Φροντιστήριο ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ

Transcript

1 Το Αύριο, το Χτες και οι νέοι ΣΤΗ μικρή συμποσιακή παρέα (παραμονή Χριστουγέννων) ήρθε ο λόγος και για την... Ιστορία. Ακριβέστερα, για την άγνοια της Ιστορίας. Ακόμα και της ελληνικής. Ακόμα και της πρόσφατης. Όσοι απ τους συνδαιτυμόνες είχαν κάποια σχέση (συγγενική, διδακτική) με τους νέους και νεότατους, συμφωνούσαν πως ουκ ολίγοι τους, ακόμα και φοιτητές και σπουδαστές, δεν γνωρίζουν (αλίμονο!) το άμεσο παρελθόν του τόπου μας και των άλλων τόπων. (Περιττό να προσθέσω πόσο βαρύτατα ένοχος είναι, γι αυτό, η μέση Παιδεία μας). Για τους δυο Παγκόσμιους Πολέμους, την Κατοχή, την Αντίσταση, τον Εμφύλιο, τον Ψυχρό Πόλεμο, τη δικτατορία, ξέρουν λιγότερα παρά για την... Τρωική εκστρατεία ή για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο - που, αυτά τουλάχιστον, τα διδάχτηκαν (όπως τα διδάχτηκαν) στο Γυμνάσιο και το Λύκειο... Και όχι μόνο δεν γνωρίζουν, αλλά - το δραματικότερο - αδιαφορούν να μάθουν. Τα περασμένα, ακόμα και τα προχτεσινά, τους φαίνονται μακρινά, ξεπερασμένα, άσχετα με - και άχρηστα για τη δική τους ζωή και το δικό τους μέλλον. ΤΙ τους ενδιαφέρει, λοιπόν; Μόνο το Σήμερα και το Αύριο που, πιστεύουν δεν επηρεάζονται απ το Χτες. Η πρόοδος καλπάζει, λένε, κι αυτά τα «παλιά», που ήταν σημαντικά πριν λίγα χρόνια, έχουν ελαχιστοποιηθεί ή/και εκμηδενισθεί από τις ι- λιγγιώδεις ανακατατάξεις και τις επιστημονικές, τεχνικές κλπ. κατακτήσεις. «Τι μας νοιάζει το νεκρό παρελθόν; Μόνο το παρόν είναι ζωντανό, και μόνο το μέλλον έ- χει... μέλλον»... Αλλά, και πάλι, αυτό το Παρόν και το Μέλλον τ αντιμετωπίζουν ατομικιστικά κι ωφελιμιστικά. Στόχος τους μόνος, ν αποχτήσουν κάποιες γνώσεις και τεχνικές, που να τους εξασφαλίσουν, όσο γίνεται πιο γρήγορα, μιαν όσο γίνεται καλύτερη «θέση», και χρήμα όσο γίνεται πιο άφθονο. Λες και πρόκειται να ζήσουν σ ένα ωκεάνιο ερημονήσι με πλούσια βλάστηση, απ όπου θα πασχίζουν, αυτοί, ν αποσπάσουν τους πιο πολύχυμους καρπούς για πάρτη τους. [ ] ΦΥΣΙΚΑ, δεν φταίνε οι νέοι γι αυτόν τον πρωτόφαντο Αρμαγεδδώνα. «Έτσι τα βρήκαμε, -λένε-. Τι μπορούμε να κάνουμε;». Κι όμως, μπορούν. Πρώτα να συνειδητοποιήσουν την τραγικότητα και το αδιέξοδο αυτής της αυτοκαταστροφής και όχι να την παρακολουθούν απαθείς και αδρανείς, σαν μοιραίο «τετελεσμένο γεγονός», σαν κατακλυσμό που τίποτα δεν μπορεί να τον στερέψει. Αλλά για να τη συνειδητοποιήσουν, σ όλη την έκτασή της, ανάγκη πάσα να ξέρουν το επίσης στοιχειώδες: πως το μέλλον διαμορφώνεται από το παρόν, και το παρόν απ το παρελθόν. Δηλαδή, από την (περιφρονημένη) Ιστορία. Αυτή φωτίζει τις ρίζες και τις έκπαλαι συνθήκες του σημερινού και αυριανού (τρισχειρότερου) αφανισμού, αυτή δαχτυλοδείχνει τις χρόνια καλλιεργημένες νοοτροπίες του τυφλού ωφελιμισμού, τα παλαιόθεν καθιερωμένα συμφέροντα, την παγιωμένη θεοποίηση της κερδομανίας, τις διαχρονικές διασυνδέσεις των αρπάγων. Όταν δεν γνωρίζεις τα αρχικά αίτια ΣΑΡΑΦΙΔΗΣ και αίτιους, δεν μπορείς ΗΛΙΑΣ να τα και να τους αντιμετωπίσεις. Μένεις ανυποψίαστος, άοπλος, ανοχύρωτος στις επιδρομές τους. Οι ανίδεοι Ιστορίας γίνονται (οι Έλληνες το ξέρουμε καλά) τα πιο πρόθυμα θύματα, τα πιο

