Δήµου Δράµας Παιδαγωγικό Τµήµα Νηπιαγωγών Τµήµα Επιστηµών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Τµήµα Δηµοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστηµίου Frederick

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Δήµου Δράµας Παιδαγωγικό Τµήµα Νηπιαγωγών Τµήµα Επιστηµών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Τµήµα Δηµοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστηµίου Frederick"

Transcript

1

2 Το Συνέδριο τελεί υπό την αιγίδα και την οικονοµική στήριξη του Δήµου Δράµας (Δηµοτική Επιχείρηση Κοινωνικής Πολιτιστικής και Τουριστικής Ανάπτυξης) και διοργανώνεται από το Παιδαγωγικό Τµήµα Νηπιαγωγών του Πανεπιστηµίου Δυτικής Μακεδονίας (Φλώρινα) (Εργαστήριο Γλώσσας και Προγραµµάτων Γλωσσικής Διδασκαλίας), το Τµήµα Επιστηµών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, του Αριστοτελείου Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, και το Τµήµα Δηµοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστηµίου Frederick της Κύπρου σε συνεργασίας µε τους τοπικούς εκπαιδευτικούς-επιστηµονικούς φορείς (ΕΛΜΕ και Σύλλογο Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης)! Επιστηµονική - Οργανωτική επιτροπή Έλενα Γρίβα, επίκ. καθηγήτρια, Πανεπιστήµιο Δυτικής Μακεδονίας Δηµήτριος Κουτσογιάννης, αν. καθηγητής, Τµήµα Φιλολογίας Α.Π.Θ. Κωνσταντίνος Ντίνας, καθηγητής, ΠΤΝ, Πανεπιστήµιο Δυτικής Μακεδονίας Αναστασία Στάµου, επίκ. καθηγήτρια, Πανεπιστήµιο Δυτικής Μακεδονίας Άννα Χατζηπαναγιωτίδη, επίκ. καθηγήτρια, Πανεπιστήµιο Frederick, Κύπρος Σωφρόνιος Χατζησαββίδης, καθηγητής, ΤΕΠΑΕ, Α.Π.Θ.!! Πλήρης βιβλιογραφική αναφορά άρθρου: Γρίβα, Ε., Κουτσογιάννης, Δ., Ντίνας, Κ., Στάµου, Α., Χατζηπαναγιωτίδη, Ά. & Χατζησαββίδης, Σ. (επιµ.) Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου «Ο Κριτικός Γραµµατισµός στη σχολική πράξη», ηµεροµηνία πρόσβασης: ηη/µµ/εε

3

4

5

6

7

8 Κριτικός Γραµµατισµός και Προγράµµατα Σπουδών για τη γλωσσική διδασκαλία στο Δηµοτικό: µια συγκριτική µελέτη Critical Literacy in the Language Curricula of Primary Education: a comparative study Μαριάνθη Οικονοµάκου oikonomakou@aegean.gr Πανεπιστήµιο Αιγαίου Ελένη Γρίβα egriva@uowm.gr Πανεπιστήµιο Δυτικής Μακεδονίας Abstract This study aims to highlight the contribution of Language Curricula to fostering critical literacy and conceptualizing respective critical skills through a comparative analysis of basic aspects of their theoretical framework. In particular, it investigates how the principles of critical literacy are presented in two Language Curricula, the Cross-thematic Curriculum framework (2003) and the Curriculum of the New School (2011), in an attempt to identify the innovative characteristics of the latter curriculum and mark the most effective instructional practices that focus on the evaluation of the ideological dimension of language. Moreover, an attempt was made to map the aspects of convergence and divergence, as well as to pinpoint the rate of exploiting the theoretical principles in the teaching practice, through a comparative study of summative tables proposed for the fifth and sixth primary school grades. Λέξεις-κλειδιά: επικοινωνιακή / κειµενοκεντρική προσέγγιση, κριτικός γραµµατισµός, Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών, γλωσσική διδασκαλία, Α/βαθµια Εκπαίδευση 1. Εισαγωγή Η έννοια του γραµµατισµού (Μητσικοπούλου, 2001: 209), εστιάζοντας στη δυνατότητα του ατόµου να λειτουργεί αποτελεσµατικά δια του λόγου σε διαφορετικά επικοινωνιακά περιβάλλοντα, συνέβαλε στον επαναπροσδιορισµό της αντίληψης για τη γλώσσα ως αντικειµένου διδασκαλίας. Η πολυπλοκότητα των κοινωνικών εξελίξεων µε σηµείο αναφοράς την εµφάνιση νέων επικοινωνιακών τακτικών και νέων υβριδικών συχνά κειµενικών ειδών έφερε στο επίκεντρο την αναγκαιότητα προσδιορισµού όλων 1

9 εκείνων των δεξιοτήτων που µπορούν πλέον να καταστήσουν τα µέλη µιας κοινωνίας εγγράµµατα. Μια βασική παραδοχή υπήρξε πως η αποτελεσµατική χρήση της γλώσσας δεν εξαρτάται απλά από την κατάκτηση του γλωσσικού συστήµατος, από την επεξεργασία, µε άλλα λόγια, αποκοµµένων προτάσεων ή ασκήσεων (Halliday et al, 1964: 181), αλλά από τη συνειδητοποίηση των παραµέτρων που καθορίζουν µια δεδοµένη κατάσταση επικοινωνίας (Hymes, 1971). Έτσι, βασικό στόχο της γλωσσικής διδασκαλίας αποτέλεσε η καλλιέργεια της επικοινωνιακής ικανότητας (Μήτσης, 2004: 29) των µαθητών/τριων, ώστε να είναι σε θέση όχι µόνο να χρησιµοποιούν τη γλώσσα µε τον κατάλληλο για κάθε περίσταση τρόπο, αλλά και ν' αναπτύξουν κριτική συνείδηση των χρήσεων και των λειτουργιών της. Σε θεσµικό επίπεδο, ήδη από τη δεκαετία του 1980 (Χαραλαµπόπουλος, 2000), η σύνταξη των Αναλυτικών Προγραµµάτων για την Πρωτοβάθµια και τη Δευτεροβάθµια εκπαίδευση επιδίωξε να ενσωµατώσει δηµιουργικά τις µεθοδολογικές αρχές της επικοινωνιακής κειµενοκεντρικής προσέγγισης (Αρχάκης, 2005, Χαραλαµπόπουλος και συν., 1997) συντελώντας έτσι στη σταδιακή αποδέσµευση από τις πρακτικές της παραδοσιακής ρυθµιστικής διδασκαλίας. Η εξοικείωση µε τη λειτουργική διαφοροποίηση της γλώσσας, µέσα από στρατηγικές κατανόησης ποικίλων κειµενικών ειδών και παραγωγής αποτελεσµατικών κειµένων, υποβοήθησε την ουσιαστικότερη κατανόηση της επικοινωνιακής διαδικασίας στο σύνολό της, αποσαφηνίζοντας παράλληλα τη λειτουργία των λεκτικών και εξωλεκτικών µηχανισµών που τη διέπουν. Προς την κατεύθυνση αυτή κινήθηκε, υπό το βάρος και των ραγδαίων εξελίξεων, και η διατύπωση των αρχών του κριτικού γραµµατισµού ο οποίος, θέτοντας στο επίκεντρο την κοινωνική και ιδεολογική διάσταση της γλώσσας, συνέδεσε τον λόγο µε την αποδέσµευση του ατόµου από κυρίαρχες αντιλήψεις και ιδεολογίες (Freire, 1970). Ο κριτικός γραµµατισµός επιχείρησε στην ουσία ν' αναδείξει τον τρόπο µε τον οποίο γλωσσικά στοιχεία και χρήσεις προβάλλουν σχέσεις εξουσίας και ιδεολογίες τις οποίες οι άνθρωποι συχνά δυσκολεύονται να αντιληφθούν (Fairclough, 1992: 7). Και εδώ η αποκωδικοποίηση της επικοινωνιακής διαδικασίας τίθεται ως προτεραιότητα, αλλά νοείται περισσότερο "ως ένα δυναµικό, µεταλλασσόµενο ανάλογα µε τις κοινωνικοπολιτισµικές συνθήκες φαινόµενο" (Χατζησαββίδης, 2012: 22). Η ανάλυση του παραγόµενου λόγου συντελείται στο κοινωνικό γίγνεσθαι και συµβάλει στη µορφωτική και κοινωνική απελευθέρωση. 2

10 Σε επίπεδο διδακτικής πρακτικής, η συνειδητοποίηση και επίγνωση του ρόλου που διαδραµατίζει η γλώσσα στη διαµόρφωση της κοινωνικής πραγµατικότητας συντελεί σε µια πιο κριτική διερεύνηση των παραµέτρων που καθορίζουν τη γλωσσική χρήση σε διαφορετικές επικοινωνιακές περιστάσεις. Η αναστοχαστική προσέγγιση και διαπραγµάτευση των παραγόµενων µέσα στην τάξη προφορικών και γραπτών κειµένων προϋποθέτει συγχρόνως την ενεργοποίηση των πρότερων εµπειριών των µαθητών, οι οποίοι επιδιώκεται να µετατραπούν σε κριτικά υποκείµενα µέσω της ενεργής συµµετοχής τους σε ποικίλες διδακτικές πρακτικές (Χατζησαββίδης, 2010). Η διδασκαλία έτσι τοποθετείται στο πολιτισµικό περιβάλλον όλων των µελών της σχολικής κοινότητας τα οποία συνδιαµορφώνουν δηµιουργικά τη διαδικασία της κριτικής ερµηνείας του λόγου, αµφισβητώντας κυρίαρχες τάσεις και παγιωµένες τακτικές. Καρπός της κοινής προσπάθειας είναι και η ανάδειξη του δυναµικού χαρακτήρα της γλώσσας µε τη µελέτη αποκλινουσών γλωσσικών µορφών, καθώς η γλωσσική ποικιλότητα συνιστά κατεξοχήν ενδείκτη κοινωνικών και πολιτισµικών αλλαγών. 2. Αρχές κριτικού γραµµατισµού και Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών 2.1. Σκοποί και µεθοδολογία της έρευνας Βασικός στόχος της συγκεκριµένης µελέτης είναι η ανίχνευση και καταγραφή, µέσα από την κριτική προσέγγιση του ΔΕΠΠΣ για τη γλωσσική διδασκαλία στο δηµοτικό (2003) και του αντίστοιχου Προγράµµατος Σπουδών του Νέου Σχολείου (2011), των στοιχείων εκείνων που συµβάλλουν στην καλλιέργεια του κριτικού γραµµατισµού των µαθητών/τριων και στην ανάπτυξη των ανάλογων κριτικών δεξιοτήτων. Με σηµείο εκκίνησης το γενικό πλαίσιο αρχών που διέπει το καθένα από δυο θεσµικά κείµενα, δίνεται έµφαση στα σηµεία σύγκλισης και απόκλισης τόσο σε επίπεδο γενικών και επιµέρους στόχων όσο και διδακτικής µεθοδολογίας, ώστε να διαφανούν τα καινοτόµα χαρακτηριστικά του νέου προγράµµατος και ν' αποτυπωθεί η διαφοροποίηση που επήλθε µε την πάροδο του χρόνου στη φιλοσοφία των προγραµµάτων. Εξετάζεται ο βαθµός ενσωµάτωσης στο ΠΣ του Νέου Σχολείου νέων ερευνητικών δεδοµένων υπό την επίδραση του κριτικού γραµµατισµού και αξιοποίησης των αρχών 3

