ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ K ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ

Transcript

1 Δ ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ K ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ ΣΜΗΜΑ: ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Θέκα: Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΓΙΑΒΟΤΛΔΤΗ Ω ΠΑΡΑΜΔΣΡΟ ΚΑΛΗ ΝΟΜΟΘΔΣΗΗ: Γεκηνπξγία θαη Πηινηηθή Δθαξκνγή Οδεγνχ & Δξσηεκαηνινγίνπ Γηαβνχιεπζεο Δπηβιέπνπζα: Δπθξνζχλε ηεθνπνχινπ πνπδάζηξηα: Μαξία Σδίηδε ΑΘΗΝΑ 2010

2 ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΧΝ ΠΔΡΙΛΗΦΗ 3 ΔΙΑΓΧΓΗ 5 ΚΔΦΑΛΑΙΟ Ι: ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΓΙΑΒΟΤΛΔΤΗ Η ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΠΔΡΙΠΣΧΗ 6 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: ΣΟ ΘΔΧΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ΣΗ ΓΙΑΒΟΤΛΔΤΗ 11 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ: ΓΙΑΒΟΤΛΔΤΗ ΣΗΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΗ ΔΝΧΗ 24 ΚΔΦΑΛΑΙΟ IV: ΠΑΡΑΓΧΓΑ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΓΙΑΒΟΤΛΔΤΗ & ΠΔΡΙΛΗΦΗ ΥΔΓΙΟΤ ΝΟΜΟΤ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΗ ΓΙΑΚΤΒΔΡΝΗΗ 28 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 53 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 54 2

3 Πεξίιεςε ηφρνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο είλαη λα απνδείμεη φηη ε θνηλσληθή δηαβνχιεπζε σο κεραληζκφο ππνζηήξημεο ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο απνθάζεσλ απνηειεί ζήκεξα κία απφ ηηο βαζηθέο παξακέηξνπο ηεο θαιήο λνκνζέηεζεο. ηελ εηζαγσγή αλαθέξνληαη νη ιφγνη πνπ νδήγεζαλ ηηο θπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ θνηλσληθή δηαβνχιεπζε σο ην πιένλ ελδεδεηγκέλν κέζν γηα ηελ αχμεζε ηεο ζπκκεηνρηθφηεηαο ησλ πνιηηψλ ζηνλ ζρεδηαζκφ ησλ δεκφζησλ πνιηηηθψλ αιιά θαη γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ ηεο δηαθπβέξλεζεο πνπ είλαη ε δηαθάλεηα θαη ε ινγνδνζία θαηά ηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ. Σν Α κέξνο ηεο εξγαζίαο αλαθέξεηαη ζηελ πεξίπησζε ηεο θνηλσληθήο δηαβνχιεπζεο ζηελ Διιάδα, ε νπνία πξαγκαηνπνηείηαη απνζπαζκαηηθά παξά ηελ εμέιημε ηνπ ζεζκηθνχ ηεο πιαηζίνπ. Δπίζεο παξνπζηάδνληαη ηα φξγαλα δηαβνχιεπζεο, φπνπ ε Οηθνλνκηθή Κνηλσληθή Δπηηξνπή (OKE) απνηειεί ην ζεζκνζεηεκέλν θνξέα δηαβνχιεπζεο. ηε ζπλέρεηα αλαιχεηαη ην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν ηεο δηαβνχιεπζεο (νξηζκφο, ζθνπφο, αξρέο, ε ζεκαζία ηεο δηαβνχιεπζεο γηα ηελ θπβέξλεζε θαη ηνπο πνιίηεο, κνληέια δηαβνχιεπζεο, αμηνιφγεζε ηεο δηαδηθαζίαο, αλαθνξά ζε ζρεηηθή έξεπλα ηεο ΔΔ κε ζέκα ηε δηαβνχιεπζε) κε ζηφρν ηελ θαηαλφεζε θαη παξάιιεια ηελ αλάδεημε ηεο ρξεζηκφηεηαο ηεο θνηλσληθήο δηαβνχιεπζεο σο εξγαιείνπ ηεο θαιήο λνκνζέηεζεο. Σo B κέξνο ηεο εξγαζίαο επηθεληξψλεηαη ζηελ παξνπζίαζε δχν παξάγσγσλ εξγαιείσλ ηεο θνηλσληθήο δηαβνχιεπζεο. πγθεθξηκέλα δεκηνπξγήζεθε έλαο πξαθηηθφο νδεγφο γηα ηε ζπγγξαθή θεηκέλσλ δηαβνχιεπζεο θαη ρξεζηκνπνηήζεθε έλα ππνζεηηθφ ζελάξην πινπνίεζεο δεκφζηαο πνιηηηθήο (ε εηζαγσγή 2 εο μέλεο γιψζζαο ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε) πξνθεηκέλνπ λα απνζαθεληζηνχλ ε δνκή θαη ην πεξηερφκελν πνπ νθείιεη λα έρεη έλα θείκελν δηαβνχιεπζεο. Δπίζεο ζρεδηάζηεθε έλα γεληθφ εξσηεκαηνιφγην γηα ηε δηαδηθαζία ηεο δηαβνχιεπζεο ην νπνίν θαη εθαξκφζηεθε πηινηηθά ζε πξνηεηλφκελν ζρέδην λφκνπ γηα ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε. Σν ζπγθεθξηκέλν εξσηεκαηνιφγην απνηειεί θαη ηελ πεξίπησζε κειέηεο ηεο εξγαζίαο θαη κε απηφ απνδεηθλχεηαη φηη ν κεραληζκφο ηεο θνηλσληθήο δηαβνχιεπζεο κπνξεί λα αμηνινγεζεί ζε πνιηηηθφ, δηαρεηξηζηηθφ, νξγαλσηηθφ, ιεηηνπξγηθφ επίπεδν θαη κεηξεζεί ε απνδνηηθφηεηα ηνπ. H εξγαζία νινθιεξψλεηαη κε ηελ παξάζεζε ζπκπεξαζκάησλ. 3

4 Executive Summary The aim of this research paper is to prove that public consultation as a supporting mechanism of the decision making process is today considered to be one of the basic parameters of better regulation. The introductory part of the research paper refers to the reasons that have led state governments to use public consultation as the most resourceful mean to increase people s involvement in the planning of public policies. Also, it is claimed that through public consultation the overall purpose of governance, transparency and accountability, may be achieved in the decision making process. The first part of the research paper refers to the case of public consultation in Greece, which is still partially practiced despite the evolution of its institutional framework. Furthermore, all consultation bodies are presented, whereas the Economic Social Committee is Greece s institutionalized consultation entity. Moreover, the theoretical background of consultation is thoroughly analyzed (definition, purpose, principals, the meaning of public consultation for the government and the people, consultation models, the evaluation of the process, while reference is made to a related EU research on consultation).this is done in order to reveal the essence of public consultation, to be understood and to demonstrate its utility as a tool of better regulation. The second part of the research paper is dedicated to the presentation of two deliverable tools of public consultation. Specifically, a practical guide for writing public consultation documents was created and for this purpose a hypothetical public policy scenario was used (the introduction of a second foreign language in primary education), so as to provide a clear example of the structure and content that a public consultation document ought to have. Finally, a generic questionnaire has been designed that examines overall the process of public consultation and has been applied to a proposed law for e-governance. This questionnaire is actually the case study of this research paper and it proves that the mechanism of public consultation can be evaluated on a political, managerial, organizational and operational level and indeed its efficiency can be measured. The research paper is completed with the provision of relevant conclusions. 4

5 Δηζαγσγή Ζ έιιεηςε εκπηζηνζχλεο ζηνπο δεκνθξαηηθνχο ζεζκνχο θαη πνιχ πεξηζζφηεξν ζηελ ηθαλφηεηα ησλ θπβεξλήζεσλ λα επηιχζνπλ ηα κεγάια νηθνλνκηθά, θνηλσληθά θαη πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα έρεη θαηαζηήζεη αλαγθαία ηελ ζχλαςε ελφο λένπ θνηλσληθνχ ζπκβνιαίνπ. 1 Πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε ζπληείλεη ε ελδπλάκσζε ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, ε πνιπεπίπεδε δηαθπβέξλεζε θαη ε ζπκκεηνρηθφηεηα ησλ πνιηηψλ κέζα απφ ηελ δεκηνπξγία νκάδσλ θαη νξγαλψζεσλ γηα ηελ δηεθδίθεζε δηθαησκάησλ ή ηελ πξνζηαζία θαη ηελ ππνζηήξημε ζεκαληηθψλ ζεκάησλ πνπ ηνπο αθνξνχλ θαη επεξεάδνπλ άκεζα ηε δσή ηνπο. Δηδηθφηεξα ζηε ζθαίξα ηεο δεκφζηαο πνιηηηθήο, νη πνιίηεο εκπιέθνληαη ζηε δηαδηθαζία ηεο ιήςεο απνθάζεσλ σο «ζπκκέηνρνη» ζηελ θνηλσληθή δηαβνχιεπζε. ήκεξα, ζην πιαίζην ηεο ρξεζηήο δηαθπβέξλεζεο (ε νπνία σο αξρή εκπεξηέρεη ηηο έλλνηεο: ηεο απνδνηηθφηεηαο, δηαθάλεηαο, αμηνθξαηίαο θαη ηζνηηκίαο) 2 ε θνηλσληθή ή αιιηψο δεκφζηα δηαβνχιεπζε απνηειεί αλαπφζπαζην κέξνο ηνπ ζρεδηαζκνχ ησλ δεκφζησλ πνιηηηθψλ θαη επνκέλσο, ε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ νθείιεη λα απνηειεί ζηφρν ησλ θπβεξλήζεσλ. Ζ αλαγθαηφηεηα ρξήζεο ηνπ κεραληζκνχ ηεο θνηλσληθήο δηαβνχιεπζεο απφ ηηο θπβεξλήζεηο είλαη ε δηέμνδνο απφ ην παγθφζκην θαηλφκελν ηεο απνιηηηθήο ζηάζεο ησλ πνιηηψλ ε νπνία ηηο ηειεπηαίεο δπν δεθαεηίεο κεηαθξάδεηαη ζε κεησκέλε πξνζέιεπζε ζηηο εθινγηθέο θάιπεο, ζε κείσζε ησλ εγγεγξακκέλσλ κειψλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ θαη ζηελ ελ γέλεη απαμίσζε ησλ πνιηηηθψλ ζεζκψλ. χκθσλα κε ηνλ Οξγαληζκφ Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο θαη Αλάπηπμεο (ΟΟΑ), νη θπβεξλήζεηο πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζνχλ ζηελ πίεζε πνπ ηνπο αζθείηαη γηα δηαθάλεηα, απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ελίζρπζε ηεο δεκφζηαο ζπκκεηνρήο πξνζπαζνχλ λα: 1. βειηηψζνπλ ηελ πνηφηεηα ησλ δεκφζησλ πνιηηηθψλ ζπιιέγνληαο ηελ απαξαίηεηε πιεξνθφξεζε, ηελ ζρεηηθή επηρεηξεκαηνινγία θαη πηζαλέο ιχζεηο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ δεκφζησλ πνιηηηθψλ 2. αληηκεησπίζνπλ ην ςεθηαθφ ράζκα πνπ απνηειεί ηελ βαζηθή «παξελέξγεηα» ηεο θνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο 3. αληαπνθξηζνχλ ζηελ θνηλσληθή απαίηεζε γηα δηαθάλεηα θαη ινγνδνζία 1 ηέιια Λαδή «Γεκφζηα Γηαβνχιεπζε, πκκεηνρηθφηεηα θαη Γηνηθεηηθή Μεηαξξχζκηζε» 2 χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο ε ρξεζηή δηαθπβέξλεζε ελζαξθψλεη ηελ πξνβιέςηκε, αλνηρηή θαη δηαθαλή ράξαμε πνιηηηθήο, κηα γξαθεηνθξαηία εκπνηηζκέλε κε επαγγεικαηηθφ ήζνο πνπ ελεξγεί γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ θνηλνχ θαινχ, ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ κε δηαθαλείο δηαδηθαζίεο θαζψο θαη κε κηα ηζρπξή θνηλσλία πνιηηψλ πνπ ζπκκεηέρεη ζηηο δεκφζηεο ππνζέζεηο. 5

