Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Ζητήματα της διεθνούς οικονομίας Γιάννης Μηλιός

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Ζητήματα της διεθνούς οικονομίας Γιάννης Μηλιός"

Transcript

1 1 του Γιάννη Μηλιού 1. Άμεσες ξένες επενδύσεις Ο όρος άμεσες ξένες επενδύσεις περιγράφει τις εξαγωγές επιχειρηματικών μηδανειακών κεφαλαίων από μια χώρα σε μια άλλη. Περιλαμβάνει επομένως τις εξαγωγές κεφαλαίου για την ίδρυση θυγατρικών επιχειρήσεων ή κοινών (joint venture) επιχειρήσεων, για εξαγορές και συγχωνεύσεις επιχειρήσεων κ.ο.κ. και συνδέεται με τη δημιουργία των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Για να χαρακτηριστεί μια επένδυση στο εξωτερικό ως άμεση επένδυση απαιτείται συνήθως να (έχει) περιέλθει στην επιχείρηση που εξάγει τα κεφάλαια τουλάχιστον το 10% των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης που γίνεται αποδέκτης της επένδυσης (και μάλιστα για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του έτους). Πέραν αυτού, οι διεθνείς στατιστικές καταχωρούν στις άμεσες επενδύσεις και τα δάνεια ανάμεσα στη μητρική εταιρία και τις θυγατρικές της. Οι άμεσες επενδύσεις αποτελούν μια από τις βασικές συνιστώσες στο ισοζύγιο κίνησης κεφαλαίων κάθε χώρας και συνεπώς από το ύψος τους επηρεάζεται το Ισοζύγιο Πληρωμών. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις απέκτησαν έναν σημαντικό ρόλο στη διεθνή οικονομία κατά τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, γεγονός που οδήγησε στο να θεωρηθούν ως χαρακτηριστικό ενός νέου σταδίου του καπιταλισμού από τις κλασικές μαρξιστικές θεωρίες του ιμπεριαλισμού. Η αλματώδης αύξηση του όγκου των άμεσων ξένων επενδύσεων έλαβε πάντως χώρα μετά τον Β ' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η σημαντικότερη χώρα εξαγωγέας άμεσων επενδύσεων μετά τον Β ' Παγκόσμιο Πόλεμο και μέχρι τη δεκαετία του 1980 ήταν οι ΗΠΑ, που υποσκέλισαν στο ρόλο αυτό τη Βρετανία, την «παραδοσιακή» χώρα εξαγωγέα άμεσων επενδύσεων της προπολεμικής περιόδου. Με εξαίρεση τις δύο αυτές χώρες και την Ιαπωνία (η οποία είχε θεσπίσει νομικούς περιορισμούς στις εισροές άμεσων επενδύσεων από το εξωτερικό), όλες οι άλλες σημαντικές κεφαλαιοεξαγωγικές χώρες (Γερμανία, Ολλανδία, Γαλλία, Καναδάς) ήσαν, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970, καθαροί εισαγωγείς άμεσων επενδύσεων, καθώς οι εκροές άμεσων επενδύσεων από αυτές υστερούσαν σε αξία ως προς τις εισροές σε αυτές άμεσων επενδύσεων από το εξωτερικό. Οι βιομηχανικές χώρες (ΟΟΣΑ) συγκεντρώνουν σήμερα περισσότερο από το 95% των εκροών άμεσων επενδύσεων και περίπου 80% των εισροών άμεσων επενδύσεων. Οι αθροιστικές εκροές άμεσων επενδύσεων από τις χώρεςμέλη του ΟΟΣΑ αυξήθηκαν από 70,6 τρις US$ τη δεκαετία (μερίδια: ΗΠΑ 66,3%, Ιαπωνία 2%) σε 302,3 τρις USS τη δεκαετία (μερίδια: ΗΠΑ 44,4%, Ιαπωνία 6%) και σε 1003,1 τρις US$ τη δεκαετία (μερίδια: ΗΠΑ 17,3%, Ιαπωνία 18,5%). Οι αθροιστικές εισροές άμεσων επενδύσεων στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ αυξήθηκαν από 42,1 τρις US$ τη δεκαετία (μερίδια: ΗΠΑ 14,9%, Γερμανία 15,0%, ΗΒ 10,2%) σε 188,2 τρις US$ τη δεκαετία (μερίδια: ΗΠΑ 30,4%, Γερμανία 7,4%, ΗΒ 21,6%) και σε 792,6 τρις US$ τη δεκαετία (μερίδια: ΗΠΑ 46,2%, Γερμανία 2,2%, ΗΒ 16,5%). Οι ροές άμεσων επενδύσεων αυξάνουν στη διάρκεια των ανοδικών φάσεων του οικονομικού κύκλου (π.χ. 1983'90) και μειώνονται στη διάρκεια των υφέσεων (π.χ ). Τα στοιχεία πάντως που πιο πάνω παραθέσαμε αποκαλύπτουν την αυξανόμενη σημασία των άμεσων ξένων επενδύσεων στη διεθνή οικονομία και στις διαδικασίες διεθνούς ολοκλήρωσης. Αποκαλύπτουν επίσης τις ανακατατάξεις που συντελούνται, στο πλαίσιο αυτών των διαδικασιών, ανάμεσα στις κύριες βιομηχανικές χώρες, καθώς η εικόνα των διεθνών άμεσων επενδύσεων μετασχηματίστηκε από αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί «αμερικανική κυριαρχία» στις «σταυροειδείς επενδύσεις» μεταξύ των σημαντικότερων καπιταλιστικών χωρών. (OECD 1992, 1993a, 1993b). Ο λόγος εισροές εκροές άμεσων επενδύσεων για το σύνολο των χωρών μελών του ΟΟΣΑ αυξήθηκε από 59,6% κατά το διάστημα σε 62,3% το και σε 79% το Τα στοιχεία αυτά αποκαλύπτουν τον περιορισμένο και μειούμενο ρόλο που παίζουν οι αναπτυσσόμενες (μη μέλη του ΟΟΣΑ) χώρες στις διεθνείς ροές άμεσων επενδύσεων. Επιπλέον, μόνο 12% των χωρών που δεν ανήκουν στον ΟΟΣΑ συγκεντρώνουν περισσότερο από το 85% των άμεσων διεθνών επενδύσεων που κατευθύνονται σ' αυτές τις εκτός ΟΟΣΑ Σελίδα 1 / 7

2 περιοχές του πλανήτη. Οι περισσότερες από τις χώρες αυτές ανήκουν στην κατηγορία των νέων βιομηχανικών χωρών. Εντούτοις, η μέση ετήσια εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες αυξήθηκε από 3,7 δις US$ το σε 11,2 δις US$ το , 13,3 δις US$ το και 34,2 δις US$ το Η ταχύτατη αυτή αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων κατά την περίοδο οφείλεται κυρίως στο κύμα άμεσων επενδύσεων που εισρέει κατά την περίοδο αυτή στην Κίνα, το οποίο ξεπερνώντας το 1993 τα 20 δις US$ ανέδειξε την Κίνα ως τον σημαντικότερο αποδέκτη άμεσων ξένων επενδύσεων στον αναπτυσσόμενο κόσμο. (OECD 1989, IMF 1994). Η επιστημονική ανάλυση των άμεσων ξένων επενδύσεων αποτελεί ένα ανοικτό ζήτημα για την Πολιτική Οικονομία. Η συγκέντρωση των εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων στις πιο αναπτυγμένες βιομηχανικές καπιταλιστικές χώρες διαψεύδει δύο προσεγγίσεις, οι οποίες για πρώτη φορά διατυπώθηκαν στο πλαίσιο των κλασικών μαρξιστικών θεωριών του ιμπεριαλισμού: α) Την προσέγγιση της περίσσειας κεφαλαίου, η οποία υποστηρίζει ότι στις βιομηχανικές χώρες, «ενώ ο όγκος του κεφαλαίου που προορίζεται για συσσώρευση αυξάνει ραγδαία, οι ευκαιρίες επένδυσης συρρικνώνονται. Η αντίφαση αυτή απαιτεί τη λύση της, την οποία και βρίσκει στις εξαγωγές κεφαλαίου» (Hilferding 1981:234). β) Την προσέγγιση των αποικιακών υπερκερδών, η οποία υποστηρίζει ότι οι αποικιακές χώρες ή οι χώρες χαμηλής ανάπτυξης και χαμηλών μισθών αποτελούν «πηγή πρόσθετων κερδών μέσα από (...) τη μείωση της τιμής κόστους των βιομηχανικών προϊόντων» και ότι, επομένως, είναι αυτές οι περιοχές που «αποκτούν μεγάλη σημασία για τις πιο ισχυρές καπιταλιστικές ομάδες» (Hilferding 1981: 328). Με δεδομένο ότι οι εξαγωγές κεφαλαίου στοχεύουν σε ένα ψηλότερο ποσοστό κέρδους στο εξωτερικό, το χαμηλό επίπεδο άμεσων ξένων επενδύσεων στις περισσότερες χώρες του «Τρίτου Κόσμου» αποκαλύπτει, εντούτοις, μια διαφορετική πραγματικότητα: Η συγκριτικά χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας έχει ως αποτέλεσμα ένα χαμηλό ποσοστό κέρδους στις χώρες αυτές, παρά τα χαμηλά κόστη εργασίας και πρώτων υλών (Milios 1989). Ένα σημαντικό τμήμα των άμεσων διεθνών επενδύσεων στον «Τρίτο Κόσμο» θα μπορούσε να ερμηνευθεί είτε σε αναφορά με τα υφιστάμενα εκεί αποθέματα πρώτων υλών, είτε ως μεταφορά επιχειρήσεων έντασης εργασίας σε γρήγορα αναπτυσσόμενες περιοχές χαμηλού εργασιακού κόστους, είτε ως ένα μέσο για να υπερπηδηθούν οι προστατευτικές πολιτικές (tariffjumping) συγκεκριμένων χωρών, οι οποίες στοχεύουν στην υποκατάσταση των εισαγωγών από την εγχώρια παραγωγή. Σε πολλές περιπτώσεις χωρών του «Τρίτου Κόσμου», οι επιπτώσεις των άμεσων επενδύσεων στην οικονομική και κοινωνική δομή μπορεί να είναι σημαντικές, ακόμα και αν ο όγκος αυτών των επενδύσεων είναι μικρός, αν συγκριθεί με τον όγκο των άμεσων ξένων επενδύσεων στις αναπτυγμένες χώρες. Το συγκριτικά επίσης πολύ μικρό μέγεθος του κεφαλαιακού αποθέματος στις χώρες αυτές, ερμηνεύει αυτή τη συχνά καταλυτική επίπτωση των άμεσων ξένων επενδύσεων στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη των χωρών αυτών. Το βασικό θεωρητικό πρόβλημα είναι, εντούτοις, να ερμηνευθεί ο χαρακτήρας των άμεσων ξένων επενδύσεων ανάμεσα στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Το ζήτημα προσεγγίστηκε για πρώτη φορά από τον Vernon, στο πλαίσιο της θεωρίας του για τον Κύκλο του Προϊόντος (Product Cycle Model), στα τέλη της δεκαετία; του 1960: Οι αμερικανικές άμεσες επενδύσεις στη Δυτική Ευρώπη ερμηνεύτηκαν, στο πλαίσιο της προσέγγισης αυτής, ως μια διαδικασία που απέρρεε από την ανάπτυξη νέων τεχνικών παραγωγής στην πιο αναπτυγμένη καπιταλιστική χώρα, τις ΗΠΑ. Οι τεχνικές αυτές διαδίδονται, όμως, σταδιακά και στις άλλες βιομηχανικές καπιταλιστικές χώρες (Δυτ. Ευρώπη), καθώς η αύξηση της ζήτησης οδηγεί στη μαζική παραγωγή των νέων προϊόντων, με αποτέλεσμα να αυξάνει ο διεθνής ανταγωνισμός και να απειλείται η θέση των αμερικανικών εταιριών στις ξένες αγορές από εγχώριους παραγωγούς. «Οι αμερικανικές επιχειρήσεις δημιουργούν νέα προϊόντα και διαδικασίες (...) [και] διαθέτουν αυτά τα νέα προϊόντα ή διαδικασίες στο εξωτερικό μέσω των εξαγωγών. Όταν η θέση τους ως εξαγωγέων απειλείται ιδρύουν θυγατρικές στο εξωτερικό, για να εκμεταλλευτούν ό,τι απομένει από τα πλεονεκτήματα τους. Διατηρούν το ολιγοπωλιακό τους πλεονέκτημα για Σελίδα 2 / 7