11 της επικοινωνιακής κειµενοκεντρικής προσέγγισης µέσω της συγκρότησης συγκεντρωτικών συγκριτικών πινάκων. Οι βασικοί άξονες των προτεινόµενων υποκατηγοριοποιήσεων εστιάζουν στη ρητή ή υπόρρητη ενίοτε διατύπωση στόχων και θέσεων αναφορικά µε τη λειτουργική χρήση της γλώσσας, την απόκτηση κριτικής γλωσσικής επίγνωσης και γλωσσικών / µεταγλωσσικών δεξιοτήτων, ενώ παράλληλα µελετάται και η αξιοποίηση των παραδοχών της παιδαγωγικής των πολυγραµµατισµών Προς µια συγκριτική µελέτη: κριτική παρουσίαση των ερευνητικών δεδοµένων Θεωρητικό πλαίσιο και σκοποί της γλωσσικής διδασκαλίας Η φιλοσοφία των δυο προγραµµάτων αντικατοπτρίζεται στην καταγραφή των σκοπών και στόχων της γλωσσικής διδασκαλίας, ενώ αποσαφηνίζεται σε µεγαλύτερο βαθµό και στο εισαγωγικό κεφάλαιο υπό τον τίτλο γενικά του πιο πρόσφατου από τα δυο (Π.Σ., 2011: 2-6). Ειδικότερα, στο ΔΕΠΠΣ ο γενικός σκοπός καταδεικνύει την πρόκριση της κειµενοκεντρικής επικοινωνιακής προσέγγισης, καθώς η διδασκαλία της γλώσσας συνδέεται µε την ανάπτυξη της ικανότητας των µαθητών να χειρίζονται αποτελεσµατικά τον λόγο, προφορικό και γραπτό, "ώστε να συµµετέχουν ενεργά στη σχολική και την ευρύτερη κοινωνία τους" (ΔΕΠΠΣ, 2003:14). Στους ειδικούς σκοπούς υπογραµµίζεται, επίσης, η αναγκαιότητα απόκτησης κριτικής γλωσσικής επίγνωσης, αλλά και η επιδίωξη ανάπτυξης της ικανότητας των µαθητών να τροποποιούν και να δηµιουργούν µε τη βοήθεια ενδεδειγµένων γλωσσικών µέσων πραγµατικότητα µε τον λόγο τους (ΔΕΠΠΣ, 2003: 17-18). Στο πρόγραµµα, ωστόσο, του νέου σχολείου η κοινωνική διάσταση του λόγου φαίνεται πως τοποθετείται σε πρώτο πλάνο, καθώς εκεί υιοθετούνται µε σαφήνεια οι αρχές της παιδαγωγικής του κριτικού γραµµατισµού "σύµφωνα µε τον οποίο κάθε πολιτισµικό προϊόν προσεγγίζεται µαθησιακά ως ένα πολυεπίπεδο αποτέλεσµα ιδεολογικών, κοινωνικών και τεχνολογικών διεργασιών" (Π.Σ., 2011: 5). Γύρω από τη βασική αυτή παραδοχή κινείται και η πιο αναλυτική καταγραφή των ανάλογων σκοπών και στόχων όπου, ενδεικτικά, η κριτική αποτίµηση διαφόρων τρόπων γραφής συνδέεται άρρηκτα µε τα κοινωνικά συµφραζόµενα µέσα στα οποία εµφανίζονται, ενώ η 4

12 διαφοροποίηση του λεξιλογίου ερµηνεύεται µε βάση τις κοινωνικές και πολιτισµικές σχέσεις που αυτό εκφράζει σε διαφορετικά περιβάλλοντα (Π.Σ., 2011: 8). Ουσιαστική διαφοροποίηση εµφανίζουν τα δυο θεσµικά κείµενα ως προς την ανάδειξη του ρόλου της γλωσσικής ποικιλότητας και ιδεολογίας. Έτσι, η γνώση της γλωσσικής παράδοσης και η συνειδητοποίηση της κοινωνικής και γεωγραφικής ποικιλίας της ελληνικής (ΔΕΠΠΣ, 2003: 18) προϋποθέτει πλέον την ουσιαστικότερη κατανόηση της λειτουργίας των γλωσσικών µορφών ως µηχανισµών δόµησης ταυτοτήτων, ιδεολογιών, στάσεων και συµπεριφορών (Α.Π., 2011: 8). Οµοίως, τα κειµενικά είδη και τα είδη λόγου µε τα οποία οι µαθητές επιδιώκεται να έρθουν σε επαφή κατανοώντας τη σηµασία και την προθετικότητά τους, ώστε να παράγουν αποτελεσµατικό λόγο (Π.Σ., 2011: 8 και ΔΕΠΠΣ, 2003: 18), νοούνται ως "προϊόντα κοινωνικών παραγόντων και σχέσεων εξουσίας" που διαµορφώνονται µε βάση τις σύγχρονες οικονοµικές, πολιτικές και πολιτισµικές εξελίξεις. Το νέο πρόγραµµα µάλιστα επιδιώκει ν' αποσαφηνίσει περαιτέρω το πλαίσιο προσέγγισης των διαφορετικών κειµενικών ειδών, των οποίων η κριτική µελέτη, ως συνεργατική, δηµιουργική και αναστοχαστική διαδικασία (Π.Σ., 2011: 10), προϋποθέτει εκ µέρους του αναγνώστη πέρα από γνωστικές δεξιότητες και γλωσσικές γνώσεις την ενεργοποίηση πρότερων εµπειριών αναφορικά µε την εξωτερική πραγµατικότητα. Αλληλένδετη µε τη µελέτη της ιδεολογικής διάστασης του λόγου είναι και η διερεύνηση των νέων υβριδικών κειµενικών ειδών που αναδύονται κατά την καθηµερινή επικοινωνία µέσω των ΤΠΕ. Έτσι, η κατά βάση λειτουργική προσέγγιση των δυνατοτήτων των ηλεκτρονικών υπολογιστών η οποία επικεντρώνεται στο ΔΕΠΠΣ στη διαχείριση και αξιολόγηση πληροφοριών και στην επεξεργασία κειµένων (2003: 18) εµπλουτίζεται στο νεότερο πρόγραµµα µε νέα δεδοµένα που άπτονται του πολυτροπικού, οπτικού και εν γένει πληροφορικού γραµµατισµού µέσα και από χρήση εργαλείων όπως το web 2.0 και άλλων εφαρµογών (Π.Σ., 2011: 10). Αξίζει τέλος να σηµειωθεί ότι αξίες και στάσεις που αφορούν την προσωπική και κοινωνική ζωή των µαθητών, όπως ο σεβασµός στη διαφορετικότητα και στην προσωπικότητα των συνοµιλητών/-τριών, η αναγκαιότητα αρµονικής συνύπαρξης µε αλλόγλωσσους και δηµοκρατικής και ισότιµης συνεργασίας αποτελούν στο πρόγραµµα του νέου σχολείου µια ξεχωριστή ενότητα. Εκεί (Π.Σ., 2001: 11) δίνεται έµφαση και στον διερευνητικό τρόπο µάθησης η κυριαρχία του οποίου καθιστά για τους µαθητές- 5

13 ερευνητές επιτακτική την ανάγκη πρόσβασης σε πρακτικές γραµµατισµού και εκτός σχολείου Διδακτική µεθοδολογία και πρακτικές Η επεξεργασία διαφορετικών κειµενικών ειδών µε βάση τα διακριτά τους χαρακτηριστικά και η ανάδειξη της λειτουργικής χρήσης της γλώσσας συνιστούν βασικές συνισταµένες και των δυο προγραµµάτων σπουδών, γεγονός που καθίσταται εµφανές συν τοις άλλοις από τη µελέτη των προτεινοµένων ανά τάξη συγκεντρωτικών πινάκων (ΔΕΠΠΣ, 2003: 18-40, Π.Σ., 2011: 32-94). Διαφοροποιήσεις, ωστόσο, παρουσιάζονται ως προς τη γενικότερη φιλοσοφία τους αναφορικά µε το περιεχόµενο της γλωσσικής διδασκαλίας αλλά και τις περιγραφόµενες διδακτικές µεθοδολογικές αρχές στο σύνολό τους. Ενδεικτικά, στο ΔΕΠΠΣ η γλωσσική διδασκαλία καλείται να αντιµετωπίζει "την ανάγκη του µαθητή να χειρίζεται διάφορα είδη λόγου, είτε ως κείµενα προς επεξεργασία είτε ως κείµενα που καλείται ή επιθυµεί να συνθέσει ο ίδιος" (2003: 42). Αντίθετα, στο νεότερο πρόγραµµα η µελέτη των κειµένων λειτουργεί ως σηµείο αναφοράς όχι µόνο για την καλλιέργεια των γλωσσικών δεξιοτήτων των µαθητών/τριών αλλά και για τη διαµόρφωση µέσω της υιοθέτησης µίας κριτικής στάσης απέναντι στη γλώσσα εγγράµµατων, δηµοκρατικών και κριτικά σκεπτόµενων πολιτών (Π.Σ., 2011: 12). Η ποικιλία των κειµενικών ειδών δεν αποτελεί υπό αυτήν την έννοια το µόνο ζητούµενο του νέου προγράµµατος, καθώς, παρότι γίνεται συστηµατικά αναφορά σε νέα είδη, υβριδικά, ψηφιακά και πολυτροπικά (Π.Σ., 2011: 12), το βάρος πέφτει στον τρόπο επεξεργασίας και κριτικής προσέγγισής τους. Τα κείµενα αντιµετωπίζονται ως προϊόντα επικοινωνίας, γλωσσικές και νοηµατικές δοµές, φορείς ιδεολογικών και κοινωνικοπολιτισµικών νοηµάτων, αλλά και µέσα ανάπτυξης των µεταγνωστικών δεξιοτήτων και της κριτικής σκέψης. Αξίζει να σηµειωθεί πως στο διαθεµατικό πρόγραµµα, στο οποίο κυριαρχεί η συνήθης διάκριση σε κείµενα αναφορικού και κατευθυντικού λόγου, δεν γίνεται ειδική µνεία στα είδη αυτά, που ανήκουν σε διαφορετική κατηγορία από αυτά που στοχεύουν στη διερεύνηση του γλωσσικού συστήµατος (ΔΕΠΠΣ, 2003: 42). Πέραν της κατηγοριοποίησης των κειµενικών ειδών, κοινό σηµείο αναφοράς αποτελεί η ένταξη των κειµένων σε πραγµατικές συνθήκες µε 6

