ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ,ΕΞΑΓΩΓΕΣ, ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ: ΜΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ,ΕΞΑΓΩΓΕΣ, ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ: ΜΙΑ"

Transcript

1 ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ,ΕΞΑΓΩΓΕΣ, ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ: ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α, ΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ ιπλωµατική Εργασία Τέµπου Αικατερίνη Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Επιβλέπων: ριτσάκης Νικόλαος, Αναπληρωτής Καθηγητής Τµήµα Εφαρµοσµένης Πληροφορικής Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ειδίκευσης Πανεπιστήµιο Μακεδονίας Θεσσαλονίκη Μάρτιος 2013

2 2013, Τέµπου Αικατερίνη Η έγκριση της εργασίας από το Τµήµα Εφαρµοσµένης Πληροφορικής του Πανεπιστηµίου Μακεδονίας δεν υποδηλώνει απαραιτήτως και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ µέρους του Τµήµατος (Ν.5343/32 αρ.202 παρ.2).

3 ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ,ΕΞΑΓΩΓΕΣ, ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ: ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α, ΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Τέµπου Αικατερίνη Πτυχίο Οικονοµικών Επιστηµών,Πανεπιστήµιο Μακεδονίας 2010 ιπλωµατική Εργασία υποβαλλόµενη για τη µερική εκπλήρωση των απαιτήσεων του ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΤΙΤΛΟΥ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Επιβλέπων Καθηγητής ριτσάκης Νικόλαος Εγκρίθηκε από την τριµελή εξεταστική επιτροπή την 04/03/2013 ριτσάκης Νικόλαος Πετράκης Ανδρέας Στειακάκης Εµµανουήλ Τέµπου Αικατερίνη...

4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσει την πιθανή συσχέτιση μεταξύ των μεταβλητών των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (FDI, Foreign Direct Investments), του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (GDP, Gross Domestic Product) και των Εξαγωγών (EX,Exports) για την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία κατά την χρονική περίοδο Πιο συγκεκριμένα, μέσα από την εμπειρική ανάλυση επιδιώκεται η εύρεση πιθανής μακροχρόνιας αιτιατής σχέσης μεταξύ των μεταβλητών. Από τα αποτελέσματα προκύπτει η ύπαρξη μοναδιαίας ρίζας στις πρώτες διαφορές των δεδομένων. Επίσης, και οι τρεις μεταβλητές συνολοκληρώνονται και για τις δύο περιπτώσεις με ή χωρίς χρονική τάση στην παλινδρόμηση. Επιπρόσθετα, από τον έλεγχος αιτιότητας κατά Granger προκύπτει ότι υπάρχει αμφίδρομη αιτιατή σχέση μεταξύ του Ακαθάριστου Έγχώριου Προϊόντος και των Εξαγωγών κάθως επίσης και μεταξύ των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων και των Εξαγωγών. Τέλος, προκύπτει ότι υπάρχει μονόδρομη αιτιατή σχέση από το Ακαθάριστο Έγχώριο Προϊόν προς τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις( GDP causes FDI). Λέξεις Κλειδιά: Ακαθάριστο Έγχώριο Προϊόν, Άμεσες Ξένες Επενδύσεις, Εξαγωγές, έλεγχος μοναδιαίας ρίζας, συνολοκλήση, αιτιότητα

5 ABSTRACT The purpose of this paper is to test the relation between FDI (Foreign Direct Investments), GDP (Gross Domestic Product) and EX (Exports) among Greece, Spain and Portugal for the time period The methology used is the Panel Data Analysis. Through the application of Panel Data Unit Roots Tests, Panel Cointegration Test and the Granger Causality for Panel Data, it is examined the long term relationship between the above variables. The findings suggest the presence of unitroots at the first differences of data and all three variables cointegrated for both cases of with and without time trend in the regressions. Furthermore, the Granger Causality suggests that there is bidirectional causality between GDP-EX and FDI- EX. On the other hand, there is uni- directional causality between GDP and FDI ( GDP causes FDI).

6 Περιεχόµενα ΛΙΣΤΑ ΕΙΚΟΝΩΝ... 1 ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οικονοµική θεωρία Αιτιολόγηση του ερευνητικού θέµατος Σκοπός της εργασίας ιάρθρωση της εργασίας ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ Ανάπτυξη στην Ελλάδα Ανάπτυξη στην Ισπανία Ανάπτυξη στην Πορτογαλία ΜΙΑ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΣΤΗΝ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Στασιµότητα Συνολοκλήρωση Αιτιότητα ΕΜΠΕΙΡΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Περιγραφή στοιχείων Γραφική απεικόνιση και περιγραφικά µέτρα µεταβλητών Εξειδίκευση υποδείγµατος Έλεγχοι Έλεγχος στασιµότητας µε τη µοναδιαία ρίζα Συνολοκλήρωση µε τη µέθοδο Pedroni Έλεγχος αιτιότητας κατα Granger ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... 49

7 ΛΙΣΤΑ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1: Εξαγωγές Ελλάδας, Ισπανίας, Πορτογαλίας Εικόνα 2: Άμεσες ξένες επενδύσεις Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία Εικόνα 3: Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία Εικόνα 4: Εξαγωγές, Άμεσες Ξένες Επενδύσεις, Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν. Εικόνα 5: Στατιστικά στοιχεία Eξαγωγών Εικόνα 6: Στατιστικά στοιχεία Άμεσων Ξένων Επενδύσεων Εικόνα 7: Στατιστικά στοιχεία Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος Εικόνα 8: Αιτιακή σχέση μεταξύ των μεταβλητών Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 1

8 ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Πίνακας Στοιχείων Πίνακας 2: Μέθοδος των ελαχίστων τετραγώνων. Πίνακας 3: Έλεγχος ύπαρξης μοναδιαίας ρίζας στα επίπεδα στοιχείων Πίνακας 4: Έλεγχος ύπαρξης μοναδιαίας ρίζας στις πρώτες διαφορές στοιχείων Πίνακας 5: Αποτελέσματα του ελέγχου συνολοκλήρωσης Pedroni. Πίνακας 6: Πίνακας Granger Causality Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 2

9 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Οικονομική θεωρία Σε περιόδους ύφεσης, όπως αυτή που ταλανίζει την παγκόσμια οικονομία τα τελευταία χρόνια, θα πρέπει να παίρνονται μέτρα τέτοια ώστε να ανακόπτουν την πορεία της ύφεσης και να προωθούν την ανάπτυξη. Η αναγκαιότητα του κρατικού παρεμβατισμού σε περιόδους κρίσης έγινε κατανοητή μετά το μεγάλο οικονομικό κραχ του Άραγε, στην παρούσα κατάσταση εφαρμόζεται σωστά η δημοσιονομική πολιτική; Ο οικονομικός σχεδιασμός της δημοσιονομικής πολιτικής ενός κράτους είναι αρκετά δύσκολος διότι δεν μπορεί να προβλέψει πάντοτε με ακρίβεια τα αποτελέσματα της εκάστοτε πολιτικής. Προκύπτει λοιπόν η ανάγκη εκτεταμένης έρευνας προκειμένου να διαπιστωθούν οι αιτιατές σχέσεις μεταξύ των μακροοικονομικών μεγεθών. Είναι μείζωνος σημασίας, μέσω εμπειρικών αναλύσεων και μέσω της μελέτης της ιστορίας να καθοριστεί η σχέση μεταξύ των μακροοικονομικών μεγεθών καθώς και ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρούν ώστε να μπορούν να διαμορφωθούν αποτελεσματικές δημονοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές. Με τον τρόπο αυτό θα αντιμετωπίζονται ή ακόμη και θα προλαμβάνονται μακροχρόνιες περίοδοι οικονομικής ύφεσης, οι οποίες πέρα από τις δυσμενής συνέπειες που έχουν στην οικονομία μίας χώρας προκάλουν παράλληλα κοινωνικές εντάσεις και ανακατατάξεις καθώς και πολιτική αστάθεια. Στην συγκεκριμένη μελέτη τονίζεται η σημασία ενός σταθερού πολιτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος προκειμένου να μπορέσει να προωθηθεί η γενικότερη ανάπτυξη μίας χώρας. Πρόσφατες εµπειρικές έρευνες όσο αναφορά τη σχέση ανάπτυξης και εξαγωγών έδειξαν πως το βασικό θέµα είναι το κατά πόσο οι µέθοδοι που χρησιµοποιούνται για την προώθηση του εμπορίου αυξάνουν την παραγωγή δηλαδή συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη μίας χώρας. Το βασικό επιχείρηµα a priori είναι ότι η επέκταση των Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 3

10 εξαγωγών συµβάλει στην οικονοµική ανάπτυξη αυξάνοντας το ποσοστό της ακαθάριστης επένδυσης και αυξάνοντας τον συντελεστή παραγωγικότητας. Αν υπάρχουν κίνητρα για την αύξηση των επενδύσεων και τη βελτίωση της τεχνολογίας, οι οριακοί συντελεστές παραγωγικοτήτων αναµένεται να είναι υψηλότεροι στον εξαγωγικό τοµέα από τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας. H ανάπτυξη των εξαγωγών συνεισφέρει στην ανάπτυξη του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Οι εξαγωγές χαλαρώνουν τους δεσµευτικούς περιορισµούς του ξένου συναλλάγµατος και επιτρέπουν τις αυξήσεις στα εισαγόµενα κεφαλαιουχικά αγαθά, όπως και στα ενδιάµεσα αγαθά. Ακόµη η εξαγωγική επέκταση θα αυξήσει την παραγωγικότητα προσφέροντας µεγαλύτερες οικονοµίες κλίµακας. Επίσης η εξαγωγική επέκταση επιφέρει υψηλής ποιότητας προϊόντων εξαιτίας της εξαγωγικής έκθεσης σε παγκόσµια πρότυπα κατανάλωσης (Krueger 1980). Ο Solow (1956) υποστηρίζει ότι υψηλότεροι ρυθµοί επενδύσεων και αποταµίευσης, δηµιουργούν περισσότερο συσσωρευµένο κεφάλαιο ανά εργάτη καταλήγοντας σε µια αύξηση της κατά κεφαλήν παραγωγής αλλά µε µειωµένο ρυθµό. Οι δηµόσιες επενδύσεις συµβάλουν στην οικονοµική ανάπτυξη προσφέροντας δηµόσια αγαθά που είναι απαραίτητα στην οικονοµική ανάπτυξη. Οι δαπάνες αυτές είναι συµπληρωµατικές προς την ιδιωτική επένδυση και τείνουν να έχουν θετική επίδραση στην οικονοµική ανάπτυξη. Ο Τyler (1981) εξέτασε ένα δείγµα 55 αναπτυσσόµενων χωρών µεσαίου εισοδήµατος και κατέληξε ότι οι εξαγωγές και οι ακαθάριστες επενδύσεις είναι οι πιο σηµαντικοί προσδιοριστικοί παράγοντες της οικονοµικής ανάπτυξης. Πρόσφατες εµπειρικές µελέτες έδωσαν έµφαση στο διαφοροποιηµένο ρόλο των ιδιωτικών και των δηµόσιων επενδύσεων στην αναπτυξιακή διαδικασία. Οι δηµόσιες επενδύσεις στις υποδοµές, στο βαθµό που αποδεικνύουν συµπληρωµατικότητα προς τις ιδιωτικές επενδύσεις, µπορούν να αυξήσουν το οριακό προϊόν του ιδιωτικού κεφαλαίου αυξάνοντας κατά συνέπεια το ρυθµό ανάπτυξης της οικονοµίας. Οι Κhan and Kumar (1997) έδειξαν ότι οι επιδράσεις των ιδιωτικών και των δηµόσιων επενδύσεων στην ανάπτυξη διαφέρουν σηµαντικά µε την ιδιωτική επένδυση να είναι πιο παραγωγική από τη δηµόσια επένδυση. Σύµφωνα µε τους Nelson Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 4

11 and Singh (1994) οι δηµόσιες επενδύσεις στις υποδοµές έχουν µια σηµαντική επίδραση στην ανάπτυξη τη δεκαετία του Αιτιολόγηση του ερευνητικού θέματος Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται πολλές μελέτες οι οποίες ασχολούνται με την επίδραση των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων στην οικονομία μίας χώρας καθώς έχει διαπιστωθεί ότι οι ξένες επενδύσεις είναι πιο αποδοτικές για την οικονομική μεγέθυνση απ ότι οι εγχώριες. Παρά την εκτεταμένη μελέτη σε διάφορες οικονομίες τα αποτελέσματα αποκλίνουν και αδυνατούν να αποτυπώσουν την ακριβή σχέση μεταξύ των ξένων επενδύσεων, των εξαγωγών και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Η μελέτη αυτή επιχειρεί να συμβάλλει στην διερεύνηση της αιτιατής σχέσης μεταξύ του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων και των Εξαγωγών. Επιλέγοντας τρεις χώρες οι οποίες παρουσιάζουν παρόμοια οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά τα τελευταία εκατό χρόνια, γίνεται η προσπάθεια να αποδοθεί ένα ομοιογενές πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορέσουν να απομονωθούν όσο είναι δυνατό και να εξεταστούν οι παραπάνω μεταβλητές. 1.3 Σκοπός της εργασίας Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσει την πιθανή συσχέτιση μεταξύ των μεταβλητών των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (FDI, Foreign Direct Investments), του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (GDP, Gross Domestic Product) και των Εξαγωγών (EX,Exports) για την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία κατά την χρονική περίοδο Πιο συγκεκριμένα, μέσα από την εμπειρική ανάλυση Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 5