2 εύκολα αθύρματα των δημαγωγών, των λαοπλάνων, των απατεώνων, των κερδολάγνων. Άμα γνωρίζεις, όμως, το ποινικό μητρώο τους, άμα ξέρεις πώς τα παλαιά ε- γκλήματα γεννούν καινούργια φοβερότερα, τότε - και, αυτό, είναι το δεύτερο και σπουδαιότερο - τότε, μπορείς να τους αντισταθείς, να προσπαθήσεις ν αποτρέψεις την υποτροπή τους. Με λόγο και με πράξη. Όσο «μικρός» κι αν είσαι, όσο «στενός» κι αν είναι ο χώρος σου. Και αυτό δεν είναι ρητορικό, «ηθικοπλαστικό»... χρέος. Είναι αυτοάμυνα. Είναι το ουσιαστικό θεμέλιο του περιβόητου μέλλοντός σου. «Ο νέος, με την άρνηση θ αρχίσει για να δικαιολογήσει την παρουσία του», έλεγε ο Γκαίτε. Όμως, εδώ, δεν πρόκειται για παρουσία, αλλά για επιβίωση: άρνηση στα κακώς κείμενα, τα ανθρωποβόρα, δηλαδή αντίσταση. «Αντιστέκομαι, άρα υπάρχω». Και δεν υπάρχω, δεν θα υπάρξει κανένας, αν δεν υπάρξουμε ομόθυμα όλοι προπάντων, οι νέοι αντιστεκόμενοι Του Μάριου Πλωρίτη, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 4 Ιανουαρίου 2004 Ερωτήσεις Α. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου με λέξεις. Μονάδες 25 Β1. Να αναπτύξετε με λέξεις το νόημα της παρακάτω περιόδου: «Ο νέος με την άρνηση θ αρχίσει για να δικαιολογήσει την παρουσία του». Μονάδες 10 Β2. Π1: Όσοι αγνοούν τα αίτια και τους αίτιους των χτεσινών εγκλημάτων γίνονται τα πιο πρόθυμα θύματα των σημερινών και αυριανών εγκληματιών. Π2: Άρα: Οι νέοι γίνονται τα πιο πρόθυμα θύματα των σημερινών και αυριανών εγκληματιών. Να συμπληρώσετε τη δεύτερη προκείμενη, ώστε να ολοκληρωθεί ο συλλογισμός. Ακολούθως, να τον αξιολογήσετε ως προς την εγκυρότητα, την αλήθεια και την ορθότητά του. Να αναγνωρίσετε το είδος του συλλογισμού με βάση το είδος των προκείμενων προτάσεων καθώς και τη συλλογιστική πορεία που ακολουθείται. Μονάδες 8 ΣΑΡΑΦΙΔΗΣ ΗΛΙΑΣ Β3. «Φυσικά Κι, όμως, μπορούν»: Ποια είναι η λειτουργικότητα της συγκεκριμένης παραγράφου όσον αφορά τη δομή του κειμένου; Μονάδες 4

3 Β4. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: πρόοδος, ατομικιστικά, γνωρίζεις, ανυποψίαστος, θύματα. Μονάδες 5 Β5. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: συνδαιτυμόνες, ιλιγγιώδεις, αποσπάσουν, πρωτόφαντο, ωφελιμισμού. Μονάδες 5 Β6. Να γράψετε ένα παράγωγο ουσιαστικό για το καθένα από τα παρακάτω ρήματα: γνωρίζουν, διδάχτηκαν, φαίνονται. Μονάδες 3 Γ. Ο Μάριος Πλωρίτης υποστηρίζει πως «το μέλλον διαμορφώνεται από το παρόν και το παρόν από το παρελθόν. Δηλαδή από την Ιστορία». Ωστόσο, οι σημερινοί νέοι αδιαφορούν για το παρελθόν και κατά συνέπεια το αγνοούν. Αφού καταγράψετε τα αίτια αυτής της αδιαφορίας, να αναφέρετε τους κινδύνους που εγκυμονούν από την άγνοια της Ιστορίας. Υποθέστε ότι εκθέτετε τις α- πόψεις σας στην τάξη ύστερα από προτροπή του καθηγητή σας στο οικείο μάθημα ( λέξεις). Μονάδες 40 ΣΑΡΑΦΙΔΗΣ ΗΛΙΑΣ