14 στόχο την ανάδειξη της επικοινωνιακής λειτουργίας της γλώσσας, καθώς το σύνολο των προτεινόµενων δραστηριοτήτων αποσκοπεί στην καλλιέργεια της επικοινωνιακής επάρκειας των µαθητών τόσο στον προφορικό όσο και στο γραπτό λόγο. Μεγαλύτερη βαρύτητα, ωστόσο, αποδίδεται συγκριτικά στον προφορικό λόγο στο πρόγραµµα του νέου σχολείου µέσω και της συστηµατικής παρουσίασης συγκεντρωτικών πινάκων τόσο για την κατανόηση όσο και για την παραγωγή προφορικού λόγου (Π.Σ., 2011: 32-45). Ως προς την επεξεργασία των κειµενικών ειδών, κοµβική µεθοδολογικά είναι η διάκριση των τριών σταδίων κατά την παραγωγή γραπτού ή προφορικού λόγου, η οποία προβλέπει τη φάση του γενικού σχεδιασµού, αυτήν της συγγραφής της πρώτης εκδοχής του κειµένου και, τέλος, το στάδιο του έλεγχου και αξιολόγησης επί τη βάσει διορθώσεων ή προσθηκών (ΔΕΠΠΣ, 2011: 42). Η διάκριση αυτή σε προσυγγραφικό, συγγραφικό και µετασυγγραφικό στάδιο αποσαφηνίζεται περαιτέρω στο πρόγραµµα του νέου σχολείου (2011: 18) µε τη βοήθεια των προτεινόµενων δραστηριοτήτων επαναδιατύπωσης των παραγόµενων προφορικών ή γραπτών κειµένων όπου δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην καλλιέργεια ποικίλων γνωστικών και µεταγνωστικών στρατηγικών. Πρόκειται, ειδικότερα, για µια διαδικασία που αποσκοπεί στον προσδιορισµό µέσω συνεχούς αλληλεπίδρασης των στρατηγικών εκείνων που θα υποβοηθήσουν την προσαρµογή του λόγου στο ενδεδειγµένο κειµενικό είδος και στο κατάλληλο επίπεδο ύφους. Η αξιολόγηση εδώ, ωστόσο, δια της σύγκρισης του αρχικού και του τελικού κειµένου δεν αποτελεί αυτοσκοπό, εφόσον νοηµατοδοτείται, µέσα από την ισότιµη αλληλεπίδραση, η ίδια η διαδικασία ως τρόπος καλλιέργειας γλωσσικών δεξιοτήτων και διαδικαστικών γνώσεων. Η κριτική ανάγνωση των προγραµµάτων εγείρει και το ζήτηµα του ρόλου του διδάσκοντα κατά τη διεξαγωγή των προτεινόµενων γλωσσικών δραστηριοτήτων, αλλά και της σχέσης που αυτός διατηρεί ή οφείλει να διατηρεί µε τους µαθητές/τριες του στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Και εδώ παρατηρούνται σηµαντικές διαφοροποιήσεις κυρίως ως προς τη φύση της διδακτικής παρέµβασης του εκπαιδευτικού (ΔΕΠΠΣ, 2003: 41 και Π.Σ., 2011: 16). Έτσι, ενώ στο ΔΕΠΠΣ τονίζεται πως ο εκπαιδευτικός καλείται να αναλάβει τέτοιες πρωτοβουλίες που θα του επιτρέψουν να προσαρµόζει κάθε φορά τα µέσα διδασκαλίας στις περιστάσεις και στους στόχους του µαθήµατος, στο πρόγραµµα του νέου σχολείου κατανέµεται σε 7

15 αυτόν ο ρόλος του ισότιµου συντονιστή. Στο επίκεντρο, βέβαια, των διδακτικών δράσεων τίθενται και στις δυο περιπτώσεις οι ίδιοι οι µαθητές, καθώς τα ενδιαφέροντα και οι εµπειρίες τους συνδιαµορφώνουν κατ' αντιστοιχία την επιλογή των προς διαπραγµάτευση κειµενικών ειδών και τον χρόνο διεκπεραίωσης των επιλεγµένων θεµατικών ενοτήτων. Η διδασκαλία του γλωσσικού συστήµατος και στα δυο προγράµµατα κινείται γύρω από τη διερεύνηση της λειτουργικής διάστασης της γλώσσας, καθώς ρυθµιστής αναδεικνύεται η γλωσσική χρήση σε δεδοµένα καταστασιακά περιβάλλοντα. Οι µορφές συνδυάζονται έτσι µε διακριτές επικοινωνιακές λειτουργίες, ώστε να καθίσταται κάθε φορά εµφανής η λειτουργία που επιτελεί ένα συγκεκριµένο γλωσσικό στοιχείο αναλογικά µε άλλα στοιχεία που έχουν την ίδια ή διαφορετική λειτουργία. Το κύριο βάρος φέρει η γραµµατική του κειµένου και της επικοινωνίας, την οποία υπηρετεί η γραµµατική της λέξης και της πρότασης, και ως εκ τούτου (ΔΕΠΠΣ, 2003: 43) συνιστάται η µελέτη των βασικών χαρακτηριστικών των διαφορετικών τύπων κειµένων. Στο Π.Σ. (2011: 13) προτίθεται και η κριτική διάσταση µε έµφαση στην ενίσχυση της επίγνωσης του τρόπου µε τον οποίο η γλώσσα λειτουργεί σε συγκεκριµένα κοινωνικοπολιτισµικά περιβάλλοντα χρήσης και στην προσέγγιση της δοµής γεωγραφικών και κοινωνικών ποικιλιών. Εστιάζεται λοιπόν στη µελέτη των µηχανισµών κατασκευής ύφους ως αποτέλεσµα γραµµατικών επιλογών άρρηκτα συνδεδεµένων µε την κριτική αποκωδικοποίηση κοινωνικών, πολιτικών και ιδεολογικών µηνυµάτων. Στο χωριστό κεφάλαιο που αφιερώνεται στην αξιολόγηση περιγράφονται τόσο οι διαφορετικές φάσεις που µπορεί να λάβει η αξιολογική διαδικασία όσο και οι διαφορετικές µορφές της (ΔΕΠΠΣ, 2003: 45-6 και Π.Σ., 2011: 19-20). Ειδικότερα, ενώ και στο ΔΕΠΠΣ προσδιορίζονται οι διδακτικές ενέργειες που µπορούν να πραγµατοποιηθούν στο πλαίσιο της διαγνωστικής, της διαµορφωτικής και της τελικής αξιολόγησης, το Π.Σ. διευρύνει το πεδίο ενσωµατώνοντας και άλλες εναλλακτικές µορφές αξιολόγησης. Εκτός από τα οφέλη, συνεπώς, της αυτοξιολόγησης και της αλληλοαξιολόγησης που προσδιορίζονται συχνά και στα βιβλία του δασκάλου διαφορετικών τάξεων (ενδεικτικά: ΒΔ Ε 2006: 13 και ΒΔ Β 2006: 9), προτείνεται και η συστηµατική παρατήρηση και η αξιολόγηση µέσω των σχεδίων εργασίας η εκπόνηση των οποίων προβλέπονταν και στο ΔΕΠΠΣ (2003: 40) αποσκοπώντας όµως κυρίως 8

16 στην καλλιέργεια µιας διαθεµατικής αντίληψης για τη γνώση. Τοµή του νέου προγράµµατος αποτελεί η αναλυτική παρουσίαση του φακέλου των γλωσσών (portfolio) στο οποίο οι ίδιοι µαθητές/µαθήτριες µε τη συνδροµή του ενίοτε και του εκπαιδευτικού προβαίνουν στην αυτοαξιολόγησή τους ως προς τις αναπτυσσόµενες γλωσσικές, και όχι µόνο, δεξιότητες (Π.Σ., 2011: 20) Συγκριτική επεξεργασία των πινάκων: δοµή και εννοιολογικοί άξονες Όπως ήδη έχει ειπωθεί, η διατύπωση του γενικού θεωρητικού πλαισίου συνοδεύεται και στα δυο προγράµµατα (ΔΕΠΠΣ, 2003: και ΠΣ του Νέου Σχολείου 2011: 32-94) από συγκεντρωτικούς υποστηρικτικούς πίνακες που ως στόχο θέτουν την αποσαφήνιση προτεινόµενων ανά τάξη στόχων και δραστηριοτήτων. Σε ένα ερευνητικό πλαίσιο, η κριτική επεξεργασία των πινάκων τόσο σε επίπεδο συνολικής διάρθρωσης του υλικού όσο και σε επίπεδο θεµατικής αποσκοπεί στην πιο ενδελεχή εξέταση του βαθµού νοηµατοδότησης των αρχών του κριτικού γραµµατισµού στη διδακτική πρακτική, αναδεικνύοντας παράλληλα τα µεθοδολογικά εργαλεία που διαθέτει προς αξιοποίηση σε ρεαλιστικές συνθήκες ο εκπαιδευτικός. Όπως προκύπτει έτσι από τον Πίνακα 1, στο ΠΣ του Νέου Σχολείου µεγαλύτερη έµφαση αποδίδεται στον προφορικό λόγο, καθώς αντικείµενο επεξεργασίας αποτελεί εξίσου και η κατανόηση και η παραγωγή του, ενώ η ενίσχυση της αναγνωστικής ικανότητας που αποτελεί θεµελιώδη άξονα των πινάκων στα ΔΕΠΠΣ (2003) σε αντιδιαστολή µε τη γραφή και παραγωγή γραπτού λόγου αντικαθίσταται στο νέο Πρόγραµµα από τη µελέτη στοχευµένων διαδικασιών κατανόησης. Καταργείται παράλληλα η αυτονοµία της γραµµατικής και του λεξιλογίου ως θεµατικών ενοτήτων και ενσωµατώνονται από κοινού στους συγκεντρωτικούς πίνακες του νέου Προγράµµατος όπου εξετάζεται η λειτουργική και επικοινωνιακή διάσταση γλωσσικών µέσων / φαινοµένων υπό το πρίσµα του κριτικού γραµµατισµού. Ανάλογη διαδικασία ακολουθείται και για τους πίνακες που αφορούν στο ΔΕΠΠΣ τη διαχείριση της πληροφορίας και εστιάζουν στον εντοπισµό, την σύνθεση και την αξιολόγηση εκ µέρους του µαθητή διαφορετικών δεδοµένων, καθώς και οι θεµατικές αυτές εντάσσονται στις βασικές δεξιότητες-πυλώνες του νέου ΠΣ µε σηµείο αιχµής την 9