12 επιδιώκεται η εύρεση πιθανής μακροχρόνιας αιτιατής σχέσης μεταξύ των μεταβλητών. 1.4 Διάρθρωση της εργασίας Η παρούσα μελέτη αναπτύσεται σε έξι κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο, το οποίο έχει τέσσερις υποενότητες, γίνεται αρχικά μία εισαγωγή στην σημασία της οικονομικής θεωρίας. Έπειτα, παρουσιάζεται μία γενική βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετικά με τον ρόλο που διαδραματίζουν τα μεγέθη των επενδύσεων και των εξαγωγών στην μεγέθυνση της οικονομίας. Μέσα από αυτή την βιβλιογραφική ανασκόπηση αιτιολογείται εν μέρει η επιλογή των συγκεκριμένων μακροοικονομικών μεγεθών ως αντικείμενο μελέτης. Επιπλέον, δηλώνεται με ακρίβεια το τι αποσκοπεί να πετύχει η συγκεκριμένη μελέτη και τέλος, αναπτύσεται λεπτομερώς η διάρθρωση της. Στο δεύτερο κεφάλαιο,το οποίο απαρτίζεται από τρεις υποενότητες, εξετάζεται συνοπτικά το ιστορικό πλαίσιο της κάθε χώρας. Παραθέτοντας μόνο εκείνα τα ιστορικά γεγόνοτα, είτε πολιτικά είτε κοινωνικά είτε οικονομικά, τα οποία θεωρήθηκαν ότι διαδραμάτιζουν το σημαντικότερο ρόλο για την πορεία της εκάστοτε χώρας. Δίνεται έτσι η ευκαίρια να διαπιστωθεί ότι η Έλλαδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία παρουσίαζουν πολλά κοινά στοιχεία στην οικονομική τους πορεία. Στο τρίτο κεφάλαιο και πιο σημαντικό αναπτύσεται η βιβλιογραφική ανασκόπηση συγκεκριμένων ερευνών. Στόχος είναι να διαμορφωθεί μία εικόνα των ήδη υπάρχοντων αποτελεσμάτων ώστε μετέπειτα να είναι δυνατή η σύγκριση με τα αποτελέσματα που θα προκύψουν από την συγκεκριμένη εμπειρική ανάλυση. Στο τέταρτο κεφάλαιο, το οποίο αναπτύσεται σε τρεις υποενότητες, παρουσιάζεται και αιτιολογείται αναλυτικά η μεθοδολογία που επιλέχθηκε για την επεξεργασία των δεδομένων. Πιο συγκεκριμένα, αναπτύσεται το θεωριτικό υπόβαθρο όλων εκείνων των στατιστικών και οικονομετρικών εργαλείων που θα χρησιμοποιήθουν στην εμπειρική ανάλυση. Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 6

13 Στο πέμπτο κεφάλαιο αποτυπώνονται τα αποτελέσματα της εμπειρικής ανάλυσης ενώ στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα που προκύπτουν από το σύνολο της μελέτης. Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 7

14 2.ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ Κρίνεται αναγκαίο, για την καλύτερη κατανόηση της οκονομικής ανάπτυξης μίας χώρας, να γίνει μία σύντομη ιστορική αναδρομή ώστε να διαμορφωθεί η εικόνα του κοινονικοπολιτικού πλαισιού κατά το πέρασμα των χρόνων και να αξιολογηθεί το κατά πόσο αυτό επηρρέαζει την οικονομική ανάπτυξη μίας χώρας. Στις επόμενες ενότητες θα παρουσιαστεί μία σύντομη ιστορική αναδρομή με έμφαση σε εκείνα τα γεγονότα που φαίνεται να έχουν επηρρέασει περισσότερο την οικονομική ανάπτυξη της Έλλαδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. 2.1 Ανάπτυξη στην Ελλάδα Με έκταση μόλις εκατόν τριάντα δύο χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα και με πληθυσμό περίπου έντεκα εκατομμύρια, σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του 2011( για την ακρίβεια, ), η Ελλάδα μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία μικρή χώρα με μία σύντομη σύγχρονη ιστορία, αφού αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος μετά από τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς κάτω από τον τουρκικό ζυγό, μόλις το Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι αναιρείται το μεγαλείο της αρχαίας Έλλαδας και η σημαντική προσφορά του αρχαιοελληνικού πολιτισμού στην σύγχρονη Ιστορία. Μετά την απελευθέρωση της χώρας δεν παρατηρείται κάποια σημαντική οικονομική ανάπτυξη τουλάχιστον μέχρι την δεκαετία του 1950 και αυτό οφείλεται σε μία σειρά ιστορικών γεγονότων, όπως για παράδειγμα οι διάφοροι πόλεμοι στους οποίους συμμετείχε η χώρα. Πιο συγκεκριμένα, επικρατούσε μία πολιτική αστάθεια όπου η βασιλεία εναλλασσόταν με την δικτατορία και την δημοκρατία, πράγμα το οποίο δεν επέτρεπε την χάραξη μίας αποτελεσματικής αναπτυξιακής πολιτικής. Επιπλέον, οι πόλεμοι στους οποίους συμμετείχε η χώρα επέφεραν καταστρεπτικές συνέπειες στην οικονομία με διάφορους τρόπους. Πέρα από την Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 8

15 χρηματοδότηση που ήταν αναγκαία για την διεξαγωγή τόσο των βαλκανικών πολέμων ( ) όσο και των Α και Β Παγκοσμίων πολέμων που πήρε μέρος η Έλλαδα, η Μικρασιατική εκστρατεία ήταν αυτή που εκτός από οικονομικές συνέπειες προκάλεσε και μεγάλη αλλαγή στο κοινωνικό σκηνικό της χώρας κάθως δέχθηκε την εγκατάσταση περισσότερων από ενός εκατομμυρίου προσφύγων στην χώρα. Το γεγονός αυτό είχε και αρνητικά και θετικά αποτελέσματα στην οικονομία της χώρας. Μετά το τέλος του δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου την χώρα ταλάνισε ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος διήρκησε από το 1944 έως το 1949, γεγονός που πρόσθεσε νέες καταστρεπτικές συνέπειες στην ήδη ταραγμένη οικονομία της χώρας. Σύμφωνα με την Βεντούρα(1995) ένας ακόμα λόγος ο οποίος καθυστέρησε την ανάπτυξη στην Ελλάδα είναι ότι η τότε άρχουσα τάξη δεν αξιοποίησε στο μέγιστο βαθμό την βοήθεια που έλαβε από το σχέδιο Marshall. Κατά την δεκαετία του 1950 ξεκίνησε η προσπάθεια σχεδιασμού οικονομικών αναπτυξιακών προγραμμάτων τα οποία όμως ήταν βασισμένα κυρίως σε εξωτερική βοήθεια. Ενώ, την δεκαετία του 1960 η βιομηχανία της χώρα ασχολούταν με την παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων σε μικρές ποσότητες, οι επενδύσεις ήταν ελάχιστες και το μεγαλύτερο ποσοστό του εργατικού δυναμικού είτε εργαζόταν στην αγροτική παραγωγή είτε αναζητούσε εργασία μεταναστεύοντας στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τον Τσουλφίδη(2003) κατά τη διαρκεία των δεκαετιών του 1960 και 1970 γίνεται μία έντονη προσπάθεια παρά της πολιτική ασταθείας του επικρατούσε να προωθηθεί η ανάπτυξη του τόπου είτε μέσω δημοσίων επενδύσεων και έργων υποδομής(κυβέρνηση υπό τον Κωσταντίνο Καραμανλή, και δικτατορία, ) είτε με την ανάπτυξη ενός κράτους πρόνοιας (κυβέρνηση υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου, ). Λάθος δημοσιονομικοί και νομισματικοί χειρισμοί κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και σε συνδυασμό με την πετρελαϊκή κρίση που ξέσπασε το 1973 θα ανακόψουν την οικονομική ανάπτυξη της χώρας εκτοξεύοντας τον πληθωρισμό πάνω από το είκοσι τοις εκατό, πρόβλημα Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 9

16 που θα καλούταν να αντιμετωπίσει η χώρα τουλάχιστον για τα επόμενα είκοσι χρόνια. Τη σκυτάλη θα αναλάβει και πάλι η κυβέρνηση Καραμανλή και παρά τις προσπάθειες για οικονομική ανάπτυξη ενισχύοντας το κράτος πρόνοιας και κάνοντας κρατικοποιήσεις, η παγκόσμια ύφεση επηρρεάζει παρά πολύ την ελληνική οικονομία. Το πιο σημαντικό επίτευγμα αυτής της κυβερνήσεως ήταν η ένταξη της χώρας το 1981 στην ΕΟΚ. Την ίδια χρονιά θα αναλάβει την εξουσία ο Παπανδρέου, ξεκινώντας ένα νέο κύκλο κρατικοποιήσεων και μία νέα προσπάθεια εξυγίανσης των επιχειρήσεων, καταλήγει το 1985 στην υποτίμηση της δραχμής και στο πάγωμα των μισθών για δύο έτη. Το 1990 θα αναλάβει την εξουσία ο Μητσοτάκης, ο οποίος προωθεί μία πολιτική αποκρατικοποιήσεων και απελευθέρωσης της αγοράς. Οι προσπάθειες να ιδιωτικοποιήθουν εταιρείες όπω ο ΟΤΕ και η ΔΕΗ θεωρήθηκαν σκανδαλώδης και ήταν η αφορμή για να πέσει η κυβέρνηση. Τα επόμενα χρόνια θα γίνει μία προσπάθεια με στόχο να αρχίσει να συγκλίνει η ελληνική οικονομία με αυτές των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το σημαντικότερο οικονομικό επίτευγμαγια αυτό το διάστημα είναι η είσοδος της χώρας στην ΟΝΕ. Ακολουθεί μία σταθερή μείωση του πληθωρισμού, πτώση των επιτοκίων, η ισχυροποίηση της δραχμής και αρκετά υψηλοί ρυθμοί οικονομικής μεγένθυσης, μία κατάσταση που απομακρύνει τους Έλληνες από τους κλασσικούς τρόπους αποταμίευσης και τους στρέφει στο χρηματιστήριο. Το γενικότερο κλίμα ευφορίας που επικρατεί στρέφει πόλλες επιχειρήσεις στο να αναζητήσουν χρηματοδότηση μέσω του χρηματιστηρίου με αποτέλεσμα να εισηχθούν μαζικά πάρα πολλές επιχηρήσεις. Ο δείκτης τιμών μέσα σε δύο χρόνια εκτοξεύεται στα ύψη για να πέσει λίγο αργότερα εξανεμίζοντας τις αποταμιεύσεις της μεγαλύτερης μερίδας του πληθυσμού. Η κατάρρευση των χρηματηστηρίων θα γίνει το εφαλτήριο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που έχει δυσμενείς επιπτώσεις και στην ελληνική οικονομία. Ξεκινώντας από την κατάρρευση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και πλήτοντας και άλλους σημαντικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, το 2009 το έλλειμα της Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 10

17 χώρας ξεπερνάει τα επιτρεπτά επίπεδα και αναγκάζει τη χώρα ένα χρόνο μετά να προσφύγει στο μηχανισμό στήριξης που συγκροτούν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τα μέτρα λιτότητας που ακολούθησαν βούτηξαν την ελληνική οικονομία σε μεγαλύτερη ύφεση καθώς επέφεραν τεράστιες μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις, μειώνοντας έτσι την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και οδηγώντας μία μεγάλη μερίδα επιχειρήσεων σε διακοπή του κύκλου εργασίων τους. Το ποσοστό ανεργίας τα τελευταία δύο χρόνια έχει αυξηθεί ραγδαία και ειδικά στους νέους, δημιουργώντας έτσι ένα νέο κύμα μετανάστευσης. 2.2 Ανάπτυξη στην Ισπανία Με πληθυσμό περίπου σαράντα εφτά εκατομμύρια (για την ακρίβεια σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του 2011) και με γεωγραφική έκταση πεντακόσιες τέσσερις χιλιάδες οχτακόσια τετραγωνικά χιλιόμετρα ( ), η Ισπανία αποτελεί την δεύτερη μεγαλύτερη χώρα στην Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια του 20 ου αιώνα υπήρξαν πολλές αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό της χώρας γεγονός το οποίο επηρρέσε την ανάπτυξη της οικονομίας. Έχοντας γευτεί δύο βασιλείες, την κοινοβουλευτική δημοκρατία και μία δικτατορία, η οποία κράτησε περίπου σαράντα χρόνια ξεκίνησε την πορεία προς την ανάπτυξη μετά το Μέχρι τότε περίπου ο μίσος πληθυσμός της χώρας απασχολούταν στην αγροτική παραγωγή. Στην πραγματικότητα, η εκβιομηχάνιση της Ισπανίας ξεκίνησε στις αρχές του 20 ου αιώνα και η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής είχε κατά μέσο όρο ετήσιο ρύθμο ίσο με 8%. Η ανοδική αυτή πορεία της οικονομικής ανάπτυξης διακόπηκε το 1936 από τον εμφύλιο πόλεμο ο οποίος διήρκησε για τέσσερα συναπτά έτη. Το αποτέλεσμα του εμφυλίου ήταν η επικράτηση της δικτατορίας του Φράνκο. Η οικονομική πολιτική που ασκήθηκε για την επόμενη δεκαετία ήταν μία πολιτική αυτάρκειας, οδηγώντας την Ισπανία σε καθεστώς κλειστής οικονομίας, μειώνοντας Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 11