6 4. εληζρχζνπλ ηε δεκφζηα εκπηζηνζχλε ζηελ θπβέξλεζε Δηδηθφηεξα ζηηο δπηηθέο ρψξεο ( ΖΠΑ, Μ. Βξεηαλία, Καλαδάο) θαζψο θαη ζε δηεζλήο θαη δηαθξαηηθνχο νξγαληζκνχο φπσο ν ΟΟΑ θαη ε Δπξσπατθή Έλσζε (COM, 2002/704) ρξεζηκνπνηνχληαη ηφζν νη παξαδνζηαθέο φζν θαη νη θαηλνηφκεο κέζνδνη δηαβνχιεπζεο 3. Κεθάιαην Ι: Κνηλσληθή Γηαβνχιεπζε Η Διιεληθή Πεξίπησζε ηελ Διιάδα αλ θαη γίλεηαη πξνζπάζεηα εθαξκνγήο πξαθηηθψλ δεκφζηαο ζπκκεηνρήο, πξέπεη λα εηπσζεί φηη ην ππάξρνλ ηεξαξρηθφ κνληέιν δηνίθεζεο είλαη άθακπην γεγνλφο πνπ εκπνδίδεη ηελ πηνζέηεζε κεραληζκψλ πνπ ππνθηλνχλ ηελ ζπκκεηνρηθφηεηα ησλ πνιηηψλ. πλαθφινπζα, ε νξζή ρξήζε κεραληζκψλ ζπκκεηνρηθφηεηαο ζα έπξεπε λα ζπκβαδίδεη κε ηε κεηάβαζε απφ ηελ επνρή ηεο θπβέξλεζεο θαη ηεο ηεξαξρίαο ζηελ επνρή ηεο δηαθπβέξλεζεο θαη ησλ δηθηχσλ θάηη πνπ σζηφζν ζηελ πξάμε δελ ηζρχεη. Αλαιπηηθφηεξα ε εθαξκνγή ηνπ ζεζκνχ ηεο θνηλσληθήο δηαβνχιεπζεο ζηελ Διιάδα είλαη αθφκα πεξηπησζηνινγηθή παξά ην γεγνλφο φηη είλαη αλαγθαία γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο θαιήο λνκνζέηεζεο θαη γηα ηνλ πνηνηηθφηεξν ζρεδηαζκφ θαη ηελ θαιχηεξε 3 Παξαδνζηαθέο ή Γηαδξαζηηθέο Μέζνδνη Γηαβνχιεπζεο: Δξσηεκαηνιφγην, Σνπηθέο πλαληήζεηο ή Φφξα, Focus Groups/Δξγαζηήξηα, πκβνπιεπηηθέο Δπηηξνπέο πνπ απαξηίδνληαη απφ ηνπηθνχο παξάγνληεο θαη πνιίηεο, Δθζέζεηο ζην πιαίζην κηαο θνηλφηεηαο ή ελφο δήκνπ, Σνπηθνί Ζγέηεο. Καηλνηφκεο Μέζνδνη Γηαβνχιεπζεο: Πάλει Κνηλφηεηαο (Community Panels), Πάλει κεηαμχ πνιηηψλ ηεο θνηλφηεηαο (Citizen Panels) Ζιεθηξνληθή Γηαβνχιεπζε (E-Consultation), Πξνζνκνίσζε Γηαβνχιεπζεο (Hypothetical Consultation):Πάλει πνπ απαξηίδεηαη ηδαληθά απφ έμη έσο νρηψ άηνκα πνπ εθπξνζσπνχλ ηηο δηαθνξεηηθέο απφςεηο πνιηηψλ γηα έλα ζπγθεθξηκέλν ηνπηθφ δήηεκα θαη δηαβνπιεχνληαη κε βάζε έλα ζπγθεθξηκέλν ζελάξην), Αλάπηπμε Πνιηηηζηηθψλ Σερληθψλ ζε επίπεδν Κνηλφηεηαο (Community Cultural Development Techniques): H ελ ιφγσ πξνζέγγηζε επηηξέπεη ηελ ελζσκάησζε δεμηνηήησλ θαη δεκηνπξγηθφηεηαο ηνπηθψλ θπξίσο θαιιηηερλψλ σο κέξνο κηαο δηεπξπκέλεο θνηλνηηθήο ζηξαηεγηθήο πνπ δηαζθαιίδεη ηελ εθπξνζψπεζε ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο ησλ απφςεσλ εληφο κηαο θνηλφηεηαο) Καηλνηφκεο Μέζνδνη Γηαβνχιεπζεο γηα Πνιππιεζείο Οκάδεο: Κνηλνηηθφο ρεδηαζκφο θαη Γεκηνπξγία Δξγαζηεξίσλ (Charettes): Απνηειεί κηα άζθεζε ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο θνηλφηεηαο θαη επαγγεικαηηψλ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηξψζνπλ απφ θνηλνχ κηα ζηξαηεγηθή γηα ζπγθεθξηκέλε θνηλφηεηα, πλέδξην Έξεπλαο (Search Conference): Δίλαη έλα εξγαιείν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη θαηά ηνλ ζρεδηαζκφ θαη πεξηιακβάλεη ηνπο βαζηθνχο ζπκκεηέρνληεο ζε κηα δηαδηθαζία πνπ επηθεληξψλεηαη ζηελ επηθνηλσλία, ζηελ ακνηβαία κάζεζε θαη θαηά ηελ νπνία νη εκπιεθφκελνη αλαιακβάλνπλ ηελ επζχλε ηνπο αλαινγεί γηα ηα ζπκθσλεκέλα αλακελφκελα απνηειέζκαηα, Αλνηρηφο Σερλνινγηθφο Υψξνο (Open Space Technology): Δίλαη έλα ζπλέδξην πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζην πιαίζην ηεο ειεχζεξεο πξνζέιεπζεο θαη νηθεηνζεινχο ζπκκεηνρήο γηα ηε ζπδήηεζε ελφο απνιχησο νξνζεηεκέλνπ δεηήκαηνο. Υξεζηκνπνηείηαη φηαλ έλα δήηεκα παξνπζηάδεη πςειά επίπεδα πνιππινθφηεηαο, ππάξρεη κεγάιε πηζαλφηεηα ζπγθξνχζεσλ θαη ε απφθαζε γηα ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα έπξεπε λα είρε ήδε ιεθζεί. O Harrison Owen είλαη ν δεκηνπξγφο απηνχ ηνπ εξγαιείνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζην πιαίζην δχν εκηεξγάζηκσλ εκεξψλ, θφπηκε Φεθνθνξία (Deliberate Polling): Οη ζπκκεηέρνληεο επηιέγνληαη βάζε ηειεθσληθνχ θαηαιφγνπ θαη θαινχληαη λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ ζπδήηεζε ελφο ζέκαηνο. Ζ ζθπγκνκέηξεζε πξαγκαηνπνηείηαη πξηλ ηηο δηαβνπιεχζεηο θαη ε ςήθνο ή ζεηξά ςήθσλ πξαγκαηνπνηνχληαη κεηά. 6

7 δπλαηή πινπνίεζε ησλ δεκφζησλ πνιηηηθψλ. Ζ αιήζεηα είλαη φηη νη πεξηζζφηεξεο πξαθηηθέο δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο δελ νξίδνληαη κε λφκν κε εμαίξεζε ηνπο κεραληζκνχο θνηλσληθήο ζπλεξγαζίαο ζε νξηζκέλνπο ηνκείο πνιηηηθήο θαη επαθίεληαη ζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ησλ επηκέξνπο ππνπξγείσλ ή ησλ αλψηεξσλ ζηειερψλ. 4 Ζ Οηθνλνκηθή Κνηλσληθή Δπηηξνπή (ΟΚΔ) είλαη ν ζεζκνζεηεκέλνο θνξέαο δηαβνχιεπζεο ζηε ρψξα καο. πζηάζεθε κε ηνλ λ.2232/94 θαη απφ ην 2001 ε ιεηηνπξγία ηεο ΟΚΔ αλαθέξεηαη ζην αλαζεσξεκέλν χληαγκα 5 φπνπ κε ηελ ζπγθεθξηκέλε δηάηαμε εάλ θαη θαηνρπξψλεηαη ε χπαξμε θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ ζεζκνχ απηνχ, ε δπλακηθή ηνπ αλαθφπηεηαη θαζψο είλαη έλα γλσκνδνηηθφ φξγαλν πνπ δξα ζπκβνπιεπηηθά. Έηζη έξγν ηεο Δπηηξνπήο είλαη ε πξνψζεζε ηνπ δεκφζηνπ δηαιφγνπ γηα ζεκαληηθά δεηήκαηα, φπσο απηά πνπ αθνξνχλ ηελ εζληθή νηθνλνκία θαη παξάιιεια, ε δηαζθάιηζε φηη νη ζπκθσλίεο πνπ ζπλάπηνληαη γίλνληαη απνδεθηέο απφ ην ζχλνιν ησλ ζπκκεηερφλησλ. Ζ ΟΚΔ είλαη ζπιινγηθφ φξγαλν ζηε ζχλζεζε ηεο νπνίαο κεηέρνπλ εηδηθνί επηζηήκνλεο, εκπεηξνγλψκνλεο, πνπ δηαηππψλνπλ αηηηνινγεκέλε γλψκε γηα δεηήκαηα, φπσο ε θνηλσληθή αζθάιηζε, ε θνξνινγία, νη επελδχζεηο, ε πξνζηαζία ησλ θαηαλαισηψλ θαη ν αληαγσληζκφο, ελψ ε γλψκε ηεο είλαη ππνρξεσηηθή γηα λφκνπο πνπ ςεθίδνληαη απφ ηε Βνπιή. Γηα ηελ ΟΚΔ, ε πεξίνδνο ηεο δηαβνχιεπζεο δηαξθεί απφ 30 έσο 45 εκέξεο θαη κπνξεί λα ππνβάιιεη, ρσξίο λα ηεο αηηεζεί, γλψκε γηα νπνηαδήπνηε λνκνζεηηθή πξφηαζε πνπ αθνξά ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο. Δθηφο απφ ηελ ΟΚΔ πνπ δξα ζε εζληθφ επίπεδν, ππάξρνπλ πνιιέο ζπκβνπιεπηηθέο επηηξνπέο ζε Τπνπξγεία αιιά θαη νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο επηηξνπέο ζε ηνπηθφ επίπεδν πνπ ζπδεηνχλ ζέκαηα Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Οη ζπκβνπιεπηηθέο επηηξνπέο ησλ Τπνπξγείσλ ζπζηήλνληαη πξνθεηκέλνπ λα ζπδεηήζνπλ κε ηα ελδηαθεξφκελα κέξε ζεκαληηθά λνκνζρέδηα. Ζ δηαβνχιεπζε έρεη ζεζκνζεηεζεί ζηελ πεξίπησζε ηνπ Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο κε ηνλ Ν. 2731/94 θαη ηνπ Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ κε ηελ Ν. 2731/99 κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία ηεο Γηεζλνχο πλεξγαζίαο γηα ηελ Αλάπηπμε Τπεξεζηψλ. Δπίζεο, ε δηαβνχιεπζε πξαγκαηνπνηείηαη νξγαλσκέλα απφ νξηζκέλνπο νξγαληζκνχο φπσο ε Δπηηξνπή Κεθαιαηαγνξάο, ε Δζληθή Δπηηξνπή Σειεπηθνηλσληψλ θαη Σαρπδξνκείσλ, ε Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο. Σν Δ-Business Forum είλαη ν κφλνο κφληκνο θνξέαο δηαβνχιεπζεο κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ηεο αθαδεκατθήο 4 Δξγαζία ζηελ ΔΓΓ κε ζέκα «Κνηλσληθή Γηαβνχιεπζε» 5 Άξζξν 82 3 ηνπ «απνζηνιή ηεο είλαη ε δηεμαγσγή ηνπ θνηλσληθνχ δηαιφγνπ γηα ηε γεληθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο θαη ηδίσο γηα ηηο γεληθέο θαηεπζχλζεηο ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο πνιηηηθήο, θαζψο θαη ηεο δηαηχπσζεο γλψκεο επί ησλ λνκνζρεδίσλ θαη πξνηάζεσλ λφκσλ πνπ παξαπέκπνληαη ζε απηήλ.» 7