17 επεξεργασία των πολυτροπικών κειµένων και τη δηµιουργική αξιοποίηση των ΤΠΕ. Ουσιαστική διαφοροποίηση παρατηρείται, τέλος, ως προς τον τρόπο αντιµετώπισης των διαφορετικών τάξεων, καθώς στο νεότερο Πρόγραµµα κάθε τάξη αποτελεί αντικείµενο χωριστής επεξεργασίας σε αντίθεση µε το ΔΕΠΠΣ όπου οι ενιαίες κατευθύνσεις επικεντρώνονται κάθε φορά σε δυο διαφορετικές τάξεις (Α' και Β', Γ' και Δ' και Ε' και Στ' αντίστοιχα). Πίνακας 1. Διάρθρωση συγκεντρωτικών πινάκων Επεξεργασία Πινάκων Δοµικά χαρακτηριστικά / κατευθύνσεις ΔΕΠΠΣ (2003, 18-40) Π.Σ. (2011, 32-94) 1. Προφορικός Λόγος 2. Γραπτός Λόγος 2.1.Ανάγνωση 2.2. Γραφή και παραγωγή γραπτού λόγου 3. Λεξιλόγιο 4. Γραµµατική 5. Διαχείριση της πληροφορίας 1. Κατανόηση προφορικών κειµένων 2. Παραγωγή προφορικών κειµένων 3. Κατανόηση γραπτών κειµένων 4. Παραγωγή γραπτών κειµένων Ως προς τους επιµέρους εννοιολογικούς άξονες των πινάκων (Πίνακας 2), κοµβική εµφανίζεται και στα δυο προγράµµατα η διατύπωση της στοχοθεσίας όπου περιγράφονται, ανά µία ή δυο τάξεις αντίστοιχα, τα επιθυµητά µαθησιακά αποτελέσµατα. Στο ΔΕΠΠΣ µάλιστα κρίνεται απαραίτητη η πρόταξη ενός γενικού σκοπού για κάθε πίνακα χωριστά, ώστε να προσδιορίζονται µε σαφήνεια οι βασικές ανά θεµατική κατεύθυνση επιδιώξεις. Κοινή συνισταµένη και των δυο προγραµµάτων παραµένει η εκτενής περιγραφή ενδεικτικών δραστηριοτήτων που ευρισκόµενοι σε άµεση συνάρτηση µε τους στόχους που κάθε φορά τίθενται παρέχουν στον/στην εκπαιδευτικό τη δυνατότητα επιλογής εναλλακτικών διδακτικών ενεργειών. Πίνακας 2. Επιµέρους υποκατηγοριοποίηση Εννοιολογικοί άξονες 1. Διατύπωση σκοπού 2. Υποενότητες 2.1. Στόχοι 2.2. Θεµατικές ενότητες 1. Υποενότητες 1.1. Προσδοκώµενα µαθητικά αποτελέσµατα 1.2. Βασικά θέµατα-κειµενικά είδη 1.3. Ενδεικτικές Δραστηριότητες - 10

18 2.3. Ενδεικτικές Δραστηριότητες 1.4. Εκπαιδευτικό υλικό Ουσιαστική καινοτοµία του νέου προγράµµατος, όµως, διαφαίνεται πως είναι η στοχευµένη αξιοποίηση εκπαιδευτικού υλικού η οποία επιτυγχάνεται µέσω της συστηµατικής παραποµπής τόσο στα σχολικά εγχειρίδια όλων των τάξεων όσο και στα αντίστοιχα λογισµικά. Η πρόβλεψη έτσι αυτής της ειδικής ενότητας συντελεί στην αποσαφήνιση και στη ρεαλιστική προσέγγιση ενός πλέγµατος διδακτικών αρχών που κατά παράδοση φάνταζε στα µάτια των εκπαιδευτικών ασαφές ή εξόχως θεωρητικό στις επιµέρους του κατευθύνσεις. Πιο στοχευµένη τέλος εµφανίζεται στο νέο πρόγραµµα και η παρουσίαση των θεµάτων, καθώς εστιάζει, σε αντίθεση µε την αντίστοιχη ενότητα του ΔΕΠΠΣ, και στις θεµατικές των ενοτήτων και στα υπό επεξεργασία κειµενικά είδη. Πρόκειται για µια διχοτόµηση που δεν προβλεπόταν στο παλαιό πρόγραµµα όπου υπό τον τίτλο θεµατικές ενότητες προσδιορίζονταν επιγραµµατικά από κοινού βασικές διδακτικές ενέργειες και στόχοι Εκπαιδευτικό υλικό για την Ε' και Στ' τάξη: κριτική προσέγγιση Η δηµιουργία συγκεντρωτικών πινάκων για τις δυο µεγαλύτερες τάξεις κινήθηκε γύρω από την αναγκαιότητα συστηµατικής καταγραφής των σηµείων σύγκλισης και απόκλισης των δυο προγραµµάτων ως προς τους ερευνητικούς άξονες που είχαν τεθεί. Η κριτική αντιπαράθεση που ακολούθησε την επεξεργασία ενός εκτεταµένου σώµατος δεδοµένων κατέδειξε αρχικά πως βασικό σηµείο αναφοράς είναι η ανάδειξη της λειτουργικής / πραγµατολογικής διάστασης της γλώσσας, καθώς δίνεται βαρύτητα στην κατανόηση των ειδικών παραµέτρων που καθορίζουν την εκάστοτε περίσταση επικοινωνίας (ΔΕΠΠΣ, 2003: 20-1 και Π.Σ., 2011: 101-3, 111-2), στην προθετικότητα του κάθε κειµενικού υπό επεξεργασία είδους (ΔΕΠΠΣ, 2003: 24-5 και Π.Σ, 2011: 95-6, 103-4) και στην επιδίωξη ικανοποίησης διαφορετικών επικοινωνιακών αναγκών µε τη βοήθεια συνειδητών επιλογών (ΔΕΠΠΣ, 2003: 20-1 και Π.Σ., 2011: 101-3, 111-2). Ως προς την απόκτηση κριτικής γλωσσικής επίγνωσης, καθίσταται εµφανής µέσω της καταγραφής των εκφορών (Πίνακας 3) η προσπάθεια ανάδειξης στο νεότερο πρόγραµµα του δυναµικού χαρακτήρα των διαδικασιών παραγωγής και κατανόησης του λόγου ως αντικειµένων συλλογικής διαπραγµάτευσης. Η µελέτη έτσι των ιδιαίτερων κοινωνικοπολιτισµικών συνθηκών και αναγκών ενισχύει την ικανότητα των 11

19 µαθητών/τριων να εντοπίζουν την οπτική γωνία, τα υπονοούµενα και τα διαφορετικά επίπεδα ύφους των οµιλητών/-τριών ή συγγραφέων που προέρχονται από διαφορετικά κοινωνικά και γλωσσικά υπόβαθρα. Και στο ΔΕΠΠΣ αντίστοιχα, παρόλο που δε γίνεται ρητή αναφορά στην έννοια του κριτικού γραµµατισµού, διατυπώνεται η αναγκαιότητα υιοθέτησης κριτικής στάσης κατά την κατανόηση κυρίως του γραπτού λόγου, ενώ συστηµατική είναι και η αναφορά στις διαδικασίες της αξιολόγησης από µέρους του µαθητή διαφορετικής φύσης πληροφοριών ή δεδοµένων. Πίνακας 3. Κριτική γλωσσική επίγνωση Κατανόηση προφορικού λόγου ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΙΓΝΩΣΗ Παραγωγή προφορικού λόγου Κατανόηση γραπτού λόγου Παραγωγή γραπτού λόγου ΔΕΠΠΣ, 2003: 20-1 ΔΕΠΠΣ, 2003: 24-5 ΔΕΠΠΣ, 2003: 28-9 Αναλύει και αξιολογεί τις πληροφορίες, που του δίνονται, εκτιµώντας όλα τα στοιχεία του λόγου (γλωσσικά, όπως η χρήση των µορφοσυντακτικών δοµών, εξωγλωσσικά, όπως τα πρόσωπα και η περίσταση της οµιλίας, και παραγλωσσικά, όπως ο τόνος της φωνής, η στάση του σώµατος κ.τ.ό.). Διαµορφώνει βαθµιαία θετική, αλλά και κριτική στάση απέναντι στο βιβλίο και γίνεται σταδιακά ένας ανεξάρτητος και επαρκής αναγνώστης, που χαίρεται την ανάγνωση. Αναπτύσσει «γλωσσικές αντιστάσεις» και κριτική στάση απέναντι στο λόγο των άλλων. Προβληµατίζεται σε περιπτώσεις φραστικών επιλογών και διατύπωσης, µε κριτήριο τον εκάστοτε στόχο του λόγου του. Επικαλείται το γλωσσικό του αίσθηµα. Εξοικειώνεται µε τον ιδιωµατικό λόγο και επισηµαίνει τις δοµικές διαφορές από το διδασκόµενο κανόνα της κοινής νεοελληνικής γλώσσας. 12