4 Απαντήσεις Α. Το κείμενο θίγει την άγνοια των νέων για την Ιστορία. Συγκεκριμένα οι νέοι λόγω ελλιπούς παιδείας, αδιαφορούν για το παρελθόν εστιάζοντας κυρίως στο σήμερα και το αύριο. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η ικανοποίηση των ατομικών τους επιδιώξεων, η γρήγορη επαγγελματική αναρρίχηση και ο άμετρος πλουτισμός. Βέβαια, δεν ευθύνονται οι νέοι γι αυτήν την κατάσταση. Μπορούν, όμως, να την αλλάξουν αν ενεργοποιηθούν και συνειδητοποιήσουν ότι «το μέλλον διαμορφώνεται από το παρόν και το παρόν από το παρελθόν». Μόνο αν οι νέοι γνωρίσουν τους υπεύθυνους των παλιών εγκλημάτων, τους δημαγωγούς που εξαπατούν τον κόσμο και παγιώνουν τον ωφελιμισμό, θα μπορέσουν να αποτρέψουν μελλοντικά δεινά. Καταληκτικά, η γνώση της Ιστορίας είναι που θα βοηθήσει στην αντίσταση και κατά συνέπεια στην επιβίωση. Β1. Όταν ο νέος ξεκινήσει να προβληματίζεται και να προβάλλει αντίσταση προς οτιδήποτε εύπεπτο απλόχερα του προσφέρεται, σηματοδοτεί την παρουσία του και προβάλλει την προσωπικότητά του. Παρουσιάζει την ιδεολογία του και αυτό που ο ίδιος έχει να προσφέρει στην κοινωνία. Αντικρούει αυτά που δεν ανταποκρίνονται στις αξίες του και δεν τον αντιπροσωπεύουν, παραμένοντας συνεχώς σε πνευματική εγρήγορση και δηλώνοντας αυτό που ο ίδιος είναι. Δικαιολογεί συνεπώς την παρουσία του. Παρουσία που γίνεται αντιληπτή, όταν ο νέος οπλισμένος με σθένος, δύναμη και πνευματική καλλιέργεια τολμήσει να αντισταθεί στο κατεστημένο και ορθώσει το δικό του ανάστημα. Β2. Π2: Οι νέοι αγνοούν τα αίτια και τους αίτιους των χτεσινών εγκλημάτων. Ο συλλογισμός είναι έγκυρος γιατί το συμπέρασμα απορρέει με λογική αναγκαιότητα από τις προκείμενες Είναι αληθής γιατί οι προκείμενες και το συμπέρασμα ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Αφού είναι έγκυρος και αληθής είναι και ορθός. Ο συλλογισμός με βάση το είδος των προτάσεων που αποτελούν τις προκείμενες είναι κατηγορικός. Η συλλογιστική πορεία που ακολουθείται είναι η παραγωγική. Ο συγγραφέας από μια γενική τοποθέτηση (όσοι αγνοούν) προχωρεί σε επιμέρους διαπιστώσεις (οι νέοι αγνοούν). Β3. Η συγκεκριμένη παράγραφος εξυπηρετεί την επιδίωξη του συγγραφέα για ο- μαλή μετάβαση από το ένα ζητούμενο που πραγματεύεται (την άγνοια των νέων για το παρελθόν και τον ωφελιμιστικό τρόπο που βλέπουν το μέλλον) στο άλλο (που είναι το τι μπορούν να κάνουν οι νέοι για να αλλάξουν την τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκονται). Η παράγραφος αυτή εξυπηρετεί τη συνεκτικότητα του κειμένου, δηλαδή, ΣΑΡΑΦΙΔΗΣ τη σύνδεση του περιεχομένου ΗΛΙΑΣ του. Β4. πρόοδος # οπισθοδρόμηση, παρακμή / ατομικιστικά # αλτρουιστικά / γνωρίζεις # αγνοείς / ανυποψίαστος # υποψιασμένος / θύματα # θύτες.