3 ένα χρονικό διάστημα, κατόπιν το χάνουν, καθώς διαβρώνεται εντελώς η βάση της αρχικής τους υπεροχής» (Vernon 1971, σελ. 66). Η κύρια υπόθεση της προσέγγισης αυτής, ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις σχετίζονται με την τεχνολογική καινοτομία, δεν επαληθεύεται, εντούτοις, από τα εμπειρικά δεδομένα: Οι μεταπολεμικές άμεσες επενδύσεις των ΗΠΑ στη Δυτ. Ευρώπη δεν έγιναν, κατά κύριο λόγο, από τους κλάδους «έντασης έρευνας» της αμερικανικής οικονομίας (Busch 1974). Επιπλέον και περισσότερο σημαντικό, οι μαζικές εισροές άμεσων επενδύσεων στις ΗΠΑ στις δεκαετίες του 1980 και 1990 δεν μπορούν να αναχθούν στην τεχνολογική υπεροχή κάποιων ευρωπαϊκών ή ιαπωνικών «νέων προϊόντων». Οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανάμεσα στις βιομηχανικές χώρες και η σχέση τους με το διεθνές εμπόριο μελετήθηκαν συστηματικά στη Γερμανία από αρκετούς συγγραφείς (Busch, Neusuess, Schoeller...), οι οποίοι, στο πλαίσιο της μαρξιστικής θεωρίας, διαμόρφωσαν την προσέγγιση της τροποποίησης του νόμου της αξίας στην παγκοσμία αγορά. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις εκκινούν, σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, από τις επιχειρήσεις ενός εθνικού οικονομικού κλάδου, οι οποίες αρχικά κατέχουν μια ηγετική θέση στην παγκόσμια αγορά. Οι επιχειρήσεις αυτές αποσπούν πρόσθετα κέρδη, μέσω της εξαγωγής προϊόντων σε ξένες αγορές, όπου οι εγχώριοι παραγωγοί κατέχουν μια χαμηλότερη παραγωγικότητα της εργασίας. Αυτά τα πρόσθετα κέρδη της χώρας με την ψηλότερη παραγωγικότητα της εργασίας εξανεμίζονται, εντούτοις, μέσω της ανατίμησης του εθνικού της νομίσματος, η οποία προκύπτει ως συνέπεια των πλεονασμάτων του εμπορικού ισοζυγίου. Αντίστοιχα, τα εμπορικά ελλείμματα οδηγούν στην υποτίμηση του νομίσματος της λιγότερο αναπτυγμένης χώρας. Τώρα η θέση της περισσότερο προηγμένης χώρας στην ξένη αγορά απειλείται πλέον από τους εγχώριους παραγωγούς, εκτός και αν λάβει χώρα μεταφορά της παραγωγής σ' αυτή την ξένη αγορά (δηλαδή άμεση ξένη επένδυση). Η σε πραγματικούς όρους υποτίμηση του νομίσματος λειτουργεί, συνεπώς, κατά κανόνα, προστατευτικά για τη λιγότερο αναπτυγμένη βιομηχανική χώρα ως σύνολο και θέτει σε κίνηση την εισροή σε αυτήν άμεσων ξένων επενδύσεων. Όμως, κλάδοι αυτής της λιγότερο προηγμένης χώρας οι οποίοι κατέχουν μια παραγωγικότητα της εργασίας ψηλότερη από τον εθνικό μέσο όρο, μπορούν να αποκτήσουν, μέσω αυτού του μηχανισμού συναλλαγματικών ισοτιμιών, ένα πλεονέκτημα (πρόσθετα κέρδη) στο διεθνές εμπόριο, ακόμα και με χώρες ψηλότερης ανάπτυξης. Η σταδιακή απώλεια αυτού του πλεονεκτήματος στο διεθνή ανταγωνισμό (π.χ. μέσω συναλλαγματικών αναπροσαρμογών αντίθετης φοράς) μπορεί να προκαλέσει ροές άμεσων επενδύσεων από λιγότερο αναπτυγμένες προς περισσότερο αναπτυγμένες χώρες (Busch κ.ά 1984). Οι άμεσες διεθνείς επενδύσεις παύουν να έχουν κατά κύριο λόγο μονή κατεύθυνση (από τις ΗΠΑ προς τις άλλες βιομηχανικές χώρες) και γίνονται σταυροειδούς μορφής, καθώς μειώνονται οι διαφορές παραγωγικότητας ανάμεσα στις βιομηχανικές καπιταλιστικές χώρες. 2. Αποικιοκρατία και ιμπεριαλισμός Αποικιοκρατία ονομάζεται η κατάκτηση και διοίκηση από μια χώρα εδαφών εκτός της επικράτειας της, με στόχο την αποκόμιση οικονομικών, πολιτικών και στρατιωτικών οφελών. Η εποχή της αποικιοκρατίας ξεκινά τον 15ο αιώνα, με την ανακάλυψη της Αμερικής και του δρόμου για τις Ινδίες από το ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Οι ναυτικές δυνάμεις της εποχής, η Πορτογαλία και η Ισπανία αρχικά και κατόπιν η Ολλανδία, η Γαλλία και η Αγγλία αναδείχθηκαν έτσι στις κύριες αποικιακές δυνάμεις. Διαμορφώθηκαν, λοιπόν, στα υπερπόντια εδάφη, δύο ειδών αποικίες: Αποικίες εγκατάστασης Ευρωπαίων (π.χ. Καναδάς) και προκαπιταλιστικές κοινωνίες υπό τη διοίκηση μιας ευρωπαϊκής δύναμης (π.χ. Ινδίες). Με τις στρατιωτικές νίκες επί των αποικιακών ανταγωνιστών της, η Βρετανία αναδείχθηκε τον 18ο αιώνα στη σημαντικότερη αποικιακή δύναμη του πλανήτη, υποτάσσοντας στη διοίκηση της την Ινδία (1757), τον Καναδά και άλλα τμήματα της Βόρειας Αμερικής (1763). Η Πολιτική Οικονομία, από τα πρώτα της βήματα, έδειξε ενδιαφέρον για την αποικιοκρατία. Ο Adam Smith θεώρησε ότι η αποικιοκρατία παρέχει οικονομικά οφέλη τόσο στις αποικιακές δυνάμεις όσο και στις αποικίες, και εναντιώθηκε μόνο στο αποκλειστικό (μονοπωλιακό) εμπόριο που επέβαλλαν οι μητροπόλεις στις αποικίες Σελίδα 3 / 7