20 ΠΣ, 2011: 95-6 & ΠΣ, 2011: 97-8 & ΠΣ, 2011: & ΠΣ, 2011: & Συµµετέχουν στο διάλογο µεταξύ κειµένων που προέρχονται από άτοµα µε διαφορετικά κοινωνικά και γλωσσικά υπόβαθρα και στα οποία χρησιµοποιούνται διαφορετικές ποικιλίες και επίπεδα ύφους. Συµµετέχουν σε διάλογο εκπαιδευτικών και µαθητών και µαθητριών στο πλαίσιο του κριτικού γραµµατισµού. Συµµετέχουν στο διάλογο µεταξύ των «επίσηµων» κειµένων µε τα κείµενα της καθηµερινής Μαθαίνουν να καταλήγουν σε συµπεράσµατα και προτάσεις, παράγουν κείµενα, τα δηµοσιοποιούν στην κοινότητα και δέχονται την κριτική της. Επιλέγουν γλωσσικά στοιχεία (λεξιλόγιο, µορφολογία, σύνταξη) ανάλογα µε τις επικοινωνιακές/ κοινωνικοπολιτισµικές συνθήκες και ανάγκες. Αξιολογούν την αποτελεσµατικότητα των κειµένων που επεξεργάζονται. Εντοπίζουν την πολυφωνικότητα των κειµένων και διακρίνουν την οπτική του συγγραφέα Σχεδιάζουν κείµενα µετά από διαπραγµάτευση, ανάλογα µε τις επικοινωνιακές/ κοινωνικο-πολιτισµικές συνθήκες και ανάγκες. Μαθαίνουν να κρίνουν, να επικυρώνουν ή να αµφισβητούν θέσεις και απόψεις, πάντοτε µε επιχειρήµατα Κατανοούν ότι η παραγωγή γραπτού κειµένου συνιστά µια δυναµική διαδικασία που αναδύεται µέσα από την ενεργό εµπλοκή των µαθητών και µαθητριών µε διαδικασίες συλλογής, σύγκρισης, καταγραφής και αναθεώρησης του περιεχοµένου και της γλωσσικής του διατύπωσης. Το νέο πρόγραµµα εστιάζει, σε αντίθεση µε το προηγούµενο, στην εξοικείωση των µαθητών µε πολυτροπικά κείµενα (Π.Σ., 2001: και 111-2), υπογραµµίζοντας τη σηµασία χρήσης και σχολιασµού διαφορετικών σηµειωτικών κωδίκων. Ειδικότερα, επιδιώκεται οι µαθητές/τριες ν' ασκηθούν "στην ενεργητική αξιοποίηση της γλώσσας σε αλληλεπίδραση µε άλλους σηµειωτικούς κώδικες, όπως της εικόνας και του ήχου" και να αναπτύξουν "κριτική αντίσταση σε σαφή ή υπονοούµενα νοήµατα, π.χ. σε κείµενα τηλεοπτικών διαφηµίσεων, σε συνδυασµό µε εικόνα, κίνηση, µουσική κτλ." (Π.Σ., 2011: 97-8 και αντίστοιχα). Ανάλογες αναφορές απουσιάζουν από το ΔΕΠΠΣ όπου η επεξεργασία των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες στο πλαίσιο της καλλιέργειας των πολυγραµµατισµών καλύπτεται σε ένα βαθµό από τον σχετικό πίνακα που αφορά τη διαχείριση της πληροφορίας. Έτσι, ως στόχος για τον µαθητή της Ε και Στ τάξης (ΔΕΠΠΣ, 2003: 40) τίθεται "να είναι σε θέση να εντοπίζει και να αξιολογεί τις πληροφορίες που χρειάζεται, χρησιµοποιώντας διάφορες πηγές 13

21 πληροφόρησης, γλωσσικές και µη", αλλά και "να αναλύει και να συνθέτει δεδοµένες πληροφορίες". Κοινή συνισταµένη των δυο προγραµµάτων είναι και η προσέγγιση διαφορετικών στρατηγικών επεξεργασίας των κειµένων µέσα από την ανάπτυξη γλωσσικών και κυρίως συγκεκριµένων µεταγλωσσικών δεξιοτήτων. Έτσι, ενδεικτικά υπογραµµίζεται η αναγκαιότητα καλλιέργειας διαφορετικών αναγνωστικών στρατηγικών ανάλογα µε το αν το κείµενο είναι συνεχές ή µη συνεχές (χάρτης, γράφηµα, σχεδιάγραµµα κτλ.) ή υπερκείµενο (Π.Σ., 2011: και για τις δυο τάξεις αντίστοιχα), ενώ προτείνεται στον µαθητή να "χρησιµοποιεί την αναγνωστική του δεξιότητα ως γενική δεξιότητα µάθησης, αξιοποιώντας την στα άλλα µαθήµατα και στις προσωπικές του ανάγκες γραπτής επικοινωνίας" (ΔΕΠΠΣ, 2003: 24-5). Εν τούτοις, διαφοροποιήσεις παρουσιάζονται στη συχνότητα εµφάνισης των εκφορών και στη γενικότερη φιλοσοφία που διέπει την ανάπτυξη των επιλεγµένων στρατηγικών, καθώς στο ΠΣ του νέου σχολείου ευνοείται σε µεγαλύτερο βαθµό η ανάληψη πρωτοβουλιών συλλογικής δράσης και ενισχύεται, στο πλαίσιο της κριτικής διαπραγµάτευσης, ο ουσιαστικός διάλογος τόσο µεταξύ των µελών της εκπαιδευτικής κοινότητας όσο και µε τα ίδια τα κείµενα. 3. Συζήτηση Η κριτική προσέγγιση των δυο Προγραµµάτων Σπουδών για τη γλωσσική διδασκαλία, αρχικά, αναδεικνύει τον συµπληρωµατικό τους χαρακτήρα, υπογραµµίζοντας παράλληλα την έντονη επίδραση των κοινωνικών και πολιτισµικών εξελίξεων στη διαµόρφωση µιας νέας αντίληψης για τη γλώσσα και την εκπαιδευτική πραγµατικότητα. Η παρουσία νέων µορφών εικονιστικής αναπαράστασης που συνδυάζουν συχνά εικόνα και ήχο (Kress, 2000, Χοντολίδου, 1999), καθώς και η εµφάνιση συναφών επικοινωνιακών τακτικών διαµορφώνουν νέες πρακτικές κοινωνικής έκφρασης και συντελούν στον επαναπροσδιορισµό της έννοιας του κειµένου ως αντικειµένου διδασκαλίας. Η τριβή των διδασκοµένων µε κείµενα και είδη λόγου που προέρχονται πλέον από ένα ευρύ φάσµα µέσων και από ένα ευρύ φάσµα πολιτισµικών πηγών (Kalantzis et al, 2001) δεν µπορεί να περιοριστεί στη µελέτη των βασικών δοµικών ή άλλων χαρακτηριστικών τους. Αυτό που οι σύγχρονες απαιτήσεις 14

22 επιτάσσουν είναι η αντιµετώπιση του κειµένου ως πολιτισµικού προϊόντος που παράγεται και γίνεται κατανοητό µέσα από την κριτική διερεύνηση των κοινωνικών συµφραζοµένων παραγωγής και πρόσληψής του. Διαφάνηκε µε σαφήνεια πως το Π.Σ. του νέου σχολείου, αξιοποιώντας το πλαίσιο αρχών της κειµενοκεντρικής / επικοινωνιακής προσέγγισης (Κωστούλη 2001, Χαραλαµπόπουλος 2000) και την προϋπάρχουσα εµπειρία της εφαρµογής τους, εστιάζει περισσότερο από το προγενέστερο στην αναγκαιότητα κριτικής διαπραγµάτευσης µέσα από δηµοκρατικές διαδικασίες ισότιµης συνεργασίας. Επιδίωξη, έτσι, δεν αποτελεί µόνον η αποτελεσµατική χρήση της γλώσσας σε διαφορετικά καταστασιακά περιβάλλοντα αλλά και η απόκτηση µιας κριτικής γλωσσικής επίγνωσης (Fairclough, 1992: 2) που θα επιτρέψει στους µαθητές και τις µαθήτριες να κατανοήσουν ουσιαστικά την κοινωνική διάσταση του λόγου και να χρησιµοποιούν τον λόγο µε στόχο τη χειραφέτηση (Clark et al, 1997) και την απελευθέρωσή τους από κυρίαρχες αντιλήψεις. Επιθυµητός στόχος είναι οι µαθητές και οι µαθήτριες, σε συνεργασία µε τον εκπαιδευτικό-συντονιστή, να συνδιαµορφωθούν µέσα από διαλογικές διαδικασίες σε κριτικά υποκείµενα, σε άτοµα που µπορούν να διαπραγµατεύονται κριτικά τον κόσµο τους και να διεκδικούν τα δικαιώµατά τους ως µελλοντικοί ενεργοί πολίτες. Παράλληλα, η υιοθέτηση των αρχών του κριτικού γραµµατισµού, που διέπει και τη φιλοσοφία του Αναλυτικού Προγράµµατος και τον σχεδιασµό των προτεινόµενων σε αυτό δραστηριοτήτων, µπορεί να επιφέρει σηµαντικές διαφοροποιήσεις στον υφιστάµενο τρόπο προσέγγισης των επιλεγµένων ειδών λόγου σε επίπεδο σχολικής τάξης, καθώς και η ίδια η τάξη οικοδοµείται βάσει αυτού του πλέγµατος αρχών σταδιακά (Kωστούλη, 2005) σε κοινότητα γραµµατισµού (literacy community), δηλαδή σε ένα σύνολο ατόµων που, µε σηµείο αναφοράς κείµενα που ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντά τους, επικοινωνούν µεταξύ τους υιοθετώντας διαφορετικές ανάλογα µε την περίπτωση κειµενικές πρακτικές και αποτελεσµατικές επικοινωνιακές στρατηγικές. Καταλήγοντας, το Π.Σ. του νέου σχολείου α) ευνοεί ένα θεµατοκεντρικό πλαίσιο διδασκαλίας, όπου αξιοποιούνται και ερµηνεύονται κριτικά ποικίλες πηγές και προωθείται η παραγωγή ποικίλων γραπτών, προφορικών, οπτικών και πολυτροπικών κειµένων για να εξυπηρετήσουν δεδοµένους σκοπούς και β) ενισχύει ένα µαθητοκεντρικό πλαίσιο το οποίο συµβάλλει στην ενεργό εµπλοκή των µαθητών/τριών 15