8 θνηλφηεηαο θαζψο ησλ θνηλσληθψλ θαη επαγγεικαηηθψλ ζσκαηείσλ. Ο βαζηθφο ζθνπφο απηνχ ηνπ Forum είλαη λα ζπγθεληξψλεη απφςεηο θαη πξνηάζεηο γηα ηελ ελδπλάκσζε ηεο επηρεηξεκαηηθήο αληαγσληζηηθφηεηαο ζηε λέα ςεθηαθή αγνξά θαη λα ππνζηεξηρζεί ην ειεθηξνληθφ επηρεηξίλ. Παξάιιεια κε ην Ν. 2839/00 ηδξχζεθε ην Δζληθφ πκβνχιην Γηνηθεηηθήο Μεηαξξχζκηζεο θαη απνηειεί κεραληζκφ δηαβνχιεπζεο θαζψο ζην πιαίζην ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζην ηξαπέδη ηνπ δηαιφγνπ ζπκκεηέρνπλ γηα ηε ζπδήηεζε κεηαξξπζκηζηηθψλ πξνηάζεσλ εθπξφζσπνη θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ ζεζκψλ, ζπλδηθάησλ, εξγαδνκέλσλ, επηζηεκνληθψλ ηλζηηηνχησλ θαη ην Διιεληθφ Κνηλνβνχιην. Σν 2001 έγηλε πξνζπάζεηα λα εηζαρζεί έλαο λένο λφκνο πνπ αθνξνχζε ηελ θαιή λνκνζέηεζε ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν ε δηαβνχιεπζε ζα απνηεινχζε αλαπφζπαζην κέξνο ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο απνθάζεσλ. Χζηφζν, ν ζπγθεθξηκέλνο λφκνο δελ έρεη αθφκα πηνζεηεζεί. Όηαλ ππάξρεη ζρέδην λφκνπ πνπ επεξεάδεη ηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο θαη ηηο επηρεηξήζεηο, ε Αλαθνξά Διέγρνπ Πνηφηεηαο πξέπεη λα ζπλνδεχεηαη απφ ηελ Αμηνιφγεζε ησλ Καλνληζηηθψλ Δπηπηψζεσλ ε νπνία πεξηιακβάλεη ιεπηνκεξή αλάιπζε θφζηνπο νθέινπο. 6 Σν 2006 ε εγθχθιηνο ηνπ Πξσζππνπξγνχ Κ. Καξακαλιή πνπ αθνξνχζε ζηελ λνκνζεηηθή πνιηηηθή θαη ζηελ αμηνιφγεζε ησλ θαλνληζηηθψλ επηπηψζεσλ επηζήκαλε φηη βαζηθή πξνυπφζεζε ηεο θαιήο λνκνζέηεζεο είλαη ε επξχηεξε θνηλσληθή ζπλαίλεζε θαη ζπκκεηνρή. Δηδηθφηεξα ζηελ εγθχθιην θαζνξίδεηαη φηη ε δηαβνχιεπζε πξαγκαηνπνηείηαη κε ηε ζπκκεηνρή ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ θαη ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ ηνπο νπνίνπο πξνζθαιεί θαη ελεκεξψλεη ε αξρή πνπ πξνηείλεη ηελ πξνο ζπδήηεζε ξχζκηζε κε ηελ ρξήζε ηεο λέαο ηερλνινγίαο θαη θάζε άιιν πξφζθνξν κέζν. χκθσλα κε ηνλ λέν Κψδηθα Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (Ν. 3463/2006) νη πνιίηεο έρνπλ δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζε εηδηθή ζπλεδξίαζε ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ γηα ζέκαηα φπσο ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε, ε δηνίθεζε ηνπ Γήκνπ θαη ε εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο δηνηθεηηθήο δξάζεο (Α217). ηελ παξάγξαθν 5 ηνπ Α 217 αλαθέξεηαη «θάζε θνξέαο, δεκφηεο, θάηνηθνο ή θνξνινγνχκελνο απφ ην Γήκν έρεη δηθαίσκα λα δηαηππψζεη παξαηεξήζεηο ζρεηηθέο κε ηνλ απνινγηζκφ ζηε ζπλεδξίαζε απηή. Δπίζεο 6 European Commission, Directorate-General Enterprise and Industry Consultation with Stakeholders in the Shaping of National and Regional Policies Affecting Small Businesses, Final Report of the Expert Group, Final Version, October

9 ζηνλ Κψδηθα πξνβιέπεηαη ε δηεμαγσγή δηαβνχιεπζεο γηα ηα επηρεηξεζηαθά ζρέδηα δξάζεο ησλ δήκσλ θαη θνηλνηήησλ. Ζ ζεκεξηλή θπβέξλεζε ηνπ Γ. Παπαλδξένπ έθαλε έλα αθφκε ζεκαληηθφ βήκα πξνο ηελ αλνηρηή δηαθπβέξλεζε (Open Governance) πνπ ζπλδπάδεη πνιηηηθά θαη ηερλνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά κε ηε ιεηηνπξγία ηεο ηζηνζειίδαο Ζ αλνηρηή δηαθπβέξλεζε πιαηζηψλεηαη απφ αξρέο φπσο ε δηαθάλεηα, ε δηαβνχιεπζε, ε ινγνδνζία θαη ε απνθέληξσζε αμηνπνηψληαο ηαπηφρξνλα ηερλνινγηθά εξγαιεία θαη εθαξκνγέο. Οπζηαζηηθά ε ζπγθεθξηκέλε ηζηνζειίδα αθνξά ζηε δεκηνπξγία θαη ηε ζπκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε κηαο πιαηθφξκαο δηαβνχιεπζεο έηζη ψζηε ηα ζρέδηα ησλ πξάμεσλ θαη απνθάζεσλ ηεο θπβέξλεζεο λα ηίζεληαη ζε ειεθηξνληθή δηαβνχιεπζε κε ηνπο ελδηαθεξφκελνπο πνιίηεο θαη θνξείο. 7 πγθεληξσηηθά ηα επίζεκα φξγαλα δηαβνχιεπζεο ζηελ Διιάδα είλαη ηα αθφινπζα: ΤΠΟΤΡΓΔΗΟ Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απνθέληξσζεο Τπνπξγείν Αλάπηπμεο Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο & Οηθνλνκηθψλ Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο & ΘΔΜΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ΟΡΓΑΝΑ ΓΙΑΒΟΤΛΔΤΗ o Δζληθφ πκβνχιην Γηνηθεηηθήο Μεηαξξχζκηζεο (Ν. 2839/2000) o Θεζκφο ζπιινγηθψλ δηαπξαγκαηεχζεσλ ζηε Γεκφζηα Γηνίθεζε (Ν. 1738/1999) o Πεξηθεξεηαθά ζπκβνχιηα o Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα o Διιεληθφ Παξαηεξεηήξην γηα ηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο (Ν. 3059/2003) o πκβνχιην Πιεξνθνξηθήο o Δ-government forum (2003) o Δζληθφ πκβνχιην Αληαγσληζηηθφηεηαο θαη Αλάπηπμεο (2001) o Κέληξα Δπηρεηξεκαηηθήο & Σερλνινγηθήο Αλάπηπμεο o Δζληθφ Παξαηεξεηήξην Δκπνξίνπ o Δζληθφ Παξαηεξεηήξην Μηθξνκεζαίσλ Δπηρεηξήζεσλ o E-business Forum (2000) o Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο o Δζληθφ πκβνχιην Καηαλαισηψλ (Ν. 2251/1994) o Η.Ν.ΚΑ o Κ.Δ.Π.ΚΑ o Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή (Ν. 2232/1994) o Γ..Δ.Δ o Δζληθή Δπηηξνπή Απαζρφιεζεο (Ν. 3144/2003) 7 9

10 Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο Τπνπξγείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο & Σξνθίκσλ Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο & Γεκνζίσλ Έξγσλ Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ Τπνπξγείν Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ Τπνπξγείν Μεηαθνξψλ & Δπηθνηλσληψλ o πκβνχιην Αγξνηηθήο Πνιηηηθήο (1999) o Μεηξψν Με Κπβεξλεηηθψλ Πεξηβαιινληηθψλ Οξγαλψζεσλ (Π.Μ.Κ.Ο) o Τπεξεζία Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο (Ν. 2731/1999) o Δπηηξνπή γηα ηηο Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο o Δζληθφ πκβνχιην Δμσηεξηθήο Πνιηηηθήο o πκβνχιην Απφδεκνπ Διιεληζκνχ (Π.Γ. 291/1999) o Δζληθφο Γηάινγνο o Δζληθφ πκβνχιην Παηδείαο o Δζληθφ πκβνχιην Νενιαίαο o Δζληθφ πκβνχιην Μεηαθνξψλ (Ν. 1959/1991) o Δζληθή Δπηηξνπή Σειεπηθνηλσληψλ θαη Σαρπδξνκείσλ (Ν. 2075/1992) ηελ Διιάδα, ε θνηλσληθή δηαβνχιεπζε έρεη καθξά θαη ζεκαληηθή ηζηνξία. Θα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί φηη απνηειεί ηελ κεηεμέιημε ηνπ δεκνθξαηηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ, ε νπνία κπνξεί θάιιηζηα λα νξγαλσζεί ζε πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν, κεηαηξέπνληαο ηα δεκνηηθά θαη λνκαξρηαθά ζπκβνχιηα ζε αλνηρηά θφξα δηαβνχιεπζεο. 8 Χζηφζν γηα λα ηζρπξνπνηεζεί ν ζεζκφο ηεο δηαβνχιεπζεο θαη λα απνδψζεη ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα πξέπεη λα θαηνρπξσζεί ζηνλ Γεκνηηθφ θαη Κνηλνηηθφ Κψδηθα σο νπζηψδεο ηχπνο ησλ πεξηθεξεηαθψλ θαη δεκνηηθψλ απνθάζεσλ γηα ζέκαηα ηνπηθήο αξκνδηφηεηαο. Δπηπξφζζεηα κηα πνιηηηθή δηαβνχιεπζεο γηα ηε ρψξα καο πξέπεη λα ιάβεη ππφςε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα ζεζπηζηνχλ θαη νξγαλσζνχλ νη ηξεηο ηχπνη ηεο δεκφζηαο ζπκκεηνρήο πνπ είλαη νη αθφινπζνη 9 : Γεκφζηα Δπηθνηλσλία: Ζ ξνή ηεο πιεξνθφξεζεο είλαη κνλνζήκαληε, πξνέξρεηαη απφ ηελ θπβέξλεζε πξνο ηνπο πνιίηεο ρσξίο νη δεχηεξνη λα ζπκκεηέρνπλ άκεζα. ηφρνο ηεο δεκφζηαο επηθνηλσλίαο δελ είλαη δειαδή ε αληίδξαζε ησλ πνιηηψλ ζηελ πιεξνθνξία πνπ ιακβάλνπλ. 8 Παλαγηψηεο Καξθαηζνχιεο, «Ο ζρεδηαζκφο ηεο ειιεληθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηε κεηαξξχζκηζε 9 Παλαγηψηεο Καξθαηζνχιεο, ηέιια Λαδή 10