4 τους: «Η ανακάλυψη της Αμερικής (...) με το άνοιγμα μιας νέας και ανεξάντλητης αγοράς για όλα τα εμπορεύματα της Ευρώπης παρέσχε την ευκαιρία για ένα νέο καταμερισμό εργασίας και για βελτιώσεις των επαγγελμάτων, οι οποίες, στο στενό κύκλο του πρωτόγονου εμπορίου δεν θα μπορούσαν ποτέ να λάβουν χώρα» (Smith 1981: IV.i. 32). Εντούτοις, «το αποκλειστικό εμπόριο των μητροπόλεων τείνει να μειώσει (...) τόσο τα οφέλη όσο και την οικονομική δραστηριότητα όλων αυτών των εθνών γενικά (...)» (Smith 1981: IV.vii.c 65). Ο David Ricardo, ασκώντας κριτική στην προσέγγιση του Smith στο διεθνές εμπόριο, παρατήρησε, εντούτοις, ότι μια αποικιακή δύναμη μπορεί να αποκομίζει οφέλη σε βάρος της αποικίας της: «Το εμπόριο με μια αποικία μπορεί να ρυθμιστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ταυτόχρονα λιγότερο επωφελές για την αποικία, και περισσότερο επωφελές για τη μητρόπολη, από ότι το απόλυτα ελεύθερο εμπόριο» (Ricardo 1973: 231). Ο Karl Marx θεώρησε την αποικιοκρατία ως μια βασική πλευρά της ιστορικής διαδικασίας προτααρχικής συσσώρευσης, και συνεπώς ως μία από τις προϋποθέσεις για την κυριαρχία του καπιταλιστικού τρόπον παραγωγής (κτπ): «Το αποικιακό σύστημα ανέπτυξε σαν φυτό θερμοκηπίου το εμπόριο και τη ναυσιπλοΐα (...) Ο θησαυρός που ληστευόταν έξω από την Ευρώπη άμεσα με λεηλασίες, υποδουλώσεις και φόνους έρεε στη μητρόπολη και μετατρεπόταν εδώ σε κεφάλαιο» (Marx 1990: 918). Η αποικιοκρατία γίνεται επομένως αντιληπτή από τον Marx ως μέρος των γενικών ιστορικών συνθηκών που καθιστούν δυνατή τη διευρυνόμενη αναπαραγωγή του εμπορικού και μανουφακτορικού καπιταλισμού, μέχρι την επικράτηση του βιομηχανικού καπιταλισμού: «Σήμερα, η υπεροχή στη βιομηχανία συνεπάγεται την υπεροχή στο εμπόριο. Στην περίοδο της μανουφακτούρας ίσχυε το αντίστροφο (...) Από εδώ προέρχεται ο πρωταρχικός ρόλος που έπαιξε εκείνη την εποχή το αποικιακό σύστημα» (Marx 1990: 918). Επιπλέον, ο Marx τόνισε ότι η αποικιοκρατία δεν οδηγεί αυτόματα στην επικράτηση του και στις αποικίες, εφόσον: «ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής και συσσώρευσης, επομένως, και η κεφαλαιοκρατική ατομική ιδιοκτησία προϋποθέτουν την καταστροφή της ατομικής ιδιοκτησίας που στηρίζεται στην προσωπική εργασία, δηλαδή προϋποθέτουν την απαλλοτρίωση του εργάτη» (Marx 1990: 940). «Τα εμπόδια που αντιτάσσει στη διαλυτική επίδραση του εμπορίου η εσωτερική σταθερότητα και η συνάρθρωση των προκαπιταλιστικών τρόπων παραγωγής γίνονται φανερά στην περίπτωση του αγγλικού εμπορίου με την Ινδία και την Κίνα» (Marx 1991: 451). Αυτά τα κοινωνικά εμπόδια στον καπιταλισμό τα είχε επισημάνει και ο Smith, ο οποίος τόνιζε ότι μια αποικία εγκατάστασης Ευρωπαίων «αναπτύσσεται πιο ραγδαία προς τον πλούτο και το μεγαλείο από οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη κοινωνία» (Smith 1981: IV.vii.b 1), ενώ στις αποικίες οι οποίες «κατοικούνται από βαρβαρικά έθνη (...) είναι δυσκολότερο να εκτοπιστούν οι ντόπιοι και να επεκταθούν οι ευρωπαϊκές καλλιέργειες» (Smith 1981: IV.vii.c 100). Οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στις μεγάλες καπιταλιστικές χώρες του κόσμου οδήγησαν κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα σε συγκρούσεις για τον έλεγχο όσων υπερπόντιων εδαφών δεν βρίσκονταν ακόμα υπό αποικιακό ζυγό, αλλά και για το ξαναμοίρασμα των αποικιών, παράλληλα με την ανάπτυξη του εθνικισμού σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες. Η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου εξελισσόταν κατά την ίδια περίοδο με γρήγορους ρυθμούς, σχηματίστηκαν μεγάλα καρτέλ και τραστ, οι άμεσες ξένες επενδύσεις αποτέλεσαν μια νέα δυναμική πραγματικότητα στην παγκόσμια οικονομία, οι ρυθμοί καπιταλιστικής ανάπτυξης διέφεραν σημαντικά από χώρα σε χώρα, νέες καπιταλιστικές δυνάμεις αναδύθηκαν από αυτή τη διαδικασία (π.χ. ΗΠΑ, Ιαπωνία) - και όλες αυτές οι αλλαγές κατέτειναν προς τη διαμόρφωση μιας νέας ισορροπίας στους διεθνείς συσχετισμούς δύναμης μεταξύ των καπιταλιστικών χωρών. Κατά την περίοδο , τα αποικιακά εδάφη των οκτώ σημαντικότερων αποικιοκρατικών δυνάμεων αυξήθηκαν από 46,5 εκατ. τετρ. km με 314 εκατ. κατοίκους σε 72,9 εκατ. τετρ. km με 530 εκατ. κατοίκους (Sternberg 1926: 428). Στη νέα αυτή συγκυρία αναδύθηκε ένας νέος όρος, για να περιγράψει τις αποικιακές αυτοκρατορίες και τους ανταγωνισμούς μεταξύ τους: Ιμπεριαλισμός. Με τον τίτλο αυτό, ο J.A. Hobson εξέδωσε το 1902 ένα βιβλίο στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, στο οποίο υποστήριζε ότι ο καπιταλισμός του ελεύθερου ανταγωνισμού είχε πλέον δώσει τη θέση του στην εποχή του μονοπωλιακού κεφαλαίου, η οποία αποτελούσε μια εποχή παρακμής και παρασιτισμού του καπιταλισμού και, επομένως, το τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού. Για να υπερασπιστεί τη βασική θέση του αναφορικά με τον παρασιτισμό του καπιταλισμού, ο Hobson, (αγνοώντας τα κοινωνικά Σελίδα 4 / 7

5 εμπόδια που τίθενται στην ανάπτυξη του καπιταλισμού στις καθυστερημένες μη καπιταλιστικές περιοχές), υποστήριξε ότι οι αποικίες θα προσελκύσουν σταδιακά την καπιταλιστική παραγωγή, κυρίως λόγω του χαμηλού κόστους εργασίας, με αποτέλεσμα οι ευρωπαϊκές κυρίαρχες τάξεις να μετατραπούν σε εισοδηματίες: «Το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης θα μπορούσε τότε να πάρει την όψη και το χαρακτήρα που ήδη έχουν ορισμένες περιοχές στη Νότια Αγγλία, στη Ριβιέρα (...) μικρές ομάδες πλούσιων αριστοκρατών που εισπράττουν μερίσματα και συντάξεις από την Άπω Ανατολή (...) όλες οι βασικές νευραλγικές βιομηχανίες θα έχουν εξαφανιστεί, και ο μεγάλος όγκος των προϊόντων διατροφής και των προϊόντων της μεταποίησης θα εισρέει από την Ασία και την Αφρική σαν να επρόκειτο για φόρο» (παρατίθεται στο Lenin 1973: 63). Οι ιδέες του Hobson επηρέασαν τις κλασικές μαρξιστικές θεωρίες του ιμπεριαλισμού. Εντούτοις, οι τελευταίες είναι θεωρητικά πληρέστερες και διεισδυτικότερες από την μάλλον απλοϊκή προσέγγιση του Hobson. Ο Rudolf Hilferding, με το «Χρηματιστικό Κεφάλαιο», έργο που κυκλοφόρησε το 1910, εστίασε την ανάλυση του στη σύμφυση τραπεζικού και βιομηχανικού κεφαλαίου, μέσα από την οποία προκύπτει το «χρηματιστικό κεφάλαιο», δηλαδή, κατά το συγγραφέα, η πλέον αναπτυγμένη και ως εκ τούτου έσχατη μορφή κεφαλαίου. Η Rosa Luxemburg, με τη «Συσσώρευση του Κεφαλαίου», που κυκλοφόρησε το 1913, συνέλαβε τον ιμπεριαλισμό κυρίως ως τη σύγκρουση ανάμεσα στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες για την κυριαρχία πάνω σε όλες εκείνες τις περιοχές του πλανήτη, οι οποίες ήσαν ακόμη ελεύθερες από αποικιακό ζυγό. Στη βάση μιας υποκαταναλωτικής θεωρητικής προσέγγισης, η Luxemburg αντιλαμβανόταν όλες αυτές τις περιοχές ως την κύρια πηγή «τρίτων προσώπων», δηλαδή καταναλωτών οι οποίοι και μόνο θα μπορούσαν να απορροφήσουν εκείνο το τμήμα της υπεραξίας, το οποίο ούτε οι καπιταλιστές ούτε οι εργάτες είναι σε θέση (σύμφωνα με την υποκαταναλωτική θεωρία) να πραγματοποιήσουν (Milios 1994). Τόσο η Luxemburg όσο και ο Nikolai Bukharin (στο «Ιμπεριαλισμός και παγκόσμια οικονομία», που γράφτηκε το 1915) αντιλαμβάνονταν τον καπιταλισμό ως μια ενοποιημένη παγκόσμια δομή, δηλαδή υποστήριζαν ότι την εποχή του ιμπεριαλισμού η διευρυμένη αναπαραγωγή του κτπ λαμβάνει χώρα σε παγκόσμια κλίμακα, και όχι στο επίπεδο του κάθε καπιταλιστικού κοινωνικού σχηματισμού: «Η παγκόσμια οικονομία ανήκει στον τύπο της εν γένει κοινωνικής οικονομίας (...) Η συνολική διαδικασία της παγκόσμιας οικονομικής ζωής (...) ανάγεται στη (...) διαρκώς διευρυνόμενη αναπαραγωγή των σχέσεων ανάμεσα σε δύο τάξεις - την τάξη του παγκόσμιου προλεταριάτου από τη μια και την παγκόσμια αστική τάξη από την άλλη» (Bukharin 1987: 27). Ο Lenin, στο έργο του «Ο Ιμπεριαλισμός Ανώτατο Στάδιο του Καπιταλισμού», έδωσε τον ακόλουθο ορισμό του ιμπεριαλισμού: «Ο ιμπεριαλισμός είναι ο καπιταλισμός στο στάδιο εκείνο της ανάπτυξης του, στο οποίο έχει διαμορφωθεί η κυριαρχία των μονοπωλίων και του χρηματιστικού κεφαλαίου, έχει αποκτήσει εξαιρετική σημασία η εξαγωγή κεφαλαίου, έχει αρχίσει το μοίρασμα του κόσμου από τα διεθνή τραστ και έχει τελειώσει το μοίρασμα όλων των εδαφών της γης από τις μεγαλύτερες καπιταλιστικές χώρες» (στο Lenin 1973: 50). Ο Lenin τόνισε ιδιαίτερα τις οξυνόμενες αντιθέσεις ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, λόγω της άνισης ανάπτυξης τον καπιταλισμού σε κάθε χώρα, πράγμα που καθιστούσε αδύνατο το σχηματισμό μιας «υπεριμπεριαλιστικής» συμμαχίας των μεγάλων καπιταλιστικών δυνάμεων, «γεννώντας εναλλασσόμενες μορφές ειρηνικής και μη ειρηνικής πάλης στο ίδιο ακριβώς έδαφος των ιμπεριαλιστικών διασυνδέσεων και σχέσεων» (Lenin 1973: 78). Όλες οι κλασικές μαρξιστικές θεωρίες του ιμπεριαλισμού θεωρούσαν την αποικιοκρατία ως ένα συστατικό στοιχείο του ιμπεριαλισμού: «Η πολιτική του χρηματιστικού κεφαλαίου έχει [ως] στόχους: (1) Να δημιουργήσει τη μεγαλύτερη δυνατή οικονομική επικράτεια. (2) Να αποκλείσει από αυτή την επικράτεια τον ξένο ανταγωνισμό (...)» (Hilferding 1981:326). Εντούτοις, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα που τον ακολούθησαν, οι περισσότερες από τις πρώην αποικίες απέκτησαν αυτοτελή κρατική υπόσταση, γεγονός που οδήγησε στη διάλυση των αποικιακών αυτοκρατοριών και στο τέλος της αποικιοκρατίας. Οι περισσότερες από τις μαρξιστικές προσεγγίσεις που διατυπώθηκαν μετά τον Πόλεμο θεωρούν, πάντως, ότι οι πρώην αποικίες και οι αναπτυσσόμενες χώρες βρίσκονται υπό την επικυριαρχία του ιμπεριαλισμού μέσω σχέσεων εξάρτησης από τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες: «Ένας ειδικός τύπος ανάπτυξης των εξαρτημένων από τον ιμπεριαλισμό χωρών προσιδιάζει στο διεθνή καπιταλιστικό καταμερισμό Σελίδα 5 / 7