18 τις εξαγωγές της χώρας σε ποσοστό της τάξεως του 30% και απομονώνοντας την από τους διπλωματικούς κύκλους και από τους διεθνής οικονομικούς οργανισμούς. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 50 γίνεται αντιληπτή η ανάγκη διεθνούς συνεργασίας για την περεταίρω ανάπτυξη της χώρας. Το 1950 η Ισπανική κυβέρνηση προχωρά σε συμφώνα με τις Η.Π.Α, ζητώντας τεχνογνωσία και οικονομική βοήθεια και προσφέροντας ως αντάλλαγμα Στρατιωτικές Βάσεις. Λίγα χρόνια αργότερα, η Ισπανία προσχώρησε στον Οργανισμό Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στην Διεθνή Τράπεζα. Φτάνοντας στα τέλη της δεκαετίας του 50 η χάραξη ένος προγράμματος οικονομικής ανάπτυξης γίνεται πραγματικότητα. Η υλοποίηση του όμως θα είναι πολυετής και χωρίζεται σε τέσσερα στάδια όπου το καθένα εστίαζε σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα κάθε φορά. Από το 1959 έως το 1964 προτεραιότητα ήταν η σταθεροποίηση των μακροοικονομικών μεγεθών της χώρας και του εθνικού νομίσματος. Από το 1964 έως το 1967 ο κύριος στόχος ήταν η αναθέρμανση των σχέσεων με άλλα κράτη ξεκινώντας διάφορες οικονομικές συνεργασίες. Στην τριετία πό το 1968 έως το 1971 η Ισπανία έχοντας κερδίσει την εμπιστοσύνη των ανεπτυγμένων κρατών παρουσιάζοντας μία σταθερότητα στην οικονομία της δίνει έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη. Το εγχείρημα αυτό επιτεύχθηκε με δύο τρόπους, αρχικά προσελκύοντας ξένα επενδυτικά κεφάλαια τα οποία προωθούσαν την βιομηχανική ανάπτυξη και αφετέρου προωθώντας για πρώτη φορά την ανάπτυξη του τουρισμού. Τέλος, κατά τα έτη επικεντρώθηκε στην βελτίωση του ρυθμού της οικονομικής ανάπτυξης. Η πολιτική αστάθεια που ακολούθησε μετά τον θάνατο του Φράνκο δεν επέτρεπε τον σχεδιασμό μία οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής και πόσο μάλλον την πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων που θα οδηγούσαν προς αυτή την κατεύθυνση. Το 1982 ανεβαίνει το σοσιαλιστικό κόμμα στην εξουσία έχοντας εξασφαλίσει την ψήφο εμπιστοσύνης ώστε να μπορέσει να προχωρήσει σε ένα νέο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα. Εξυγιάνοντας κρατικές επιχειρήσεις, προωθώντας τις επενδύσεις στο βιομηχανικό τομέα και στρέφοντας την προσοχή σε μία πιο Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 12

19 αποτελεσματική ενεργειακή πολιτική δημιουργεί νέες προοπτικές για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Η χώρα θα προσχωρήσει το 1986 στην Ευρωπαϊκή Ένωση και θα πρωταγωνιστήσει ως μία χώρα που σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να παρουσιάσει μία εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη. Η καλή αυτή οικονομική πορεία θα συνεχιστεί παρά τις διάφορες βραχυχρόνιες υφέσεις μέχρι και το 2008 όπου η παγκόσμια οικονομική κρίση θα πλήξει διάφορους τομείς της οικονομία με κυρίαρχους τον κατασκευαστικό και το χρηματοπιστωτικό, θα οδηγήσει την ανεργία σε ραγδαία αύξηση και θα προκαλέσει έντονες κοινονικές αντιδράσεις λόγω των μέτρων που πήρε η κυβέρνηση στην προσπάθεια της να διαχειριστεί την κρίση. 2.3 Ανάπτυξη στην Πορτογαλία Η Πορτογαλία είναι το δεύτερο κράτος της Ιβηρικής χερσονήσου και σε ότι αφορά την γεωγραφική έκταση της και τον πληθυσμό της έχει περίπου τα ίδια χαρακτηριστικά με την Ελλάδα. Ο πληθυσμός της φτάνει τα δέκα εκατομμύρια πεντακόσιες χιλιάδες (για την ακρίβεια σύμφωνα με την απογραφή του 2011) και η γεωγραφική της έκταση ανέρχεται στις ενενήντα δύο χιλιάδες ενενήντα χιλιόμετρα (92.090). Περιλαμβάνει όμως και δύο νησιά τα οποία βρίσκονται στον Ατλαντικό Ωκεανό, τις Αζόρες και τη Μαδέρα. Σε αντίθεση με την Ισπανία και την Ελλάδα, η οικονομία της Πορτογαλίας ήταν αρκετά ανεπτυγμένη το 19 ο αιώνα λόγω των αποικιών που διατηρούσε στην Νότια Αμερική και στην Αφρική. Ο εμπορικός στόλος της χώρας ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένος και η τότε οικονομική ανάπτυξη στηριζόταν κυρίως στο αποικιακό εμπόριο. Στα τέλη του 19 ου αιώνα και στις αρχές του 20 ου η χώρα έχασε τις αποικίες της και η απώλεια αυτή της προκάλεσε σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις, οδηγώντας την στο να χαρακτηριστεί στα μέσα του 20 ου ως μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης. Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 13

20 Η πολιτική αστάθεια που επικράτησε στην χώρα από τις αρχές του αιώνα σε συνδυασμό με την απώλεια των αποικιών και την οικονομική κατάρρευση οδήγησε ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού στην μετανάστευση σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Τις πρώτες δύο δεκαετίες μέχρι το 1926 επικράτησε ένας πολιτικός πόλεμος στην ιστορία της Πορτογαλίας με την κατάλυση της βασιλείας και την προσπάθεια πολλών ακροδεξιών όμαδων να καταλάβουν την εξουσία κάνοντας πραξικοπήματα καταλήγοντας στην επιβολή δικτατόρια από τον Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σάλαζαρ. Η δικτατορία θα διατηρηθεί στη χώρα για σαράντα οχτώ ολόκληρα χρόνια. Η πολιτική κατάσταση της χώρας είχε αρνητικά αποτελέσματα στην οικονομική ανάπτυξη, αρχικά διότι οικονομικοί πόροι και ανθρώπινο δυναμικό σπαταλούταν για να διασφαλιστεί η διατήρηση του καθρστώτος και αφετέρου διότι βρισκόταν σε έναν διεθνή αποκλεισμό από τα άλλα κράτη. Παρόλα αυτά έγιναν αρκετές προσπάθειες καθόλη την διάρκεια της δικτατορίας προς την οικονομική ανάπτυξη. Μόλις το 1948 έγινε για πρώτη φορά μέλος ενός διεθνούς οργανισμού, του Οργανισμού Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας. Το 1949 προσχώρησε στο ΝΑΤΟ και η κίνηση αυτή της έδωσε το δικαίωμα να συμμετάσχει στο πρόγραμμα Marshall παρόλου που κατά τη διάρκει του Β Παγκοσμίου πολέμου διατήρησε ουδέτερη στάση. Μία δεκαετία αργότερα θα ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στην Γενική Συμφωνία για τους Δασμούς και το Εμπόριο και στην Διεθνή Τράπεζα. Στην δεκαετία του 1980 η Πορτογαλία είχε κατά κεφαλή εισόδημα μόλις αμερικάνικα δολάρια ενώ την ίδια εποχή η Ελλάδα και η Ισπανία είχαν και αντίστοιχα. Με την αποκατάσταση των διεθνών σχέσεων η Πορτογαλία ξεκίνησε το διεθνές εμπόριο με άλλες ευρωπαίκές χώρες εξάγοντας κυρίως προϊόντα εντάσεως εργασίας. Από την άλλη πλευρά εισήγαγε από την Ευρώπη κεφάλαια, ενέργεια και πόρους. Με στόχο την μείωση της εκροής του συναλλάγματος προσπάθησε να προωθήσει την ανάπτυξη της βιομηχανίας και την παραγωγή προϊόντων που θα λειτουργούσαν σαν υποκατάστατα για τα εισαγώμενα. Επιπλέον, προχώρησε στην Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 14

21 λήψη διαφόρων νομισματικών μέτρων όπως την υποτίμηση του νομίσματος ώστε να διασφαλίσει την κάλυψη ελλειμμάτων του Ισοζυγίου Πληρωμών και την σταθεροποίηση του κόστους παραγωγής. Το 1986 θα προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και θα ξεκινήσει σιγά σιγά μία οικονομική ανάπτυξη η οποία θα έχει ως κινητήριο μοχλό τα εξαγώγιμα προϊόντα. Τα τελευταία είκοσι χρόνια πολλές πολυεθνικές εταιρείες έχουν ανοίξει παραρτήματα στην Πορτογαλία καθώς θεωρείται από τις καλύτερες χώρες σε ότι αφορά την παραγωγικότητα του εργατικού δυναμικού. Παρότι την οικονομική ανάπτυξη που παρουσιάζε η χώρα, η οικονομία της ήταν ευθραυστή λόγω του μεγάλου δημόσιου χρέους. Έτσι η παγκόσμια οικονομική κρίση την οδήγησε στο 2010 στο να αναζητήσει βοήθεια από τον μηχανισμό στήριξης που συγκροτούν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 15

22 3.ΜΙΑ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΣΤΗΝ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Η επίδραση των άµεσων ξένων επενδύσεων στην οικονοµική ανάπτυξη εξαρτάται από το επίπεδο της τεχνολογίας της εγχώριας οικονοµίας, την οικονοµική σταθερότητα, την κρατική επενδυτική πολιτική και το βαθµό ανοίγµατος της οικονοµίας. Οι άµεσες ξένες επενδύσεις αυξάνουν την παραγωγικότητα της εγχώριας οικονοµίας, µεταβάλουν το συγκριτικό της πλεονέκτηµα, συµβάλουν στην οικονοµική ανάπτυξη µιας χώρας, επειδή τείνουν να είναι πιο παραγωγικές από τις εγχώριες επενδύσεις. Επιπλέον, αρκετοί ερευνητές υποστηρίζουν πως οι άμεσες ξένες επενδύσεις επιδρώντας στην αύξηση της απασχόλησης, στην βελτίωση της τεχνογνωσίας και στην μεταφόρα κεφαλαίων έχουν θετικά αποτελέσματα τόσο στην οικονομική ανάπτυξη όσο και στην αύξηση του όγκου των εξαγωγών(zhang, 2001, Alfaro et al,2004). Ωστόσο η ακριβής σχέση μεταξύ των τριών μεταβλητών δεν είναι απολύτως ξεκάθαρη. Οι Alfaro et al (2004) καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις συνεισφέρουν θετικά στην αύξηση του GDP μίας χώρας. Υπογραμμίζουν όμως ότι η οικονομία της χώρας θα πρέπει να έχει μία σχετική ανάπτυξη για να μπορέσουν να ευδοκιμήσουν οι ξένες επενδύσεις. Επίσης αναφέρουν ότι υπάρχει μονόδρομη αιτιακή σχέση μεταξύ του FDI και του GDP. Επισημαίνουν ότι μέσω των χρηματοοικονομικών αγορών οι άμεσες ξένες επενδύσεις προωθούν την ανάπτυξη. H Alfaro (2003) σε μία ενδελεχέστερη μελέτη για τον τρόπο με τον οποίο επιδρούν οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην οικονομική ανάπτυξη, καταλήγει στο συμπερασμά ότι ανάλογα με τον τομέα στον οποίο πραγματοποιείται η επένδυση προκαλείται και διαφορετική επίδραση στην οικονομία. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρει ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις που πραγματοποιούνται στον πρωτογενή τομέα έχουν αρνητική επίδραση στην οικονομική ανάπτυξη, ενώ αντίθετα αυτές που πραγματοποιούνται στον βιομηχανικό τομέα θετική. Επιπλέον, αναφέρει ότι οι Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 16

23 άμεσες ξένες επενδύσεις που αφορούν τον τομέα των υπηρεσιών έχουν διφορούμενα αποτελέσματα. Με την μελέτη αυτή ενισχύεται η άποψη ότι για να οφελήσουν οι ξένες επενδύσεις μία χώρα θα πρέπει να προϋπάρχει ένα επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης. Οι Singh και Jun(1995) επιχειρούν να προσδιορίσουν τους καθοριστικούς παράγοντες που επηρρεάζουν τις άμεσες ξένες επενδύσεις στις αναπτυσόμενες χώρες αναλύοντας διάφορους τομείς ανάμεσα στους οποίους και τις μακροοικονομικές μεταβλητές. Τα αποτελέσματα της μελέτης αποκαλύπτουν ότι οι εξαγωγές και ειδικότερα οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων αποτελούν σημαντικό καθοριστικό παράγοντα στις εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων σε χώρες όπου χαρακτηρίζονται από υψηλό FDI. Ο έλεγχος αιτιότητας του Granger υποδεικνύει ότι υπάρχει μονόδρομη αιτιατή σχέση από τις εξαγωγές προς τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Οι μελετητές τείνουν να συμφωνήσουν με την άποψη ότι τα δύο μακροοικονομικά μεγέθη είναι συμπληρωματικά. Αυτή η απόψη σύμφωνα με τον Eryigit (2012) υποστηρίζεται και από μελέτες άλλων ερευνητών όπως είναι οι Lipsey και Weis (1981,1984) και οι Anwar και Nguyen (2011). Επιπλέον, οι Singh και Jun(1995) εντοπίζουν ότι σε όλα τα μοντέλα που εξετάζουν (μοντέλο που επικεντρώνεται σε θέματα πολιτική αστάθειας, μοντέλο που επικεντρώνεται σε επιχειρηματικά θέματα και μοντέλο που επικεντρώνεται σε θέματα των μακροοικονομικών μεταβλητών) προκύπτει το συμπεράσμα ότι οι εξαγωγές είναι η μοναδική πιο σημαντική μεταβλητή, η οποία στατιστικά καθορίζει τις εισροές των ξένων επενδύσεων. Προχωρώντας σε περεταίρω ανάλυση καταλήγουν ότι οι εξαγωγές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο μόνο σε χώρες που χατακτηρίζονται από υψηλό ποσοστό άμεσων ξένων επενδύσεων. Ακόμη, οι βιομηχανικές εξαγωγές είναι αυτές που απηρρεάζουν περισσότερο καθώς οι εξαγωγές του πρωτογενή τομέα στατιστικά μη σημαντική σχέση με τις άμεσε ξένες επενδύσεις είτε για χώρες με υψηλό FDI είτε για χώρες με χαμηλό FDI. Τέλος, στην ανάλυση τους οι Singh και Jun(1995) εφαρμόζοντας τον επαυξημένο έλεγχο αιτιότητας κατά Granger, καταλήγουν ότι για κάποιες χώρες όπως η Ταϋλάνδη, Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 17