11 Γεκφζηα Γηαβνχιεπζε: Ζ ξνή ηεο πιεξνθφξεζεο πξνέξρεηαη απφ ηνπο πνιίηεο πξνο ηελ θπβέξλεζε θάλνληαο ρξήζε ησλ κεραληζκψλ δηάδξαζεο πνπ έρεη ζέζεη ζε ιεηηνπξγία ε ίδηα ε θπβέξλεζε. ηελ πξαγκαηηθφηεηα ν δηάινγνο κεηαμχ ηεο θπβέξλεζεο θαη ησλ πνιηηψλ είλαη απζηεξά νξηνζεηεκέλνο. Άκεζε Γεκφζηα πκκεηνρή: Ζ ξνή ηεο πιεξνθφξεζεο κπνξεί λα πξνέξρεηαη ηφζν απφ ηελ πιεπξά ησλ πνιηηψλ πξνο ηελ θπβέξλεζε θαη αληίζηξνθα. Απηφο ν ηχπνο δεκφζηαο πνιηηηθήο επηηξέπεη ηελ αλάπηπμε πξαγκαηηθνχ δηαιφγνπ αιιά είλαη δχζθνιν λα εθαξκνζηεί ζηα κεγάια αζηηθά θέληξα. Αμίδεη λα εηπσζεί φηη πξνθεηκέλνπ ε δηαβνχιεπζε λα είλαη απνηειεζκαηηθή πξέπεη λα ηζρχεη ε αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο, δειαδή ε κέζνδνο θαη ην εχξνο ηεο πξέπεη λα είλαη αλάινγα ησλ επηπηψζεσλ ηεο πξνηεηλφκελεο ξχζκηζεο πξνο ζπδήηεζε. Κεθάιαην ΙΙ: Σν Θεσξεηηθφ Τπφβαζξν ηεο Γηαβνχιεπζεο Α. Οξηζκνί ηεο Γηαβνύιεπζεο Γηαβνπιεχνκαη ζεκαίλεη φηη αλαδεηψ ηε ζπκβνπιή ή ηελ άπνςε άιισλ πξνζψπσλ. Δίλαη κηα ακθίδξνκε θαη δηαδξαζηηθή δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία νη ζπκπεξηθνξέο, νη ηδέεο θαη ε εκπινθή ησλ ζπκκεηερφλησλ (stakeholders) είλαη επηζπκεηή θαη αμηνινγείηαη ζνβαξά. ην πιαίζην ηεο δεκφζηαο πνιηηηθήο, ε δηαβνχιεπζε αθνξά ζην δηάινγν πνπ αξζξψλεηαη κεηαμχ ηεο θπβέξλεζεο θαη ησλ πνιηηψλ κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία κηαο πνιηηηθήο θαζψο θαη ηελ πξαγκαηνπνίεζε θπβεξλεηηθψλ πξνγξακκάησλ. Δίλαη δειαδή κηα ζπλερηδφκελε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ε θπβέξλεζε θαη νη δηαθνξεηηθέο νκάδεο πνιηηψλ, πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο θνηλά ζηφρνο, αιιειεπηδξνχλ. Χο δηαδηθαζία ε δηαβνχιεπζε μεθηλάεη κε ηελ αθξφαζε θαη ηε δηαηχπσζε απφςεσλ. ηε ζπλέρεηα πξαγκαηνπνηείηαη δηάινγνο, δηαπξαγκάηεπζε θαη αλάιπζε ησλ απφςεσλ πνπ έρνπλ εθθξαζηεί θαη νινθιεξψλεηαη ε δηαδηθαζία κε ηε δξάζε ησλ εκπιεθφκελσλ ζε θνηλά απνδεθηέο ιχζεηο 10. χκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ε δηαβνχιεπζε απνηειεί ηε δέζκεπζε ησλ θπβεξλήζεσλ λα εηζαθνχζνπλ ηηο απφςεηο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ νξγαληζκψλ πνπ ηηο εθπξνζσπνχλ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν λνκνζεηηθφ πιαίζην ή πιαίζην πνιηηηθψλ. Ζ δηαβνχιεπζε ζηεξίδεηαη ζηε ρξήζε ακθίδξνκεο επηθνηλσλίαο αλάκεζα ζηνπο policy makers θαη ηνπο ζπκκεηέρνληεο εθαξκφδνληαο θνηλά απνδεθηνχο θαλφλεο. 10 Peter Sterne with Sandra Zagon, Management Practices No.19, Public Consultation Guide, Changing the Relationship Between Government and the Canadians, Canadian Centre for Management Development, May 1997 (Chapter 2: Understanding Public Consultation) 11

12 Β. Σθνπόο ηεο Γηαβνύιεπζεο θνπφο ηεο δηαβνχιεπζεο δελ είλαη ε νκφθσλε απνδνρή κηαο πξφηαζεο, αιιά ε νξζή αμηνιφγεζε θαη θαηεγνξηνπνίεζε ησλ ελαιιαθηηθψλ επηινγψλ ή ιχζεσλ πξνθεηκέλνπ λα απνζαθεληζηεί ν ηξφπνο αληηκεηψπηζεο ελφο ζέκαηνο. Δπνκέλσο, ε δηαβνχιεπζε σο κεραληζκφο δηαδηθαζίαο ιήςεο απνθάζεσλ ζηνρεχεη ζηελ αλάπηπμε ησλ ελ δπλάκεη θαιχηεξσλ ζηξαηεγηθψλ πνπ ζα επηθέξνπλ ηελ αιιαγή θαη ζα δεκηνπξγήζνπλ κηα θνπιηνχξα πνπ ππνζηεξίδεη ηε ζπλερηδφκελε αιιαγή. Οη ελ ιφγσ αιιαγέο πξέπεη ηαπηφρξνλα λα ζπκκεξίδνληαη θαη λα αληαλαθινχλ ηηο αλάγθεο θαη ηηο αλεζπρίεο ησλ ζπκκεηερφλησλ. Καηά ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ν θχξηνο ζθνπφο ηεο δηαβνχιεπζεο είλαη λα βειηησζεί ε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ εμαζθαιίδνληαο φηη νη απνθάζεηο απηέο ιακβάλνληαη κε βάζε ηελ νξζφηεηα ζηνηρείσλ πνπ απνδεηθλχνληαη. Σαπηφρξνλα πξέπεη λα έρνπλ ζπκπεξηιεθζεί νη απφςεηο θαη εκπεηξίεο ησλ ζπκκεηερφλησλ πνπ ζα επεξεαζηνχλ απφ ηελ πινπνίεζε κηαο πνιηηηθήο, νη πξνηεηλφκελεο ιχζεηο λα είλαη ξεαιηζηηθέο, ελψ λα έρνπλ ζπλππνινγηζηεί φιεο νη θαηλνηφκεο θαη δεκηνπξγηθέο ελαιιαθηηθέο πξνηάζεηο. Γ. Αξρέο ηεο Γηαβνύιεπζεο Οη πνιίηεο ρξεηάδεηαη λα γλσξίδνπλ ηνλ ζθνπφ ηεο δηαβνχιεπζεο πξνθεηκέλνπ λα είλαη πξφζπκνη λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία 2. Ζ δηαβνχιεπζε πξέπεη λα ζπκπεξηιάβεη φινπο ηνπο ελδηαθεξφκελνπο ή φζνπο έρνπλ εηδηθφ έλλνκν ζπκθέξνλ απφ ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα 3. Πξέπεη λα ηεξείηαη ε νηθεηνζειήο ζπκκεηνρή φισλ ησλ ελδηαθεξνκέλσλ (πνιίηεο, νξγαλψζεηο, νκάδεο ζπκθεξφλησλ) 4. Ζ δηαβνχιεπζε είλαη κηα απηνζρεδηαδφκελε δηαδηθαζία θαζψο νη εκπιεθφκελνη θαζνξίδνπλ ηε δηαδηθαζία ηεο δηαβνχιεπζεο 5. Όινη νη ζπκκεηέρνληεο πξέπεη λα έρνπλ πξφζβαζε ζηε ζρεηηθή πιεξνθφξεζε θαη ηελ επθαηξία λα ζπκκεηέρνπλ νπζηαζηηθά θαη ηζφηηκα ζηε δηαβνχιεπζε 6. Πξναπαηηνχκελν είλαη ν ζεβαζκφο θαη ε απνδνρή ησλ δηαθνξεηηθψλ αμηψλ, ζπκθεξφλησλ θαη γλψζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ Cabinet Office, Better Regulation Executive, Code of Practice on Consultation, January Peter Sterne with Sandra Zagon, Management Practices No.19, Public Consultation Guide, Changing the Relationship Between Government and the Canadians, Canadian Centre for Management Development, May 1997 (Chapter 2: Understanding Public Consultation: pages 13-14) 12

13 7. Ζ θπβέξλεζε ή ηα πνιηηηθά θφκκαηα νθείινπλ λα ινγνδνηνχλ γηα ηε δηαδηθαζία ηεο δηαβνχιεπζεο πνπ έρνπλ ζπκθσλήζεη φηη ζα αθνινπζήζνπλ 8. Ο ρξνληθφο πεξηνξηζκφο θαζηζηά επηηαθηηθή ηελ αλάγθε γηα ξεαιηζηηθά ρξνλνδηαγξάκκαηα πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ επηηπρή έθβαζε ηεο δηαβνχιεπζεο 9. Πξέπεη λα ππάξρεη δέζκεπζε γηα ηελ πινπνίεζε θαη ηελ απνηειεζκαηηθή παξαθνινχζεζε ηεο δηαβνχιεπζεο, ψζηε λα επηηεπρζνχλ νη επηδησθφκελνη ζηφρνη 10. Ζ αμηνιφγεζε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο δηαβνχιεπζεο πξαγκαηνπνηείηαη ζε δηαρεηξηζηηθφ επίπεδν κε πνζνηηθνχο θαη πνηνηηθνχο δείθηεο Γ. Η ζεκαζία ηεο δηαβνύιεπζεο γηα ηελ θπβέξλεζε θαη ηνπο πνιίηεο κέζσ ηεο απνηύπσζεο ζρεηηθήο ιίζηαο ελεξγεηώλ Πην ζπγθεθξηκέλα, ε δηαβνχιεπζε ζεκαίλεη ηε ζχλζεζε πνιιψλ δηαθνξεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα απνηππσζνχλ ζε έλαλ θαηάινγν ειέγρνπ (activity check list). Δθ κέξνπο κηαο θπβέξλεζεο νη ελέξγεηεο πνπ πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ είλαη: 1) ζπγθέληξσζε πιεξνθφξεζεο απφ φιεο ηηο πηζαλέο νκάδεο ζπκκεηερφλησλ πνπ επεξεάδνληαη απφ ηε δεκηνπξγία ή δηαθνξνπνίεζε κηαο ππάξρνπζαο πνιηηηθήο 2) βειηίσζε ηεο ζπκκεηνρηθφηεηαο ησλ δηαθνξεηηθψλ θνηλψλζηφρσλ γηα δεηήκαηα πνπ ηνπο αθνξνχλ άκεζα θαη έκκεζα 3) εκπινθή νκάδσλ πνπ βξίζθνληαη εθηφο ηεο θπβέξλεζεο αιιά κπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ ζηε δεκηνπξγία θαη αλάπηπμε κηαο πνιηηηθήο ιφγσ ηεο επηζηεκνληθήο εμεηδίθεπζεο ή επαγγεικαηηθήο ηνπο θαηάξηηζεο 4) εμέηαζε ησλ ζεηηθψλ/ αξλεηηθψλ, άκεζσλ/ έκκεζσλ επηδξάζεσλ κηαο δεκφζηαο πνιηηηθήο ζηηο επηκέξνπο θνηλσληθέο νκάδεο 5) ζπιινγή επηρεηξεκάησλ γηα αληηθξνπφκελεο απνθάζεηο πνπ ζα επεξεάζνπλ πνιχ πεξηζζφηεξν ηα νηθνλνκηθά, θνηλσληθά ή πνιηηηθά ζπκθέξνληα νξηζκέλσλ πνιηηψλ ή νκάδσλ απ φηη άιιεο νκάδεο 6) εμεχξεζε ιχζεσλ ζε πξνβιήκαηα πνπ ελδηαθέξνπλ πεξηζζφηεξεο απφ κηα νκάδεο 7) δηάγλσζε ηνπ επηπέδνπ ππνζηήξημεο πνπ ζα ιάβεη κηα πξνηεηλφκελε πνιηηηθή ζηελ νπνία έρνπλ ζπκπεξηιεθζεί νη αλάγθεο, νη πξνηεξαηφηεηεο θαη νη αλεζπρίεο ησλ εκπιεθνκέλσλ 8) κείσζε ηεο απάζεηαο θαη ηνπ θπληζκνχ ησλ πνιηηψλ ζε ζέκαηα δεκφζηνπ ελδηαθέξνληνο κέζσ ηεο νξζήο πιεξνθφξεζεο θαη επηκφξθσζεο ηνπο θαη ελ γέλεη, κέζσ ηεο βειηίσζεο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Απφ ηελ πιεπξά ηνπο νη πνιίηεο κέζσ ηεο δηαβνχιεπζεο αλακέλνπλ: 1) ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ δεκφζησλ πνιηηηθψλ 2) ηελ εμαζθάιηζε θαιχηεξσλ πξνγξακκάησλ θαη παξνρή 13