6 εργασίας, στο πλαίσιο του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Η εξάρτηση που δημιουργήθηκε από την αποικιοκρατία εκδηλώνεται σε όλες τις κρίσιμες σφαίρες της οικονομικής ζωής των αναπτυσσόμενων χωρών» (Ρορον 1984: 119). Η ιστορική εξέλιξη μετά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο επιβεβαιώνει την κριτική που άσκησε ο Λένιν σε μια μαρξιστική προσέγγιση η οποία, καθώς αντιλαμβανόταν τον ιμπεριαλισμό ως μια ενοποιημένη παγκόσμια καπιταλιστική δομή, υποστήριζε ότι ήταν αδύνατη αλλά και χωρίς νόημα η δημιουργία νέων εθνικών κρατών. Ο Λένιν έδειξε ότι ο καπιταλισμός δεν είναι δυνατό να αναχθεί μόνο στην (παγκόσμια) οικονομία, αγνοώντας το κράτος, ή τις πολιτικές και ιδεολογικές σχέσεις εξουσίας. Επέμεινε στη θέση ότι «το εθνικό κράτος είναι ο κανόνας και το "πρότυπο" του καπιταλισμού», και ότι υφίστανται επίσης «ισχυροί οικονομικοί παράγοντες που δίνουν υπόσταση στην τάση για δημιουργία εθνικών κρατών» (Lenin 1967: 12). Η καπιταλιστική εξουσία πάνω στις εργαζόμενες τάξεις είναι ταυτόχρονα οικονομική, πολιτική και ιδεολογική, και «συμπυκνώνεται» από το καπιταλιστικό κράτος σε κάθε εθνικό κοινωνικό σχηματισμό, καθιστώντας έτσι αναγκαία τη συντριβή αυτού του κράτους για την οικοδόμηση της εργατικής εξουσίας. Η συνάρθρωση και διαπλοκή όλων των υπαρκτών καπιταλιστικών εξουσιών, κάθε μια από τις οποίες χαρακτηρίζεται από μια διαφορετική ισχύ και από ένα διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης, διαμορφώνει την παγκόσμια «ιμπεριαλιστική αλυσίδα», της οποίας ο «αδύνατος κρίκος» αποδείχθηκε το 1917 ότι ήταν η Ρωσία. Ο ιμπεριαλισμός γίνεται κατανοητός, υπό αυτούς τους θεωρητικούς όρους, ως η τάση επέκτασης μιας αναπτυγμένης καπιταλιστικής εξουσίας. Η τάση αυτή προκύπτει, σε τελευταία ανάλυση, από οικονομικές διαδικασίες, αλλά υποστηρίζεται επίσης (ή καλύτερα «υπερπροσδιορίζεται») από πολιτικές και ιδεολογικές ροπές. Κορυφαία ιστορικά γεγονότα, όπως ο Β 'Παγκόσμιος Πόλεμος, δείχνουν ότι δεν ήταν η οικονομικά περισσότερο αναπτυγμένη καπιταλιστική χώρα, δηλαδή οι ΗΠΑ, εκείνη η οποία αμφισβήτησε τη βρετανική αποικιακή ιμπεριαλιστική υπεροχή, αλλά η ναζιστική Γερμανία, δηλαδή μια ιμπεριαλιστική χώρα της οποίας οι πρωτοβουλίες υπαγορεύονταν κατ' αρχήν από τις «εθνικές διεκδικήσεις» της εναντίον γειτονικών χωρών. Επιπλέον, οι αναλύσεις του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό, το εθνικό ζήτημα και το κράτος διαφοροποιούνται σημαντικά από αυτό που ονομάστηκε «η λενινιστική θεωρία του ιμπεριαλισμού», δηλαδή από τη δογματική εκδοχή του μαρξισμού, η οποία διαμορφώθηκε κυρίως από τους σοβιετικούς μαρξιστές υπό τον Στάλιν και τους διαδόχους του, και σύμφωνα με την οποία: α) Η μαρξιστική θεωρία της κεφαλαιακής σχέσης υποκαθίσταται από ένα απλουστευτικό σχήμα σχετικά με «τα μονοπώλια». «Το ουσιώδες χαρακτηριστικό του ιμπεριαλισμού (...) δεν είναι τα μονοπώλια καθαρά και απλά, αλλά τα μονοπώλια σε συνάρθρωση με την ανταλλαγή, τις αγορές, τον ανταγωνισμό, τις κρίσεις. Είναι λοιπόν θεωρητικά λάθος να διαγράψουμε την ανάλυση της ανταλλαγής, της εμπορευματικής παραγωγής, των κρίσεων κλπ. και να την αντικαταστήσουμε από μια ανάλυση για τον ιμπεριαλισμό ως σύνολο. Δεν υπάρχει τέτοιο σύνολο. (...) Είναι αυτός ο συνδυασμός ανταγωνιστικών αρχών (...) που αποτελεί την ουσία του ιμπεριαλισμού» (Lenin 1973: 126). β) Ο καπιταλισμός βρίσκεται σε μια φάση επιθανάτιας παρακμής, «σαπίσματος», στασιμότητας, αποδιάρθρωσης, «θα ήταν λάθος να νομίζει κανείς ότι αυτή η τάση προς το σάπισμα αποκλείει τη γρήγορη ανάπτυξη του ιμπεριαλισμού. Δεν την αποκλείει (...) Σαν σύνολο ο καπιταλισμός αναπτύσσεται ασύγκριτα πιο γρήγορα από προηγούμενα» (Lenin 1973: 8283). Όπως και κάθε άλλη περιοχή της μαρξιστικής Πολιτικής Οικονομίας, η θεωρία του ιμπεριαλισμού συνιστά ένα πεδίο συζήτησης και αντιπαράθεσης ανάμεσα στις διαφορετικές μαρξιστικές σχολές σκέψης, ιδιαίτερα καθώς οι διαδικασίες διεθνοποίησης του κεφαλαίου εξελίσσονται με επιταχυνόμενους ρυθμούς, θέτοντας νέα ζητήματα για θεωρητική διερεύνηση. Σελίδα 6 / 7

7 1. Το κείμενο αυτό αποτελεί μετάφραση δύο λημμάτων που έγραψε ο συγγραφέας, με τίτλο «Foreign Direct Investment» και «ColonialismImperialism» για την υπό έκδοση Encyclopedia of Political Economy (Routledge Publishers). Τη μετάφραση από τα αγγλικά έκανε ο Μπάμπης Αντωνίου. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bukharin, N. (1987) Imperialism and World Economy, London. Busch, K. (1974) Die multinationalen Konzerne. Zur Analyse der Weltmarktbewegung des Kapitals, Frankfurt M. Busch, K., G. Grunert, W. Tobergte (1984): Strukturen der kapitalistischen Weltökonomie, Saarbrücken. IMF (1994) World Economic Outlook October 1994, Washington DC. Hilferding, R. (1981) Finance Capital, London. Lenin, V.l. (1967) The Right of Nations to SelfDetermination, Moscow. Lenin, V.I. (1973) On Imperialism and Imperialists, Moscow. Marx, K. (1990) Capital, Vol. 1, London. Marx, K. (1991) Capital, Vol. 3, London. Milios, J. (1989): «The Problem of Capitalist Development», in: Gottdiener, M., Komninos, N. (eds.): Capitalist Development and Crisis Theory, LondonNew York. Milios, J. (1994) «Marx's Theory and the Historic Marxist Controversy on Economic Crisis ( )», Science and Society, Vol. 58, No. 2. OECD (1992) International Direct Investment. Policies and Trends in the 1980s, Paris. OECD (1993a) International Direct Investment Statistics Yearbook, Paris. OECD (1993b) Industrial Policy in OECD Countries. Annual Review, Paris. Popov, Y. (1984) Essays in Political Economy. Imperialism and the Developing Countries, Moscow. Ricardo, D. (1973) The Principles of Political Economy and Taxation, London. Smith, A. (1981) An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, Indianapolis. Sternberg, F. (1926) Der Imperialismus, Berlin. Vernon, R. (1971) Sovereignty at Bay. The Multinational Spread of US Enterprises, London - NewYork. Σελίδα 7 / 7

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Mea culpa (?) Γιώργος Η. Οικονομάκης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Mea culpa (?) Γιώργος Η. Οικονομάκης MEA CULPA (?) του Γιώργου Η. Οικονομάκη Κύριε Διευθυντή. Μέχρι τη στιγμή που γράφω το σημείωμα τούτο γνωρίζω ότι για μια, τουλάχιστο, διατύπωση - θέση του τελευταίου άρθρου μου στο περιοδικό έγινα αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

Το παρόν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης εργασίας, η οποία εξελίσσεται σε έξι μέρη που δημοσιεύονται σε αντίστοιχα τεύχη. Τεύχος 1, 2013.