24 το Εκουαδόρ, η Πορτογαλία και η Ελλάδα υπάρχει μονόδρομη αιτιατή σχέση από τις εξαγωγές προς τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Η μόνη χώρα στην οποία παρουσιάζεται αμφίδρομη αιτιατή σχέση μεταξύ εξαγωγών και άμεσων ξένων επενδύσεων είανι η Σιγκαπούρη. Για τις υπόλοιπες χώρες δεν υπήρξαν στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα. Εκτελώντας τον έλεγχο ειδικά για τις βιομηχανικές εξαγωγές για τις πέντε αυτές χώρες τα αποτελέσματα που προκύπτουν είναι ακριβώς τα ίδια. Οι Βlomstorm, Lipsey, Zejan (1994) αναφέρουν ότι υπάρχει µονόδροµη αιτιακή σχέση ανάµεσα στις εισροές των άµεσων ξένων επενδύσεων ως ποσοστό του GDP και της ανάπτυξης του κατά κεφαλήν GDP σε όλες τις αναπτυσσόµενες χώρες για την περίοδο Επιπλέον, η Μoudatsou (2003) σε µια εµπειρική αποτίµηση των επιδράσεων των άµεσων ξένων επενδύσεων στην οικονοµική ανάπτυξη των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο διαπίστωσε ότι υπάρχει θετική σχέση ανάµεσά τους ταυτόχρονα είτε άµεσα είτε έµµεσα. Ο Zhang (2001) εξετάζει την αιτιακή σχέση ανάµεσα στις άµεσες ξένες επενδύσεις και την οικονοµική ανάπτυξη µε την µέθοδο αιτιότητας κατά Granger για 10 ασιατικές χώρες. Τα αποτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι υπάρχει µονόδροµη αιτιακή σχέση από τις άµεσες ξένες επενδύσεις προς την οικονοµική ανάπτυξη για τρεις χώρες (Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Ταιβάν), αµφίδροµη αιτιακή σχέση για δυο χώρες την Κίνα και την Ινδονησία, µονόδροµη αιτιακή σχέση από την οικονοµική ανάπτυξη προς τις εξαγωγές για δυο χώρες (Μαλαισία, Ταϊλανδή) και τέλος δεν υπάρχει αιτιακή σχέση για την Κορέα και τις Φιλιππίνες. Οι Dritsaki et al (2004) ερευνούν την μακροχρόνια σχέση ισορροπίας μεταξύ των εξαγωγών, του FDI και του GDP για την Ελλάδα την χρονική περίοδο Ο έλεγχος συνολοκλήρωσης έδειξε ότι υπάρχει μακρόχρονια σχέση ισορροπίας. Ο έλεγχος αιτιότητας κατά Granger έδειξε ότι υπάρχει αμφίδρομη αιτιατή σχέση μεταξύ εξαγωγών και οικονομικής ανάπτυξης, ενώ υπάρχει μονόδρομη αιτιακή σχέση από τις άµεσες ξένες επενδύσεις προς την οικονοµική ανάπτυξη. Τέλος, υπάρχει µονόδροµη αιτιακή σχέση από τις άµεσες ξένες επενδύσεις προς τις εξαγωγές. Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 18

25 Ο Eryigit (2012) διεξάγει μία έρευνα για να καθορίσει την πιθανή ύπαρξη μακροχρόνιας σχέσης ισορροπίας μεταξύ των ζευγών άμεσων ξένων επενδύσεων και εξαγωγών, άμεσων ξένων επενδύσεων και ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και εξαγωγών, μέσω των ελέγχων συνολοκλήρωσης. Εξετάζει με την μέθοδο panel data για την χρονική περίοδο από το τις εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων από 15 χώρες προς την Τουρκία. Οι έλεγχοι για την ύπαρξη μοναδιαίας ρίζας στις μεταβλητές έδειξαν ότι οι χρονοσειρές είναι στάσιμες σε επίπεδο πρώτων διαφορών. Οι έλεγχοι συνολοκλήρωσης έδειξαν ότι οι μεταβλητές συνολοκληρώνονται. Ο Δτιτσάκης(2011) στην ανάλυση του εξετάζει την αιτιότητα μεταξύ των εξαγωγών και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος για τα 12 νέα μέλη- κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την χρονική περίοδο από το 2002 έως και το Χρησιμοποιώντας μια νέα μέθοδο για να αξιολογήσει την αιτιότητα σε ετερογενή δεδομένα πάνελ, διαπιστώνεται ότι η αιτιακή σχέση από την ανάπτυξη στις εξαγωγές είναι ομοιογενής για όλες τις χώρες του δείγματος. Ακόμη, διαπιστώνεται μια δυνατή ένδειξη ετερογένειας της αιτιακής σχέσης από τις εξαγωγές στην ανάπτυξη στο δείγμα. Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 19

26 4. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η πλειονότητα των μελετών που εξετάζουν το ερώτημα της μακροχόνιας αιτιακής σχέσης μεταξύ των μεταβλητών των Εξαγωγών, των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων και του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος χρησιμοποιούν την μέθοδο των ελαχίστων τετραγώνων με διασταυρωμένα στοιχεία. Για την μέθοδο αυτή έχουν διατυπωθεί διάφορες κριτικές που εστιάζουν στο γεγονός ότι υπάρχει η πιθανότητα να προκύψουν μεροληπτικές εκτιμήσεις. Η panel ανάλυση προσπαθεί να μειώσει αυτή την πιθανότητα καθώς περιλαμβάνει ταυτόχρονα διασταυρωμένα στοιχεία και χρονοσειρές. Πιο συγκεκριμένα, η panel ανάλυση επιχειρεί να διορθώσει το συγκεκριμένο προβλήμα χρησιμοποιώντας μεγαλύτερο αριθμό παρατηρήσεων. Για παράδειγμα, στην παρούσα μελέτη χρησιμοποιούνται δεδομένα από 3 χώρες (n μονάδες παρατηρήσεων) ενώ η έρευνα διεξάγεται σε ένα χρονικό φάσμα από το 1980 εως το 2011 (δηλαδή 21 παρατηρήσεις). Επομένως το σύνολο των παρατηρήσεων θα είναι 63 παρατηρήσεις για την κάθε μεταβλητή. Επιπλέον, ένας άλλος παράγοντας που καθιστά πιο αποτελεσματική την panel ανάλυση είναι το γεγονός ότι στο μοντέλο μπορούν να συμπεριληφθούν όλες εκείνες οι επιδράσεις που ασκούνται στην εξαρτημένη μεταβλητή και δεν μπορούν να παρατηρηθούν. Αυτές οι μεταβλητές προκαλούν ετερογένεια. Εάν κάποια επεξηγηματική μεταβλητή συσχετίζεται με αυτές τις μεταβλητές τότε θα προκύψει μεροληπτικό λάθος στην εκτίμηση των συντελεστών των παραμέτρων. Με δύο μεθόδους μπορεί να πραγματοποιηθεί η εκτίμηση ενός μεντέλου με την panel ανάλυση, με την μέθοδο των σταθερών επιδράσεων (fixed effects) και με τη μέθοδο των τυχαίων επιδράσεων (random effects). Η μέθοδος των τυχαίων επιδράσεων υποθέτει ότι η μη παρατηρηθείσες μεταβλητές, που επιδρούν στην εξαρτημένη μεταβλητή και προκαλούν την ετερογένεια, τυχαία επιλέγονται από ένα Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 20

27 τυχαίο δείγμα του πληθυσμού και δεν συσχετίζονται με τις υπόλοιπες επεξηγηματικές μεταβλητές του μοντέλου. Στην περίπτωση, όμως που δεν ισχύει η παραπάνω υπόθεση και οι εκτιμήσεις των παραμέτρων είναι μεροληπτικές και ασυνεπείς, τότε εφαρμόζεται η μέθοδος των σταθερών επιδράσεων, η οποία χρησιμοποιώντας τις πρώτες διαφορές των μεταβλητών εξαλείφει το πρόβλημα της ύπαρξης ετερογένειας και εισάγει μία σταθερά, την ίδια για κάθε χρονοσειρά, αλλά με διαφορετική τιμή για κάθε διαστραυρωμένο στοιχείο. Στην συγκεκριμένη ανάλυση χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος των τυχαίων επιδράσεων. Εν συνεχεία, εξετάστηκε η ύπαρξη στασιμότητας στους συντελεστές των μεταβλητών με τον έλεγχο μοναδιαίας ρίζας (Unit Root Tests), χρησιμοποιώντας μία σειρά κριτηριών τα οποία θα αναλυθούν παρακάτω. Ακόμη, διεξήχθει ο έλεγχος συνολοκλήρωσης κατά Pedroni (Cointegration Test), για να διαπιστωθεί αν υπάρχει μακροχρόνια σχέση ισορροπίας μεταξύ των μεταβλητών και τέλος, για να εξεταστεί η σχέση αιτιότητας μεταξύ των μεταβλητών χρησιμοποιήθηκε ο έλεγχος αιτιότητας κατά Granger(Granger Causality Test). 4.1 Στασιμότητα Οι περισσότερες οικονοµικές χρονικές σειρές είναι µη στάσιµες διαδικασίες. Μπορούν όµως να µετατραπούν σε στάσιµες παίρνοντας τις πρώτες ή ακόµη και τις δεύτερες διαφορές τους. Όταν µία χρονική σειρά μετατραπεί σε στάσιμη διαδικασία παίρνοντας τις πρώτες διαφορές, τότε η χρονική αυτή σειρά είναι ολοκληρωµένη πρώτης τάξης (integrated first order) και συµβολίζεται ως Ι(1). Αν µετατραπεί σε στάσιµη διαδικασία µία χρονική σειρά παίρνοντας τις δεύτερες διαφορές τότε η χρονική αυτή σειρά είναι ολοκληρωµένη δεύτερης τάξης και συµβολίζεται ως Ι(2) κ.ο.κ. Στις μελέτες όπου εμπεριέχονται χρονικές σειρές πρέπει να είναι στάσιµες διότι µε αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται το πρόβληµα της κίβδηλης παλινδρόµησης. Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 21

28 Σε μία panel ανάλυση υπάρχουν και διαχρονικά αλλά, και διαστρωματικά στοιχεία με αποτέλεσμα να γίνεται επιτακτική η ανάγκη ύπαρξης στασιμότητας στους συντελεστές των μεταβλητών,ώστε να μπορούν να αποδοθούν και να εκτιμηθούν οι μεταβλητές σε ένα μαθηματικό υπόδειγμα με σταθερούς συντελεστές. Η διακύμανση μίας χρονοσειράς δημιουργεί προβλήματα στην διαδικασία εκτίμησης. Μία χρονοσειρά η οποία παρουσιάζει είτε στοχαστική τάση, είτε προσδιοριστική τάση, είτε και τα δύο ταυτόχρονα μπορεί να οδηγήσει στην ύπαρξη αυτοσυσχέτισης στα κατάλοιπα του υποδείγματος. Η ύπαρξη μη στασιμότητας μπορεί να αναγνωριστεί με μία πληθώρα εργαλείων. Αρχικά, μπορεί να παρατηρηθεί τάση από την γραφική παράσταση της μεταβλητής, έπειτα από την μελέτη της συνάρτησης αυτοσυχέτησης και από την γραφική απεικόνιση του κορρελογράματος και τέλος πραγματοποιώντας στατιστικούς ελέγχους, όπως τον έλεγχο ύπαρξης μοναδιαίας ρίζας ή έλεγχο για τον συντελεστή αυτοσυσχέτησης. Γενικότερα, η ύπαρξη στασιμότητας στους συντελεστές των μεταβλητών δημιουργεί το πρόβλημα της ψευδούς συσχέτισης με αποτέλεσμα να μειώνεται η ερμηνευτική ικανότητα των ανεξάρτητων μεταβλητών. Στην panel ανάλυση δεν μπόρουν να χρησιμοποιηθούν οι συνήθεις έλεγχοι της μοναδιαίας ρίζας, όπως ο επαυξημένος έλεγχος Dickey Fuller (ADF) και ο έλεγχος των Phillips Peron (PP) διότι υπάρχουν και διαστρωματικά στοιχεία τα οποία παρουσιάζουν μία ασυμπτωματική συμπεριφορά της διάστασης Τ των χρονολογικών σειρών με την διασταυρωτική διάσταση Ν. Έτσι, αναπτύχθηκε μία σειρά από νέες τεχνικές για τον έλεγχο της μοναδιαίας ρίζας όπως είναι αυτές των Levin, Lin and Chu (LLC) (2002), Breitung(2001), Im,Pesaran and Shin (IPS) (2003), ADF Fisher και PP Fisher (Maddala,Wu, 1999) και Hadri(2000), οι οποίοι θα χρησιμοποιηθούν στην εμπειρική ανάλυση της συγκεκριμένης μελέτης. Κατά Δριτσάκη(2011), οι πιο δημοφιλείς έλεγχοι είναι αυτοί των Levin, Lin and Chu (LLC) και των Im,Pesaran and Shin (IPS). Προέρχονται και οι δύο από τον παραδοσιακό έλεγχο των Dickey-Fuller. Ο πρώτος προυποθέτει την ομοιογένεια των συντελεστών ενός αυτοπαλίνδρομου υποδείγματος για τα διαστρωματικά στοιχεία Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 22