14 ππεξεζηψλ 3) ελεκέξσζε φηαλ επεξεάδνληαη ζεηηθά ή αξλεηηθά απφ ηε ιήςε κηαο απφθαζεο. Ζ δηαβνχιεπζε πξαγκαηνπνηείηαη ζπλήζσο ζε ηξεηο πεξηπηψζεηο. ηελ πξψηε πεξίπησζε, φηαλ ε θπβέξλεζε ζπλεξγάδεηαη κε απηνχο πνπ ελδηαθέξνληαη ή ηνπο αθνξά άκεζα ε δηακφξθσζε κηαο πνιηηηθήο, ηφηε ε δηαβνχιεπζε πξαγκαηνπνηείηαη γηα λα ελζαξξχλεη ην δηάινγν κε ηνπο ζπκκεηέρνληεο γηα ηελ παξαγσγή θνηλά απνδεθηψλ ελαιιαθηηθψλ. ηε δεχηεξε πεξίπησζε, φηαλ ε θπβέξλεζε παίδεη ην ξφιν ηνπ facilitator, απηνχ πνπ δηεπθνιχλεη ηε δηαδηθαζία ηεο δηαβνχιεπζεο, ηφηε ζηνρεχεη ζηελ ελδπλάκσζε κηαο ιεθζείζαο απφθαζεο εθφζνλ φκσο ε ελ ιφγσ απφθαζε έρεη γίλεη απνδεθηή απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο γηα λα εθαξκνζηνχλ νη πξνηεηλφκελεο ιχζεηο. ηελ ηξίηε πεξίπησζε, φηαλ ε θπβέξλεζε απνζθνπεί λα δηνρεηεχζεη πιεξνθνξία, λα ελεκεξψζεη ή λα εθπαηδεχζεη ηνπο πνιίηεο, ηφηε ε δηαβνχιεπζε απνηειεί κηα κέζνδν επηθνηλσλίαο. Δ.Τέζζεξα Μνληέια Γηαβνύιεπζεο Δλλνηνινγηθό Πιαίζην (conceptual framework) χκθσλα κε ην κνληέιν απηφ, ε δηαβνχιεπζε λνείηαη σο κηα ππξακίδα. ηε βάζε ηεο ππξακίδαο βξίζθεηαη ε επίζεκε πνιηηηθή αηδέληα πνπ απνηειεί ην πιαίζην ηνπ δεηήκαηνο ή ηεο απφθαζεο πνπ αμηνινγείηαη θαη ην πεξηβάιινλ ζην νπνίν ε δηαβνχιεπζε ζα πξαγκαηνπνηεζεί. Ο πξσηαξρηθφο ζθνπφο ηεο δηαβνχιεπζεο πξέπεη λα ζπκπίπηεη κε ηελ άπνςε φζσλ ζπκκεηέρνπλ θαζψο θαη κε ηε κεζνδνινγία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε ζπγθέληξσζε θαη ηελ αλάιπζε ηεο εηζεξρφκελεο πιεξνθφξεζεο. Ο ζθνπφο θαη ε δηαδηθαζία επεξεάδνπλ ηα απνηειέζκαηα ηεο δηαβνχιεπζεο. Ο δηαθεξπγκέλνο ζθνπφο ηεο δηαβνχιεπζεο γελλά πξνζδνθίεο ζε φζνπο ζπκκεηέρνπλ γη απηφ, φζν πην ελαξκνληζκέλα είλαη ε πνιηηηθή, ε δηαδηθαζία, ν ζθνπφο θαη νη ζπκκεηέρνληεο, δειαδή ηα ιεγφκελα ηέζζεξα «P s- Politics, Purpose Process, and People», ηφζν πεξηζζφηεξν πηζαλφ είλαη ε δηαδηθαζία ηεο δηαβνχιεπζεο λα είλαη απνηειεζκαηηθή. 2. Σηξαηεγηθό Πιαίζην - Τνπνγξαθηθό Μνληέιν χκθσλα κε ην ηξαηεγηθφ Πιαίζην ε δηαβνχιεπζε ζρεδηάδεηαη σο εμήο: Πξψηα αλαιχεηαη ε ππάξρνπζα θαηάζηαζε, ζηε ζπλέρεηα θαηαγξάθνληαη νη ζηφρνη ηεο 12 Peter Sterne with Sandra Zagon, Management Practices No.19, Public Consultation Guide, Changing the Relationship Between Government and the Canadians, Canadian Centre for Management Development, May 1997 (Chapter 3: Frameworks for thinking About Public Consultation, pages: & Chapter 4: A Process Framework The Roadmap Model: pages:25-65). 14

15 δηαβνχιεπζεο πξνο επίηεπμε (πξσηαξρηθνί, δεπηεξεχνληεο, άκεζνη θαη έκκεζνη), ζηε ζπλέρεηα πξαγκαηνπνηείηαη ζπλάληεζε πξηλ ηελ έλαξμε ηεο δηαβνχιεπζεο, γίλεηαη επηινγή ησλ ζπκκεηερφλησλ, έηζη ψζηε λα ιάβνπλ κέξνο ζηελ πξαγκαηνπνίεζε αιιά θαη ηελ αμηνιφγεζε ηεο δηαδηθαζίαο. πκκεηέρνπλ δειαδή νπζηαζηηθά ζηελ νξγάλσζε ηεο δηαβνχιεπζεο- πνπ θαη πφηε ζα πξαγκαηνπνηεζεί ε δηαβνχιεπζε θαζψο πνηεο ζα είλαη νη δηαδηθαζηηθέο ιεπηνκέξεηεο. Παξάιιεια έκθαζε δίδεηαη ζηηο ζρέζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη ζηελ αμηνιφγεζε ηεο αλαηξνθνδνηνχκελεο πιεξνθφξεζεο. 3. Σρεδηαζηηθό Πιαίζην - Ο θύβνο ηνπ Rubick (Rubick s Cube) Απηή ε πξνζέγγηζε δηαθέξεη απφ ηηο δχν πξνεγνχκελεο θαζψο επηθεληξψλεηαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν πξαγκαηνπνηείηαη ε δηαδηθαζία ηεο δηαβνχιεπζεο. Ο ζρεδηαζκφο ηεο δηαβνχιεπζεο νπζηαζηηθά είλαη ε ζσζηή ζπζρέηηζε φισλ ησλ επηκέξνπο δηαδηθαζηψλ, φπσο ζπκβαίλεη άιισζηε κε ηνλ ρξσκαηηζηφ θχβν ηνπ Rubick. Ζ κηα επηθάλεηα ηνπ θχβνπ ηεο δηαβνχιεπζεο αληηπξνζσπεχεη ην γηαηί δειαδή, ηνλ ζθνπφ ν νπνίνο πξέπεη λα εμηζνξξνπείηαη φρη κφλν εζσηεξηθά αιιά θαη κε ηνπο ζπκκεηέρνληεο - ην πνηνο - θαζψο κε ην ηη, πνπ είλαη ν ηξφπνο ζπιινγήο ηεο πιεξνθφξεζεο. Αλαιπηηθφηεξα, ην γηαηί ζπγθεθξηκελνπνηεί εάλ ν ζθνπφο ηεο δηαβνχιεπζεο είλαη ε παξνρή ελεκέξσζεο, ε εθπαίδεπζε, ε ζπιινγή πιεξνθφξεζεο, ε εμεχξεζε ζπγθαηάζεζεο, ε ελδπλάκσζε ή ε ζηξαηεγηθή. Σν πνηνο δηεπθξηλίδεη πνηνη είλαη νη ζπκκεηέρνληεο νη νπνίνη φηαλ είλαη θαηάιιεια ελεκεξσκέλνη κπνξνχλ λα πεηχρνπλ ηνπο ζηφρνπο ηεο δηαβνχιεπζεο. Σν ηη αθνξά ηνπο δηαθνξεηηθνχο ηχπνπο ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ πνπ ηείλνπλ λα δεκηνπξγήζνπλ δηαθνξεηηθέο δνκέο. Οη ηχπνη ζρέζεσλ πνπ αλαπηχζζνληαη θαζνξίδνπλ πνηεο δηαδηθαζίεο, κεραληζκνί θαη ηερληθέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ νξζφηεξα ζε ζπλάξηεζε κε ηνπο ζπκκεηέρνληεο (ζεζκηθέο ζρέζεηο: φπσο ζπκβνπιεπηηθά φξγαλα, ζπλέξγηεο: ελδπλακσκέλεο ζπλεξγαζίεο θαη ζπλαδειθηθνί δηαθαλνληζκνί). 4. Γηαρεηξηζηηθό Πιαίζην - Μνληέιν Καηαγξαθήο Γηαδηθαζηώλ χκθσλα κε απηφ ην κνληέιν, ε δηαβνχιεπζε μεδηπιψλεηαη ζε ηξεηο δηαθξηηέο θάζεηο. Σν πξσηαξρηθφ ζηάδην, πξηλ ηελ έλαξμε ηεο δηαβνχιεπζεο, ην ελδηάκεζν ζηάδην θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαβνχιεπζεο θαη ην ηειηθφ ζηάδην, κεηαγελέζηεξα ηεο δηαβνχιεπζεο. Χζηφζν, ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ είλαη λα επηζεκαλζεί φηη ε νξζή δηαρείξηζε ηεο δηαβνχιεπζεο δελ εμαζθαιίδεη φηη ζα παξαρζνχλ θαιέο δεκφζηεο πνιηηηθέο. Καηά ην δηαρεηξηζηηθφ κνληέιν, ε ζπλνιηθή δηαδηθαζία ηεο δηαβνχιεπζεο πεξηιακβάλεη κηα 15

16 ιίζηα κε 51 θαηαγεγξακκέλα βήκαηα θαη θηινδνμεί λα θαζνδεγήζεη ηνλ ζπληνληζηή θαη ηελ νκάδα νξγάλσζεο ηεο δηαβνχιεπζεο απφ ηελ αξρή έσο ην ηέινο, ψζηε ε δηαδηθαζία λα νινθιεξσζεί κε επηηπρία θαη λα αλαπηπρζνχλ νη θαιχηεξεο δπλαηφλ ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ. Πξηλ ηελ έλαξμε ηεο δηαβνχιεπζεο, πξέπεη φινη νη ζπκκεηέρνληεο λα έρνπλ πξφζβαζε θαη λα έρνπλ θαηαλνήζεη ην ζεζκηθφ πιαίζην, ηελ ππάξρνπζα θαηάζηαζε θαη ην πεξηερφκελν ηεο δηαβνχιεπζεο. Απηφ θαη επέθηαζε ζεκαίλεη φηη πξέπεη λα αλαδεηρζνχλ ηα ζεκαληηθφηεξα δεηήκαηα πνπ ελδερνκέλσο ζπδεηεζνχλ, λα ζθπγκνκεηξεζεί ε θνηλή γλψκε γηα ην ζέκα πνπ εμεηάδεηαη, λα γίλεη αλαγλψξηζε ησλ θαηαιιειφηεξσλ ζπκκεηερφλησλ θαη λα θαηαγξαθνχλ ηα θπξηφηεξα ζπκθέξνληα πνπ ππνζηεξίδνληαη απφ δηαθνξεηηθέο νκάδεο πνιηηψλ. Γξαζηεξηόηεηα Ι: Δλδνζθόπεζε - Δζσηεξηθό Πεξηβάιινλ ε πνιηηηθφ επίπεδν, ην δήηεκα ππφ δεκφζηα δηαβνχιεπζε ζρεηίδεηαη κε πξνηεξαηφηεηα ηνπ θφκκαηνο ζηελ εμνπζία πνπ παξάιιεια ηεξαξρείηαη ςειά ζηελ θπβεξλεηηθή αηδέληα. Δπηπξφζζεηα, θαηαδεηθλχεη ην βαζκφ ζηνλ νπνίν ε θπβέξλεζε έρεη πινπνηήζεη ηελ εληνιή πνπ έιαβε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηεο, ελψ ζα πξέπεη λα εμεηαζηεί εάλ ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε δεκφζηα πνιηηηθή γηα ηελ νπνία έρνπλ πξνβιεθζεί νη απαξαίηεηεο πηζηψζεηο απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ. Σα θπβεξλεηηθά ζηειέρε πξέπεη λα εμαζθαιίζνπλ φηη ην εμεηαδφκελν δήηεκα ζα έρεη ηελ αλάινγε ππνζηήξημε εζσηεξηθά απφ ζπλεξγάηεο, ζπκβνχινπο θαη ζηειέρε δηεπζχλζεσλ ππνπξγείσλ θαη ε πξνζνρή ηνπο ζα επηθεληξσζεί ζε νπνίεο αλεζπρίεο, αληηξξήζεηο θαη απφςεηο εθθξαζηνχλ πξηλ ηελ έλαξμε ηεο δηαβνχιεπζεο. Πξνθεηκέλνπ λα γίλεη αλάιπζε ηνπ πεξηβάιινληνο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ νξηζκέλα εξγαιεία κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ην SWOT ANALYSIS πξνθεηκέλνπ λα γίλεη θαηαγξαθή θαη αλαγλψξηζε ησλ δπλαηψλ ζεκείσλ, ησλ αδπλακηψλ, ησλ επθαηξηψλ θαη ησλ πηζαλψλ απεηιψλ. ηε ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα πξνγξακκαηηζηεί πξνζνκνίσζε δηαβνχιεπζεο πξνθεηκέλνπ ην πξνηεηλφκελν πξφγξακκα λα κπνξέζεη λα γίλεη κέξνο ηεο θπβεξλεηηθήο ή ππνπξγηθήο αηδέληαο εμαιείθνληαο ηηο αξλεηηθέο επηδξάζεηο. Δπίζεο, πξέπεη λα θαηαλνεζνχλ πιήξσο ηα γεγνλφηα πνπ νδήγεζαλ ζηε δηαβνχιεπζε, νη πξνθιήζεηο πνπ πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ θαζψο πνην ζα είλαη ην πξνζδνθψκελν απνηέιεζκα κεηά ηε ιήμε ηεο δηαβνχιεπζεο, φηαλ νη ζρεηηθέο απνθάζεηο έρνπλ ιεθζεί. Δληφο ηεο δηεχζπλζεο ελφο ππνπξγείνπ ζα πξέπεη λα ππάξρεη θαιή γλψζε ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ησλ παηθηψλ ζηελ αιπζίδα ιήςεο απνθάζεσλ, πξνθεηκέλνπ νη απνθάζεηο πνπ ζα 16