Το παρόν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης εργασίας, η οποία εξελίσσεται σε έξι μέρη που δημοσιεύονται σε αντίστοιχα τεύχη. Τεύχος 1, 2013. Είναι Πράγματι οι Γερμανοί Φτωχότεροι από τους Έλληνες, in DEEP ANALYSIS Ενέργεια Παγκόσμιες Ενεργειακές Ανάγκες της Περιόδου 2010-2040 του Ιωάννη Γατσίδα και της Θεοδώρας Νικολετοπούλου in DEEP ANALYSIS

Διαβάστε περισσότερα

Η σύγχρονη εργατική τάξη και το κίνημά της (2) Συντάχθηκε απο τον/την ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Παρασκευή, 11 Σεπτέμβριος :57

Η σύγχρονη εργατική τάξη και το κίνημά της (2) Συντάχθηκε απο τον/την ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Παρασκευή, 11 Σεπτέμβριος :57 Για την πληρέστερη κατανόηση της μεθοδολογίας, με την οποία γίνεται από το μαρξισμό ο διαχωρισμός της αστικής κοινωνίας στο σύνολό της σε τάξεις, είναι απαραίτητο να αναφέρουμε τον κλασικό ορισμό που έδωσε

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση H διεθνοποίηση του κεφαλαίου Κ. Busch, G. Grunert, W. Tobergte

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση H διεθνοποίηση του κεφαλαίου Κ. Busch, G. Grunert, W. Tobergte Η διεθνοποίηση του κεφαλαίουτων Κ. Busch, G. Grunert και W. Tobergte μετάφραση Μπάμπης Αντωνίου Μέχρι τώρα προσεγγίσαμε τους δομικούς νόμους της καπιταλιστικής παγκόσμιας αγοράς, στο Ιο τμήμα της εργασίας,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΩΝ 14 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΩΝ 14 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15 Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Περιεχόμενα ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΩΝ 14 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15 ΜΕΡΟΣ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΙΕΘΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΡΩΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ 25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερική ανάθεση και Πολυεθνικές Επιχειρήσεις

Εξωτερική ανάθεση και Πολυεθνικές Επιχειρήσεις Εξωτερική ανάθεση και Πολυεθνικές Επιχειρήσεις Πολυεθνικές επιχειρήσεις και εξωτερική ανάθεση Ο όρος άμεσες ξένες επενδύσεις αναφέρεται σε μια επένδυση με την οποία μια επιχείρηση αποκτά άμεσο έλεγχο ή

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Βασική υπόθεση: Διαφορετική παραγωγική διάρθρωση Ειδίκευση Περιφερειών Αρχή Συγκριτικού Πλεονεκτήματος Η κάθε Περιφέρεια ειδικεύεται σε προϊόντα και υπηρεσίες που παράγει

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ

Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Διεθνής Οικονομική 1. Διεθνές εμπόριο, Διεθνής Εμπορική Πολιτική και Διεθνείς Εμπορικές Συμφωνίες και Θεσμοί 2. Μακροοικονομική Ανοικτών

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμια οικονομία. Διεθνές περιβάλλον 1

Παγκόσμια οικονομία. Διεθνές περιβάλλον 1 Παγκόσμια οικονομία Διεθνές περιβάλλον 1 Επιλεγμένοι δείκτες ασιατικών χωρών Διεθνές περιβάλλον 2 Αλλαγές στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον Πρωτεύον ρόλος της κίνησης στην κίνηση των κεφαλαίων σε σχέση

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι. Αρ. Διάλεξης: 3

Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι. Αρ. Διάλεξης: 3 Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι Αλληλεξάρτηση και τα Οφέλη του Εμπορίου Αρ. Διάλεξης: 3 Ας δούμε πώς ξεκινά η μέρα σας Ξυπνάτε το πρωί με τη βοήθεια ενός ρολογιού το οποίο έχει κατασκευαστεί στην Κορέα.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΥΠΑΝΑΠΤΥΞΗΣ : ανέπτυξε τη θεωρία περί «άνισης ανταλλαγής». Η θεωρία του αποτελεί μέρος μιας πιο λεπτομερούς ερμηνείας της μεταπολεμικής

Διαβάστε περισσότερα

13/1/2010. Οικονομική της Τεχνολογίας. Ερωτήματα προς συζήτηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

13/1/2010. Οικονομική της Τεχνολογίας. Ερωτήματα προς συζήτηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Τμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης Οικονομική της Τεχνολογίας Διάλεξη 6 η: Οικονομική Θεωρία και το Ζήτημα της Τεχνολογικής Αλλαγής: & II 1 Ερωτήματα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Γιώργος Οικονομάκης geconom@central.ntua.gr Μάνια Μαρκάκη maniam@central.ntua.gr Συνεργασία: Φίλιππος Μπούρας Κομβικό-συστατικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 4 ο Μάθημα Χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 4 ο Μάθημα Χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 4 ο Μάθημα Χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων Εισήγηση: Γρηγόρης Καυκαλάς Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου

Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου 1. Περιεχόμενα Κεφαλαίου Α. Εισαγωγικά: Οι κατευθύνσεις του Σύγχρονου Εμπορίου B. Η Παραδοσιακή Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου Οι Εμποροκράτες Adam Smith: Απόλυτο Πλεονέκτημα

Διαβάστε περισσότερα

Ηγεμονία μέσω του ανταγωνισμού: Το σμιθιανό «αόρατο χέρι» και η ιμπεριαλιστική αλυσίδα

Ηγεμονία μέσω του ανταγωνισμού: Το σμιθιανό «αόρατο χέρι» και η ιμπεριαλιστική αλυσίδα Ηγεμονία μέσω του ανταγωνισμού: Το σμιθιανό «αόρατο χέρι» και η ιμπεριαλιστική αλυσίδα Γιάννης Μηλιός 1 και Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος 2 Η διάσημη πλέον διατύπωση του Adam Smith για το αόρατο χέρι έχει ως

Διαβάστε περισσότερα

Οι αιτίες του χρέους των χωρών της περιφέρειας: Συμμετοχή στην ΟΝΕ και ελλείμματα του ιδιωτικού τομέα

Οι αιτίες του χρέους των χωρών της περιφέρειας: Συμμετοχή στην ΟΝΕ και ελλείμματα του ιδιωτικού τομέα ΣΥΝΟΨΗ 21 ΣΥΝΟΨΗ Οι αιτίες του χρέους των χωρών της περιφέρειας: Συμμετοχή στην ΟΝΕ και ελλείμματα του ιδιωτικού τομέα 1. Η αναταραχή στην Ευρωζώνη οφείλεται στην παγκόσμια κρίση χρηματιστικοποίησης η

Διαβάστε περισσότερα

2 ο φροντιστήριο στη Γενική Οικονομική Ιστορία. Άννα Κομποθέκρα, 2013.

2 ο φροντιστήριο στη Γενική Οικονομική Ιστορία. Άννα Κομποθέκρα, 2013. 2 ο φροντιστήριο στη Γενική Οικονομική Ιστορία Άννα Κομποθέκρα, 2013. Περιεχόμενα 1. Παρουσίαση στατιστικών σειρών για την περίοδο 1750-1914 των οικονομικών μεταβλητών : 1) πληθυσμός, 2) ΑΕΠ, 3) κατά κεφαλήν

Διαβάστε περισσότερα

Επιδράσεις ΑΞΕ & Μέτρα Προσέλκυσης. Χρυσοβαλάντου Μήλλιου Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Επιδράσεις ΑΞΕ & Μέτρα Προσέλκυσης. Χρυσοβαλάντου Μήλλιου Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Επιδράσεις ΑΞΕ & Μέτρα Προσέλκυσης Χρυσοβαλάντου Μήλλιου Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 1. Επιδράσεις στη Χώρα Υποδοχής Μισθοί Σύμφωνα με τις περισσότερες εμπειρικές μελέτες oι ΠΕ προσφέρουν στην χώρα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΡΙΣΗ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ ΚΑΘΩΣ ΛΕΝΕ;

Η ΚΡΙΣΗ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ ΚΑΘΩΣ ΛΕΝΕ; Η ΚΡΙΣΗ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ ΚΑΘΩΣ ΛΕΝΕ; Καθώς έχουν περάσει, από το 2008 οπότε και ξέσπασε η μεγαλύτερη καπιταλιστική κρίση μετά την κρίση του 1929, οι πάντες σχεδόν συμπεριφέρονται σαν να έχει ξεπεραστεί η κρίση

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης

Ενότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης Ενότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης Ιστορία Γ Γυμνασίου Απεικόνιση των γεγονότων στην Haymarket Square Σικάγο - Μάιος 1886 Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ : ανέπτυξε ένα πρότυπο σύμφωνα με το οποίο διέκρινε 5 στάδια οικονομικής ανάπτυξης, από τα οποία υποστήριξε

Διαβάστε περισσότερα

α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη

α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη Σελ. 122 3. Οι ανακαλύψεις α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων Η αναζήτηση νέων δρόμων είναι αναγκαία εξαιτίας : της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Διεθνείς Επιχειρήσεις και Επενδύσεις

Μάθημα: Διεθνείς Επιχειρήσεις και Επενδύσεις μήμα Οικονομικής Επιστήμης Μάθημα: Διεθνείς Επιχειρήσεις και Επενδύσεις Ενότητα: Α.Ξ.Ε. και ανταγωνιστικότητα Διδάσκων: Δημήτρης Γιακούλας Ορισμός ανταγωνιστικότητας Σύμφωνα με τους κλασικούς οικονομολόγους

Διαβάστε περισσότερα

Εμπορικές Σχέσεις Εμπορικό Ισοζύγιο

Εμπορικές Σχέσεις Εμπορικό Ισοζύγιο Εμπορικές Σχέσεις Εμπορικό Ισοζύγιο Το διεθνές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών ακολούθησε και το 2013 την πορεία των τελευταίων όχι μόνο ετών αλλά και δεκαετιών: σε λιγότερο από μία πεντηκονταετία, οι ετήσιες

Διαβάστε περισσότερα

Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012

Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012 Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012 Ιστορική κρίση της αγοράς εργασίας ύψος της ανεργίας χωρίς ιστορικό προηγούμενο (22.6%) πολύ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Λευκωσία, 29-03-2010 ΘΕΜΑ: «Το Εξωτερικό Εμπόριο της Κύπρου» Το εξωτερικό εμπόριο της Κύπρου χαρακτηρίζεται από τις δυσανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος...21 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγικές Έννοιες... 25 1.1 Η Οικονομική Επιστήμη και οι Σχολές Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης.