29 ενώ ο δεύτερος ως πιο γενικός κανόνας επιτρέπει την ετερογένεια στα διαχρονικά και διαστρωματικά στοιχεία. Ο έλεγχος Levin, Lin and Chu (LLC) περιγράφετε από την εξής εξίσωση: it i γ i i, t 1 j i, t j it j= 1 y = c + y + c y + e όπου: t = 1,,T είναι οι χρονικές περίοδοι, και i=1,,n αριθμός διασταυρώσεων. Η μηδενική υπόθεση είναι Ηο: γ 1 =γ 2 =γ=0 για όλα τα στρώματα (i) ενώ η εναλλακτική Η 1 : γ1 = γ2 = γ < 0 για όλα τα στρώματα. Ο συγκεκριμένος έλεγχος ενώ επιτρέπει την επίδραση της χρονικής τάσης σε κάθε ομάδα μεμονωμένα, υποθέτει ότι κάθε στρώμα έχει το ίδιο αυτοπλίνδρομο συντελεστή πρώτης τάξης γ i. Ο έλεγχος Im, Pesaran and Shin (IPS) επιτρέπει χρονικές τάσεις,μενονωμένες επιδράσεις και κοινές χρονικές τάσεις για τα ετερογενή διαστρωματικά και διαχρονικά στοιχεία και περιγράφεται από την εξής εξίσωση: k pt Υ = ρ y + γ Υ + Z δ+ ε it i it 1 ik it k it it k= 1 όπου Y it κάθε μεταβλητή του υποδείγματος, p είναι ο αριθμός των χρονικών υστερήσεων για τα κατάλοιπα, Ζit δείχνει το διάνυσμα των προσδιοριστικών μεταβλητών στο υπόδειγμα και δ είναι το αντίστοιχο διάνυσμα των συντελεστών. Η μηδενική υπόθεση είναι Ηο: ρ i = 0 για i = 1,,N δηλαδή για όλα τα στρώματα ενώ η εναλλακτική υπόθεση Η 1 : ρ i < 0 για i = N+ 1, N+ 2, N για όλα τα στρώματα. Ο έλεγχος του Breitung, σύμφωνα με τον ίδιο(2001), έχει τις ιδιότητες μίας δύναμης σε ομάδες που γειτνιάζουν. Παρατηρούνται δύο βασικές διαφορές του συγκεκριμένου ελέγχου από τον LLC έλεγχο. Η πρώτη είναι ότι παραλείπει το αυτοπαλίνδρομο μέρος του υποδείγματος και η δεύτερη ότι μετασχηματίζει τις πληρεξούσιες μεταβλητές με τον παρακάτω τρόπο: Υ = it ( T t) 1... Υ it + + Υ Υit T t+ 1 T t + it+ T και Υ 1= Y 1 c it it it όπου Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 23

30 c it 0 χωρίς σταθερά και τάση = Yit µε σταθερά και χωρίς τάση 1 Y it T ( t 1 ) Yit µε σταθερά και τάση Οι Maddala and Wu(1999) στηρίζονται στην θεωρία του Fisher και εισάγουν έναν έλεγχο ο οποίος εξετάζει την πιθανότητα του στατιστικού ελέγχου των μεμονωμένων ομάδων για την ύπαρξη μοναδιαίας ρίζας συνδυαστικά με μία στατιστική με πάνελ στοιχεία. Ο έλεγχος ακολουθεί την κατανομή Χ 2 με δύο N βαθμούς ελευθερίας και έχει την ακόλουθη μορφή: λ= 2 log π, όπου π i είναι η πιθανότητα του στατιστικού ελέγχου για την ομάδα i. Η τιμή της πιθανότητας υπολογίζεται είτε από τον επαυξημένο έλεγχο των Dickey-Fuller(ADF) είτε από τον έλεγχο Phillips-Peron(PP) και γι αυτό αποτελούν δύο διαφορετικούς ελέγχους τον ADF- Fisher και τον PP-Fisher. Κατά τον Δριτσάκη(2011), το πλεονέκτημα αυτών των ελέγχων είναι ότι μπορεί να χρησιμοποηθεί σε όλες τις περιπτώσεις είτε εάν υπάρχει ολοκλήρωση στο μηδέν, είτε υπάρχει ολοκλήρωση πρώτης τάξης, είτε εάν υπάρχει στασιμότητα. Ο έλεγχος Hadri(2000) είναι βασισμένος στα κατάλοιπα από μεμονωμένες παλινδρομήσεις της μεθόδου των ελαχίστων τετραγώνων. Υποστηρίζεται στην θεωρία του Hadri ότι για να υπάρξει ένας ισχυρότερος έλεγχος πρέπει να αντιστραφεί η μηδενική υπόθεση. Πιο συγκεκριμένα εκτιμώντας το παρακάτω i= 1 e i υπόδειγμα yit = π i + θ it+ µ it όπου t µ = u + ε. Έχοντας υπόψη τα κατάλοιπα it it it s= 1 από τις μεμονωμένες παλινδρομήσεις µ και τη μηδενική υπόθεση, η οποία είναι 2 Ηο: σ = 0 που σημαίνει ότι μ it = ε it, η στατιστική LM για τον έλεγχο Hadri θα είναι: LM it N T 1 1 l2 Sit N T =,1 = µ, Τ 2 i= 1 t= σε Όπου t l l 1 S it είναι το συνάθροισμα των καταλοίπων Sit = ε tj,1 = µ, Τ. j= 1 Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 24

31 Σύμφωνα με τον Δριτσάκη(2011) ο Hadri εξετάζει τις τυποποιημένες στατιστικές με τους παρακάτω τύπους: ( LM µ ξ µ ) Ν Ζ µ = Ν ζ Και Ν µ ( LM ξ ) T Τ ΖΤ Ν ζτ ( 0,1) ( 0,1) όπου οι μέσοι όροι των τυχαίων μεταβλητών Ζ μ και Ζ Τ είναι ξ μ =1/6 και ξ Τ 2 =1/15 αντίστοιχα ενώ οι διακυμάνσεις ζ = 1/45 και ζ Τ = 11/6300 αντίστοιχα. 2 µ 4.2 Συνολοκλήρωση Όταν τα δεδοµένα που χρησιµοποιούνται σε ένα υπόδειγµα, δεν προέρχονται από στάσιµες χρονικές σειρές έχουµε το πρόβληµα της κίβδηλης παλινδρόµησης. Το πρόβληµα της κίβδηλης παλινδρόµησης µπορεί επίσης να συµβεί όταν δύο χρονικές σειρές σε µια παλινδρόµηση έχουν σε µεγάλο βαθµό υψηλή συσχέτιση, ενώ δεν έχουν καµιά πραγµατική σχέση µεταξύ τους. Η υψηλή συσχέτιση οφείλεται στην ύπαρξη χρονικών τάσεων και στις δύο χρονικές σειρές. Στις περιπτώσεις αυτές έχει προταθεί να χρησιµοποιούνται οι πρώτες διαφορές και όχι τα επίπεδα των χρονικών σειρών. Τις περισσότερες φορές, αυτό που ενδιαφέρει τους ερευνητές είναι οι µακροχρόνιες σχέσεις ανάµεσα στα επίπεδα των χρονικών σειρών, και όχι στις διαφορές τους, όπου οι χρονικές σειρές αναφέρονται σε βραχυχρόνιες καταστάσεις για το φαινόµενο που ερευνούν. Ιδιαίτερο επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζει ο προσδιορισµός της τάξης ολοκλήρωσης ενός γραµµικού συνδυασµού δύο ή περισσοτέρων χρονικών σειρών, όπως είδαµε και στην προηγούµενη ανάλυση της στασιµότητας. Πάνω στην ιδέα αυτή της ολοκλήρωσης βασίζεται η έννοια των συνολοκληρωµένων διαδικασιών. Εποµένως αν οι χρονικές σειρές (µεταβλητές) είναι µη στάσιµες στα επίπεδά τους, µπορούν να ολοκληρωθούν µε βαθµό ολοκλήρωσης 1 όταν οι πρώτες διαφορές Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 25

32 τους είναι στάσιµες. Οι µεταβλητές αυτές µπορούν επίσης να συνολοκληρωθούν αν υπάρχει ένας ή περισσότεροι γραµµικοί συνδυασµοί µεταξύ των µεταβλητών που να είναι στάσιµοι. Αν οι µεταβλητές συνολοκληρώνονται, τότε υπάρχει µια σταθερή µακρο-πρόθεσµη γραµµική σχέση µεταξύ τους. Με άλλα λόγια, ένα σύνολο µη στάσιµων χρονικών σειρών είναι συνολοκληρωµένο αν υπάρχει ένας γραµµικός συνδυασµός των χρονικών αυτών σειρών ο οποίος είναι στάσιµος, πράγµα που σηµαίνει ότι ο συνδυασµός αυτός δεν παρουσιάζει µία στοχαστική τάση. Ο γραµµικός αυτός συνδυασµός των χρονικών σειρών ονοµάζεται εξίσωση συνολοκλήρωσης. Η εξίσωση αυτή παριστά την μακροχρόνια σχέση ισορροπίας που υπάρχει μεταξύ των χρονικών σειρών. Η εξίσωση της συνολοκλήρωσης είναι: Y t = ax t + u t. Ο γραµµικός συνδυασµός των δύο αυτών µεταβλητών είναι στάσιµος είναι δηλαδή Ι(0), U t = Y t ax t. Στην περίπτωση αυτή οι παλινδροµήσεις µεταξύ των µεταβλητών αυτών εκφράζονται σε πραγµατικές τιµές και όχι σε διαφορές για να έχουν νόηµα και δεν είναι πλασµατικές αν και οι αρχικές τους µεταβλητές είναι µη στάσιµες. Γενικά αν δύο ή περισσότερες µη στάσιµες µεταβλητές είναι του ίδιου βαθµού ολοκληρωµένες έστω d τότε αυτές συνολοκληρώνονται αν υπάρχει γραµµικός τους συνδυασµός ή διάνυσµα γραµµικών τους συνδυασµών, που να είναι βαθµού ολοκλήρωσης b µικρότερου βαθµού ολοκλήρωσης d (b<d) των µεταβλητών αυτών. ηλαδή αν Υt ~ Ι(1), και Χt ~ Ι(1) τότε αυτές είναι συνολοκληρωµένες όταν ο γραµµικός τους συνδυασµός ut είναι στάσιµος Ι(0). Στην περίπτωση που υπάρχει ένας τέτοιος γραµµικός συνδυασµός υπάρχει και µια µακροχρόνια σχέση µεταξύ των µεταβλητών αυτών, αν και οι βραχυχρόνιες διακυµάνσεις τους µπορεί να µη συσχετίζονται µεταξύ τους. ηλαδή σε µακροχρόνιο επίπεδο, αυτές οι µεταβλητές συδιακυµαίνονται, παρουσιάζουν µακροχρόνιες τάσεις. H Banerjee(1999) αναφέρει ότι υπάρχουν δύο κατευθύνσεις για τον έλεγχο συνολοκλήρωσης στην panel ανάλυση. Η πρώτη υποστηρίζει ότι για την μηδενική υπόθεση δεν υπάρχει συνολοκλήρωση και χρησιμοποιώντας τα κατάλοιπα που προέρχονται από την παλινδρόμηση για την κατασκευή των στατιστικών ελέγχων. Η δεύτερη υποστηρίζει ότι για την μηδενική υπόθεση υπάρχει συνολοκλήρωση και είναι η βάση του ελέγχου που προτάθηκε από τους McCoskey και Shelden(1998). Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 26