17 παξζνχλ θαηά ηε δηαβνχιεπζε λα εμαζθαιίζνπλ ηελ νκαιή θαη απνηειεζκαηηθή ξνή ηεο δηαδηθαζίαο. Σέινο, ζα πξέπεη λα αμηνπνηεζεί ε γλψζε πνπ έρεη απνθηεζεί απφ ζπλεξγάηεο θαη ζπλαδέιθνπο πνπ έρνπλ ζπκκεηάζρεη ζε άιιεο δηαβνπιεχζεηο. Γξαζηεξηόηεηα ΙΙ: Γηεμνδηθή παξαηήξεζε θαη αλάιπζε ηνπ εμσηεξηθνύ πεξηβάιινληνο Ζ αλάιπζε ηνπ εμσηεξηθνχ πεξηβάιινληνο κπνξεί λα βνεζήζεη ηνλ ζπληνληζηή ηεο δηαβνχιεπζεο λα αμηνινγήζεη ηελ ζπνπδαηφηεηα θαη ην πεξηερφκελν ηνπ δεηήκαηνο. Πξνζνρή πξέπεη λα δνζεί ζηα ππνζεηηθά ζελάξηα, ζηηο αλαιχζεηο, αλαθνξέο θαη ζε άιια έγγξαθα πνπ εθδίδνληαη απφ επηρεηξήζεηο θαη νξγαληζκνχο θαη λα παξαθνινπζείηαη ε δξαζηεξηφηεηα θαη ηα ζπκθέξνληα ηεο θνηλφηεηαο πνπ επεξεάδεηαη απφ ην ζπγθεθξηκέλν πνιηηηθφ ζέκα. Έκθαζε πξέπεη λα δνζεί ζηελ θξηζηκφηεηα ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ζπκκεηερφλησλ θαη απηψλ πνπ ιακβάλνπλ ηηο ηειηθέο απνθάζεηο, ελψ ε δηαβνχιεπζε λα αληηκεησπηζηεί σο κέξνο ελφο πξνθαζνξηζκέλνπ πιαηζίνπ. Έρνληαο αληρλεχζεη ηηο ππάξρνπζεο πξνθιήζεηο θαη ηηο κειινληηθέο πξνζδνθίεο, απηφο πνπ ζα ιάβεη ηηο ηειηθέο απνθάζεηο ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ ζπληνληζηή ηεο δηαδηθαζίαο πξέπεη λα απνθαζίζεη πνην είλαη πξαγκαηηθά ην επίπεδν ελδηαθέξνληνο ηεο θνηλήο γλψκεο γηα λα θαηαιήμεη ζην θαηάιιειν επίπεδν δηαβνχιεπζεο. Άιινο παξάγνληαο πνπ κπνξεί λα επεξεάζεη ηε δηαδηθαζία είλαη ν αξηζκφο ησλ ζπκκεηερφλησλ (πνζνηηθφο δείθηεο) ζε αληηδηαζηνιή κε ην επίπεδν ζπκκεηνρήο (πνηνηηθφο δείθηεο). Γξαζηεξηόηεηα ΙΙΙ: Δηνηκόηεηα - Σρεδηαζκόο δηαβνύιεπζεο Σν αθξσλχκην STEPS αληηπξνζσπεχεη ηνπο πέληε βαζηθνχο παξάγνληεο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ηεο δηαβνχιεπζεο. Space: Ζ επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ ρψξνπ παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν θαζψο επεξεάδεη ηε δηάζεζε θαη ελέξγεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη θαηά ζπλέπεηα ηε δπλακηθή πνπ αλαπηχζζεηαη κεηαμχ ηνπο. Time: O εθ ησλ πξνηέξσλ πξνγξακκαηηζκφο θαη ε ζπλέπεηα ζηε δηαρείξηζε ηνπ ρξφλνπ δίλνπλ ηνλ θαηάιιειν ηφλν θαη ζπνπδαηφηεηα ζηε ζπλάληεζε. Δμ αξρήο πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε νη πηζαλέο εκεξνκελίεο ζπλαληήζεσλ, νη απαηηήζεηο ηνπ πξνγξάκκαηνο, ν ξπζκφο, ε εγθεθξηκέλε αηδέληα πξνο ζπδήηεζε θαζψο λα ηεξνχληαη πηζηά ηα ρξνλνδηαγξάκκαηα. Eventfulness: εκαζία πξέπεη λα δνζεί ζηελ αλζξψπηλε δηάζηαζε ηεο νκάδαο, πσο απηή ζπλδηαιέγεηαη θαη αληηδξά θαη κέζσ ηεο «ελζπλαίζζεζεο» νδεγείηαη ζε έληνλν 17

18 ελζνπζηαζκφ θαη δέζκεπζε γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ. ε απηφ ην πιαίζην, κπνξνχλ λα γίλνπλ δηάθνξεο αζθήζεηο θαη ηερληθέο γηα ηελ ζχζθημε ησλ ζρέζεσλ. Product: Σν παξαγφκελν πξντφλ νθείιεη λα ελδπλακψζεη ηελ αίζζεζε ηεο επίηεπμεο ηνπ ζηφρνπ θαη ηεο δέζκεπζεο ηεο νκάδαο. Έγγξαθα, δηαγξάκκαηα, πξνηάζεηο, πιάλα θαη δειψζεηο απνθάζεσλ κπνξεί λα ζεσξεζνχλ παξαγφκελα πξντφληα ηεο δηαβνχιεπζεο. Style: Ο ζπληνληζηήο ηεο δηαδηθαζίαο, ε εηθφλα θαη ν ξφινο ηνπ θαζψο ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν επηθνηλσλεί κε ηελ νκάδα κπνξεί θάιιηζηα λα επεξεάζεη ην παξαγφκελν απνηέιεζκα. Παξάγνληεο πνπ ζπληεινχλ ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δηαρείξηζεο ηνπ ζπληνληζηή είλαη ε πξνεηνηκαζία πνπ έρεη θάλεη, ε γιψζζα ηνπ ζψκαηνο πνπ ρξεζηκνπνηεί, ε παξακνλή ζην βαζηθφ ζέκα ζπδήηεζεο θαη φηαλ αξκφδεη, ε επηβξάβεπζε ησλ ζπκκεηερφλησλ. ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο δηαβνχιεπζεο, ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ν πξνζδηνξηζκφο ησλ βαζηθψλ παηθηψλ. Σα απνηειέζκαηα απηήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο ζα έρεη επίδξαζε ζηελ πνηφηεηα ηεο πιεξνθφξεζεο πνπ αληιείηαη θαη ζηελ επθνιία κε ηελ νπνία ζπιιέγεηαη. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ βαζηθψλ παηθηψλ ν ζπληνληζηήο ζα ρξεηαζηεί λα θαζνξίζεη φια ηα επηκέξνπο θνηλά-ζηφρνπο θαη λα αλαιχζεη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηεο πνιηηηθήο θνηλφηεηαο, λα αλαγλσξίζεη δειαδή ζπκπιέγκαηα νκάδσλ πνπ ελζηεξλίδνληαη θνηλά ζπκθέξνληα (δίθηπα πνιηηηθήο, νκάδεο πηέζεηο, πειαηεηαθφο πινπξαιηζκφο). Ζ αλαγλψξηζε ησλ θνηλψλ ζπκθεξφλησλ θαη ε απνηίκεζε ησλ ζπγθξνπφκελσλ ζέζεσλ, ζα θαηεπζχλεη ηνλ ζπληνληζηή ηεο δηαβνχιεπζεο ψζηε απφ ηελ αξρή ηεο δηαδηθαζίαο λα κπνξέζεη λα απνζπάζεη ηελ νκφθσλε απνδνρή ησλ ζπκκεηερφλησλ γηα δεηήκαηα πνπ ζεσξνχληαη ρακειήο πνιηηηθήο. Ζ ηαπηνπνίεζε απηψλ ησλ ζπκθεξφλησλ κπνξεί λα γίλεη κέζσ κηαο ζεηξάο ζπλαληήζεσλ, ηελ αλαζθφπεζε παιηφηεξσλ δηαβνπιεχζεσλ, έγγξαθα ζηα νπνία ηεθκεξηψλνληαη ζπγθεθξηκέλεο ζέζεηο, εξσηεκαηνιφγηα θ.α. Πξνηείλεηαη ν ζπληνληζηήο ζε έλα δηάγξακκα λα θαηαγξάςεη ηηο θαηεγνξίεο ησλ ζπκκεηερφλησλ (επεξεάδνληαη, ελδηαθέξνληαη, αζθνχλ πίεζε, είλαη κέιε ηεο θπβέξλεζεο, πνιηηηθά πξφζσπα θιπ) θαη λα ηνπο βαζκνινγήζεη κε βάζε ηα θξηηήξηα ηεο δηαβνχιεπζεο. Παξάιιεια πξέπεη λα θαηαξηηζηεί έλα επηθνηλσληαθφ πιάλν πνπ ζα ζπληξέρεη κε ηε δηαδηθαζία ηεο δηαβνχιεπζεο. Σν επηθνηλσληαθφ πιάλν ζα πξέπεη λα πεξηέρεη ηα βαζηθά κελχκαηα ηεο πξφηαζεο ζηελ νπνία βαζίδεηαη ε δηαβνχιεπζε, κηα ζχληνκε πεξηγξαθή ησλ επηθνηλσληαθψλ αλαγθψλ ηεο δηαβνχιεπζεο, ηα πξνβιήκαηα πνπ απνξξένπλ απφ ηελ πξφηαζε, ηα θνηλά ζηφρνο πνπ πξέπεη λα ελεκεξσζνχλ θαζψο 18