5 Β5. συνδαιτυμόνες = ομοτράπεζους / ιλιγγιώδεις = φρενήρεις / αποσπάσουν = αφαιρέσουν / πρωτόφαντο = πρωτόγνωρο / ωφελιμισμού = χρησιμοθηρίας. Β6. γνωρίζουν => γνώση / διδάχτηκαν => διδαχή / φαίνονται => φάση Γ. Αιτίες αδιαφορίας: Η διδασκαλία της ιστορίας στο σχολείο είναι στείρα και παρωχημένη. Στηρίζεται στην αποστήθιση, κάτι που δημιουργεί απέχθεια στο μαθητή με αποτέλεσμα να αδιαφορεί για ιστορικά γεγονότα ή να τα γνωρίζει πλημμελώς. Η τεχνολογικά εξελιγμένη εποχή έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα. Οι νέοι, μαγεμένοι από τα εντυπωσιακά επιτεύγματα, προσκολλώνται μανιωδώς. Αυτό τους απομακρύνει από την ιστορική γνώση ή στην καλύτερη περίπτωση μειώνει το ενδιαφέρον τους γι αυτήν. Εναντίον της ιστορικής συνείδησης λειτουργούν και ο ατομισμός, η αδιαφορία, το τέλος της συλλογικότητας. Οι σύγχρονοι άνθρωποι εγκλωβισμένοι στο στενό ιδιωτικό τους συμφέρον χάνουν το ενδιαφέρον τους για τη συλλογική μοίρα. Ανάλογα λειτουργούν ο καταναλωτισμός, η εξειδικευμένη γνώση. Διότι αλλοιώνουν την πνευματική υπόσταση, στενεύουν την κρίση, περιορίζουν την όραση του σύγχρονου ανθρώπου. Αποτελέσματα αδιαφορίας: Οι ανιστόρητοι άνθρωποι μένουν απαθείς, παραιτούνται από τη ζωή. Παύουν να νιώθουν υποκείμενα της εξέλιξης, πρωταγωνιστές της δικής τους μοίρας. Πεθαίνει η κοινωνική δράση που σημαίνει ότι εκπίπτει η δημοκρατία και οι θεσμοί της, ενώ επικρατούν η δημαγωγία, η ρητορεία, η ευτέλεια. Παραμονεύουν ο εθνικισμός, ο άγονος και τυφλός φανατισμός, η εχθρότητα και οι συγκρούσεις. Η εξουσία λειτουργεί ανεξέλεγκτα, όποια ανομία της μένει ανεξακρίβωτη. Η πολιτιστική στασιμότητα και η καταστροφή είναι το τέλος καθώς κανείς δε νιώθει υπεύθυνος για το μέλλον. Όπως ακριβώς ο άνθρωπος δίχως μνήμη δεν μπορεί να πορευθεί στη ζωή, έτσι και οι λαοί χωρίς ιστορική γνώση δεν έχουν μέλλον. Συμμαθητές / συμμαθήτριες, είναι μια πραγματικότητα που μας αγγίζει όλους: δε γνωρίζουμε το άμεσο ιστορικό παρελθόν μας, αγνοούμε πράγματα και γεγονότα ύψιστης σημασίας, όπως για τους δύο παγκόσμιους ΣΑΡΑΦΙΔΗΣ πολέμους, την Αντίσταση, ΗΛΙΑΣ τον εμφύλιο και τη δικτατορία. Φταίμε, βέβαια και εμείς, όμως, δε μας αναλογεί το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης όπως πιστεύουν οι μεγαλύτεροι οι οποίοι εύκολα αγνοούν τα λάθη τους και σπεύδουν να ρίξουν όλο το φταίξιμο στους νέους. Η γνώση της Ιστορίας είναι αναγκαία

6 για το παρόν και το μέλλον μας. Η πρόοδος και η εξέλιξη στηρίζονται στα βήματα, στις προσπάθειες, στα επιτεύγματα των προηγούμενων γενεών. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να αγνοούμε πόσο μάλλον να περιφρονούμε το παρελθόν. Ας ξεκινήσουμε από τα αίτια αυτής της αδιαφορίας. Πρώτον, η διδασκαλία της Ιστορίας στα σχολεία είναι ανεπαρκής σε πολλά επίπεδα. Οι καθηγητές μένοντας προσκολλημένοι στις ημερομηνίες και παραθέτοντας ξερά τα γεγονότα χωρίς να τα ερμηνεύουν, αδυνατούν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των νέων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι τελευταίοι να βλέπουν την Ιστορία ως ένα νεκρό παρελθόν, κάτι στείρο που δεν έχει να τους προσφέρει τίποτα για το παρόν και το μέλλον. Ακόμα, η οργάνωση της ύλης της Ιστορίας από το δημοτικό έως το λύκειο κουράζει τους μαθητές οι οποίοι είναι αναγκασμένοι να επαναλαμβάνουν σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης την αρχαία, τη βυζαντινή και τη σύγχρονη Ιστορία. Έτσι, γνωρίζουν αρκετά καλά τον Τρωικό πόλεμο, τις Θερμοπύλες κ.λπ. όμως, επειδή συνήθως ο χρόνος δεν επαρκεί για να βγει η ύλη, η διδασκαλία της Ιστορίας σταματά στις αρχές του 20 ου αιώνα. Αυτό δε συμβαίνει μόνο στη Γ Λυκείου. Επειδή, όμως, οι μαθητές είναι φορτωμένοι με το βάρος των Πανελληνίων εξετάσεων δεν έχουν το χρόνο να ασχοληθούν με την Ιστορία γενικής παιδείας αφού δεν εξετάζονται σ αυτή. Ένα άλλο αίτιο της άγνοιας-αδιαφορίας των νέων είναι η γενικότερη νοοτροπία που επικρατεί και τα πρότυπα που προβάλλονται από τα ΜΜΕ. Ένας νέος δεν έχει αναπτύξει τις απαραίτητες άμυνες και γι αυτό επηρεάζεται και παρασύρεται εύκολα από τα «ήθη» της εποχής. Όταν, λοιπόν, βλέπει ότι σκοπός της ζωής είναι η α- πόκτηση πολλών χρημάτων και η κοινωνική καταξίωση, όταν μαθαίνει να αντιμετωπίζει τα πάντα χρησιμοθηρικά και τεχνοκρατικά, καταλήγει στο να πιστεύει ότι το παρελθόν δεν προσφέρει τίποτα, δε χρειάζεται σε τίποτα, είναι μια γνώση περιττή, μια κούραση χωρίς όφελος ή μάλλον χωρίς κέρδος. Είναι κοινός τόπος ότι η γνώση της Ιστορίας και του παρελθόντος είναι αναγκαία. Ένας λαός που ξεχνά την ιστορία του χάνει την ταυτότητα και τον πολιτισμό του, αλλοτριώνεται. Χωρίς καμιά εθνικιστική προέκταση, βέβαια, η συνείδηση της ιδιαιτερότητας του κάθε λαού μπορεί να συμβάλει στη γνήσια παγκοσμιότητα. Αν ξεχάσουμε ή αν δε μάθουμε ποιοι είμαστε, τι έκαναν οι πρόγονοί μας, τι συνιστά την παράδοση και τον πολιτισμό μας θα χαθούμε μέσα στην ομοιομορφία της μάζας. Ομοιομορφία, όμως, όπως στη φύση, έτσι και στην κοινωνία σημαίνει θάνατος. Οι λαοί κερδίζουν όταν καταθέτουν την αλήθεια τους, αλλιώς καταδυναστεύονται από κατασκευασμένα πρότυπα. Επιπλέον, όλοι έχουμε ακούσει τη φράση «η Ιστορία επαναλαμβάνεται». Όσο καλύτερα γνωρίζουμε, λοιπόν, τα λάθη του παρελθόντος, τόσο ευκολότερα μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον και να φροντίσουμε ώστε αυτά να μην επαναληφθούν. Όσοι δε γνωρίζουν το παρελθόν, δεν ξέρουν την εμπειρία των προηγούμενων γενεών και άρα είναι αρκετά πιο επιρρεπείς σε σφάλματα και λανθασμένες κρίσεις. Ακόμα, μπορούν ΣΑΡΑΦΙΔΗΣ ευκολότερα να παρασυρθούν ΗΛΙΑΣ και να μετατραπούν σε θύματα εκμετάλλευσης από τους επιτήδειους.

7 Έτσι, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι όλοι πρέπει να ευαισθητοποιηθούν α- πέναντι στο πρόβλημα της άγνοιας των νέων για τη σύγχρονη Ιστορία, καθώς αυτή εγκυμονεί πολλούς κινδύνους. Σας ευχαριστώ Από μαθητική έκθεση ΣΑΡΑΦΙΔΗΣ ΗΛΙΑΣ