23 διαµορφώνοντας νέες καινοτόµες πρακτικές µε απώτερο στόχο, µέσα από την καλλιέργεια δηµιουργικών ικανοτήτων και κριτικών δεξιοτήτων, τη δηµιουργία κριτικά σκεπτόµενων και ενεργών πολιτών. Βιβλιογραφία Αρχάκης, Α Γλωσσική διδασκαλία και σύσταση των κειµένων. Αθήνα: Πατάκη Clark, R. & Ivanic, R The Politics of Writing. London: Routledge Fairclough, N Critical Language Awareness. London & New York: Longman. Freire, P Pedagogy of the oppressed. New York: Herder and Herder. Halliday, M.A.K., Mclntosh, A. & Strevens, P The Linguistic Sciences and Language Teaching. Λονδίνο: Longman. Hymes, D On communicative competence. Φιλαδέλφεια: University of Pennsylvania Press. Kalantzis, M. & Cope, B Πολυγραµµατισµοί. Στο Α.-Φ. Χριστίδης (Επιµ.) Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Kress, G Multimodality. In B. Cope and M. Kalantzis (Eds.) Multiliteracies. Literacy learning and the design of social futures. London and New York: Routledge, Κωστούλη, Τ Κειµενοκεντρική προσέγγιση και γλωσσικό µάθηµα. Στο A.-Φ. Χριστίδης (ed.) Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Κωστούλη Τ Από τα προγράµµατα γραµµατισµού στο γραµµατισµό της σχολικής τάξης: Στατικοί και δυναµικοί τρόποι θεώρησης του κριτικού γραµµατισµού. Στο Κουτσογιάννης, Χαραλαµπόπουλος, Λιόσης (επιµ). Μελέτες για την Ελληνική γλώσσα. Πρακτικά της 26ής ετήσιας συνάντησης του Τοµέα Γλωσσολογίας του Τµήµατος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη: Α.Π.Θ., Μήτσης, Ν Η διδασκαλία της γλώσσας υπό το πρίσµα της επικοινωνιακής προσέγγισης. Αθήνα: Gutenberg. Μητσικοπούλου, Β Γραµµατισµός. Στο A.-Φ. Χριστίδης (Εκδ) Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Χαραλαµπόπουλος, Α Επικοινωνιακή προσέγγιση στη διδασκαλία της Ελληνικής. Διαθέσιµο από το Κ.Ε.Γ. στην ηλεκτρονική διεύθυνση (27/12/13): Χαραλαµπόπουλος, Α. & Χατζησαββίδης, Σ Η διδασκαλία της Λειτουργικής χρήσης της γλώσσας: Θεωρία & Πρακτική εφαρµογή. Θεσσαλονίκη: Κώδικας. Χατζησαββίδης, Σ Γλωσσοδιδακτικά συνεχή και ασυνεχή της τελευταίας τριακονταετίας: από τον επικοινωνιοκεντρισµό στον κοινωνιοκεντρισµό. Στο Ντίνας, Κ., Χατζηπαναγιωτίδη, Α., Βακάλη, Α., Κωτόπουλος, Τ. & Στάµου, Α. (επιµ.) Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου µε διεθνή συµµετοχή Η Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας (ως πρώτης/µητρικής, δεύτερης/ξένης). Φλώρινα, 4-6/9/

24 Διαθέσιµο στην ηλ. διευθ. (27/12/13): < Χατζησαββίδης, Σ. & Αλεξίου, Μ "Μελέτη για τον σχεδιασµό, την ανάπτυξη και την εφαρµογή σεναρίων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της γλώσσας και λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση: στο πλαίσιο του τυπικού γραµµατισµού, για διαθεµατικές διδακτικές πρακτικές, για ηµιτυπικές και άτυπες σχολικές πρακτικές, µε διαδραστικούς πίνακες και φορητούς υπολογιστές". Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής γλώσσας, ΥΠΔΜΘ. Διαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση (27/12/13): Χοντολίδου, Ε "Εισαγωγή στην έννοια της Πολυτροπικότητας". Γλωσσικός Υπολογιστής (1) 1, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Πηγές / Εγχειρίδια Διαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών της Ελληνικής Γλώσσας για το Δηµοτικό Σχολείο Διαθέσιµο στην ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (27/12/2013): Πρόγραµµα Σπουδών για τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας και της λογοτεχνίας στο Δηµοτικό Σχολείο ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21 ου αιώνα) Νέο Πρόγραµµα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ηλ. διευθ. (27/12/2013): Γαβριηλίδου, Ζ., Σφυρόερα, Μ. & Μπεζέ, Λ Γλώσσα Β Δηµοτικού. Ταξίδι στον κόσµο της γλώσσας. Βιβλίο Δασκάλου. Αθήνα: ΟΕΔΒ. Ιορδανίδου Α., Αναστασοπούλου Α., Γαλανόπουλος Ι., Δρυς Ι.,. Κόττα Α. & Χαλικιάς, Π Γλώσσα Ε' Δηµοτικού. Βιβλίο Δασκάλου. Αθήνα: ΟΕΔΒ. 17

Κριτικοί γραμματισμοί (Κουτσογιάννης, 2013)

Κριτικοί γραμματισμοί (Κουτσογιάννης, 2013) «Μετα-επικοινωνιακή» εποχή με: α) εποικοδομιστικό προσανατολισμό στη μάθηση με έμφαση στις ατομικές ανάγκες και προτιμήσεις των μαθητών, τη διαφοροποιημένη διδασκαλία, τη διερεύνηση της μάθησης από τον

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών

Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Οι σύγχρονες τάσεις που κυριαρχούν στη διδακτική του γλωσσικού μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση.

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Γραμματισμός: έννοια-παιδαγωγικές συνέπειες Σήμερα, στην αναπτυγμένη τεχνολογικά

Διαβάστε περισσότερα

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών 3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών Παρουσίαση βασισμένη στο κείμενο: «Προδιαγραφές ψηφιακής διαμόρφωσης των

Διαβάστε περισσότερα

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Στόχοι της εισήγησης: Επισήμανση βασικών σημείων από τις οδηγίες

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Δρ Ειρήνη Ροδοσθένους, Λειτουργός Π.Ι. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Επικοινωνιακή διδασκαλία της γλώσσας: η ίδια η γλώσσα συνιστά και ορίζεται ως κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα Εργασίας Ελληνικών (Δημοτική Εκπαίδευση)

Γνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα Εργασίας Ελληνικών (Δημοτική Εκπαίδευση) Διήμερο Εκπαιδευτικού Δημοτικής Εκπαίδευσης 2018-2019: Η Θέση και η Διδασκαλία της Δομής στο Μάθημα των Ελληνικών στο Δημοτικό Σχολείο (Γ μέχρι Στ τάξεις) Γνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) Ενότητα #4: Λειτουργικός και Κριτικός Γραμματισμός Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ) ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ) ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ) ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά 15-9-2016 Πώς δουλέψαμε στο γλωσσικό μάθημα; Προγράμματα Σπουδών. Στοχοκεντρικός

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες)

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) 1.α 3 ώρες Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων Επισκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλώσσα στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλώσσα στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλώσσα στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση Μαρία Παπαδοπούλου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Π.Τ.Π.Ε., Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας mariapap@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα

Διαβάστε περισσότερα

Ηφιλοσοφίατων ΕΠΠΣκαιτωνΑΠΣ. Γιώργος Αλβανόπουλος Σχολικός Σύµβουλος Ειδικής Αγωγής http://amaked-thrak.pde.sch.gr/symdim-kav4/ ΑλβανόπουλοςΓ. Σχ. Σύµβουλος 1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εποχή µας χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο για τις ανάγκες της Πράξης «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή». Α. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής»

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Ειδίκευση B «Γραμματισμός, αφήγηση και διδασκαλία της Ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης/ξένης» Στην ειδίκευση αυτή προσφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Μαρία ημάση Μακρίνα Ζαφείρη Γρηγορία-Καρολίνα Κωνσταντινίδου Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Πλυτροπικότητα: η έννοια Ως πολυτροπικότητα, multimodality, ορίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ) ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΕΑΣ ΥΛΗΣ

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ) ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΕΑΣ ΥΛΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ) ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΕΑΣ ΥΛΗΣ Κωνσταντίνα Κολλιοπούλου Σχ. Σύμβουλος 43 ης Περιφέρειας ΔΕ Αττικής 22-9- 2016 Ομάδα Εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ Οι Δ/τές ως προωθητές αλλαγών με κέντρο τη μάθηση Χαράσσουν τις κατευθύνσεις Σχεδιάσουν την εφαρμογή στη σχολική πραγματικότητα Αναπτύσσουν

Διαβάστε περισσότερα

Δήµου Δράµας Παιδαγωγικό Τµήµα Νηπιαγωγών Τµήµα Επιστηµών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Τµήµα Δηµοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστηµίου Frederick

Δήµου Δράµας Παιδαγωγικό Τµήµα Νηπιαγωγών Τµήµα Επιστηµών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Τµήµα Δηµοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστηµίου Frederick Το Συνέδριο τελεί υπό την αιγίδα και την οικονοµική στήριξη του Δήµου Δράµας (Δηµοτική Επιχείρηση Κοινωνικής Πολιτιστικής και Τουριστικής Ανάπτυξης) και διοργανώνεται από το Παιδαγωγικό Τµήµα Νηπιαγωγών

Διαβάστε περισσότερα

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Δρ Δημήτριος Γκότζος Τι είναι το αναλυτικό πρόγραμμα Διαδικασία σύνταξης Αποτέλεσμα διαδικασίας Γραπτή διατύπωση των χαρακτηριστικών μιας διδακτικής πρότασης Στάδια εφαρμογής αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια Εκθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο για τις ανάγκες της Πράξης «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή». Α. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( )

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( ) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Μάιος 2014 Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ (2013-2014) Κεντρική Επιμόρφωση για Διευθυντές/ντριες & Εκπαιδευτικούς

Διαβάστε περισσότερα

α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των

α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των ΔΕΠΠΣ ΑΠΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των ενδιαφερόντων του, γ. η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών και δυνατοτήτων μάθησης

Διαβάστε περισσότερα

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5 Διάγραμμα Μαθήματος Κωδικός Μαθήματος Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες ECTS EDUC-545DL Διδακτική της Νεοελληνικής Γλώσσας 9 και των Κειμένων Προαπαιτούμενα Τμήμα Εξάμηνο Κανένα Παιδαγωγικών Σπουδών

Διαβάστε περισσότερα

Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων

Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Οριζόντια αντιστοίχιση Στόχων Μεθόδων Δραστηριοτήτων - Εποπτικού Υλικού - Αξιολόγησης Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΟΠΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Αναγκαιότητα - Χρησιμότητα

Αναγκαιότητα - Χρησιμότητα Διδακτικά Σενάρια Σενάρια Ως διδακτικό σενάριο θεωρείται η περιγραφή μιας διδασκαλίας- παρέμβασης με εστιασμένο γνωστικό αντικείμενο, συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς στόχους, διδακτικές αρχές και πρακτικές.