19 ηα επηθνηλσληαθά πξντφληα πνπ ζα παξαρζνχλ ζε ζπλάξηεζε κε ηελ αλάζεζε ησλ αληίζηνηρσλ αξκνδηνηήησλ θαη ηελ ηήξεζε ησλ ρξνλνδηαγξακκάησλ. Αμίδεη λα εηπσζεί πσο σο πξνο ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ξφισλ θαη αξκνδηνηήησλ, ππάξρνπλ ηξεηο δηαθξηηέο νκαδνπνηήζεηο: 1. Οη πνιίηεο θαη νη ζπκκεηέρνληεο, 2. Ζ νκάδα ζπληνληζκνχ ηεο δηαβνχιεπζεο θαη 3. Οη εγέηεο, φζνη βξίζθνληαη ζηα θέληξα ιήςεο απνθάζεσλ. Παξάιιεια, πξέπεη λα ππνινγηζηνχλ θαη ηα πηζαλά πξαγκαηηθά εκπφδηα φπσο, ην εχξνο ηεο άζθεζεο, ε γεσγξαθηθή δηαζπνξά ησλ ζπκκεηερφλησλ, ηζηνξηθφ κε ηηο ζπγθξνπζηαθέο ζρέζεηο ζπγθεθξηκέλσλ ζπκκεηερφλησλ, νηθνλνκηθά εκπφδηα πνπ θάλνπλ ηε ζπκκεηνρή απαγνξεπηηθή. Δπίζεο, ν ζπληνληζηήο ηεο δηαβνχιεπζεο ζα πξέπεη λα είλαη πξνεηνηκαζκέλνο γηα ην απξνζδφθεην. Πέξα απφ ην επηθνηλσληαθφ πιάλν, ζα πξέπεη λα έρεη πξνεηνηκάζεη θαη έλα νινθιεξσκέλν πιάλν δηαρείξηζεο θξίζεο θαζψο λα δνζεί ε πξέπνπζα ζεκαζία ζηηο άηππεο ζρέζεηο. Γειαδή πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ νη άηππεο ζρέζεηο πνπ είλαη νη πιένλ πξφζθνξεο γηα ηηο ζπλζήθεο θαη ηελ θνπιηνχξα κέζα ζηελ νπνία εμειίζζεηαη ε δηαβνχιεπζε. ΣΤ. Αμηνιόγεζε ηεο Γηαβνύιεπζεο Καηφπηλ ηεο δηαβνχιεπζεο, πξέπεη λα γίλεη κηα πνηνηηθή αλάιπζε θαη δηαρείξηζε ησλ εηζεξρφκελσλ ζηνηρείσλ, αλαθνξά γηα ηα απνηειέζκαηα ηεο δηαβνχιεπζεο θαη ζρεηηθέο ππνδείμεηο - πξνηάζεηο πξνο ηνπο ηζχλνληεο θαζψο θαη ε αλαθνίλσζε απνηειεζκάησλ ζε φινπο ηνπο ζπκκεηέρνληεο. Με ην θιείζηκν ηεο δηαβνχιεπζεο, πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεζεί αμηνιφγεζε ηεο δηαδηθαζίαο. Ζ αμηνιφγεζε απνηππψλεηαη κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο θεηκέλνπ πνπ πεξηιακβάλεη εθηφο απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο δηαβνχιεπζεο ηα εμήο: ηζηνξηθφ, ζθνπφο, ζέκαηα πνπ αλαδείρηεθαλ, ηάζεηο θαη δπλακηθή ησλ απφςεσλ, απνθάζεηο θαη πνζνζηά απνδνρήο, ηφλνο θαη χθνο ησλ εθθξαζκέλσλ απφςεσλ, αμηνιφγεζε ησλ ζπκκεηερφλησλ γηα ηε δηαδηθαζία ηεο δηαβνχιεπζεο ζε επίπεδν νξγαλσηηθφ θαη νπζηαζηηθφ. Αλαιπηηθφηεξα, νη αμηνινγήζεηο θαηεγνξηνπνηνχληαη κε βάζε: 1) ησλ ηα ηεζη ζπκκφξθσζεο πνπ εμεηάδνπλ ηηο δηαδηθαζηηθέο πξνυπνζέζεηο ηεο δηαβνχιεπζεο, 2) ηα ηεζη απνδνηηθφηεηαο πνπ κεηξνχλ ηελ πνηφηεηα ηεο αλάιπζεο πνπ έρεη γίλεη, δειαδή πέξαλ ησλ ηππηθψλ φξσλ ζπκκφξθσζεο κε ηηο δηαδηθαζηηθέο πξνυπνζέζεηο θαη 3) ηα ηεζη ιεηηνπξγηθφηεηαο, πνπ αμηνινγνχλ ηελ επίδξαζε ηνπ λνκνζεηηθνχ εξγαιείνπ σο πξνο ηελ πνηφηεηα ηνπ παξαγφκελνπ λνκνζεηηθνχ απνηειέζκαηνο 13. Ο ηξφπνο κε ηνλ 13 http//: 19

20 νπνίν λνκνζεηνχληαη νη ξπζκίζεηο βξίζθνληαη ζην επίθεληξν ηεο θπβεξλεηηθήο αηδέληαο θαη ε πινπνίεζε ηνπο πεξηιακβάλεη έλα ζεη εξγαιείσλ πνπ έρνπλ ζρεδηαζηεί γηα λα θαιπηέξεπζε ηεο πνηφηεηαο ησλ λνκνζεηεκάησλ θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ θαηάιιεινπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ εθαξκνγή ηνπο. Έλαο κεγάινο αξηζκφο πφξσλ δηαηίζεηαη άκεζα ή έκκεζα γηα ηνλ ζρεδηαζκφ, ηελ εθαξκνγή θαη ηελ θαιπηέξεπζε ησλ λνκνζεηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Ζ αμηνιφγεζε, σο δηαδηθαζία, βαζίδεηαη ζηελ βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο θπβέξλεζεο θαη ηελ επζχλε πνπ ηεο αλαινγεί γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηεο απέλαληη ζηνπο πνιίηεο. Δπνκέλσο, ε λνκνζέηεζε αλαθέξεηαη ζε έλα δηεπξπκέλν ζεη εξγαιείσλ κε ην νπνίν νη θπβεξλήζεηο ζέηνπλ πξνυπνζέζεηο ζηηο επηρεηξήζεηο θαη ππνρξεψζεηο ζηνπο πνιίηεο. Όζνλ αθνξά ηηο νηθνλνκηθέο ξπζκίζεηο, απηέο επηβάιινληαη άκεζα ζε απνθάζεηο ηεο αγνξάο φπσο είλαη ε ηηκνινγηαθή πνιηηηθή, ν αληαγσληζκφο, ε είζνδνο ή έμνδνο απφ έλαλ θιάδν δξαζηεξηνπνίεζεο. Οη θνηλσληθέο ξπζκίζεηο ζηνρεχνπλ ζηελ πξνζηαζία ηνπ δεκφζηνπ ζπκθέξνληνο γηα δεηήκαηα, φπσο ε πγεία, ε θνηλσληθή αζθάιηζε θαη ε θνηλσληθή ζπλνρή, ελψ νη δηνηθεηηθέο ξπζκίζεηο αθνξνχλ γξαθεηνθξαηηθά δεηήκαηα θαη δηαδηθαζίεο κέζσ ησλ νπνίσλ νη θπβεξλήζεηο ζπιιέγνπλ πιεξνθφξεζε θαη θαηαιήγνπλ ζε απνθάζεηο. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα λνκνζεηηθψλ εξγαιείσλ είλαη ε Αμηνιφγεζε Καλνληζηηθψλ Δπηπηψζεσλ (Regulatory Impact Assessment), ε Γηαβνχιεπζε, Μέηξα Απινχζηεπζεο, ε Κσδηθνπνίεζε θ.α.. Οη θαλνληζηηθέο ξπζκίζεηο, είλαη πνιηηηθέο πνπ ζρεδηάδνληαη πξνθεηκέλνπ λα κεγηζηνπνηήζνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, απνδνηηθφηεηα, δηαθάλεηα θαη ινγνδνζία ηεο λνκνζέηεζεο πνπ βαζίδεηαη ζε κηα νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε κέρξη θαη ηελ εθαξκνγή ησλ λνκνζεηηθψλ εξγαιείσλ θαη ζεζκψλ. Οη κεραληζκνί αμηνιφγεζεο ρξεζηκνπνηνχλ πιεζψξα πφξσλ θαη απηφ εγείξεη ην εξψηεκα ζρεηηθά κε ηελ νηθνλνκηθφηεηα ηεο δηαδηθαζίαο. Όηαλ γίλεηαη πξνζπάζεηα λα θαζνξηζηνχλ ηα αίηηα γηα ηα νπνία νη θπβεξλήζεηο πξνζπαζνχλ λα αμηνινγήζνπλ ηα λνκνζεηηθά ηνπο εξγαιεία θαη ηνπο ζεζκνχο, ε πιεηνςεθία ησλ θξαηψλ επηζεκαίλεη φηη ε αμηνιφγεζε ηεο πνιηηηθήο ηνπο μεθηλάεη εθ ησλ έζσ εμ αηηίαο ηεο ππάξρνπζαο αληίιεςεο φηη είλαη αλαγθαία ε αλάπηπμε θαη βειηίσζε ηεο λνκνζέηεζεο. Παξάιιεια παξάγνληεο, φπσο ν πξνυπνινγηζκφο, ε πνιηηηθή πίεζε πνπ αζθείηαη θαη ε ζπιινγή ζεηηθψλ εκπεηξηψλ απφ αμηνινγήζεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην παξειζφλ ζε δηεπζχλζεηο ππνπξγείσλ θαη νξγαληζκνχο, παίδνπλ θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ Public Governance and Territorial Development Directorate, Public Governance Committee, Regulatory Performance: Ex-Post Evaluation of Regulatory Tools and Institutions, OECD Headquarters, Paris, September 2004 (Introduction pages: 7-9). 20

21 πξαγκαηνπνίεζε αμηνινγήζεσλ ζε νξηζκέλεο ρψξεο. Αλαιπηηθφηεξα ππάξρνπλ ηξεηο ηχπνη αμηνινγήζεσλ. 14 1) Αμηνιφγεζε ηεο δηαδηθαζίαο: ηνρεχεη λα θαηαλνεζεί θαη λα απνηππσζεί πιήξσο ε δπλακηθή ηνπ πξνγξάκκαηνο πνιηηηθήο, πξνζπαζεί λα αλαδείμεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν επηηπγράλνληαη ζπγθεθξηκέλα απνηειέζκαηα. 2) Αμηνιφγεζε ησλ ζηφρσλ: Γίλεηαη κέηξεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ελφο πξνγξάκκαηνο πνιηηηθήο ζε αληηδηαζηνιή κε ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο πνπ αλαγλσξίδνληαη θαηά ηε ρξνληθή πεξίνδν πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ε εμέηαζε. 3) Αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ: Μεηξηέηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο ζε έλα επξχηεξν πιαίζην, εάλ ζην ζχλνιν ηνπ ην πξφγξακκα πνιηηηθήο πινπνηεί επηδησθφκελνπο θνηλσληθνχο ζηφρνπο. Οπνηαδήπνηε αμηνιφγεζε λνκνζεηηθνχ εξγαιείνπ, φπσο ε δηαβνχιεπζε, πξέπεη λα έρεη έλαλ κεραληζκφ ηαπηνπνίεζεο ησλ ζηφρσλ πνπ επηδηψθεη λα πεηχρεη. ηελ πεξίπησζε ηεο δηαβνχιεπζεο, ε ηαπηνπνίεζε είλαη εμ αξρήο πεξίπινθε. έλα πξσηαξρηθφ επίπεδν, ζα κπνξνχζε λα εηπσζεί φηη ε δηαβνχιεπζε θηινδνμεί λα δηαζθαιηζηνχλ νη δεκνθξαηηθέο αμίεο θαη λα βειηησζεί ε ζπλνιηθή απνδνηηθφηεηα θαη απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο πξνηεηλφκελεο πνιηηηθήο. Ζ ππεξέηεζε ησλ δεκνθξαηηθψλ αμηψλ εκπεξηέρεη ηηο αξρέο ηεο δηαθάλεηαο θαη ηεο ινγνδνζίαο, φπνπ νη θπβεξλήζεηο πξέπεη λα έρνπλ αλνηρηφ ηνλ δίαπιν επηθνηλσλίαο κε ηνπο πνιίηεο θαη λα ινγνδνηνχλ γηα ηηο ελέξγεηέο ηνπο. Παξάιιεια, ε ππεξέηεζε ησλ δεκνθξαηηθψλ αμηψλ πεξηθιείεη θαη ηελ αξρή ηεο λνκηκφηεηαο, φπνπ νη λνκνζεηηθέο πξνυπνζέζεηο είλαη λφκηκεο, εάλ θαη εθφζνλ, φζνη επεξεάδνληαη είραλ ηελ επθαηξία λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ αλάπηπμε ησλ ζηφρσλ ηεο δηαβνχιεπζεο θαη λα εθθξάζνπλ ηηο απφςεηο ηνπο. ε ηειηθή αλάιπζε, ε δηαβνχιεπζε επηζπκεί λα ππεξεηήζεη ηε λνκνζεηηθή απνηειεζκαηηθφηεηα θαη απνδνηηθφηεηα κε δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο. Έζησ φηη ν ζηφρνο είλαη λα βειηησζεί ε βάζε πιεξνθφξεζεο γηα ηε ιήςε ησλ απνθάζεσλ ιακβάλνληαο ηε ζρεηηθή ελεκέξσζε απεπζείαο απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο. Όηαλ ε δηαβνχιεπζε είλαη αλνηρηή ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο ηνπ δεηήκαηνο πνπ εμεηάδεηαη κε ηελ ζπκκεηνρή πεξηζζφηεξσλ ζπκκεηερφλησλ πνπ επηηξέπεη θαη ηελ εθδήισζε αληηπαξαζέζεσλ αιιά θαη ζπλεξγηψλ κεηαμχ ηνπο. Ζ ελεκέξσζε ησλ ζπκκεηερφλησλ θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο δηαβνχιεπζεο κεηψλεη ηε λνκνζεηηθή αλαζθάιεηα. Απηφ ζπκβαίλεη θαζψο ε λνκνζεηηθή πξφηαζε 14 Public Governance and Territorial Development Directorate, Public Governance Committee, Regulatory Performance: Ex-Post Evaluation of Regulatory Tools and Institutions, OECD Headquarters, Paris, September 2004 ( Chapter Five: Consultation Mechanisms, pages: 41-50). 21