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Ευρωπαϊκή Οικονομία Νίκος Κουτσιαράς σε συνεργασία με την Ειρήνη Τσακνάκη Πηγές- Βιβλιογραφία

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου: Δρ Πέτρος Κουτσοβίτης Επιστημονικοί Συνεργάτες: Αμαλία Ρούφη Δρ Παύλος Τυρολόγου Υπόβαθρο Το έργο INTRAW είναι μέρος του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ορίζοντας 2020

Διαβάστε περισσότερα

4. Τιμές και συναλλαγματική ισοτιμία μακροχρόνια

4. Τιμές και συναλλαγματική ισοτιμία μακροχρόνια 4. Τιμές και συναλλαγματική ισοτιμία μακροχρόνια 1. Ο νόμος της μιας τιμής και η ισοδυναμία των αγοραστικών δυνάμεων (ΙΑΔ) 2. Η νομισματική προσέγγιση της συναλλαγματικής ισοτιμίας 3. Ερμηνεύοντας τα εμπειρικά

Διαβάστε περισσότερα

«Η αγορά Εργασίας σε Κρίση»

«Η αγορά Εργασίας σε Κρίση» «Η αγορά Εργασίας σε Κρίση» Θέμα: «Εξελίξεις και προοπτικές στην Ανταγωνιστικότητα» Παναγιώτης Πετράκης Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, ΕΚΠΑ 9 Ιουλίου 2012 1 Περιεχόμενα Διάλεξης 1. Η εξέλιξη

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία των Διεθνών Μετακινήσεων Εργατικού Δυναμικού

Η Θεωρία των Διεθνών Μετακινήσεων Εργατικού Δυναμικού Η Θεωρία των Διεθνών Μετακινήσεων Εργατικού Δυναμικού Περιεχόμενα Κεφαλαίου Α. Θεωρητική Προσέγγιση των Αιτίων των Μετακινήσεων Εργατικού Δυναμικού Η Κλασική Οικονομική Σκέψη και η Μετανάστευση Η Μαρξιστική

Διαβάστε περισσότερα

Εξηγώντας την Ύπαρξη Πολυεθνικών Επιχειρήσεων: Θεωρητικά Υποδείγματα

Εξηγώντας την Ύπαρξη Πολυεθνικών Επιχειρήσεων: Θεωρητικά Υποδείγματα Εξηγώντας την Ύπαρξη Πολυεθνικών Επιχειρήσεων: Θεωρητικά Υποδείγματα Οι οικονομολόγοι έχουν μελετήσει διεξοδικά την λειτουργία της πολυεθνικής επιχείρησης και η σχετική βιβλιογραφία ξεκινά ουσιαστικά στις

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις

Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις Ενότητα 3: Διεθνοποίηση κεφαλαίου Ηλέκτρα Πιτόσκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 2.4 Το σοσιαλιστικό σύστημα ή η σχεδιασμένη οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Η Βιομηχανική Επανάσταση δεν ήταν ένα επεισόδιο με αρχή και τέλος ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη.

Η Βιομηχανική Επανάσταση δεν ήταν ένα επεισόδιο με αρχή και τέλος ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη. ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Η Βιομηχανική Επανάσταση δεν ήταν ένα επεισόδιο με αρχή και τέλος ακόμη

Διαβάστε περισσότερα

Κανόνας Χρυσού. Διεθνής Μακροοικονομική Πολιτική (κεφ.18) Σύστημα κανόνα χρυσού: σε ποια χρονική περίοδο αναφέρεται; Λειτουργία του κανόνα χρυσού

Κανόνας Χρυσού. Διεθνής Μακροοικονομική Πολιτική (κεφ.18) Σύστημα κανόνα χρυσού: σε ποια χρονική περίοδο αναφέρεται; Λειτουργία του κανόνα χρυσού Κανόνας Χρυσού Διεθνής Μακροοικονομική Πολιτική (κεφ.18) Το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα 1870-1973 Βασικές αρχές λειτουργίας Ιστορικά (ποια περίοδο καλύπτει) Εξωτερική ισορροπία (ισοζύγιο πληρωμών ισοσκελισμένο)

Διαβάστε περισσότερα

Πολυεθνικές Επιχειρήσεις και Άμεσες Ξένες Επενδύσεις

Πολυεθνικές Επιχειρήσεις και Άμεσες Ξένες Επενδύσεις Πολυεθνικές Επιχειρήσεις και Άμεσες Ξένες Επενδύσεις Πολυεθνικές επιχειρήσεις και ΑΞΕ Οι επιχειρήσεις καθίστανται πολυεθνικές μέσω άμεσων επενδύσεων στο εξωτερικό. Αυτό συμβαίνει είτε μέσω συγχωνεύσεων

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγικές Διεθνοποίησης - Εξωστρέφιας

Στρατηγικές Διεθνοποίησης - Εξωστρέφιας Στρατηγικές Διεθνοποίησης - Εξωστρέφιας Οφέλη και κίνδυνοι διεθνοποίησης Μοντέλα και μορφές διεθνοποίησης Στρατηγικές διεθνοποίησης 10η εβδομάδα Τμ. Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη) Κίνητρα για διεθνοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική Κοινωνιολογία

Αγροτική Κοινωνιολογία Αγροτική Κοινωνιολογία Θεματική ενότητα 11: Το αγρο-τροφικό σύστημα 1/2 Όνομα καθηγητή: Χαράλαμπος Κασίμης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικοί στόχοι Η ενότητα αυτή επιχειρεί να συνδέσει

Διαβάστε περισσότερα

Καθοδηγόντας την ανάπτυξη: αγορές εναντίον ελέγχων. Δύο διαφορετικά συστήματα καθοδήγησης της ανάπτυξης εκ μέρους της αγοράς:

Καθοδηγόντας την ανάπτυξη: αγορές εναντίον ελέγχων. Δύο διαφορετικά συστήματα καθοδήγησης της ανάπτυξης εκ μέρους της αγοράς: Καθοδηγόντας την ανάπτυξη: αγορές εναντίον ελέγχων Δύο διαφορετικά συστήματα καθοδήγησης της ανάπτυξης εκ μέρους της αγοράς: 1) Το πρώτο σύστημα είναι η καπιταλιστική οικονομία ή οικονομία της αγοράς:

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή της ποντοπόρου ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία: Επιδόσεις και προοπτικές

Η συμβολή της ποντοπόρου ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία: Επιδόσεις και προοπτικές ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Η συμβολή της ποντοπόρου ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία: Επιδόσεις και προοπτικές Απρίλιος 2013 1 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη 7.05.2010. Εξωτερικό εμπόριο Ισπανίας για το 2009. Γενικά χαρακτηριστικά

ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη 7.05.2010. Εξωτερικό εμπόριο Ισπανίας για το 2009. Γενικά χαρακτηριστικά ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη 7.05.2010 Εξωτερικό εμπόριο Ισπανίας για το 2009 Γενικά χαρακτηριστικά Η διεθνής οικονομική κρίση, που άρχισε να πλήττει σοβαρά την παγκόσμια οικονομία από το

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Λόγος περί «παγκοσμιοποίησης» και μαρξιστική Αριστερά Γιάννης Μηλιός

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Λόγος περί «παγκοσμιοποίησης» και μαρξιστική Αριστερά Γιάννης Μηλιός ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ «ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ» ΚΑΙ ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ [1] του Γιάννη Μηλιού 1. Ζητήματα ορισμού Όσοι επιμένουν να χρησιμοποιούν τον όρο «παγκοσμιοποίηση» για να υπονοήσουν (ή να δηλώσουν ρητά) ότι η δεκαετία

Διαβάστε περισσότερα

Το Πρότυπο Υπόδειγμα του Διεθνούς Εμπορίου 5-1

Το Πρότυπο Υπόδειγμα του Διεθνούς Εμπορίου 5-1 Το Πρότυπο Υπόδειγμα του Διεθνούς Εμπορίου 5-1 Επισκόπηση Μετρώντας την αξία της παραγωγής και της κατανάλωσης Ευημερία και όροι εμπορίου Επιδράσεις της οικονομικής ανάπτυξης Επιδράσεις διεθνών μεταβιβάσεων

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνείς Επενδύσεις & Διεθνές Εμπόριο

Διεθνείς Επενδύσεις & Διεθνές Εμπόριο Διεθνείς Επενδύσεις & Διεθνές Εμπόριο Ενότητα 3: Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου Θεωρητικές προσεγγίσεις Γεώργιος Μιχαλόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη, 14 Μαρτίου 2017

ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη, 14 Μαρτίου 2017 ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη, 14 Μαρτίου 2017 ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΙΣΠΑΝΙΑΣ ΕΤΟΥΣ 2016 Οι εξωτερικές εμπορικές συναλλαγές της Ισπανίας διατήρησαν το 2016, για έβδομη συνεχόμενη χρονιά, αυξητική

Διαβάστε περισσότερα

OECD Science, Technology and Industry: Scoreboard 2005. Επιστήμη, Τεχνολογία και Βιομηχανία: Πίνακας Αποτελεσμάτων του ΟΟΣΑ 2005.