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Εκπαιδευτικό υλικό για τη γλώσσα στην προσχολική εκπαίδευση

Τίτλος Μαθήματος: Εκπαιδευτικό υλικό για τη γλώσσα στην προσχολική εκπαίδευση Τίτλος Μαθήματος: Εκπαιδευτικό υλικό για τη γλώσσα στην προσχολική εκπαίδευση Κωδικός Μαθήματος: ΙΠ041 Διδάσκουσα: Μαρία Παπαδοπούλου, mariapap@uth.gr Είδος Μαθήματος: Επιλογής Εξάμηνο: 6 ο & 7 ο Μονάδες

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες

3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες 1 η ανακοίνωση 3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες «Εκπαιδευτικό υλικό Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών: διαφορετικές χρήσεις,

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Αξιοποίηση Λογισμικού Γενικής Χρήσης

Εκπαιδευτική Αξιοποίηση Λογισμικού Γενικής Χρήσης Εκπαιδευτική Αξιοποίηση Λογισμικού Γενικής Χρήσης Δρ. Χαράλαμπος Μουζάκης Διδάσκων Π.Δ.407/80 Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Στόχοι ενότητας Το λογισμικό

Διαβάστε περισσότερα

Δ.Ε.Π.Π.Σ. Α.Π.Σ. & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Δ.Ε.Π.Π.Σ. Α.Π.Σ. & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Δρ Δημήτριος Γκότζος Δ.Ε.Π.Π.Σ. Α.Π.Σ. & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Δρ Δημήτριος Γκότζος Γενικές αρχές της εκπαίδευσης Παροχή γενικής παιδείας Καλλιέργεια δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των ενδιαφερόντων του Η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών

Διαβάστε περισσότερα

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές»

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» «Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» (Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Έκφραση) εισηγητής: Μένης Θεοδωρίδης Αγαπητοί φίλοι, Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους διοργανωτές για την

Διαβάστε περισσότερα

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού.

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. ημήτρης Γουλής Ο παραδοσιακός όρος αλφαβητισμός αντικαταστάθηκε από τον πολυδύναμο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ»

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΙΣΗΓΗΣΗ: «Πρακτικές αξιολόγησης κατά τη διδασκαλία των Μαθηματικών» Γιάννης Χριστάκης Σχολικός Σύμβουλος 3ης Περιφέρειας

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη Αθήνα, 14-15 Μαΐου 2010 ηρητήριο _2010 1 Τα πολυτροπικά κείμενα ως εργαλείο προώθησης της

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών MA in Education (Education Sciences) ΑΣΠΑΙΤΕ-Roehampton ΠΜΣ MA in Education (Education Sciences) Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Εκπαίδευση (Επιστήμες της Αγωγής),

Διαβάστε περισσότερα

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ;

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; Eρωτήματα ποιες επιλογές γίνονται τελικά; ποιες προκρίνονται από το Π.Σ.; ποιες προβάλλονται από το εγχειρίδιο; ποιες υποδεικνύονται από το ίδιο το αντικείμενο; με

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ............................... 15 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ................................... 17 ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Τίτλος μαθήματος ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιλογής / Ενότητα Τεχνών (ΤΕ) ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΕΙΡΗΝΗ ΝΑΚΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΚΤ1121 ΜΟΝΑΔΕΣ ECTS:

Διαβάστε περισσότερα

08/07/2015. Ονοματεπώνυμο: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ. Ιδιότητα: ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β ΙΕΠ. (Υπογραφή)

08/07/2015. Ονοματεπώνυμο: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ. Ιδιότητα: ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β ΙΕΠ. (Υπογραφή) Πράξη: «Ανάπτυξη μεθοδολογίας και ψηφιακών διδακτικών σεναρίων για τα γνωστικά αντικείμενα της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης» Άξονες Προτεραιότητας 1-2-3 Οριζόντια

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΟΙΚΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΕΠΣ) Μαρία Παντελή-Παπαλούκα Επιθεωρήτρια σχολείων Προϊστάμενη Κυπριακής Εκπαιδευτικής Αποστολής Σύμβουλος Εκπαίδευσης Κυπριακής Υπάτης Αρμοστείας

Διαβάστε περισσότερα

Διαδραστικός πίνακας και φιλολογικά μαθήματα. Επιμέλεια: Νότα Σεφερλή

Διαδραστικός πίνακας και φιλολογικά μαθήματα. Επιμέλεια: Νότα Σεφερλή Διαδραστικός πίνακας και φιλολογικά μαθήματα Επιμέλεια: Νότα Σεφερλή Περί τίνος πρόκειται Υβριδική συσκευή που συνδυάζει κλασικά χαρακτηριστικά πίνακα τάξης με χαρακτηριστικά των ΤΠΕ Μπορεί να δείξει ό,τι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 805ΕΔΥΚ ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 8 ο ΤΙΤΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πειραματικό εργαστήρι στη βιωματική μάθηση και στη σχολική θρησκευτική αγωγή

Πειραματικό εργαστήρι στη βιωματική μάθηση και στη σχολική θρησκευτική αγωγή Πειραματικό εργαστήρι στη βιωματική μάθηση και στη σχολική θρησκευτική αγωγή Εργαστήριο Ιστορίας και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Αιγαίου Διδάσκουν: Πολύκαρπος Καραμούζης, (Πανεπιστήμιο Αιγαίου)

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΠΠΣ ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών ΔΕΠΠΣ Φ.Ε.Κ., 303/13-03-03, τεύχος Β Φ.Ε.Κ., 304/13-03-03, τεύχος Β Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην σύνταξη των ΔΕΠΠΣ Γενικότερες ανάγκες

Διαβάστε περισσότερα

Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής

Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής Φ.Ε.Κ. τεύχος Β αρ. φύλλου 303/13-03-2003, Παράρτημα Α, Μάιος 2003 Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής Βασικός σκοπός της αξιολόγησης του μαθητή

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές και πρακτικές. Δρ Χρυσάνθη Κουμπάρου Σχολική Σύμβουλος Πρόεδρος ΠΑΝ.Σ.ΜΕ.ΚΑ.Δ.Ε.

Αρχές και πρακτικές. Δρ Χρυσάνθη Κουμπάρου Σχολική Σύμβουλος Πρόεδρος ΠΑΝ.Σ.ΜΕ.ΚΑ.Δ.Ε. Αρχές και πρακτικές Δρ Χρυσάνθη Κουμπάρου Σχολική Σύμβουλος Πρόεδρος ΠΑΝ.Σ.ΜΕ.ΚΑ.Δ.Ε. «Βίωμα» Η έννοια του βιώματος συνδέεται με το συγκινησιακό φαινόμενο. Βίωμα είναι η προσωπική εμπειρία που συγκινεί

Διαβάστε περισσότερα

Πράξη «Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας-Άξονας Προτεραιότητας 2», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»

Πράξη «Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας-Άξονας Προτεραιότητας 2», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» 4.1 Τίτλος 4ης Επιμέρους Δράσης: Αξιοποίηση του Stop Motion Animation (χειροποίητη κινούμενη εικόνα ) στην αναπαράσταση ιστορικών γεγονότων ΤΑΞΗ ΣΥΝΟΛΟ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΑΞΗΣ : : Δ 39 ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας

Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας Όλγα Μούσιου-Μυλωνά Σχολική Σύμβουλος Π.Ε. Στόχος του μαθήματος «Διδασκαλία της Νεοελληνικής γλώσσας» είναι να προσφέρει στους φοιτητές και τις φοιτήτριες τις βασικές

Διαβάστε περισσότερα

ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ

ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ Μαρία Θ. Παπαδοπούλου, PhD Σχολική Σύμβουλος 6ης Περιφέρειας Π.Ε. ν. Λάρισας Ελασσόνα, 19 Νοεμβρίου 2012 Επιμέρους τομείς στο γλωσσικό μάθημα 1. Προφορικός Λόγος

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης Βενετία Μπαλτά Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Στόχοι της εισήγησης:

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής.

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής. Αναπτύσσοντας, κινητοποιώντας και βελτιώνοντας δεξιότητες: η εφαρμογή μαθησιακού προγράμματος σε ομάδα τμήματος του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείου Αττικής. Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ Β, ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ -----

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Πληροφορικής

Διδακτική της Πληροφορικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Η Πληροφορική στην Ελληνική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Γυμνάσιο Σταύρος Δημητριάδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Κομβικών Δεξιοτήτων. Αξιολόγηση. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού #ATS2020

Κομβικών Δεξιοτήτων. Αξιολόγηση. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού #ATS2020 Αξιολόγηση Κομβικών Δεξιοτήτων Ενίσχυση των κομβικών δεξιοτήτων των μαθητών/μαθητριών, μέσα από καινοτόμες προσεγγίσεις στη διδασκαλία, τη μάθηση και την αξιολόγηση Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Υπουργείου

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής

Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Σε ισχύ το ΑΠΣ του 1990 (ΥΠΕΠΘ Δ/νση Φυσικής Αγωγής, Αθήνα 1990) Οι μαθητές επιλέγουν ένα άθλημα ή μια κινητική δραστηριότητα της αρεσκείας τους,

Διαβάστε περισσότερα

Άξονες περιγραφής σεναρίου για το ανοικτό θέμα του κλάδου ΠΕ02

Άξονες περιγραφής σεναρίου για το ανοικτό θέμα του κλάδου ΠΕ02 Άξονες περιγραφής σεναρίου για το ανοικτό θέμα του κλάδου ΠΕ02 Ι. Εισαγωγή Το σενάριο είναι κατά βάση ένα σχέδιο μαθήματος, αυτό που πάντα έχει στο μυαλό του ο εκπαιδευτικός πριν μπει στην τάξη να διδάξει.

