜΕΡΟΣ Α : Άλγεβρα. Κεφάλαιο 2 ο (Προτείνεται να διατεθούν 12 διδακτικές ώρες) Ειδικότερα: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΜΕΡΟΣ Α : Άλγεβρα Κεφάλαιο ο (Προτείνεται να διατεθούν διδακτικές ώρες) Ειδικότερα:. -. (Προτείνεται να διατεθούν 5 διδακτικές ώρες).3 (Προτείνεται να διατεθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ -

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ - ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ - Τάξη Δείκτες Επιτυχίας Κατανόηση Γραπτού Λόγου Δείκτες Επάρκειας A Τα παιδιά 1. Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η δημιουργικότητα είναι η λειτουργία που επιτρέπει στο νου να πραγματοποιήσει ένα άλμα, πολλές φορές εκτός του αναμενόμενου πλαισίου, να αναδιατάξει τα δεδομένα με απρόσμενο τρόπο, υπερβαίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 12 Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων 12-1 Σύνοψη κεφαλαίου Σύνδεση θεωρίας και ανάλυσης Επεξεργασία ποιοτικών δεδομένων Προγράμματα ηλεκτρονικού υπολογιστή

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009)

Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009) Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009) 1. Ταυτότητα της Έρευνας Το πρόβλημα του λειτουργικού αναλφαβητισμού στην Κύπρο στις ηλικίες των 12 με 15 χρόνων

Διαβάστε περισσότερα

Δίγλωσση προσχολική εκπαίδευση: Η εφαρμογή της Μεθόδου CLIL σε γαλλόφωνο περιβάλλον

Δίγλωσση προσχολική εκπαίδευση: Η εφαρμογή της Μεθόδου CLIL σε γαλλόφωνο περιβάλλον Δίγλωσση προσχολική εκπαίδευση: Η εφαρμογή της Μεθόδου CLIL σε γαλλόφωνο περιβάλλον Άλιμος, 2015 Η Μέθοδος CLIL Ολιστική Εκμάθηση Περιεχομένου και Ξένης Γλώσσας EMILE: L Enseignement d une Matière par

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΕΣΩ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Φρειδερίκη ΜΠΑΤΣΑΛΙΑ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ελένη ΣΕΛΛΑ Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Κέρκυρα

Η ΜΕΣΩ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Φρειδερίκη ΜΠΑΤΣΑΛΙΑ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ελένη ΣΕΛΛΑ Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Κέρκυρα 1 Η ΜΕΣΩ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Φρειδερίκη ΜΠΑΤΣΑΛΙΑ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ελένη ΣΕΛΛΑ Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Κέρκυρα Στο: Γλωσσολογικές έρευνες για την Ελληνική Ι, Πρακτικά του 5 ου

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ. 1 η ενότητα:

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ. 1 η ενότητα: 1 η ενότητα: Από τον τόπο μου σ όλη την Ελλάδα Ταξίδια, περιηγήσεις, γνωριμία με ανθρώπους, έθιμα πολιτισμό Περίοδοι διδασκαλίας: 7 1 η περίοδος: Μέρος Α Εισαγωγικά κείμενα Μέσα από κείμενα οι μαθητές:

Διαβάστε περισσότερα

Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας ΠΡΑΞΗ: "ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ: ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ/ΕΚΜΑΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ/ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ" Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας «Προσαρμογή

Διαβάστε περισσότερα

Επιµέλεια Θοδωρής Πιερράτος

Επιµέλεια Θοδωρής Πιερράτος Η έννοια πρόβληµα Ανάλυση προβλήµατος Με τον όρο πρόβληµα εννοούµε µια κατάσταση η οποία χρήζει αντιµετώπισης, απαιτεί λύση, η δε λύση της δεν είναι γνωστή ούτε προφανής. Μερικά προβλήµατα είναι τα εξής:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ βιβλιο_layout 1 24/12/2015 11:50 πμ Page 7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 1. Εισαγωγή... 21 2. Τα αλφάβητα και οι λειτουργίες τους... 24 2.1 Το ελληνικό αλφάβητο: χαρακτήρες και χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

H γλώσσα θεωρείται ιδιαίτερο σύστηµα,

H γλώσσα θεωρείται ιδιαίτερο σύστηµα, Δοµιστική µέθοδος διδασκαλίας - Δοµιστικά Προγράµµατα Γλωσσικής Διδασκαλίας Κώστας Δ. Ντίνας Πανεπιστήµιο Δυτικής Μακεδονίας 20ός αιώνας: δοµισµός, F. de Saussure (1916) επιστηµονικό κίνηµα - το όνοµά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Μαθηματικά (Άλγεβρα - Γεωμετρία) Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α, Β ΤΑΞΕΙΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΠΑΛ ΚΕΝΤΡΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: τουρκόφωνους/ μουσουλμάνους μαθητές:

Διδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: τουρκόφωνους/ μουσουλμάνους μαθητές: Δοµή της παρουσίασης Διδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: παλιννοστούντες και αλλοδαπούς μαθητές: http://www.keda.uoa.gr/ed_material.html http://eppas.web.auth.gr/didaktiko/didaktiko.html

Διαβάστε περισσότερα

Πότε πρέπει να αρχίζει η λογοθεραπεία στα παιδιά - λόγος και μαθησιακές δυσκολίες

Πότε πρέπει να αρχίζει η λογοθεραπεία στα παιδιά - λόγος και μαθησιακές δυσκολίες Η διάγνωση των διαταραχών λόγου πρέπει να γίνεται έγκαιρα, μόλις οι γονείς αντιληφθούν οτι κάτι ισως δεν πάει καλά και πρέπει να παρουσιάσουν το παιδί τους στον ειδικό. Ο ειδικός θα λάβει μέτρα για την

Διαβάστε περισσότερα

Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος Αξιολόγηση περίληψης

Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος Αξιολόγηση περίληψης Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος 2018 Αξιολόγηση περίληψης Η δυσκολία συγκρότησης (και αξιολόγησης) της περίληψης Η περίληψη εμπεριέχει μια (φαινομενική) αντίφαση: είναι ταυτόχρονα ένα κείμενο δικό μας και ξένο.

Διαβάστε περισσότερα

Φίλη μαθήτρια, φίλε μαθητή,

Φίλη μαθήτρια, φίλε μαθητή, Φίλη μαθήτρια, φίλε μαθητή, Το βιβλίο αυτό, όπως και το πρώτο τεύχος, είναι εναρμονισμένο με την πρόσφατα καθορισμένη ύλη και απευθύνεται στους μαθητές της Γ Λυκείου που έχουν επιλέξει τον προσανατολισμό

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά και Πληροφορική. Διδακτική Αξιοποίηση του Διαδικτύου για τη Μελέτη και την Αυτο-αξιολόγηση των Μαθητών.

Μαθηματικά και Πληροφορική. Διδακτική Αξιοποίηση του Διαδικτύου για τη Μελέτη και την Αυτο-αξιολόγηση των Μαθητών. Μαθηματικά και Πληροφορική. Διδακτική Αξιοποίηση του Διαδικτύου για τη Μελέτη και την Αυτο-αξιολόγηση των Μαθητών. Α. Πέρδος 1, I. Σαράφης, Χ. Τίκβα 3 1 Ελληνογαλλική Σχολή Καλαμαρί perdos@kalamari.gr

Διαβάστε περισσότερα

VII. ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ : ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΚΠ/ΚΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΦΥΛΟ

VII. ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ : ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΚΠ/ΚΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΦΥΛΟ VII. ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ : ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΚΠ/ΚΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΦΥΛΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: 1.0 Αριθµός µαθητών στα σχολεία Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης 2.0 Τριτοβάθµια Εκπαίδευση 83 Ισότητα

Διαβάστε περισσότερα

4.4 Ερωτήσεις διάταξης. Στις ερωτήσεις διάταξης δίνονται:

4.4 Ερωτήσεις διάταξης. Στις ερωτήσεις διάταξης δίνονται: 4.4 Ερωτήσεις διάταξης Στις ερωτήσεις διάταξης δίνονται:! µία σειρά από διάφορα στοιχεία και! µία πρόταση / κανόνας ή οδηγία και ζητείται να διαταχθούν τα στοιχεία µε βάση την πρόταση αυτή. Οι ερωτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών 3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών Παρουσίαση βασισμένη στο κείμενο: «Προδιαγραφές ψηφιακής διαμόρφωσης των

Διαβάστε περισσότερα

1. Σκοπός της έρευνας

1. Σκοπός της έρευνας Στατιστική ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων πιστοποίησης ελληνομάθειας 1. Σκοπός της έρευνας Ο σκοπός αυτής της έρευνας είναι κυριότατα πρακτικός. Η εξέταση των δεκτικών/αντιληπτικών

Διαβάστε περισσότερα