33 Στην παρούσα μελέτη θα χρησιμοποιηθεί ο έλεγχος συνολοκλήρωσης του Pedroni (1999), ο οποίος υποστηρίζει ότι είναι δυνατή η ύπαρξη ετερογένειας στους συντελεστές συνολοκλήρωσης σε αντίθεση με την ανάλυση των Engle και Granger που υποστηρίζουν ότι δύο χρονοσειρές θα πρέπει να είναι συνολοκληρωμένες στον ίδιο βαθμό. Ο Pedroni θεωρεί απαραίτητη την ύπαρξη ενός ελέγχου συνολοκλήρωσης που να επιτρέπει την ύπαρξη ετερογένειας καθώς χαρακτηρίζει ακατάλληλη την εφαρμογή ελέγχου μοναδιαίας ρίζας στα κατάλοιπα. Οι λόγοι που τον οδηγούν σε αυτό το συμπεράσμα είναι πολλοί, όπως η εξάρτηση των καταλοίπων στην κατανομή των εκτιμώμενων συντελεστών και η έλλειψη εξωγένειας των παλινδρομητών. Έλεγχος συνολοκλήρωσης κατά Pedroni Ο Pedroni στην θεωρία του χρησιμοποιεί τα κατάλοιπα για την συνολοκληρωμένη παλινδρόμηση με την εξής μορφή: y = α + δ t+ x ' β + e για t = 1,2,,T και i = 1, 2,, N i, t i i i, t i i, t όπου β i = (β 1i, β 2i,, β M i ), x i,t = (x 1i,t, x 2i,t,, x Mi,t ). Έπειτα εισάγει εφτά στατιστικούς ελέγχους για την συνολοκλήρωση σε πανελ δεδομένα, οι τέσσερις εκ των οποίων, είναι βασισμένοι σε αυτό που ο ίδιος ονομάζει «within-dimension» διάσταση ενώ οι υπόλοιπες τρεις στην «between-dimension» διάσταση. Στην πρώτη κατηγορία σταστιστικών ελέγχων, οι τρεις από αυτούς είναι βασισμένοι στην θεωρία των Phillips και Perron καθώς χρησιμοποίουν μη παραμετροποιημένες διορθώσεις. Αυτές οι στατιστικές είναι η ν-στατιστική, η ρ- στατιστική και η PP- στατιστική και υπολογίζονται σύμφωνα με τον Pedroni(1999) από τους παρακάτω τύπους: N T V στατιστική: Z v = L ie i= 1 t= it 1 N T N T Ρ στατιστική: Ζ ρ = L11 ieit 1 L11 i( ei, t 1 eit λi) 1 1 i= 1 t= 1 i= 1 t= 1 Πανεπιστήµιο Μακεδονίας ΜΠΣΕ Τµήµατος Εφαρµοσµένης Πληροφορικής 27

Σηµαντικές µεταβλητές για την άσκηση οικονοµικής ολιτικής µίας χώρας. Καθοριστικοί αράγοντες για την οικονοµική ανά τυξη.

Σηµαντικές µεταβλητές για την άσκηση οικονοµικής ολιτικής µίας χώρας. Καθοριστικοί αράγοντες για την οικονοµική ανά τυξη. ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, ΑΕΠ, ΕΞΑΓΩΓΕΣ: ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ- ΙΣΠΑΝΙΑ-ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Επιβλέπων καθηγητής: Δριτσάκης Νικόλαος Εκπονήθηκε από: Τέμπου Αικατερίνη (11/37) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Μελέτη

Διαβάστε περισσότερα

Είδαµε στο προηγούµενο κεφάλαιο ότι, όταν τα δεδοµένα που χρησιµοποιούνται σε ένα υπόδειγµα, δεν προέρχονται από στάσιµες χρονικές σειρές έχουµε το

Είδαµε στο προηγούµενο κεφάλαιο ότι, όταν τα δεδοµένα που χρησιµοποιούνται σε ένα υπόδειγµα, δεν προέρχονται από στάσιµες χρονικές σειρές έχουµε το ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΣΥΝΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ (Έννοιες, Ορισµοί) Είδαµε στο προηγούµενο κεφάλαιο ότι, όταν τα δεδοµένα που χρησιµοποιούνται σε ένα υπόδειγµα, δεν προέρχονται από στάσιµες χρονικές σειρές έχουµε το πρόβληµα της

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 3ο. Βασικές έννοιες

ΜΑΘΗΜΑ 3ο. Βασικές έννοιες ΜΑΘΗΜΑ 3ο Βασικές έννοιες Εισαγωγή Βασικές έννοιες Ένας από τους βασικότερους σκοπούς της ανάλυσης των χρονικών σειρών είναι η διενέργεια των προβλέψεων. Στα υποδείγματα αυτά η τρέχουσα τιμή μιας οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Δυτικής Μακεδονίας Western Macedonia University of Applied Sciences Κοίλα Κοζάνης Kozani GR 50100

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Δυτικής Μακεδονίας Western Macedonia University of Applied Sciences Κοίλα Κοζάνης Kozani GR 50100 Ποσοτικές Μέθοδοι Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Δυτικής Μακεδονίας Western Macedonia University of Applied Sciences Κοίλα Κοζάνης 50100 Kozani GR 50100 Απλή Παλινδρόμηση Η διερεύνηση του τρόπου συμπεριφοράς

Διαβάστε περισσότερα

Αν έχουμε δύο μεταβλητές Χ και Υ και σύμφωνα με την οικονομική θεωρία η μεταβλητή Χ προσδιορίζει τη συμπεριφορά της Υ το ερώτημα που τίθεται είναι αν

Αν έχουμε δύο μεταβλητές Χ και Υ και σύμφωνα με την οικονομική θεωρία η μεταβλητή Χ προσδιορίζει τη συμπεριφορά της Υ το ερώτημα που τίθεται είναι αν ΜΑΘΗΜΑ 12ο Αιτιότητα Ένα από τα βασικά προβλήματα που υπάρχουν στην εξειδίκευση ενός υποδείγματος είναι να προσδιοριστεί η κατεύθυνση που μία μεταβλητή προκαλεί μία άλλη σε μία εξίσωση παλινδρόμησης. Στην

Διαβάστε περισσότερα

Μπακαλάκος Ευάγγελος

Μπακαλάκος Ευάγγελος Μπακαλάκος Ευάγγελος Σχεση πραγματικής και χρηματιστηριακής οικονομίας 2003-2012 Δυο περιόδοι προ και κατά διάρκεια της κρίσης 4 μεταβλητές 5 στατιστικά υποδείγματα Χρηματοπιστωτικής-τραπεζικής κρίσης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ) Η μελέτη έχει ως στόχο να εκτιμήσει το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ 1. Οι επενδύσεις σε μια κλειστή οικονομία χρηματοδοτούνται από: α. το σύνολο των αποταμιεύσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. β. μόνο τις ιδιωτικές αποταμιεύσεις.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 10ο

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 10ο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 10ο Έλεγχοι συνολοκλήρωσης Αφού διαπιστωθεί πως οι εξεταζόμενες μεταβλητές είναι ολοκληρωμένες της ίδιας τάξης, τότε εκτελείται ο έλεγχος

Διαβάστε περισσότερα

Συνολοκλήρωση και μηχανισμός διόρθωσης σφάλματος

Συνολοκλήρωση και μηχανισμός διόρθωσης σφάλματος ΜΑΘΗΜΑ 10 ο Συνολοκλήρωση και μηχανισμός διόρθωσης σφάλματος Η μέθοδος της συνολοκλήρωσης είναι ένας τρόπος με τον οποίο μπορούμε να εκτιμήσουμε τη μακροχρόνια σχέση ισορροπίας που υπάρχει μεταξύ δύο ή

Διαβάστε περισσότερα

Εισόδημα Κατανάλωση 1500 500 1600 600 1300 450 1100 400 600 250 700 275 900 300 800 352 850 400 1100 500

Εισόδημα Κατανάλωση 1500 500 1600 600 1300 450 1100 400 600 250 700 275 900 300 800 352 850 400 1100 500 Εισόδημα Κατανάλωση 1500 500 1600 600 1300 450 1100 400 600 250 700 275 900 300 800 352 850 400 1100 500 Πληθυσμός Δείγμα Δείγμα Δείγμα Ο ρόλος της Οικονομετρίας Οικονομική Θεωρία Διατύπωση της

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική. Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική. Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα 1 Αντικείµενο Διεθνούς Μακροοικονοµικής Η διεθνής µακροοικονοµική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 12ο

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 12ο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 12ο ΑΙΤΙΟΤΗΤΑ Ένα από τα βασικά προβλήματα που υπάρχουν στην εξειδίκευση ενός υποδείγματος είναι να προσδιοριστεί η κατεύθυνση που μία μεταβλητή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 152 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III Η εκ των προτέρων αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του 3 ου ΚΠΣ µπορεί να πραγµατοποιηθεί µε τρόπους οι οποίοι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 11ο

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 11ο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 11ο Συνολοκλήρωσης και μηχανισμός διόρθωσης σφάλματος Η μέθοδος της συνολοκλήρωσης είναι ένας τρόπος με τον οποίο μπορούμε να εκτιμήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή στη µακροοικονοµική

Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή στη µακροοικονοµική Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στη µακροοικονοµική Περίγραµµα κεφαλαίων Ποιο είναι το αντικείµενο της µακροοικονοµικής Με τι ασχολούνται οι µακροοικονοµολόγοι; Γιατί διαφωνούν οι µακροοικονοµολόγοι Ποιο είναι το

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2.1 Ιστορική Αναδρομή Σε ένα άρθρο με μεγάλη επιρροή, ο Nicholas Kaldor (1961) διετύπωσε τη σκέψη ότι ένας θεωρητικός οικονομολόγος θα πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Χρονολογικές Σειρές (Time Series) Lecture notes Φ.Κουντούρη 2008

Χρονολογικές Σειρές (Time Series) Lecture notes Φ.Κουντούρη 2008 Χρονολογικές Σειρές (Time Series) Lecture notes Φ.Κουντούρη 2008 1 Τύποι Οικονομικών Δεδομένων Τα οικονομικά δεδομένα που χρησιμοποιούνται για την εξέταση οικονομικών φαινομένων μπορεί να έχουν τις ακόλουθες

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομος πίνακας περιεχομένων

Σύντομος πίνακας περιεχομένων Σύντομος πίνακας περιεχομένων Πρόλογος 19 Οδηγός περιήγησης 25 Πλαίσια 28 Ευχαριστίες της ενδέκατης αγγλικής έκδοσης 35 Βιογραφικά συγγραφέων 36 ΜΕΡΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 37 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ Μελέτη του ΔΝΤ για 17 χώρες του ΟΑΣΑ επισημαίνει ότι για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης του πρωτογενούς πλεονάσματος, το ΑΕΠ μειώνεται κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες και

Διαβάστε περισσότερα

Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012

Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012 Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012 Ιστορική κρίση της αγοράς εργασίας ύψος της ανεργίας χωρίς ιστορικό προηγούμενο (22.6%) πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου

Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου 1. Περιεχόμενα Κεφαλαίου Α. Εισαγωγικά: Οι κατευθύνσεις του Σύγχρονου Εμπορίου B. Η Παραδοσιακή Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου Οι Εμποροκράτες Adam Smith: Απόλυτο Πλεονέκτημα

Διαβάστε περισσότερα

Οι οικονομολόγοι μελετούν...

Οι οικονομολόγοι μελετούν... Οι οικονομολόγοι μελετούν... Πώς αποφασίζουν οι άνθρωποι. Πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους οι άνθρωποι. Ποιες δυνάμεις επηρεάζουν την οικονομία συνολικά. Ποιο είναι το αντικείμενο της μακροοικονομικής; Μακροοικονομική:

Διαβάστε περισσότερα

Στασιμότητα χρονοσειρών Νόθα αποτελέσματα-spurious regression Ο έλεγχος στασιμότητας είναι απαραίτητος ώστε η στοχαστική ανάλυση να οδηγεί σε ασφαλή

Στασιμότητα χρονοσειρών Νόθα αποτελέσματα-spurious regression Ο έλεγχος στασιμότητας είναι απαραίτητος ώστε η στοχαστική ανάλυση να οδηγεί σε ασφαλή Χρονικές σειρές 12 Ο μάθημα: Έλεγχοι στασιμότητας ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ: Εκτίμηση παραμέτρων γραμμικών μοντέλων Συνάρτηση μερικής αυτοσυσχέτισης Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 Τμήμα Μαθηματικών ΑΠΘ Διδάσκουσα: Αγγελική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 3ο

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 3ο Κίβδηλες παλινδρομήσεις Μια από τις υποθέσεις που χρησιμοποιούμε στην ανάλυση της παλινδρόμησης είναι ότι οι χρονικές σειρές που χρησιμοποιούμε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ MSc Τραπεζικής & Χρηματοοικονομικής

ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ MSc Τραπεζικής & Χρηματοοικονομικής ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ MSc Τραπεζικής & Χρηματοοικονομικής ΑΥΤΟΣΥΣΧΕΤΙΣΗ Στις βασικές υποθέσεις των γραμμικών υποδειγμάτων (απλών και πολλαπλών), υποθέτουμε ότι δεν υπάρχει αυτοσυσχέτιση (autocorrelation

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση Οι χώρες εμφανίζουν μεγέθυνση με πολύ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ. Οικονομετρία

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ. Οικονομετρία ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Οικονομετρία I.1 Τι Είναι η Οικονομετρία; Η κυριολεκτική ερμηνεία της λέξης, οικονομετρία είναι «οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 1.1. Γενικά... 21 1.2. Η σχέση της οικονομικής με τις άλλες κοινωνικές επιστήμες... 26 1.3. Οικονομική Περιγραφή και Ανάλυση...