Διαβάστε περισσότερα

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας 1. Εισαγωγή Σχολιασµός των εργασιών της 16 ης παράλληλης συνεδρίας µε θέµα «Σχεδίαση Περιβαλλόντων για ιδασκαλία Προγραµµατισµού» που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του 4 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «ιδακτική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΟΠΟΙ 1. Ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων και ικανοποιητική εκτέλεση ορισμένων από αυτές Απόκτηση γνώσεων από την αθλητική επιστήμη (πώς ώ και γιατί) κα

ΣΚΟΠΟΙ 1. Ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων και ικανοποιητική εκτέλεση ορισμένων από αυτές Απόκτηση γνώσεων από την αθλητική επιστήμη (πώς ώ και γιατί) κα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΜΑΧΙΜΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Σκοποί Στόχοι Επιδιώξεις- Θεματικές Ενότητες ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ: Πέτρος Πατσιάς Στέλιος Αδάμου ΣΚΟΠΟΙ 1. Ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων και ικανοποιητική

Διαβάστε περισσότερα

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 22.5.2018 COM(2018) 272 final/2 ANNEX CORRIGENDUM This document corrects the document COM(2018) 272 final. Concerns correction of date for all linguistic versions. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη

Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins Α.Χατζηδάκη Cummins (1981, 1983, 1984) Για να μπορέσει ο/η εκπαιδευτικός να διαμορφώσει τη διδασκαλία του αποτελεσματικά, θα πρέπει να γνωρίζει ποιες γνωστικές και γλωσσικές

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασία μετασχηματισμού του Προγράμματος Σπουδών σε μιντιακές δράσεις. Λοΐζος Σοφός

Διαδικασία μετασχηματισμού του Προγράμματος Σπουδών σε μιντιακές δράσεις. Λοΐζος Σοφός Διαδικασία μετασχηματισμού του Προγράμματος Σπουδών σε μιντιακές δράσεις Λοΐζος Σοφός Οι 5 φάσεις του διδακτικού μετασχηματισμού 1. Εμπειρική σύλληψη ενός σεναρίου μιντιακής δράσης και χαρτογράφηση της

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 2: Σκοποί της διδασκαλίας της λογοτεχνίας ll Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ Δ/ΛΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. Μανώλης Πατσαδάκης

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ Δ/ΛΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. Μανώλης Πατσαδάκης ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ Δ/ΛΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Μανώλης Πατσαδάκης Γιατί Αξιολόγηση των Μαθητών; ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Υποστηρίζει την επίτευξη των γενικών εκπ/κών στόχων της

Διαβάστε περισσότερα

O φάκελος μαθητή/-τριας

O φάκελος μαθητή/-τριας O φάκελος μαθητή/-τριας Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι διαφάνειες 1-14 και 18-20 αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Ι.Ε.Π. (2017). Οδηγός Εκπαιδευτικού για την Περιγραφική Αξιολόγηση στο Δημοτικό http://iep.edu.gr/images/iep/epistimoniki_ypiresia/epist_monades/a_kyklos/evaluation/2017/2a_perigrafiki_dhmotiko.pdf

Διαβάστε περισσότερα

Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο. Καθηγητής Τ. Α. Μικρόπουλος

Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο. Καθηγητής Τ. Α. Μικρόπουλος Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο Καθηγητής Τ. Α. Μικρόπουλος Τεχνολογίες Πληροφορίας & Επικοινωνιών ΟιΤΠΕχαρακτηρίζουνόλαταμέσαπουείναιφορείς άυλων μηνυμάτων (χαρακτήρες, εικόνες, ήχοι). Η αξιοποίησή

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Έκθεσης Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου

Σχέδιο Έκθεσης Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου Σχέδιο Έκθεσης Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου Έκθεση Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου Ταυτότητα του σχολείου Καταγράφονται στοιχεία της ταυτότητας της Σχολικής Μονάδας. Α. Διαδικασίες

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Τι είδους δραστηριότητα είναι ο γραμματισμός; Πότε, πώς και γιατί εμπλέκονται οι άνθρωποι σε δραστηριότητες εγγραμματισμού; Σε ποιες περιστάσεις και με ποιο σκοπό; Καθημερινές

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός

Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός Αφροδίτη Οικονόμου Νηπιαγωγός afoikon@uth.gr Μαρία Παπαδοπούλου Αν. Καθηγήτρια, Π.Τ.Π.Ε., Π.Θ. mariapap@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργατικές Τεχνικές

Συνεργατικές Τεχνικές Καταιγισμός ιδεών, Παιχνίδι ρόλων, Ομάδες Εργασίας, Συζήτηση με διάταξη δύο κύκλων, Δομημένη Συζήτηση - Debate Μέθοδος σχεδίων εργασίας ΚΕΣΥΠ ΚΙΛΚΙΣ Καταιγισμός ιδεών Είναι η εξέταση ενός ζητήματος μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά 15-9-2016 Βασικές αρχές Oδηγιών Τι διδάσκουμε; Πώς διδάσκουμε; Τι θέλουμε να πετύχουμε;

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση

Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση Επιμορφωτικό Σεμινάριο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου 21-22/3/2014, Λευκωσία 16-17/5/2014, Λεμεσός Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη Ομότιμη Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο Μαρία Παπαδοπούλου ΠΩΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Η διδακτέα ύλη αντιμετωπίζεται με «ακαδημαϊκό» τρόπο. Θεωρητική προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση προλογοσ Το βιβλίο αυτό αποτελεί καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τη θεωρητική μελέτη και την πρακτική εφαρμογή του παραδοσιακού χορού και γράφτηκε με την προσδοκία να καλύψει ένα κενό όσον αφορά το αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 1 Η αξιολόγηση (µπορεί να) αναφέρεται στον εκπαιδευτικό, στο µαθητή, στο Αναλυτικό Πρόγραµµα, στα διδακτικά υλικά στη σχολική µονάδα ή (και) στο θεσµό

Διαβάστε περισσότερα

Από τη σχολική συμβατική τάξη στο νέο υβριδικό μαθησιακό περιβάλλον: εκπαίδευση από απόσταση για συνεργασία και μάθηση

Από τη σχολική συμβατική τάξη στο νέο υβριδικό μαθησιακό περιβάλλον: εκπαίδευση από απόσταση για συνεργασία και μάθηση Από τη σχολική συμβατική τάξη στο νέο υβριδικό μαθησιακό περιβάλλον: εκπαίδευση από απόσταση για συνεργασία και μάθηση Δρ Κώστας Χαμπιαούρης Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης Συντονιστής Άξονα Αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Δημοτικού Oδηγίες αξιοποίησης των σχολικών εγχειριδίων Σχολική χρονιά: 2011-2012 ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο (2003).

Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο (2003). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο (2003). Δ.Ε.Π.Π.Σ. : Οργανωμένο σύστημα εργασίας, το οποίο σκιαγραφεί τι πρέπει να μάθουν τα παιδιά, τις διαδικασίες με τις οποίες επιτυγχάνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι Τοκμακίδου Ελπίδα ΠΣ Δημοτικού Κοινωνική διαμεσολάβηση Βιωματική μάθηση Οικοδόμηση της γνώσης «η δημιουργία νοήματος έχει αποδεσμευτεί από την αποκλειστική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Να διατηρηθεί μέχρι... Βαθμός Ασφαλείας...

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗ. Ετήσιο Πρόγραμμα. Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗ. Ετήσιο Πρόγραμμα. Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗ Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. Α. Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Θεολόγος Καθηγητής στο Πειραματικό ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας

Διαβάστε περισσότερα

Σχολικός εγγραμματισμός στις Φυσικές Επιστήμες

Σχολικός εγγραμματισμός στις Φυσικές Επιστήμες Σχολικός εγγραμματισμός στις Φυσικές Επιστήμες Εισηγητές: Απόστολος Κ. Σωτηρίου Γεώργιος Β. Παπαβασιλείου 20ο Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων 17&18 Μαρτίου 2009 Αλφαβητισμός Γραμματισμός Literacy Εγγραμματισμός

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση

Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση Επαρχιακά Συνέδρια Δ/ντών-ντριών & Δ/νόντων-νουσών Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Νοέμβριος 2013 Ειρήνη Χατζηλουκά-Μαυρή, ΕΔΕ Διδασκαλία της Νέας

Διαβάστε περισσότερα

Π ρ ο α ι ρ ε τ ι κό σ ε μ ι ν ά ρ ι ο ε π ι μ ό ρ φ ω σ η ς. Νοέμβριος 2015 {επιμ. παρουσίασης: Μαρία Παπαλεοντίου, Φιλόλογος }

Π ρ ο α ι ρ ε τ ι κό σ ε μ ι ν ά ρ ι ο ε π ι μ ό ρ φ ω σ η ς. Νοέμβριος 2015 {επιμ. παρουσίασης: Μαρία Παπαλεοντίου, Φιλόλογος } Π ρ ο α ι ρ ε τ ι κό σ ε μ ι ν ά ρ ι ο ε π ι μ ό ρ φ ω σ η ς Νοέμβριος 2015 {επιμ. παρουσίασης: Μαρία Παπαλεοντίου, Φιλόλογος } Είδη αξιολόγησης: αρχική-διαγνωστική, συντρέχουσαδιαμορφωτική, τελική Μορφές

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα: Σύγχρονο εξ αποστάσεως επιμορφωτικό πρόγραμμα Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας

Τμήμα: Σύγχρονο εξ αποστάσεως επιμορφωτικό πρόγραμμα Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Τμήμα: Σύγχρονο εξ αποστάσεως επιμορφωτικό πρόγραμμα Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: 2231081842 Τρόπος υλοποίησης: Σύγχρονα Υπεύθυνος:

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός Επιμόρφωσης για τη Φυσική Αγωγή: Επιμόρφωση Νηπιαγωγών & Εκπαιδευτικών ΠΕ11 Α & Β φάση

Οδηγός Επιμόρφωσης για τη Φυσική Αγωγή: Επιμόρφωση Νηπιαγωγών & Εκπαιδευτικών ΠΕ11 Α & Β φάση 2011 2012 Οδηγός Επιμόρφωσης για τη Φυσική Αγωγή: Επιμόρφωση Νηπιαγωγών & Εκπαιδευτικών ΠΕ11 Α & Β φάση Επιστημονικό Πεδίο: Σχολική & Κοινωνική Ζωή Ανδρέας Γ. Αυγερινός Συντονιστής για τη Φυσική Αγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Αυθεντικό πλαίσιο μάθησης και διδασκαλίας για ένα σχολείο που μαθαίνει. Κατερίνα Κασιμάτη Επικ. Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος ΑΣΠΑΙΤΕ

Αυθεντικό πλαίσιο μάθησης και διδασκαλίας για ένα σχολείο που μαθαίνει. Κατερίνα Κασιμάτη Επικ. Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος ΑΣΠΑΙΤΕ Αυθεντικό πλαίσιο μάθησης και διδασκαλίας για ένα σχολείο που μαθαίνει Κατερίνα Κασιμάτη Επικ. Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος ΑΣΠΑΙΤΕ Ορισμός αυθεντικής μάθησης Αυθεντική μάθηση είναι η μάθηση που έχει

Διαβάστε περισσότερα

Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα.. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου

Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα.. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου Αρχικές αναζητήσεις στη γλωσσική διδασκαλία Σύνδεση της ανάγνωσης με θρησκευτικά

Διαβάστε περισσότερα

Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού Ι (ΚΑ) Έρευνα Δράσης Βελτίωση Ορθογραφίας Μαθητών

Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού Ι (ΚΑ) Έρευνα Δράσης Βελτίωση Ορθογραφίας Μαθητών Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού Ι (ΚΑ) 2015-2016 Έρευνα Δράσης Βελτίωση Ορθογραφίας Μαθητών Προφίλ σχολείου λειτούργησε το 1967-68, και μετακόμισε σε καινούριο κτήριο το 2014-2015 (ΚΑ) 129 μαθητές 10 εκπαιδευτικοί

Διαβάστε περισσότερα