OECD Science, Technology and Industry: Scoreboard 2005. Επιστήμη, Τεχνολογία και Βιομηχανία: Πίνακας Αποτελεσμάτων του ΟΟΣΑ 2005. OECD Science, Technology and Industry: Scoreboard 2005 Summary in Greek Επιστήμη, Τεχνολογία και Βιομηχανία: Πίνακας Αποτελεσμάτων του ΟΟΣΑ 2005 Περίληψη στα ελληνικά Σύνοψη Η μακροπρόθεσμη τάση προς την

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΡΟΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΞΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (ΞΑΕ) (Foreign Direct Investment, FDI)

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΡΟΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΞΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (ΞΑΕ) (Foreign Direct Investment, FDI) ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΡΟΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΞΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (ΞΑΕ) (Foreign Direct Investment, FDI) Οι ροές των ΞΑΕ καταγράφονται στο ισοζύγιο πληρωμών (ΙΠ) των χωρών υποδοχής. Διαφ. 11 Τα στοιχεία όμως του ΙΠ δεν

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία

Κεφάλαιο 5. Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία Κεφάλαιο 5 Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία Περίγραμμα κεφαλαίου Ισοζύγιο Πληρωμών Ισορροπία της αγοράς αγαθών σε μια ανοικτή οικονομία Αποταμίευση και επένδυση σε μια μικρή ανοικτή οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΤΕΑΣ (Α.Μ. 1990020) ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Γ. Η. ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΗΣ ΧΙΟΣ 2004 5

Διαβάστε περισσότερα

Για την Οικονομική Γεωγραφία

Για την Οικονομική Γεωγραφία Για την Οικονομική Γεωγραφία Από την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Ανάπτυξη στον Κόσμο 2009 Δρ. Νίκος Μεταξίδης (nmetaxides@gmail.com ) Τα 3 D της Ανάπτυξης Η αστική ανάπτυξη, η ανθρώπινη κινητικότητα,

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οικονομική. Paul Krugman Maurice Obsfeld

Διεθνής Οικονομική. Paul Krugman Maurice Obsfeld Paul Krugman Maurice Obsfeld Διεθνής Οικονομική Κεφάλαιο 21 Η Διεθνής Αγορά Κεφαλαίου και τα κέρδη από το Εμπόριο Διεθνής Τραπεζική Λειτουργία και Διεθνής Κεφαλαιαγορά Φιλίππου Ευαγγελία Α.Μ. 1207 Μ069

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνές εμπόριο και παραγωγικοί συντελεστές

Διεθνές εμπόριο και παραγωγικοί συντελεστές Διεθνές εμπόριο και παραγωγικοί συντελεστές Κλασική, Νεοκλασική και σύγχρονη προσέγγιση Προκλασικοί Μερκαντιλισμός Κλασικοί David Ricardo(συγκριτικό πλεονέκτημα) Το αγαθό με το χαμηλότερο κόστος ευκαιρίας

Διαβάστε περισσότερα

Οι εξαγωγές στη Βόρεια Ελλάδα

Οι εξαγωγές στη Βόρεια Ελλάδα Έρευνα ΕΥ Ελλάδος Οι εξαγωγές στη Βόρεια Ελλάδα Οκτώβριος 2017 Δις ευρώ Το εξωτερικό εμπόριο και η πορεία προς την κρίση Παραδοσιακά, η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από μεγάλα ελλείμματα στο εμπορικό της ισοζύγιο.

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Συγκρουσιακές Θεωρήσεις Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 5ο (σελ. 128 136) Οι θέσεις του Althusser Οι θέσεις του Gramsci 2 Karl Marx (1818-1883)

Διαβάστε περισσότερα

Marx, Διαρθρωτική Προσέγγιση Κεφάλαιο 4

Marx, Διαρθρωτική Προσέγγιση Κεφάλαιο 4 Ιδέες του Μαρξ παραµένουν πανίσχυρες Marx, Διαρθρωτική Προσέγγιση Κεφάλαιο 4 Ο Marx αποτελεί µία από τις σηµαντικότερες προσωπικότητες στην ιστορία της πολιτικής οικονοµίας Θεωρίες που ενσωµατώνουν τις

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Μηλιτσόπουλος Κωνσταντίνος * ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Οι θεωρητικές απόψεις στις Σύγχρονες Αναπτυξιακές Θεωρίες του ρεύματος Κέντρου-Περιφέρειας, παρουσιάζουν την άποψη ότι η αναπτυξιακή πορεία των

Διαβάστε περισσότερα

2. Οικονομική Επιστήμη και Οικονομία της Αγοράς (Καπιταλισμός)

2. Οικονομική Επιστήμη και Οικονομία της Αγοράς (Καπιταλισμός) 2. Οικονομική Επιστήμη και Οικονομία της Αγοράς (Καπιταλισμός) Κεντρικό ερώτημα: Γιατί όλοι οι μεγάλοι οικονομολόγοι έζησαν τους 3 τελευταίους αιώνες; Εισαγωγή στην Οικονομική 1 Παραδείγματα Το βιβλίο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ Ο ΚΕΥΝΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑΤΙ Ο ΚΕΥΝΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑΤΙ Ο ΚΕΥΝΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ernest Mandel Το λυκόφως του μονεταρισμού Ernest Mandel Γιατί ο Κέυνς δεν είναι η απάντηση Το Λυκόφως του Μονεταρισμού (1992) Καθώς οι καταστροφικές συνέπειες των πολιτικών

Διαβάστε περισσότερα

Περιφερειακή ανάπτυξη- Περιφερειακές ανισότητες. Εισαγωγικές έννοιες. Συσσώρευση Κεφαλαίου, Χωρικός Καταμερισμός Εργασίας

Περιφερειακή ανάπτυξη- Περιφερειακές ανισότητες. Εισαγωγικές έννοιες. Συσσώρευση Κεφαλαίου, Χωρικός Καταμερισμός Εργασίας Περιφερειακή ανάπτυξη- Περιφερειακές ανισότητες. Εισαγωγικές έννοιες. Συσσώρευση Κεφαλαίου, Χωρικός Καταμερισμός Εργασίας «Χωρικές, Οικονομικές, Κοινωνικές και Περιβαλλοντικές Διαστάσεις της Ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΡΟΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΞΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (ΞΑΕ) (Foreign Direct Investment, FDI)

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΡΟΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΞΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (ΞΑΕ) (Foreign Direct Investment, FDI) ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΡΟΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΞΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (ΞΑΕ) (Foreign Direct Investment, FDI) Το κεφάλαιο παρουσιάζει μεγάλη κινητικότητα στην παγκόσμια οικονομία, αναζητώντας τις υψηλότερες αποδόσεις. Διαφ.

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία της Νομισματικής Ενοποίησης

Η Θεωρία της Νομισματικής Ενοποίησης Η Θεωρία της Νομισματικής Ενοποίησης Περιεχόμενα Κεφαλαίου Έννοια και Στάδια Νομισματικής Ενοποίησης. Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα της Νομισματικής Ενοποίησης. Η Διαδικασία της Μετάβασης προς τη Νομισματική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Πρόλογος Ευχαριστίες Βιογραφικά συγγραφέων ΜΕΡΟΣ 1 Εισαγωγή 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία 1.1 Πώς αντιμετωπίζουν οι οικονομολόγοι τις επιλογές 1.2 Τα οικονομικά ζητήματα 1.3 Σπανιότητα και ανταγωνιστική

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης)

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης) Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης) Το Ηνωμένο Βασίλειο κατατάσσεται στην έβδομη θέση του παγκόσμιου πίνακα εισαγωγέων ελαιολάδου του FAO βάση των εισαγομένων ποσοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Αξίες και τιμές παραγωγής. Η σχέση μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου» Γιώργος Σταμάτης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Αξίες και τιμές παραγωγής. Η σχέση μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου» Γιώργος Σταμάτης Άξιες και τιμές παραγωγής: Η σχέση μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου» του Γιώργου Σταμάτη 1. Εισαγωγή Σκοπός μας δεν είναι να δείξουμε απλώς, ότι μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου»

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ - ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ - ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ - ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Εισαγωγή Στις αναλύσεις των προηγούμενων κεφαλαίων αγνοήσαμε, για λόγους απλούστευσης, το γεγονός ότι μια οικονομία λειτουργεί μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ 4.4 ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ 4.4 ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ 1/12 Σοσιαλισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΞΑΓΩΓΕΩΝ ΚΡΑΤΙΝΟΥ ΑΘΗΝΑ FAX: site:

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΞΑΓΩΓΕΩΝ ΚΡΑΤΙΝΟΥ ΑΘΗΝΑ FAX: site: ΚΡΑΤΙΝΟΥ 11 10552 ΑΘΗΝΑ 210.5228925 210.5221515 - FAX: 210.5242568 e-mail: pse@otenet.gr site: www.pse.gr Αθήνα, 6 Οκτωβρίου 2016 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΣΕ: Ίσες με το χρέος της χώρας οι εισαγωγές αγαθών της τελευταίες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ. Ο ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ.

ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ. Ο ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ. ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ. Ο ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ. Γιάννης Μηλιός και Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος 1. Η σχεσιακή σύλληψη της εξουσίας στο

Διαβάστε περισσότερα

Όνομα : Ημερομηνία : Παγκοσμιοποίηση και Ανεργία

Όνομα : Ημερομηνία : Παγκοσμιοποίηση και Ανεργία Όνομα : Ημερομηνία : Παγκοσμιοποίηση και Ανεργία [ ]Μέχρι πριν από μία δεκαετία, οι επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης στην κατανομή του πλούτου και στις θέσεις εργασίας ήταν ως επί το πλείστον ήπιες. Κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 152 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III Η εκ των προτέρων αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του 3 ου ΚΠΣ µπορεί να πραγµατοποιηθεί µε τρόπους οι οποίοι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Μάθηµα 2ο: Επιχείρηση και Περιβάλλον

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Μάθηµα 2ο: Επιχείρηση και Περιβάλλον ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Μάθηµα 2ο: Επιχείρηση και Περιβάλλον Ι. ü Γιατί µας ενδιαφέρουν? ü Κριτήρια για την διάκριση των επιχειρήσεων είναι: (α) ο τοµέας της οικονοµίας στον οποίον δραστηριοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Friday, July 22, Το ελληνικό παράδοξο και η κρίση του ευρώ

Friday, July 22, Το ελληνικό παράδοξο και η κρίση του ευρώ Το ελληνικό παράδοξο και η κρίση του ευρώ 1 Οι μύθοι που κλείνουν τον δρόμο Μύθος 1 Η Ελλάδα δεν παράγει τίποτα Ελλάδα 84 EΕ-15 100 Ελλάδα 91 EΕ-15 100 ΑΕΠ ανά κάτοικο Παραγωγικότητα σε μονάδες αγοραστικής

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακά προβλήματα της Ελληνικής Οικονομίας πριν και κατά την κρίση

Αναπτυξιακά προβλήματα της Ελληνικής Οικονομίας πριν και κατά την κρίση Αναπτυξιακά προβλήματα της Ελληνικής Οικονομίας πριν και κατά την κρίση Αντώνης Γεωργόπουλος Καθηγητής Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστήμιο Πατρών Main literature on Investment Development Path RAJNEESH

Διαβάστε περισσότερα

3.2 Ισοζύγιο πληρωµών

3.2 Ισοζύγιο πληρωµών 3 Ισοζύγιο πληρωµών 3.1 Εισαγωγή ιεθνή οικονοµία Ύφεση στην Γερµανία οικονοµίες του Ευρώ Αυξηση των αµερικανικών επιτοκίων διεθνή επιτόκια και δολάριο($) Χρηµατοοικονοµική κρίση στην Ασία Ανοιχτή οικονοµία

Διαβάστε περισσότερα

Πορεία ξένων επενδύσεων στη Γαλλία Στοιχεία εισροών-εκροών και αποθέματος ΑΞΕ έτους 2018

Πορεία ξένων επενδύσεων στη Γαλλία Στοιχεία εισροών-εκροών και αποθέματος ΑΞΕ έτους 2018 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Πορεία ξένων επενδύσεων στη Γαλλία Στοιχεία εισροών-εκροών και αποθέματος ΑΞΕ έτους Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο 2.3 Η γένεση της οικονομικής σκέψης (Ξενοφών, Αριστοτέλης) 2.3 Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομος πίνακας περιεχομένων

Σύντομος πίνακας περιεχομένων Σύντομος πίνακας περιεχομένων Πρόλογος 19 Οδηγός περιήγησης 25 Πλαίσια 28 Ευχαριστίες της ενδέκατης αγγλικής έκδοσης 35 Βιογραφικά συγγραφέων 36 ΜΕΡΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 37 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ Ενότητα 7: Ξένες Άμεσες Επενδύσεις Μιχαλόπουλος Γεώργιος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας Σάββατο 16 Απριλίου 2016

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας Σάββατο 16 Απριλίου 2016 Βιογραφικό σημείωμα Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Μαθηματικά και Οικονομικά στις ΗΠΑ (1974) και στην Αγγλία (1978). Στη δεκαετία του 1980 εργάστηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες. Από το 1990

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Κατάλογος διευκρινιστικού υλικού..................................... 18 Πρόλογος....................................................... 27 Ευχαριστίες......................................................

Διαβάστε περισσότερα

Σε επίπεδα ρεκόρ οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ευρώπη. 54% των έργων άμεσων ξένων επενδύσεων έχουν προέλευση την Ευρώπη

Σε επίπεδα ρεκόρ οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ευρώπη. 54% των έργων άμεσων ξένων επενδύσεων έχουν προέλευση την Ευρώπη Δελτίο Τύπου Λευκωσία 2 Ιουνίου 2016 Σε επίπεδα ρεκόρ οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ευρώπη 54% των έργων άμεσων ξένων επενδύσεων έχουν προέλευση την Ευρώπη Βρετανία, Γερμανία και Γαλλία παραμένουν οι

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία για τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις από και προς το Ηνωμένο Βασίλειο

Στοιχεία για τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις από και προς το Ηνωμένο Βασίλειο ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ 1 Λονδίνο, 4 Δεκεμβρίου 215 Στοιχεία για τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις από και προς το Ηνωμένο Βασίλειο Σύμφωνα με τα στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Το όφελος του διεθνούς εμπορίου η πιο αποτελεσματική απασχόληση των παραγωγικών δυνάμεων του κόσμου.

Το όφελος του διεθνούς εμπορίου η πιο αποτελεσματική απασχόληση των παραγωγικών δυνάμεων του κόσμου. ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Το όφελος του διεθνούς εμπορίου η πιο αποτελεσματική απασχόληση των

Διαβάστε περισσότερα

Η Κοινωνική ιάρθρωση: ιαστρωµάτωση, Κινητικότητα, Μετάταξη

Η Κοινωνική ιάρθρωση: ιαστρωµάτωση, Κινητικότητα, Μετάταξη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΑΤΟ Η Κοινωνική ιάρθρωση: ιαστρωµάτωση, Κινητικότητα, Μετάταξη 1. Κοινωνική ιάρθρωση, διαστρωµάτωση, ταξική σύνθεση Ερώτηση ανάπτυξης Nα προσδιορίσετε τους λόγους για τους οποίους οι συγγραφείς

Διαβάστε περισσότερα

Αλληλεξάρτηση και τα Οφέλη του Εμπορίου

Αλληλεξάρτηση και τα Οφέλη του Εμπορίου Αλληλεξάρτηση και τα Οφέλη του Εμπορίου - Οι σύγχρονες οικονομίες χαρακτηρίζονται από μεγάλο βαθμό αλληλεξάρτησης. - Κάθε χώρα εξειδικεύεται στην παραγωγή διαφορετικών αγαθών και διενεργεί εμπορικές συναλλαγές

Διαβάστε περισσότερα

Η λύση της ναυτιλίας. Άποψη

Η λύση της ναυτιλίας. Άποψη Η λύση της ναυτιλίας. Η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει σημαντικά οικονομικά οφέλη, εάν γινόταν έδρα ναυτιλιακών επιχειρήσεων ανεξάρτητα από τη σημαία, στην οποία θα ήταν νηολογημένα τα πλοία τους υπολογιζόμενα

Διαβάστε περισσότερα

πως θα θα παραχθούν αυτά τα προϊόντα αυτό εξαρτάται από την τεχνολογία που έχει στη διάθεσή της μια κοινωνία

πως θα θα παραχθούν αυτά τα προϊόντα αυτό εξαρτάται από την τεχνολογία που έχει στη διάθεσή της μια κοινωνία 2.1 ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (σελ 27-28) Η πολιτική οικονομία: είναι κοινωνική επιστήμη μελετάει τα οικονομικά φαινόμενα Το αντικείμενο της πολιτικής οικονομίας είναι η περιγραφή και η ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Διεθνείς Επιχειρήσεις και Επενδύσεις

Μάθημα: Διεθνείς Επιχειρήσεις και Επενδύσεις Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης Μάθημα: Διεθνείς Επιχειρήσεις και Επενδύσεις Ενότητα: Ιστορική αναδρομή και υφιστάμενη κατάσταση της διεθνούς παραγωγής Διδάσκων: Δημήτρης Γιακούλας Ιστορική αναδρομή της διεθνοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

Πρώτη ενότητα: «Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ»

Πρώτη ενότητα: «Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» Πρώτη ενότητα: «Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» Επιχειρηματίας είναι ο άνθρωπος που κινητοποιεί τους απαραίτητους πόρους και τους εκμεταλλεύεται παραγωγικά για την υλοποίηση μιας επιχειρηματικής ευκαιρίας με σκοπό

Διαβάστε περισσότερα

Συγκριτική Αναφορά Αγορών Ελαιολάδου. Γενικά

Συγκριτική Αναφορά Αγορών Ελαιολάδου. Γενικά Γενικά Η Ισπανία είναι ο μεγαλύτερος ελαιοπαραγωγός τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο όπου κατάφερε να διπλασιάσει την παραγωγή της μετά το 1990, ενώ ακολουθώντας σχεδιασμένη πολιτική παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτικός κίνδυνος και Διεθνής Διοικητική Δομή

Πολιτικός κίνδυνος και Διεθνής Διοικητική Δομή Πολιτικός κίνδυνος και Διεθνής Διοικητική Δομή Πολιτικός κίνδυνος Η πολιτική κατάσταση που επικρατεί σε μία χώρα, καθώς και η πιθανότητα μεταβολής της από διάφορα «πολιτικά» περιστατικά (απεργίες, ακύρωση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. Ισοζύγιο Πληρωμών & Συναλλαγματική ισοτιμία. 2 Ο εξάμηνο Χημικών Μηχανικών

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. Ισοζύγιο Πληρωμών & Συναλλαγματική ισοτιμία. 2 Ο εξάμηνο Χημικών Μηχανικών ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ 2 Ο εξάμηνο Χημικών Μηχανικών Γιάννης Καλογήρου, Καθηγητής ΕΜΠ Άγγελος Τσακανίκας, Επ. Καθηγητής ΕΜΠ Ισοζύγιο Πληρωμών & Συναλλαγματική ισοτιμία Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq

qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx Ο Ελληνικός Κοινωνικός cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq Σχηματισμός wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui

Διαβάστε περισσότερα

Σόφια, 11 Ιανουαρίου 2012 Α.Π.: ΟΕΥ 3070/1/ΑΣ 61

Σόφια, 11 Ιανουαρίου 2012 Α.Π.: ΟΕΥ 3070/1/ΑΣ 61 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ EMBASSY OF GREECE IN SOFIA OFFICE FOR ECONOMIC & COMMERCIAL AFFAIRS Evlogi Georgiev 103, Sofia 1504, Bulgaria, tel.: (003592) 9447959,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ O ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΕΠΙΠΛΕΟΝ 12,2 ΔΙΣ ΕΤΗΣΙΩΣ ΑΝ ΕΝΙΣΧΥΘΕΙ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΤΟ BRANDING ΚΑΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Περιγραφή του μαθήματος Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η διεξοδική ανάλυση των θεμάτων που αφορούν τη σημασία, τη φύση και τις ιδιαιτερότητες των διεθνών επιχειρηματικών

Διαβάστε περισσότερα