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό δελτίο 1 ΓΙΑΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΕΕ ΕΝΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ;

Ενημερωτικό δελτίο 1 ΓΙΑΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΕΕ ΕΝΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ; Ενημερωτικό δελτίο 1 ΓΙΑΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΕΕ ΕΝΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ; Από την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με χαμηλά επίπεδα επενδύσεων. Απαιτούνται

Διαβάστε περισσότερα

Απλή Γραμμική Παλινδρόμηση II

Απλή Γραμμική Παλινδρόμηση II . Ο Συντελεστής Προσδιορισμού Η γραμμή Παλινδρόμησης στο δείγμα, αποτελεί μία εκτίμηση της γραμμής παλινδρόμησης στον πληθυσμό. Αν και από τη μέθοδο των ελαχίστων τετραγώνων προκύπτουν εκτιμητές που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» Εισαγωγή: Η 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» εκπονήθηκε από το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων τον Ιούλιο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ. Παπάνα Αγγελική

ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ. Παπάνα Αγγελική ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ Ενότητα 11: Αυτοσυσχέτιση Παπάνα Αγγελική Μεταδιδακτορική ερευνήτρια, ΑΠΘ E-mail: angeliki.papana@gmail.com, agpapana@auth.gr Webpage: http://users.auth.gr/agpapana 1 Περιεχόμενο ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ «ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ: ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2013 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Δευτέρα, 3 Ιουνίου 2013

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Μεταπτυχιακό Τραπεζικής & Χρηματοοικονομικής

ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Μεταπτυχιακό Τραπεζικής & Χρηματοοικονομικής ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Μεταπτυχιακό Τραπεζικής & Χρηματοοικονομικής Υποθέσεις του Απλού γραμμικού υποδείγματος της Παλινδρόμησης Η μεταβλητή ε t (διαταρακτικός όρος) είναι τυχαία μεταβλητή με μέσο όρο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ. Η μέθοδος των βοηθητικών μεταβλητών. Παπάνα Αγγελική

ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ. Η μέθοδος των βοηθητικών μεταβλητών. Παπάνα Αγγελική ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ Ενότητα 12: Σφάλματα μέτρησης στις μεταβλητές Η μέθοδος των βοηθητικών μεταβλητών Παπάνα Αγγελική Μεταδιδακτορική ερευνήτρια, ΑΠΘ E-mail: angeliki.papana@gmail.com, agpapana@auth.gr Webpage:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Βασικές αρχές. Εφαρµογές στην Ελληνική Οικονοµία. Ασκήσεις.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Βασικές αρχές. Εφαρµογές στην Ελληνική Οικονοµία. Ασκήσεις. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Βασικές αρχές. Εφαρµογές στην Ελληνική Οικονοµία. Ασκήσεις. Κεφάλαιο 1 Η Μακροοικονοµική Επιστήµη 1.1. Μικροοικονοµική και Μακροοικονοµική 1.2. Μακροοικονοµικά Υποδείγµατα 1.3.

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμια οικονομία. Διεθνές περιβάλλον 1

Παγκόσμια οικονομία. Διεθνές περιβάλλον 1 Παγκόσμια οικονομία Διεθνές περιβάλλον 1 Επιλεγμένοι δείκτες ασιατικών χωρών Διεθνές περιβάλλον 2 Αλλαγές στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον Πρωτεύον ρόλος της κίνησης στην κίνηση των κεφαλαίων σε σχέση

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομος πίνακας περιεχομένων

Σύντομος πίνακας περιεχομένων Σύντομος πίνακας περιεχομένων Πρόλογος 15 Οδηγός περιήγησης 21 Πλαίσια 24 Ευχαριστίες της ενδέκατης αγγλικής έκδοσης 27 Βιογραφικά συγγραφέων 28 ΜΕΡΟΣ 4 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ 29 15 Εισαγωγή στη μακροοικονομική

Διαβάστε περισσότερα

Βραχυχρόνιες προβλέψεις του πραγματικού ΑΕΠ χρησιμοποιώντας δυναμικά υποδείγματα παραγόντων

Βραχυχρόνιες προβλέψεις του πραγματικού ΑΕΠ χρησιμοποιώντας δυναμικά υποδείγματα παραγόντων Βραχυχρόνιες προβλέψεις του πραγματικού ΑΕΠ χρησιμοποιώντας δυναμικά υποδείγματα παραγόντων 1. Εισαγωγή Αθανάσιος Καζάνας και Ευθύμιος Τσιώνας Τα υποδείγματα παραγόντων χρησιμοποιούνται ευρέως στη διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

Επιδράσεις ΑΞΕ & Μέτρα Προσέλκυσης. Χρυσοβαλάντου Μήλλιου Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Επιδράσεις ΑΞΕ & Μέτρα Προσέλκυσης. Χρυσοβαλάντου Μήλλιου Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Επιδράσεις ΑΞΕ & Μέτρα Προσέλκυσης Χρυσοβαλάντου Μήλλιου Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 1. Επιδράσεις στη Χώρα Υποδοχής Μισθοί Σύμφωνα με τις περισσότερες εμπειρικές μελέτες oι ΠΕ προσφέρουν στην χώρα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική.! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική.! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντικείμενο Διεθνούς Μακροοικονομικής Η διεθνής μακροοικονομική ασχολείται με το προσδιορισμό των βασικών μακροοικονομικών

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ

Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Διεθνής Οικονομική 1. Διεθνές εμπόριο, Διεθνής Εμπορική Πολιτική και Διεθνείς Εμπορικές Συμφωνίες και Θεσμοί 2. Μακροοικονομική Ανοικτών

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ. Β μέρος: Ετεροσκεδαστικότητα. Παπάνα Αγγελική

ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ. Β μέρος: Ετεροσκεδαστικότητα. Παπάνα Αγγελική ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ Ενότητα 10: Οικονομετρικά προβλήματα: Παραβίαση των υποθέσεων Β μέρος: Ετεροσκεδαστικότητα Παπάνα Αγγελική Μεταδιδακτορική ερευνήτρια, ΑΠΘ E-mail: angeliki.papana@gmail.com, agpapana@auth.gr

Διαβάστε περισσότερα

Συνολοκλήρωση και VAR υποδείγματα

Συνολοκλήρωση και VAR υποδείγματα ΜΑΘΗΜΑ ο Συνολοκλήρωση και VAR υποδείγματα Ησχέσησ ένα στατικό υπόδειγμα συνολοκλήρωσης και σ ένα υπόδειγμα διόρθωσης λαθών μπορεί να μελετηθεί καλύτερα όταν χρησιμοποιούμε τις ιδιότητες των αυτοπαλίνδρομων

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομικές προβλέψεις για την κυπριακή οικονομία

Μακροοικονομικές προβλέψεις για την κυπριακή οικονομία Μακροοικονομικές προβλέψεις για την κυπριακή οικονομία Οι μακροοικονομικές προβλέψεις για την ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας έχουν αναθεωρηθεί σημαντικά προς τα κάτω τόσο για το 2012 όσο και για το

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά Χαρακτηριστικά

Βασικά Χαρακτηριστικά Βασικά Χαρακτηριστικά Η οικονομία της Κύπρου μπορεί να χαρακτηριστεί, γενικά, ως μικρή, ανοικτή και δυναμική, με τις υπηρεσίες να αποτελούν την κινητήριο δύναμή της. Με την προσχώρηση της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

Ογενικός(πλήρης) έλεγχος των Dickey Fuller

Ογενικός(πλήρης) έλεγχος των Dickey Fuller ΜΑΘΗΜΑ 7ο Ογενικός(πλήρης) έλεγχος των Dickey Fuller Είδαμε προηγουμένως ότι οι τιμές της στατιστικής Τ 2δ0, Τ 3δ0 και Τ 3δ1 που χρησιμοποιήθηκαν στην παραπάνω παράγραφο εξαρτώνται από τη μορφή της εξίσωσης

Διαβάστε περισσότερα

51. Στο σημείο Α του παρακάτω διαγράμματος IS-LM υπάρχει: r LM Α IS α. ισορροπία στις αγορές αγαθών και χρήματος. β. ισορροπία στην αγορά αγαθών και υπερβάλλουσα προσφορά στην αγορά χρήματος. γ. ισορροπία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Πρόλογος Ευχαριστίες Βιογραφικά συγγραφέων ΜΕΡΟΣ 1 Εισαγωγή 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία 1.1 Πώς αντιμετωπίζουν οι οικονομολόγοι τις επιλογές 1.2 Τα οικονομικά ζητήματα 1.3 Σπανιότητα και ανταγωνιστική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 5ο

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 5ο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 5ο Μοναδιαία ρίζα Είδαμε προηγουμένως πως ο έλεγχος της στασιμότητας μιας χρονικής σειράς μπορεί να γίνει με τη συνάρτηση αυτοσυσχέτισης.

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Μακροοικονομική. Ενότητα : Εισαγωγή βασικές οικονομικές έννοιες. Καραμάνης Κωνσταντίνος

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Μακροοικονομική. Ενότητα : Εισαγωγή βασικές οικονομικές έννοιες. Καραμάνης Κωνσταντίνος Μακροοικονομική, Χρηματοοικονομική Ενότητα των Επιχειρήσεων, :Εισαγωγή Ενότητα βασικές : έννοιες, Βέλτιστη ΤΜΗΜΑ Κεφαλαιακή ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Δομή, ΤΜΗΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ ΚΑΙ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ-Ανοικτά

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 6 ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 6 ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 6 ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 1. Εισροή συναλλαγµατικών εσόδων στις χώρες υποδοχής και φιλοξενείας Έννοια Ιδιαίτερη σηµασία για αναπτυσσόµενες χώρες Μακροχρόνιος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

5. ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ (GENERAL LINEAR MODEL) 5.1 Εναλλακτικά μοντέλα του απλού γραμμικού μοντέλου: Το εκθετικό μοντέλο

5. ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ (GENERAL LINEAR MODEL) 5.1 Εναλλακτικά μοντέλα του απλού γραμμικού μοντέλου: Το εκθετικό μοντέλο 5. ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ (GENERAL LINEAR MODEL) 5.1 Εναλλακτικά μοντέλα του απλού γραμμικού μοντέλου: Το εκθετικό μοντέλο Ένα εναλλακτικό μοντέλο της απλής γραμμικής παλινδρόμησης (που χρησιμοποιήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 5 η. Αποτίμηση Στοιχείων Κόστους και Οφέλους

Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 5 η. Αποτίμηση Στοιχείων Κόστους και Οφέλους Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 5 η Αποτίμηση Στοιχείων Κόστους και Οφέλους Ζητήματα που θα εξεταστούν: Ποια θεωρούνται στοιχεία κόστους και ποια οφέλους στην αξιολόγηση ενός έργου ή

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος 15

Περιεχόμενα. Πρόλογος 15 Περιεχόμενα Πρόλογος 15 ΜΕΡΟΣ 1 Εισαγωγή 1 Εισαγωγή στη μακροοικονομική 27 1.1 Ποιο είναι το αντικείμενο της μακροοικονομικής 27 Μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση 28 Οικονομικοί κύκλοι 30 Ανεργία 31 πληθωρισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας» Το βασικό συμπέρασμα: Η επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων μετά την ανακήρυξη του δημοψηφίσματος στο τέλος του Ιουνίου διέκοψε την ασθενική

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίµηση της ζήτησης. Ανάλυση. Μέθοδοι έρευνας µάρκετινγκ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

Εκτίµηση της ζήτησης. Ανάλυση. Μέθοδοι έρευνας µάρκετινγκ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Εκτίµηση της ζήτησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ανάλυση Παλινδρόµησης και Μέθοδοι έρευνας µάρκετινγκ Το πρόβληµα του προσδιορισµού της (πραγµατικής) καµπύλης ζήτησης Η απλή συνένωση στα πλαίσια ενός διαγράµµατος των παρατηρήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματιστηριακή και Οικονομική Ανάπτυξη: Μια εμπειρική έρευνα για τις Η.Π.Α. με την ανάλυση της αιτιότητας. Κατιρτζόγλου Σοφία

Χρηματιστηριακή και Οικονομική Ανάπτυξη: Μια εμπειρική έρευνα για τις Η.Π.Α. με την ανάλυση της αιτιότητας. Κατιρτζόγλου Σοφία Χρηματιστηριακή και Οικονομική Ανάπτυξη: Μια εμπειρική έρευνα για τις Η.Π.Α. με την ανάλυση της αιτιότητας Κατιρτζόγλου Σοφία Στόχος της εργασίας Διεξαγωγή συμπερασμάτων για τις οικονομικές και χρηματιστηριακές

Διαβάστε περισσότερα

Χρονικές σειρές 2 Ο μάθημα: Εισαγωγή στις χρονοσειρές

Χρονικές σειρές 2 Ο μάθημα: Εισαγωγή στις χρονοσειρές Χρονικές σειρές 2 Ο μάθημα: Εισαγωγή στις χρονοσειρές Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 μήμα Μαθηματικών ΑΠΘ Διδάσκουσα: Αγγελική Παπάνα Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Πολυτεχνική σχολή, Α.Π.Θ. & Οικονομικό μήμα, Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Eurochambers Economic Survey 2011. Οκτώβριος 2010. TNS ICAP 154A, Sevastoupoleos St., Athens 11526 T: (+30)210 7260600 E: tnsicap@tnsicap.