22 γίλεηαη πεξηζζφηεξν πξνβιέςηκε θαη ην θφζηνο ζπκκφξθσζεο κεηψλεηαη εθφζνλ ππάξρεη κηα ινγηθή εμέιημε ηεο δηαδηθαζίαο (ζθνπφο ηεο ζπγθεθξηκέλεο λνκνζεηηθήο πξφηαζεο, ε ζπγθέληξσζε πιεξνθνξηψλ, σο θαη ηα ηειηθά απνηειέζκαηα). Ζ αμηνιφγεζε πνπ ζηεξίδεηαη ζηε ζπκκφξθσζε ησλ λνκηθψλ πξνυπνζέζεσλ, είλαη επθνιφηεξε φηαλ ππάξρνπλ ιεπηνκεξή πξφηππα. Ζ αμηνιφγεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ηεο δηαβνχιεπζεο, πεξηθιείεη κηα γθάκα πνηνηηθψλ δεηθηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα έγγξαθα πνπ εθδφζεθαλ σο βάζε γηα ηελ εηζξνή ζρνιίσλ θαη νη ελέξγεηεο ηνπ policy maker πνπ δηαρεηξίδεηαη αιιά θαη αληαπνθξίλεηαη ζηα εηζεξρφκελα ζρφιηα. Έλα βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο απνδνηηθφηεηαο, είλαη ε ππνρξέσζε ηνπ νξγαληζκνχ πνπ δηαβνπιεχεηαη λα αληηιακβάλεηαη ηε θχζε ηεο λνκνζεηηθήο πξφηαζεο θαζψο ηνπο βαζηθνχο παξάγνληεο πνπ ζα θαηεπζχλνπλ ηελ ιήςε ηεο απφθαζεο. Απηφ απηφκαηα ζεκαίλεη φηη ε θαηάιιειε πιεξνθφξεζε πξέπεη λα πεξηιακβάλεηαη ζηα θείκελα ηεο δηαβνχιεπζεο θαη λα απνηππψλεηαη κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα είλαη θαηαλνεηή θαη λα δηεπθνιχλεη ηελ αληαπφθξηζε ησλ ζπκκεηερφλησλ. Ζ ζσζηά ζηνρεπκέλε δηαβνχιεπζε κεηψλεη ηνλ αξηζκφ ησλ αλζξψπσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ, γεγνλφο ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ θαζψο, ζηελ πεξίπησζε πνπ ππάξμεη ππεξπιεξνθφξεζε πξνο θαη απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο ηφηε ην θφζηνο ηεο έξεπλαο δηνγθψλεηαη. Έλα άιιν ζηνηρείν ηεο ζηνρνζέηεζεο ηεο δηαβνχιεπζεο, ζρεηίδεηαη κε ην είδνο ηνπ δηαβνπιεπηηθνχ εξγαιείνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. Παξφηη νη αλαθνηλψζεηο θαη νη αληαπνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ κέζα απφ έγγξαθα ζρφιηα δεκηνπξγνχλ έλα πςειφ επίπεδν αζθάιεηαο ζην νπνίν φια ηα εκπιεθφκελα κέξε ζπκκεηέρνπλ απφ ηελ άιιε πιεπξά, κπνξεί λα δεκηνπξγήζνπλ επαλάιεςε ηεο πιεξνθφξεζεο πνπ ζπιιέγεηαη. Χζηφζν, αλαθνηλψζεηο, πνπ αθνξνχλ ηε δηαδηθαζία ηεο δηαβνχιεπζεο πξέπεη λα αλαξηψληαη ζε γλψξηκα κέξε θαη ζπγθεθξηκέλεο εκέξεο ηεο εβδνκάδαο, ψζηε λα απινπνηεζεί ε δηαδηθαζία ηεο παξαθνινχζεζεο ζε ζπλάξηεζε κε ηα εηζεξρφκελα ζρφιηα, ηελ αμηφπηζηε ηαπηνπνίεζε ησλ επθαηξηψλ ηεο δηαβνχιεπζεο θαη ηε βειηίσζε ησλ ρξνλνδηαγξακκάησλ θαη ηνπ ρξφλνπ αληαπφθξηζεο. Ζ αμηνιφγεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο σο πξνο ηα πξναλαθεξφκελα επηθνηλσληαθά θξηηήξηα επηθεληξψλεηαη ζε δείθηεο, φπσο ε ζπρλφηεηα θαη ε ρξνληθή πεξίνδνο θαηά ηελ νπνία εθδίδνληαη ηα θείκελα ηεο δηαβνχιεπζεο, ην drafting ηεο πνιηηηθήο θαη ην εχξνο ησλ ζπκκεηερφλησλ. Δπίζεο αμηνινγείηαη ην πφζν θαιά είλαη ζηνρεπκέλε ε δηαβνχιεπζε, πσο ηξνθνδνηνχληαη ηα ζρφιηα, εάλ ππάξρεη ζσζηή ζπζρέηηζε κεηαμχ απηψλ ζηνπο νπνίνπο δίδνληαη πιεξνθνξίεο θαη απηψλ πνπ πξαγκαηηθά ελδηαθέξνληαη γηα ην δήηεκα ππφ 22

23 δηαβνχιεπζε. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη δείθηεο απνδνηηθφηεηαο γηα ηελ επηηπρή ζηφρεπζε ηεο δηαβνχιεπζεο ζα κπνξνχζε λα ήηαλ, ην πνζνζηφ αληαπφθξηζεο ησλ ζπκκεηερφλησλ. Μηα απεπζείαο κέηξεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο δηαβνχιεπζεο, είλαη ν αξηζκφο θαη ε πνηφηεηα ησλ αληαπνθξίζεσλ πνπ ιακβάλνληαη απφ ηηο νκάδεο ησλ ζπκκεηερφλησλ. Όζν απμάλεη ν αξηζκφο ησλ αληαπνθξίζεσλ ηφζν επαιεζεχεηαη φηη ε εκπινθή ησλ ζπκκεηερφλησλ είλαη νπζηαζηηθή θαη φηη νη αληαπνθξίζεηο ηνπο πνπ είλαη πνηνηηθέο κπνξεί λα επηρεηξνχλ λα πνζνηηθνπνηήζνπλ ηνλ αξηζκφ ησλ ελαιιαθηηθψλ πξνηάζεσλ. Έλαο άιινο δείθηεο απνδνηηθφηεηαο είλαη θαη ε θαηαιιειφηεηα ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο ζηα έγγξαθα ηεο δηαβνχιεπζεο ζρεηηθά κε ηελ αηηηνιφγεζε ησλ αξρηθψλ πξνηάζεσλ θαη ηε ζπλαθφινπζε εηζεξρφκελσλ παξαηεξήζεσλ απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο. δεκνζηνπνίεζε ηελ πξαγκαηηθφηεηα ε δηαβνχιεπζε έρεη καθξά ηζηνξία σο βαζηθφ ζπζηαηηθφ ηεο λνκνζεηηθήο δηαδηθαζίαο ζε ζρέζε κε ηελ Αμηνιφγεζε ησλ Καλνληζηηθψλ Δπηπηψζεσλ (Regulatory Impact Assessment). Χζηφζν, ηα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο δηαβνχιεπζεο δελ είλαη πεξηζζφηεξν εμεηδηθεπκέλα απφ ηα αληίζηνηρα γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο Αμηνιφγεζεο ησλ Καλνληζηηθψλ Δπηπηψζεσλ. Πξνεγνχκελεο εθδφζεηο ηνπ ΟΟΑ, επηζεκαίλνπλ φηη δηαθνξεηηθά εξγαιεία δηαβνχιεπζεο θαη δηαδηθαζίεο παξνπζηάδνπλ δηαθνξεηηθέο αδπλακίεο θαη δπλαηά ζεκεία, ελψ ε δηαβνχιεπζε σο δηαδηθαζία κπνξεί λα εμππεξεηήζεη δηαθνξεηηθνχο ζθνπνχο. Απηφ έρεη σο ζπλέπεηα λα ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλδπαζηηθά δηάθνξεο ζηξαηεγηθέο δηαβνχιεπζεο ψζηε ηα επηηεπρζνχλ πνηνηηθά απνηειέζκαηα. Απηή ε πεξηπινθφηεηα ζηε θχζε θαη ηε ρξεζηκφηεηα ηεο δηαβνχιεπζεο ππνδεηθλχνπλ έλαλ πξφζζεην βαζκφ δπζθνιίαο ζηελ αλαγλψξηζε θαη δηεμαγσγή ηεο θαηάιιειεο κεζφδνπ αμηνιφγεζεο ηεο δηαδηθαζίαο. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα σο φξνο απνδίδεηαη ζηε ζσζηή εκπινθή ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δηαβνχιεπζε θαη ζηελ επηηπρή ελζσκάησζε ησλ ζρνιίσλ θαη πιεξνθνξηψλ πνπ αλαδείρηεθαλ κέζσ ηεο δηαβνχιεπζεο θαη αμηνπνηήζεθαλ θαηφπηλ ζηε λνκνζεηηθή δηαδηθαζία. Σα ηεζη ζπκκφξθσζεο, δείρλνπλ πφζν επξείο ήηαλ νη επθαηξίεο γηα ηε δηεμαγσγή δηαβνχιεπζεο, ηελ πνηφηεηα ηνπ δηαζέζηκνπ πιεξνθνξηαθνχ πιηθνχ θαζψο ηα ρξνληθά πεξηζψξηα πνπ δφζεθαλ πξνθεηκέλνπ λα ζπιιερζνχλ αληαπνθξίζεηο πνπ δηέγλσζαλ πξνβιήκαηα ζην ζχζηεκα ζρεδηαζκνχ. Σα ηεζη απνδνηηθφηεηαο, ζηνρεχνπλ ζηελ αμηνιφγεζε ηεο ζηνρνζέηεζεο ηεο δηαβνχιεπζεο, ελψ ην πξνθίι ησλ αληαπνθξίζεσλ μεπεξλνχλ ην δήηεκα ηεο ζπκκφξθσζεο κε ηηο ηππηθέο πξνυπνζέζεηο θαη επηθεληξψλνληαη ζηελ πνηφηεηα ηνπ 23