Eurochambers Economic Survey 2011. Οκτώβριος 2010. TNS ICAP 154A, Sevastoupoleos St., Athens 11526 T: (+30)210 7260600 E: tnsicap@tnsicap. 1 Eurochambers Economic Survey 2011 Οκτώβριος 2010 TNS ICAP 154A, Sevastoupoleos St., Athens 11526 T: (+30)210 7260600 E: tnsicap@tnsicap.gr GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION 2 ΠΙΚΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Μέρος 1 Εισαγωγή 1 Εισαγωγή στη μακροοικονομική 2 Ποσοτικές μετρήσεις και διάρθρωση της εθνικής οικονομίας Μέρος 2 Μακροχρόνια οικονομική επίδοση 3 Παραγωγικότητα, προϊόν

Διαβάστε περισσότερα

Επαυξημένος έλεγχος Dickey - Fuller (ADF)

Επαυξημένος έλεγχος Dickey - Fuller (ADF) ΜΑΘΗΜΑ 5ο Επαυξημένος έλεγχος Dickey - Fuller (ADF) Στον έλεγχο των Dickey Fuller (DF) και στα τρία υποδείγματα που χρησιμοποιήσαμε προηγουμένως κάνουμε την υπόθεση ότι ο διαταρακτικός όρος e είναι μια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗΣ ΥΠΟ ΟΜΗΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗΣ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗΣ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΙΣ ΜΑΚΡΟΣΚΟΠΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ Ο ΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 10000 9000 8000 ΑΡΙΘΜΟΣ ΘΑΝΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΙΓΜΑ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ

ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΙΓΜΑ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΙΓΜΑ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται πάντα στον πληθυσμό Το δείγμα χρησιμεύει για εξαγωγή συμπερασμάτων για τον πληθυσμό π.χ. το ετήσιο εισόδημα των κατοίκων μιας περιοχής Τα στατιστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ. Ενότητα 2: Παλινδρόμηση. Αναπλ. Καθηγητής Νικόλαος Σαριαννίδης Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ. Ενότητα 2: Παλινδρόμηση. Αναπλ. Καθηγητής Νικόλαος Σαριαννίδης Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ Ενότητα 2: Παλινδρόμηση. Αναπλ. Καθηγητής Νικόλαος Σαριαννίδης Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιοριστικοί όροι και μοναδιαία ρίζα (από κοινού υποθέσεις)

Προσδιοριστικοί όροι και μοναδιαία ρίζα (από κοινού υποθέσεις) ΜΑΘΗΜΑ 6ο Προσδιοριστικοί όροι και μοναδιαία ρίζα (από κοινού υποθέσεις) Είδαμε στους παραπάνω ελέγχους (DF και ADF) που κάναμε προηγουμένως ότι εξετάζουμε στη μηδενικήυπόθεσημόνοτοσυντελεστήδ 2. Δεν αναφερόμαστε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ Μάθηµα: Εφαρµοσµένη Οικονοµετρία (Aκαδηµαϊκό έτος: 2008-2009) Σπύρος Σκούρας Ονοµατεπώνυµο: ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΟΥΛΙΟΥ 2009

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική. Μακροοικονομική Θεωρία και Πολιτική. Αναπτύχθηκε ως ξεχωριστός κλάδος: Γιατί μελετάμε ακόμη την. Μακροοικονομική Θεωρία και

Μακροοικονομική. Μακροοικονομική Θεωρία και Πολιτική. Αναπτύχθηκε ως ξεχωριστός κλάδος: Γιατί μελετάμε ακόμη την. Μακροοικονομική Θεωρία και Μακροοικονομική Θεωρία και Πολιτική Εισαγωγή: με τι ασχολείται Ποια είναι η θέση της μακροοικονομικής σήμερα; Χρησιμότητα - γιατί μελετάμε την μακροοικονομική θεωρία; Εξέλιξη θεωρίας και σχέση με την πολιτική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροοικονομική Θεωρία Υπόδειγμα IS/LM Στο υπόδειγμα IS/LM εξετάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 4ο

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 4ο Διαδικασία των συντελεστών αυτοσυσχέτισης Ονομάζουμε συνάρτηση αυτοσυσχέτισης (autocorrelation function) και συμβολίζεται με τα γράμματα

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση χρηµατοοικονοµικής ρύθµισης και ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών

Η σχέση χρηµατοοικονοµικής ρύθµισης και ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Περίληψη ΤΕΤΡΑ ΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ, ΤΕΥΧΟΣ 15 (σσ. 66-80) DATA ANALYSIS BULLETIN, ISSUE 15 (pp. 66-80) Η σχέση χρηµατοοικονοµικής ρύθµισης και ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Αργυρώ Ευαγ. ηµήτογλου Πανεπιστήµιο

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακή διατριβή Η ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΠΟΥ ΕΙΣΑΓΟΥΝ ΚΑΙ ΕΞΑΓΟΥΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ

Μεταπτυχιακή διατριβή Η ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΠΟΥ ΕΙΣΑΓΟΥΝ ΚΑΙ ΕΞΑΓΟΥΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ Μεταπτυχιακή διατριβή Η ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΠΟΥ ΕΙΣΑΓΟΥΝ ΚΑΙ ΕΞΑΓΟΥΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ Αδαμαντία Γεωργιάδου Λεμεσός, Μάιος 2017 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ERSA

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ERSA ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ERSA ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ (RSAI, ERSA) Οικονομική Κρίση και Πολιτικές Ανάπτυξης και Συνοχής 10ο Τακτικό Επιστημονικό

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH»

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH» ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH»

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομετρία Ι. Ενότητα 9: Αυτοσυσχέτιση. Δρ. Χαϊδώ Δριτσάκη Τμήμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής

Οικονομετρία Ι. Ενότητα 9: Αυτοσυσχέτιση. Δρ. Χαϊδώ Δριτσάκη Τμήμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής Οικονομετρία Ι Ενότητα 9: Αυτοσυσχέτιση Δρ. Χαϊδώ Δριτσάκη Τμήμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΤΜΗΜΑΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΜΗΜΑΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ& ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΑΥΤΟΠΑΛΙΝΔΡΟΜΑ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ AR(p) Δρ. Κουνετάς Η Κωνσταντίνος ΕΠΙΧ Τεχνικές Προβλέψεων & Ελέγχου ιαφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

Χρονικές σειρές 5 Ο μάθημα: Γραμμικά στοχαστικά μοντέλα (1) Αυτοπαλίνδρομα μοντέλα Εαρινό εξάμηνο Τμήμα Μαθηματικών ΑΠΘ

Χρονικές σειρές 5 Ο μάθημα: Γραμμικά στοχαστικά μοντέλα (1) Αυτοπαλίνδρομα μοντέλα Εαρινό εξάμηνο Τμήμα Μαθηματικών ΑΠΘ Χρονικές σειρές 5 Ο μάθημα: Γραμμικά στοχαστικά μοντέλα (1) Αυτοπαλίνδρομα μοντέλα Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 Τμήμα Μαθηματικών ΑΠΘ Διδάσκουσα: Αγγελική Παπάνα Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Πολυτεχνική σχολή,

Διαβάστε περισσότερα

Χρονικές σειρές 6 Ο μάθημα: Αυτοπαλίνδρομα μοντέλα (2)

Χρονικές σειρές 6 Ο μάθημα: Αυτοπαλίνδρομα μοντέλα (2) Χρονικές σειρές 6 Ο μάθημα: Αυτοπαλίνδρομα μοντέλα (2) Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 Τμήμα Μαθηματικών ΑΠΘ Διδάσκουσα: Αγγελική Παπάνα Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Πολυτεχνική σχολή, Α.Π.Θ. & Οικονομικό Τμήμα,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος...21 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγικές Έννοιες... 25 1.1 Η Οικονομική Επιστήμη και οι Σχολές Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΣΕΙΡΕΣ. Παπάνα Αγγελική

ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΣΕΙΡΕΣ. Παπάνα Αγγελική ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΣΕΙΡΕΣ 7o Μάθημα: Απλή παλινδρόμηση (ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ) Παπάνα Αγγελική Μεταδιδακτορική ερευνήτρια, ΑΠΘ & ΠΑΜΑΚ E-mail: angeliki.papana@gmail.com, agpapana@auth.gr Webpage: http://users.auth.gr/agpapana

Διαβάστε περισσότερα

Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα

Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα Βασικές διαπιστώσεις Μέρος Πρώτο Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα Η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα παρέμεινε ασθενής και επιβραδύνθηκε περαιτέρω το 2013 (2,9% από 3,2% το

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος των Phillips Perron

Έλεγχος των Phillips Perron ΜΑΘΗΜΑ 8ο Έλεγχος των Phillip Perron Είδαμε στον έλεγχο των Dickey Fuller ότι για το πρόβλημα της αυτοσυσχέτισης των καταλοίπων προτείνουν την επαύξηση της εξίσωσης με επιπλέον όρους τωνδιαφορώντηςεξαρτημένηςμεταβλητής.

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία της Νομισματικής Ενοποίησης

Η Θεωρία της Νομισματικής Ενοποίησης Η Θεωρία της Νομισματικής Ενοποίησης Περιεχόμενα Κεφαλαίου Έννοια και Στάδια Νομισματικής Ενοποίησης. Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα της Νομισματικής Ενοποίησης. Η Διαδικασία της Μετάβασης προς τη Νομισματική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ. Οικονομετρία

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ. Οικονομετρία ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Οικονομετρία 9.1 Εισαγωγή Στην ανάλυση παλινδρόμησης που περιλαμβάνει στοιχεία χρονοσειρών, αν το υπόδειγμα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Μεταπτυχιακό Τμήμα Τραπεζικής & Χρηματοοικονομικής

ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Μεταπτυχιακό Τμήμα Τραπεζικής & Χρηματοοικονομικής ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Μεταπτυχιακό Τμήμα Τραπεζικής & Χρηματοοικονομικής Πολλαπλό Γραμμικό Υπόδειγμα Παλινδρόμησης Τα υποδείγματα του απλού γραμμικού υποδείγματος της παλινδρόμησης (simple linear regression

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπο Ανταγωνιστικό Υπόδειγμα Διεθνούς Εμπορίου

Πρότυπο Ανταγωνιστικό Υπόδειγμα Διεθνούς Εμπορίου Πρότυπο Ανταγωνιστικό Υπόδειγμα Διεθνούς Εμπορίου Συνδυάζοντας το Υπόδειγμα του Ricardo με τα Υποδείγματα των Εξειδικευμένων Συντελεστών και Hechscher Ohlin Κοινά Στοιχεία των Υποδειγµάτων που Βασίζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΟΣ

ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Κεφάλαιο 3 ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Εισαγωγή Ένα από τα βασικά συμπεράσματα του απλού νεοκλασικού υποδείγματος οικονομικής μεγέθυνσης, που παρουσιάστηκε στο Κεφάλαιο, είναι ότι δεν μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες

Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες Μυρτώ - Σμαρώ Γιαλαμά Α.Μ.: 1207 Μ 075 Διεθνής Πολιτική Οικονομία Μάθημα: Γεωπολιτική των Κεφαλαιαγορών Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες 1. Τι είναι η παγκόσμια αγορά συναλλάγματος;

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ 14 Οκτωβρίου 2013

ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ 14 Οκτωβρίου 2013 14 Οκτωβρίου 2013 Γραµµατοσειρά: Calibri, 14 pt, Γραµµατοσειρά: Calibri, 14 pt, Έντονα, Πλάγια, Ελληνικά Οι προβλέψεις του ΚΕΠΕ για τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές των βασικών μακροοικονομικών μεγεθών της

Διαβάστε περισσότερα

Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων

Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων Οικονομικές Διακυμάνσεις Οι οικονομίες ανέκαθεν υπόκειντο σε κυκλικές διακυμάνσεις. Σε ορισμένες περιόδους η παραγωγή και η απασχόληση αυξάνονται με

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑ Α Α. Α2 Η φάση της κρίσης στον οικονοµικό κύκλο χαρακτηρίζεται από εκτεταµένη ανεργία. Μονάδες 3

ΟΜΑ Α Α. Α2 Η φάση της κρίσης στον οικονοµικό κύκλο χαρακτηρίζεται από εκτεταµένη ανεργία. Μονάδες 3 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 9 ΙΟΥΝΙΟΥ 2003 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομετρία. Εξειδίκευση του υποδείγματος. Προσθήκη άσχετης μεταβλητής και παράλειψη σχετικής. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης

Οικονομετρία. Εξειδίκευση του υποδείγματος. Προσθήκη άσχετης μεταβλητής και παράλειψη σχετικής. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης Οικονομετρία Εξειδίκευση του υποδείγματος Προσθήκη άσχετης μεταβλητής και παράλειψη σχετικής Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης Διδάσκων: Λαζαρίδης Παναγιώτης Μαθησιακοί Στόχοι Γνώση και κατανόηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜAΚΡΟ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜAΚΡΟ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΚΡΟ 1. Όταν η συνάρτηση κατανάλωσης είναι ευθεία γραµµή και υπάρχει αυτόνοµη κατανάλωση, τότε η οριακή ροπή προς κατανάλωση είναι: α. πάντοτε σταθερή, όπως και η µέση ροπή προς

Διαβάστε περισσότερα

Δομή του δημοσίου χρέους στην Ελλάδα Σύνθεση και διάρκεια λήξης

Δομή του δημοσίου χρέους στην Ελλάδα Σύνθεση και διάρκεια λήξης Δομή του δημοσίου χρέους στην Ελλάδα Σύνθεση και διάρκεια λήξης Στην Ελλάδα η μη ρεαλιστική πρόβλεψη του ταμειακού ελλείμματος κατά το έτος 2009, εξαιτίας της υπερεκτίμησης των εσόδων και της αύξησης των

Διαβάστε περισσότερα

Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος. Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson

Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος. Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson Διεθνές Εμπόριο και Διανομή του Εισοδήματος Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι για τους οποίους το διεθνές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος... 9

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος... 9 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 9 ΜΕΡΟΣ Ι ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ... 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ...29 1.1. Εισαγωγή...30 1.2. Βασικές Έννοιες και Ορισμοί... 30 1.2.1. Οικονομικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ O Υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε στην

Διαβάστε περισσότερα